ผเขยนWei Wenli ชาวหเปย สมาชกสมาคมศลปะตาจอ ทำางานสอนศลปะ ใหเดกนกเรยนมธยมมานาน ไดรบรางวลระดบอำาเภอและจงหวดมากมาย มประสบการณดานการวาดภาพและการสอนไมนอย สงเดกนกเรยนฝมอโดดเดนสอบเขามหาวทยาลยใหญ ๆ ไดมากมาย

4 ความรพนฐานทวไป

16 จดหมวดหมตามรปราง

36 จดหมวดหมตามคณสมบต

64 การจดวางองคประกอบศลปSAMPLE

9

หนนงพนฐาน

สธรรมชาต แมสในภาพลายเสนจะมเพยงสดำา สเทา และสขาว แตสทงสามนมความเขมออนหลากหลาย เนองจากสของวตถในภาพแตกตางกน จงทำาใหความเขมของสดำา เทา และขาว ในภาพลายเสนแตกตางกนไปดวย ผวาดจงตองสงเกตความแตกตางของสธรรมชาต บนตววตถแตละชนอยางละเอยดกอนลงมอวาด

แกวนำาสขาวทมองเหนเปนสขาวน ผวาดจะเหลอสวนทสวางเปนสขาวไว เพอแสดงใหเหนสธรรมชาตของมน

โถดนเผาใบนเปนวตถทมสเขมทสดในภาพ ทำาใหภาพน “หนก” แตสทเขมของโถจะชวยขบสของจานกระเบองขาวบนผนผาใหเดนขน

แอปเปลสออนวางคกบทบทมสเขมทำาใหขบกนอยในท แตเมอใชความ-สมพนธของลายเสนดำา ขาว และเทา เขาชวย ยงทำาใหวตถทงสองขบกนยงขน และดมมตมากกวาเดม

ทศทางของแสง เพราะมแสงจงมเงา ดงนนการวเคราะหทศทางของแสงจงเปนพนฐานของการรางแสงเงา โดยทวไปจะแบงทศทางของแสงออกเปน 4 ประเภทใหญ ๆ ไดแก แสงจากดานบน แสงจากดานขาง แสงจากดานหนา และแสงจากดานหลง

แสงจากดานบน

แสงจากดานขาง

แสงจากดานหนา

แสงจากดานหลง

แสงสองจากดานบน สวนทรบแสงคอดานบนของปากแกวและมอจบ สวนทเหลอลวนเปนโทนเทาและดำา เงาตกทอดอยบรเวณกนแกว กนพนทนอยและขอบชดเจน

แสงสองจากดานขาง ดานขวาของแกวเปนสวนไฮไลต สวนทมดจะคอย ๆ ไลไปทางซาย ปากแกวบางสวนไดรบแสงจงคอนขางสวาง เงาตกทอดกนพนทคอนขางมากแตขอบไมชด

แสงสองจากดานหนา ดานหนาของแกวจงเปนสวนทรบแสง ซายขวาของแกวเปนโทนเทา ดานหลงของแกวเปนโทนมด ตำาแหนงเงาตกทอดอยดานหลงของแกว

แสงสองจากดานหลง ดานหนาของแกวเปนโทนมด ซายขวาเปนโทนเทา เงาตกทอดอยดานหนาและโทนเขม

SAMPLE

13

หนนงพนฐาน

ประเภทของหนนง วตถทนำามาเปนหนนงมหลากหลายประเภท ตางจากวตถทเปนรปทรงเรขาคณต หนนงมส พนผว ความรสกรวมกบทวาง (Sense of space) และเอกลกษณของวตถแตกตางกนไป จะตองเรยนรวธใชลายเสนแสดงใหเหนความแตกตางของวตถ สงทเหมอนกนระหวางวาดหนนงกบวาดรปทรงเรขาคณตคอ ใชสเพยงสเดยว สรางแบบจำาลองเพอแสดงใหเหนวตถ โดยอาศยรปราง โครงสราง สดสวน พนท ตำาแหนง และแสงเงา เปนวธทใชกนทวไป

ภาพทใชแสดงม 2 ประเภท ไดแก ภาพราง (ภาพสเกตช) และภาพแสงเงา

วธสงเกตและวเคราะหวตถ 1. สงเกตภาพรวม เปนวธสงเกตทไมจำาเปนตองวเคราะหหรอคดละเอยด ไมจำาเปนตองใหความสำาคญกบจดใด ๆ มองเปนมมกวาง มองรวม ๆ เปนวธสงเกตเบองตนเพอรางเคาโครง สงเกตเพยงตำาแหนง พนทวาง กำาหนดจดสงสด ตำาสด ซายสด และขวาสดของภาพ กำาหนดขนาดของภาพรวม ชวงทตองไลโทนดำา เทา และขาวในชวงกลางของการวาดภาพ กตองสงเกตภาพรวมดวยชนกน

ภาพราง (ภาพสเกตช) เปนการใชลายเสนแสดงใหเหนโครงสรางของวตถ ไมสวางหรอมด ไมม การเปลยนแปลงของแสงเงา เนนเพยงโครงสรางทโดดเดนของวตถ

ภาพแสงเงา แสงทตกกระทบโดนวตถ สะทอนใหเหนพนททสวางและมดตางกน เกดเปนความ-สมพนธระหวางสวนดำา ขาว และเทา เปนการใชแสงและเงาแสดงใหเหนโครงสราง รปทรง และพนผวของวตถ

ขณะดองคประกอบของวตถ สงเกตจดเดนของโถกระเบองและกำาหนดตำาแหนงขณะวาด

สงเกตภาพรวม เพอกำาหนดตำาแหนงและขนาดของวตถแตละชน

SAMPLE

20

SKETCH

ทรงกรวย

ทรงกรวยแบงออกเปนกรวยและพระมด กรวยประกอบดวยวงกลมทเปนฐาน ดานขางทแผออกไดเปนรปพดและยอดแหลมดานบนสดเปนจดเดยว หากผาจากดานแหลมลงมาจะไดรปสามเหลยม พระมดประกอบดวยยอดแหลมดานบนสด ฐาน และดานขางรปสามเหลยมหนาจวฐานจะมตงแต สามดานหรอมากกวา ฐานมกดาน จำานวนสามเหลยมดานขางพระมด กจะเพมจำานวนตามฐาน หากผายอดแหลมของกรวยและพระมดลงมาจะไดรปสามเหลยม ลกษณะภายนอกของภาพทรงกรวยจะเปนรปสามเหลยม เวลาวาดจะตองแสดงจดเดนนออกมา รวมถงฐาน ดานขาง และจดหกระหวางดาน

ความโคงทตางกนในองศาตาง ๆ

ลกษณะภายนอกของแตงโมทถกหนชนใชทรงพระมดสามดานเปนโครงได ใหสงเกตวาฐานของแตงโมเปนแผนสามเหลยมโคง ไมใชสามเหลยมแผนเรยบ

เราใชรปทรงกรวยกลมเปนโครง ใหกบพรกได แมดานขางจะมรอยยบยน บมลง นนขนกตาม แตมองภาพรวมกยงคงเปนรปสามเหลยม เวลาวาดตองไมลมใสรายละเอยดรองรอยบนพนผว รวมถงรอยหกงอ

ภาพรวมภายนอกของขวดแกวเปนทรงกรวยกลมทฐานกวางปาก แคบ ดานขางโคงกลม จะตองจบรายละเอยดใหได เชน ฝาขวดใหญกวาปากขวดเลกนอย เปรยบเทยบขนาดฐานขวดกบขนาดตวขวด

ดานขาง

ดานฐาน

วเคราะหภาพทรงกรวย

SAMPLE

29

หนนงพนฐาน

ผกกาดขาว

ขนตอนการวาด

1

4

รางโครงผกกาดขาวใหเปนทรงกระบอก ตามดวยรายละเอยดทเปนจดเดนของใบและหว

2

แยกสวนมดและเงาตกทอด รวมทงเงาตกทอดทเกดจากใบบง เหลอสวนสวางไว

3

ใชดนสอกระดาษถเนนเขตแบงระหวางแสงกบเงา จากนนไลโทนไปยงสวนมดและสวนสวาง ระวงจดสะทอนแสง

ใชยางลบเนนสวนสวางและกานกบใบผก ใชลายเสนเกบรายละเอยดสวนทสวาง

SAMPLE

40

SKETCH

จดหมวดหมตามคณสมบต

โลหะ

หนนงจำาพวกโลหะจะใหความรสกมนเงา มจดเดนทความแขงแรง มความหนาแนนและมนเงา โลหะจะมทงประเภทผวเงาและผวดาน

กอกนำาจดเปนโลหะจำาพวกสะทอนแสง ไดนอย ไมเหมอนภาชนะโลหะทใช ในชวตประจำาวนทมพนผวมนเงา มรองรอยการ-ใชงานทพนผวจงเตมไปดวยรายละเอยด การวาดตามแนวโครงสรางจะชวยสอจดเดนทหนาหนก แตแขงแรงของกอกนำาออกมาได

กระบอกนำาสเตนเลส แบงออกเปน 2 สวน ฝาแกวทมนเงาและตวกระบอกทผวดาน แมภาชนะชนนมคณสมบตสะทอนแสง แตความสามารถสะทอนของตวฝากบตวกระบอกแตกตางกน ฝาแกวสะทอนแสงไดดกวาตวกระบอก พนท ไฮไลตชดเจน ขณะลงลายเสนควรใชดนสอไสคอนขางแขง

กานำาสแตนเลสมพนผวมนเงา เชนเดยวกบภาชนะกระเบองแตมนเงามากกวา จะเหนวาโทนสครงบนของกานำาเขมกวาครงลางมาก อกทงมเสนแบงสวนสวางและสวนมดอยางชดเจน เพราะวตถสะทอนบรรยากาศโดยรอบเขามาทตววตถ และสะทอนแสงไดด จงมไฮไลตทชดเจนมาก

กอกนำามรองรอยการใชงานตองไมลมใสรายละเอยดสวนน

ดวยเพอใหเกด ความสมจรง

ใชลายเสนสน ๆ ประณตในสวนทหกมม ใชความ-

ถหางของลายเสนแสดงใหเหน

โทนในสวนสวาง

ลงลายเสนตามแนวโคงของตวภาชนะชวยใหขนรปภาชนะ

ไดงาย ลายเสนทแขงมนำาหนก ชวยสรางความรสกแขงใหกบภาชนะสเตนเลส

เงาตกทอดของดามจบสะทอนเหนไดอยางชดเจนบน ตวกานำา

บนตวกานำาแบงแยกสวนมดและสวนสวางอยางชดเจน แสดงใหเหนจดเดนของสเตนเลสทสะทอนแสงไดดมาก

พนผวทมนวาวสะทอนสวน

ไฮไลตและพนทรอบ ๆ ใหเหนอยางชดเจน

SAMPLE

52

SKETCH

หนง

หนงมคณสมบตออนนม เปนเงามน คอนขางมนำาหนก มลวดลายบนพนผว เมอลบจะรสกมพนผว

พนผวสวนตาง ๆ ของรองเทาจะแตกตางกน พนรองเทา สนรองเทา และหวรองเทาจะใหความ-รสกแขง จงตองใชลายเสนทแนน รองเทาดานบนและดานขางจะมรอยยนจากอายการใชงาน ใหความรสกออนนมจงใชลายเสนบางเบา ระวงเรองแสงเงาบรเวณไฮไลตและสวนมด เพอสอใหเกดความรสกมนเงาของรองเทาหนง

พนผวของกระเปาเงนคอนขางเรยบแบน จดหกมมดานขางเลยบขอบกระเปาคอสวนทเปนไฮไลต ซงจะแตกตางจากจดทเขมของโทนมดอยางเหนไดชด พนผวกระเปาควรใชลายเสนตรงสลบไขวกน เพอสอใหรสกหนงมนำาหนกเหมอนจรง

ถงมอหนงเยบจากหนงหลาย ๆ ชน เหนรอยเยบชดเจน ตวถงมอใหความรสกออนนม เปนเงามน สของถงมอคอนขางเขม จงตองใชลายเสนและมนำาหนกวาดโครง จดหกมมจะตองคงความมนวาว ไฮไลตสขาวและหนงสเขมแสดงใหเหนความแตกตางอยางชดเจน เพอสอความรสกหนาหนกของถงมอ

ใชลายเสนเบา ๆ ตามใจชอบสอใหเหนกำามะหย

ทขอบถงมอ และใชยางลบ

ชวยใหมความรสกฟฟอง

ใชลายเสนคอนขางเขมแสดงใหเหน

รอยเยบบนหนง

เหลอไฮไลตสขาวไว แสดงใหเหนพนผวมนเงาของหนง

ใชลายเสนสน เรยงแนน

เปนระเบยบไขวสลบกนไปมา สอใหเหนกระเปาทเหมอนจรง

ตองเนนใหเหนเขตแบงระหวางแสงกบเงาทดานขางของกระเปาใหแตกตางกบไฮไลต

ทอยดานขาง

ลายเสนบรเวณหวรองเทาตองแนน เพอสอใหเหนจดเดนของหวรองเทา ทมนเงา และแขง

ใชลายเสน แนวนอนตามโครงสรางของรองเทาเพอให

รสกถงความมนเงา

ของรองเทาหนง

SAMPLE

65

หนนงพนฐาน

2. สดสวนทองคำ�ในองคประกอบศลป

สดสวนทองคำา (Golden section) ในองคประกอบศลป คอ การแบงภาพทงหมดทมอยใหเปนสองสวน สดสวนของสวนทใหญ (AO) ตอทงหมด (AB) จะเทากบสดสวนของสวนทใหญ (AO) ตอสวนทเลก (OB) ซงจะไดสดสวนเทากบ AO : OB = 1 : 0.618 สดสวนดงกลาวเปนทยอมรบโดยทวไปวาเปน สดสวนทงดงามทสด ในโลก จงถกตงชอวา “สดสวนทองคำา” ซงสามารถนำากฎนมาใชในการวาดภาพ การออกแบบ สงปลกสราง การถายภาพ เปนตน

√ √

× × ×

A O B

1:0.618

SAMPLE

74

SKETCH

A ขณะลงรายละเอยด ใหวเคราะหสวนหลกรองและชดเบลอกอน วตถหลกในหนนงชดนคอกานำาชาและเปนสวนสวางของภาพ เราจงตองวเคราะห โครงสรางและสวนประกอบของกานำาชาอยางละเอยด เพราะไมเพยงตองวาดใหเหนตวกานำาชาเทานน ยงตองวาดใหเหนรายละเอยดบนกานำาชา รวมทงใหรสกถงพนผว

B สามารถมองแอปเปลใหเปนลกบอล และหากสงเกตอยางละเอยดจะพบวาโครงสรางเหมอนกบสม ทประกอบดวยกลบสมหลาย ๆ กลบ

C แกวนำาอยหลงสดของภาพ อยาวาดใหเดนเกนไป แตตองวาดใหเหนโครงสรางพนฐานและรสกวาเปนแกว

สวนสวาง

สวนสวาง

สวนมด

สวนมด

สวนสวาง

ทรงกระบอก

ทรงลกบอลทรงกระบอก

นำาในแกวมด

ทรงกระบอก

SAMPLE

104

SKETCH

ขวดน

ำ�และ

ผลไ

ม

SAMPLE