1

45و 44شماره

45 44 ارـضو

1392تار تاتستاى

ي علمي، آموزشي، پژوهشيفصلنامه

مركس تحقيقات معلمان شهرضا

محمدرضا آقاخاوي ول :ئمدير مس شراي سردبيري زيرنظر:

)به ترتيب حروف الفبب( شوراي نويسندگبن:

دكتر عبدالرضا باقي دكتر محمدعلي ابالحسىي غالمرضا جاوشاي مسعد تاكي

مريم رفعت مىاز ذيالفقاري دكتر محسه شيرعلي محبب سىجري

مىير واجي علي فارسي دكتر اكبر مىصف

بب تشكر از همكبري:

شرضامديريت آمزش ي پريرش شرستان

طرح ريي جلدي پشت جلد:سيدمحمدرضا طبيبيان نشبني دفتر فصلنبمه :

تلار اهام خويي)ر( ، هزكش تحقيقات هعلواى -ضزضا

0321-2230049-2224061تلفي :

خايذ:آچ در ايي ضوار هي

صفح عاى

2.................................................................................................................................................................................... سخي آغاسيي

پزش ضزستاى ضزضا/ سش ر پيام هذيز آه 4.....................................................................................عثذالزضا حيذرپ

حذاد حذاد ، فزيذ حيذ اخالق / فلسف 5......................................................................................................................قزآى

ی ديذا ل فضيلت / سيذ ضياء الذيي تق 12.............................................................................................................................. ر تا ا

ائي عزفاى اسالهي/ هحوذرضا ر را 18......................................................................................................................................آئ

عي سادات خط ذي زاهي ، دکتز ه دگي ضغلي هعلواى/ هزين ت ذ ساسهاي تز فزس تع اختي اى ض ذ ساسی ر او 25............قص ت

ذ/ هحوذ رضا احوذی ا تاال هي ر در ا چگ 33............................................................................................................. تالي

يي يک اقثال تأثيز آى تز کيفيت تحصيلي / پز رش پز سش اهل اجتواعي هؤثز تز تغييزات هذيزيتي در آه 35................تحليل ع

اجتواعي/ ليال حجتي حجاب صيات اخالقي 41.............................................................................................................عفاف

ايي اس وزات هستوز/ هزتضي غالهي اگفت ا 46............................................................................................................گفت

د تاکي ستاى / هسع ستاى د 48............................................................................................................................................... در ت

ر 49..........................................................................................................................................................................طش/ سزا حيذرپ

قي/ ضيزيي کثيزی رسم گذضتگاى در اثز تي گ، اعتقادات تاستاب فز 52.........................................................تجلي

صفار ا/ افسا چالص ا يکزد سش فزاگيز ، ر 60.............................................................................................................آه

رش ضزستاى ضز پز سش ای اس اخثار هذيزيت آه ز ضثاي، حثية اهلل اهيزیگشيذ 66...........................ضا/ هظا

2236614: ، هجتوع پزديس تلفيهيذاى ضذا -تايپ تكثيز هز

بي خاذگبى ثب خد يسذ ياب ليت دبسخگيي ث دشسشهسئي يست ي ظش دفتش اذيشب، ضشستب هجيآساء هذسج دس هقبل

14فت zarثب قلن WORD XP ث صست يكش چبح شذ ثبشذ تبيخ شذ دس هحيط A4 ثش سي كبغز هطبلت اسسبلي ثبيذ هتشجن است.

ثش هقبل ثبياذ ساى اص ظاش ثبيذ دس حبشي هطلت هشخص شد. …شكل قشاس گشفتي تصبيش، جذال وداسب تحيل داد شد.

چبچ اص هجع هأخازي دس شاتي هقبلا بي علوي في دقت الصم هجزل شد. دستس صثبى فبسسي دسست ثبشذ دس اتخبة اط

هقبل بي تشجو شاذ ثبياذ ثاب ي دس اتخبة يشايش هطبلت آصاد است.اذيش است.استفبد شذ است، ركش آى هأخز ضشسي

وكابساى كيذ، ايي هضا سا قياذ كياذ خاي داشت ثبشذ هتي اصلي يض وشا آى ثبشذ چبچ هقبل سا خالص هي هتي اصلي ن

اذيش وبس سا يض دسج وبيذ. هحتشم دس گبم اسسبل هقبالت، آدسس شوبس تلفي جت ت ي آهابد دازيشه شگا اتقابدات

ثبشذ. سا حلبي اسصشوذ خاذگبى گشاهي هي

وايذ.اذ، صويوا تطكز سپاسگشاري هيا ارسال هطالة تا ها وكاري وديي اس كلي وكاراى ك در اهز هصاحث اذيط

اذيط ي ارسال فزهايذ. يك سخ اثز خد را ت دفتز فصلاه ي« تستاى دستاى در »س وكاراى ال قلن تقاضا هي گزدد ،جت هعزفي كتاب در تخص ا

http://shr-trc-isfedu.orgآدرس وب سايت مركز تحقيقات معلمان شهرضا:

2

45و 44شماره

اي ام ت بتشيي سشآغاص

تهسین ایی ټه زاقاا اڀ ا ڈن تدنى » ووسی ڈی ڀٵر :

نووه واآڊ نهایر ڄذ توه ای ټىاچ اار نهاوا ڇ ڀٵار :

ڈطال زه ؾین خڅو ، ټثاب ته ، ؾڅو ټثاب یا .... تڅٽه نوا ڇ ڀٵر :

تهسین ا تای ڈن ډاڊ ی ڈاو تووه ار ټه ڈاظ و څیٹه

ڈا تای وٺ ڄذ زٻ زٻ این ا ا آڈاوه ټوه وڈن اڈو

و٪ ایی ټاه وڄاڇ ڈای نوا اى تهاوچ و ڄاذ نهٵساه وآڊ ا ن

.«اقا و وٺ ټنڇ

ت این یاٶ ،اڀ ټی ا ڈن تدى: تهسین ټسااتی ټاه زاقاا

نوانىه ای ؾیر ا ڈیاڊ ؾنىین اا ټسااتی ټاه ڈای زاوانڇ

ا٬ساٲ ته نوانىڊ آڊ ا ټانڇ ووتااه تایای اآنهاا ، و یاڃ

اڊ آوچ . ڈی ڀویڇ و ته اىٶ ڈای ڀاویڇ : خنى نا٤چ ا ت ت

تهسین ټساب ڈن ، ډاڊ ټساب اڂ اوڂ وتساڊ ار ټه ته ڈن

ڄذ آنایی تا اڄٵثا ا اانی واسه ار و اینٻ ڈن ، ته تټار

زڅ٣ ت زٻ زٻ قوٲ و زټیثاذ آڊ ا ڈی زوانڇ ټسااب اای

ویځ ا ته اقسی و اسیاٶ تهوانڇ و ڄذ تثچ .

وڂ تنای ڈزٵ٫ آڈو و خو ، ټسااب اای وتاساڊ نر ا

ار . اڈاڂ ، تا٢ ز٭څایڇ و زتیار و ڈزثاه وتاساڊ ٤ثاٷ

نٹه ی اڄه زن٩یڇ ى و ټساب ای غىیىی تاای ااڂ

ڇ ڈىا زاڄیٳ ڀر . ٸ١ا ا، تای خام ڀاویی یاا زثااوڂ

ن٩ وتاه تنی ا اتهاڈااذ ټسااب ٴاای اڇ وتاساڊ ، و

غډ٫ ډٽااڊ ڈكسچ، ڈ٭څډاڊ اڂ ڇ ، و٬اوذ اىچ ټسااب

غاای تكاص ٴااواڊ تاوو. –ٴا اڇ وتاساڊ –زاه زاڄیٳ

ڈ٭څوچ توو تا ساب زن٩یڇ ىه توو و نو ته ا٥الـ ٸواچ نیاڈىه

توو. تكص ای ٴاوانی تانځیهار و نهایساا نٹاى ون٩ا ااالقی

و وٴسا زااڄیٳ نوی ا ټسثا ته ا٤ال٪ واذ آڈو و خاو

ټساب ای آڈوای اانیىچ ټاه ڈوغاة اڈسنااڊ آٸاای وټسا

ڈكډااىیاڊ ساای اااڈاڊ زاااڄیٳ ټساااب ااای آڈواای واذ

آڈو و خو ى. و زٱیی و وڀڀونی ټساب ای ڈٹاا٫٤

وڈازة زكیڅی اقسیاظ ته ڈاوه و ډٽای ر . ؾوڊ ټساب

ڈكو ٬ډووی زن٩یڇ ای آڈوی و ڈازة زكیڅی ، ت اا

ڈی وو . آڊ ؾه ا ٴكوای ټالچ ډٽااڊ اغډناى ااڂ اڇ

وتساڊ ڈی ى ٴهډیى ، ڈ٭١څی تاوو ټاه و اڈا زاىی و

یا٠ی ایان ټاال خای آڈاىه . ا ااساواڊ ڈكساچ ، وتیااڊ

اغډنى و ٴا٠ڃ یا٠ی نوا ټوچ ټه تای زثاوڂ ن٩ و ٴا٫

یا٠ی ااڂ اڇ وتاساڊ اتهاچ وغډ٫ ڈ٭څډاڊ ڈى و

زیٳ تیاونى زا نو٬ی ا٥٠اب نهٵسه ، ا اتهاچ وی ټاه ٸاثال

ڈ٥ـ و زىی نىه، ا ایډای ڈ٭څاڇ یاو وڈس٭هاى ت٤اٲ

وو.

وٸسی ډٽااڊ اغډنى و یٳ تا زڅ٣ تیاس و ٴااٮ تااڂ تاه

زىی ټساتی تدوانى یٹینا اوو آڊ نایة ٴناىاڊ نووڈااڊ

ڈی وو .

این ن٣ غاوه ا ټه ته كا نوسه انى »*

«یااڊ ٴسه تا ٸڅڇ خا نوسه انى

وتیا ٴییاٻ -« ااٵنىیا ڈ٭سډاىی » نا٤ه یثایی ا آٸاای

ؾهه اای ڈاناىڀا ټاو و » ٸىیڇ ه٠ا و اٵهاڊ و یٽی ا

نواناىچ ټاه -«زایم ٬څڇ و ایاڊ » اقة ټساب ؾها غڅىی

تا ا قاٲ ناوو ڈای وچ : آٸاای ڈهسا ڈی آوچ و د

–ڈ٭سډىی ڈی ٴڈایى : ته اٵهاڊ ، ټنا اینىه وو ٴساه تاووچ

تا –هی ټه ؾهڃ اڂ خی و آڊ و ٴییاٻ ڈای واوچ

قة ازٵاٶ ناانډی ا او خای ڈای ټناى و وو ڈای اوو ،

د آڊ نانڇ تڈی ڀوو و ڈی خى : آیا ډا آٸای ڈ٭سډاىی

ؾوڊ تا غواب ڈطثر غناب ڈ٭سډىی وتو وتی ٴییٻ نیسیى

ڈی وو ، ڈی ڀویى : ډا وتی ڈا و وتیاساڊ وواتاه ااٵهاڊ

توویى و ڈا ازٵاٸا اڈو خ ا اڂ ا، ڇ ټالی ای وتیساڊ

نوو ا خیىا ټوه،وو ڇ، و نانه ای غډ٫ ڈی ویڇ ، ای ټا

و تاا :» ...... ډا ڇ تیاییى ..... غناب ڈ٭سډىی ٸثوڂ ڈای ټناى

اڂ خای 40ى ته ووڊ نانه ای ٴسڇ تا ویىڊ وان آڈواڊ

ټه اټنوڊ یٻ ، تانوی ټډاڂ یاٴسه ای ىه توو . و و اوی

اڂ غواڊ ز ىه تووچ ، و ای خ ا 40ڈا ٴا ڀٴر . ڀویی

اڈیى و ویای ڈىه ا ته یاوچ آووناى . ا ټاىاچ تاه تااڀویی

یثای ناوو خوانسناى ، ا وتیااڊ ، ڈاىی ، ناا٨ڇ، نا٤ه ای

ڈسهىچ ، ا ډه هن ڀٵسناى...... یٽای ا اهر ڀیای اای

وتیا یا٠ای اهن ڀٵار ، ویځای ا قان –آٸای ڀو ی

وتی ٴییٻ ټه ؾه انىاه ووسانه تا تؿه اا تناوو –ڈاسڅی

وار و ډیه غیة ټس خ ا ٴاڈس و خایؽ ڀوای و آؾاا

وو ، یٽی ڇ ڀٵر ډا ڈاڊ ته ټال ڈاا ڈای آڈىیاى یاٻ ت

ؾی زاه ای ڈی ټیىیى یا یٻ ویڅه ی زااه ای =تاا ناوو تاه

.«ټال > ڈی آوویى

یاا 15اڄه ی اڈو و انین 60-50 یٻ ا این نانڇ ای

اڄځی ڇ ؾوڊ واڊ نااڊ وٸیٷ یا ټاآڀا اڊ ت وار 16

نوب و ور ناایی ټاوه تووناى و آڈوڀااڊ نوو ا تیا

ویڀی یٻ ا ت تاڊ ڈی آوونى . تایڇ غاڄاة تاوو ټاه ایان

وان آڈواڊ ڄك٩ه ڄك٩ه ی ٬ډ آڈوڀااڊ ا وناوو انىونساه

3

45و 44شماره

آڈوڀاااڊ غاوواناه ،توونى تا نووچ انىیایىچ ټاه ؾاه غاڄاة

ڈی ونى.

آڈوڀاااڊ این ویىا تایڇ نا٤ه ى ټه یثازین نا٤ه اای

و ټال و ، و ڈىه ٽڃ ڈای ڀیاو قنٹاڃ ا : وناڈاه

(. 1392ڈواو ویه ناڈه نوو 1

٠اډن ز٭٩ایڇ و زٽایڇ ډاه خای « انىیه ی نو » نیه ی

ټوزاڊ ٴ نځی ، ا ډٽااڊ نوو خیوسه ڈی خى : واډاه

آینىه ، تاه ن٩ا اډا ا ټاىاچ ااساو تڀاوا ٴ ناٿ ه٠اا

اڄثسه ٤ثٷ ن٩ آنااڊ ڈو و خو( ٴننىه یاوی وو وق آ

٬ډڃ ټوه و ڈی ټنى . تا زاٳ تنی ا اساواڊ ڈكسچ ڈ٭ٴای

ىه ،قا٠ ته ڈاقثه نىنى ، ؾوڊ اوواڊ اساو ڈنی اڄىین

، ااساو قااظ آٸاا ټډااڂ ، اساو قډر اهلل ٬ډو قیاىی ڈڅٽیاڊ

ڊ قٷ ڀا و وٴااوا ایان ا٬اڊ ،آیا ڈاڊ آڊ نیىه ټه اڀوا

تنوینى « انىیه ی نو » ٬یاڊ ،نا٤ازی ا آڊ تڀوااڊ تای

زا ډاه ای ته ناچ یٵاڊ ڈین وو ایى ٴاوا ویا تااى

آڊ وٸر ور ت ڇ ڈی اییڇ ټه :

حیف استاد ب هي ياد ذاد لذس استاد ى داستي

ىیه ی ناو ، ټاه تاه ټاا ااڀواڊ ا تین نواننىڀاڊ تڀوا ان

نوی ته ؾڇ ڈقډر و وٸر ڈای نځناى و خا ا نا ا

ډاه ٠ډن ا٬الچ ووڂ تا نٹى نٽسه نع نوی و نځاه ٬اڄډاناه

ته ڈ٥اوی نیه نځیسه اناى . یٽای ااساو ٴا٠اڃ خا ٴ١ایڅر

غناااب آٸااای قاااظ ٴ١ااڃ اهلل ڈ٥ی٭اای ، ساای ڈكسااچ ټااانوڊ

–ٵ٩هڇ اهلل ز٭اڄی ق -تانسځی ټوی ، ، اسنى . ایان خیا

خیوای ٴ نٿ ه٠ا تا ډه ٠٭ٳ زان و و وڈناىی ٸڅاڇ تا

ڈی ڀینى زویٷ ڈی ټننى،ا نډاسی ڈای نډایناى ،ٴاا و ٴاوو

قنوسه ای ووساڊ نوو ا ناڊ ڈای و ناى ، ؾنااڊ ټاه یاٻ

ڈ٭څڇ اسین و ٴ یهسه ، نثر ته ڈا قڃ ٴٽ و ٴ نٿ ه

وو ونډی زوانى تی زٵاوذ و تی ا٬سنا تااى ټاه ڀٵساه نوو نډی

ا آڊ ثة ټه ناڈاه « : ؾنین ټننى تڀاڊ ؾو ټو تایى ټا انى

و نوسه ای اساو ڈ٥ی٭ی ڈسډ ڈی توو . چ ڈی نډوو غایی

و این نیه ته ڈك١اڊ الچ و دا ی ٠٬ه ټنایڇ . اڈیاى

آڊ غډا٫ اتاا ، و ټه و ڈاټ خ ډا آڈوی ه٠ا اڇ ا

ٸثاڂ ٴڃ ناڈه ی انىیه ی نو ټه ته وسااڊ تواه ڈای ناى

اقة ن٩ی ٸڅډی تڀیو و و وو ن٣ یاا وو ټڅډاه، تاه نٹاى و

تی انىیه ی نو تنینى ،ته اوذ تاووڊ تاه ا نثاووڊ

ار و تا زوا٫٠ و اقساچ ڈی نوییڇ ته ڀٵسه ی اوواڊ ااساو

آٵسه ٬ی :

دفتش ب ن هپیچ و جاى سج ا بشد

تا آتص دلی ب صباى للن سسذ

ڈىییر آڈو و خو ، ؾوڊ ا اواه ټواا و خغډ٭یار *

ویځ این ڈاڊ ، و ،واڈن ڀسوه ز ، ڈاىڊ زا و ڈسٹثاڃ

ټاڃ »ڈووڄیر ن٥ی زی ڈی وو. وته ا٬سثا آیه ی ایٵه ی

(تای اغای ا اىاٲ ڈٹاى ز٭څایڇ 29یوچ و ٴی اڊ ققډن :

تاانى. ڄاا وزتیر ڈوانی تایاى ټاه و قاى و ااڊ وڀاااڊ

٭ه ی ىی ټه و ڈىی ڈكسچ آڈو و خو اٮ وایڇ

و یااڊ نیٻ انىی وزوانا و نو ناڈی ټه ته ډیاای تڀیاىه

انى ډه ڀواه زوٴیٷ ایان ٬یااڊ اار و اٽاڊ وای ټاسی

ڈ٭سث آڈاو و خاو . خا تاای زوٴیٹااڊ تاا اىاٸر و

ر ا ته آنااڊ ا تان غااڊ ډیډر و٬ا ڈی ټنیڇ و ٸثوڂ ڈووڄی

زثیٻ و نی تاو ڈی ڀوییڇ . یاوڈاڊ تاى زایم ڈىییر آڈو

و خو هساڊ ه٠ا تا نډه ایی ټه ٴنىاڊ این نانه ته

ڈىیاڊ نوو واوه انى ا٬سثا ڀٴسه ار ټه :

ػالبت جوغ ضد دس د س خط اص بذ یه »

«آچ يه ػوش ب داسا سىذس گزسد

ىاونى تپ ؛ یا ونځهىااڊ تاو تډنه وټڈه وغووهن

بادت ايي سص و سص هباسن*

وايى بادت ايي سال و سال

« تهساین ااسی و واسی » و ڄٱر ته ڈ٭نای « اویثهر »

ت اڊ ٸا٫٤ ( وناچ ووڈین ڈاه ا زٹویڇ نویىی اار -ار ق

ٳ : و ای ڈ٭سث اویثهر خ ڈناثر زین ڈاه اڂ ار : اڄ

ه وین .ٴ نځی ب: و ای ڈكسچ ڈیالو ا٬

اڄٳ : اوڂ اویثهر :و تڀىار ٭ىی / وچ اویثهار :

و تڀىار یم تهایی .

و ڇ اویثهر : و نڅایع ٴاا / وواو اڇ اویثهار : و

هاوذ اساو ڈ٥هی ق و تڀىار ڈٹاچ ڈ٭څڇ (

و تڀىااار اایم ااىوٶ / نااوو ڇ خااانو ڇ اویثهاار :

اویثهر : و تڀىار یم ټڅینی

تیر و خنػڇ اویثهر : و تڀىار ٴووی

ه وین : یاو ڇ اویثهار : و وذ ب: و ای ڈكسچ ڈیالو ا٬

و و وذ –و ڊ –٬څیهاا اڄاالچ –نػسه ق١ذ ٴا٤ډه

اڈاچ نډینیقه( .

ر : و وذ ڀاڈی ق١ذ اڈاچ ڈكډاى تااٸ تیر و ووچ اویثه

–٬څیه اڄالچ –

ی و یٽڇ اویثهر : و وذ ٴننىه ق١ذ اڈاچ ڈكډاى زٹای

–٬څیه اڄالچ –

اڄثسه ڈناثر ای ویځی ت و ای ویځ این ڈاه ٴا ٸڇ

وه انى ټه ڈا اینػا ته ا ڇ ا٬سثا آڊ ایاچ نځیسه ایڇ .

وــن هــاندیش

4

45و 44شماره

پيام جاب آقاي عثذالزضا حيذر پر

هذيز هحتزم آهسش پزرش ضزستاى ضزضا

ت ام تار آفزيي

تها ، ٴنى ٤ثی٭ی ڈساڊ ار و او ا دا وایاڇ

ټه ٴنىی یثا ته ڈا اانی وار . ڀڅها و اٽوٴه اا ىیاه ی

آډاننى ، خ آډاڊ ا دا وایڇ ټه ٤ثٷ ٤ثٷ ڀڃ نطاڈاڊ

نډوو. تاو ا ا ڈی ساییڇ ټه ات تاو آوونى و ته ڈاىو ڀیاه ی

ات ا ، ڄثهنى ناٺ وزثڇ نؿه ا ا ثة ىنى و اڄه اڄ٭اڄډین

ا ڈی ساییڇ ټه ډه ی سی ته ااذ او تها ڈی آونى و ته

اغاذ او تانٿ نوانو ڀڅها و ٽوٴه ا ته ڀو ڈی ى. تها

ڈ٭څڇ تیاڈوو و ته وان آڈو تیاڈوانى. ٴر نوب نىار ټه

آڈوه ای تهای ا ڈی زواڊ ؾنین ډو و ا آڊ و ڀٴر :

ٴان٩وا اڄی آضاا قډاه اهلل ټیاٳ یكیای "نىاونى ڈی ٴڈایى :

ا ت٭ى ڈوزها اڊ يڄٻ ڄډكای اڄډاوزی و او ٬څای ټاڃ ای

وتااه ی تها غڅوه ی قډر اڄهی ار و غاڊ یاتی "ءٸىی .

آٴین . تها غنواه ی نځاه و ٬ثذ ار . ٬ثذ ا آنؿاه ا

-ؾڇ ٴسه وته ز٭٥یڅی نسه . تیاییى تثینیڇ و٬ثاذ تځیایڇ

ٴا٬سثوا یا اوڄو ا ڄثاب...

تها نٿ زاه ی ٤ثی٭ر ار . ؾا ڈا و تها ثٱه ی اڄهی

ډااه نځییڇ و نو نویڇ. تها، قډار اار .خا تاا قډار

ویڇ زا قیاذ زاه و ٸىڈهایډاڊ تٽٵى و ثى ثى ٽوٴه نطا

ٸىڈهای ٬اٹاڊ ٬څڇ ټنیڇ.

تها تااڊ ته ونثاڂ واو و تااڊ یډاڊ قډر اڄهای

ار . اڀ نواسیڇ ڈاٴ آډاڊ ا ویڇ ، ناؾاایڇ وار

ته واڈاڊ یاډاڊ قډار اویڇ. تیاییاى یا تاااڊ ڈكثار و

ؾسا ااا تایاى تار / یا " آییڇ. ته ٸوڂ هاب :ڈ٭ٴر و

."تااڊ تایى ٴر

ڈٹى اڅی زكاوڂ تهاانناى. ا ڈٹڅاة "ٸڅة و ت "

ٸڅوب و اتا ؾډانی تهای تهوا یڇ زا انىیه اڈاڊ ا ، ویاىه

اڈاڊ ، تهای و ٽوٴا تاى.

تها ٴڃ زٽاخو و خوییاىڊ اار . واناه اای خیاانی

ییىه ، اینٻ ته اوظ ڈی نى و ؾډه ی نویى ا تناٺ ا

ن٩اه ڀ ڈی ونى . تیاییى تا ډر ٬اڄی و تهای نوو تاه ټډااڂ

تیڇ و ٤اڄة نویى وناڊ قٹیٹر ویڇ.

یاوڈاڊ تاى تها نډی خایى و ته ٴڃ ویځ ڈی ایڇ .

آی ٴڃ ا وڀنى. این ڄك٩ه ا ا ٸى تىانیڇ ټه ویځ نډای

و یاواڊ و نا٤ه ا ڈی ڈاناى. تهاا ،ټوزااه ٬ډا و ڀیا آینى

خار ، ویاتیى زا و نډانیى.

٬یاااڊ و ډٽااااڊ اااډنى و تهااای ،اڈاااڂ ا تااا

تهای آا ټویڇ ټه ث و ڈى انٹالب ،ڈٹاچ ٩٬ډای و یار،

ا اڂ قډااه ی یاای و قډااه ی اٸسااوی 1392اڂ

ا زإڈاڃ ټنایڇ و وٺ واسی ا قډااه ناڈیىنى .اڀ و واه

ااڂ ٩٬ډار و ااسوای ڈڅار ایااڊ 92واسه تایڇ ،ااڂ

االڈی ار . این قډاه ت قډاه آٴیناڊ او و ڈثاٺ تاو.

ډٽااڊ ٬ی و آا وییىڊ و ث ىڊ ، ااڄو

هاوذ ٬الڈه ی تپ اساو هیى ڈز١ی ڈ٥هی ا و خای

اوی ټه و ټوذ سپ ڈ٭څډی قډاه ا وینای وایڇ . اس

توو .اینٻ ڈا و تها ٩٬ډر و قډاه ی او ڈی تااڄیڇ و اٴسهاا

وایڇ ټه ؾنین اساوی ا ته اڀوی نسه ایڇ . اهاوذ او

« و ڈ٭څاڇ » ا زڅیر ڈی ڀاوییڇ و یااو وناا٤ه ی او ا و

نهاڃ و یار ، ڀاڈی ڈی وایڇ و اڈیاى وایاڇ و اایه اا

تهای قډاه آٴین نطا وڄهای وان آڈواڊ ټنیڇ و ؾاډه ی

نویى ا ىیه ی ووساڊ ټنیڇ.

زٹویار ااڄر "و اڂ غىیى ا٭ا ایان ڈاىییر

ڈ٭څډی و اٴای ډىڄی و ڇ ٴٽی و اسای ازٹاای ټیٵیار

ز٭یین ىه ار. اڊ اء ا...و اڂ غىیى تاا "آڈو وخو

وا ی ٴ نځیاڊ ٴ یهساه ی ایان هاساڊ تساوانیڇ تاه ډر

ا ىاٲ این ٭ا ڈىییر ور یاتیڇ.

ػبذالشضا حیذسپس

5

45و 44شماره

قزآى فلسف اخالق

2، ٴیىه قىاو 1وقیىه قىاو

ا ډیر ٬څډی خیاىا ،«انالٶ»ی آنؿه اڈو و تیاڊ واه

ٴڅاٵه زكڅیڃ ڈ٭نانانسی این واه و ازثاا٢ آڊ تاا ټوه ار،

ای انالٸی، ڈ٭ٴر ڈایڃ و ڈثاقص ڈتو٢ ته آڊ ، قوه انالٶ،

نای انالٸی، ٬څڇ اڄنٵ و انالٶ و ویځا ڈثاقاص خیاڈاونی

ار.

ټنایڇ، ڈااو ا و ٸآڊ تكص ڈی« انالٶ»اتسىا تایى ویى وٸسی ا

این واه ؾیر و ڈاا و تاتا آڊ ؾاه ي نیسای وایاڇ، زاو

ځی اٴ٭ااڂ انالٸای ا ڈهډساین ڈاایڃ ڈٵهوچ انالٸای و ؾځاون

ڈ٭نی نانسی انالٶ ار.

ای ار ټه و آڊ تا ڈٵاا یډی ؾاوڊ ڈڅډا ڈاو ا انالٶ قوه

نوب، تى و ....... و ټا وایڇ. این واسه ا ڈٵاا یڇ تایى، نثایى،

ونى ټه اناڊ ا ڈوغووی ڈهساا تاىانیڇ و تاا وٸسی ڈ٭ناوا ڈی

ټنى. خا و زكڅیاڃ زكٹٷ خیىا ڈی« ٶانال»این ٢ ار ټه

ی ڈٵاا یڇ خایاه -1ی انالٶ ڈا تا خانع ٸیاى وتاو اسیڇ: واه

ڈػی یا ٬اڈڃ اٴ٭ااڂ انالٸای -3ٴ٭ڃ ای انالٸی، -2انالٸی

انسیاای تاووڊ ٴ٭اڃ -5ااوی تووڊ ٴ٭اڃ انالٸای -4قاناڊ(

(190، 1369انالٸی. قازٽینوڊ،

هفاین بیادي اخالق:

زوانى تاه اوذ ڈ٭نا نای، ڈٵا یڇ اای انالٶ ڈی و تكص

ی ڈ٥ـ تانى:

و٨یٵاه -7تى -6نوب -5ن٥ا -4واب -3نثایى ا -2تایى ا -1

قزٽڅیٳ(.

ی تانهای ونیا وٸسی زكٹیٷ تانی ته ٬ډڃ آیاى، ڈٵاا یڇ و ډه

ٸاتڃ زو ار. ڀؾه و تاڊ اڄٵا٦ نای وټ ىه و تا

ڀوو و ا نها ڈٵا یڇ اای انالٸی اسنثا٢ ڈیار ټه ا آ

ټانا اى ٴڅٵه و ټالچ االڈی 1 ٴوٶ ویدڅڇ قاتىای 2

زواڊ ڈٵا یڇ اای ڈكاىووی ا ټاه وذ تا و اسٹاء ڈی

و تا يټ ى تىر آوو.

و نسیػه ڄٵ٩ی ټه و تاڊ تسوانى قاڈڃ یٽای ا ڈٵاا یڇ

ڈا آنها ا واڀاڊ انالٸای زڅٹای نثایى ا و ....... تاى، تنیاوی تایى ا،

ای انالٸی نډووه و ٴ١یڅر زوانیڇ اغ٫ ته آڊ زكڅیڃ و ڈی ټوه

و يیڅر آڊ ا ڈ٭ین نډاییڇ.

ی اوو، ڈاطال واه این ڈٵا یڇ ااڈڃ ٴ٭اڃ ا ڈوغاووی نډای

و « ػا٬ر»ػا٬ر و نو اناڊ ټاتو واو. اڈا ډین

زوانى ڄٵ٧ انالٸی تاى. یا اناڊ قیوانی ؾوڊ قی; اى( نډی

ی تایااى ا و نثایااى ا، و انسیااای ټااه واو یااٻ څااڅه تااا ااوه

واب ا و ن٥ا ا ا و نىڀی ڈالق٩ه ڈی ټناى. او واای یاٻ

وو. څه اٴ٭اڂ نای ار ټه ت اا و٨یٵه تاه خای ڈای

تاى. تنات این ټا اناڊ تا زوغه ته ڈٵا یڇ تنیاوی او انالٸی ڈی

وناىه اار ایؽ اڈا و ڈوو ی ټه یٻ قیاواڊ تای ٬ٹاڃ و

ای ا تایى ا و نثایى ا و او ڈ٭نا نىاو. نډی زواڊ ڀٵر ای غنثه

ای ازثاا٢ ػا٪ ار. اڀ ؾه ڈیاڊ ػا٬ر اناڊ و ی ڀوناه

تاى. وڄی و ي نی و تنی ا غواڈ٫ انانی و تانی ڈوغوو ڈی

ډاڊ غواڈ٫ نی ٴسا ی تا زوغه ته آنؿه و ڈٵاا یڇ انالٸای

ڀوو. ى، ٴسا انالٸی ا٤الٶ نډیڀٵسه

:ابستگی هفاین اخاللی ب افؼال اساى

ای اغسډا٬ی ایان اار ټاه تاه ؾاه نیٽی ا اڈو ڈهڇ و ټ

ا ډیار ایان ڀوسیڇ تای غواب این خا، ٴسای انالٸی ڈی

ڀوو ټه اڀ ټی ڈثاوی و ااوڄی ا ټاه ڈوغاة اڈ آٽا ڈی

ی آڊ وا٥هه ټنى زا ت نوو ایػاو ڀوو و توغوو آڈىڊ ز ڈی

این اڈ انالٸی ڈ٭څوچ ونى و یا و غای ویځ تاا ایػااو ڈثااوی

ػا٬ر ټای ټنى ټه ٬ٽا اڄ٭ډاڃ آڊ ٴساا اػا٬انه تااى،

وانایڇ . یاا زا و ز و اػا٬ر ا وو ٴ٭اڃ انالٸای نډای

ػا٬ر وو ٴسا تازاتی و اض ته وغاوو آڈاىڊ ڈثااوی زا و

ووه ار.ػا٬ر ت

و یاا « نیر و نوٲ نوب اار »وو تنات این وٸسی ڀٵسه ڈی

ڈثاوی و اوڄی ا ټه ڈوغاة تاه وغاوو « غثن و ٴ٪ تى ار»

وو، و نوو ایػاو نٽنایڇ. تاه ٬ثااذ آڈىڊ وو ڀاه ڈټو ڈی

تانى ټه و نوو اٴ٭اڄی ویځ، وٸسی وو ڀاه خیین انالٸی ڈی

وٲ تینػاڈى و ا اٴ٭اڄی ټه ڈوغة انػاچ و یڇ ټه ته نیر و ن

ای انالٸی ا ڈثااوی وو تد ییڇ. ی٭نی ڀاه غثن و ٴ٪ ڈی

ااوه و انسیا ؾډه ڀینى، ی٭نی ٴ٭اڄیر نٵاانی تاا ڈیاڃ و

ڀوو ټه یاا آڊ ٬ډاڃ ا ی اناڊ و غهر نای تیع ڈی ااوه

ڂ ڀاوییڇ اٴ٭اا وٸسای ڈای انػاچ و ى و یاا ا انػااچ آڊ تد یاو،

انالٸی اناڊ، ڈاو آڊ ار ټاه نٵا انااڊ واای ڈٽاانیڈی

6

45و 44شماره

زوانیڇ ٴ٭څی ا ته انسیاا ار ټه تا غهر واوڊ ٸوای نٵانی ڈی

و ااوه انػاچ و یڇ و یاا ا انػااچ ټاای غڅاوڀیی ټنایڇ، ایان

ڈٽانیچ و ڈوو نىاونى و ٴاسځاڊ ڈ٭نای ناىاو. خا اٴ٭ااڂ

نااه ا ٴااسځاڊ و نااه ا ااوو و انالٸاای نااه ا نااىا اااو ڈاای

ډؿنانٽه اناڊ ا غهر انسا نٵ و ٸوای نٵاانی قیواناذ،

اٴ٭اڂ انالٸای او قڈانناى اػا٬ر، ڈ٭ٴار، ڈنك ته ٴو ار،

قیاء و ڈاننى آڊ( ڈنك ته ٴو ڈی تاى. ایى تاه ن٩ا تنای،

٬ىڂ نىا تا ٬ىڂ اناڊ ا یٻ ڈٹوڄه تاى یا وغوو نىا تاا غاوو

یٻ یسڇ ڈ٭نایی زث٭یر ټناى. اڈاا تاا اناىټی ز٭ډاٷ اناڊ ا

زواڊ ویاٴر ټه ڈیاڊ غوو و های انااڊ تاا غاوو نىاوناى ڈی

ای ڈا وی ار. ډؿنین ڈیاڊ ٬ىاڄر و اقااڊ انااڊ زٵاوذ

تا نىا یٻ زٵاوذ ڈا وی ار. ی٭نی غوو و ٬ىاڄر یٻ ڈاسٺ

آیاى. ڈ٭نایی ار ټه ا ڈٵهوچ ټڅی و ٬ااچ ، ااساٺ خىیاى ڈای

ڄیٽن ډان٥و ټه ٸثال تیاڊ ى ڈیاڊ ڈاویٷ یٻ ڈٵهوچ ٬اچ و

ی یااوی تااى. تنای ا ڈسٺ ڈ٭نوی ڈډٽان اار ٴااڅه

ڈاویٷ واای ڈ٭ناای قٹیٹای و تنای واای ڈ٭ناای ڈػاای

تانى.

خ ٬ډڃ غوانه ټه ا وی اټاه و اغثاا اوذ ڀیاو و

انالٸی نیار. تاه ایان ڈوغة نػاذ یٹی و ڈیاڊ ویا وو،

زواڊ ایطا ڀٵر. ایطاا نځااڈی ڈٵهاوچ انالٸای خیاىا ٬ډڃ نډی

ټنى، ټاه ډااڊ ٬ډاڃ غاوانه ا وی ڈیاڃ و ااوه تااى، ڈی

ااهاوذ ٤څثاای ، غهاااو، ٬ثاااوذ، غااوو و تهاا، ااىاٸر و

اسځویی، ٴسوذ و غوانډوی ډه و ډه اٴ٭اڄی اسنى ټاه ا

ینى خ ڈٵهاوچ ناوب و تاى ا ڀ ڈثاوی نٵانی ؾډه ڈی

ڀوو ټه ډاڊ اٴ٭ااڂ ټای ته ڈثاوی نٵانی و یا ٸوای آڊ ت ڈی

انى و اٴ٭ااڂ ډااڊ زكٹاٷ تهایىڊ و ا٭ی و ایػااو نډاووڊ

آنهار و یا ٬ىچ ایػاو و زكٹٷ آنها ، خ ٬ډڃ انالٸی ټه ا

اناڊ تنى ڇ تایى ااوی تااى و اڇ انسیاای و ایان اڈا

اناڊ ار و نه یؽ ټ ویځ. ا ٤ٲ ویځا انااڊ ڈهو

ی غىیى ټاه وتاو ڀاوو، ڈاتوڄیر انالٸای خیاىا تا خىیىه

ټنى. یا اناڊ و یٻ ڈقڅه ا نىڀی ٤ٵڃ ار و نوغواڊ ڈی

ااای ی ت٭ااىی ڈیاناااڂ ااار و واای ڈااتوڄیر و و ڈقڅااه

اه ڈهسڅٳ و وواڊ ټهوڄر و خیی ڇ ڈډٽن ار تا قاواوش زا

ی انالٸی اناڊ و ا ڈقڅاه ای زی وتو ڀوو. خ ڀسه

وو، تیا وی٫ ار و ٬نوانی ټه ت ٴو ٬ا ټه واو ڈی

ټنى. ڀوو، انالٸی غىیى ڈسناة تا آڊ ٬نواڊ خیىا ڈی

اى، ا٪ تاای او ٬ثااوزی ا واغاة ټی ټه ته زٽڅیاٳ ڈای

یا ټی ټه ډ انسیا ټنى ټه ٸثال و ڈوو او اوٶ نثوو. ڈی

ټاه تایاى اناالٶ آٴیناى، ټنى تای او ڈاتوڄیسی غىیاى ڈای ڈی

ڈسناة نوو ا ٴا ڇ نډایى. ډؿنین اٴ٭اڂ ٨ا ی اناڊ ڀونه

آونى ټه تا اٴ٭ااڂ تاا٤نی ٴاٶ یااو ای ا انالٶ ا ته وغوو ڈی

واو. ته ٬ثاذ ویځ انالٶ وی ، ی ا انالٶ ٴوی اار و

ی ناای ا ڈتو٢ ته ای و اڅوٺ نٵاانی، تاه ڀوناه انالٶ

ی انالٶ تایاى انالٶ ٬ٴانی زث٭یر ڈی ټنى. خ و تاب ڀسه

اوو ڈاتوڄیر ڀٵر ټه اناڊ ته ز٭ىاو ٬ناوینی ټه ت او تا ڈی

انالٸی واو.

اي بشسسی دس حص اخالق: سش

و اه ایی ټه و تی انالٶ واظ واو، زین و ڈ٭وٲ

ای ( و اناااالٶ زوااایهDescriptive Ethicesزوااایٵی ق

و Prescriptive or Normative Ethicesقواسوی( Analiticor Meta Ethicesانالٶ زكڅیڅای قٴاناوانی(

(304، 1369تانى. قازٽینوڊ، ڈی

اایی ای ڈ٥اڄ٭ازی اار ټاه و آڊ اسه انالٶ زویٵی قوه

ڈ٭ه نا انالٶ، زاایم اناالٶ و ڈاننى واڊ نای انالٶ، غا

آناڊ ا و زویٵی و انالٶ اوو اناڊ نای نٹ وانى،

ااو ټاه ڈو٠او٪ آنهاا ایی ڈی تنى و انالٶ زویٵی ڀاه ڈی

ای انالٸی و ڈكډوڂ آنها آضا و ٬څڃ ډاڊ خىیىه ار. خىیىه

ای انالٸای یٽای ای قوسوی( ڈكډوڂ خىیىه و انالٶ زویه

ٵاار ڈٵهااوچ تنیاااوی انالٸاای ی٭ناای نااوب و تااى، تایااى و ا

واب و ن٥ا و و٨یٵه ار واین و ڈ٭ډو ا زػتاه و نثایى،

وو. ٬ٹڃ و هوو تا٤نی اسٵاوه ڈی

اای تایای ؾاوڊ ای واای یا ڈػډو٬اه قوه انالٶ زویه

انالٶ اٸسااوی، اناالٶ خاٽی و اناالٶ واناػویی، اناالٶ

و اناالٶ ٶ یای و ....... ڈاننى اینهار. ڈاطال نانواوڀی ، انال

یای ا ٴسا اناڊ و تات واټن اای ڈوغاوو ڈیااڊ ووڂ

وو ڈاننى این ټه ڀٵسه وو و ازثاا٢ تاا ٸاىذ ؾاه تكص ڈی

و ډین قوه انالٶ یاای ڈاایڃ تایى ټو و ؾه نثایى ټو،

ناى و و ټ ڈتو٢ ته وات٣ تین اڄډڅاڃ اناالٶ ناا ٤څاة ڈای

ڈایڃ ڈتو٢ ته وات٣ ڈیااڊ ووڄار و غاڈ٭اه زكار ٴڈاناى ی

٤څثى. ؾځونځی انالٶ ټىاچ ا این وات٣ و انالٶ ویځی ڈی

وو. ای تكص ڈی وی٫ انالٶ زویه قوه

ڀاوو. ی ټا ڈا و اینػا ڈسډټ ڈای و انالٶ زكڅیڅی ټه ٬ډىه

الٶ و وغاوو ه قوه ڈ٭نا نای انالٸی و ڈ٭ٴر نای انا

نای انالٶ ٸاتڃ ٤ـ ار.

ی وو ڈٵا یڇ انالٸای، و٨یٵاه و ڈ٭نا نای انالٶ ٭ی ڈی

و زٽڅیٳ، ڈتوڄیر و يیڅر ڈوو تكاص و زكڅیاڃ ٸاا ڀیناى،

اینػار ټه ڈٵا یڇ انالٸی ته ٤و وٸیٷ تایى زثیین ڀوناى. و

تاا « ٬اىاڄر ناوب اار »ی و ڀاه« نوب»این ته ڈٵهوچ

7

45و 44شماره

نه تاای ٴا٫ اڄسهااب نه ڀغو ڀ» ی و ڀاه« نوب»هوچ ڈٵ

یانه واای یٻ ڈ٭نار،« ا نوب ار ڈٵاڃ و اسهواڊ

ای ڈتو٢ تاه ڈ٭ٴار ناای و وغاوو ناای اناالٶ تكص

تااى. ی زكٹیٷ ناظ ڈی انى ټه ا وایه آنؿناڊ ڈٵڃ و خیؿیىه

(306، 1369قازٽینوڊ،

اای ناا٤ثی٭ی ڇ انالٸی ت خایه زكڅیڃو ڈا و زكڅیڃ ڈٵا ی

ڀار. تىین ڈ٭نی ټه و زكڅیڃ ڈٵا یڇ انالٸای ، ڀاا ی یاٻ

وو ټاه ڀویاا ایؽ ڈٵهاوچ ڈٵهوچ انالٸی آڊ ؾناڊ زویٳ ڈی

ڀوو. و قاڄی ټه تا ڈ٥اڄ٭اه تایا و ویځی و آڊ ڄكا٦ نډی

زاوانیڇ ؾناین زكڅیڅای ا ڄكاا٦ ای انالٸی ٸآڊ ڈا نډای ڀاه

نیڇ. اواٲ انالٸی ا نځاه ٸآڊ نا٤ثی٭ی ڀار. ی٭نای تاای ټ

اویڇ ؾناىین ڈٵهاوچ تیاڊ یٻ ڈٵهوچ انالٸی ڀا ی ڈػثو ڈی

ویځ ا ؤن ټوه و د یٽػا یسډی انالٸی ا ڈوو تكاص

ٸا و یڇ.

زواڊ ته زكڅیڃ ڄٱوی و تی ڈٵهوچ ٬ىاڄر و ٸآڊ ڀ نډی

ی ٬اىاڄر و آڊ ٸاا واو، ه واهای ا ټا تنىه ټاو و یاا آیاه

ای و زٵی و زثیین نډوو. ٬ىاڄر واای یسڇ تایا خیؿیاىه

ٸآڊ ار ټه زا ؾنى ڈٵهوچ ڈزث٣ تا آڊ ڈوو ایااتی ڈ٭ناایی

ٸا نځینى، ڀ ؾنین ڈ٭نایی ټه تا ڈ٥څوب ا٪ ډاه تااى

، تىر نهوا ى آڈى.

و، ی٭نی ٸاآڊ ٴایناىی یسڇ انالٸی ٸآڊ یٻ ونى ٬ینی وا

و انالٶ تنا ڀاسه ټه تا څیٹه اٴاو و ناو آیناى و تىآیناى

نوب آڊ اار ټاه »آنها تسځی نىاو. ی٭نی ا نځاه ٸآڊ ڀاه

نوب آڊ ار ټه ٬ٹڃ انااڊ یاا »یا ڀاه « نىاونى ٴڈاڊ و ى

قػر وونی یا وڂ تا٤نی ته آڊ ٴڈاڊ اغااء یاا ٬اىچ اغااء

اه ټالڈی ار ت اا و ساڃ ناا ڀو ای اار. و ى وو نځ

ی اٴاو و ٬وا٤ٳ آناڊ زاإضیی و یاسڇ ا څیٹه خ ي نیر

انالٸی ٸآڊ نىاو. ته ٬ثاذ ویځ انالٶ ٸآنی ا ڀوناه ټاٵی

ار نه غ٭څی، ی٭نی اناڊ ا ٬ٹڃ نوو ققػر وونی( تایاى تاه

ای انالٸی و ٸآڊ تدواو. ټٳ یسڇ

اای انالٸای ٸاآڊ زٽاوین ڈٹاا یڇ و ټٳ یسڇ ټا ٬ٹڃ

ڈن٥ٹی و زٽیڃ ڈٵا یڇ ی انر انالٸی اار. ی٭نای ٬ٹاڃ

تایى تسوانى ڈٵا یڇ یسډازیٻ انالٸی ا ور زاو ټناى زاا

ی ت٭ى قٽڇ ته اوڂ اوڄیه انالٸی ٸآنی تى ى. اد و ڈقڅه

قٽڇ انالٸی اغ٫ ته ؾځونځی ټاتو آنها اسى ڂ ټوه و نهایسا

نای ا و قوه اغا ته ور آوو.

ڀاوسیڇ، تایاى و زډااچ وٸسی ا ڈٵهوچ ٬ىاڄر و ٸآڊ هن ڈای

آیازی ټه و این واه غیااڊ واو، نځااه ڈ٭ناا انانسی ټنایڇ و

د یسڇ ڈ٭نایی ا تا ڈن٩ ټڅی نځیسه و واڀاڊ ڈازث٣

نسی ڈالق٩اه تا آڊ ا ته و ٸانوڊ تانانانسی و ناانه انا

نډووه ، د قٽڇ ٬ٹڃ ا و ڈوو ڈ٭نا یا ڈ٭انی زكڅیڅی ټاه ا

وو ته ټا تیڇ و و خایاڊ قٽاڇ ٬ٹڅای ا اغاا آڊ اسنساظ ڈی

ټناایڇ. نٹاا ڈیااڃ و ااوه و اغااای یااسڇ ڈ٭نااایی انالٸاای

ای ڈس٭ىوی و ٸآڊ ڈها زإییاى تا ا ډیر ټڅیىی واو. ڀاه

وو: ػا ټه ڀٵسه ڈیو تا آن این واٸ٭یر ڈی

(3-إب ذب السبل إهب شبكشا إهب كفسا )االسبى

ر و یا نادا.اڈا اه ىایر ا ته او نډوویڇ یا داځا

ی اٴ٭ااڂ انالٸای ى ڈیڃ و ااوه انااڊ ٬څار زاڈاه ته ن٩ ڈی

اڊ ی اناڊ ٬څڃ ویځی نی و غی نثاى. یا ته غ ڈیڃ و ااوه

ی این اڈا اسنى. ار. ڀاه ای ڈس٭ىو و ٸآڊ تیاڊ ټننىه

ڈډٽن ار تای ٴاسن تاوی اىایر قټاانوب( يټا اڄهای،

، ای ڈ٥څوب و ڈاننى آڊ زاإضی وااسه تااى. ایان غوییټډاڂ

زوانى ته ززیة ی تانى: ڀاه ا ڈی

(88-أال بزكش اهلل تطوئي القلة. )سعذ

ه: آڀاه تایى ټه تا یاو نىا وڄها تیااچ انى.زغډ

( 4-قذ كبت لكن أس حس ف ابشان )هوتح

زغډه: اتا یڇ ق٪( تای ډا اڄځوی قټډاڂ انالٸی یا زوقیاىی(

نوتی ار.

( 84-فلظش االسبى إل طعبه.)عبس

زغډه: اناڊ تایى ته نواټ تنځو.

ز٭ثیاذ اای ویځی و ٴسن انااڊ تاه اوی ٴ١اایڃ و ا

زواڊ یاٴر خ ڈیاڃ و ااوه ی انااڊ ٬څار انالٸی و ٸآڊ ڈی

تااى. و آڊ ی ، ٴسن یا نٴسن ته اوی ناوب و تاى نډای زاڈه

اا قيایاڃ( ٤ٲ ویځ، نځاڈی ټه اناڊ تاه اوی ٠اى ا

اار وو، ته ی ا ڈیڃ و ااوه ٬څڃ اڅثی ویځای ڈ٥اـ ڈی

ڈاننى زویڃ نٵقآاسن نٵ و یثا غڅوه واوڊ اڈو ناو آڊ(،

زیین ی٥اڊ و ........... ټه و آیاذ ڈس٭ىو و سڃ و اناوی تاای

وو. آنها ڈالق٩ه ڈی

(84-بل سلت لكن أفسكن أهشا )سف

زغډه: ی٭ٹوب ته خان وڀڇ ټوڊ یوٳ ٴڈوو: تاڃ نٵا

ؾنین آاسه ټو. وچ ا این ډا این ټا

(63فضي لن الشطبى أعوبلن.)حل

زغډه: خ ی٥اڊ ټا ای آناڊ ا تایاڊ نوب غڅوه واو.

و انػاچ ټا نوب ، ٲ ټا نوب ټوڊ ټاٴی نیار. نځاا ی

ته آیاذ ٸآڊ ڈایى این اڈ ار.

(7-ن خش البش.)الب إى الزي أها عولاالصبلحبت الئك

8

45و 44شماره

تهساین اا ټه ایډااڊ آووناى و نیٽوټاا اىنى، آنا زغډه: آناڊ

ڈوچ انى.

بدا الصبئبى الصبس هي آهي ببهلل إى الزي آها الزي

( 69-الم اخش عول صبلحب فال خف علن ال حضى.)هبئذ

ټ ا آنانٽه ایډاڊ آونى قته ااالچ( و یهوویااڊ و ااسثاڊ و

نای ټه ته نىا و و ٸیاڈر ایډاڊ آووه و نیٽوټا وو ڀ

وو( نهوا اى قوغهاڊ( او ا ز و انىو ی قت آنؿاه تاه او ڈای

توو. ت٭الوه نٵ اغسناب ا ڈنهیاذ و انػااچ ناىاوڊ ټا اای تاى

اڈڃ ای انالٸی ار.قٴكاء و يایڃ( نوو ق

تعبا عل البش التق ال تعبا عل اإلثن العذاى اتقا اهلل

(8-إى اهلل شذذ العقبة )هبئذ

زغډه: تایى ډا ته یٽىیځ و نیٽوټای و زٹوی ټډٻ ټنیاى و

او تایا اهر ٹاب نه ت ڀناه و زػاوڀی ا نىا تسیى ټه ٬

ار.

آیاى، خ نه زنها ز٭اوڊ ته نوتی و نیٽوټای زٹوا ته قااب ڈای

آیى و این ٬ىچ ز٭اوڊ ت و ڀناه و زػاوڀی ڇ زٹوا ته قاب ڈی

ڀیو و ڇ تاه ٬اىچ انػااچ ٴ٭اڃ ا ڇ ته ٴ٭ڃ نیٽو ز٭څٷ ڈی

ڈنٽ.

و اى، تاسځی تاه ا٬ډاڄی ټه ته ٬نواڊ اٴ٭اڂ انالٸای انػااچ ڈای

ی قای و نیااڄی ی نٵاانی او واو. ؾنانؿاه و ڈقڅاه ڈزثه

نىڀی ټناى. انځیاه او تاای ٴ٭اڃ انالٸای ناووڀایی اار و

ی ٬ٹڅی نىڀی ټنى، ټډااڂ غاویی اار. اڈاا ؾنانؿه و ڈقڅه

قن زٹویڇ آٴیىه و انااڊ اىٲ ٬ااڄی اٸآڊ ؾوڊ ت ا و

ی تڅناى ا ت ااا ٴ٥اذ اڄهای ، اهلل اار، اڀا و ڈقڅاه

زوقیىی ته قٹیٹر نوو تى، و واٸ٫ نووڀایی غای ناوو ا

ته نىاڀایی ڈی و ى. و زنها و این ڈقڅه ار ټاه ناووڀایی

و اى. اڈاا اڀا ای انالٸای ا ا وار ڈای ی ټن ڈٵهوچ ډه

ا٬سٹاو ام ته هوو اڄهی و اناڊ نثاى ٤ث٭ا نووڀایی تاو

اڊ و څوٺ اڄی اهلل ته خی توو و ای ټه ان ټنى و زا ڈقڅه ڈی

زوانى ته ٤و ټاڈڃ ا نووڀایی ا ڀوو، ڈځ آنٽاه انااڊ نډی

ٴانی و قٹیٹر قٷ ڀاوو و زنهاا او ا اهوو ټناى، و ؾناین

قاڄسی ار ټه نوو ڀایی انالٸای تاه ٤او ټاڈاڃ تاه ناوو

ټنى. این ناوو ڀایای ٬این ڄاذ و ڀایی انالٸی ڈیڃ خیىا ڈی

(310-308، 1369و ټډاڂ ار.ق ازٽینوڊ،ٸىذ

نٽسه ڈهډی ټه ٸثال نی ته آڊ ااه ڀویى و و ایان زكٹیاٷ تاه

اضثاذ نوا یڇ انى این ار ټه انالٶ و اٴ٭ااڂ انالٸای ٸاتاڃ

زاواڊ واڀااڊ انالٸای اغا٪ ته یٻ ن٩اچ یا یسڇ ار و نډای

ڈنٹ٫٥ ا ډىیځ ا ڈوو تكص ٸا واو.

یسڇ انالٸی واڀانی تیاڊ ڈٵا یڇ ای قنوب و تى( ا ڄواچ

٬نواڊ تایى ا و نثایى ا اار، ه و ڈٵا یڇ اڄاڈی قن٥ا و واب( ت

ای ای و اڄاڈی ات٥ه ی ڈن٥ٹی ڈیاڊ وو وسه ا ڈٵهوچ

ار. ڈإڄه ڈهڇ ویځ ات٥ه ڈیااڊ اڄاڈااذ انالٸای تاا اڄاڈااذ

ی ڈن٥ٹای و الٸی ات٥اه ای ان ڈن٥ٹی ار. خ ڈیاڊ یسڇ

٬ٹالنی تٸا ار ټه اناء اهلل و زكڅیڃ ڈٵا یڇ ته ٤و ڈٵڃ

ا آڊ هن نوا ى ٴر.

هن ویځ آنٽاه و ڈیااڊ ڈٽازاة ڈهاڇ ٴڅاٵه اناالٶ ټاه زاا

نیډه ووچ ٸڊ تیسڇ و ؾها ڈٽسة ناله ى ٬ثازنى ا :

(deontologismق ڈٽسة ااڄر و٨یٵه -1

(teleologismق نسیػهڈٽسة ااڄر -2

Virtue- based ethics ٴ١یڅر ڈكو -3

Vights- based ethics انالٶ ڈكوی-4

(1369،312قازٽینوڊ،

ای ڈهسڅٵای ټاه ا ڈاسن ٸاآڊ تواار تا خی غویی و ڀاه

زواڊ ڀٵار اناالٶ و ٸاآڊ ٴ١ایڅر ڈكاو اار. ڀوو ڈی ڈی

آیاى. اناڊ خىیاى ڈای ٴ١یڅر ی٭نی قاڂ وونی ڈ٥څوتی ټه تای

اونى تاه اثة اڀ اٴ٭اڂ ٨ا ی ڈسٳ ته ناوتی و تاىی ڈای

زإضیی ار ټه آنها و ایػاو قااڂ وونای ااها قٴ١اڅیر(

وانى و نه ؾی ویځی. ٴ١یڅر یٻ قاڄر ڈ٥څوب وونای اار،

و این وذ وو انانی ټه ٴ٭ڃ ٨ا ی آنها ٬ین ڇ ار، وڄی

ا ڇ ڈسٵاوذ ار. ا ڄكاا٦ انالٸای اقواڂ و ڈڅٽاذ تا٤نی آنها ت

ڈسٵاوذ انى.

آیاى، ایان نسیػاه تا اسنثا٤ی ټه ا آیاذ ڈهسڅٳ ته وار ڈای

وو ټه ٬ډڃ اڄكی اڀا تاا ایډااڊ انػااچ ڀاوو، قاڃ ڈی

ټنى زإضیاذ ڈطثسی ټه و اقوا ذ تا٤نی انػاچ و نىه ایػاو ڈی

وو، زاإضیاذ ؾنانؿه انػاچ ټا ای نوب تا ٢ ایډاڊ انػاچ ڀا

ی ٴ١ایڅر ٨هاو ټنى. وڈڅٽه ڈطثسی و اقوا ذ تا٤نی ایػاو ڈی

ټنى ا آڊ خ ؾاه ا انااڊ انى ناوب ڈای تااى ا ڈی

ڀٵار، انااڊ تایاى و ٤ٴىااڊ این ڈٽسة ا٥و اار، او ڈای

ووڊ نوو ؾها ٴ١یڅر: قٽډار ، اػا٬ر، ٬ٵار و ٬اىاڄر ا

9

45و 44شماره

ی ٴاو ڀاوو، ا ټاای ا واسه تاى و اڀ این ٴ١ااسڃ ڈڅٽاه

(305،:1378اناڊ نى نوب ار.قا٥و،

اایی ا تاه وار زواڊ ته ٤و ڈسٹیڇ ڀاه ڄٽن و ٸآڊ نډی

ی تیاس، وآیااذ و ټه ن٩ ا٥و ا زإییى ټنى تا ڈ٥اڄ٭اه آوو،

زنها ٴ١یڅر انالٸی ټاه ڈناإ ازثا٢ آنها تا ڇ ، ڈی زواڊ ڀٵر،

زٽاا تیاو: زٹوا ار. این واه و ٸآڊ ای ٴ١اسڃ نوا ى تو

ىه ار، و تا زوغه ته ڈٹىڈه ق و تكص ڈسٺ ڈ٭نوی(، ایان

ڈااویٷ آڊ، و واه واای یٻ ڈ٭نای ڈٵهوڈی قټڅای( اار، و

ڊ زثیین ىه ار، تڅٽه و یٻ آیه. و تنی ا آیاذ ڈس٭ىو ٸآ

آیاذ ٸآڊ ټه تی ا یٻ تا اڈ ته زٹوی ىه

ز٭ىو ڈاویٷ اڈی اغسنااب ناخای اار و و ا ڈاوو ار

ڈ٭نای ویه واو ټه خیااچ ناا آڊ ا چ اار زوغاه وااسه

تایڇ.

تعبا عل البش التق ال تعبا عل اإلثن العذاى إتقا

(8-اهلل اى اهلل شذذ العقبة )هبئذ

ایى ډا ته یٽىیځ و نیٽوټای و زٹوی ټډٻ ټنیاى زغډه: و ت

و نه ت ڀناه و سډٽای و ا نىا تسیى ټه ٬ٹااب ناىا تایا

ی اوه 2هر ار. قته زٵی اڄډیااڊ و زنایڇ يیاڃ آیاه

،1378و آڈڅای، 45،:3،ظ1389ق٤ثا٤ثاایی، ڈاسىه نځاه ټنیاى(

(75،:2ظ

وه ڈاساىه نیا 93تی تیس و آیاذ ڈهسڅٳ ډؿوڊ آیه

واای ڈااویٷ « زٹاوا » ڈایى ډین ڈ٭نار. تنات این ٴ١ایڅر

ای تاىین ٩٬ډار و ااٴر و ٴاواڊ و ٸآڊ اار، ایؽ واه

ٸآڊ ڈوو اڈ واٸ٫ نىه ار. ته ډین وڄیاڃ ؾنانؿاه زكڅیاڃ

ی زٹوی ور زثیاین ڀاوو ، اای ٴ١اایڃ ڈ٭نا نانسی واه

ڀوو. ه ڈسٹی او ڈیتناسه ا زٹوی نی ا

نیا یاا » اایی ؾاوڊ زكڅیڃ ڈٵا یڇ انالٸای و ٸاآڊ و واه

واب قور( و ناواب قن٥ا یا ناور( « تى یا»و « نوب

ی ، اڈ ته نوتی قتایى( ، و نهی ا ڈنٽ و ٸثایف قنثایاى(، و٨یٵاه

زوانااى خاای ااا ڈاای قٴی١ااه( و زٽڅیااٳ ڈااتوڄیر و ڈاننااى آڊ

ته ٬نواڊ ڈثاوی ته اناالٶ ااساه ټناى و تناات ایان ایی ا ٴ

ا ڀاه زوانى وه ای انالٸی ٸآڊ ڈی ٴڅٵه انالٶ قاټڇ تڀاه

ی انالٸی ا تاو و ڈواو اوڄیه ای ت٭نواڊ ناواٺ ٴٹهای قسای

تای ٴٹیهاڊ ایػاو ټنى. ا اینػار ټه ٴٹهاای ااالچ ، و ٬څاڇ

اناى، ټااتو ڈثاقاص وهاوڂ ته ڈثاقص اڄٵا٦ ا ډیر یااوی وا

اڄٵا٦ و اسى ذ ٴٹهی تا ایؽ ٴٹیهای خوایىه نیار. و

نسیػه خیونى ڈیاڊ ڈ٭نی نای اڄٵاا٦ انالٸای و ٴٹاه و قٹاوٶ

٬څډای و وو ټه ډاه تا خیٴر ڈثاقص غىیىی ا ڈوغة ڈی

ن٭سی، ٴٹه نی خویا ىه و اقٽاچ غىیىی ا تای ا ڃ ایډااڊ و

آوو.قتاه ڈثكاص اڄٵاا٦ ټٵایاص ا اوڂ نځااه یزٹوا ته اڈٱاڊ ڈا

(125،:1372ټنیى(قناانی،

ټاه « زٹاوا »واڄی ټه و اینػا وغاوو واو آڊ اار ټاه ڈیااڊ

ټاه آڊ اڇ یاٻ واه « ایډاڊ»وو و ٴ١یڅر ټڅیىی ته ډا ڈی

ای ت ٸاا اار ڈاٽڃ ویځا ټڅیىی و ٸآڊ ار ؾه ات٥ه

ون نىه و ز٭یٵای غااڈ٫ ا نو ور « ازٹو»آنٽه ڈٵهوچ

آڊ ته ور نیاڈىه ار. او غای این خ اار ټاه اڀا

ای ؾاوڊ یسڇ انالٸی ٸاآڊ ا تساوانیڇ زن٩ایڇ ټنایڇ و واه

« زٹاوا »زٹوی ا و ؤ ڈٵا یڇ انالٸی ٸا و یڇ، آیا تاا اڇ

نیا ته ز٭یٳ واو یا نه ایى تایای ا ٸاآڊ ناااڊ و تاه

آناڊ ټه تا ڈثاقص ڈ٭نای ناای آانایی واناى ، غاواب ویه

نی ز٭یٵی نا ار ټاه خا ا زكڅیاڃ « زٹوا»تى نى، تای

وو. اڈا اڀا ڈٵهوچ واه و زډیی آڊ ا ڈاویٷ ڈس٭ىو ون ڈی

ی ٴ١ایڃ واٸ٫ اوو و ڈاا ی ویځ ڈى ډه و یا واه« زٹوا»

اتیڇ و تاا وااسن آڊ آڊ ا ته وذ یٻ ڈڅٽه ام و نٵ تیا

.ای ٴ١ایڃ ا تنایڇ و نثر ته آنها ٬څڇ و ڈ٭ٴر خیىا ټنیڇ

(،888-إتقا اهلل علوكن اهلل )بقش

(89-هي تق اهلل جعل ل فشقبب )افبل

نیا تاه ز٭یاٳ واو، خو اځاڊ « زٹوا»ای ؾوڊ آیا تا ڇ واه

ه این و ڀاچ توانى ټه ز٭یٵی واٸ٭ی تاای ٴڅٵه انالٶ تایى ت

انالٶ ڈی زواڊ ټو یا نه و ؾناؾه تا ز٭یٳ زٹوا ډاه ٴ١ااسڃ ا

ڊ زثیین و زكڅیڃ ڈن٥ٹی نډاسیڇ آیاا ٴڅاٵه ی اناالٶ تاا آو ٸ

یٻ ڈٵهوچ زاه و ته و نهوا ى ى ایان اواڄی اار ټاه و

ڈثاقص آینىه ته آڊ خام واوه ڈی وو

ىڊ قٹیٹر زٹوا و ڈوو قآیه( تایاى تاه ااٮ تای ون

٬اڈڃ زٹاوا قڈسٹای( ٴار و ڈااویٷ ٴ١ایڅر ا آنؿنانٽاه تایاى

ای ڄٱوی زٹوا، ایډااڊ، ناوٲ، غااء، زهی واو. اڄثسه زكڅیڃ

ؤڈڃ و ڈاننى آڊ ا ن٩ ڈٵهوڈی ټای ڈهڇ ار و تټاذ یااوی

ڃ زٹوی ون نی ته ډاه واو اڈا ور ټڇ تای تیای ا ا

نیر، ؾه ٴٸی ار ڈیاڊ اڈیى قغاء( و ؤڈاڃ قآو( و واڀااڊ

انالٸی ویځ ؾه و غهر ٴ١یڅر و ؾه و وی يیڅر.

10

45و 44شماره

٤ـ قا٠ و ىو ون ټوڊ این ڈٵا یڇ و ڈاویٷ ڈازث٣

انانسی تساوانیڇ، اڄځاویی تا آنهار زاا و یاٻ یاسڇ ڈ٭ناا

اای ڈ٭ناایی واتاسه و یاه نویٻ ته واٸ٭یر ا ا ڈ٭ناای واه

تااه آڊ واه ناااڊ و اایڇ ایاان ټااا تاا خیؿیااىه ااار و نیااا

ته غسػوی یاو و زڅ٣ ت آیاذ ا یاٻ او و زإییاى اڄهای ا

تااى. ا ایان وی ویځ واو ټه این ووڈی ټا ا ټا نډای

ور ټه تا ټو یاو ڀؾه و ىو تنای یسډی ڈ٭نااوا

ا سیڇ، ڄیٽن اڀ زإییى اڄهی واٸ٭یر واهتای نویٻ ىڊ ته

یاڈاڊ نثاى. این یسڇ ڈ٭ناوا زنهاا تهای ا واٸ٭یار ا و

ای ڈ٭ناایی ویځا ډؿنااڊ و ټنى و یه ڈی آیاذ ٸآڊ ون

ی اتهاچ تاٸی نوا نى ڈانى. خوه

اطگاى تما )فضايل( فجس )سرايل( دس لشآى:

ٵه اناالٶ و ٸاآڊ ڀٵساه اى، تا زوغه ته آنؿاه و تكاص ٴڅا

زواڊ ڈ٭یا وسی ا غىوڂ ٴ١ایڃ و يایڃ ااساه نډاوو. اڈاا نډی

ی ایان واٸ٭یار ی ٬ډیٷ و آیاذ ڈهسڅاٳ نااڊ و ناىه ڈ٥اڄ٭ه

ی ٸآڊ ا٬ڇ ا ٴ١ایڃ و يایڃ تا ار ټه واڀاڊ ته ٨ا خاټنىه

ډىیځ ازثا٢ یسډازیٻ و ڈن٥ٹی وانى. ا این تا ز واتا٣

ڈ٭نایی این واڀاڊ تای خو ځاڊ ٬څڇ ڈ٭نی نای ته قاىی

ی زواڊ او٬ا ټاو ایان واتا٣ یاسډازیٻ ا ڀوناه ار ټه ڈی

تانى. ی٭نی یسڇ ازثا٤ی واڀااڊ ڈ٭ناایی ٸاآڊ اڀانیٻ ڈی

انى. وډنىته این ڈ٭نی ټاه اڀا ن٩ااچ واسی وډنى و نىه

آڊ، نوو ا زكڅیڃ و ڈ٭نا ٤اقی وو ، نوو وسځاه ن٩اچ ڈنى ٸ

ټنى و اڀ ور ٤اقی نوو تا ڇ ا نٹی و ووڊ نوو ڈی

ی ټااتوی ا و ى و و غایی ټه اناڊ نیا ته ااسٵاوه نث ڈی

آیى. ناىه تاووڊ ن٩ااچ انالٸای آڊ واو، و تیاڊ و اغا ټوزاه ڈی

ٸآڊ ته این ڈ٭نا ار ټه ڀویا ڇ اټناوڊ وقای و قااڂ ناوڂ

و ته ڈٽالذ ٴوی و اغسډا٬ی اناڊ آڀاه تووه و و اىو ار

قڃ آنهار.

ڈا تا و اسٹایی تنی ا این ٴ١اسڃ و يایڃ ا و اینػا يټ

ټنیڇ و این اڈ قاټی ا ڈنك تووڊ واڀاڊ ٴ١ایڃ و يایاڃ ڈی

اا تاى یا آنؿناڊ واڀاڊ و وڂ آیاذ و آیاذ و وڂ وه نډی

زواڊ یؿٽىاچ انى ټه نډی ت٥ن ټساب ڈسٱٶ ڀسه ا و ه و و

ا آنها ا ته ٤و ڈسٹڃ ڈوو ڈالق٩اذ ڈ٭نایی ٸاا واو. ٤اـ

و یسڇ آوایی آیاذ و یا ؾنى آیه و ا ، ن٩اچ ڈنى نىی وه

ای ار ټه اڀ ور ڈالق٩ه نٽنیڇ و ونى یٻ وه ته ڀونه

ی ایاٶ و ویڇ. خىیاىه ا ڈ٭نایی واڀاڊ و آیاذ وؾا ڈٽڃ ڈی

اای تالای و ڈساى ای زاوٲ و اساٺ ڄٵ٩ی و ڈ٭نوی و تكص

ا و آیاذ، ټا ا ڈٽڃ ز ټوه و ٬څی ڇ ڈس٭ىو قاټڇ ت وه

اای اوڀی ٨ا ی نځاچ ٸاسر ، ٬ډٷ ڈ٭نا و یثناىڀی آایاه

ټناى و تهډاین وڄیاڃ ڄٵ٩ی، اناڊ ا وؾا تكر و اځٵسی ڈای

اڀاڊ ڈن٩ډی ٤اقی ټو زا ایان واڀااڊ و زواڊ یسڇ و نډی

آڊ تاڊ یٻ ن٩اچ ٬څډی ٬ډڃ ټننى. ی٭نی ٴسا واڀااڊ و یاٻ

ټناى. ای ثیه تاه آڊ ٴاٶ ڈای آیه تا ٴسا ډین واڀاڊ و آیه

تنات این ا ی نىایڇ غ آنٽه تنی واڀاڊ ټڅیىی ا ټه ا ن٩

سی وانى، و این انالٸی و ونى ٴٽی ٴو و اغسډا٪ زإضی تی

٤ـ تا نای ڈ٭نایی ټنیڇ.

بشخی اطگاى فضايل دس لشآى: ٬ٵر انٵاٶ ث نیر

قیاء و اسكیاء ٬ٵو زوټڃ نوٲ

یٹین ټ٩ڇ ی٧ ٽ ثص

قٽډر ا٤ا٬ر وٴای ته ٬هى وغڃ

ٸوڂ ڈ٭وٲ اڈانر ت و زٹوی ٴٮ

ایډاڊ و غهاو و

ػذ ٸڅة څیڇ

٬ىڂ انالټیڃ و وٴای ته

ڈیاڊ ا٬ا ا غا الڊ

٬ثاوذ نىا و٬اء اقاڊ االـ

اغسناب ا ٤اوذ يټ ٸ٣ زوته و بناته

ا٬ساچ ته قثڃ

اهلل اوڄی ا ڄثاب اڈ ته ڈ٭وٲ وٴای ته ٬ٹى

قیاذ ٤یثص نهی ا ڈنٽ ىٶ و٬ىه ا٤ډیناڊ ٸڅثی

قب اهلل ىایر نا اقاڊ ته واڄىین ىٶ و ىاٸر

٬څڇ ىٸه اڄكنص ٸ ایطا

ٸوڂ ىیى ٸوڂ ڈ٭وٲ

فت باالتش:اطگاى فضايل ج ډاین ه ٴ١یڅر وانى، تا ی تنی ا آیاذ ٸآڊ تی ا یٻ واه

ڈا و اینػا ت این ار ټه آیازی ا يټ ټنیڇ ټاه و یوڄیڃ ٭

اای آنها وو یا ؾنى ٴ١یڅر انالٸی وغوو وانى، واسن ٴ١ایڅر

یٻ آیه و یڃ ڈ٭ناانانسی ناای واو ټاه ٵر یا تیس و غ

ڈوـ تیاڊ نوا یڇ ټو. ت٭ىا ته ٤و

(353 -إستعا ببلصبش الصل )بقش ث و الة: -1

(358 -فبركش أركشكن اشكشا ل )بقش يټ و ٽ: -2

(888-إتقا الل علوكن اهلل )بقشزٹوا و ٬څڇ : -3

(385-381تصبشا تتقا ...... )آل عوشاى : اى ث و زٹوا -4

11

45و 44شماره

الزي فقى في السيشاو الريشآو : انٵاٶ و ټ٩ڇ ی٧ و ٬ٵو -5

(.334-الكبظوي الغظ العبفي عي البس ......... )آل عوشاى

إصيبشا يب ايب اليزي آهيا ث و ڈاتة و ڈات٥اص، زٹاوا: -6

(811-صببشا سابطا اتقا اهلل ........ )آل عوشاى

(9-فلتقا اهلل لقلا قال سذذا.)سبوزٹوا و ٸوڂ ىیى: -7

إى اهلل يمهشكن أى تيدد اوای اڈانر و قٽاڇ واوڊ تاه ٬اىڂ : -8

البس )اهبت عذالت( أى تحكوا المهبئبت إل ألب ارا حكوتن بي

(58 -ببلعذل )سبو

إى تحسيا تتقيا في ى اهلل كيبى بويب تعوليى اقاڊ و زٹاوا: -9

(93-( )هبئذ388-خبشا )سبو

اى تصييلحا تتقييا فيي ى اهلل كييبى فييسا اااالـ و زٹااوا: -10

(389-سحوب.)سبو

(8-اعذلا اقشة للتق )هبئذ ٬ىڂ و زٹوا: -11

اهلل فلتكل الودهى.)هبئذ زوټڃ و زٹوا: -12 - اتقا اهلل عل

33 83)

ب ا ب الزي آها اتقا اهلل ابتغا الي غهاو و زوڃ و زٹوا: -13

(35-ذالسل جبذا ف سبل ...... )هبئ

اال الزي تببا أصلحا االـ، ا٬ساچ تاهلل و انال: زوته، -14

(346 -اعتصوا ببهلل أخلصا دن هلل ......... )سبو

(375-اعتصبم ببهلل : )سبو -اوبى ببلل -15

اعبيذااهلل هييبلكن هيي إلي يش، افيال تتقييى. ٬ثااوذ و زٹاوا: -16

(65-)اعشاف

أفييا الكييل الوييضاى ....... : وٴااای تااه ټیااڃ و ڈیاااڊ -17

(85-)اعشاف

خيز العفي أهيش ٬ٵو، اڈ ته ڈ٭اوٲ و ا٬اا ا غاا الڊ: -18

(399-ببلعشف أعشض عي الجبلي.)اعشاف

-اى اليزي اتقيا... فيبران هبصيشى.)اعشاف زٹوا و تیذ: -19

813)

الزي آهي يبجشا جبيذا في ایډاڊ و غهاو و ػذ: -20

عذ اهلل ....... )تب ( 81-سبل اهلل بمهالن أفسن أعظن دسج

فبعبيذ تكيل علي ..... . ، ٬ثاوذ و زوټڃ تا ناىا: ........ -21

(383-)د

إيي هييي تييق صييبش فيي ى اهلل ييب ريي اجييش ااث و زٹااوا: -22

(91-الوحسي. )سف

(5-إى ف رلك بت لكل صببس شكس. )ابشانث و ٽ: -23

تكل عل اهلل ذاب سيبلب هبلب ألب زوټڃ، ىایر، ث: -24

-لصبشى عل هب آرتوب عل اهلل فلتكل الوتكلى. )ابشان

38)

- اعبذ سبك حت متك القي. )حجش٬ثاوذ نىا و یٹین: -25

99)

(48-كلى.)حلالزي صبشا عل سبن ت ث و زوټڃ : -26

و ته ته نویانىاڊ و نهی ا ڈنٽاذ: ٬اىڂ و اقااڊ: -27

إى اهلل مهش ببلعذل ال حسبى اتبو ر القشب عي الفحشبو

(91-الوكش البغ.)حل

(99-الزي آها عل سبن تكلى )حلایډاڊ و زوټڃ: -28

(331-ثن جبذا صبشا .......... )حلو ث: غهاو -29

اى اهلل هيييي اليييزي اتقيييا اليييزي يييين زٹاااوا و اقااااڊ: -30

(388-هحسى.)حل

فشست هابغ هاخز: ٸآڊ ټیڇ. -1

(، زٵی زنیڇ، ن با.1378آڈڅی، ٬ثىا...،ق -2

اناالٶ، زغډاه (،وآڈىی ت ٴڅٵه 1369ازٽینیوڊ،وناڄى،ق -3

هاب ٬څوی نیا،ن ټساب.

(، انالٶ نیٽوڈانو، زغډاه ڈكډاى قان 1378ا٥و،ق -4

ڄ٥ٵی زثیی،ن ٤ـ نو.

(،زكٹیااٷ ڈوااه اڄناا 1372ناااانی، ڈكډااى ټااا٨ڇ،ق -5

ا الڈی اڄسات٭ه ڄػډا٬ه اڄډىین، ن غاڈ٭ه اڄډىین ٸڇ.

اڄسٵاای (،اڄډیاااڊ ٴاای ٤1389ثا٤ثااایی، ڈكډااى قااین،ق -6

اڄٹآڊ،وا اڄٽسة ا الڈیه.

12

45و 44شماره

ديذار تا ال فضيلت

استادسيذ ضياء الذيي تقي هصاحث تا

همذه:

و « ویاىا تاا ا اڃ ٴ١ایڅر » ا وٸسی ټه تاب ڈثكص

زډنااا اا ڈها٤ثاااڊ ڈكسااچ انىیااه ی ن ،ناایه ڀااووه ااى

ټویڇ:نیه ی نووزاڊ ا تا ڈ٭ٴی هیر ای تا ٴ نځی

تای اغاای ڈااقثه وؾااج و نایه، –و آڈو و خو

ته وذ ٵا ی یایځ و ا نډا تایى.تیای ا این تڀوااڊ

ته ڈا ڈ٭ٴی ټونىټه داځا ا نډایی آناڊ و ته وذ ټسثی

هه ای خ ٴوٮ ٴ نځی تووه و و قٹځا ڈنر و ڈقډر این ؾ

سیڇ.

ته ناچ یٵاڊ ااه ڈی اٴاوی ټه تیا ی ا غډڅه

اساو ٬یا ى و چ توو تا ق١ز ڈاقثه ای واسه تایڇ.

غناب آٸاای ،وتیاڊ و ڈىاڊ وو یا٠ی« وا٥ه اڄ٭ٹى» ڈا

توونىو ٴایڇ ټاه ٴار االچ و سیذ ضیاء الذيي تمي

ڈیا ٬ دای ته اڀواڊ و ااوزډنىاڊ آڊ نانین ااساو

ى.نٽسه ی ایین و ایان ڈااقثه ایان اار ټاه ااساو ا

ډه ی ڈ٭څډاڊ و اساواڊ نوو تا وایر نا نوی نااچ تاوه

انى.اڈا ا اڀواڊ تی ډا نوی ټه و ڈازة ڈهسڅٳ ز٭څیڇ و

نىڈر ڈی ټننى ویاو اساو نوی ا تا یین زین واه زتیر

یاو « ووساڊ غواڊ ڈن»ت ڄة ڈی آونى زنها تا ٬نواڊ خ نڅو

آی: ټوه انى

حشفی است هحبت و ب گفتاس گجذ»

«دس آيی ي اظاس گجذ ايي ساص

هشذ هقذس ، از سوت چپ فر چارم سیذ ضیاءالذیي تقی ، – 1350سال

فر پجن عثذالرضا حققی )دتیر شیوی(

ڄ٥ٵا ڈهسی ا ـ قاڂ و نىڀی نوو ا تیاڊ ٴڈاسیاى -1

ق اڂ زوڄى ، ڈىای ټه وآڊ زكیڃ ټوه ایاى ،ڈ٭څډاین اډا

ؾه ټانی تووه انى زكیالذ ٬اڄی ډا و ټػا تووه ار (

م :خا

اینػانة یى ٠یاء اڄىین زٹوی ٴناى ڈقاوچ قااظ ایى

خاىچ 1325ه٠ا ڈی تاڇ . و ااڂ 1321ن٭ډر اهلل ڈسوڄى

ا ټه یٻ وقانی ، خی نډا و ا وٴسا تاوو ا وار واوچ و

قډر تپ ىنڇ زا ن وتساڊ و وتیساڊ ته ٬هاىه ڈااوچ

وانڇ ټه وو اڂ توو. و واٸ٫ ډه ؾی نوو ا ڈىیوڊ ڈاوی ڈی

» خی او ا ا ور واوچ . نىاونى و وه ی تٹه ڈی ٴڈایى :

اڄڇ ز٭څڇ اڊ اهلل ڄه ڈڅٻ اڄډواذ و ا و ڈااڄٽڇ ڈان ووڊ اهلل

خ ته ڈىاٶ این آیه اڈیى اڅی ڈا تایى ته « ڈن وڄی و نی

نىا تاى و ت . و ووه ی وانځا ی ټه ینه ی زكیڅی اچ

ڈی ى ا تاو تڀڇ آٸای قاظ ٬څی اټثا زٹاوی ټډاٻ تیس

ڈاڄی ویاٴر نډووچ و ڈىیوڊ ناىڈاذ و ا نډااسی اای ایااڊ

ڈی تاڇ و اینٻ ـ زكیالزڇ :

و وتساڊ ووڄسی نیااچ و و ااڄهای 34زا 28و اڄهای

و 43زاا 40و وتیساڊ ا٭ىی ه٠اا و ا ااڂ 40زا 34

وانځاه زهاڊ زكیڃ نډووچ .وانٽىه ی ٬څوچ وٸسی یٽڃ اوڂ وتیساڊ ا ته ازډاچ انىچ وغاوو اسه ای ی ا ٤ثی٭ی و اوتی ا ا ڈقوچ ڈكډى قان تااٸی اواڂ

سه یا٠ی ا ته ڈا ڈ٭ٴی ټونى ټه ته ډر ایااڊ و ،ټویڇنٵ وان آڈاو 24زال ڈقوچ ڈكډى ٬څی تهاڈی این سه تا

اوڄین ٴااٮ 40اڊ ٭ىی زای ڀویى و و نواو و وتیساڄسكیالڊ یا٠ی هڈاڊ ا زاٽیڃ واویاڇ . ڀؾاه اټطا ڈاا نوا اڊ ووو ته اسه اای ڈهنىای ټاو تاوویڇ تاه ٬څار

آانایی تاا ټنٽاو ڈوٴٹیار ؾناىانی نىاسن زػته ټاٴی و ناا نیاٴسیڇ . یٻ نٵڈاڊ و ن اای ٬ااڄی خیٴساه اى ق آٸاای

و ،ڇیڈهنى ٤ا اسی ( و اینػانة نی ټه اڀو اوڂ ټال توو

13

45و 44شماره

سه یا٠ی وانٽىه ٬څوچ وانځاه زهاڊ ٸثوڂ ىچ و تٹیه ڈاڊ نی غب وانٽىه ای ویځ ىنى. ا ډاڊ اتسىای ٸثوڄی ىٲ اواڈه زكیڃ زا ڈٹ٫٥ وټسی ا و خوانىچ . ټاه تاه ٬څار

ااسهىاچ اىڊ و ؾناى ااڄی ٴٹىاڊ زوانایی ڈاڄی ؾاه ای غازىی نډووڊ نىااسڇ . اتساىا و وتیاساڊ ا٭ىی ټاه و نوانااىه تااووچ و نیاا وتیااساڊ ااای ااده و ونسانااه غىیااى

هیو تناڈاه ڀاٴسڇ . تاا خا اناىا ٸاډسی ا 25اڄسای قٹوٸڇ ټه و اتسىا ڈاا ی ٵساى و خنػااه و ا زوڈااڊ تاوو

زاا خایااڊ 21/3/47ا ڇ اانسڇ ا اڈٽاڊ اٵ تاه آڈیٽاا ا ٴا تا ڈنی تىوڊ قٹوٶ وآڈیٽا ته تاوچ . خا 48هیو

ا وو ڈاه و زاتاساڊ ڈوٴاٷ تاه ټاة ڈاىٺ زهای تااڊ وانځاه ایڅینوی غنوتی ىچ د تا ویاٴر تو زكیڅی و ڈٹاتڃ ټډٻ زىی اساو ىڊ ،ا وانځاه ایاڄسی ټنار او اایو

ی ٴوٶ ڄیان یا٠ی ڈك ىچ . زا خایاڊ اهیو واو ووه واقى این ووه ا تا ڈوٴٹیر ڀاناىچ 48واقى ا 29، ز٭ىاو 48

نازډاچ ڀاسڇ ،و ه واقى ویځ ا ټه ڈتو٢ ته تاڊ ٴانه تووو ؾوڊ و ڈقڅه نهر ٴٹ٣ زا یٽاڂ ڈنی تاىوڊ قٹاوٸڇ

تیاس نیااٴسڇ و ڈواٴٹر ىه توو ته و یڅی ؾناى اڈٽااڊ اواڈاه ته ایاڊ تڀسڇ و و 48زٹا٠ای ڈنی غىیى ننډووچ و ڈه

ډاڊ وتیسانهای اتٷ و نی وانا ای زتیر ڈ٭څڇ ه٠اا تاناسه اىچ و 1375ته زىی خوانسڇ زا تا نه و اڂ

ت٭ااى اآڊ و خاای وانااځا ی و وتیااساڊ اایٳ واٸٵاای و ،وانیااڊ خااڊ و ونسااڊ، اهیى وتیسانهای ٵوا،ا٠یه

ڈٵسف ، آڈو ٬اڄی هیى غاسی ااٵهاڊ ، وتیاساڊ تایذ دا اڊ ه و ؾناى وتیاساڊ ویځا زاىی نډاووچ و ناو ووتیساڊ ی ووڄسی اىاٸر تهااساڊ ؾناى اا٬سی و

واوچ .

از سوت چپاصفاى 1335خستیي کفراس آهزش ریاضی ایراى در سال

.فر سم سیذ ضیاء الذیي تقی

هثا، ڈنوی و آٸای ٬څی هثا : نانډها ،ڇ و اتسىاییا ڈ٭څډان، یى ڈكډى ټاوی ، ڈكډوو ایىی ، ااىاهلل اناای، اټثا ډاڈی ،یى ټډاڂ اڄىین زٹاوی ، ڈكډاى تااٸ ٴاناه ، قاین

الڈ٠اا ،ډا٬ی ، قډر اهلل غاسی ، قډر اهلل ٬ډو قیاىی و ڈىیاڊ آٸایاڊ قاظ یى غالڂ اڄاىین زٹاوی و يتایف اهلل ٤ا

غډاڄی ا ڈی زوانڇ ناچ تثاچ . و وتاساڊ تاه ناا٤ اټر و

ڈوٴٷ ته « قاغی خوڂ خر» انػډن اوتی و یٻ نډای ته ناچ ټة غایه ای ټه ٴٹ٣ یاٻ یاه غاو اث خڅیٽااڊ تاوو

ٴساه ، ڈا هاا اڈىی وٸر آٸای غډاڄی ىچ ټه تا نوكاڄی خی آڊ ا نځاه واسڇ .

ا وتیاڊ وتیساڊ نوو آٸایاڊ غ٭ٵ آٸای ، غ٭ٵ ٴانه ، ڈیف اهلل ٴانه ، یى ڈكډاى ټااوی ، قثیاة اهلل ټااسی ، نواڄه ا ى، ٬ثىاهلل ا ى ، قین ڈساٸیاندو ، ٬ثىاهلل ڈووی ،

ڈ٭این ڈنوؾه یا اقډىی ، قین زهاڈی ، ٬څی ٴانه ، قان اوه ، ٬ثىاڄقیڇ زیډوی ، ن٭ډر اهلل زاټی ، ٴ١ڃ اهلل ایىاسی ، ٴسف اهلل یىاسی ، ټډاڂ تڀاو ،قډه خو نىه، قډر اهلل ٬ډو

قیىی و ڈنوؾه ن٭یڇ ا ته نا٤ ڈی آوچ .و وتیساڊ ټساب واسو تااڊ انځڅیای زااڄیٳ ب . ی .

اهلل ڈ٥ی٭ی ڈىی اڈو ا ته ٬نواڊ غایه ا ا ور آٸای ٴ١ڃزتیسی آڊ و و سی ټنونی ټانوڊ تانسځاڊ ټوی اساڊ

تاه » اٵهاڊ ویاٴر نډووچ ټه و ٵكه ی اوڂ آڊ نوسه اناى ڇ غایه ته آٸای ٠یاء اڄاىین زٹاوی سای انػډان وناڈاه

ڇ ؾنین ته ډین ڈناثر « وتیساڊ ٭ىی ا ىاء ڈی ڀوو ه ی غٱاٴیایی ا ور آٸای ٸاواچ ٴڈاناىا ڈوٴٷ ته ویاٴر ټ و ه٠ا ىچ .

غرف صایع دستی ک تسیل ایجابة ییبی از دسبتان بام ت سبی سبال

در آهرییا تشیی شذ تد.1343

اساوانڇ و وانٽىه ٬څوچ : خٴو زٹی ٴا٤ډی ، وټس ٬څی

ټڈاانی ، و ، وټسا ٬ثاا یا٠ای ٵاٴ١څی خو، وټس اقډى ته

وټس زٹی وٴ ، وټس ٬څی نٹی وقىزی ، وټس اىاهلل آڂ تویاه

وټس اقنی ، وټس ٸینای وټسا ،، وټس ڈ٥ٵی ټاڈٽا خای

اقډى ویی ، وټس ڈكډى ٸڅی غوانی نوسی و وټس ٬ااڈی و

آٸای ټیهو ٴل اوه توونى. ت٭یى ڈی وانڇ زا اڈاو ډځای و

نهااسی ټاه اسنى ٬ډااڊ وا تااو و ٸیى قیاذ تانى. خ آ

ټانی ټه نیسنى وقاڊ او .

14

45و 44شماره

هشذ هقذس از سوت راست سیذ ضیاء الذیي تقی ، عثذالرضا حققی 1350سال

وټس وقىزی اساو نىه زكڅیڅی ته نا٤ ڈزاة نویای این غانة و ټال یٽى نٵای ډیاه ڈاا خاای زااتڅو نځااه

اساو ڈٽانیٻ ډاوی نیا اټطا ؾناین ڈی وار . وټس وٴ ڈی ټو ته ٤وی ټه و یٽی ا این غڅاذ ټه زا آن خای زاتڅو

ة ڈكاوب اىچ. ه ناڈڇ ا ا ٸڅڇ انىانسه توو ایا تووچ و نډاینىٸثڃ ا غڅه ی ت٭ى تای ٴ٫ این ااسثاه تاه وٴسا ڈاغ٭اه ټوچ و ته وڄیڃ ٠٭ٳ نواسی ټاه واار تاه اهسی زواناسڇ

و٪ ا ته او تٵهډانڇ . ټال این اساو او ڈكوب ڈی اى ڈو٠یا او ټا ای ننىه وای ڈای ټاو ڈاطال تنای ا ټاه و زاه ټال ی٥نر ڈی ټونى ته تیوڊ ڈی ٴساو و ڀا ی زا تیاوڊ

او ټاه یٽڅای وار واار ؛ته ز٭ٹیثاڊ ڈی خوانار اڄنچ ټاو و وی تا ور ای ٸوی ا یٹه ی ڈاا ڀٴار و تڅناى

ػوی زه ټال ڀٵر ؾا ڈن اڇ این وان ن٥اب ته وانػویاڊڈن١ث٣ ا ته ٬نواڊ ڈاقڇ نډای آوچ و و ویځا ڈاا تاه ډاه ڈ٭ٴی ټو و ڀٵر ڈان اڇ وی ڈانناى ایان واناػو ڈو اای ٸنٿ واسڇ و اڈو نىاچ ڈن٩او ایان تاوو ټاه تاه ٠ا٭ٳ

ویا یاا وو ؾناین نواسی ا نوه ڈځییڇ و تىانیڇ ټه ڈا نی نوا یڇ ى و ٸوای غوانی نوو ا ا ور نوا یڇ واو .

تا اساو ڈهو یا٠ی وانٽىه وټسا ڈكان اسووی ڈساٵانه و نىاسیڇ اڈا ڈا ی یٽثا اهنانی او ا و آڈٵای زاز وانٽىه ڈی نیىیڇ . تایای ا واناػویاڊ اسه اای

ن ااساو ڈای ناسنى . ڈاا ویځ و قسی اساواڊ خای كثر ایزنها یٻ غوه قاب ٬اڄی ایاڊ ا ا وسیااڊ وټس ٸاىیی ڈی آڈونسیڇ و ڀا ی اوا ذ ناوو ا نااظ ټاال تاا ایااڊ

ڈ٥ـ ڈی ټوچ .

در سال ال داشیذ در کبسس درس ترداشبت شبذ 1342ایي عیس در تاریخ

شبذ سبیذ هشباذ هبی است. جاب آقای دکتر حذتی استاد ذس ت لیلبی ضیاءالذیي تقی هشغل شتي ستذ.

-2حاج رحوت اهلل تقی -1هقثر ، تعلی سیا از سوت راست 1341سال

یسیذ ضیاء الذیي تق-3اعظی

سرت اهلل فرزا -2سیذ ضیاء الذیي تقی -1هقثر خیام ، از سوت راست 1350سال

15

45و 44شماره

و وذ اڈٽاڊ ٴنىاڊ نوو ا تا ڈازة اٱڅی و ڈاىاظ -2

زكیڅی ڈ٭ٴی ٴڈاسیى .خام : ٴنى اوڄڇ آٸای یى ڈایا زٹوی ڈهنى انای٫ و ٴ٭اال

٠اډنا و یاٻ وانػوی وټسای سه زػاذ تین اڄډڅڃ اار ټانانه واٸ٫ و ب زهاڊ نی ټا ڈی ټنى.

ٴنى ووڈڇ آٸای یى ټاڈیا زٹوی ڈهنى ٬ډاڊ نٹه توای اقة یٻ ٴنى ار . ٸثال و زهاڊ و٬څویه ټا ټوه و ٴ٭ال

و انر زونڃ نیای زهاڊ ټر واو . ٴنى وڈڇ آٸای یى ایډاڊ زٹوی وانػوی زچ آنا وټسای تٶ اڄٽسونیٻ وانځاه اڈی ټثی ڈای تااى . وآناین ٴناىچ وویه نواڄاواذ زٹوی ڈىٺ ڈهنىی ایډی نااغی ا ا وانځاه ن٭سی اٵهاڊ ڀٴسه ووه ټانای اى ناوو ا و سه ڈهنىی انسا ای نانو و وانځاه اڈی ټثی آا نډاووه

ار .اتٹه ی زىی غنات٭ااڄی ؾناى ااڂ اار آیاا غا اڈا -3

زاىی ڈسااىی اڈااو ویځای ااڇ وآڈااو و خااو ڈ٭ٴی ټنیى . تووه ایى

خام : ی اڂ و وه ڈااه و وتیاساڊ اای ه٠اا زاىی نډووچ وو ااڂ و ووه یاار آٸاای اقډاى ٬اڈڅیااڊ ڈاتوڂ

وتیساڊ هیى آڈو اواه و ٸثڃ ا آڊ ڈىذ ټوزا ی ڈىییر نډاسی ا ٬هىه وا تووچ .

ڈای وااسیى ته غ سه ای ټه زىی ڈی ټوه ایى وور -4 و ؾه سه ای ویځی ڇ ته اڈ آڈو وی آویى ؾا خام : تا زوغه ته و یاذ ټه و وتیاساڊ یا ن٩ا آٸاای ڈساٸیاندو و وو نػوچ و ڈٽانیٻ ډاوی ټه و وانځاه یا

ن٩ آٸایاڊ وټس ٬ثا یا٠ای و وټسا زٹای اوٴ آڈونساه اچ ٬الٸه ته زىی نػوچ ڈی واسڇ . وڀا ی و ټال اای نػاوچ آٸااای نااوی و انػډاان ااای نػااوچ ه٠ااا و اااٵهاڊ ااټر

واسه اچ .ته ن٩ ډا ڈ٭څڇ نهثه ټیر . و تین ڈ٭څډااڊ وااساوانساڊ -5

ټىاچ ا نهثه ڈی وانیى ؾا م : ڈ٭څڇ نهثه ټای اار ټاه تاای ٴ ناٿ اه وڂ خا

ڈی وانى ، یٵسه ټا ار وویځاڊ او ا ونه ای ته قاب ڈی آونى. ڈ٭څډین ڈا ډځی ته وڄیڃ ٬الٸه ته ټااڊ نهثاه اناى اڈا وتین آنها اوواناڊ : اساو الڈ٠اا ٤اا ، ااساو ڈكډاى

ٴاناه ، یاىاهلل قن تااٸی ، وتیا ڈكډاى ٬څای تهاڈای ، ٬څای ثوای و ڈنی اڄىین ڈڅٽیااڊ ا ڈای زاوانڇ نااچ تثاچ . آٸایااڊ ڈكډى ٬څی نواب ، قاظ ٴ١ڃ اهلل ڈ٥ی٭ی ، قاظ قډار اهلل ٬ډاو قیىی ، قین ڈاساٸیاندو وقااظ ٬څای اټثا زٹاوی ا نیا

وتیاڊ ٴاڈو نىنی هڈاڊ ڈی وانڇ .ای اسهىاچ توو ؾاه ٴ٠ا اڀ اڈو نهسین و ووو ډا ت -6

ٱڅی ا تڈی ڀیىیى ؾا

خام : ډین ڈ٭څډی ا ت ٱڃ ویځی زغیف ڈی و ڇ یاا ڈىه ټه نانه ووچ ڈ٭څڇ اار ټاناناه ی آوچ اای اار . غواناڊ ا تای ڈاڃ ڈهسڅٳ آڈاوه ڈای ټناى و ایان اٴااو ټاه

و ناىه آینىه ااڊ ټو ڈی تانى خسوانه ی ٴٽی و آای ٴوای ڈ٭څډین ڈی ونى .

نوآوی و اڈ آڈو ا ؾځونه ز٭یٳ ڈی ټنیى -7

خام : ډه اڄه اتا ټا آڈو تا اڂ ٸثڃ ٴاٶ ڈای ټناى . اٴٽا ڈا نی اڂ نو و نوز ڈی وو . آنهاایی ټاه نالٸیار ا نوو ناڊ ڈی و نى ته ایىه ای نو ور ڈی یاتنى ټه ڈنػ تاه

ای تهس آڈونسن و تهس یسن ڈی وو . تاه ٬ناواڊ ټٳ اهڈطاڂ وای ټاه ډٽااچ ڈقاوچ ڈنیا اڄاىین ڈڅٽیااڊ سای

و ٤ـ وا ذ اڈسكانی ڈ٥ـ ڈای ټوناى وانای ڈٹىڈازیا ڈی سایڇ ټاه ایااڊ ڈای ٴڈووناى تاا زهیاه ی ڀنػیناه ی وا ذ و واو ټوڊ آنها ته ی وی ا و قاٴ٩ه ټااڈدیوز اا ، د انسهاب واڂ ا ٴڃ ته و زاوٴی اقر زا ڈای زوانیڇ یٻ واڂ ټاڈڃ غىیى ا ټساب ا تا ٲ وٸر ټډس زهیه

ټنیڇ .ته ٬نواڊ یاٻ ٴ نځای ڈػاب اڈاو وٸسای تاه ټاناڈاه ی -8

ڈىیاڊ آڈو و خو یا ڈىیاڊ ڈىای ټاه وآنػاا ٬هاىه ؾا ا ڈی و یىزىی توویى ته ټىاچ یٻ تهسین اڈسیا وا

ی آڈو و خو ٸىیډی و غىیاى خام : این غانة اټط ئاا ویىه و ټڇ و تی نانسه اچ ا تین آنها ڈقوچ قان ڈ٭این اوه ټه ڈىذ ٵىه اڂ و وو نوتر و ه٠ا ناىڈر نډووناى ا ڈی نانسڇ ایاڊ و ټال وچ یا ؾهااچ وتیاساڊ ڈاىذ

ته نو ڈثكص اش ا تای ڈا ته وټوزا ی زىی و ٴٹه ٬هىه ڀٴسنى . سی ٸاتاڃ و ٴاوی ڈساىین و ڈاوڈن تووناى . ا وای ت٭ىی يټ نی و زىین آٸای ٬ثىاڄ٭څی ڀویاا ا انیىه اچ اڈا نوو ایاڊ ا نىیىه اچ آٸای ڈنویاڊ ا ا ڄكا٦ ڈاىییر و

. ا اای آٸای ٬څی اٱ ٴاو ا نی ٴوی ڈسىین و زوانا یاٴسڇوای ڈكڅی یا ی ڈكڅی ڈكان یاوی ویىچ ټه ٴر تیااڊ ډه آنها نیر و ا این ټه وای ډهی اچ زواناسی و ٸاتڅیر

نوو ا ته ڈوٸ٫ نىڈساڊ ناڊ واونى ڈثا اذ ڈی ټنڇ .آیا و نځاچ اسٱاڂ ته اڈ زىی ته زاڄیٳ ټساب یا غوه یاا -9

ډووه ایى ڄ٥ٵا زو٠ایكی وان و ضثر نا٤اذ وانه اٸىاچ ن ڀویا تٵڈاسیى .

خام : او تای ټساب نوسن و وواڊ ناىڈر یاا ت٭اى ا آڊ وٸر ٲ نٽوه اڈا اڈا غوه ای ڈس٭اىو وااسه اچ ټاه ااڈڃ ڈٹا ذ نػوچ ، اقسډاڂ و آڈا ڈهنىی ، یا٠یاذ تای اناسیسو

ی و ا نډااسی و زٽنوڄوی ه٠ا ، یا٠یاذ تای ڈىا اتساىاس ای ی وذ زغډه ټساب وانځا ی آناڄی زانوی و یاو ناڈه

آڈو یا٠ای ټاو و ٴڅٽی ااسه ىه ته نهسین ټنٵانزهااڊ زاییاى اىه و ڈی تااى ټاه غاوه انیا و 75هیو

16

45و 44شماره

ټساتهای ڈتو٢ تاه ایان ټنٵاان ؾااج اىه ٸډسی ا آڊ و .ار

ڀاااه ا ڈیاااڊ اااڀواڊ و ،تهسااین ووااساڊ یااٻ ڈ٭څااڇ -11 ډٽاااان نوا نااى تااوو ضثاااذ ووااسی ا ؾځونااه ز٭یااٳ

یىڈی ټنخام: ڈ٭څډینی واسه اچ ټه ڇ و اتساىاسی اڇ و ڈسوا٥ه ا آنها ټة ٴی ټوه اچ یا ته ٤و ڈٹ٥٭ی تا آنهاا آانا اىه اچ ټه ووسی اچ تا آنها قسی خ ا تاناسځی تااٸی ڈاناىه ڈاطال

ی ٬ډو قیىی ډیه ڈكٵڃ ڀچ وواساڊ ٴ نځای و ڈنڂ آٸااڀواڊ ٸىیډی اڊ ڈی تاى و آٸای اٵنىیا ڈ٭سډىی نی ټه

وان آڈاوانی اټن زهاڊ انى . ؾنین ٴسای تا ووساڊ وانى. واسه اچ ټه ته زىی یا ټا ویځی ااسٱاڂ واناى وواسی تاا

آنها ڈوغة ڈثا اذ تنىه ار . غاڈ٭ه ته ڈٹاچ ڈ٭څڇ و ڈاڊ ٸىیڇ تهسا ته ن٩ ډا نځ -11

توو یا این ڈاڊ ؾا خام: غاڈ٭ه ډیه تای ڈ٭څډین اقساچ ٸاسڃ اار یاا ا ٴو ټه اقة ڈنة و ڈٹاڈی ىه یا قسی ته ٱڃ اوه زای خوانسه ار ڈ٭څڇ نوو ا وور واو و ٴاڈو نډای ټناى .

ڀاا ٸاىیډی اچ ڈقاوچ قااظ ته ٬نواڊ ڈطاڂ وی ته ډاه آڈواىاهلل انای ټه نثر تیا نویٻ ڇ تاا ایااڊ وااسڇ و ټنا ڈٸى ضاڈن ا سډه ق١ذ ٠ا ق٪( نسه تووچ ڈوی ثیڃ تڀسه ناڀهاڊ غڅوی ایاڊ انو و و خ ا ڈ٭ٴی ناوو ڀٵار اڀو ٸىیډی ډا تووه ٴ٭ال انناىه یاٻ زیڅای یػاىه ؾال

ډا چ واناسڇ ق١اوزاڊ آڈاىه اوای اقسااچ سڇ تا ویىڊ ټنڇ. اڄثسه اڀواڊ زكیڃ ټوه زا ڈىاظ تا ڇ ایاڊ تایا

واسه انى .اڈو و٠٭یر ٬څډی وان آڈواڊ ا ؾځونه ایااتی ڈای -12

نډاسیى نثر ته ڀسه ٸوی ز نى یا ٠٭یٳ ز ؾا یى ټډس اڈاا خام : و ٸىیڇ ٬ناوین، ا٬اذ و ٵكاذ ټساتها ا

ڈ٥اڄة وواز توو. و اتسىاسی ا٭ا ڀونااڀوڊ و ڈساوڊ ڈاٽڃ اوتی ا ڈی آڈونسیڇ و ا ت ڈی ټویڇ ټه اڈوه ؾنین نیار . و ااسه ی یا٠اای ڈاااسڃ و ڈثاقااص یاااوی ن٩یاا ڈطڅطاااذ ، نىااه ڈاا٥كه و ٴ١اااسی واااسیڇ ټااه ایاان و ااا تاایا

ڈی آڈاویڇ . ااو ڈهسىه و ته ٤و ٥كی ته وان آڈو٬الٸه ته و و وان آڈواڊ ټډس اىه ټاه اایى ٬څار آڊ

اا ٬ىچ وغاوو آیناىه ی وان و نثاوو اڈٽااڊ ااسهىاڈی آڊ ڈی تاى . ته غ ٸآڊ ټیڇ و اڄه ی ٴٹهی ڈاغ٫ ؾاه ټساتهااسی ا -13

تیس ڈ٥اڄ٭ه ڈی ټنیى و خاام : زاتااساڊ اااڂ ڀااسه ټسااب تاااڊ ٴانااه ای ټااه

وانځاه ایاڄسی ټنر نازډاچ ڀاسه تاووچ تاه ا٠ااٴه یاٻ ټسااب ٴانوی ویځ ا نوانىچ و زاقىی تا ڀاڈ این تاڊ آنا اىچ . اڈاڂ زاتاساڊ ؾناىین ټسااب نػاوچ ا ټاه و ڀاسه نااٸ

نوانىه تووچ ڈوو ڈ٥اڄ٭ه و تی ٸا واوچ . خاچ ڈای ڀویاى و ا ای وی اای آڈوای اینها ا ټه ٸىیډی انى ټناا تځاا

غىیى ؾه تاڊ وؾه نػوچ اسٵاوه ټن ټه این ټا زااټنوڊ تاایڇ ڈی نىه ار .

اڀ ٸا تاى ته ډٽااڊ غوانساڊ وه ټسااب خانىیىه ا -14 ڈ٭ٴی نډاسیى ؾه ټساتهاسی ا ناچ ڈی تیى

خام : ڈاوچ زا وو اڂ ٸثڃ ټه و ٸیى قیاذ توو ډیه ته ڈن ی ټو نوانىڊ ٸآڊ و زغډه ی قىاٸڃ ؾناى آیاه ی نیكر ڈ

آنا و ٴاڈو ڈٽنیى و این ویر او ا تا غاىیر تیاسی ونثاڂ ټوه اچ و ته اڀوانڇ ڇ زویه ڈی ټنڇ . ٸآڊ ا نډای نوب تیر وغاڈ٭اه ی ڈس٭ااوڂ ڈاار. خا آڊ ا ٴاڈاو

اذ ٴای نٽنیڇ . ټساتهای ٭ىی ، قاٴ٧ ، تا٬یاذ نیااچ ، ټڅیا ټاانی ، ویواڊ ٬اٸی و ټساب ڊ و ن٩ االچ نواسه ی آیار اهلل ڈ٥هی ، زایم انثیاء و ٸ ٸآڊ ا آوچ زا نازڇ ا قاین ٬ډاو اوه ،ڈسی تپ زین یاه زغډه ی ٬څی اټث ٴوی ، نػوچ ته تاڊ اوه زغډه ڈكډى ٠ا نواغه خو ، آضاا ڈكډاى

ا آٵسه ه٠اسی ا ڈ٭ٴی ڈی ټنڇ .٬څی غډاڄاوه و نوه ته ٴنىاڊ نوو ؾه ناایكی وایاى ی٭نی ااوڂ خایاىای -15

غاڈ٭ه ی اڄڇ ا تؾه اسوا ڈی وانیى خام : نډا ا ټن اڅی ویان ڈای واناڇ و تاا خایثناىی تاه آڊ

وانػاچ ٴاس وینای ڈ٥ډتانڇ ټاه وآیناىه ا٬سٹااو و ٬الٸاه ی

ى ، ی٭نی نثاووڊ اټااه ا و ایان ٴنىانڇ نی ام ز نوا ى

ڈوو وڄیڃ ڀای تیس ته وین ڈی وانڇ نه ٴا ا وین .

ڈهډسین ا ٽا ای زٹویر وقای ، وینای و ڈ٭ناوی و -16

نڃ غواڊ اڈو و وان آڈواڊ ا و ؾه ڈی وانیى

خام : اقساچ ته ٭اس االڈی و ٬ٹایى وینی تاه اثٻ وڄهاواه

كډیڃ ا زویه ای این غاناة اار . ویان تىوڊ ا٬ډاڂ و وز

ڈثین االچ تای غاڈ٭ه ی ڈا ا ځاز ا ای اویاڊ ار و ته

اویاڊ ویځ نی اقساچ ڈی ڀاچ .

اساو ڈكسچ تهسین یوه ی زػڅیڃ ا تانسځاڊ تایاى -17

ؾځونه تاى زو٠یف و یى

ڊ تااه خااام : وی تااه ازٵاااٶ تاااو ټااوؾٽس و نااانواوه ایډااا

ویال ای ؾاوڀااڊ ٴسایڇ ا آنهاا و٬اوذ ڀاٴسڇ تاه و ٽاىه ی

یاقسی تویڇ و ا٬سی آڊ ڈكاڃ ا زډااا ټنایڇ یاٻ ڄیار

قىوو ی ٴٹه ای ا ناچ اوااذ و اڀانهاا تا زااتڅوی غڅاوی و

نوسه ىه توو ټه ڈا ؾاوڊ تاناسه ی ٴ نځای تاوویڇ قاٷ

و ویاٴار ڈ٭ٴای ووو نیاٴسیڇ . تا ڈاغ٭ه ته آڈو و خاو

ناڈه ای ا ڈىی ڈكسچ آنػاا غهار تاویاى ایان ڈٽااڊ ڈػاىوا

ڈاغ٭ه ټویڇ . ټه ڈسااٵانه تاا اڇ زٹا٠اای ڈاا ڈاوو ٸثاوڂ

ڈتوڄین و ٽىه ٸا نځٴر .

17

45و 44شماره

ڈوو ویځ این ټه ااڂ ٸثاڃ ټازهاای تیډاه ٤السای تاای ڈاا

. ایى تانسځاڊ او ى وو ڈاه نىه تی ا٬سثا ا٬الچ ڀویى

وڄیڃ اڊ این تووه ټه تانسځاڊ تیس ڈای ڈای اونى و

تای تیډه نظ ت ڈی وانى . ٴ٫ این ڀونه نااسی ا ته ڈ٭نای

تی اقساچ نىڊ ار ټه نوو نو٬ی زػڅیاڃ ا تاناسځاڊ تاه

قاب ڈی آیى .

تااای قٵاا٧ اااڊ ڈ٭څااڇ تااه نځاااچ ټااا و و نځاااچ -18

تانسځی ؾه تایى ټو

م : ڈا ڈ٭څډین اټطا نډی زوانیڇ تنځااه ڈ٭ااڈالزی تاا ټنایڇ و خا

ڈٱاه وای یاا انناىڀی خیاه نډااسیڇ. خا یااٴسن اٱڃ ووچ

تایډاڊ ڈٽڃ ار ایسه ار ٵسه ای ؾنى ا٬ر زاىی

یا ټساتىای و ټا ای ڈاته ته ڈا اغا٪ وو زاا ټډسا اقاا

ا نسن نثاى .خوؾی نډاسیڇ و اوی ڈا ٴٹ٣ و وانڃ خاٺ

تهسین نا٤ه ی ووه ڈ٭څډی یا زىی ڈتوڄیر غنات٭اڄی -19

ؾه تووه ار ڄ٥ٵا زو٠یف و یى :

خام: وی و اوایڃ اسهىاڈڇ ټاه غاواڊ تاووچ تاا ز٭اىاوی ا

ډٽااڊ و اویثهر ڈاه ته ؾډه ونػاڊ ٴسایڇ ؛ ڈٽااڊ

ظ ڈای اى ٴوٶ اڄ٭اوه یثا توو وآب تیا و ا یا ټاوه ناا

ټی غاذ ڈی ټنى وس ا وه وٸیٹه ی آب » ووسی خیى

ؾاه » ؾنى نٵی این ټا ا ټوناى ت٭اى ڀٵساه اى « نځاه واو

ساای « ټاای قا٠اا ااار و ایاان آب ااو آب زناای ټنااى

وتیساڊ آٸای غ٭ٵ ٴانه ، وتی و آٸای ن٭ډر اهلل زاټی و

ا ټویڇ و غای ډا نااڄی اینػانة ټه غوانس و ز تووچ ن

ټڅه خاؾه ای ټه زهیه ټوه توونى ا نو غاڊ ټویڇ . آڊ و ا

اغویهای ٬ی و ڀا ی قىوو ؾها ڈس خ ٤وڂ انػااچ ڈای

واویڇ اڈا اڈو ٴٹ٣ و این ټا ا ڈی ټنیڇ اڈا غاذ وكر

این ټا تایډاڊ غای زویى ار .

وو نٵ و یاٻ ڀاوه ای نا٤ه ی ویځ این ټه وی تا ډین

ؾهڃ نٵی ا وتیاڊ ته ڈكڃ ویځی ټه واای ااسه آب تاوو

ٴسیڇ وآڊ ڈنث٫ ټه وا و توو و تین اه ډین آٸای سای

ته ڈا وو نٵ ڀٵسنى تځایى تٹیه ټه غڅوز ٴسنى و ایان ااسه

ټه و تڅنىی ٸا واو غډ٫ ونى آنها ا یٽی ت٭ى ا ویځای تاا

و آب نوا یڇ انىانر و ؾنین ڇ ټوناى اڈاا ٴٽا نډای ڄثا

ټویڇ ټه نووڈاڊ نی وآن ڈډوڂ این ٸانوڊ ناوا یڇ اى و

نوتسډاڊ ٴا نوا ى یى . ؾنى نٵی ټه خاسین تڅنىی تاٸی ڈانىه

توو تا ٥څهای آب نای اىنى وایان ا اونی اای تهاا٤

ای، ڈ٭څاڇ ڈانىنی ڈا ار . تای این سی ټاه ٬االوه تا ډٽا

ڈان اډیډی اتٹڇ تووه انى اقسااچ ناا ٸااسڅڇ وا وواساڊ

ڈی تانى .

آیا هن نای تا ٴ نځیاڊ و ڈ٭څډاڊ و ډؿنین تا تناڈاه -21

یاڊ آڈو و خو وایى

خام : ته ڈ٭څډین غواڊ وزاه ټا زوایه ڈای ټانڇ ډیاه تاا

یار و تناڈه و ڈ٥اڄ٭ه ټال قا٠ ونى . نىانسن ٬یة ن

خ نٽوڊ و و ټة ٬څڇ زاه نثووڊ ٬یة ار و ته تناڈاه

یاڊ آڈو و خو خینهاواذ ی ا واچ :

تناڈه یی ٤وی تاى ټه ټساب ای غىیى تا ڇ ډاا نځی (1

واسه تانى . ڀا ی ازٵاٶ ڈی اٴسى ڈاوڄٵین یاٻ و تناڈاه ی

ٸا نىاوه انى وڀا ی ټساب اڂ ٸثڃ ډاڊ و ا ټاڈال ڈى ن٩

ته نیا وو ڈزث٣ ویځ زوغه ننډووه انى. ڈطال یٻ ڈااه ٸثاڃ ا

این ټه ٴڈوڄی و ټساب یا٠ی زاىی اوو وانا آڈاواڊ و

و ٴییٻ ته آڊ ٴڈوڂ نیاڈنىنى .

وٸسی زاڄیٳ ټساب ته ڀوه نای واڀاا ڈای اوو ایان ڀاوه (1

و تا آنها ڈوذ ټنناى. تاه نوو ا تی نیا ا ڈوڄٵین ویځ نىاننى

٬ثاذ ویځ زاڄیٳ ټساب ا یٻ و٨یٵه ډځانی تىاننى.

ڊ ا تین وتیاڊ ا ټو تای ا٨ها ن٩ اؾناڊ ؾه واو٤څث (2

و یٻ سه وغوو واو ا زػتیاذ آنها نی اسٵاوه وو و قسای

تای زاڄیٳ .

اڈوه ٬ناوین وو تیس ىه و ٴر یاوڀیی ټډس ار (3

٭ی نٽننى تاه واوا نډاووڊ ڈ٥اڄاة ااا وناى تڅٽاه اڀا

ىٴاڊ ا٬سالی ٥ف ٬څډی اار زكار ٬ناواڊ نواناىنی ایان

ڈواو ا و قایه ټساب تیٵاینى .

18

45و 44شماره

عزفاى اسالهيآئرا

1هحوذسضا سائی

چىیذ

ڀیا اڊ و ونساڊ ویر و ٤ثی٭سی تای نوو ٸاسڅناى .

نی تا ااا نیاوی یاه و ٤ثی٭ار ناوو ناىڀی قیواناذ

ڈی ټننى. اڈا ااڂ ڈهڇ این ار : ویر ڈا اناڊ ا ؾیر

ویر ، ز٭یٳ و نانسی ار ټاه ا ٴاو ا نویاسن ناوو

واو . ا٬سٹاو ته اینٽه ؾه ټی سڇ و ؾه زواناایی واچ ویار

ٸاڇ ڈا ا ٽڃ ڈی و ى . و خام ته این اااڂ نوار ڈاا ا

نوا ى و . ډه ؾی تسځی ته این واو ټه نوو ا ؾځوناه ڈای

تینیڇ و ایاتی ڈی ټنیڇ ډه ؾی تسځی ته این واو ټه ناوو

ا تا ا یاتی ا ، خاٺ یا خڅیى ، زوانډنى یا نازواڊ ، نوب یاا

تى تىانیڇ . یا اناڊ آڊ ڀونه ټه ٴٽ ڈی ټنى ٴسا ڈای ټناى .

و ڈا ار . ویسی ټه تای نوو ٸاسڃ ایڇ ز٭یین ٴٽ ڈا و ٬ډڅٽ

ټننىه ی نو٪ زػته ای نىڀی ڈار .

ډه و ډه تسځی ته این واو ټه ؾه زویی ا ناوو وایاڇ و

نوو ا ؾځونه ز٭یٳ ڈی ټنیڇ . ڈا ټی اسیڇ ټاه نووڈااڊ

انسهاب ڈی ټنیڇ .

زٱییاا ویاار ا آنؿااه ااسیڇ تااه آنؿااه ڈاای زااوانیڇ تااایڇ و

و ټڅیى ڈ٭ٴر ته نىاونى و ووڂ ته قٷ اار ،آنیڇ ی ایسه

این ټڅیى ار ټه وواه ی اااٶ و اهوو ٸڅثای قاٷ ا ڈای

ڀایى . اڀ آوڈی نوو ا ؾناڊ تثیناى ټاه ناىا او ا ڈای تیناى

وغووی ڈی وو زاتناٺ و تای ڈااڊ و تای زوڄاى و ڈاپ ؛ یاا

آٴیى :نىاونى اناڊ ا ته یډای نوو و ثیه نوو

ؾڇ ٴو تسه اڀ واټنی و زو توو ؾه زډنا ټنی

و واٸا٫ تاا "ؾااٺ ا "، " اڄه اا "، "آسوا"وٺ و ٴهډیىڊ

ا "ڈاانسا "یا ډاڊ ؾڇ ٴو تسه ار و "ؾڇ وچ "ټوڊ

کارشاس ارشذ عرفاى اسسهی- 1

ڈا ا و این اه یاای ڈای "ڈىیسین"و "یٽی"ا "ټوانىاڄینی

سیڇ ټه ڈی انىییڇ .و نى : یا ڈا ٩٬یڇ ز ا آنی

آسوا ا اڄه ا ؾاٺ ا ا ؾڇ وچ ا ڈانسا ولیذ اط ا :

همذه

اڄه تازاب ڈا یر واٸ٭ی ڈوغوواذ قته ڈ٭نی ٬اچ( و ڄك٩اه

ار . و اینػا چ اار ڈن٩او ناووچ ا ا ڈا یار واٸ٭ای و

اینٽه ؾا تای ټٳ آڊ ٸىی زال چ ار ، تیاڊ ټنڇ .

تاین تای اینٽه یٻ ٬اڄڇ یة و هوو تای نوو نڅٷ ټنایڇ تنا

نهر تایى تٵهډیڇ ڈا ټه سیڇ و ؾه سیڇ .

و انىوڊ ڈن نسه وڂ نىانڇ ټیر

ټه ڈن نډو اچ او و ٴٱاڊ و و وارققاٴ٧(

و د تسوانیڇ نوو ا ا نویاسن ناوو ت اانیڇ و ډاا نځی

. وٸسی ؾڇ وڂ تاا ڀاوو ڈٱا و غډی و وانی توغوو آویڇ

ي ن آاچ ڈی ڀوو و و یٻ ٥ف اٲ غیاڊ ڈی یاتى آنوٸار

و ؾنین قاڄسی ؾاه تا ي ان واو اوو زاكیف ټنناىه ،

نور ا و ىایر ټننىه نوا ى توو .

آڊ ؾااه ناویااىنی اار آڊ ؾااڇ وڂ تااا ټاان ټااه غاااڊ تیناای

تینیق ازٳ(

ا٭ا و ڈسوڊ نط ٬ٴانی و تڀااڊ ویان و اواڊ ایان

آیااین ڈٹااى خیوااسه تاا ڈ٭ٴاار ووڊ و نوونااای ټااه

ای ت نىانای ار زإټیى ٴاواڊ وانى . این ڈٹاڄاه ڈاا ڈٹىڈه

ا ته وی آڀا ی وونی و نانر تهسا نویاسن اىایر ڈای

ټنى .

و ڈٹىڈه ی این ڈٹاڄه ت ایان نٽساه زإټیاى ټاویڇ ټاه

غهر نانر و د هوو و د وااڂ و وقاىذ نىاوناى

چ ار ټه نویسن ا نوو غډانی نالی و یڇ و ڈٹىڈاه

ی این ایی نانر ټاڈڃ نوو ار و ایان ڈیا نډای اوو

ی ڈځ اینٽه ت اقوا ذ و نیو ایی ټه ڈا ا اقا٤ه ټوه انى آڀا

یاتیڇ و تىانیڇ ټه قوه ایی ټه ڈی زواننى ڈا ا و نانر نوو

یای و نى ټىاڈنى و ووو و نوظ انی ا ټىاچ ڈی و ټاڄثى

ڈا غیاڊ واو . ڈڅډا ٬څڇ ت این قا ذ و ټانا ا ڈا ا و اااٶ

و هوو ٸڅثی یای ٴاوانی ڈی و ى .

اڊ خاا اتسااىا تااه تاای ووناای ااانسډاڊ تااىڊ ڈاا

ڈی خاوایڇ و نیو اای ڈكټاه ی ا ټاىاچ ا ٸاډر اا ا

خوا ڈی ټنیڇ و و خایاڊ اٸواڂ و ن٩اذ ٬ٴانی خیاڈوڊ اڄه

و نوونای ا ویىڀاه ٬ٴای تپ ا تی ڈی نډااییڇ و تاه

نسیػه ڀیی خیاڈوڊ آڊ ڈی خوایڇ .

19

45و 44شماره

زكٹیاٷ و ڈاٽالزی ټاه و ی تا زوغه ته ٬ىچ خیاینه

ه ڈنات٫ ناغی وغوو واو و ٬ىچ وسای ټاڈاڃ تاه آڊ زغډ

ڈنات٫ اڀ ٸوی ڈاا ىه ڀویاى اینػاناة ا یاای نډاووه زاا

.االقاذ ڈه انػاچ خیو و نٹای ت٤ٲ ڀوو

خذايا چاى كي عزاجام كار

ت خؾد باؽي ها رعتگار

ال ي سای اطشاف اساى

و ٨یٵای ا انای اای اڄه نوانی اناڊ ٤یٳ ڄ٥یٳ

تز ار ټه ا٤اٲ تىڊ اناڊ ا ٴاڀٴسه و ته ووڊ غاڇ

ڈااڊ آڊ نٵوي واو و و ڈوغوواذ نىه ڈنا قیاذ اار . اڄاه

تازاب زډاڈی نویاذ و ویڀی ای غډی ، وانی ، ي نی ،

اقای و وقی ڈا ار و تا انانر آڊ ا٤ال٬ااذ غااڈ٭ی ا

نوو و ڈینه اای ڈهسڅاٳ تاه وار ڈای نٹا٢ ٸوذ و ٠٭ٳ

آویڇ .

و ا٤اٲ اناڊ ڈیىانی ا انی ڄ٥یاٳ وغاوو واو ټاه

اڄه ناڈیىه ڈی وو . اڈوه این ڈیىاڊ انی تا خیاٴر اای

٬څډی ٬ قا٠ ټاڈال نانسه ىه ، ٬واڈڃ ڈوض ت آڊ و و

ای زاضیڀای ت آڊ ڈه ڀویىه ار . اتٹه ی نانر

اڄه و ٴ نٿ ا و ڈڅڃ ٸىیڇ زا ؾنى اا ااڂ ٸاتاڃ ویااتی

ار. وانډنىاڊ یاوی خیاڈوڊ اڄه ، ڈ٥اڄ٭اه و زكٹیاٷ ټاوه

ااڂ خای 60انى . یډوڊ ټڄیاڊ ، وانډنى وی ، تای ا

٬ینٻ ڈهو اڄه تینی ا انر. ت٭ى ا ووتین ای ٬ٽای

ڇ اای خیاٴسه ی و ٴیڅڇ توای انسه اى و اڈاوه یاس

AVS انسه ىه ار ، ټه تاا و اای ناوین و ٴان آوی

ڈكاثاذ ټاڈدیوزی ، و ڈااڊ ټوزاا ی یاٻ ؾٽااج ټاڈاڃ ا

و٠٭یر اڄه و ؾاټا ای انااڊ ، تاه ټډاٻ اڄاه ی انځاساڊ

انػاچ ڈی و ى. اتن اینا واناډنى تاپ ایانای ، اڄاه ا ڈای

یی نی تای زإضی ڀاای نانسه و ڈی ویىه ار . وی و ا

ت آڊ واسه ټه و زهی و وڈاڊ ا آڊ ااسٵاوه ڈای ټاوه

(21: 1388ار . قنوه یڅوا ،

اڄه نوانی ڈیىاڊ زدنىه ای ا انی و ا٤ال٬اذ تووه ټاه

زا ٴاوی ڈ ای تىڊ ٴییٽی ڈاا وا٭ر یاٴساه اار . تاىڊ

ا٤ه اىه اار ٴییٽی ڈا زو٣ ڈیىاڊ انی قیازی ڄ٥یٵی اق

ټه ډؿوڊ یٻ د ٬ډڃ ڈی ټنى ، و تاا ڈكای٣ خیاڈاون و

ز٭اڈڃ ار . ته ٬ثاذ ویځ ڈیىاڊ ٨یٳ انای ا٤ااٲ انااڊ

ا٤اٲ اڄه ناچ واو . این انی قیازی ، زػڅی ؾنى ت٭ىی انی

وناڊ ټیهانی ار ،ټه ټاڄثى ٴییٽی ا و تا ڀٴساه، و آڊ

اذ و ڈ٭نا ڈی تهى .نٵوي ڈی ټنى وته آڊ قی

اڄه ڄ٥یٵی ټه وو ڈا زاتیاىه اىه ، ونیاای ووڊ ڈاا ا

ڈن٭ٽ ڈی ټنى . اڄه تازاب ڈا یار واٸ٭ای ڈاا و ا ڄك٩اه

ار . اڄه ڈاا تاه ٬ناواڊ ڈیاىاڊ انای تای ، ااڈڃ زډااچ

ا٤ال٬اذ ڀسه، قاڂ و آینىه ی ڈا ار . اڄاه ، زاوی ټاڈاڃ

ڀیناىه ی آڀاا ی ڈاا اار و اٴٽاا ، نىڀی ڈا ار . اڄه وت

اقااذ و آڀا ی ڈا ا آڊ ڈنإ ڈی ڀینى . اڄاه ااڈڃ زډااچ

زػتیاذ نىڀی ڈا ا ڄك٩ه ی زوڄى زا ڄك٩ه ی ڈپ ار .

ته یاو واسه تاایڇ ټاه ڈاا ڈػډو٬اه ای ا ا٤ال٬ااذ و

انی ا سیڇ ټه و غهانی وی٫ ا ا٤ال٬اذ و انی ا ٸاا

ن و تىڊ ڈا ، یسڇ ای انی ته ڈساڃ اسنى و وایڇ . ي

ڈا ته ٬نواڊ اخازو آڀاه آڊ سیڇ . اڄه نوانی ڈا ، ي ن و تاىڊ

ڈا ا ته ڇ ڈسڃ ڈی او . اڄاه ی ڈاا ، ډؿاوڊ یاٻ ٴایڅڇ

نوب ، ڈی زوانى اه نىڀی و ټا اڄڇ و ڈوٴاٷ ا تاه ڈاا نااڊ

و ى .

ڈاا ؾاه واٸ٭یسای ا اڄه نوانی ڈا ز٭یین ڈای ټناى ټاه

ویاٴر و زػته ټنیڇ . اڀ ڈا نوا اڊ زٱییاذ ڈطثر و ناىڀی

و ټاڈاڊ سیڇ ، ڈی زوانیڇ این زٱییاذ ا ته واا٥ه ی اڄاه

ڈاڊ ا٬ډاڂ ټنیڇ . این ڈیىاڊ انی ، ناڊ ڈی و ى ټه ڈا و

ڈاڊ ، نىڀی ا ؾځونه زػته ټنیڇ . این از٭ا اای وونای ،

ٴهڇ، نوونای و نانر نىڀی سنى . زٱیی واٸ٭یار ټڅیى

وونی ڈاڊ ، ڈنػ ته زٱیی و نىڀی واٸ٭ای تیونای ڈااڊ ڈای

وو . تناتاین ، اوڄین ڀاچ، واسن ي نای اا و نوا ااڊ زٱییا

نىڀی ته وی ڈوٴٹیر ، ٭اوذ ، نوآوی ، اوڈانی و خیٴر

.ار

ٳ وغاوو انااڊ تاه زإڈین انی ڈوو نیاا ات٭ااو ڈهسڅا

نو ات٭او تز ، تٸای ازثاا٢ وونای تاین ات٭ااو ڈهسڅاٳ

وغوو انااڊ ، ډؿناین ایػااو ازثاا٢ تاین انااڊ و غهااڊ ا

(22: 1388و٨ایٳ اڄه نوانی اناڊ ڈی تاى . قنوه یڅوا،

انی ای اڄه ا ډؿنین ؾای ، خاناا ، ټای ، ڈیاىاڊ

یه ڈای ناڈناى . انانر اڄاه تاه اڄٽسوڈٱنا٤ی ، تیوٴیڅى و

٬نواڊ تهی ا وغوو ڈا ڈی زوانى ا٤ال٬اذ ټااڈڅسی ا ا ات٭ااو

ڈاوایی اناڊ ، و انسیا ڈا ٸا و ى و ڈا ا تای ا خای تاه

اانانر نااوو نډااوڊ ڀوانااى . تااا اانانر خیؿیااىڀی ااای

وغووی نوو ، تیس ته ٩٬ډر ، ٸىذ وزوانایی اای ناوو خای

تو . نوا یڇ

اڄه ای اناڊ ته ٤و ٤ثی٭ی و ة و نځااچ ناواب

ا ڈی وو و انی غب ڈی ټنى و و ٤وڂ و ایان انای

ڈٲ ڈی وو . و ای ویځای اڇ تاای اا اڄاه تاه

وذ ااوی و ډؿنین ایػاو قا تای اڄه وغوو واو .

20

45و 44شماره

ایان ٬واڈڃ یاوی ت اڄه زاإضی ڈای ڀاناى . ا غډڅاه

٬واڈڃ ن ، الڈر یا تیډای ، ایډاڊ ، ٬ثاوذ ، ٬څاڇ و وانا ،

اٴٽا ، ڀٵسا ، ا٬ډاڂ ، ڀناه و ڈ٭یر ، نو٪ ټا و اٱڃ ، ٬واڈاڃ

ڈكی٥ی، ڈكاٺ اای ٬اا٤ٵی و ي نای ، اٴٽاا و انىیاه و ...

سنى ټه ڈی زواننى ت ټډیر یا ټیٵیر اڄه و یا ت ا وو اضا

: 1388ا ڈوٸر تځانى . قناوه ایڅوا ، ڈطثر یا ڈنٵی ، واسډی ی

23)

تطىیل هیذاى هغاطیسی بذى اساى :

ډان٥و ټه ڈی وانیى و تىڊ ڈا ڈیڅیوڊ ا ٬ة وغاوو

واو ټه ټا انسٹاڂ خیاچ و تىڊ ته وایڅه ی زكیاٻ اڄٽسیٽای

این ٬ة ا وذ ڈی ڀیو . و و اض ا تا و ا٬اب ڈاا

ڈیىاڊ زٽیڃ ڈی وو و ڈیىاڊ تىڊ ڈا و اضا ته وو آڊ ا یٻ

ٴ٭اڄیر ډڈاڊ ڈیڅیوڊ ا ٬ة ته وغوو ڈی آیى .

هیذاى هغاطیسی بذى اهاج هغضي دس هؼشض خطش :

قسډا زا ته قاڂ وتااه ی ن٥ااذ ڀوای اای زڅٵان

ډاه یا نىڀی و نویٽی نیوڀاه ای تٶ نیىه ایى . تناا تاه

زكٹیٹاذ خوٴاو ی اڈاواظ اڄٽسوڈٱنا٤یای ټاه ا نیوڀااه

ای تٶ یا ا وایڃ تٸی ڈاننى وا ، ی زا ، خسو تٸای

آیة ڈی انى څوڂ ای ڈٱی DNAو ... از٫ ڈی وو ته

وٸاتڅیاار زااڈیڇ ا و آڊ ااا ا تااین ڈاای تااو . ڈیااىاڊ ااای

ڈٱنا٤یی ناغی ٬الوه ت آیة ته ڈٱ اض ڈنٵی ویځای نیا

تا تاىڊ واناى . ایان ڈیاىاڊ اا تا٬اص ایػااو نڅاڃ و ڈیاىاڊ

ڈٱنا٤یی ٤ثی٭ی تىڊ ڈی وو . ډان٥و ټه ڈی وانیاى قاىوو

و ڈوڄٽوڂ ای آب ته وذ % تىڊ ڈا ا آب زٽیڃ ڈی و ى70

وو ٸ٥ثی سنى و وٸسی ڈا و ڈ٭ا یاٻ ڈیاىاڊ ڈٱنا٤یای

ناغی ٸا ڈی ڀییڇ این ڈوڄٽوڂ ا و غهر آڊ ڈیاىاڊ ٸاا

ڈی ڀینى و این خىیىه تا٬ص ڈی وو ټه ن٩ڇ ڈیىاڊ ڈٱنا٤یای

تىڊ ڈا ته ڇ تهوو .

٬الوه ت ٬واڈڃ ناغی یاٻ ای ٬واڈاڃ وانڅای نیا

انى ټه تا٬ص ایػاو نڅڃ و ڈیىاڊ تىڊ ڈی اونى . ڈهاڇ وغوو و

زین آڊ ا تا ای اڄٽسیٽی ای سنى ټه و نځاچ ا تاا

ته وذ اڄٽسییسه ی ا٤اٲ آڊ توغوو ڈی آینى و و ٬ة و

اټن و تاٴر ای تىڊ ينیه ڈی ونى و ڈیىانی ټه و ا٤اٲ

نڅڃ ایػااو ڈای ټناى . این تا ا ته وغوو ڈی آیى و ڈیىاڊ تىڊ

این تا ا ته نو و نٹا٤ی ټه زااټڇ ا٬ااب تیاس اار

ينیه ڈی ونى و ته وڄیڃ اینٽه ڇ زاټڇ یاوی وانى و ڇ و

نویٽی ٬ة ای تیس و ڈهڇ زی ٸا واناى تاای تاىڊ تاه

ىذ ڈ١نى . ا غډڅه این نٹا٢ و ور ا و ٸډر ڈؽ خاا

تین این ه ٸاډر ، ا ا ډیار ویاه ای ته خایین ار و و

واو یا تا ای ينیاه اىه و آڊ ٬االوه تا ایػااو نڅاڃ و

ڈیااىاڊ ڈٱنا٤یاای ڈٱاا تا٬ااص اسااا و اڈااواظ ڈٱاای نیاا

ڈی ونى .

ډان٥و ټه ڀٵسه ى ڈیىاڊ ای ڈٱنا٤یی و تىڊ اض

ی وء وانى . ڈا وانه تی ا ؾنى وٸیٹه و ڈ٭ ڈیىاڊ اای

ڈطڃ وا و زڅٵن ډاه نیسیڇ اڈا و زډاچ ٤وڂ ٬ډ ناوو و

ڈ٭ ڈیىانی تیا ٸوی ز ٸا وایڇ و آڊ ڈیىاڊ ڈٱنا٤یای

ڈین ار و ٬واڈاڃ وانڅای اساا و ڈیاىاڊ تاىڊ ڈاا نیا

ٴ٭اڄیر ای قیازی و اغسناب ناخیی سنى ټه و زډاچ ٤اوڂ

این اضاذ وء ټه تا٬اص ٬ډ ڈا و غیاننى خ ؾځونه ڈی زواڊ

نڅڃ و تىڊ ڈا و تیډایهایی ڈاننى ٤اڊ ڈای اونى ا ننطای

ټو

تایى ڀٵر ټه نىاونى اه قڃ زډاچ این اا ذ ا و یٻ

٬ډڃ اوه ټه اڈٽاڊ انػاچ آڊ تای ډاه ی اٴااو وغاوو واو و

تی ا ؾنى وٸیٹه ڇ وٸر نډای تاو و ایؽ ٠ا و ٬وا٠ای

ىیه واوه ار و آڊ نډا ار .نىاو ته اناڊ

ته ٤ ځٵر انځیی اڀ اناڊ و نٹ٥ه ا ڈین و

ته ٸثڅه تایسى ڈیىاڊ ڈٱنا٤یی تاىن تا ڈیاىاڊ ڈٱنا٤یای

ڈین ڈن٥ثٷ ڈی وو و ڈىزی ټه و نډا ار ڈیاىاڊ تاىن

ڈن٩ڇ ڈی وو .

تاه آڊ « تاو » یٽی ا نٽاذ تیا غاڄثی ټاه خوٴاو

ه توو این توو ټاه ویاٴار و تاىڊ زډااچ واناػویاڊ ور یاٴس

ڈونص ڈا ی یٻ تا زٱییاذ وڄسا ىیى ایػاو ڈی وو و ڈیاىاڊ

تىڊ ته ڈن٩ڇ زین قاڄر نوو ڈی ى و ته ډین وڄیاڃ اار

ټه ناڊ نیای نىانى ټه و این ڈىذ نډا تهواننى . و انیا نیا

ز و ٸاوی زا ا ټٳ ىه ار ټه ٬څر اینٽه ٸڅة ناڊ ڈن٩ڇ

ٸڅة ڈواڊ ڈی نى نی این ار ټه ڈواڊ ایان زٹویار وڄساا ا

( www.assevs.eyeglesses.coنىانى . قایر :

ض باساي الىتشيىی صايذ بذى :

ډان٥و ټه ٸثال اااه اى تا اای ایاىی ټاه و اضا

ٽسیٽی ا٬اب ته وغوو ڈی آینى ڇ ت ڈیىاڊ تىڊ و زكیٽاذ اڄ

ڇ ت اڈواظ ڈٱی اض وء وانى و این اضااذ و ناواقی ای ټاه

ا٬اب و آڊ زاټڇ تی زی وانى ن٥اذ غاىی زای ایػااو

ڈی ټننى و تایى ؾه ی٫ ز ا آڊ نواقی وو ونى و ته ٤

اقی ای سنى ټه قیذ آوی ڈی تینیڇ ټه این نواقی وٸیٹا نو

و و٠و سه ڈی ونى و تنا ته زكٹیٹاذ وذ ڀٴسه تهساین

ار؛ ټاه اه وٴ٫ این تا ای ایى اسٵاوه ا یٻ ڈاوه ی اانا

ی٫ زین و ااڊ زین و تی ٠زین ڈاوه تای ایان ټاا آب

ار و غاڄة اینػار ټه ؾه آب ناڄ ز تاى ای٫ زا

21

45و 44شماره

تىڊ ڈا تاه ا٤ااٲ ڀایڃ ڈای و اى و ایؽ تا ای اټن ا ا

ڈای٭ی ڈاننى آب ناڄی ټه و و٠و ته اناڊ ٵا اىه ایان

اض ا نىاو .

او ٸثڃ ا نوانىڊ نډا و٠و ڈی ڀییڇ . ٸثڃ ا انػااچ

ټای زویه ىه ټه تایى تا و٠و انػاچ ڀیو . و ڈاانی ټاه

ه اڃ و و٠او تىڊ اناڊ ته وڄیڃ ناخاٺ ڈی ڀوو زویه تا

اڃ و و٠او و نیڅای ا ی ىه ار . ڈا ټه ڈڅډانیڇ ٴڅٵه

ا٬ډاڂ وینی ا نډی وانیڇ و ٴٹ٣ ٤و٤ی وا انػاچ ڈی و یڇ.

تایى ڀٵار ټاه وانا و آڀاا ی ناو اار ، قټار و

ا اه ار ټه و نهایر ، اناڊ ا ته ا ڈناڂ ڈٹاوو ڈای

زوانى ا٬سٹاو و اڄساچ انى . ته ٬الوه وان و آڀا ی ا ؾیی ڈی

اناڊ ا نثر ته آڊ اٴای و ى و ویى اناڊ نثر ته ڈو٠و٪

ڈتو٤ه ا وی٫ ز ڀواناى . تنااتاین اڀا و٠او ، نډاا و ویځا

ا٬ډاڂ ا تا وان و زىتی انػاچ و یڇ ، ته نو ڈی یڇ .

تایى يټ ټو ټه ٬الوه ت ڈواو واغة ، و اقاویص آڈىه

چ زاة ، اوو ، ٬اثیر ، وڂ خیؿاه و یاه و٠او ټه ته نځا

تځییى . وڄیڃ آڊ ؾه ڈی زوانى تاى

ؾا و و٠و ڈواڊ تایاى ا خار آناع آب تیناى وڄای

نانډها تایى ا ٸډر زای ور قغڅو( این ټا ا انػااچ و ناى

ؾا تهس ار ت٭ى ا و٠و تىڊ ا نٻ نٽنیڇ ٴڅاٵه اػىه

ىه اڀ ڈه ا ټډی غڅوز ا قاڄار ٬ااوی ؾیر ؾا ڀٵسه

ٸا و یڇ تهس ار ٴڅٵه يټؾیر و ااڊ اواڂ ویځا

ټه یٻ ڈڅډاڊ ڈو٨ٳ ته وانسن آڊ ار . ٭ی اىه ټاه و

این ڈهس ، تا اسٵاوه ا ټسة اازیى ٴن و ایسهای ڈهسڅٳ ته

وا ذ ٴوٶ زا قىووی خام واوه وو .

ی و اینػا ته ڈا ىه ازٵاٸاازی ټاه و ؾاټا اا و اڄاه

ٴو و نځاچ ٬ډڃ و٠او وی ڈای و اى ، خوانساه ڈای اوو .

تی وٸای٭ی ټاه تاای اڄاه و ؾاټا اا و نځااچ نډاا وی

ڈی و ى نوو غای زكٹیٷ ٴاواڊ واو .

ڈا ىه ىه ټه ٬ډڃ و٠و تیاس ؾاټا اا و نااوی اا

ا ٴ٭اڂ و تپ ڈی ټنى. و اینػا چ ڈی وانڇ قټاناڄهای انی(

ټه ڈ٥اڄثی ا ا ټساب انی وڈانی قؾو ا آ ا ټوٺ ویی( ټاه

ڈسغڇ آڊ غډیى اډی قآاچ( ڈی تانى ، ته وڄیاڃ غاڄاة و

٬څډی تووڊ ٬ینا يټ ټنڇ :

ڈا ىه ى ټه انػاچ ٬ډاڃ و٠او تاه ٤او ټڅای اټطا "

و ٴ٭ااڂ ڈای ټناى. اڈاا نٽساه ؾاټا ا و ټاناڄهای انی ا تاپ

غاڄة آڊ ار ټه و ایان ٬ډاڃ ، ڈیااڊ اٴاای وؾاټا اای

خااایینی تاایا تیااس ا ؾاټا ااای تااا یی ااار . ی٭ناای اڀاا

تات تڀس ىه انى ، ؾاټا ای خاایینی 5/1ؾاټا ای تا یی زا

قٸا٬ىه ای ، غنی و ناٴی( ته اقسی زا وو تاتا و قسای تیاس

و اواڈاه ٬ایار ؾناین "و ایاڊ ڈی نوینى ټه :"انى .یىه

آواتی ار ټه زػتیااذ نىاناای آاا ڈای اوو . تای

انیٽی و٠و ، خیونى یثای آڊ تا ٴی١اه ای ډانناى نډاا ا تاه

نوتی ناڊ ڈی و ى . ته نځاچ خوانسن ته نډاا ، ایڃ انای

ټاناڄهاای انای ٩٬یډی ت نډاڀا غای ڈی وو . زډی تووڊ

ٴو و ٴ٭اڂ تووڊ ؾاټا ای وی ، تا٬ص ڈی وو زا انی اڄهی ته

ڈیاڊ تیاسی غاب و وٺ اوو و تاه ٤او ټڅای خسانایڃ

نډاڀا تای ڈثاوڄه ڈیاڊ انی تیس ٴا ڇ وو . ڄا زوایه

ڈی وو ٸثڃ ا خوانسن ته ٬ډاڃ ویځای ا ډانناى ٸاسار

ایاان ٬ډااڃ تا٬ااص تااایڇ، و٠ااو تاااٸااآڊ یااا و٬ااا نوانااىڊ

ڈی وو آنؿه ټه ا آڊ ٸاسر یا و٬ا ٸا ار نیثډاڊ ڀاوو ،

(54: 1386آ ا ټوٺ ویی ، قؾو ا "وو ؾنىاڊ وو .

نځاڈی ټه نیر ت ٬ډڃ و٠و وذ ڈی ڀیاو قوڄاو و

وناڊ ز و ٸ٥وز ڈی وو . ټه تاا "یډاڊ وقی "ي ن(

قاای تیااسی تااه ووڊ ٴااو واوٸ٥ااوز ااىڊ آڊ اناای و

ڈی ڀوو قوغه ناڄ انی اڄهی( .

قاڂ تا و٪ ٬ډڃ و٠و ، اتساىا اوذ ا ڈای اوییڇ ،

خور تىڊ ټه ٸاتڅیر غب و نځهىای ڈیااڊ یااوی انای ا

و نوو واو ؛ انی ای ا٠اٴی نای ا ڈٱڅه ا ، اساها ،

سنى ا ٴ٫ ڈی ټنى . ڈا اڈواظ ڈنٵی و ویځ ڈواو ار و آڊ

قىاٸڃ و و ه تا و٠و ڈی ڀییڇ و تا اینٽا ه تا خاټای

وذ ڈی خیو . اڄثسه ڈیاڊ انثار انای ڈنٵای و خوار

وذ ته وڄیڃ قایر تی ا انىاه آڊ ، ا ای غا ا تیس

ار .

تا ور ټیىڊ وی ٴٽها ت ؾاټای ٴ٬ای ٴاٻ زااضی

این ٬ډڃ اض ڈسٹیډی وی یسڇ ا٬اب و قاٴ٩ه ڈی ټنیڇ و

واو . ا ن٩ ٬څډی آب ٸاو ار ڈٹىا یاوی انی ا و ناوو

ينیه او . قاڂ ؾا ا آب او تاه غاای آب ڀاچ ااسٵاوه

ټنیڇ ٬څر آڊ این اار ټاه آب او ٸاتڅیار غاب انای

یااو تیسی نثر ته آب ڀچ واو قآب ڀچ تاه وڄیاڃ ٴااڅه

تین ڈوڄٽوڄی ، نوو قاوی ڈٹىا یااوی انای اار و ٸاتڅیار

غب یاوی نىاو .(

و ڈقڅااه ت٭ااى تااا اا واار وی واار ویځاا آب

ڈی ییڇ . و تیاڊ ٬څر آڊ تایى ڀٵار ټاه ااڅی زاین ټانااڂ

ڈای تااى ټاه ایان ټانااڂ "ووڈنا"انی تىڊ ، و ا٥الـ

اناڂ ٴ٬ی زٹیڇ ڈی ڀوو ټاه اڅی ، و ناقیه انه ا ته وو ټ

و نهایر ته وو ور ڈی ى . و اواڈه ، این ټاناڂ ااڅی ، و

ناقیااه ناااغی تااه وو تهاا وڀاا زٹاایڇ ااىه ، واو خا ااا

22

45و 44شماره

ڈی ڀوو . و اڈسىاو این ټاناڂ اڅی ، ټاناڄهاای ٴ٬ای ویځای

ڈوغوو ار ټه ټىاچ ته ١٬و و انىاچ نای تڈی ڀاوو . و

ووڈنا ڈهو٢ ڈاننى ای ټوؾاٻ و تڀای وغاوو غای غای

واو ټه وایډاا و قااڂ ؾان اسنى قؾاټا اا( . قڊ . ٺ .

(1370واڈی ازیانا ، ن وانهاوڀی ،

قاڂ ڈا ت آنع قتاای ڈاواڊ( آب ڈای یایڇ و وار

انی ای ڈنٵی ا این ڈی ټیڇ زا انسهای انځساڊ ، تا این ټا

ڈی وو . قټر و ته غڅو تا٬ص زكیٻ این ټاناڂ ٴ٬ی وووه

ناوی و زهڅیه ىیى انی اټى و ڈنٵی و آڊ ڈی ڀوو . ڄډا

ټوڊ زا ټٳ ور و نوٺ انځساڊ اواڈه ڈی یاتى . تاه ایان ڈای

ڈانى ټه انی ای ڈنٵی ا ڈای٭ر ڈی ټنایڇ زاا ټااڈال نااظ

ی٫ ڀوو . تا این ٬ډڃ ڇ ؾاټا ای ټٳ ور ته وڄیڃ ڄډ

ٴ٭اڂ ڈی ونى و ڇ تین انی ای ؾح و ار تاىڊ زثااوڂ و

ڈی خیو. و واٸ٫ تا ازاڂ ور ؾح و ار تاه ز٭اوڂ وذ

یٽىیځ تین این وو انی زثاوڂ وذ ڈی ڀیاو . ڈقڅاه ت٭اى

ڈف ار . یا این ٬ډڃ ا ااا ؾاټا زكیٻ ڈی ڀوو .

ڊ و ٥و خیین زو٠ایف ٸثال و ڈوو زكیٻ آڊ و زاضیاذ آ

واوه ىه ار . ا ویځ زاضیاذ آڊ ڈی زوانى ایػاو ز٭ااوڂ تاین

نیډٽه ای ؾح و ار تىڊ ټنى وته این ززیة و اقاااذ

و ٬وا٤ٳ نیډٽه ار و نی و زٵٽ و ڈن٥ٷ ڈس٭اوڂ ڀوو.

ڈقڅه ت٭ىی ڈف خا اار ټاه وواضا واو . اوڂ اینٽاه

ڈی ټناى و تاه ایان نیډه خایینی زثاوڂ انینیډه تا یی تىڊ تا

ززیة نو٬ی زواڊ وذ ڈی ڀیو.

زاضی ووچ آڊ زكیٻ ؾاټا ای ټاٳ خاار و ایان اڈا

ثة ویاٴر انی تیس ا ڈین ڈی ڀوو . تاه ایان ٤یاٷ ،

ی٭نی تا زىاوچ و٠و و ټا ا ، ؾاټا ای خا ا ډواه زٹویر اىه

ی ا ٤یٷ خا ا واو ڈو و اا ؾااټا و و ڄا ډواه انی تیس

واو یساناؾاټا قؾاټای غنی( ڈی ڀوو و تاه ایان ٤یاٷ

ٴو ټډس وؾا نسځی ڈی ڀاوو . تاه ایان ززیاة ٴاو واای

اسكٽاچ و ٸوذ وونی ڈی ڀوو . ٴو تاا ناو تینای تا وی

ڈین نىڀی ټوه ، ډواه ااټ و دااځا نىاوناى نوا اى

ووو انی تیس ته ڈو و اا نیڅی ا ډیر واو ؾاا ټاه توو .

این ؾاټا اا نیوی قیاذ زډااچ ؾاټا اای تاا ز ا اٽڃ

ڈی و ى و ؾډه نیوی قیاذ اار . و ایان ؾااټا ڈنثا٫

یاڂ انی ټنىاڄینی قیاناٿ( وغاوو واو . واوڈنا ، آیاىا و

نى نیا ا ایان ؾااټا خینځا ټه ه ټاناڂ اڅی انی تىڊ س

(www.assets.eyeglesses.coو٪ ڈی ونى . قایر :

و ٠ډن يټ ؾنى نٽسه چ ار و آڊ اینٽه اضاذ ٴوٶ

ڈانی ٸاتڃ زوغه ار ټه ڈا و و٠و زىاوچ واسه تایڇ قو این

ڈوو ٬څډای وین ڈا ٵا یاوی و ڈاوو واساڇ اڄو٠او تاووڊ

ڊ ا آٽاا ڄډ نوا یڇ ټو .وانى( ټه ته ڈو اضاذ آ

ا ڊ نچ اٴا ا و وسځا هایی سنى ټه ٴاو ا ٤یاٷ

آڊ ڈی زوانى ٽڃ اڄه ا و ؾاټا ای ناوو ا ڈاا ىه ټناى و

اضاذ و٠و ا اڈسكاڊ ټنى .

ال ا دس حاالت ػشفای سخي ػشفا :

ته ن٩ ڈی ى ؾیی و ونیاا ، زنهاا یاٻ از٭اا

. ازڇ ، يه ای ا ازڇ ، اڄٽسوڊ ا يه ا ا ڈی تاى

٬ن ، قسی اٴٽا و ویای ڈاا ډاه از٭اانى تنااتاین ڈای

زواڊ اڄه ا ته ٬نواڊ خام از٭ای اڄٽسونی یٻ ای تاا اڄٹااء

ناغی تىاینڇ ڈاننى نو ڈكی٥ی و این ڈ٭نی و ڈٵهاوچ ا اڄاه ،

و اڄاه ټااٴی اار و ڈاا ا تای ىٲ نوانىڊ و ڈ٥اڄ٭ه و ڈو

تای ویىڊ از٭ا اڄه ا و زډین ټوڊ اغ٫ ته آڊ ڈػه ڈی

ټنى . و ټالچ و اقوا ذ ٬اٴاڊ تڀای ډؿاوڊ ڈوڄاوی ویاىڊ

این اڄه ا و ؾڇ ڀووڊ ت این از٭ااذ وونی یاو ڈا ىه

ڈی وو ؾنانؿه ٴڈایى :

ى ته وڂا غواتی ټأڊ ڀو آیا

ؾڇ ڀٵر ا ڈن نو آڊ ا تهڃ

ڀو وڄاڄه ار و ؾڇ ا ڃ واڂ

اقة قاڂ و ڀو اكاب ٸاڂ

(858: 2قڈوڄوی ، تی زا ، وٴس

و یا ڈكډى اڄی و ڈوو ئیر اڄه ا تا ؾڇ ٨اا ؾناین ا

این نٽسه خوه ڈی ڀایى :

ر و ى ټه نثر آڊ ته ڈډٽن ار و تیىای ، قاڄسی ته زو و

تیىای زو ڈطڃ ناثر تیاىای زاو تاه ناواب تااى . قاڄای ،

1361 :26)

ټه تی ڀډاڊ ڈن٩و او ویاىڊ و ئیار اڄاه اار ټاه

از٭ااذ ووڊ ا ڀوو ڈی ټنى و ا آڊ تاه ٬نااوڊ زػتاه ای

٬ٴانی هن ته ڈیاڊ ڈی آوو ټه ٬ینیر واو .

سڅٳ ٬ٴا قاټی ا وغوو ته ٤و ټڅی وا ى و وایاذ ڈه

نو٬ی ٬ینیر و ئیر اڄه ار ټه ا آڊ ته زػته ی ٬ٴاانی

ز٭ثی ټوه انى و اقواڂ و اٸواڂ ٬ٴانی وڀا و اڈین تا

این اڈ كه ڈای ڀااو . یٽای ا زػتاه اای ٬این اڄٹ١ااذ

ډىانی و این تاه ؾنین تووه ار :

ڀی ټنى . تىاڊ اوذ ټاه ؾوڊ او ا غڃ غالڄه ا نوو ا غڅوه

تیننىه نوا ى ، ته زډطڃ ته وی نډایى ؛ و این ڈٹاچ ڈن ټه ٬این

اڄٹ١ازڇ ، نوی ویىچ ټه ا وی غىا ى و نوی ویىچ ټاه ا ڈان

ت آڈى و وو نو تآڈىنى و ڈسڃ ىنى و اوزی یثاا اى ،

23

45و 44شماره

ؾناااڊ ټااه ؾنااى وٸاار و ایاان قاااڂ ڈسكیاا ڈانااىه تااووچ .

( 303، تی زا : ق٬ین اڄٹ١اذ

ثیه ډین زػته ا ا تاڊ ٴنى ڈوڄوی نٹڃ ڈی ټنیڇ :

څ٥اڊ وڄى ٴڈوو ټه ؾوڊ ته زته ی غىچ ن٩ ڈی ټانڇ وو ناو

٩٬یڇ ڈی تینڇ ټه ا وو زته ی ڈثاٺ ڈسا٬ى ڈی اوو

و زا ٬ناڊ آډاڊ غو ڊ ټناڊ ڈی وو و ت٭ى ا ا٬سی آڊ ا وو

؛ ی٭نی ااذ ار ټاه ڈاا ا وو یٽایڇ و نو یٻ نو ڈی وو

(47: 1یٻ نویڇ . قا ٴالټی ، تی زا ، ظ

نااچ واو و ټاا "ڈاا ىه "این ٴآینى و ا٥الـ ٬ٴاا

یا ته ٬ثازی ؾاڇ وڂ و تایذ اار . تا "آغنا"ؾڇ وچ

این خایه اڀ ویىنی ا ڈسو ویڇ ټه ته ویڅه ی ؾڇ نثااى

ویىڊ تاى خ تایى ویاىڊ اڄاه اا ا ا وڄی و ٬ین قاڂ ، تا

نو٪ ویىڊ ؾڇ وچ وانر خ ، و زػته ی ٬ٴانی ، اوذ

٬ینیر ټه ټاتو ؾاڇ تااى ڈٹاوو ڈاا نیار . اڈاا ڈ٭ناای

ڈای تااى . ؾنانؿاه ٬ینیر ټه ویىڊ تا ؾڇ وڂ ار ڈكٹاٷ

٬ین اڄٹ١اذ ٴڈوو :

آڄار و وا توو ټاه غااڊ آوڈای اڄاواڊ اواٺ ټناى . تای

(3: 1، ظ 1362تاه . ق٬ین اڄٹ١اذ ،

و ڈن٩و ا ویىڊ اڄواڊ نٿ ای ڈهسڅٵی ار ټه ت اض

انی تىڊ تا زوغه ته قا ذ ڈهسڅٳ ٬ٴانی ا آڊ ڈساا٬ى ڈای

وو و نٿ اڄه ا ا زٱیی ڈی و اى . تاه ا قااڂ ا ویاىڀاه

وذ تاا ٬ٴا و ا ڃ ن٩ ویر اڄه اا قٹیٹار واو و آڊ ا ڈسٵاا

ز٭ثیا "ئیر و تیىای"نواب ویىڊ و ن٩ ڀٴسه انى و ا آڊ

ڈی ټننى ټاه تاه وایڅه ی ایان ئیار ا آنؿاه ووڊ ویځای

ڈی ڀو آڀاه ڈی ڀونى و نیاذ ووڊ اٴاو ا نډایااڊ ڈای ټناى

ؾنانؿه ڈكډى اڄی و این تاب ڀویى :

ی توو ټه ٬ااڄڇ آنؿه ویځاڊ ا و نواب تاى . ایاڊ ا و تیىا

ڈكواذ ، ایاڊ ا ا ڈاا ىذ ټا اای آڊ غهاانی قػااب

(98: 1، ظ 1361نٽنى . قاڄی ،

ڈاای "ااى ڈیااىاڊ"نواغاه ٬ثىاڄااه انااای و آااا ااڄه ی

نویى :

ا آاانایی زااا وواار وای ، ااا ڈٹاااچ ااار و ا آڀااا ی زااا

وه آڈى . ڀسانی ، ا ڈنڂ ار و این غډڅه ت ى ڈیىاڊ نها

(17: 1376قانای ،

ت ا ڃ ن٩ وا٠ف ار ټه زډاڈی ى ڈیىاڊ ٴوٶ زإضیی

٬ډیٷ ت ووڊ آوڈی ت غای ڈای ڀااو و تاه ٤قای ناو ڈای

انػاڈى ؛ تىین ڀونه این ڈیىاڊ ا ڈ ڈناڂ و ڈٹاڈاذ ٤یٹسنى ؛

ټه ډه ا وڂ تنیو و تىوڊ نانر وٸیٷ زن و زوانایی اایی

واو وسی ته وڂ ڈٹاىو نیار و ڀا ایان ټه این غڇ

ڈٹاڈاذ و ڈناڂ ڈی نډی ڀوو .

یم ڈكډوو ثسی اقة زٵی ٬ٴانی ڀڅان ا

ټی ا ټه ا اڃ نوی آڀاه ڀسه و نوو ا تا نانر ټاڈڅی

ټه ا نوو و اقاوا ذ ناوو واو و اه اڅوٺ ٸاا واوه اار

ا ٬ناواڊ ڈای ڈااٴ یااو ڈای نوانىه ار و ا او تا "ڈاٴ"

ټنى . ثسی و ز٭یٳ ڈاٴ ڈی ڀویى :

دگز گفتي هغافز كيغت در را

كغي كؽذ س اصل خيؼ آگا

ڈاٴ آڊ توو ټوتځاو وو ناوو ااٴی اوو ؾاوڊ

(96: 1386آز ا ووو قثسی ،

و ت ٬ٽ ت ټای ټاه ٬څاڇ تا زواناایی اا و قاا ذ

غډی ا نىاو و و واٸ٫ ا ووڊ وڂ نوی آڀا ی نٵانی و

یاو ىه ار . "یة"نىاو . ا ڈ

اتواڄكن نٸانی و ز٭یٳ یة ، ڈی ڀویى :

یة نه آڊ ار ټه زن و ایان غهااڊ یاة اار ، تڅٽاه

یة آڊ ار ټه وڄ و زن یة توو و و وڂ یاة

(110: 1372توو . قڈینوی ،

و خایاڊ تا این غډڅه ی نٱ ا اتو ٭یى ڈ٥څة ا زډااچ و

ڈی ټنیڇ .

ا اتو٭یى اتواڄهی واڂ ټونى : ټه ا نڅٷ ته قٷ ؾنى

اه ار : ڀٵر :

اه ار ا اه تی ار و ته ٬ىو يه ا ڈوغوواذ

(26 :1، ظ 1376قٷ. قڈكډىتن ڈنو ، ته

تیج گیشي

"اناڊ ټاڈاڃ "ى ، زٽاڈڃ و و نهایر ڈو٠و٪ اناڊ ،

یٽی ا ڈهډسین و ویینه زین ڈثاقطی ار ټه و ٴ نٿ اا

و ڈٽازة ڈهسڅٳ ٴٽی ا ٴڅٵی و ااٸی اٶ و اب وغاوو

واسه و نوا ى وار . ڈا نو ىای خای ویوڊ ا قٽیڇ یوناڊ

تاساڊ ا ا و و څی زایم ڈای انویڇ ټاه تاا ؾااٮ و و و

سػوی اناڊ ټاڈڃ توو .غ

دي ؽيخ با چزاغ وي گؾت گزد ؽز

كش دي دد هللن اغان آرسعت

یىڊ ته نوثهسی ، آاڈ و سځای ا تایاى ڈهاڇ

زااااین ااااىٲ نډااااایی تاااایر ناڈیااااى و تااااه ن٩اااا

ڈی ى قټر تاه اوی اى و ٴا٫ نٹاای و ٠ا٭ٳ اای

هایر ټاڈاڃ و ایان اه نٹا هیسی و یىڊ ته یاٻ

ڈهډی ا تای ڈی ټنى .

24

45و 44شماره

ڈا قا٠ ته ڈایه ڀاای وی ناوو نیاسیڇ ڈسوغاه

نیسیڇ زٱییی و نىڀی تا زٱیی وونډاڊ آا ڈی وو . ڈا

اٴڅیڇ ا اینٽه آنؿه سیڇ نوثهسی ڈاا ا ٸاڇ ڈای ناى ناه

وڊ ار .آنؿه وایڇ و ضوذ واٸ٭ی و واسن نیر تڅٽه و تو

و واٸ٫ خیاىا ټاوڊ انااڊ ټاڈاڃ تها ڈهاڇ و ٸاتاڃ

زوغهی ا اه قڃ انسن ونیای تهس و ٴا ا غهنڇ یاإ اا و

٬وا٤ٳ ڈنٵی ٴوی ا زٽیڃ ڈی و ى.

وو ٵ و وو انسهاب و خی ار یٽی ٵی تیونی و

ویځی ٵی وونی . اڈا ووڈاین انسهااب ، و نهایار ڈاا ا تاا

نوو و تاه و ڈای ڀواناى . ٩٬ډسای ټاه و ا٬ډااٶ وغوو تز

وغووڈاڊ نهٵسه و ڈىٴوڊ ار .

نووڈاڊ ڀنػی سیڇ ټه ڈی غاوییڇ ؛ نووڈااڊ نیډاه

نووڈانیڇ . نووڈاڊ نااغی نویاسنیڇ و تهساین اه ی ڀډىه

تای ویىا و وٺ ق١و اناڊ ټاڈڃ ، انسن یٻ اناڊ ټاڈڃ

ویڇ ټه آوی ډنینی و ووڊ ڈاڊ ار . تایى ډاڊ ٴوی

و ڈػاڄر تا وی ا وایڇ یا ڈا ٩٬ایڇ زا ا آنای اسیڇ ټاه

ڈی انىییڇ .

پیطاد :

آوڈی زو٣ نوو آتاو و یا ویاڊ ڈای اوو . یاا اتاا

تنای ٸ ای تهسی ، اوڈانی و آاڈا و واوڂ تاه قاٷ ا

اتوو ڈای ٴا ڇ ڈی آوو و یا و او نانه ای انىیاه ناوو ا نا

ټنى . تا انسهاب ور و ټاتو اسین انىیه آوڈی ڈای زواناى

ته ټډاڂ اڄهی ٭وو ټنى و یا ت٬ٽ تا اوء ااسٵاوه و ټااتو

ناواار انىیااه تااه خااایین زااین اا٥ف یااٻ ڈوغااوو ااٹو٢

ڈی ټنى .

آنؿه و این اه ڈهڇ ار این ار ټه تسوانیڇ نویسن

نووڈااڊ ا تیاىا ټنایڇ و و ا نوب تنایڇ و نوو نٵسه ی

این اه آیاذ نوانی ٸآڊ تای ڈا و ڀه تا ټڇ نځااسه اار

نوب ار ٬یاڊ تا ڈاغ٭ه ته این سه ی ڈسڃ تاه آاډاڊ،

"و ٴی انٵٽڇ اٴال زثوڊ"نویسن نوی ا تیاتنى :

و ڈن اهلل زوٴیٷ

لشآى وشين

ناٸة اڄ٭اٴین ، تا ا ا ٴالټی اڄ٭اٴی ، ډ اڄىین اقډى : ڈ1

غڅى ، ؾاج ووچ ، زهاڊ ، ونیای 2زكیف زكین یایػی

1362ټساب ،

ا انای ، نواغه ٬ثىاڄه : ىڈیىاڊ ، ته ا سډاچ ٸاڇ انای 2

1376، ؾاج خنػڇ ، زهاڊ ، ٤هوی،

ا ؾو ا آ ا ټوٺ ویی : انی وڈانی ، زغډه غډیى 3

1386 اډی ، زهاڊ ا ن خیٽاڊ ا

ا نوه یڅوا : وساڊ ٵاته ، ڈسغڇ ڈػیى خٽی ، ؾاج 4

1388ؾهڃ و یٽڇ ، زهاڊ ، نڃ نوانىی،

ا واڈی ازیانا : ن و انهاوڀی ، ڈسغڇ ڈووی نة ، ؾاج 5

1370اوڂ ، ڈهتاڊ ، ڂ ،

ا ثسی ، یم ڈكډوو : ڀڅن ا ، زكیف ډى ڈوقى ، 6

1386ؾاج ووچ ، زهاڊ ، ٤هوی ،

ا ٬ین اڄٹ١اذ ، اتواڄډ٭اڄی ٬ثىاهلل تن ڈكډى تن اڄكن تن ٬څی 7

اڄډیانػی اڄهډىانی : زډهیىاذ ، تا ڈٹىڈه و زكیف و زكیه و

ز٭څیٷ ٬ٵیٳ ٬یاڊ ، ؾاج ووچ ، زهاڊ ، ٤هوی ، تی زا

ا ٬ین اڄٹ١اذ ډىانی : ناڈه ای ٬ین اڄٹ١اذ ډىانی ، ته 8

غڅى ، ؾاج ووچ ، ٬2یاڊ ، ا سډاچ ٬څینٹی ڈنوی و ٬ٵیٳ

1362زهاڊ ، ڈنوؾهی و وا ،

ا اڄی ٤وی ، اتوقاڈى اڈاچ ڈكډى : ټیډیای ٭اوذ ، 9

غڅى ، تی ؾا، زهاڊ ، ٬څډی و 2زكیف قین نىیوغڇ ،

1361ٴ نځی ،

ا ڈكډى تن ڈنو اتی ٭یى : اااڄسوقیى ٴی ڈٹا ذ اڄیم 10

غڅى ، ؾاج 2ٵی٭ی ټىټنی ، اتی ٭یى ، زكیف ڈكډى ٠ا

1376ؾهاچ ، زهاڊ ، آڀاه ،

ڈوڄوی ، ڈو نا غالڂ اڄىین ڈكډى تڅهی : ڈطناوی ڈ٭ناوی ، -11

تی ؾا ، زهاڊ ، ڈوڄی ، تی زا . ته ډر ینوڄى . اڄین . نیٽڅوڊ ،

ڈینوی ، ڈػسثی : اقواڂ یم اتواڄكن نٸانی ، ؾاج -12

1372خنػڇ ، زهاڊ ، ٤هوی ،

www.assets.eyeglesses.coا ایر :13

25

45و 44شماره

ضاختي تعذ قص تاوذساسي راى

ساسهاي تز فزسدگي ضغلي هعلواى نای ټانا اى واڊ -ڈیڇ تهاڈی

نای وټسای واڊ -وټس ڈهىیه اواذ نو٬ی

چىیذ

نانسی و ىٲ این خو تی نٹ زوانډنىای واڊ

ایان ز٭هى اڈانی ت ٴووڀی ٱڅی ڈ٭څډاڊ توو. غاڈ٭ه آڈای

تووناى ټاه ا ایان 1389ڈىا ه٠ا و ااڂ ټڅیه خو ،

ای ڀیای زااوٴی ؾناى ڈقڅاه غاڈ٭ه تا اسٵاوه ا و نډونه

نٵ تاای اټر و ایان خاو انسهااب اىنى. تاای 110

اانانسی، ای واڊ ااا ا ڈٹیااا زوانډنىاا آوی واوه غډاا٫

خناڈه ز٭هى ااڈانی و ڈٹیاا ٴاووڀی اٱڅی تاا ات٭ااو

نسځی یػانی، ڈم هیر و ټٵایر ٴاوی ااسٵاوه اى.

نسایع ٠یة ډثاسځی خیاوڊ نااڊ واو ټاه زوانډنىاای

نانسی تاا ناسځی یػاانی و ڈام هایر قوو ت٭اى واڊ

ټٵایار ٴاوی قت٭اى وا و تا ٴووڀی ٱڅی( ات٥ه ڈنٵی ڈ٭نی

وا واو. ز٭هى اڈانی ویځ ٴووڀی ٱڅی( ات٥ه ڈطثر ڈ٭نی

وا نی تا نسځی یػانی و ڈم هیر ات٥اه ڈنٵای ڈ٭نای

ڈازثی ناڊ واو ټه واو. ٬الوه ت این، زكڅیڃ ڀیوڊ څڅه

نانسی، نسځی یػانی وټٵایار ٴاوی، و زوانډنىای واڊ

ټنى. تینی ڈی سځی یػانی ا خیز٭هى اڈانی، ن

اانانسی، ز٭هااى زوانډنىااای واڊ اااي ولیااذي: اط

اڈانی، ٴووڀی ٱڅی، نسځی یػانی، ڈام هایر و

ټٵایر ٴوی

همذه

ااای ڈهااڇ ڈیاااڊ ڈوٴٹیاار و تاڄنااىڀی یٽاای ا ااان

ا، اٴوڊ تا ڈناات٫ ڈااڄی، وغاوو نیاوی اناانی ااڄڇ، اڈاڊ

اایی ڈس٭هى ار و این ڈتڅه تاه ناو و قٴاه زوانډنى و

ڈاننى ڈ٭څډی ټه تا نىڈاذ انانی و ټا واناى ا قاایر

تاى. ڈ٭څډاڊ ته وا٥ه ڈا یر ٱڅی نوو تیسی تنووا ڈی

اای ڈس٭اىوی ډؿاوڊ ټاا یااو، اٴار تا ڈٽالذ و ااس

(، قٹوٶ و 2008، 1آڈواڊق ڀا، اٽڃ و وسیس زكیڅی وان

آڈواڊ تاه زكایڃ، او ټاا ڈایای ناټاٴی و ٬ىچ ٬الٸه وان

؛ 2007، 1؛ اټاانن، تااټ و اوٴڅی 1991، 1وانى قیىڈن، اڀ

ټنى ټاه ( اڈا ڈٽڃ ڈانی تو خیىا ڈی2008، 1ڀیوڊ و آڄوا

ا تای زٹا٠ای ڈكی٣ ټا ټاٴی نثااى ق٤الیای، ای آڊزوانایی

1387او و ضډی، ڈهث، ڈكډىن اا (، زا غایی ټاه ایان ااس

وو ق ڀاا و ڈی 1ای ته ناچ ٴووڀی ٱڅی نهایسا ڈنػ ته خىیىه

(. 2008 ډٽااڊ،

نانسی ټاه ٴووڀی ٱڅی ٬ثاذ ار ا یٻ ٴاینى واڊ

وو و تاا ڈیااڊ ناسځی زكر ای٣ اس ٱڅی ایػاو ڈی

خاایین ډااه 1ٵایر ٴویتا و ټ 1تا ، ڈم هیر 1 یػانی

(. نسځی یػاانی تاه زٹڅیاڃ 2004، 1ار ق اڄثڅثن و تاټڅی

زواڊ یػانی ٴو ااه واو و اٴاوی ټه ا ڄكا٦ یػانی وؾاا

ټننى ټه ٸىذ ان٥ثاٸی ناوو انى ٬ډوڈا اقا ڈینسځی ىه

ا ا ور واوه و ویځ انای ټااٴی تاای انػااچ واوڊ و٨اایٳ

هیر نی و خام ته نسځی یػانی خىیى ڈی نىانى. ڈم

آیى و ٴاینىی ار ټه ٤ی آڊ اٴاو ا اٱڃ ناوو وڂ ټناىه و

اونى. و زٵاوذ ڈای نثر ته ٱڃ، ٬ډڅٽو و ډٽااڊ نوو تی

اای ټاای ٬ىچ ټٵایر ٴوی نی ټاا وٺ ٴاو ا زواناایی

انػاچ وغوو واو ټه و این قاڄر، ٴو ویځ ڈطڃ ڀسه زواڊ ته

انىڊ و زكٹاٷ و٨اایٳ ناوو ا ناىاو قاسډی و ډٽاااڊ،

زوانى تا٬ص ټا ٬ډڅٽو ٱڅی (. اڈا ٴووڀی ٱڅی ڈی1387

و ز٭اڈڃ تا ویځاڊ، اٴای یثر ا ټا، زډایڃ تاه زاٺ اٱڃ،

، 1؛ اوٴڅی و خیسا 1982، 1زٺ ٱڃ قتڅٽاسو، ڀڅى و ڀانار

، 1؛ نااوو2006، 1زوڈااا؛ ټاڄااوڊ و 2002، 1؛ ڀاڄنااى2000

( 1994، 1ټا ز٭هى ٱڅی قڄډٽاسو، ٴزی و ڀاوووڊ (،2007

؛ 1981، 1و ټاا ټیٵیار نااىڈاذ اوو قڈاڅ و غٽااوڊ

(. اڈا ڈكٹٹاڊ، و تی ٬واڈاڃ 2007، 1ڀان، نایر و یډوڊ

ایػاو ټننىه ٴووڀی ٱڅی، ٬الوه ت اس ٱڅی، تاا اااه

٥ای ڈانناى قػاڇ ټاا یاوقټااوو و ته وو وسه ا ٬واڈڃ ڈكی

(، اقا 1989، 1(، ٬ىچ ٠ایر ا ٱڃ قیډڈن2010، 1وڈی

( و ٬واڈڃ 1991، 1ٴٹىاڊ نووڈهسای و اسٹالڂ و ټا قآؾ

ټنناى ټاه ٴوی ڈاننى هیر و ڈٽاڊ ټنسڂ، نا٤ ناڊ ڈای

زاواڊ ڀا ت ٴووڀی ٱڅی، ڈی ڇ خیؿیىڀی ٬واڈڃ زإضی٬څی

(. و ډاین ات٥اه 2010اغسناب نډوو قټااوو و وڈیا، ا آڊ

انى ټه ته وا٥ه ٬واڈڃ ٴوی ڈانناى زاویٷ زكٹیٹاذ ناڊ واوه

ټاڈنىاڊ ته ازهاي ا ىاٲ واٸا٫ تیناناه و ټاا انس٩اا ا ناوو

( و ٬واڈڃ اڈانی ڈانناى اـ وٸیاٷ و 2010قټاوو و وڈی،

26

45و 44شماره

ساه خیانهاواذ و ون و٨ایٳ و تڀای غڅازی ته ڈن٩او اا

1993، 1انسٹاواذ قخوڄین و واڄس ؛ اوڄ، 1994، 1؛ ڄاووی و یاانځ

زواڊ ٴووڀی ٱڅی ا ټا واو. ( ڈی1995، 1ڀینڅی و تاوڊ

ڀاا تا ٴاووڀی اٱڅی، اڈا وو ٬اڈڃ تیا ڈهاڇ و زاإضی

( و ز٭هاى 2010قټااوو و وڈیا، 1انانسی زوانډنىای واڊ

نانسی ټه (. زوانډنىای واڊ2003، 1ار قیڄی 1اڈانی

اای ٬ن اڅی آڊ واوڊ آاوی ٬ډاڃ تاه ټاټنااڊ و ٴ٭اڄیار

(، ٴاینىی ار ټه تاا 1997، 1ڈزث٣ تا ٱڃ ار قویڅٽینوڊ

ااااسٵاوه ا آڊ، زواناااایی و انسیاااا ټاټنااااڊ و ډٽاااای و

ڀیی، تاای واسیاتی تاه ڈاىییر ڈااټسی و ٴاا ڇ زډیڇ

اا و اٴااو، اٴاای ا ته ڀوه نه واڀای ڈتوڄیرانسن ڈی

یاتى. زوانډنىای ثة اڄٹای ق ٸىذ و ا٬سډاو تاه نٵا ڈی

، 1ټناى قااډیر ا ا ٽوٴا ڈی ته اٴاو ىه و اس٭ىاو تاڄٹوه آڊ

( نیا و ڈ٥اڄ٭ااذ ناوو ؾهاا ت٭اى ا 1995ق 1(. ادیس1997

ټوه ار ټه ٬ثازنى نانسی نااییتای زوانډنىای واڊ

زوانى و٨ایٳ ٱڅی ای ټه یٻ ٴو ڈی ، ی٭نی وغه1ا: ایسځی

، ی٭نی واسن قٷ انسهااب، 1ا تا ڈهاذ انػاچ و ى. نووڈهسای

ای چ تای انػاچ آاوی ٬ډڃ و اسٹالڂ ٴو و ز٭یین ٴ٭اڄیر

ای ټه ٴاو ، ی٭نی وغه1و٨ایٳ ٱڅی. ڈاض تووڊ یا زإضیڀای

زوانى ت نسایع و خیاڈى ای ا ثوی، اوای یا ٬ډڅیاازی اٱڃ ڈی

، ی٭نی تاا تووڊ ا ىاٲ اٱڅی و 1وا تووڊاض تځاو و ڈ٭نی

٬الٸه وونی ه ته ٱڃ. و ڈینه ازثا٢ تین زوانډنىاای

( ته این 2010نانسی تا ٴووڀی ٱڅی، ټاوو و وڈی ق واڊ

نانسی تا نسځی یػانی واڊنسیػه یىنى ټه زوانډنىای

1ای ڈنٵای واو. اتاین ای ڈطثر و تا ټٵایار ٴاوی ات٥اه ات٥ه

( نی و خاو ناوو تاه ایان نسیػاه ایى ټاه تاین 2010ق

نانسی و ٴووڀی ٱڅی ات٥ه ڈنٵی وغوو زوانډنىای واڊ

زوانى ته ٬نواڊ یٻ خی نانسی نډی واو، اڈا زوانډنىای واڊ

ننىه ڈسٹڃ ٴووڀی ٱڅی ٬ډڃ ټنى.تینی ټ

ای ڈهڇ ڈاض ت ٴووڀی ٱڅی، ز٭هاى یٽی ویځ ا ویڀی

(. و ز٭هى اڈانی ه ناثر 2003اڈانی ار قیڄی،

ته اڈاڊ، اقا وٴااوای ٸاوی واو و ا ٤یاٷ آڊ ااڈاڊ

و تڀینىه ز٭هاى و ى. این ز٭هى، نوو ا ڈوو ناایی ٸا ڈی

1ٵی٬ا٤ 1و ز٭هاى نػاای 1، ز٭هى ڈاسډ ، 1اار قآڄان و ڈیا

ا٤ٵی ااه تهواتسځی اقای ٴو ته ااڈاڊ (. ز٭هى 1990٬

ز٭هى ڈسډ ڈتو٢ ته زډایڃ ته تاٸی ڈانىڊ و اڈاڊ تاه . واو

اای ناای ا ڈاناىڊ و ای زٺ اڈاڊ یا خاوانا٤ ینه

اقاا زٽڅیاٳ نىه و نی ناڊ وو. ز٭هى نػایاڈاڊ ڈی

اٴاوی ټه ز٭هاى . ارته تاٸی ڈانىڊ ته ٬نواڊ یٻ ١٬و اڈاڊ

واای ټااایی، اضتهای، ٬ډڅٽاو تهسا اڈانی تا زی وانى،

( 1389نااو، قاٴی څ٥اڊ اقډىی، ڈهڈنى، الڈیاڊ و ٬یی

( اسنى. اڈاا 1381و ٠ایر ٱڅی تا زی قوقیىیاڊ ٠ااوه،

ثا٢ تین ز٭هى اڈانی و ٴووڀی ٱڅی، ڈكٹٹااڊ و ڈینه از

انى. تاای نډوناه ڀایٵین، وڀااڊ، ته نسایع ڈهسڅٵی ور یاٴسه

( و زكٹیٷ نوو ته این نسیػه 2010ق 1ڀیڃ و تاټ-ڄډثذ، زوټ

یىنى ټه ز٭هى اڈانی تا یؽ ټىاچ ا ات٭او ٴاووڀی اٱڅی

ین ایان وو ڈسٱیا ( تا 2003ازثا٢ نىاو. اڈا و زكٹیٷ یڄی ق

و ا تین انوا٪ ڈهسڅٳ ز٭هى، ز٭هاى نػاای ازثا٢ وغوو وار

تهسای ی ټنناىه تینی و ڈٹایه تا ز٭هى ٬ا٤ٵی و ڈسډ، خی

تاای نااسځی یػااانی انانسه ى.اااٴی ااڅ٥اڊ اقډااىی

( نی و خو نوو ته این نسیػه یىنى ټه 1389و ډٽااڊ ق

آڊ تا ٴووڀی ٱڅی ات٥ه ڈ٭ٽوای تین ز٭هى اڈانی و ات٭او

ټننىه ز٭هى اڈانی وغوو واو. و زكٹیٹی تا ٬نواڊ زإضی ز٭ىیڃ

( تاه ایان نسیػاه 1997ق 1ت ٴووڀی ٱڅی نی ټینٿ و سی

یىنى ټاڈنىانی ټه ز٭هى ٬ا٤ٵی تا زی واناى، ااس، تاه

ڈیاڊ ټډسی و ایػاو ٴووڀی ٱڅی آناڊ زإضیڀا ار.

ت این اا، انػاچ این خو ته ؾنى وڄیڃ، وذ ڀٴر:

ن٩اڊ وانڃ و ناظ ټاو تا نٹا اوڂ این ټه اڀ ؾه اقة

ڈهڇ زوانډنىای واڊ انانسی، ز٭هاى ااڈانی و ٴاووڀی

اناى، اڈاا ڈ٭اىوو ٱڅی و ٬ډڅٽاو نیاوی اناانی زإټیاى ټاوه

و ز٭هاى انانسی ڈكٹٹانی ته تای نٹا زوانډنىاای واڊ

اناى. ووچ ایان ټاه، و اټطا اڈانی ت ٴووڀی ٱڅی خوانسه

و ډثسځی ااوه ڈای تااى، این وات٣ ا نو٪این زكٹیٹاذ،

ااوزی ټااه و ایاان خااو ، واتاا٣ تااین ڈسٱی ااا ٬ااالوه تاا

ڀیو تا اسٵاوه ا ڀیوڊ نی ڈوو تی ٸا ڈی ډثسځی،

نوا اى اى. زای واٸ٫ تینانهتهس و ای و این ڈنػ ته اسنثا٢

وچ این ټه، تا زوغه ته اقسډاڂ تو ٴووڀی ٱڅی و ڈ٭څډاڊ

(، تا ناایی 1387قسډی، نووی، ا٬ی، اڈیی و څیډانی،

انانسی، زواڊ و غهر ټا این ڈاٽڃ واڊ ٬واڈڃ ڈاض ڈی

:ٴر اییزىوینوڈووتیٹاڀ تایناا،ٴ٠یهڀاچ توار.

انانسی تاا ٴاووڀی اٱڅی و ای واڊ زوانډنى تین -1

.واو وغوو ات٥هات٭او آڊ

27

45و 44شماره

ات٥اه تین ز٭هى اڈانی تا ٴووڀی اٱڅی و ات٭ااو آڊ -2

.وغووواو

تینی ٴاووڀی نانسی ٸاو ته خی زوانډنىای واڊ -3

ٱڅی ار.

ار.تینی ٴووڀی ٱڅی ز٭هى اڈانی ٸاو ته خی -4

سش

ااار. و ایاان ډثااسځی وانااو٪ زواایٵی خااو ایاان

٬ناواڊ نانسی و ز٭هى ااڈانی تاه خو ، زوانډنىای واڊ

تینوات٭اااو ٴااووڀی ااٱڅی ی٭ناای نااسځی خاای ڈسٱی ااای

یػاااانی، ڈااام هااایر و ټٵایااار ٴاااوی تاااه ٬ناااواڊ

.ڈسٱیڈالټىن٩ڀٴسهى ار

ایان خاو :غاڈ٭ه آڈایگیشي: جاهؼ، و سش و

ټڅیه ڈ٭څډاڊ اڃ و ڈىا قاتساىایی، ا نډاایی و ڈسوا٥ه(

تاانى ټاه ا ڈای 89 -90هساڊ ه٠ا و ااڂ زكایڅی

ای، ڀیی زاوٴی ؾنى ڈقڅه ڈیاڊ آناڊ تا اسٵاوه ا و نډونه

نٵ ته ٬نواڊ قػڇ نډونه ڈوو ڈ٥اڄ٭ه تڀیىه ىنى 150ز٭ىاو

ا یف ا ىاٲ خو و غڅة ڈاټر و ډٽای آڊو خ ا ز

ااای ز٭هااى اانانسی و خااناڈه ڈٹیااا زوانډنىااای واڊ

ا اغا ى. تاه ٬څار آڊ اڈانی و ٴووڀی ٱڅی و ڈوو آڊ

ا ناٸ خا اىه تاوو ا نډوناه نااظ ټه ز٭ىاوی ا خناڈه

زٹڅیاڃ نٵا 110ىنى، تناتاین ز٭ىاو نهایی ڈاوو خاو تاه

نٵ ڈػاو و 11نٵ ڈو، 46نٵ ڊ و 64یاٴر ټه ا این ز٭ىاو

نٵا و ڈٹ٥ا٫ 42نٵ ڈسإ ڃ تووناى. ا ټاڃ نډوناه آڈاای، 99

نٵ و ڈٹ٫٥ ڈسوا٥ه 46نٵ و ڈٹ٫٥ ا نډایی و 22اتسىایی،

اا ڈٱوڂ ته ټا توونى. ڈیانځین و انكاٲ ڈ٭یا اتٹه ٱڅی آڊ

30ااڂ و قاىاټط 1ققاىاٸڃ 601/7و 70/18نی ته ززیة

ااڂ قتاا 57و 26 ا ته ززیة اڂ( و قىاٸڃ و قىاټط ن آڊ

( و واڈنااه زكاایالذ 557/6و انكاااٲ ڈ٭یااا 490/40ڈیااانځین

ا نی ا ویدڅڇ زا ټانای اى و نواڊ توو. آڊ

ا اا واوه آوی غډا٫ تای قا٠ خو و پظص: ابضاساي

ار: ىه یاسٵاوه اتا ای

این خناڈه ټه زوا٣ ( ڈٹیا زوانډنىای واڊ نانسی:1

تاااى ټااه ڀویااه ڈاای 12( ااانسه ااىه واای 1995ااادیس ق

( زا ټااڈال 1ای ا ټاڈال ڈواٴٷ ق خاهځو و یٻ ٤یٳ ٵر وغه

و ى و ا ؾاه نډاه او تاا ز تااى ( ته آڊ خام ڈی7ڈهاڄٳ ق

ت٭ااى 4تهساا او واو. و ایاان ڈٹیااا، ناااڊ ا زوانډنااىی

نانسی ی٭نی ایسځی، نووڈهساای، ڈااض زوانډنىای واڊ

ڀیو. ایان ات٭ااو و وا تووڊ ڈوو نػ ٸا ڈی تووڊ و ڈ٭نی

( و ناظ قادیس، 1384 ای ڈهسڅٳ وانڃ ق٬ثىاڄڅهی، خو

نیا ( ا ټو ڈوو زإییى ٸا ڀٴسه ار. خایایی ڈٹیاا 1995

؛ اایځاڂ و 1995 ااای ڈهسڅااٳ نااغی قااادیس، و خاو

؛ 1384( و وانڅای ق٬ثاىاڄڅهی، 2002، 1؛ اڅسوڊ 2000، 1ڀاون

؛ ڈیټډاڄی و نااسی ایای، 1388خو، خو و قن ڈوڅی، قن

ڈ٥څااوب ڀااا ااىه ااار. تااای ڈطاااڂ و خااو ( 1389

یاا تا تا اغاای ایان ڈٹ ( 1390خو و قػای ق اٴاٴ، ٬ثا

ه زهاڊ، خایایی آڊ تاه ای اڊوتیس ڈىیاڊا نٵ 250وی

ایسځی، نووڈهسای، ڈاض تووڊ، و آڄٵا ټونثال تای ات٭او

82/0، 57/0، 63/0، 84/0وا تووڊ و ټڃ ڈٹیا ته ززیة ڈ٭نی

ڀا ىه ار. و این خو ، زنها نډه ټڃ ڈٹیا 87/0و

ر.ڈىن٩ ٸا ڀٴسه ا

: این خناڈه ټه زو٣ آڄن و ( خناڈه ز٭هى اڈانی2

ت٭اى 3اااڂ، 24( انسه ىه ار تاا واا تاووڊ 1990ڈی ق

ز٭هى اڈانی ی٭نی ز٭هى ٬ا٤ٵی، ز٭هى ڈسډ و ز٭هى نػاای

و ى. خاهځو نی و یاٻ ٤یاٳ ٵار ڈوو نػ ٸا ڈی

نډه( تاه آڊ 1ڈهاڄٳ ق نډه( زا ټاڈال7ای ا ټاڈال ڈواٴٷ ق وغه

ڀاای تاه اا ایان نډاه و ى ټه اڄثسه و تنی ڀویاه خام ڈی

ؾه نډه ٴو وو. و این خناڈه وذ ڈ٭ٽو انػاچ ڈی

قڈاىنی و تا ز تاى ناڊ ا ز٭هى اڈانی تا ز او ار. ا٬سثاا

( و خایااایی قااثایاڊ او، زنااىنوی، ڈ٩ٵاای و 1384ا ااىی،

؛ وقاای، 1387؛ وڄځااایی، زااوٴیٹی و ټڈااانی، 1385ا٬اای،

؛ اتڅیڅاای و ناااسی ایاای، 1387قډااانی، آااای و اای٭سی،

و واناڃ ټاو نیا ڈاوو يټ ىه و تا ( خناڈه 1388

ٹیډای، غناىٸی و تاای ڈطااڂ ننیٵا، ڈ زإییى ٸا ڀٴسه ار.

نٵا، آڄٵاای 30( تا اغاای خاناڈه تا وی 1388ونىی ق

ټونثال ا و ات٭او ز٭هى ٬ا٤ٵی، ز٭هى ڈاسډ، ز٭هاى زٽڅیٵای و

ڀاا 89/0و 85/0، 73/0، 86/0ټڃ خاناڈه تاه ززیاة

انى. و این خو ، زنها نډه ټڃ این خاناڈه، ڈاىن٩ ه نډوو

ٸا ڀٴسه ار.

ڈیاااڊغهاار ایاااتی ااناڈه ٴااووڀی ااٱڅی: ( خ3

، ا خناڈه ٴووڀی و این خو ی ڈ٭څډاڊٴووڀی ٱڅ

ایان خاناڈه، اسٵاوه ى. ( 1981ڈڅ و غٽوڊ ق ٱڅی

28

45و 44شماره

ای ڈس٭ىو نااغی و خو خایا نػ ویڅهته ٬نواڊ یٻ

ڀیی تای انىاه(1387و وانڅی ق٬یی، ٴی آتاوی و اڄكی،

ار. این خاناڈه اه یاڊ ٴووڀی ٱڅی، نانسه ىهڈ

ټٵایار و هایر، ، ڈمنسځی یػانی ت٭ىٴووڀی ی٭نی

ای ڈوو انػ یا ٴوی ا و ؾهاؾوب ٴ٭اڄیر قٴه هی

و ى. ٸا ڈی اای ڈهسڅاٳ نااغی و این ه ت٭اى و خاو

؛ 2000، 1وانڅی ڈوو زإییى ٸا ڀٴسه ار قتوڄ، وین و یٽ

(. تاای ڈطااڂ، 1387؛ ٬یای و ډٽاااڊ، 2002، 1تٻ ااسیى

ڀاناه اای اه ڈڅ و غٽوڊ ا٬سثا وونی یاٻ ا غنثاه

وایی و ټٵایر هی ا ته ززیاة نسځی یػانی، هیر

انااى. و وانااڃ ټااو نیاا، ڀااا نډااووه 71/0و 79/0، 90/0

77/0و 62/0 ،٠88/0ایة آڄٵااای ایان خااناڈه تاه ززیااة

(. 1387آتاااوی و اااڄكی، ڀااا ااىه ااار ق٬یاای، ٴاای

ټه ت ااا واسواڄ٭ډڃ يټ ىه و تا ای خناڈه ڀویه

ای ار ټاه وو، واای ٤یٳ ٵر وغه ڀای ڈی ٴاوانی نډه

و آڊ ز٭ىاو وٴ٭ازی ټه ٴو ٴووڀی ٱڅی ا و ات٭او ه ڀاناه

اای ٬اىوی و ن٩ا اوو. ڈ٭ااوڂ زػته ټوه ار، ز٭یین ڈی

(، ؾنى تا و 0ڀٴسه ىه تای این ٤یٳ ٬ثاذ ار ا: ڀ ق

تا و ٵساه (، یٻ3(، ؾنى تا و ڈاه ق2تا و ڈاه ق (، یٻ1اڂ ق

(. اڄثساه و ت٭اى ټٵایار 6( و ا و ق 5(، ؾنى تا و ٵساه ق 4ق

اوو. هی این ٤یٳ ته اوذ ڈ٭ٽاو نډاه ڀاای ڈای

و نااسځی یػااانی و ڈاام اڈسیااا تااا ویاٴاار تاین، تنااا

،اا٥وـ تااا ی ټٵایاار هی اڈسیااا خااایین و و، هاایر

. و ى ٴووڀی ٱڅی ا ناڊ ڈی

ڈاوو ڈوناه ټهان ایان ا خ و این خو ،اجشا: سش ن٩ا

ا زكٹیاٷ ی ا ىزا خناڈه ونوار ا اآڊ ى، انسهاب

اىه تاا آوی غډا٫ اای واوه اانػاچ نډاینى. زٽډیڃ وٸر تا

څااڅه اااسٵاوه ا ٠اایة ډثااسځی خیونوزكڅیڅڀاایوڊ

ٸاڀٴر. زډاڈی ڈواو ڈكاثازی تاا وزكڅیڃ ڈووزػیه ڈازثی

ڈكاثازی تاسه آڈاای تاای ٬څاوچ -اٴا آڈای اسٵاوه ا نچ

انػاچ ى. SPSS-19) )1 اغسډا٬ی

تايج

ڈیانځین، انكاٲ ڈ٭یا و ٠ایة ډثسځی ڈسٱی اای ڈهاڇ

اانانسی، ز٭هااى اااڈانی، خااو ی٭ناای زوانډنىااای واڊ

ااسه ڀویىه ار. ډاڊ 1ٴووڀی ٱڅی و ات٭او آڊ و غىوڂ

ڀونه ټه و غىوڂ ڈه ار ڈیاڊ ٴووڀی ٱڅی ڈ٭څډاڊ

ات٭او آڊ ی٭نی ( تا زوغه ته 70/0و انكاٲ ڈ٭یا 08/2قڈیانځین،

( ڈام 04/1و انكاٲ ڈ٭یاا 87/0نسځی یػانی قڈیانځین،

( و ټٵایر ٴوی 62/0و انكاٲ ڈ٭یا 35/0هیر قڈیانځین،

( و ا٥ف خاایینی ٸاا 58/1و انكاٲ ڈ٭یاا 52/4قڈیانځین،

واو. ڈ٭څډاااااڊ ډؿنااااین و ڈسٱی ااااای زوانډنىااااای

( و ز٭هااى 65/0ڈ٭یااا و انكاااٲ 34/6قڈیانځین، اانانسی واڊ

( نډااذ ڈ٥څاوتی 66/0و انكاٲ ڈ٭یا 79/4اڈانی قڈیانځین،

ټة نډوونى.

29

45و 44شماره

ڈ٥اتٷ تا ډین غىوڂ، زكڅیڃ ډثسځی ته ڈن٩او تای

انانسی، ات٥ه ڈسٱی ای ڈهڇ خو ی٭نی زوانډنىای واڊ

ز٭هى اڈانی، ٴووڀی ٱڅی و ات٭ااو آڊ انػااچ ڀٴار. نساایع

انانسی تاا ٴاووڀی اٱڅی ناڊ واو ټه زوانډنىاای واڊ

تااا وو ت٭ااى (. اڈااا P ،04/0;r>05/0وای نااىاو ق ات٥ااه ڈ٭ناای

( و 01/0P<،35/0- ;rٴووڀی ٱڅی ی٭نی نسځی یػانی ق

وا و تاا ( ات٥ه ڈنٵی ڈ٭نی05/0P< ،20/0- ;rڈم هیر ق

وای ( نیا ات٥اه ڈطثار ڈ٭نای 01/0P<،36/0;rټٵایر ٴوی ق

-01/0P< ،24/0واو. ز٭هى اڈانی نی تاا ٴاووڀی اٱڅی ق

;r 01/0ق( و وو ت٭ى آڊ ی٭نی نسځی یػانیP< ،37/0- ;r و )

وای ( ات٥اه ڈنٵای ڈ٭نای 05/0P< ،23/0- ;rڈم هیر ق

واو.

انانسی و ز٭هاى ته ڈن٩و تی نٹ زوانډنىاای واڊ

اڈانی و ٴاووڀی اٱڅی ت٭اى ا ټنساڂ زاإضی ڈسٱی اای

نانسی قن، غنیر، ٥ف زكایالذ، ااتٹه ټاا، غډ٭یر

یوڊ څاڅه ڈازثای ڈاوو ڈٹ٫٥ ٱڅی و و٠٭یر زإ ڃ(، ڀ

نااڊ 4زاا 2اسٵاوه ٸا ڀٴر ټه نسایع آڊ و غىوڂ اډاه

واوه ااىه ااار. و ایاان ڀاایوڊ و تڅااوٺ اوڂ ڈسٱی ااای

اانانسی و و تڅااوٺ ووچ ڈسٱی ااای اااڅی ی٭ناای غډ٭یاار

انى. نانسی و ز٭هى اڈانی واو ڈكاثه ىه زوانډنىای واڊ

ڃ ا انػاچ ڀیوڊ، چ ته يټ ار ټه ٸث ٴا زډاڈی خای

ا ا٤ډینااڊ ٸا ڀٴر و ا كر وغوو آڊ ڈوو آڈوڊ آڊ ای

.ىقاڃ

، و ڈسٱی نسځی 2ت اا نسایع ته ور آڈىه و غىوڂ

یػانی، ڈسٱی ای غډ٭یر نانسی و تڅاوٺ اوڂ واو زكڅیاڃ

ټنناى وى وایان نسځی یػانی ا زثیین ڈای 9ىنى ټه

R; 09/0قوای (. ټه ا ن٩ا آڈاای ایان ڈٹاىا، اهڇ ڈ٭نای 2

∆; P ،797/1>05/0نیااار قF و تڅاااوٺ ووچ ت٭اااى ا ووو .)

اانانسی و ز٭هااى ڈسٱی ااای اااڅی ی٭ناای زوانډنىااای واڊ

اا تاه ڈسٱی اای غډ٭یار اڈانی ته ڈىڂ و ا٠ااٴه اىڊ آڊ

وى وایان ناسځی یػاانی ا زثیاین 24نانسی، ڈىڂ،

R; 24/0ټنى ق ڈی∆(. ڈٹاىا 2

Rواى 15و ڈاىڂ ووچ نیا 2

ااار، ایاان تااىین ڈ٭ناای ااار ټااه ڈسٱی ااای اااڅی ی٭ناای

واى 15نانسی و ز٭هى اڈانی و قىوو زوانډنىای واڊ

وایان نسځی یػانی ا ت٭ى ا ټنساڂ ڈسٱی اای غډ٭یار

ڈ٭نی ټننى ټه ا ن٩ آڈای این ڈٹىا، هڇ نانسی، زثیین ڈی

∆;001/0P< ،313/10وای ار قF ڈىڂ نهایی نی ټه اڈڃ .)

وا اار ی٭نای و وو تڅوٺ ڈسٱی ار ا ن٩ آڈای ڈ٭نای

(. 001/0P<،170/4 ;Fتینی نسځی یػانی نٹا واو ق خی

، >5/0Pانانسی ق و این ڈىڂ وو ڈسٱی زوانډنىاای واڊ

254/0- ;β01/0( و ز٭هى اڈانی قP< ،269/0- ;β ا ڄكاا٦ )

وا ار.آڈای ڈ٭نی

نساااایع زكڅیاااڃ ڀااایوڊ څاااڅه ڈازثااای -2غاااىوڂ

نانسی و ز٭هى اڈانی و نسځی یػانی زوانډنىای واڊ

نانسی ڈاا ىه ڈای ووچ خ ا ټنسڂ ڈسٱی ای غډ٭یر

وو ټه ڈىڂ نهایی ټه اڈڃ وو تڅوٺ ڈسٱی اا قڈسٱی اای

تااى وا ڈیغډ٭یر نانسی و اڅی( ار، ا ن٩ آڈای ڈ٭نی

05/0P<،249/2تینی ڈم هیر نٹا واو ق ی٭نی و خی

;F و این ڈىڂ، یؽ ټىاچ ا ڈسٱی ای اڅی خاو ی٭نای .)

زوانډنىای واڊ تینای نانسی و ز٭هى اڈانی ٸاو تاه خای

ڈم هیر نیسنى.

ااایوڊ څاااڅه ڈازثااای نساااایع زكڅیاااڃ ڀ -3غاااىوڂ

.نانسی و ز٭هى اڈانی و ڈم هیر زوانډنىای واڊ

30

45و 44شماره

نی و ڈسٱی ټٵایر ٴوی نیا و تڅاوٺ 4ت اا غىوڂ

اوو نانسی ڈا ىه ڈای ووچ خ ا ټنسڂ ڈسٱی ای غډ٭یر

ټه ڈىڂ نهاایی ټاه ااڈڃ ا وو تڅاوٺ ڈسٱی اا قڈسٱی اای

تااى وا ڈای ٩ آڈای ڈ٭نینانسی و اڅی( ار، ا ن غډ٭یر

01/0P<،059/3تینی ټٵایار ٴاوی نٹا واو ق ی٭نی و خی

;F انانسی تاا ٠ایة (. و این ڈىڂ، ٴٹا٣ زوانډنىاای واڊ

ت٭ااى ا ټنسااڂ ڈسٱی ااای تڅااوٺ اوڂ 340/0تسااای اااسانىاو

(. 01/0P< ،340/0 ;βزوانى ټٵایر هی ا زثیین ټنى ق ڈی

ڀااایوڊ څاااڅه ڈازثااای نساااایع زكڅیاااڃ -4غاااىوڂ

نانسی و ز٭هى اڈانی و ټٵایر ٴوی زوانډنىای واڊ

بحث تیج گیشي

نسااایع ایاان خااو ناااڊ واو ټااه تااین زوانډنىااای

نانسی و وو ت٭ى ٴووڀی ٱڅی ی٭نی نسځی یػانی و واڊ

وا و تااین زوانډنىااای ڈاام هاایر ات٥ااه ڈنٵاای ڈ٭ناای

وای وغوو واو. ٵایر ٴوی ات٥ه ڈطثر ڈ٭نینانسی تا ټ واڊ

تا یاوآوی این نٽسه ټاه ٴاووڀی اٱڅی تاا ڈیااڊ ناسځی

یػانی تا ، ڈم هیر تا و ټٵایر های خاایین ډااه

زواڊ این یاٴسه ا ایان ڀوناه ( ڈی2004ار ق اڄثڅثن و تاټڅی،

وڀی انانسی تاا ز تاا ٴاو ز٭ثی ټو ټه زوانډنىاای واڊ

ٱڅی ټډسی قی٭نی نسځی یػانی و ڈم هیر خاایین و

ټٵایر ٴوی تا ( ډاه ار یا تاڄ٭ٽ ٴووڀی ٱڅی ټډسا

قی٭نی نسځی یػانی و ڈم هیر خایین و ټٵایار ٴاوی

نانسی تا ز ډاه ار. این یاٴسه تاا تا ( تا زوانډنىای واڊ

ڈنٵای تاین زوانډنىاای ( ڈثنی ت ات٥ه2010خو اتین ق

( 1991نانسی و ٴاووڀی اٱڅی و خاو آؾا ق واڊ

ڈثنی ت زإضی ٴٹىاڊ نووڈهسای و اسٹالڂ قته ٬ناواڊ یٽای ا

نانسی( تا اٴاای ٴاووڀی اٱڅی ات٭او زوانډنىای واڊ

وتیاڊ، ټاڈال ډا نٿ ار. ډؿنین تا خو ټاو و وڈیا

تااى ؾاا ټاه و ا ناٿ و ډاو ڈای ( نی زا قىی ډ2010ق

نانسی تا نسځی یػانی ا نی زوانډنىای واڊ خو آڊ

ات٥ه ڈنٵی و تا ټٵایر ٴوی ات٥ه ڈطثر وار. اڄثسه ڈسٵاوذ تا

( تاااین 2010ایااان خاااو ، و خاااو ټااااو و وڈیااا ق

نانسی و ڈم هایر ازثاا٤ی ڈاا ىه زوانډنىای واڊ

ایى نډونه ڈوو تای نا ډویی این نسایع،نى. یٽی ا ٬څڃ

ا ی٭نی خسااڊ تووه ار. و خو آڊ

ای ویځ این خو ، وغوو ات٥ه ڈنٵی تاین ا غډڅه یاٴسه

ز٭هى اڈانی تا نسځی یػانی و ڈم هیر اار. ی٭نای

ز٭هى اڈانی تا ز تا ٴووڀی ٱڅی ټډسی ډاه یا تاڄ٭ٽ

ی ټډس تا ز٭هى اڈانی تا ز ډااه اار. ایان ٴووڀی ٱڅ

( ڈثنای 2010یاٴسه ا یٻ ٤ٲ، تا خو ڀیٵین و ډٽااڊ ق

ت ٬ىچ ازثا٢ تین ز٭هى اڈانی و ٴووڀی اٱڅی و ز١ااو و

( و 2003(، ایڄی ق 1997ا ٤ٲ ویځ تا زكٹیٷ اظ و ویٽچ ق

ډاو ( ډا ناٿ و 1389اٴی څ٥اڊ اقډىی و ډٽاااڊ ق

تاى. اڈا نسایع ز٭ىاوی ا زكٹیٹاذ نی ته ٤و یا ڈاسٹیڇ ڈی

اوو. تاای ڈطااڂ ڄډٽااسو و ته این یاٴساه خاو ، ڈتاو٢ ڈای

یی ( و زكٹیٹی زكر ٬نواڊ ٴووڀی و ټااا 1994 ډٽاان ق

31

45و 44شماره

انى ټه ٴووڀی ٱڅی و ڈیاڊ ڈاڃ خیاخٽی ڀا ټوه

اوو. ا ؾناى تاین ز٭هاى ڈای ٱڅی تا٬ص ټا ز٭هى ٱڅی

ٱڅی و ز٭هى اڈانی زٵاوذ وغوو واو وڄی این وو ڈسٱی تیا

( و زكٹیٹااذ 1989ته ڇ نویٻ سنى. ډؿناین یډاڈن ق

نوو ناڊ واو ټه اٴاوی ټه ا ٱڃ نوو ناا٠ی سنى، تیس

ونى. ا ٤ٲ ویځا، نساایع زكٹیٹااذ وؾا ٴووڀی ٱڅی ڈی

( ناڊ واو ټه ز٭هى اڈانی تا ٠ایر 1381اوه قوقیىیاڊ ٠ا

اا ٱڅی ډثسځی ڈسٹیډی واو. تناتاین تا زټیة این یاٴسه

زواڊ اسنثا٢ نډوو اٴاوی ټه ا ٱڃ ناوو ا٠ای اسنى، ڈی

ز٭هى اڈانی تیسی واناى و ټډسا وؾاا ٴاووڀی اٱڅی

ونى. ڈی

انډنىاای یٽی ویځ ا نسایع خاو قا٠ا تاه نٹا زو

ڀاوو. نانسی و ز٭هى اڈانی و ٴووڀی اٱڅی تڈای واڊ

نانسی و ز٭هاى ااڈانی، زوانډنىای واڊټه نسایع ناڊ واو

3وى، و ت٭اى ڈام هایر 15و ت٭ى نسځی یػانی،

وى ٴووڀی ٱڅی ا ت٭ى ا 9وى و و ت٭ى ټٵایر ٴوی،

ټنناى و اای سی، زثیاین ڈای انان ټنسڂ ڈسٱی ای غډ٭یار

تاا ای تاٸیډانىه ته ویڅه ای ٬واڈڃ، ٸاتڃ زثیین اار. وى

زاواڊ ڈسنا٨ و خیینه، ا این یاٴسه ڈای وغوو یاٴسه زوغه ٬ىچ

ټه زوانډنىای واڊ اسنثا٢ ټو تینای وو انانسی، و خای

ت٭ى ٴووڀی ٱڅی ی٭نی نسځی یػانی و ټٵایر های و

اڈانی و خی تینی یاٻ ت٭اى ٴاووڀی اٱڅی ی٭نای ز٭هى

نسځی یػاانی نٹا تایا ڈااضی واو، اڈاا زوانډنىاای

نانسی و ز٭هى اڈانی، ایؽ واڊ تینای ڈام ټاىاچ و خای

تینای ایان وو هیسی زإضیی نىانى. یٽی ا و یڃ ٬ىچ خای

یاس تټڇ نډونه تاى یا و اوذ ز٭اىاو ایى ز٭ىاو ڈسٱی،

وا تیاس اار. نااایی اقسډاڂ اٴای ات٥اه ڈ٭نای ،نډونه

ای ٬واڈڃ زثیین اای ټننىه ٴووڀی ٱڅی، نیاڈنى خاو

زاواڊ تاه تیسی ار. زنها خو ڈااته و ایان ڈیناه ڈای

ټننىه ز٭هى ( ڈثنی ت زإضی ز٭ىیڃ1997خو ټینٿ و سی ق

ووڀی ٱڅی ااه نډوو. ٬ا٤ٵی ت اض اس و ایػاو ٴ

تااه ٤ااو ټڅاای، خااو قا٠اا ڀویااای آڊ ااار ټااه تااین

انانسی و وو ت٭اى ٴاووڀی اٱڅی ی٭نای زوانډنىاای واڊ

وا و تاین نسځی یػانی و ڈم هیر ات٥ه ڈنٵی ڈ٭نای

اانانسی تااا ټٵایاار ٴااوی ات٥ااه ڈطثاار زوانډنىااای واڊ

و ٴاووڀی اٱڅی و وای وغوو واو. تین ز٭هى اڈانی ڈ٭نی

وو ت٭ى آڊ ی٭نی نسځی یػانی و ڈام هایر نیا ات٥اه

ای وای وغاوو واو، اڈاا تاا ټٵایار ٴاوی، ات٥اه ڈنٵی ڈ٭نای

تینی نانسی و خی ڈا ىه نى. ډؿنین زوانډنىای واڊ

ات٭اااو نااسځی یػااانی و ټٵایاار ٴااوی، و ز٭هااى اااڈانی و

نى. تینی نسځی یػانی نٹ وا خ

اای آڊ نثایاى ای خو قا٠ و زٵی یاٴسه ڈكىوویر

ٴاڈو وو. نهر، این خو ٴٹ٣ ته وو ویڀای زإضیڀاا

اوو زاا ت ٴووڀی ٱڅی ڈكىوو ىه توو، ڄاا خیانهاو ڈای

خو ځاڊ ای ٬واڈڃ زإضیڀا ت ٴووڀی و ا غډڅه ٬واڈڃ

ٸا و نى. ډؿناین نانسی ا ڈوو تی و خو غډ٭یر

خو قا٠ ت وی ڈ٭څډاڊ ه٠ا اوذ ڀٴسه و این نډونه

زوانى ڈ٭ٲ ټڃ غاڈ٭ه تانى. ا ٤ٴی، قػڇ نډوناه نیا تاه نډی

انىاه ټاٴی تپ نثووه ار، تناتاین این ڈواو، اڈٽااڊ ز٭ډایڇ

ڃیااوڄ تااه نی ډؿنااټنااى. نسااایع ا تااا ڈكااىوویر ڈواغااه ڈاای

اڈٽااڊ نه،یڈ نیو ا ی و ناغیوانڅ ای یتووڊ ت ڈكىوو

. تاه خو اځاڊ خیانهاو وغوو نىاار ا اٴسهیټاڈڃ هیڈٹا

اای ویځا و تاا قػاڇ وو زا تا زٽا این خو و نډوناه ڈی

تانالٲ خیی نسایع ا اٴای و ناى. اڈاا تیس ٸاتڅیر ز٭ډیڇ

ا، نسیػه خو قا٠ ټاه ڀویاای نٹا وغوو این ڈكىوویر

نانسی و ز٭هى اڈانی و ٴووڀی اٱڅی زوانډنىای واڊ

تاى، ا ا ډیر ن٩ی و ٬ډڅی ٸاتڃ زوغهی تناووا اار. ڈی

خیاڈاى ای آایة ااڊ ٴاووڀی اٱڅی زوغه ته تناتاین، تا

؛ ڀاڄناى، 2000 اا قاوٴڅی و خسا، تای ټاڈناىاڊ و ااڈاڊ

و ووغهر ازٹااااا خیاانهاو ڈاای ڈااىاتااه ڈااىیاڊ (، 2002

انانسی وی ڈ٭څډاڊ ته ز٭هى اڈانی و زوانډنىای واڊ تهه

تا واوڊ آاوی ٬ډڃ ته ڈ٭څډااڊ و ااسٵاوه ا و نډووهزوغه ا آڊ

ڈیناه ا تاای اای اٱڅی، ڀیای ن٩اذ آناڊ و انػاچ زډیڇ

اا ٴاا ڇ نډاووه زاا اڈٽااڊ اٴاای اای آڊ ى ز٭هى و زوانډنا

ا یاتى. ٴووڀی ٱڅی ټ

32

45و 44شماره

هابغ

(. تای ات٥اه 1388ایای، ناا. ق اتیڅی، ناىایا.، و نااسی

زوانډنىای واڊ نانسی تا ز٭هى اڈانی و خنڃ خسای

٤څو٪ تهىاار: ٴاڅناڈه خو ای ای ه ا ىاڊ. تیډاساڊ

.39 -26(، 2و 1ق 8. وانٽىه تهىار یو

اقډاىی، قاین.، ڈهڈناى، اقډاى.، الڈیااڊ، اٴی اڅ٥اڊ

(. تاای ات٥ااه ز٭هااى 1389ناااو، تهاااه. ق ٬څی٠ااا.، و ٬یاای

اڈانی تا ٴووڀی اٱڅی وتیااڊ ڈاىا ڈٹ٥ا٫ ا نډاایی

ٴڅناڈه واڊهساڊ ڈهاتاو. (، 18ق 5، نای واناځاه زثیا

1- 29.

ٸی، الڈ٠اا.، و ننیٵ، قین.، ڈٹیډای، ایى ڈكډاى.، غناى

(.1388ونىی، نٵیه. ق

ټاټنااڊ ااڈانی ز٭هى و ا٬سډاو ای ڈاڄٳ تین ات٥ه تی

ٸڇ(. اساڊ وخو وآڈو غهاوټاوی ای قواڈاڊ

.18 -3(، 2ق 1،نیهډىییسىوڄسی

(. 1387وڄځایی، تهاچ.، زوٴیٹی، هاچ.، و ټڈانی، تهناا. ق

ز٭هااى اااڈانی ټاټناااڊ و ڈااىیاڊ و اااڈانی و ات٥ااه غاا

ای آڈوی وانځاه ٬څوچ خٽی ډىاڊ. اٴٷ وان: تیډاساڊ

ٴڅناڈه وانځاه ٬څوچ خٽی و نىڈاذ تهىاسی وڈانی ڀناتاو،

.69 -60(، 4ق 14

اسډی، ٬ااوڂ.، ناووی، ٬څای.، ا٬ای، ٬څی٠اا.، اڈیای،

ٴاووڀی (. تای ات٥اه 1387ڈكن.، و څیډانی، ڈهاڊ. ق

ټننااىڀی غناایر و ااٱڅی و ااالڈر واڊ تااا نٹاا ټنسااڂ

5آوی و ڈیاڊ ڈ٭څډین اتسىایی. ٴڅناڈه الڈر ټا ایاڊ، زاب

.75 -68(، 4و 3ق

وقی، ٸنث.، قډانی، قن.، آای، قډیاى.، و ای٭سی،

(. ز٭هاااى ااااڈانی خاااسااڊ ااااڃ و ٬1387څی٠اااا. ق

خاٽی ڀڅاساڊ. ڈػڅاه ٬څډای اای واناځاه ٬څاوچ تیډاساڊ

.7-1(، 2ق 5وانٽىه خسای و ڈاڈایی تویه ڀڀاڊ،

او، ڄیال.، زنىنوی، ٴیاىوڊ.، ڈ٩ٵای، ایى اڈیا ثایاڊ

(. ازثاا٢ تاین ز٭هاى ااڈانی و 1385اقډى.، و ا٬ای، ٬څای. ق

ٴسځی ڈىین زتیر تاىنی ٬ډاوڈی. خاو و ٬څاوچ زكڅیڃ

.103 -89(، 10ق 4وی،

٤الیاای، ٬څاای.، ڈهثاا، نٱډااه.، ڈكډااىناو، ڈاایڇ.، و ضډاای،

(. ٴووڀی ٱڅی و ٬واڈاڃ واتاسه تاه آڊ و 1387اټث. ق ٬څی

. ڈػڅاه 1385 ای وانځا ی ڈهى و ااڂ ټاټناڊ تیډاساڊ

.245 -237(، 3ق ٬9څډی وانځاه ٬څوچ خٽی ډناڊ،

انسی (. زوانډنىااای واڊ اان ٬1384ثااىاڄڅهی، تیااڊ. ق

نػی ت اا ڈىڂ ڈ٭او ذ اانسای. ټاټناڊ: ات٭او و ا٬سثا

.64 -37(، 2و 1ق 11، یی و آڈو ٬اڄی خو و تناڈه

( ٬1387یی، ڄیال.، ٴی آتاوی، اا.، و ااڄكی، ڈایڇ. ق

زكڅیڃ ٬اڈڃ اټسااٴی و زإییاىی خاناڈه ٴاووڀی اٱڅی

(، 3ق 4نانسی، اڄ٭اذ واڊڈ ؼ و ټاټناڊ وانځاه زهاڊ. ڈ٥

73-92.

(. ز٭یااین 1384ڈااىنی، قااین.، و ا ااىی، ڈكډااىغواو. ق

اوڄویر ٬واڈڃ ڈاض ت ز٭هى اڈانی ټاټناڊ قڈ٥اڄ٭ه ڈووی و

ای خا ی ڀا ٴػ و تیىتڅناى(. ڈػڅاه غاڈ٭اه ناای ټر

.33-3(، 1ق 6ایاڊ،

ډاى. ڈوڅی، ٬څی٠اا.، قان خاو، اټثا.، و قان خاو، ڈك

(. تاای ازثااا٢ تااین زوانډنىااای و ز٭هااى اااڈانی 1388ق

ټاټناڊ و ڈنا٤ٷ نووه ڀانه ااڈاڊ آڈاو و خاو اه

.132 -119(، 2ق 1زهاڊ. نیه ڈىییر ووڄسی،

(. تی 1389ایی، نا. ق ڈیټډاڄی، یى ڈكډى.، و ناسی

انڃ نانسی تاا ٠اایر اٱڅی و خ ات٥ه زوانډنىای واڊ

(، 2ق 8خسای. ٴڅناڈه وانٽىه خاسای و ڈاڈاایی اوڈیاه،

104- 113.

(. ازثا٢ تین ٠ایر اٱڅی تاا 1381وقیىیاڊ ٠ااوه، چ. ق

ز٭هى اڈانی ڈ٭څډین ڈو زتیر تىنی. خایااڊ ناڈاه ټاناای

واناٽىه ٬څاوچ زتیسای و واناځاه اهیى تهاسی، اى. زهاڊ:

نای. واڊ

33

45و 44شماره

تالي ا چگ در اكز تاال هي رذ ه وذرضا احوذی

زو٣ 1780زایهؿه: تاڄن ا ت اا ٸانوڊ اڂ ټه و اڂ

اٺ اڂ وانډنى ٴانوی تیاڊ ى ټا ڈی ټننى.

ڈیالوی زو٣ وو ڈهس٪ ٴاناوی 1783نهسین تاڄن و اڂ

طان اتایي ب ام اي طصف هیطل هگلیف باشادسش

تاه اوا ٴاساوه 1783وسان 3انسه ى، ټه و هگلیف

ى.

د اٺ اڂ ڈسوغه ى ټه اڀ تای خ ټاوڊ تااڄن ا ڀاا

یاٻ 1783اوذ 27 یىوڊ اسٵاوه وو تهسا اار، ڄاا و

تاڄن یىونی ته وا ٴساوه ى.

ا غډڅاه و غن تو نهسین نی توو ټه تا تاڄن ته وا ٴر.

وانډنىانی ټه تاا تااڄن تاه اوا ٴسناى، ڈای زاواڊ وٲ ڄاوسی

2/7ڈایالوی زاا قاىوو 1804ڀیڅواٺ ا ناچ تو ټه و ااڂ

ټیڅوڈسی تا ٴر و ڈٹىای ا وای آڊ غا ا تا نوو ته ڈاین

آڊ ویاٴر ټاه زټیاة آڊ تاا اوای ا٥ف ی آوو و ا زػیه

ڈین یٽاڊ ار.

تاه ډااه زػهیااذ 1892وڊ ناین و ااڂ ڄین تاڄن تىاو

وانای ټه ڈی زوانسنى وڈا و ٴا وا ا ضثر ټننى تاه اوا

ٴساوه ى. اڈوه تاڄن ای تىوڊ نین ڈی زواننى زا ازٵا٪

ټیڅوڈسیق یه اووڊ( نی تا تونى.غن تاڄن ا ا اتیاڇ 48

و خالسیٻ ار.

ڈیالوی و ٴانه ته اوا ٴاساوه 1783ڄین تاڄن ا و اڂ او

ىه انى. ؾنى زاټنوڊ زٱییاذ یاوی و آڊ ا واوه ىه اڈا

اا ټا آڊ ا زٱییی نٽوه ار. و ډځی ت اا این اڃ

تاه ٬ثااذ ویځا "غڇ نځین ز ٸا ڈی ڀیو ثٻ ز "ټه

غډی ټه ؾځاڄی ټډسی واو تاا ی غاڇ تاا ؾځااڄی تیاس

ڈی وو.ڄا تكص ا ا ؾځاڄی آا ڈی ټنیڇ.

اڄٳ: تی ا ویى ټیٵی:

ڂ ا ڈٹىڈه: ڈو٠و٪ ا وو ت٭ى ڈوو تی ٸا ڈای ڀیاو. او

تا انػااچ یاٻ خىیاىه و ویى ټیٵی ی٭نای تای ٬واڈاڃ ڈااض

ؾځونځی آڊ و ت٭ى ا ویى ټډی، ی٭نی ٴڈوڂ ا و ڈكاثاذ چ

خىیىه ته قاڄر وڄهواه.. ڈا نی و این ڈٹاڄاه ا تای ټنسڂ انػاچ

این اڃ خیوی ڈی ټنیڇ:

ٴ١اواو و غچڈاوه ؾیی ار ټه "ڈی وانیڇ ټه ٤ثٷ ز٭یٳ

اٱاڂ ڈی ټنى، خ ڈاوه وو ویڀای واو، یٽای وااسن غاچ و

ویځی قػڇ.

اذ ڈاوه تاسځی واو. ڄاا غاچ یاٻ ڈااوه و غچ اغاچ ته ي

اذ آڊ زٱییا نډای ټناى( زٹیثاا ؾوڊ ز٭ىاو ي قاڄر ڈ٭ډوڄی ق

ضاتر ار.

اڈا و ڈوو قػڇ اغاچ این٥او نیار و تاا زٱییا وڈاا قػاڇ

اغاچ نی اٴای ڈی یاتى. این زٱییاقػڇ و ڈاوو غاڈاىاذ و

ڈای٭اذ تیا ناغی ار، اڈا وڈوو ڀا ا ڈٹىا ٸاتاڃ ڈالق٩اه

ای ار.

داسیت)چگالی( چیسات چ،قػڇ ڈ٭ینای ا ڈااوه، تاه غا

وانیسه ڈی ڀوینى. خ ڈی زواڊ نور:

قو ڈوو ڀا ا غاچ یاٻ ڄیسا ڀاا ا ت٭ناواڊ ؾځااڄی و ن٩ا

ڈی ڀینى (

; چگالي

ی وهاؾځاڄی یٻ ڈاوه نثر ته ؾځاڄی ڈا ؾځاڄی نثی ؾیر

ویځ ا ؾځاڄی نثی آڊ ڈاوه ڈی ڀوینى.

و ڈوو ڈای٭اذ ڈ٭ډو ؾځاڄی یٻ ڈای٫ ا نثر ته ؾځااڄی آب

ڈی نػنى و و ڈوو ڀا ا، ؾځاڄی یٻ ڀا ا نثر ته ؾځااڄی

وا ڈی نػنى.

اڀ ؾځاڄی یٻ غڇ نثر ته غاڇ ویځا ټډسا تااى ی٭نای

تاى . تا زق ت وی غڇ ؾځاڄس( ٸا ڈی ڀیو. خا ز ثٻ

اڀ تهوا یڇ و واټه تا تویڇ و ت وی آڊ ٸا ڀییڇ، تایى ا

ا ؾځونه ز ویڇ ، اڈ وا ثٻ

ډان٥و ټه ڀٵسیڇ، ؾځاڄی یٻ ڀا، غچ یٻ ڄیس ڀا ار. اڀ

ڇ، ڈوڄٽوڂ ای یٻ ڀا ا ته وذ ڀڅوڄه اایی و ن٩ا تځیای

غچ یٻ ڄیس آڊ او ته ز٭ىاو ڀڅوڄه ا و ضانیا ته غچ ا ڀڅوڄاه

تسځی واو. خ غچ یٻ ڄیس ڀاا تاه وو ٬اڈاڃ تاسځی واو،

یٽی ز٭ىاو ڈوڄٽوڂ اای ڀاا و یاٻ ڄیسا و ویځای تاه غاچ

ڈوڄٽوڄی ڀا.

خ ته وو ٤یٷ ڈی زوانیڇ ؾځاڄی یٻ ڀا ا نثر تاه ؾځااڄی

وا ټډس ټنیڇ.

ز٭ىاو ڈوڄٽوڂ ای ڀا و یاٻ ڄیسا ټډسا ا ز٭اىاو و اوڂ:

ڈوڄٽوڂ ای وا و یٻ ڄیس وا تاى. تاای ایان ټاا ا ٸاانوڊ

آووڀاوو و ٸانوڊ اڂ اسٵاوه ڈی ټنیڇ.

جزم

حجن

34

45و 44شماره

٤ثٷ ٸانوڊ آووڀاوو، و یٻ ڄیس ا ا ڀاای و وڈاا و ٴاا اای٣ وغاوو واو. خا و ز٭ىاو ڈوڄٽوڂ ای ڈاوییٽاڊ،

ډاڊ ز٭ىاو ڈوڄٽاوڂ وغاوو واو یٽاڊ، و یٻ ڄیس ا یٻ ڀا ټه و یٻ ڄیس وا.

اڈا ؾځونه ڈی زواڊ ز٭ىاو ڈوڄٽوڂ ای یٻ ڀاا و یاٻ ڄیسا ا ټا واو. تای این ټا ا ٸانوڊ اڂ ټډٻ ڈی ڀییڇ . ٤ثاٷ این ٸانوڊ، و ٴا ضاتر اڀ وڈای یٻ ڀا اٴاای یاتاى، قػاڇ

ی تیس ڈی وو ٴڅا ڈوڄٽوڂ ای ڀا ټه و یٻ ڄیس ٸا ڀا نواسنى و قػڇ تیسی خاټناىه ڈای اونى و نسیػاه ز٭اىاو ڈوڄٽوڂ اای تاٸیډاناىه و یاٻ ڄیسا ٸثڅای ټډسا ڈای اوو و ونسیػه ؾځاڄی ڀا نی ټډس ڈی وو. این ڈ٥څة تاا زوغاه تاه

ن ٴڈاوڂ، غاچ ٴڈوڂ ؾځاڄی نی ٸاتڃ زو٠یف ار. ؾوڊ و ایز ڈی وو، و نسیػاه ضاتر ڈی ڈانى و قػڇقڈهظ ټ( تپ

ز ڈی وو. ؾځاڄی قناظ ٸډر ټ( ټوؾٻخ تا ڀچ ټوڊ یٻ ڀا ڈی زواڊ آڊ ا ا وا ثٻ زا نسیػه:

نډوو و تا٬ص تا ٴسن آڊ و وا ټه ى. ټه اڀ ین ڀا و یٻ ه ڄیا ڈی تو. و واٸ٫ تاڄن ای اوتاڄن تاى تاڄن ا نی تا نوو تا

نی ت ډین اا ټا ڈی ټونى ی٭نای تاا اوای واٮ. تاه ایان وذ ټه اتسىا تاڄن ا زا قىووی ا وای خ نډاووه و اد تاا

تاااڄن ی هڀااچ ټااوڊ آڊ تا٬ااص انثااا٢ ااوا و خاا ااىڊ تٹیاا ڈی ىنى.

واناڃ تااڄن اڈا و این و وو اٽاڂ وغوو واو. او اڀا ڀاا آز ڀی تاى، ڈډٽن ار ت اض ڀچ ټاوڊ ا٭څه و اوو. و ضانیا ٤ثٷ ٸانوڊ اڂ اڀ وڈای ڀا ا ت قة وغه ټڅوین وو تات ټنیڇ، قػڇ ڀا نی ووتاتا اىه و ؾځااڄی آڊ ناٳ ڈای

قاٵ وغاه K˚273وو. و این ی٭نای وڈاای یاٻ ڀاا ا ا وغه یڅییو( تانیڇ ټاه 273ق K˚ 546یڅییو( ته

تااڄن ی وڈای نثسا تا یی ار و ڈډٽان اار غان خاؾاه ڈٹاوڈر آڊ ا نىاسه تاى.

غچ ڈوڄٽوڂ ای ڀا ا غچ ڈوڄٽوڂ ای وا ټډسا و ووچ:%( و 21تاى. ڈی وانیڇ ټه وا ته ٤و ٬ډىه ا ه ڀا اټایڊق

اىه اار. ا آڊ غاا ټاه %( زٽیڃ1%( و آڀوڊق78نیسوڊق( و غاچ ڈوڄٽاوڄی O2=16×2=32غچ ڈوڄٽوڄی ڀا اټیڊ ق

Ar)( و غچ ڈوڄٽاوڄی آڀاوڊق N2=14×2=28ڀا نیسوڊق

=40 ڄا غچ ڈوڄٽوڄی ڈسو٣ وا تات نوا ى توو تا:

( ; غااااچ ڈوڄٽااااوڄی 28×/78( + ق32×/21( +ق40×/01ق ≈29 ڈسو٣ وا

( He= 4( و ت٭اى ا آڊ څایڇق H2=2ثٻ زین ڀا یىوڊق ا غډڅاه ڀا اایی اسنى ټاه ا اوا CH4=16)و ت٭ى ڈساڊق

ثٻ زنى . تنات این اڀ یٻ تاڄن ا تا یٻ ا ایان ڀا اا خا ی تىوڊ ڀچ ټوڊ ڈی زواننى تاڄن ا تا تثنى.اڈا غاچ ټنیڇ قس

ڈوڄٽوڄی تنی ڀا ا ا وا تیس ار تډاة اای ایډیایی ا

ین غډڅه انى، ڄا ا وا نځین زنى. و ت ڈاین ٴاو ناسه و ا تا٬ص ڈپ ڈوغوواذ نىه ڈی ونى.ق اسٵاوه ڈهب ا ٬څڇ(.

خ ته وو و ڈی زواڊ تاڄن ا ا و وا ټاه تاا نسیػه ټڅی:تو، یٽی تا ڀچ ټوڊ ڀا وانڃ تاڄن و ویځی تا اسٵاوه ا ڀاا

ه و تااڄن اای زكٹیٹاازی تاىوڊ زا ا اوا. اڈاو ای اثٻ ڈی وو ټاه ی ی ا وو و زواڈاڊ نی اسٵاوه نین قس اووڊ نی تا تونى. ی ی زا یهڈی زواننى قس

اڄثسه ؾوڊ ؾه ا ٥ف ڈین تا ز ڈی ویڇ وا ٸیٷ ز ڈی زا اىه و و وو ڄا ز٭ىاو ڈوڄٽوڂ ای وا و یٻ ڄیسا ټاڇ

وا نی ټډس ڈی وو. خ تاڄن ا زاا غاایی تاا نسیػه ؾځاڄی ڈی ونى ټه ؾځاڄی آڊ ا تا ؾځاڄی وا تات وو و د و وا ضاتر ڈی ڈاننى. و اڀ تاو تیایى ڈی زوانى آڊ ا ا ته ایان ٤اٲ و

آڊ ٤ٲ تثو. ب( تی ٴساوڊ تاڄن ا ته وا ا ویى ټډی :

ا توو و ڈٹىا غڈی ټه تاا ؾوڊ ازٵا٬ی ټه ڈی نوا یڇ تاڄن تنوو ته ډاه تثو تای ڈا ڈهڇ ار. ڄا این اااڂ خای ڈای

تاڄن ؾٹى تایى تاى. تای این ټاا اقسیااظ تاه ی آیى ټه انىاه ڈكاثه وایڇ.

ٴ ڈی ټنیڇ ټه ڈی نوا یڇ تاڄن ا ا اوای واٮ خا ټنایڇ و 3و زا قاىوو ټیڅو ڀچ تاى. 200غچ تاڄن و وایڃ ډاه آڊ

ټیڅوڈس ا ٥ف ڈین تا تویڇ.ټیڅوڈسی ؾځاڄی وا قاىوو اه ؾهااچ 3ا آنػا ټه و ازٵا٪

52ؾځاڄی وا و ٥ف ڈین ارق تا زوغه تاه غاىوڂ اٵكه اه ؾهااچ ؾځااڄی ،ټساب یډی یٻ(خ تایى ؾځاڄی ټڃ تاڄن ار(.ڀچ ت ڄیس 2/1 وا وو. قؾځاڄی وا و ٥ف ویا تات

ایى ز٭ػة ټنیى اڈا اڀ تا وٸر ته زوی یٻ تاڄن نځااه ټنیاى

ه نوا یى ى ټه قػڇ غ٭ثه ای ټه اناڊ اا و آڊ ٸاا ڈسوغ ڈی ڀینى و ڈٹاتڃ قػڇ نوو تاڄن ناؾی ار.

ڈنات٫:ټساب نوسه آیډوٲ ، آیاٺ، ازډٵ، زغډه اقډى نواغه -1

46زا32، 1373ڂانسااذ ٴا٤ډی، ا -نی ٤وی، ؾااج و 207/1، ن٩اچ غىیاى ټاى 1ڀوه ڈوڄٵاڊ ، یډی -2

.5، ٴڃ 1374ن ایاڊ، اینسنر، تاڄن ای زثڅیٱازی -3

35

45و 44شماره

زيتي در يذهزات يز تز تغيتحليل عاهل اجتواعي هث

ز آى تز كيفيت تحصيليسش پزرش تاثيآه

(ق تا زاټیى ت ڈىا ڈسو٥ه هساڊ و اٸاڊ

12خوین نیٻ اٸثاڂ

چىیذغهر ڈ٥اڄ٭ه زٱییاذ آڈو و خو یٻ غاڈ٭ه تایسی

اٸساوی و ٴ نځی آڊ غاڈ٭ه زوغه نډاووه و ذ یایته زكو

نٹ آڈو و خو ا و زٱیی ، اتٹا و یا زاىاوچ ن٩ااچ ڈسٹاتال

ڃ اغسډا٬ی ڈوو ایاتی ٸا واو . این خو تاا ٬ناواڊ زكڅیا

٬واڈڃ اغسډا٬ی ڈوض ت زٱییاذ ڈىیایسی و آڈو و خاو

زكیڅی ق تا زاټیاى تا ڈاىا ڈسوا٥ه و زاضای آڊ ت ټیٵیر

هساڊ و اٸاڊ ( انػاچ ڀٴسه ار . ڈكٹٷ و این خو و

٬واڈڃ اغسډا٬ی -1خی یاٴسن خام وو واڂ اای ار ټه :

این زٱییاذ زا ؾه انىاه -2 ڈوض و زٱییاذ ڈىییر ټىاڈنى

وو ټیٵیر زكیڅی ا زكر زاضی ٸا ڈی و ى و خام ته این

ٴ٠یه ته آڈوڊ ڀاوه ىه اار . ؾااؾوب ن٩ای 6واڂ

این اڄه زال واو ٬الوه تا نااڊ واوڊ ازثاا٢ تاین اسه

ڈىییر و غاڈ٭ه نای ازثاا٢ ڈیااڊ غاڈ٭اه ناای ناو و

ی ناڊ و ى . ڈكٹٷ ا ڈػډاو٪ ن٩یاه اای غاڈ٭اه ټالڊ ا ن

نای ټالیٻ و ڈىڊ ٴٹ٣ ته تیاڊ ؾهاا ن٩یاه ق زٽااڈڅی ،

ټاټوی ، ز١اوی و ټن ڈسٹاتڃ نډاوین ( تنىه ټوه اار

یا ته ن٩ ڈی ى یٻ ا ن٩یه ای غاڈ٭اه ناای ، تاه

زكڅیڃ وایاان ڀونه ای و ازثا٢ تا ن٩یه ای ٴوٶ تووه انى

ڈسٱی ا ناڊ واو ټه خاهځویاڊ ڈو و ڊ و اڃ و ڈىا

ونسانه و خاانه ، ڈیااڊ و زااضی زٱییااذ ا تا ڈسٱی اای

ڈه ىه ، یٽاڊ ایاتی ټوه اناى و ن٩ااذ ڈااتهی واوه

انى . نسایع زكڅیڃ ڀیوڊ خی تینی ټیٵیار زكایڅی نااڊ

ڃ اغسډا٬ی ، ٬اڈاڃ زٱییااذ اغسډاا٬ی تاا واو ټه ا تین ٬واڈ

وااى وایااان 7/85وااى و خیااٴر زكاایڅی تااا 5/22

ټیٵیر زكیڅی ا زثیین ڈی ټننى .

ټڅیى واه ا: خایځاه اغسډا٬ی ، زٱییاذ اغسډاا٬ی ، زٱییااذ

یڈىییر ، ټیٵیر زكیڅ

جاهع شاسی کارشاسی ارشذ - 1

همذه

ى و ڀسا ن٩اڈاهای آڈو و خاو ، ویڀای تاا

غواڈ٫ ٬ا ڈار . این اڈا ، ته ویاه و و ه اای انیا و

ڂ اىه اار . ټو ای و ته زو٭ه ، ته ڈتڅه ای ڈهاڇ ڈثاى

زثاىیڃ ن٩ااچ آڈوای تاه ااڈانی ،خیاڈى این ى و اٴوڊ

وانا آڈاو ا و ټاا ٩٬یڇ و ٴاڀی ار ټه تا ز٭ىاو ټطیی

و و ڈسنااو٬ی انػاااچ ڈاای و ااى ، ڈ٭څډاااڊ و واو ، و٨ااایٳ ڈس٭ااى

ټاټناڊ ٴاوانی تا وان و ڈهازهاای ڀونااڀوڊ تاه ناىڈر ڈای

ڀیو ، ڈنات٫ ڈاڄی و ڈاوی ٩٬یاډی ڈاٲ ڈی ټناى و وی ڇ

ٴساه اضااذ و نسایاع واڈناه وای ته تا ڈای آوو ڀااو ټاا

ی زویى و ڀو ىٲ ڀاای و تناڈاه یای ؾنین اڈاانی ت

نػیىه و اڈانى ی وډنىانه ار و نسیػه تهی، ٴ٭اڄیسها

و نىڈاذ قا و ن٥ی آڊ نی ڈسڅچ ثی و ڈىییر اضا

ته ار . ته ٤و ټڅی اغا ی ور ت ناڈه اای آڈوای

و ڀو ڈىییر كیف ار ، ڈ٥څثی ټه و ټو ای و قااڂ

٭ه ټډس ته آڊ زوغه ڈی اوو. اڄاة ټاو اای و قااڂ زو

زو٭ه غهاڊ ته ٬څر تكانهای اىیى اٸسااوی یاا تاه ټڅای ا

ای نوو اٴڃ سنى ڈتڅه ڈهڇ و اای ڈىییر و اڈاڊ

و یا ا نو٬ی ڈىییر تیډا ڀونه نع ڈی تناى . نهااو آڈاو و

ڈی ات٭ااو ڈهسڅاٳ خو ڈناء زٱییاذ ڈهڇ و اډنى و زډا

نىڀی اٴاو و غاڈ٭ه ڈی تاى و ڈس٭اٸثا زٱییاذ و این نهاو تاه

نو٬ی نىڀی ڈوچ ا زكر زاضی ٸا ڈی و ى . ا غډڅه زٱییاذ

ڈهڇ و این نهاو زٱییاذ ڈىییسی ار . ڈىیاڊ زاهیڃ ټنناى

ڀاڊ اڈو آڈوی سنى و این ڈهاڇ تاه ڈااىو ٬څاڇ ، زػتاه ،

ا وانی قااڃ ڈی وو وڄیٽن زٱییاذ اڄه آنهاا و ټازثك

و ٬ڂ و غاته غایی ڈىیاڊ ڈىا و خایااڊ نواوڈااه ااڂ

ټه ڀویی ته یٻ زٽڅیٳ زثىیڃ ىه و تیاس قاڄار واڂ خیاىا

آڈاو و –ټه تایى ته وذ ته اغاا وآیاى -ټوه ار

ڈیاانی ا غډڅاه خو ا زكر زاضی ٸا واوه ار . ڈاىیاڊ

یناى آڈىیاڊ ڈنا٤ٷ و ڈ٭اونین آڈوای و ڈسوا٥ه ، خا ا ٴ

ایاتی ٬ډڅٽو ڈىیاڊ ڈىا ور ته زٱیی ڈی ننى . ڀؾه

ی ڈای زاواڊ تاه ٬ناواڊ این زٱییاذ ٴی نٵه اٽاڂ نىاو و قس

ی تاه ا٢ انسهااب ڀو نهثځاڊ نیا ا آڊ یااو ټاو و قسا

ر وڄی تایاى ایان نٽساه ا و ن٩ا نیو ای اڅف ،ڈٵیى ڇ

زین اسثاه ، ٠ای٭اذ تیای ته ونثاڂ نوا ى وار ټه ټوؾٻ

وار . ٴٹ٣ یٻ زډیڇ یا ٸ١اوذ څ٣ و ٬ډڅٽو ڈىی ڈىه

ر ڈىیاڊ ڈیانی ا ی اواڂ ر و ڈٹثوڄی، ټاٴی ار زا ڈو٬ی

ر تثو . اڄثسه ٬ٽ آڊ ڇ ڈی زوانى اوٶ تااى ، ی٭نای زطثیا

36

45و 44شماره

ڈاىیی ٠٭یٳ و ټاڇ ټا نی ډین ٠ایاا٭ه ا و خای نوا ااى

وار

ڂ ڈٹاچ ، غاته غایی و ازٹای ڈاىیاڊ ینى ٬ڂ ، زنآتنات این ٴ

ڈىا تایى تا وٸر و قاب ىه انػاچ خیو . زطثیار ڈاىیاڊ

ڈىا و زىاوچ واسډا ټا آناڊ و ڈىه ، ڈنو٢ ته ڀاین

ار . انسهاتی ټه تایسی ت ڈثنای ز٭هاى و انسهاب ور آناڊ

و ڈهاذ ای اٴاو وذ ڀیو.ڈىییر آڈوی و تاین اناوا٪

ه ای ت ناووا اار و اڀا تااو وااسه ڈىییسها ا غایځاه وی

نهاو ا ی ډهؤتایڇ ټه آڈو و خو و غاڈ٭ه و

وای ٸا واو تا ډین ڈن٥ٷ ڈای زاواڊ ڀٵار : ڈاىییر آڈ

غایځاااه ڈهډاای و تهااای و زواا٭ه غاڈ٭ااه واو. آڈااو و

خو زنها نهاوی ار ټه و ایه تناڈه ای وٸیٷ و قااب

ىه نوو ٸاو ار ته نیا ای اغسډا٬ی خام ڈاا٬ى و ٸ٥٭ای

تى ى ون٩اچ آڈوی زكر زاضیڈاىییر آڈوای اضا تهای ،

ټا آیی و ا٬سثا نوا ى وار .

اویت اجام تحمیك ضشست و ٤وڂ زایم ت آنؿه ڈهڇ زڅٹی ڈی اىه اار وار

یاتی ته ڈنات٫ ٤ثی٭ی ڈاننى ڈاین ٤اال و نٵار تاووه اار اڈاا

اټنااوڊ ناڀهاااڊ وٶ تڀااسه و واناا تااه غااای آڊ نااسه

ار .آنؿاه و اٸسااو ان٭سی اڈاو نٹا ز٭یاین ټنناىه و

واو نٹ ڈىییر ار اٴای تاو ی و تهه وی ٬واڈڃ زوڄیى

ڈىیاڊ خیوڈنى ونیای اڈو ، ڈ خیوی ااڈاڊ ناوو ا و

تهه ڈنىی ا اناڊ ای ٴ یهساه ڈای وانناى . و قاڄیٽاه و

ونیااا ااا نه تاای ا ااااڊ نٵاا ا ااسه ااای ڈااىییر

وانځاه ای ڈهسڅٳ ٴااٮ اڄسكایڃ ڈای اونى ، یااٴسن ڈاىی

ی ڈٽڃ تن٩ ڈی ى .اغایی اضته اڈ

ر و ااڈانها ق نیاوی ا ڈیاڊ ؾها ٬اڈڃ ټڅیىی ڈوٴٹیا

ټا ، ڈایه ، ڈواو اوڄیه و ڈىییر ( اڈوه ڈىییر تی ا ا

ی اواه ٴان ،ڈاڊ ویځی ا ډیر یاٴسه ار . و واٸ٫ ڈاىییر

ڈنات٫ ویځ ق نیوی ټا ، ڈایه ، ڈواو اوڄیه ( ته ڈن٩و زوڄیى و

ایر ڈاسیاڊ ق اتااب ٠٬ه ی ټا ا و نىڈازی ار ټاه ٠ا

ڈین نډایى . ا ٤ٲ ویځا ڈاىییر تاای اضاته إغو٪ ( ا ز

نډووڊ زډیډاذ نوو نیاڈنى ڈاڊ ڈنااة اار . و اوتیااذ

ڈىییر ڈىذ ڈانی ټه یٻ ڈىی و اڈانی تاه ڈاىییر ڈای

ی ڈىییر ڈای خواو ا ٤وڂ ٬ډ ڈىییر یا ضثاذ ووه ڈانىڀا

(13 :1386ڀوینى . قٴغاو ،

غایی و زٱییاذ ڈاىیاڊ ا٥وـ ٬ااڄی و ه و ټو ڈا غات

غاایی ڈاىیاڊ ا٥وـ ه ټالڊ ټو تا ڈوغی ا زٱییاذ و غاتا

ڈیانی و خاسینی ډاه ار ، ت٭١ی ایان زٱییااذ ا ٠اوی و

اغسناب ناخی ڈای وانناى و ڀو ای ویځا اضااذ زهیثای ایان

یاذ ا تیس ڈی وانانى ڈهډسین ڈٽڃ ټو ڈا و ڈای زٱی

زو٭ه ډاڊ ڈسڄڂ تووڊ غایځاه ڈاىییر اار . ټوزااه تاووڊ

٤وڂ ٬ډ ڈىییر و یٻ اڈاڊ ینه ای یااڊ تاای ا تا

اڈاڊ زكډیڃ ڈی نډایى یا ڈىیاڊ و اتسىای انساب تاه ا

ڈی ڀاننى و خا ا ا ڈتوڄیر و یا ڈٹاڈی اتسىا ووه ی ڈوض

ر ا و ٬ډڅٽو آنها ت اڈاڊ و٪ ڈی آڊ ووه زاضی ڈطثر ٴ٭اڄی

وو . قاڂ اڀ ڈىیی ٸثاڃ ا او٪ وواڊ زااضی ڀاای ڈطثار

ر ی ٬ډاىی تا ااڈاڊ ا٬ډااڂ ز٭وی وو ، نو٬ی وء ڈىیی

نوا ى ى ټه نای ا ٬ىچ ضثاذ ڈىییر ار . نانواوه ، اٸساو ،

یار و آڈو خو ا غډڅه نهاو ایی سنى ټه ته ىذ

زكر زاضی این زٱییااذ ٸاا ڈای ڀیناى. ا آنػاا ټاه آڈاو و

خو یٽی ا تڀسین و ڈوڈی زین نهاو ا ته ډا ڈای آیاى

یاٻ و وسځا ی ار ټه تا اڈ ز٭څیڇ و زتیر وټا واو و يازا

وا ڈىذ زاضی نوو ا ت غای ڈی ڀاو ، اڈ وی تاوه ار و و

زاضی این زٱییاذ نی و وا ڈىذ ڈهوو ڈی تاى .

تا نځای ی ای انی ، ا ډیر ڈتڅه نوثهسانه و اڂ

و ٬ډڅٽو ای ن٩اچ آڈوی و زػىیى ن٩ و یوه ای ثی

و ڈىییر ڈوو زوغه ڀواننىڀاڊ ن٩اچ آڈو و خو ټاو

ٸا ڀٴسه ار یا ڈىیاڊ و ٥ف ټالڊ ته این نسیػه یىه

ینى آڈو و خو ته یؽ ٬ناواڊ نډای زاواڊ آانى ټه : و ٴ

ڈنس٩ ڈانى زا نسایع ته ور آیى و آنځاه ڈكوڂ ڈ٭یوب ا غاىا

ټوه، یا ټنا ڀار . ته ٬ثازی ویځ خ ا زٽا زػاب ن٥ا

تیا وی ار . آنؿاه تایاى ڈاوو زوغاه ، اٸىاچ ته االـ اڈو ،

وٸیٷ ٸا ڀیو ، ااالـ ڈاسډ غیااڊ آڈاو و خاو و

(236 :1383ڈىا ار . ق زوانی ،

تغییشات هذيشيتزٱیی وزكو ذ ڈىییسی و ٥وـ ڈهسڅٳ اڈانها ، ا آنػا

ټه یٻ ووه ٴسذ ټای ایػاو ڈی ټنى و تا نو٬ی تی نػای یا

تالزٽڅیٵی اڈانی ډاه ار ، تنی زن ای ووڊ اڈانی

ای٣ تی نػای اڈانی ا یٻ ا واڈن ڈی نى . ټاټناڊ و

ن٩ڇ و ن٩اچ وات٣ ټای ٸثڃ ا ڈسڄاڂ و خایااڊ یاٴساه ڈای و،

نو ٸا٬اىه و ن٩اڇ غىیاىی نیا ڈاسٹ ،تیننى و ا وی ویځ

نىه ټه تسواننى تا ڈثناای آڊ ناىڀی ټاای و اٱڅی ناوو ا

زن٩اایڇ ټننااى ، تااه ډااین وڄیااڃ تیااس ټاټناااڊ و و٠اا٭یر

ڈانی ، اااىڀی و تالزٽڅیٵاای و ٴٹااىاڊ نػااا ٸىزډنااى ااا

نػا ای هی و ٴوی ا ڈالٺ و ڈثنای نىڀی ټاای ٸاا

ڈاای و نااى ټااه ڈناااء تاایای ا زاان ااار . و ااای٣

اذ و توار اای تی نػای اڈانی ټاټناڊ ت اا زو

37

45و 44شماره

اذ ، ویىڀاه ا و زوانایی ای ڈىیاڊ آیناىه وار نوو ا وقی

. تنی زال ڈای ټنناى ته اٸىاڈاذ ڈهسڅٳ و ڈسٵاوزی ڈی ننى

تا ا٬ډاڂ و اٸاىاڈازی غایځااه ااڈانی ناوو ا و آیناىه زطثیار

ټننى . این ٸثیڃ اٸىاڈاذ ٤ـ ایاىه اای غىیاى و ٤اـ اای

تىی٫ قث یا خه ا٤ال٬اذ ووڊ ااڈانی و قسای زهیاة

ډٽااڊ و ٸثای اقسډاڄی ا اڈڃ ڈای اوو تنای ویځا تای

اای ټنساڂ و ن٩ااذ و ووه اڈانی و ٠٭یٳ ىڊ یاسڇ

ٵاااذ اوای یااا ٴسااذ ا ٴااسی ڈناااة تااای تناای زهڅ

وءاسٵاوه ای ناڈو٪ ا اڈواڂ اڈاڊ ڈای تینناى ڀو ای

ویځ ټه زوی ڈنٵی یا ناڈ٥څوب ا ڈىیاڊ آینىه واناى ، ټانع

٬ڄر و انوا و ڀوه ڀیی خیه ڈی ټننى . ڀوه ای ویځ تاه

ازٵاٶ ای غىیى تا زیڇ اقسډااڄی ډٽاااڊ ڈاىیاڊ ٴٽ ازكاو و

اقسډاڄی آینىه ڈی اٴسنى و ووسی و واتا٣ غىیاى ټاای ایػااو

ڈی ټننى ، ټه نوو ڈناء ڈتنىی ا و ن٣ ڈای اای ووڊ

اڈانی و زن ای ویځ ڈی وو . ڀو ای نیا ټاه ڈاىییر

یاة ڈنااٴ٫ آینىه ا ڈٱای تا ڈناٴ٫ نوو ایاتی ڈی ټننى اه زه

اڈانی ا و خی ڈی ڀینى . ډه این ٴ٭ڃ و انٵ٭اا ذ ټاه و

ٴٹىاڊ ق١و ڈىی و اڈاڊ ل ڈی و ى ڀاوه اای ڈهسڅاٳ

ټاټناڊ اڈاڊ ا و تات یٽىیځ یا و تات ااڈاڊ ٸاا ڈای

و ى و ڈكی٥ی خ زن ا ایػاو ڈی ټنى . اوڄاین ڀااچ ا ڈاىی

زن ا تا خا ټاوڊ ناالء ازثا٤ااذ غىیى ، ټا این نو٪ ا

انانی و نی زكیف زوی ٸاڄثی و ډاه تا خیىاوی ا نوو و

ن٣ ڈی ای اڈانی ار . ټة ڈهازهاای ازثاا٤ی تاای

ای نٻ و اىیى انػاچ این ڈهڇ ٸثڃ ا زٽیه ت وسواڄ٭ډڃ

و څی٧ اڈانی ٠وی ار . ټاڇ زاوغهی تاه ایان ڈو٠او٪ و

ڈٽانیٽی ا وات٣ انانی اڈاڊ ا ڈی زوانى ٠یة زان زو

ا ا اٴاای واوه و ڈكای٣ ا تاای خیاثو ا اىاٲ ااڈانی

( 7: 1384زهیة ټنى . ق ڈكډىی ،

تغییشات هذيشيتی دس ايشاى دس جاى غشب یٽی ا اڅی زین آٴسهایی ټه ټانااڊ آڈو و ایااڊ

و تڈی ډانى ٬ډا ټوزااه ڈاىییسهای تای ن٩اچ آڈوی ټ

آڈوی و و نسیػه ناټاڈی تناڈه ایی ار ټه تاای زاىوین و

اغایی ىڊ آنها ، ینه ایی ڀاٲ و وٸسهای تیډای و ا

ټه ڈىیاڊ تاای انػااچ یی ووه ڈىییر ٲ ڈی وو . ا آنػا

ټا اا و ټا ا نیاڈنى تناڈه یی سنى زا نٹا٢ ٠٭ٳ و ٸاوذ

تناڈه ا ا ڈه و د آڊ ا ٬ډڅیازی نډاینى و تناڈه یی

نی نیاڈنى ڈاڊ ڈناة ار، ایى تسواڊ ڀٵر ڈاڊ ڈاىییر

زین نٹ ا و ته انػاچ اانىڊ ټا اا واو . تا ااا ڈهڇ

ڈاڊ ڈناة ڈىی ڈی زوانى ڈه ټنى ټه تای ایىڊ تاه

ؾځوناه ، ٤ای ؾاه ڈاىذ و تاا ؾاه ا ىاٲ اڈاڊ ؾاه ټاای ،

اڈٽاناذ ڈاوی و انانی تایى انػاچ وو خ ضثاذ ڈىییر ٠ااڈن

زااىاوچ ڈوٴٹیاار و خیٴااار یااٻ اااڈاڊ ااار و تاای ضثااازی

ڈاىییر ڈی زوانى یٻ اڈاڊ ا وؾا انٵ٭ااڂ ، ٬اىچ تااو ی و

ن٩اڊ ٬ىچ ضثاذ ڈاىییر و و نهایر ا٠ډكالڂ نډایى . اقة

ت قة ڈیاڊ ز٭وی ڈىییر اغایی و یاٻ یٻ اڈاڊ ا

ووه ڈانی ڈه ز٭یٳ ڈی نډاینى ، ته این ڈ٭نی ټه ٸاى

ز٭ىاو ڈىیاڊ و یٻ ووه ڈانی ڈه تیس تاانى ، ضثااذ

ڈىییر و آڊ ووه ڈانی ټډس نوا ى توو .

نځا ی ڀا تاه زكٹیٹااذ اوذ ڀٴساه و ڈیناه ضثااذ

ا انٹالب ټه زو٣ اڈاڊ ڈىییر و تناڈه یای ڈىییر خ

ټو و و ٥ف وازهانه ا انػاچ ىه ، ناڊ ڈی و اى ټاه

و٠٭یر ووه ڈانىڀای ویاڊ و اڄهای ت٭ى ا انٹالب ته ٤او

ڈاه تاووه اار و ڈاوو واذ آڈاو و خاو 40ڈسو٣

ازهاناه ویا تاه و 11اڂ ڀسه ، 30ڈ٥ـ ىه ټه ، ٤ی

آڈو و خو آڈىه انى ، ی٭نی ویا ټډسا ا وو ااڂ تا

ڈنى این وازهانه نسه ار و ؾها خر نی ٤ی ووه

100 ای ڈهسڅٳ اڈو این وازهانه ا اواه ټوه اناى . تای ا

ا ڈىه و ټو وغوو واو و ته ډین ز٭ىاو ڈىی و تاا ز

ڈاىی ٬ااڄی ااڈانی 31ا٤ٷ و خا ا آڊ ڈىی ڈنا 716ا آڊ

وغوو واو ، این زٱیی و زكو ذ ډؿوڊ ڈوغی زډااڈی ا٥وـ

( زوانډناىی و ڈوٴٹیار 1388ا و ت ڈی ڀیو . ق ٴایىی :

ټوی و كنه اٸساو غهانی ڈنو٢ ته ڈوٴٹیر ااڈاڊ و

. ر ، نوآوی و ټا آٴینای اار ڈوٴٹیر اڈانها و ڀو نالٸی

ته ٬ثاذ ویځ زكوڂ و اى اٸسااوی ا ټاو زكار زااضی

ٷ ڈی یاتى . تا انٹالب ڈسٹیڇ زكوڂ اڈانها و ڈىییر آنها زكٹ

ن٭سی و اوخا ، ته غای اڃ و نة و ٤ثٹه اغسډا٬ی ، ڈیاڊ

زوانډنىی ، اس٭ىاو و ڈهاذ و ڄیاٸر اٴاو ڈالٺ اسٱاڂ ڀویاى

اى ی٭نای ایاسه اا ی غاای و زال تاای ازٹااء یااو

ویواڊ ا ی ڈووضی ا ڀٴر .

اخن ، انځڅی و آڄډاڊ خا ا غناٿ غهاانی ووچ و تاىوڊ

واسن ڈنات٫ ٤ثی٭ای ااډنى زواناسنى تاا ااسٵاوه ا ٸاىذ

وان و ڈىییر ټاا و ااڈانى ی و زهای تهیناه ڈناات٫

تڅنى ڈىذ زػته ټننى . ى و زو٭ه اٸساوی ؾډځیی ا و

آنها تا ا٬ډاڂ ڈىییر كیف ا ٤یٷ آڈو ټالیٻ اٴااو و

ای ڀوناڀوڊ و ڈینه ڈىییر و ٠اات٥ه ڈناى نډاووڊ زه

انساب ڈىیاڊ ت ااا وو ٬اڈاڃ ڈاىٺ زكایڅی و ڈیناه

ڈااىییر ق زهاا ( و ډؿنااین ٤اای ڈاقااڃ ااٱڅی ٸثااڃ

38

45و 44شماره

ىه ا غناٿ ا تا ٤اٲ ق زػته ( ٬ٹة ڈاناىڀیهای توغاوو آڈا

سی و غهااڊ اب ، و نډوونى . تیسین ڈیاڊ ضثاذ ڈاىیی

ڈینه آڈاو تاه ؾاڇ ڈای ناوو . ڈٹایاه ٬ډا ڈاىییر

وانااځا ی و ایاااڊ و و ونیااا ، ڈااا ا تااه نٽاااذ ٸاتااڃ زااوغهی

ااڂ 75سی و٤ی 31 نډوڊ ڈی او . وانځاه زهاڊ

سای ا و 28ٽاه واناځاه ااواو ته نوو ویىه ار قاڂ آن

اڂ واسه ار . تی ڈىییر و وانځاه تڀی ٤375ی

ای ٸاتڃ زوغه این وانځاه ته ناو ر اواو و ڈوٴٹی ؾوڊ

و وه تنىی ای وانځا های ونیا و زكٹیٹاذ ڈهڇ ٬څډی ناڊ

ڈی و ى ضثاذ ڈاىییسی و تناڈاه ییهاای تڅناى ڈاىذ و ټااڈال

ډی زا ؾه انىاه ڈی زوانى و ڈوٴٹیسهاای یاٻ واناځاه ڈاوض ٬څ

تاااى . ا آنػااا ټااه و غهاااڊ اڈااو اضاا تهاای و ټیٵیاار و

اڈانهای آڈوی ڈنو٢ ته تناڈه یی ای وا ڈىذ اار ،

ضثاذ ڈىییر ٬اڈڃ ز٭یین ټننىه ای و این ڈینه نوا اى تاوو .

ا اىاٲ ټوزااه ڈاىذ و تی ضثازی و ڈىییر زوغه ڈىیاڊ ا تاه

ټډی وٶ ڈی و اى و ن٩ااچ آڈوای ا ا ا اىاٲ واڈاىذ و

ټیٵی ڈكوچ ڈای ااو . ضثااذ ڈاىییر ازثاا٢ زنځاازنځی تاا

ای وا ڈاىذ واو تاىین ڈ٭ناا ټاه یاٻ ڈاىی تناڈه یی

ڈی زوانى تناڈه ا وا ىاٲ نوو ا و ااڈاڊ خیااوه ټناى . اڀا

آڈوځاه اڂ ٬او ناوو تهسا یٻ ڈىی آڈوی و یٻ

ڈی زوانى اض تهای ناوو ا و ڈىاه نااڊ و اى . و ن٩ااچ

ڈىییر ٴوی ا تټنا ڈی ټننى و ٴاو ویځای ا غاایځین او

ڈی ټننى . قٷ ٤ثی٭ی ڈىی غىیى ار ټه ن٩ااچ ڈاىییر ا ا

نٵ ٸثڅی زكویڃ تځیو ، اڈا زػته ای ټه ڈىی ٸثڅی ټة ټوه

ڈىییر اار و وڄیاڃ آڊ سٹڃ نډی وو و این ڈاڄه ٠٭ٳ ، ڈن

ر ټه نسوانسه ن٩اڈی ا ایػاو ټنى ټاه زػتاه و ڈٽڃ اوای

آڊ نهاوینه وو . زػته ای ټه تىر آڈىه نثایاى ڈػاىوا زٽاا

ااوو تناااتاین ، ا ٴوایااى ضثاااذ ڈااىییر خیااځیی ا ووتاااه

ډااواه زػااته وذ ڈاىیاڊ غىیاى ټایهار و ی این

ای ڈىیااڊ ٸثڃ ا و ټاوزاه ڈاىذ زٽاا ڈای ټنناى و تاىین

ویڅه وٸر و ڈایه ااڈاڊ تاه اى ڈای وو و و اه تناڈاه

ییهای تڅنى ڈىذ اڈاڊ ته ټا نډی آیى ڈوٴٹیر زٱییا زاا

قىوو یاوی ته ڈهازهاای ڈاىییسی ټااڀااڊ زٱییا تاسځی

واو .

یاٴسه ای زكٹیٷ ق آڈا اسنثا٤ی ( زػیه و زكڅیڃ

ٴ٠یه اڅی یاٻ: ٬واڈاڃ اغسډاا٬ی تا زٱییااذ ڈاىییسی و

ضی ڀا ار. إآڈو و خو ز

زاٻ نډوناه ای ٬واڈاڃ t: نالاه نساایع آڈاوڊ 1غىوڂ

اغسډا٬ی ڈوض ت زٱییاذ ڈىییسی

Test Value = 3 انكاٲ

ڈ٭یا ڈسٱی ز٭ىاو ڈیانځین

Sig df t

0001/0 189 176/9 48/0 32/3 190 ٬واڈڃ

اغسډا٬ی

ٴ٠یه ٴ٬ی یٻ: زٱییاذ ڈىییسی وآڈو و خاو ناای

اخایځاه اغسډا٬ی ڈىیاڊ ار.

زٻ نډوناه ای خایځااه اغسډاا٬ی t : ناله نسایع آڈوڊ2غىوڂ

ڈوض ت زٱییاذ ڈىییسی

Test Value = 3 انكاٲ

ڈ٭یا ڈسٱی ز٭ىاو ڈیانځین

Sig df t

0001/0 189 361/6 64/0 29/3 190 خایځاه

اغسډا٬ی

ٴ٠یه ٴ٬ی وو: زٱییاذ ڈىییسی و آڈو و خو ناای

ا زٱییاذ اغسډا٬ی ار.

زٻ نډونه ای زٱییاذ اغسډا٬ی t : ناله نسایع آڈوڊ3غىوڂ

ڈوض ت زٱییاذ ڈىییسی

Test Value = 3 انكاٲ

ڈ٭یا ڈسٱی ز٭ىاو ڈیانځین

Sig df t

0001/0 189 389/8 56/0 34/3 190 زٱییاذ

اغسډا٬ی

زٻ نډوناه ای زااضی زٱییااذ t : ناله نسایع آڈوڊ 4غىوڂ

ڈىییسی ت ټیٵیر زكیڅیTest Value = 3 انكاٲ

ڈ٭یا ڈسٱی ز٭ىاو ڈیانځین

Sig df t

0001/0 189 411/10 68/0 52/3 190 ټیٵیر

زكیڅی

ٴ٠اایه ٴ٬اای ااه: زٱییاااذ ڈااىییسی و آڈااو و خااو

تخیٴر زكیڅی زاضی ڀا ار.

زٻ نډوناه ای زااضی زٱییااذ t : ناله نسایع آڈوڊ 5غىوڂ

ڈىییسی ت خیٴر زكیڅی

Test Value = 3 انكاٲ

ڈ٭یا ڈسٱی ز٭ىاو ڈیانځین

Sig df t

0001/0 189 919/9 80/0 58/3 190 خیٴر

زكیڅی

39

45و 44شماره

ٴ٠یه ٴ٬ی ؾها: زٱییاذ ڈىییسی و ن٩اچ آڈو و خاو

ت ڈیاڊ یاوڀیی و ټاتو ٬څوچ آڈونسه ىه زاضی ڀا ار.

زاٻ نډوناه ای زااضی زٱییااذ t : ناله نسایع آڈوڊ6غىوڂ

ڈىییسی ت یاوڀیی و ټاتو ٬څوچ

Test Value = 3 انكاٲ

ڈ٭یا ڈسٱی ز٭ىاو ڈیانځین

Sig df t

0001/0 189 036/9 70/0 45/3 190

ڈیاڊ

یاوڀیی و

ټاتو ٬څوچ

آڈونسه ىه

زكڅیڃ وایان ڈسٱی ا ناڊ واو ټه : ا ن٩ خاهځویاڊ ااڃ

و ڈٹا٫٤ زكیڅی ڈهسڅٳ ڈسٱی ای ټیٹیر زكیڅی،خیاٴر

زكاایڅی ،ڈیاااڊ یاوڀیی،٬واڈااڃ اغسډا٬ی،خایځاااه اغسډااا٬ی و

نىاو. ته p<0.05زٱییاذ اغسډا٬ی زٵاوذ ڈ٭ناوای و ٥ف

ڈٹاا٫٤ زكایڅی ٬ثاذ ویځ ویىڀاه ای خاهځویاڊ اڃ و

.ڈهسڅٳ یٽاڊ ڈی تاى

تیج گیشي

ڂ زكٹیٷ ناڊ واو ټه ، ٬واڈڃ اغسډاا٬ی او ی هآڈوڊ ٴ٠ی

ا ٸثیڃ خایځاه اغسډا٬ی و زٱییاذ اغسډا٬ی ت زٱییاذ ڈىییسی

ضی واو.ا تین ان اای خایځااه إو ن٩اچ آڈو و خو ز

ڊ و ڈنڄر إوتیاڊ و ر ڈوڈی،ڈٹثوڄیر اغسډا٬ی ٴٹ٣ ڈٹثوڄی

ضی ټډسی واو و تٹیه إاغسډا٬ی ت زٱییاذ و غاتػایی ڈىیاڊ ز

ضی ؾډځیی وااسه اناى و ا تاین اان اای زٱییااذ إز

اغسډا٬ی ٴٹ٣ نویاونى ڀایی و خویایی وتو تووڊ تغاتػاایی

ضی ؾاډځیی إضیټډسی واوو اای اان اا زا إڈىیاڊ ز

ای ازثاا٤ی وار اڊ تایى ته ڈهاذ و آڀا یواسه انى. ڈىی

تا غاڈ٭ه خیونى نووه و ډاه و ،یاتنى و ته ټډٻ این وان و ٴن

ض تاه غاڈ٭اه ا ډا ونى و تسواننى ن٩اذ نوو ا تاه ٤او ڈا

ڈنسٹڃ انى . ڈهاذ زكڅیڅی یا وډنىی ته ڈىی ټډاٻ ڈای

وه و اه ټنى زا ڈاسڃ خیؿیىه اغسډا٬ی ا ته وسی زكڅیاڃ ټا

ؾاه ای ڈناة اڈانی ا اتاىا٪ ټناى . زكڅیاڃ نا٣ ڈاای

ای ٬ډوڈی نی نیاڈناى ٸىذ ااو و زكڅیااڃ ڈای تااى و

ی ڀونى . . آڈاوڊ ٴ٠ایه ڈىیاڊ تایى ته این ڈهاذ نی ڈػه

ووچ ناڊ واو ټاه زٱییااذ ڈاىییسی تا زډااچ اان اای

ار ډؿنین زٱییااذ ضی ؾډځی واسهإخیٴر زكیڅی ز

ڈىییسی ت زډاچ ان ای یاوڀیی و ټااتو ٬څاوچ آڈونساه

ڇ و ڈیااڊ څو زو٣ ڈ٭ی ىه تػ ان ای ثٻ ااسه

ضی واسه انى و تا إیاوڀیی و ټاتوی تووڊ ڈ٥اڄة ااسه ىه ز

ټاتوی تاووڊ ڇ و ڈیاڊ یاوڀیی وڅثٻ ااسه و زو٣ ڈ٭

ضی آنؿنانی نىاو یا این وو ان تیاس إڈ٥اڄة ااسه ىه ز

ٴوی سنى زا اڈانی. زٱیی ، نوآٴینی و نالٸیر ا اتا ای

یٻ ن٩اچ آڈو و خو نىه و خویار . نوآٴینی و آڈو

اای واوا و رو خو ته ڈ٭نای ىایر یاوڀینىه ته ڈوٸ٭یا

سٽاای و اا ا وناڄار ٤یٷ ایوه اای زااه و ات خیؿیىه ا

اناڊ نواناىی تاه اا و خای ؾااه اای ویځاڊ ار

ی خیین زان و نډی و ى. ڈىی ټی نیر ټه ٴٹ٣ تاه اواه

اڈاڊ یا آڈوځاه تدواو ، تڅٽه ڈهڇ این ار ټه یاٻ ڈاىی

اای آڈواځاه ناوو ڈیناه یا زا ؾه انىاه و ڈىییر اڈاڊ

نوآوی و زٱیی ا ٴا ڇ ڈی آوو یا ڈنااء زٱییا و وڀڀاونی و

اناسالٲ تاپ ڈاىییر آڈوای تاا ڂ و قټر ڈی وو.زكو

ڈىییسهای ویځی ڈاننى ڈىییر ان٭سی یاا تاڀاانی و... ایان

ار ټه زوڄیى و آڈو و خو ، خو انانهای تا اواو ،

ای زكیڅی وانا آڈاواڊ رتا وان و تا تین ار . خیٴ

و ڈاڊ ټڇ ازٵاٶ نډی اٴسى و ونىی خیځی واو . ڀونه وٸٵاه

یا ڀسځی ټه و ڈاڊ ته وغوو تیایى و یا زٱیی ناتػایی ټه

و وها و یوه ای اغایای و تناڈاه اای وای ټاه اڄثاا

ار قاڃ وو ، تكاڊ ا نوا ى اییىه ی زٱیی و ڈىییر

وو . تكاڊ و آڈو و خو واڈنځیا ٴاو یاا اٴااو ناای ت

ایی نډی وو ، تڅٽه ډوڂ ڀسوه اغسډا٬ی واو . آضا تكاڊ

ټه و واقى ای آڈوی خىیىا ڈی ڀوو ، آنی و ٬ینی نیار ،

ضی وء آنهاا ڈاا ىه ڀاوو . خا إ ا تځو زا ز تڅٽه تایى اڂ

و نی ار ټه ا ٤یاٷ ٴنڈی زواڊ نسیػه ڀٴر ټه ڈىییر

وٺ وٴهڇ ٬څډی ٸاتڃ خیٴر ار. ٬ډڃ ڈىییر تایى تا وان

چ تااى . ؤنی و انالٶ اغسډا٬ی زاو ٬څډی زواناسی نی ڈهاذ ٴ

ناویىه ڀٴسن یٻ ا این ٬نا و ٬ډڃ ڈٽالزی ته تا ڈای

٬څډای نااڊ ڈای آوو تی ڈاټ آڈوی و زكٹیٹاذ ڈهاڇ

ذ و ټاڈال ٬څډای ای تڅنى ڈى ڈىییسی و تناڈه ییو ى ضثاذ

.ض تاىا ای یٻ آڈوځاه ڈ رزا ؾه انىاه ڈی زوانى و ڈوٴٹی

و ټو ڈا نی تای واسیاتی تاه زوا٭ه ا ٤یاٷ ا٬ډااڂ

ڈىییر كیف ت ڈنات٫ انساب ڈاىیاڊ ڈای تایاسی ٠اات٥ه

اڊ نثاایڇ . ڈاټا ڈنى ڀوو زا ا ى زٱییااذ تای ویاه ڈاىی

ر نا٤ ڈىیاڊ ار زاا تاا تناڈاه آڈوی نیاڈنى ضثاذ و اڈنی

.ذ ڈینه ى ٬څډی ٴا ڇ وویی وا ڈى

40

45و 44شماره

پیطادات اجشايی ڂ و اضثاذ این ټه زٱییاذ ڈاىییسی ت اا نسایع آڈوڊ او

ضی زٱییاذ اغسډاا٬ی اار ، إو ن٩اچ آڈو و خو زكر ز

و آڈاو و خینهاو ڈای ڀاوو ، انسااب ڈاىیاڊ ڈهواا

خااو تااه وو ا زٱییاااذ اغسډااا٬ی و زٱییاااذ یااای و

وڀڀونی ای ڈتو٤ه تاى. یا ا ن٩ غاڈ٭ه نااڊ تهساین

٬ىچ زٱیی ار وغاڈ٭اه ناای ا٬سٹااو واو ا ڀوناه ، زٱیی

خا آڈاو و ی نیار ته وی خیٴر و زٸا زٱییی اڄاڈا

خو تایى تناڈه ڈكو تا ڈىییسی تا ضثااذ تااى . تا ااا

نسایع آڈوڊ ووچ و اضثااذ ایان ټاه زٱییااذ ڈاىییسی و ن٩ااچ

آڈو و خو تا خایځاه اغسډا٬ی ازثاا٢ ڈ٭نااوای واو و و

ٷ ټو ای ویځ ، ته غای ڀوه ڀایی ڈوٴ ی ن٩ ڀٴسن زػته

، ڈیااڊ زاوا نډناىی و ااس٭ىاو و ڈهااذ و و نویاونى ڀایی

ڄیاٸر اٴاو ڈالٺ ٸا ڀیو و ایسه ا ی اڃ ڀاوو. تا

ټاه زٱییااذ ڈاىییر تا اا نسایع آڈوڊ وچ و اضثاذ ایان

ضی ڀا ار و و ن٩ ڀاٴسن إټیٵیر زكیڅی وان آڈواڊ ز

واځاه غاڊ ویویی ڈ٭سٹى ار ټه آڈ زتیسی ټه،ی این ن٩یه

خڅی ار ټه نوغواناڊ تایى ا آڊ تځنى زا واو اغسډاا٪ اونى .

ت٭ى ا نانواوه ڈكی٣ آڈوی و ٴسا ټوا و وڀڀونی ٬وا٤ٳ

نوغواناڊ نٹ ته ایی ا ایٵا ڈی ټنى خا انسهااب و انسااب

ڈىیاڊ ایسه و آڀاه ته ااوڂ و واهای ز٭څایڇ و زتیار و

ضډ نوا ى توو . ت ااا نساایع آڈاوڊ ایػاو نڅی آڀاه ڈطډ

ؾهاچ و اضثاذ این ټه زٱییاذ ڈاىییر تا ڈیااڊ یااوڀیی و

ضی ڀا اار ، تاه ن٩ا ڈای اى إټاتو ٬څوچ آڈونسه ىه ز

انسهاب نیوی انانی ڈا و تهای و آڈو ڈىیاڊ آڈوی

ڈناة زین اه اٴای ټیٵیر آڈوای ڈای تااى . زٱییااذ

ی ڈىییسی، زػته ی . زػتهاا اوڂ و ٠وذ تاى تایى ت

اډنىی ار ټه ته اقسی قاڃ نىه ، غهر نهاوینه ىڊ

این زػته و انسٹاڂ آڊ ته ڈىی ت٭ىی تناڈه یی وذ ڀیاو .

و غااىایی اا و انٵاااڂ ٴٹىاڊ وـ ٬څډی و زاډیڇ ڀیای

زوغهی ته اسٵاوه ا زػاب ، ته وڄیاڃ تی تاناڈه ا ا یٽاىیځ

ڈا ىاذ و نساایع تاه وار آڈاىه ا زاډیډاذ ټاا ڀاااڊ و

ا ی ټو ، و ا ت اه ڈىیاڊ ٸثڅی ار . وسځاه ویواڊ

ای ا ڈاڊ ، ټا ا ا ٵ و٪ ټوه و ا ټنا زػااب ڀاسه

ته ٵڅر ڀسه ار .

هابغ فاسسی

ٸآڊ ټیڇ .1

( . واهای زكٹیاٷ و ٬څاوچ اغسډاا٬ی ، 1387اڂ تثی ، ق .2

غڅى ووچ ، ق ٠ا ٴا٠ڃ ، ڈسغڇ ( ؼ خنػڇ ، زهاڊ : انسااذ

ډر

تاای "، 1373اڈیاا زٹااوی ، ڈكډااى ٬څاای ، ، اویثهاار .3

ن٩اذ ڈىیاڊ ڈٹ٫٥ اتسىایی ه زثی و ات٥ه تا خیاڈى ای

» ، خایاڊ ناڈه ټاناای ااى "٬ىچ ضثاذ ڈىییر ڈىا

واناځاه ااٵهاڊ ، واناٽىه ٬څاوچ « تناڈه یی آڈوای

زتیسی

( . ڈااىییر آڈواای و 1382تهنځاای ، ڈكډااى ٠ااا . ق .4

آڈوځا ی ، ؼ سڇ ، زهاڊ : ن ټډاڂ زتیر

( . ڈىییر ٴاینى ڈاىا و ڈىاه ، 1383زوانی ، قیى ، ق .5

ؼ وچ ، زهاڊ : انسااذ زټیه

( . ن٩یه ای غاڈ٭ه ناای ، 1389. قزوڅی ، الڈ٭ثا .6

ؼ انو ڇ ، زهاڊ : انسااذ ډر

( . ن٩یاه غاڈ٭ااه نااای و وواڊ 1387یسا ، غااوظ . ق .7

ڈ٭ااا ، ق ڈكاان ضالضاای ، ڈسااغڇ ( ؼ اایو ڇ ، زهاااڊ

انسااذ ٬څډی

( . ڈىییر و آڈو و خاو 1386ٴغاو ، ڈكډى ٬څی . ق .8

سااذ اڄهاچ، ؼ ٵسڇ ، زهاڊ : ان

اغای نى زكوڂ تنیااوین نیاا تاه "ٴیىی ، ڈكډوو ، .10

16/9/1388، "ضثاذ ڈىییسی واو

http://www.mehr news.com/fa

ڈنات٫ ناغی :1- Jarrett , M. “ The Seven Myths of change

Management “ , BUSINESS STRATEGY REVIEW,

VOL. 14, NO.4,( 2003)

http:// system. Parsiblog.com/ archive

2- John Jones , DeAnne Aguirre , and Mattew

Calderone . edit By : Mahdi Yarahmadi Khorasani

(2011)

http ://athir. Blogfa.com/post-204.aspx

3- Terry Freedman , April (2010) . “ Change

Management in School“

http : // dougwoods. Co.uk/change – management – in –

schools

41

45و 44شماره

عفاف حجاب صيات اخالقي اجتواعي

لیال حجتی

چىیذ:

ا آنػا ټه قػاب اڈی ٠اوی اار و تهساین ینار ڊ تاه

ډا ڈی وو ى و زهاغڇ ٴ نځی هسانه ٭ی و ٬اه

ی ڊ، ؾوڊ ټا یی ته غهاڊ واو و ا ډیر قػاب و ٸآڊ نیا

تا زوغه ته آیه ی يیڃ ڈه ڈی ڀوو.

فظي فشجي لب بذي قل للودهبت غرري هي أبصبسي ح »

صتي إلب هب ظش هب لرشبي بخوشي على جبي لب بذي

...« صتي إلب لبعلتي أ آببئي

قػاب یٻ اڈی ٴ٥ی اار و ڀااه انااڊ تا ااا ٴ٥اذ

ډووه و ا٬ډاڂ و آواب ناوو ا تا آڊ ااا تناا نوی قټر ن

ټوه تاى تی ٻ ا الڈر وقی تیس و ا٤ډیناڊ و آاڈا

زی تنووا ڀسه و و ٤یٷ زٽاڈڃ اناانی ڈوٴاٷ زا اٴوڊ

نوا ى توو. قػاب نځی ار ټه و خناه آڊ، انانیر اناڊ و

یان اهای ٬ٴی و ڈا ثی او ڈكساچ و ڈكٵاو٦ ڈای ڈاناى. ا

ڈ٥اڄة و ڈوو ڊ ٸ٥٭ا تیاس اىٶ ڈای ټناى یاا واسځاه

آٴین او ا ڈوغووی یثا، غايب ٸا واوه ار.

ٸانوڊ ڀا اڄهی غهر ایػاو غاڈ٭ه اڄڇ انانی و ډاا نځی تاا

ن٩اچ سی، انه ایی ا تای ٴسا ا و وقیاذ ت ٴاا ڇ

ی ټناى. قیاا، ټوه و آڊ ا ا ته اوی ڈاڄٵاه اایی و٬اوذ ڈا

خاټىاڈنی، قٵ٧ قىوو و قیڇ ا و ویځ ٴسا ای ز٭یٳ اىه

انانی ا غډڅه انه ایی سنى ټاه و نواسا قا٠ا تاه

تیاڊ آڊ ا ڈی خوایڇ.

ایى تسواڊ ڀٵر هن ٬ډىه ای ټه و ڈٹاڄه قا٠ و ازثا٢ تا

٬ٵاٲ و خاټىاڈنی ڀٵسه ڈای اوو زثیاین و زٵای واتا٣ تاین

ه ای خیىا و ناخیىای ٬ٵاٲ اار و ایان ناوآوی و ااساه ی ی

ق٪(ر ټاه تڀٴساه ا وایااذ ڈ٭اوڈین ا« چ ٬ٵاٲغ»٤ـ

ڈی تاى.

اطگاى ولیذي: ػفت، حیا، حذ، حشين، حجاب، هلى

تؼشيف اطگاى ولیذي )اصطالحات(

ػفت )ػفاف(:

ڈی قاڄر نٵانی وونی ټه ا ؾیڀی هوذ ت اٴاو غڅوڀیی

ټنى، این واه و ٸآڊ ټیڇ ته ڈ٭نای ٬ٵر و نوونځهىای آڈىه

نوونځهاىای اڇ و ڈاوو « وؤڊ یس٭ٵٵن نیا ڄههانه »ار.

نډوو ای هوانی ار ڈاننى آنؿه و آیه ی ڈټو آڈىه ار و اڇ

و ڈوو ڈاڂ قاچ یا ثه ناٺ.

وخااټی ناوی و زاٺ اهوذ »تای ٬ٵر ڈ٭انی ویځی ڈانناى

وار ا ازٽاب قاچ و ونواار ا ڈاوچ يټا و نځاه« غڇ

ىه ار ټه ته نو٬ی ڇ ڈ٭نای ٸنا٬ر و آڊ نهٵسه ار و ڇ

ڈ٭نای زٹوا و نوونځهىای.

ا ڈ٥اڄة ٴوٶ این ڀونه اسنثا٢ ڈی ڀوو ټه ٬ٵاٲ نو٬ی قاڄر

اىایر ٽاڊ واوونی ار ټه اناڊ ا ا ڀناه تا ڈی واو و

ٴسا ای تیونی ار و قػاب خاټی نځااه و نیااڂ و زٵٽا ... ا

ڈاویٷ تیونی و نډاو ٬ٵاٲ سنى.

:حیا

قیا ڈڅٽه ای ار ټه اناڊ ا ا ڀناه و ازٽااب قااچ وو ڈای

ټنى. قیا نی ا اڈو اټساتی ار، یا تا انػااچ ڈ٭اای ٴاو ا

نٵ ام و ااسوا قیا غىا ڈی وو. ڈڅٽه ٵسی ار ټه و

ىه تاى و یا اس٭ىاوی ار ټه و خزو آڊ ڈی زواڊ ټاای ا

تا ڈهاذ و يوٶ انػاچ واو. و وایاذ قیاا ا ٴاسه اای ناىا

ڈ٥ـ ىه ار.

:حذ

و ڄٱر ته ڈ٭نای ڈ تاین وو ؾیا اار ټاه آڊ اا ا ا اڇ

ڈه و غىا ڈی ټنى.

:حشين

تا آڊ قاچ تووه و ته آڊ نویاٻ ته ڈ٭نای ؾیی ار ټه زډا

نډی ونى.

:حجاب

و ڄٱر ته ڈ٭نای اڄډن٫ ڈن اڄووڂ، ڈډان٭ر ا یىڊ ته ؾیی

ار.

ػة و قیا وو ڈى و ته ڈ٭نای خنهاڊ ټوڊ ڀٵسه ىه ټه ق

و ڈن٫ ا وانڃ ىڊ ار.

:هلى

و ڄٱر ته ڈ٭نی ٵسی ار ټه و نٵ اام و ااسوا اىه

ڀونه ای ټه ا آڊ غىا نډی وو. ڀا ی ا نڅٷ و ڀااه ا ار ته

ػیه ته ڈڅٽه ز٭ثی ڈی وو.

42

45و 44شماره

:فلسفة حجاب ػفاف

قػاب و ٬ٵاٲ ته ٬نواڊ وو ا و غاڈ٭ه ی تی و ته ویاه

غواڈ٫ انانی ڈ٥ـ ار ډواه این وو واه و ټنا ڇ ته ټاا

ڈی آیى ټاه ا وو تاه یاٻ توه ڈی ونى و و نځاه اوڂ ته ن٩

ڈ٭نا سنى اڈا تا غسػو و ڈساوڊ وینای و ٴ نځناڈاه اا تاه

نٽسه ی ٸاتڃ زوغهی ڈی یڇ و آڊ زٵاوذ این وو واه ار:

و تنی ټسة ڄٱر قػاب ا این ڀونه ز٭یٳ ټوه انى: اڄكػاب:

اڄډن٫ ڈن اڄووڂ: قػاب ی٭نی آڊ ؾه ڈان٫ یىڊ ڈی وو.

قػة و قیا ا وو ڈاى و تاه ڈ٭ناای خنهااڊ تنی ڀٵسه انى

ټوڊ و ڈن٫ ا ونوڂ اار و تاه ٬ناواڊ اا ى آیاه ایٵه ی

ا يټ ټاوه اناى. و ویځا ټسااب « و ڈن تیننا و تینٻ قػاب»

ااای ڄٱاار قػاااب ا تااه ڈ٭نااای خااوه آووه و نوااسه انااى:

، ی٭نای نای ټاه خواانیىه اار ناوو ا تاه «اڈؤة ڈكػوتاص »

خوانىنی.

ا زوغه ته ڈ٭انی يټ ىه و ڈی یاتیڇ قػاب اڈای ٨اا ی و ت

و ازثا٢ تا غڇ ار اڀ ؾه این خو تناسه ا ا٬سٹاواذ

و تاو ای وونی اٴاو ار وڄی ٨هو و ڈنإ ڈااوی و ٤ثی٭ای

واو ی٭ناای خواا ٨ااا ی اٴاااو و تااه ویااه ناااڊ ا قػاااب

ڈی وو. ڈی ڀوینى ټه ڈان٫ ا نځاه ناڈكچ ته آناڊ

٬ٵاٲ نی واای ڈ٭انی ڀونااڀونی اار ټاه و ڈػډاو٪ ز٭یاٳ

« ڈٵاواذ اڄٹاآڊ »ټاڈڅی ا ته ڈا نوا ى واو، اة اٵهانی و

ڈی نویى ٬ٵر قاڄسی وونی و نٵانی اار ټاه زوا٣ آڊ ا

څثه هوذ غڅوڀیی ڈی وو.

اڄثسه ٸاتڃ يټ ار ټه و ٸآڊ ټایڇ ا واه ٬ٵار و وو ڈ٭ناا

اسٵاوه ىه ار ڀاه ڈ٭نای نوونځهىای و خاټىاڈنی ار ټاه

و ڈوو تنی اٴاو آڈىه ار.

ڀاه ٬ٵر ته ڈ٭نای ٸنا٬ر آڈىه و ڈاسڃ ڈاڄی ڈوو ن٩ا اار و

وڈاان ټاااڊ نیااا ٴڅیااس٭ٵٳ وڈاان ټاااڊ ٴٹیااا ٴڅیإټااڃ »ن٩یاا

ر تایاى قا ڀاٴسن اغاذ و و آڊ ټ ټه زوانځ اا « تاڄډ٭وٲ

خسی( نوووای ټنى و آڊ ټه زهیىر ار ڈ٥ااتٷ ٬اٲ

تهوو.

آنؿه و این ڈٹاڄه ڈوو ن٩ ڈا ار، ڈٵهاوچ اوڄای اار، ی٭نای

نوو نځهىای ا هوذ و ڈاسڃ غنی. ڀؾه ڈای زاواڊ تاای

وو ڈ٭نا واه ٬ٵر ا آوو و ٠ی ته ڈٵهوچ آڊ نډی نوو.

ڄٱر نی آووه انى: ز٭ٵٳ ق٬ٵر واسن(، نځاه وااسن ویځ ټسة

نٵ ا انػاچ قاچ و ونوار ا ڈوچ ار.

زٺ هوذ و خاټی نوتی »تنی ا ڄٱر نااڊ ٬ٵر ا ته ڈ٭نای

آووه انى. « و غڇ

ا ڈػډو٪ ڈ٭انی يټ ىه تای قػاب و ٬ٵاٲ ڈی زاواڊ نسیػاه

اناڊ ا ا ڀناه تا ڀٴر ټه ٬ٵاٲ نو٬ی قػاب وونی ار ټه

ڈی واو.

قٵ٧ ؾڇ، ڀو، ٸڅة و زډاڈی ا١٬ا و غواـ ا ڀونه ن٥اا

و ڀناه، ٬ٵاٲ ار ټه قاڃ این ٬ٵر و قػاب وونی، خوا

٬ٵاٲ اار و ی ٨ا ی ار. ته ز٭ثیی ڄ٥یٳ ز قػاب ڈیوه

٬ٵاٲ یه ی قػاب، تنی اٴاو ڈډٽن ار قػااب ٨اا ی

ٵااٲ و ٤هااذ تاا٤نی ا و ناوی ایػااو واسه تانى وڄی ٬

نٽوه تاانى. ایان ڀاوه ا قػااب زنهاا خواسه ای و ٨اا ی

تی ڈ٭نا وانى و ا وی ویځ ټانی اسنى ټاه او٬اای ٬ٵااٲ

ټوه و تا ز٭اتیی ډؿوڊ، ڈن ٸڅة خاټی واچ، نىا تاا ٸڅاة اا

و ټا واو، آوچ تایى ؾډ خاٺ تاى و ... نوو ا ڀچ ټوه

ڈی ونى انااڊ اایی ؾناین تایاى و «لیفجش ؤهاه»ڈىاٶ

ٸاڈو انىیه نوو نٽسه ای اای ا تنځانى و آڊ این ار ټه

ووڊ خاٺ، تیونی خاٺ ڈی خوانى و ڀا ٸڅاة خااٺ ڈوغاة

ناخاټی ته ناچ تی قػاتی و تىقػاتی نهوا اى ی تاو ىڊ ڈیوه

ى.

اڈاچ نډینی قه( خیاچ آو اهای اڄهی، وتاه قػااب و ٬ٵااٲ

زوغه واسه تایى ټه قػاتی ټه ااالچ ٸاا واوه »ڈی ٴڈایى:

ار، تای قٵ٧ ا ای ډار. ؾه ا ټه ناىا واسو

ٴڈووه ار، ؾه تای ڈو و ؾه تای ڊ، تای این ار ټه آڊ

ی ڈډٽان اار تاه واا٥ه اهای واٸ٭ی ټه این ا واناى و

ووه ای ی٥انی یا وسهای ٴااى ااس٭ډا خایډااڂ اونى،

« این اها نىه تونى.

:ضشست بحث ػفاف دس جاهغ اسای

ا آڊ غا ټه آوڈی ڈوغاووی اغسډاا٬ی تاووه و ا ن٩ا وانای و

ډنو٬ااڊ ناوو اار، اغسډا٬ی نیاڈنى ایػاو وات٣ اناانی تاا

٢ و ؾاؾوب ا ڈ٥ـ ڈی اوو ڈاڅڇ اار ڈثكص ټیٵیر ازثا

ازثا٤اذ انانی ته ویه و غواڈ٫ ڈسډىڊ اڈو ڈنك و واتا٣

ی و اوزی غن ای ڈواٴٷ تا یٽىیځ نډی وو، اڀ ؾاه قسا

ټه ؾنین توو تا ته تكص ٬ٵااٲ و ټیٵیار و خا ڈیناه واتا٣

نیاڈنى توویڇ.

43

45و 44شماره

واتا٣ وو ی و ڀاسه تناتاین ڄوچ ازثا٤اذ انانی تاه ویاه

غن ڈهاڄٳ، ا٬ڇ ا ڈكچ و ی ڈكچ و ٠وذ وغوو اڈنیار

ی وانی ٴاوی و اغسډاا٬ی و ایػااو غاڈ٭اه ای ااڄڇ و اایه

تهىار وانی، تكص و ڈوو ٬ٵاٲ، یه ا و خیینه اای آڊ

ی نیاڈنى ٤اقی ڈ٭ٴسی كیف و ڈینه و ا ٠وی ڈی نډایى

ار. تهینه ای وات٣

:هشسي بش ااع سابط اسای

واتا٣ انااڊ اا و اه قاوه و ی و یٻ نځاه ټڅی ڈػډو٬ه

٬ٴااڊ و ی قی٥ه ٽڃ ڈی ڀیو ازثا٢ تا ناوو ټاه و ڈٹوڄاه

ټٳ هوو اه ڈی یاتى، ازثا٢ تا نىا ټاه و تها ٬ثااواذ و

نیای ا زػڅی ڈی یاتى، اڀ ؾه ڀسه ی این ته تٹیه ڈواو

نی و ت ڈی ڀیو و ازثا٢ تا ډنو٬اڊ و ا انٳ و ڀاوه ا

٬څڇ انالٶ و ازثا٤اذ غای ڈی ڀیو. ی ټه و ڈٹوڄه

تااىوڊ زوغااه تااه ت٭ااى اوڂ ی٭ناای ازثااا٢ تااا نااوو ټااه ڈااسڅچ

نوونای ار نډی زواڊ ازثا٢ تا نىا ا زثیین نډاوو ډااڊ

تا ډنو٬ااڊ ازثا٢ی ڀونه ټه ازثا٢ تا نوو و نىا ٽڃ و نىه

ار.

ازثا٤اذ انانی ڈا تناسه ا نو٪ نځ و زكڅیڃ ڈا ا ڈػډو٬ه

غهاڊ تینی ڈا ار. اناڊ ایی یٽساخر و نىا ن٩اچ سی و

ډنو٬ااڊ ناوو و ا انٳ و ی ڈكو و ازثا٢ تا ڈػډو٬اه

غایځاه ته قىوو و قٹوٶ اڄهی و انانی اٴاو زوغه واناى و ا آڊ

ی ا قىوو نىا ینى قاڃ ز٭ىآټننى یا ڈی واننى تزػاو نډی

و ٨څڇ ته نٵ ار.

:اصل پاي اي ػفاف حجاب

ناایی ڈا یر خىیىه ای تا زوغه ته ااوڂ و خایاه اای آڊ و

ار. ٲ نځی ڈاض

و یٻ نځاه ټڅی اوڂ ی ا ڈی زواڊ ته ٬نواڊ خایه ای اای

ب تډو. و ٴ نٿ ٬ٵاٲ و قػا

قػااب اار ا ی قػاب ته ٤یٷ اوڄی ٬ٵااٲ ټاه ڈٹىڈاه -1

ڈاویٷ قٷ ا... ته اډا ڈای وو و اوای ایان قاٷ ا واغثااذ

ار.

و اڄه قٹوٶ اڈاچ اػاو ق٪( قاٷ ناىا تا تناىڀان تاا ز٭ثیا

آووه ىه، اوای قٷ نىا اڃ قٹاوٶ ...« و اټث قٹوٶ اهلل ٬څیٻ »

وو. ڈواو ا آڊ غىا ڈی نانسه ىه ټه ویځ

٬ٵاٲ و قػاب، قٷ نٵ اناڊ ت او ڇ ار خای ا آڊ -2

ټه زٽڅیٵی ٬ی و اغسډا٬ی تاى این ڈ٥څة ا ا اڄه قٹاوٶ

قٷ نٵر ت زو این ار »اڈاچ ػاو نی ڈی زواڊ توار ټو:

« ټه آڊ ا زډاچ و اه ٤ا٬ر نىاونى ٸا و ی.

ڈی زواڊ ا هن ڈ٭وچ ایان نسیػاه ا ڀٴار ټاه قاٷ نٵا

اناڊ ت او قټر ت اا ٬ٵاٲ و قیا و نىڀی ار.

خىیىه قػاب زنها یاٻ خوا نیار تڅٽاه نډااو تاو اا و -3

ڀایهای اٴاو ار قسای ڀااه نډااوی تاای ڈ٭ٴای ڈڅیار و

قیا و ی ٴ نٿ توڈی ڈی تاى خ ڈی زواڊ ڀٵر قػاب ضډه

اٲ اٴوڊ ت قٵ٧ زن و واڊ ٴو، نډااو ویار وینای و ڈڅای ٬ٵ

ار.

قػاب ڈان٫ ق١او اغسډاا٬ی نااڊ نډای اوو تڅٽاه ناو٬ی -4

اڈ١ای ق١و اغسډا٬ی ڊ ار یا اڀ ناڊ و نانه تنایننى

و تا ناڈكچ وته و نونى نیای ته قٽڇ قػاب نهوا ى توو.

و و نسیػااه قػاااب و ٬ٵاااٲ ڈوغااة نااوو اااډنىی اٴااا -5

ذ نٵا ا تاا اسوای هیر آناڊ ڈای ڀاوو و ا٥ف ٬ا

ڈی تو.

٬ٵاٲ و و خی آڊ قػااب تا ااا وایااذ ڈاان٫ اٴاوڀی و -6

ٴووڀی وقی و وانی ڈی وو. ق١اذ ٬څای ق٪( ڈای ٴڈایناى:

« ضډه و ڈكوڂ ٬ٵاٲ ټڇ ىڊ انىوه ا ار.»

: جاهؼػفاف صیات اخاللی اجتواػی فشد

و قٹیٹر االچ ڊ ا و ایه قػاب تاه ٬اه ڈای آوو زاا

ڇ ٬ا٤ٵه، ٸر، ڄ٥ٳ، زتیر و ڈكثر تاى وڄی ونیاای اب ڈ٭څ

٬ٵاٲ ا ا ڊ ڈی تایى زا او ا ته ٽڃ ڄ٭ثاه تاه تااا تیااوو و

یه ا زإڈین ټنى و هایر او ا نااتوو ااو و ؾناین نای

ویځ ڈ٭څڇ ٬ا٤ٵه نیر.

ین اټط ٸیة ته ازٵاٶ ڈڅر ا و آیا تنات ڀوا ی ڈسوڊ زایهی و

ای غهاڊ، قػاب و تین ناڊ ڈ٭ډوڂ تووه اار ا ؾناى و

٤وڂ زایم ٴا و نیة ای ی ا ٤ی ټوه و ڀا ی تاا ا٬ډااڂ

قاټډاڊ زىیى یا زهٵیٳ یاٴسه ار وڄی یؽ ڀاه تاه ی څیٹه

٤و ټاڈڃ ا تین نٴسه ار.

واٸ٫ یٽی ا و یڃ اای ٴاڀیی قػااب و زډااچ اویااڊ و و

ڈا ة و قسی اٸواچ تىوی ٴ٥ی تاووڊ ٬ٵااٲ و خوا اار.

واساڊ آوچ و قوا نی ٴ٥ی تووڊ خو ا اضثاذ ڈی ټنى.

44

45و 44شماره

نانر هیر و انانیر ڊ زنهاا و اایه قػااب ڈسثڅاو

نهاى، ڈی وو این ٬ٵر و خو ار ټه ڊ ا ڈٹاڈی وا ڈای

یثایی تای ڊ ڈایه ار اڈا تایى ته غا ڈٲ وو و ټااذ

غډاڂ ڊ، قٵ٧ ٬ٵاٲ و قػاب ار.

یٻ غاڈ٭ه ا زٽیڃ ڈی و ى و ڈای زواناى ی ڊ نیډی ا خیٽه

و ات٭او ڈهسڅٳ ٴ نځی و یای و اغسډا٬ی نٹ آٴین تااى

ا٪ االچ تا ٤ـ خو ڊ و قٹیٹر غوا ق١و او ا و اغسډ

او ټوه و تا اقٽاچ و وسواذ نوڈنىانه و ؾځونځی ڈان

و انالٶ اغسډا٬ی ڊ، غڅوی ڀس ٴاو و نا نػایهای نای

ا انسال٢ ڊ و ڈو ا ڀٴسه ار.

خ قػاب ٬اڈڃ آاوی و اڈنیر ڊ و غاڈ٭ه ار ناه اااذ

او، وډناڊ االچ و انٹالب و انٹالب ااالڈی تای ا ا ټا

الـ ناڊ ڈڅډاڊ ویاٴسه انى ته ٬نواڊ ا ځی ا ډیر قػابوی

و ته ډین ڈن٩و اوڄین اٸىاڈی ټه و ااسای غناٿ ٴ نځای

٭ی و انػاچ آڊ وانى ا تین توڊ این خوا و ٬ٵااٲ نااڊ

ار ؾوڊ ته ونی ڈی واننى ټه اڀا ایان ڀاو ااډنى ا

ناڊ ڀٴسه وو ڈنإ ٴاو ا و نا نػایهای ٩٬یډی و غاڈ٭اه

ى ى، ڄاا و ونیاای اب تاا واوڊ ا٭ا ایی و االڈی نوا

زاااوی قٹااوٶ آاوی و ق١ااو ڊ و اغسډااا٪ و نیاا ٴ نااٿ

ڈىڀایی زال و ڈنكٲ انسن غواڈ٫ انانی ته ویه غواڈا٫

االڈی واسنى و وانى زا ا این ځ ته ا ىاٲ خڅیى ناوو ټاه

وار اذ ڈنات٫ ڈڅی و اسیالی یای و نٵوي ٴ نځی ار

یاتنى.

قػاب ضډه ی ٬ٵاٲ وونی ار ټه ز٩ا و نډوو تیونی یاٴسه

ار و ته نو٪ خو و ٨هو اغسډا٬ی اٴاو و و ویااویی تاا

ناڈكچ ڀٵسه ڈی وو.

نځاڈی ټه ڈڅٽه ی قیا و غاڈ٭اه ای و و ٸاڄاة ڈاوچ اول

ټو و نسیػه ٬ٵاٲ و نوونځهىای وونای ایػااو اىه اد

ای ٬ٵاٲ ی٭نی یانر ققٵ٧ قیڇ ا( و ٸنا٬ر ققٵا٧ ضډه

قىوو( آٽا ڈی ڀوو.

نځاڈی ڈای زاواڊ قػااب قٹیٹای و ڈ٥څاوب و و ٬این قااڂ

ڈكثوب ا و غاڈ٭ه ڈا ىه نډوو ټه ڈاقڃ خیاین آڊ ایػااو

ىه تاى. ؾنین غاڈ٭ه ای ڀا تاا ػاوچ اای ٴ نځای آڊ

اذ وډناڊ وانڅی، ڄااڊ تناسه ا زٵٽ ءوی ڈ ا و یا اڄٹا

نهوا ى ى و ا این تاو ڀانٹى نوی ور تنهوا ى وار.

:يظگی اي هفم ػفاف

٬ٵاٲ و نویسن وای و تات ٴوڊ ناوا ی اهوانی و ټا

نٵانی ؾه ویڀی ایی واو:

نڅسی انانی ار. -

قاڄسی وونی ار. -

نانه ای تیونی واو. -

ٴسا و ڀٵسا تو ڈی ټنى. و -

تا ٴسا و نانه ای ڈسناٸ، اڀا نیر. -

نه ا ڈو٫٠ نازوانی تڅٽه ا تڅنىای ٬اذ و اٸساىا اوذ ڈای -

تنىو.

وٸسای ڊ خوایىه و »هیى ڈ٥هی و ڈوو قػاب ڈی نویى:

نځین ا نانه تیوڊ وو و غانة ٬ٵااٲ و خاټاىاڈنی ا ٬ایار

ٴااى و ڈااقڇ غاؤذ نډای ټنناى ڈ٭سا آڊ اا ټنى اٴااو

1«ونى.

ڀیناخای اار، خوا « ٬ٵااٲ »تای « قػاب»نانه تووڊ

ناڊ ٬ٵاٲ ار و اناڊ ای تپ و اویاڊ آاډانی نیا تاىاڊ

یى ٴااواڊ اىه نى و ی٭ر االڈی نی ت آڊ زإڄزویه ټوه ا

وا ار. ډین نڅر انانی یٽی ا ٴڅاٵه اای ااڅی خ

2آوڈی تووه ار.

و نو واتسځی خو تا قػاب اساو ڈ٥هی ڈی نویى:

قیا و ٬ٵاٲ ا ویڀی ای وونی اناڊ ار و قػاب ته ٽڃ »

و ٸاڄة و نو٪ و ؾځونځی خو تا ڈای ڀاوو، زٵااوذ تاا٤ن و

٨ا یا وـ و غى و یا ڀو و اىٲ ا ڈای زاواڊ تاه ٬ناواڊ

ټا تو. زډطیڃ و این ڈینه ته

ته ڀډاڊ ڈا اینها وو قٹیٹر سنى و ڈیاڊ واتسځی این وو نیا

3«ته زإڈڃ واو.

تا زوغه ته آڊ ؾه ڀٵسه ى، ڈ٭څوچ ڈی وو ټه ازثا٢ زنځازنځی

ڈیاڊ ایډاڊ و قیا و ٬ٵار وغاوو واو و اڀا انااڊ تهوا اى تاه

تزین ٴ١یڅر ای انانی ور یاتى، تایى ته چ و قیا زوغاه

ویه ای واسه تاى.

133، ص 1331 ئله حجبة،سمطهري، مرتضي، م -1

.32حجبة، ص ،مهريسي -2

. 12، صص مطهري، همبن -3

45

45و 44شماره

تیج گیشي

غهر ایػاو ٴ نٿ قػاب و خو كیف و غاڈ٭ه تایى اتساىا

ٴ نٿ قیا ا ایػاو نډوو د تای ٬ٵاٲ تناڈه یی ټو و

خی آڊ غهر قٵ٧ قیڇ ا و غىاای غواڈا٫ ڈهاسڅ٣ زاال

ټو ت٭ى ټه ٴ نٿ ٸنا٬ر ته ٬ناواڊ نویاٻ زاین ڈقڅاه تاه

ذ آڊ و قػاب ایػاو ى ته زثیین اڃ قػاب و آضاا و ٠او

ی٭ر ڈٹى االچ خوانر.

قیا اڈی اټساتی ار و ٬ٵاٲ و اضا : ډاڊ ٤و ټه ڀٵسه ى

زال قاڃ ڈی وو تا زوغه نانواوه ته انسهاب ډ ایسه،

ڄٹډه ی قالڂ و ... ا اڈوی ار ټه ڈین وغوو ٴو ا غهر

خی قٷ و اڈو ڈ٭نوی آڈاوه ڈی ټناى و و ڈیناه ی ایػااو

زای ا تناڈاه اااڊ قیا، ٬ٵااٲ و قٽاڇ قػااب، ڈااڊ ټاڇ

ڈی ڀیو.

٬ىچ الڈر وانی و غاڈ٭ه ت ٴو زإضی ڈی ڀااو یاا ٴاو و

زإضیڀاای و اضخایی اسنى ا اډا غاڈ٭ه ډواه و قااڂ

اااڊ ٴ نځای تاه ٬واڈڃ آیة ای اغسډا٬ی تی زوغهی تناڈاه

غهر زٵیكاذ اڄڇ و خ ټاوڊ اوٸااذ ڈ٭نوی، نثووڊ اڈٽاناذاڈو

ر، ٬ىچ اسٵاوه ا ٴر ای ٤الیی غهار زتیار وینای و ٴا

ڈ٭نوی زو٣ انه ای ڈڅی و غډ٭ی و ... ا ڈی زواڊ ناچ تو.

:پیطادات

آڀا ی تهی ته یوه ای غاب و ڈسناة تا اوتیاذ ناڃ -1

غواڊ.

٭ه تا ااسٵاوه ا اتاا اذ و غاڈازٹای ٥ف انالٶ و ڈ٭نوی -2

ٴ ناٿ ټسااتهوانی و ڈیناه ی اناالٶ و ی زویٹی و زو٭ه

یر.ڈ٭نو

غهاانی ٴا٤ډاه ی غایه ی تین اڄډڅڅی زكر ٬ناواڊ غاایه -3

اڄ ا ز٭یین وو ټه ته تانوانی ټه ٠ډن ٬ایر قػاب و ٬ٵااٲ

ر ای ٬څډی و ٴ نځی ور یاٴسه انى، ا ىا وو. ته ڈوٴٹی

ڈڅی ته ٬نواڊ تاڊ وین و نٵاوي تاو اای ی ه ا انهاسٵاو -4

وینی و ڈٵا یډی ؾوڊ قیا، ٬ٵاٲ و ... و ڈػډو٬ه ای واسانی

و ٴیڅډهای ینډایی.

زوغه ویه ته وان آڈواڊ وتاسانی و ا نډاایی و آڈاو -5

ټاآڈى و اوڄی ڈٵا یڇ ڈ٭نوی.

ٴ ناٿ نای غایځین ټوڊ تناڈه اایی ټاه ڈسنااة تاا -6

ر ټاٴی تنووا تاى.وینی و ڈڅی تووه و و ٬ین قاڂ ا غاتی

ااسه ی اڄځو ای ڈناة قػاب تا زوغاه تاه او٠اا٪ ڈاانی و -7

ر ای اغسډا٬ی اٴاو. ڈوٸ٭ی

ه تاه وووی اای ڈثاه تا ڈ٩اا ٴااو و تای قڈسای و زوغا -8

ٴ نځی ا ٤یٷ ڈا واه، اینسنر و ...

ته ٬نواڊ قػاب تز ڊ ایانی و ٴهر آضا ڈ٭ناوی ؾاو -9

غهاڊ ضثر وو و تناڈه ای زثڅیٱازی ڀسوه ای تا ااسٵاوه ا

٨ٴیر انه ای تین اڄډڅڅی ایانی و نی غهاڊ ااالچ وی آڊ

وذ تځیو.

و وانځاه وای تاا ٬ناواڊ آانایی تاا ن٩ااچ ناانواوه و -10

قػااب ی ی ٬ډیٷ وی ڈإڄه ډوای و االچ ٠ډن ت

و ٬ٵاٲ و ویځ ڈهاذ ای نىڀی، ااسه وو.

هابغ هأخز

تاٸی، نو، نځا ی ووتاه ته زتیر االڈی، تكص ویڀی اای -1

.٬66ډوڈی اناڊ،

غواوی آڈڅی، ٬ثىا...، ڊ و آیینه غالڂ و غډاڂ، اا، ٸڇ، ظ -2

. 1418ووچ

اڄكػاب، اڄس، ٴیوڈی، اڄډثاـ اڄډنی.غو ی، كاـ اڄڅٱص -3

( 12/11/58ن٥اب اڈاچ ته تانواڊ ٸڇ ق -4

. 75هیى ڈ٥هی، غهاڊ تینی زوقیىی، -5

٬اوڂ، ڈكډوو، ڈػډ٫ اڄثكین، وٴس ن و ٴ نٿ ااالڈی، -6

. 1408ظ ووچ،

اڄ٭ٵه، اتن ڈن٩و، ڄاڊ اڄ٭ب، واه ی ٬ٵر. -7

٭ػاڇ ڈٵاواذ اڄٵاا٦ ٸاآڊ، واه ی اڄ٭ٵه، اة ااٵهانی، ڈ -8

٬ٵر.

٬الڈه یى ڈكډى قین ٴ١ڃ اڄه، ڈػڅاه ی خیااچ ڊ، غوانااڊ، -9

. 19، 74و و قػاب، ډاه

ٸآڊ قوه قػاذ، وه نو، وه اقاب( -10

، 1375، اىا، 43ڈ٥هی، ڈز١ی، ڈتڅه قػاب، ظ -11

28 .

قػااب ا یاا »، ڈهیی، قػاب، یى ٬څی اواذ ٴه -12

« و

قػاب و ٬ٵاٲ ڈوی ووتاه ته ڈػڅه ی خیاچ »نا یى ٤یثی -13

75، 95ڊ، ډاه

ناٸی، ڈهاىی، غااڈ٫ اڄا٭اواذ، ڈ٥ث٭اه اڄنػاٳ، اڄنػاٳ -14

. 1382ا ٲ، ظ ووچ،

نهع اڄثاله -15

46

45و 44شماره

گفت ا اگفت ايي اس وزات هستوز

1هرتضی غسهی

:چىیذ

ازثا٤اذ ناڈیىه ىه و و ته و ڀس ڈای ٬ی ټه ٬

یاتى زإضیاز ا ت زډاچ سی ت غای ڈای ڀااو و آڈاو و

خو زاٴسه ای غىا تاٴسه نیر ټه نوو ا ټنا تٽى تڅٽاه و

ى و ڈاو ایان زٱییااذ ذ ار. ؾاټه ڈوڄاڃ و وڂ این زكو

زٽنوڄاوی، ووی ا ته ډا ڈی وو و ووی این ن٩اچ ا ٴاینى

٬څڇ و غهاڊ ڀسوه ار.

ی و ټاٴی و این اسا وااسه ن٩اچ آڈو و خو زٱییاذ ټڅ

و واو ؾنى ڀا ی ټانای نىه یا و ٬ډاڃ وار اغاا

نډی وو. یٽی ا این ڈواو ضثر نډاذ ڈاسډ وانا آڈاواڊ

ا ار ټه این ڈٹاڄه ته این نٽسه ڈای خاواو ټاه غایځااه خ

ډین و وانا ای ټالی و اڈ آڈو ټػار و ویىڀاه ڈ٭څ

خینهاوی ی آڈواڊ ته آڊ ؾځونه ار و ت آڊ ار ټه تا ااسه

و این نو آینىه ای ون ٴاوی ن٩ااچ آڈوای وان

نډایى.

ن٩اچ آڈو و خاو، ضثار نډااذ ڈاسډ، ولوات ولیذي:

اسٵاٮ ا٤ال٬اذ :همذه

ویځ ڈسٵاوذ اار و و ی ټه ڄك٩ه ا تا ڄك٩ه و ونیایی

٬ی ټه ٬څڇ ته ٬ر نو و قاڂ خیٴر ار و ټهناه اا

ته نیاڊ دوه ڈی وو و زااه اا غاایځین ڈای ڀوناى و و

اضااذ ڈانی ټه ته ناچ ٬ ازاڇ و ٬ا اڄٽسونیاٻ ڈای ناڈناى

ار و نوی ا و ن٩اچ آڈو و خو نی ته ٨هو انیىه

تا٬ص زٱییاذ تنیاوین و آڈو و خو ڀویىه ار.

ی و ټاٴی ټانای ناىه تنی این زٱییاذ ته ٤و ټڅ اڀؾه

و نٹا٢ ٠٭ٳ تیای و آڊ ته ؾڇ ڈی نوو تا این وغوو اڀا

ی خ ڄیواڊ ڈا ىه وو ایان ته ویى اناٲ نځیسه وو و نیډه

و ن٩اچ آڈو و خاو نسیػه قاڃ نوا ى ى ټه زٱییاذ

کارشاس زتاى ادتیات فارسی- 1

ذ ذ ٴاوانی نی واو ټه اڀ نٹا٢ ٸاو غنثه ای ڈطثر و نٹا٢ ٸو

ته نوتی اغا ڀوو و ڈسىاوچ تااى تاه ناووی ناوو تایای ا

٠٭ٳ ا زڈیڇ نوا ى ى.ر ا ڈی نهوا ى ى ڈځ تا ٭ی و زاال و ناو این ڈوٴٹی

و.ی ٴ نځی و آڈو و ختینی ډٽااڊ واسها غډڅه زٱییاذ و یٻ نډونه ا ٤ـ ای ٸاتاڃ ڈالق٩اه تكاص

ڈی تاى. اڀؾه « غایځاه خ ای زىیػی و نډاذ ڈسډ»ڇ خ ای زىیػی واسه وڄی نه تاه ایان ٸثڃ ا این نی ڈ٭څ

ٽڃ ټه تای وان آڈو و ټاناڈاه اسونی ڈاسٹڃ تاه نډاه ڈسډ انسا یاتى.

ر ټه این ٤ـ ؾه ڈ٭ایاة و ڈكاانی واو و قاڂ تكص این ار ایان ؾځونه ڈی زواڊ ڈ٭ایة ا ت٤ٲ نډوو یا تهس تځوییڇ ٬څ

ڈ٭ایة ؾیر و غواب ته اا ذ ٴوٶ ڈای تایار ډٽاااڊ ا تاه وو ڀاوه

زٹیڇ نډوو:ر ڂ ټانی سنى ټه و اتسىای اڂ زكایڅی ا ا ډیا ڀوه او

ڈای و ناى و اینٽاه نډااذ خ ای زىیػی واو هن ڈسډ ؾنین و ؾناڊ ار و ...

زی تاه و یڅای ټاه ڀاا ی نیا ڈن٥ٹای وڄی ت٭اى ا ڀار ڈاى ڈی تاى ا غډڅه:

قػڇ یاو ټساب ا تا زوغه ته ا٬ر ڈكىوو، ز٭٥یڅی اایی ټاه ویځا ی ته و ڈی نوو یا اینٽه این ٵسه وٸر نیر ٵساه

ی ڈی اٴسى و و ڈواوی نی تاه و ... خ ای زىیػی ته زإنی ڈسډ و یٻ اڈسكاڊ ڈیااڊ ی قٲ ڈی ڀوو و نډه٤و ټڅ

زچ ڈكىوو ڈی ڀوو و این غاار ټاه و ڈٹااچ اغاا ٤اـ تاا اقاا ڈای ټناى قاٲ ،ڈٽڃ وتو ڈی ڀوو و وان آڈاو

ای ڈ٭څډ ٴٹ٣ غنثه ٭ا واسه و نډاذ ڈاسډ ا ډیار و .آڈو ا ور ڈی و ى ا٬سثا ا نو وان

ی خایانی ت٭ى ا ه ته نډهاین وسه ا ڈ٭څډاڊ و خایاڊ زچ تا زوغزاا تٸاا ،ی خایانی و ڈسډثٻ و نځین ټوڊ، تین نډه

ی ڈاسډ ڈی ټننى و نډازی ا ضثر ڈی نډاینى ټاه ٬ډاال نډاه واٸ٭ی وان آڈواڊ نیر.

وانا آڈاو ڈای ڀاوو و ڄا این ٬ډڃ تا٬ص زنثڅی و نډاووڀی وان آڈواڊ ته این تنىه ڈی نډاینى ټه و خایاڊ نوتار تاه

نډایناى. « اسٵاٮ ڈ٭څوڈاذ»قٵ٧ وو تدوانى و و ا٥الـ زی ټوزاه اڈسكانی ته ٬ډاڃ ټه اڀ ا ډین وان آڈو خ ا ڈى

ی قى ناب ا نی ویاٴر ټوه ار ته ٤او آیى ټه ٨ا ا نډهٷ ته غواتځویی نهوا ى ى. یا ډاڊ ڀونه ټاه قٵا٧ ڈوٴ ،ٸ٫٥

نډووه ډاڊ ڀونه نی ٴاڈو نډووه ار و و ا ٬ډٹای ٴاا ر این اڈ نی ون ار، ڈ٭څوڈااذ تاه زاىیع نځٴسه ار. ٬څ

واو ي ن نځویاىه زاا ٤ثٹاه تناىی اوو و و ڈواٸا٫ ٠اوی اسٵاوه وو.

47

45و 44شماره

ڈی ى خ ٤اـ ٸاتاڃ ٠٭یٳ ته ن٩ ،اینػار ټه این ٤ـٸثوڂ و ټانای ىه ڈی تاى وڄی ؾوڊ ته ٤و اكیف اغاا

ی ڈ٥څوتی نىاسه ار اڈا...نځویىه ار نسیػهڀوه ووچ ډٽاانی سنى ټه تاه قاٲ اای ناوو و ڈیناه

ة ر و ا نډاذ ڈسډ ٬ډڃ ڈی نډاینى و ته ٤او ڈزا ا ډیټننى و آنٹى زٽا ڈی ټنناى ٵسه ا وان آڈواڊ ااڂ ڈی

ر نډی ټنى و ڄك٩اه ټه ویځ یؽ وان آڈوی اقا اڈنیډ و ا ا او تدى و این اڈ او ا خویاا و آڈاوه ار ټه ڈ٭څ

ایان زاو »ه ڈی وو ټه ته ٸوڂ ڈ٭وٲ ا٬ی ڈی ڀوانى و ڈسوغڈكٽاڇ و ااسوا وی ،ڇو ڈ٭څ« تډیی ا آڊ زو تډیی ا نیر

نااوب و ،ٲ نااوو ایااساوه ااار. خاا واناا آڈااوقاا ڈی نوانى، و ټال آاڈ ناثی تٸاا اار، ناوب ڀاو

ڇ زډااڈی ڈی و ى، و یاووار توای ڈی ټنى. و خایاڊ نی ڈ٭څا نډاذ ڈسډ ا غډ٫ ڈی ټنى و خ ا ڈ٭ىڂ ڀیای و ڄیار

ناوو و ډاڊ ا نوو و وان آڈاو ضثر ڈی نډایى. این ڀوه ا ڈ٭څی ڈن٩و ىه اتا ٠ایر ڈی نډایى و ویځ نیای ته ثٻ نډه

ی ڈسډ و خایانی نیر اڈا ...و نځین ټوڊ نډه٬یة ټا این غا نډایاڊ ڈای اوو ټاه ت٭١ای ا ڈاىا ٤ثاٷ

ی نډاذ ڈسډ ٬ډڃ نډی ټننى. ی٭نی نډااذ ڈاسډ تهناڈهخایانی زو٣ وتیا و ٸثڃ ا نډاذ 20اڄی 10ټه تایى قىاٸڃ

ٵانه و ٬ډاڃ ضثر و زكویڃ وٴس ڀوو و و ایانه ضثر وو ڈسإ ؾنین ټای انػاچ نډی وو.

٬یة ویځ اینٽه و غڅاذ ٸثڃ ا اڈسكاناذ اتا ڈی ڀاوو ټاه ی ٸاتاڃ ڈالق٩اه ی خایانی ٴاڅهی ڈسډ و نډهنثایى تین نډه

نى.ای تاى و وو نډه تایى ته ڇ نویٻ تار قاڂ ااڂ این ار ټه وان آڈوی ټه و ٤اوڂ زاچ ٴ٭اڄیا

هی واسه و نډاذ ڈ٥څوتی نی ټة نډووه اار ای ٸاتڃ زوغی نوب و ٷ ته اقا نډهآیا اناٲ ار ؾوڊ ته وڄیڅی ڈوٴ

ی ڈسډ او نی ټا یاتاى زاا زاواڊ خایانی نځویىه ار نډه تٸا ڀوو

ځیڇ این ٬ډڃ یٻ ٬ډڃ انالٸی نهوا ى توو وڄای اڀ ڈنٵانه تنٵانه این ٬ډڃ ااڄه و و خایااڊ زاچ انػااچ ڈای اوو و ڈسإڇ ی ااڂ ڈی وو و تای وان آڈاو ر و ا٬سثا قٲ ڈ٭څا ډی

ڇ و ایػاو ڈی وو و ا٬سثا ڈ٭څا هڇ ثهنی تین قٲ و ٬ډڃ ڈ٭څ ټال ټڇ نٿ ڈی ڀوو.

ػه ڈی یڇ ټاه تایاى ٤ثاٷ تهاناڈه اا و و خایاڊ ته این نسیڈٹاذ و آیین ناڈاه اای ڈتو٤اه ٬ډاڃ نډاوو و ا نډاه ای

تایاى غایځااه ناوو ا قٵا٧ نډایاى و و ٴٽا « ڈسډ و خایانی» زواڊ و زٹاڊ نثوو.

و خایاڊ خ ا یٻ ن٩ناوا ی ا ز٭اىاوی ا وتیااڊ و ااازیى یاساڊ اای اهیى ڈكسچ و وتیااڊ و ڈ٭اونااڊ و ڈااواڊ وت

تا ن، ٬څی تن ڈوی اڄ٠ا، اڈاچ نډینی، هیى ڈاانی و اهیى 90نډاذ ڈسډ زٹیثا ی غایی و تكص و زثاوڂ ن٩ و ڈینه

وى ا ډٽااڊ ت این تاو توونى ټه نډاذ ڈسډ تایى غایځاه واٸ٭ی نوو ا قٵ٧ نډایى و این اڈ ڈډٽن نیر ڈځ اینٽه ایان

خایانی تٸا ڀاوو و ی سٹڃ و تىوڊ ون٩ ڀٴسن نډه ڈ ،نډهنډه ڈسډ ډاه تا نډه خایانی ضثر ڀاوو زاا ؾنانؿاه وانا

ی خایاانی ڈوٴاٷ و یاا ٠ا٭یٳ تااى تاا نډاه ی آڈوی و نډهڈسډ غثاڊ ڀوو. ڈىیاڊ و ڈ٭اوناڊ و ڈاواڊ نی ډځی تاه

ی ڈسٹڃ و ووز ا نډهی ڈسډ این اڈ ڈ٭سٹىنى ټه اڀ نډه خایانی ضثر ڀاوو، و خیاٴر زكایڅی وانا آڈاواڊ ڈااض

نوا ى توو. ن٩ناوا ی ٴاوٶ تاه اوذ اٵا ی و و غڅااذ ڈهسڅٳ انػاچ ڀٴسه ار.

تیج: ا تی ڈواو يټ ىه و ن٩اذ و خیانهاواذ ډٽاااڊ ڈای

زواڊ ته ٤و انسا ته این ڈواو ااه ټو:وان آڈواڊ ته این نسیػه ڈی نى ټه تایى و ٤اوڂ ااڂ -1

زكیڅی و تهواننى و ا غډ٫ ىڊ و ا ت وی یٽاىیځ ٬ډال غڅوڀیی ته ٬ډڃ ڈی آیى.

قٵ٧ آاڈ و ن٩ڇ و ټاال و زاال وانا آڈاو غهار -2 تهثوو نډاذ ڈسډ.

و وان آڈو ته این نسیػه ڈی ى ټه زال تیهووه نثووه -3 ی ڈسډ غىاڀانه و ڈسٹڃ ڈكاثه ڈی ڀوو.نډهوان آڈواڊ ڈػثو ته ڈ٥اڄ٭اه و زٽاا ،ؾوڊ و ٤وڂ اڂ -4

زا وؾاا ٴاڈوای ڈ٥اڄاة ڈای اونى و یڈ٥اڄة ڈی تاانى و ڈ٥اڄة ا ٬ډٹی ٴا ڈی ڀینى.

ڇ ووڀانځی ایػااو نډای اوو و قڈار تین قٲ و ٬ډڃ ڈ٭څ -5 .ڇ قٵ٧ ڈی ووټالی ڈ٭څ

ی ڈسډ نوتی ویاٴار نډاووه اار وان آڈوی ټه نډه -6ی خایاانی ڈ٥څاوتی نیا وااسه تااى زاا و ٭ی ڈی ټنى نډاه

ا تاى.ڀڈ٭ىڄ زإضی یٻ ډا نځی ټڅی تین ډٽااڊ و وٴس تٸا ڈی ڀوو. -7ڈ٥اڄ٭ه ڈسډ غهر ټة نډاه ڈاسډ ڈوغاة وڀیای -8

ڀوو.واسډی وان آڈو تا ټساب ڈی هابغ:

ه ڈوتاذ وای ٬اڄی آڈاو و خاو وتیناناه ڈػډو٬ -1 «1382»وای ٬اڄی آڈو و خو

آیین ناڈه اغایی ڈىا وتینانه اوای ٬ااڄی آڈاو و -2 «1382»خو زاتساڊ

وتینانه وای -ی ه اڄه ڈسو٥هآسین ناڈه آڈو ووه -3 <<1383>>٬اڄی آڈو وخو

-٬یی اتاا یڇ اوه -ٴڅٵه زتیر قٴڅٵه آڈو و خو(-4 1374ڈواو-انسااذ وانځاه خیاچ نو

وټسا اقډاى -وټس وایو نووی -و ا و ٴنوڊ زىی-5نواو -وانځاه خیاچ نو انسااذ -وټس ټیڇ ٬ذ نواه-آٸااوه1375

48

45و 44شماره

در تستاى دستاى

«ػلي اصل ولی سیاستاي»گای ب وتاب ڈ٭وو زاټی زاڄیٳ : آٸایاڊ ڈكډوو سځا ه٠اسی و قثیة اهلل غهانی خووینه ت ڈثنای نٹى وزٵی ڈ٥اڄة نهع اڄثاله ته ویه ٴڈاڊ ڈاڄٻ اس .

ٵكه 216؛ 1391انسااذ : ناټیاڊ . ٸڇ آٸای وټس اسځا ا وتیااڊ ٴا٠اڃ تااڊ و اوتیااذ ٬اب و ا تڀوااڊ ڈكثوب اڄٹڅوب و ڀاوه وی آڈو و خو ه٠ا سنى. نهسین زاڄیٳ نوو ا تا ناچ و یاو نػسه و تیاڊ ڈازة

آا ټوه و یٹینا تاا ایان –٬څیه اڄالچ –ڈوڄی اڄډوقىین ٬څی زو، نویى نٵسه ار ای آنٽه و نځاه» ڈڈه ټه :

«خوا ا ته ناچ زو آا ڈی ټنڇ وتاه ی ق١ذ ٬څی و هیر خ ٴی و ٴ١ایڅر او ، ا ڈن٩ی، ټساب ای تپ و ااډنى نواسه اناى وټوا

زااڄیٳ ٬الڈاه « اڄٱىی» ایی سپ ؾوڊ وایه اڄډ٭اٲ ٩٬یڇ و اځاڊ اڈینی نځاسه ىه و ت ڈثنای نوسه اای زاتنااٺ خ

« ڈاو ناڈسناا ی »و « ات ڈاو زاایم » نٽسه واڊ آڊ تڀوا ا ناڈیىه انى وا تین آڊ ډه ناىڈاذ تای اډا و اه ا٬اسالی االچ ، ؾوڊ غنٿ ایی ټه وو تاه وو خیااڈث ڈٽاچ ق( ډی و و نثو ای تا ڈ٭اناىین وو و نویاٻ ، ا اٽوذ و

نالٴار ٬او ناه ا ،اا ٽا نانه نینی ٴازا اٴیااو زاا ا تاا ز و وا زا ا « نهع اڄثاله » انىیه ای ، ی٭نی ټساب

ډه تډوه انى، ؾناڊ ټه این ټسااب ڈاس٥اب ا اڇ انٿ غځ ڀوه ڀان ، اتواڄٵ١اسڃ و اتواڄ٭ػاسة او ، وانسه انى .

یاوڀای ار ڈس٭اڄی و ٬ی « نهع اڄثاله » ټساب اغډنى ا ټالچ اهلل تهسین وسو نىڀی و ڈهډسین یوه ناڈاه ټه خ

اوڂ یار ای ٬څوی » قٽوڈر وای ڈڅډاناڊ ار ټساب ا ډین ویىڀاه ، ی٭نی یوه ی قٽوڈر ااالڈی تا ڈثناای «

ن٩یاذ اڈاچ ٬څی ، زاڄیٳ ىه اار . تاا تهاه ڀیای ا ن٥اة ټاه وقٽڇ و اسڃ آڊ خیاوای ڈٹاى و ټسااب اای ویځای

وتاه انىیه ای او نځاسه ىه ار . چذ دست گل اص ايي بستاى :

ا ا « ٬اىاڄر »هایسی اار ټاه » ٬څی ٬څیاه اڄاالچ تز ڈی وانر ، آڊ ڀاه ټه ا او خیىنى : ٬ىڂ یا غاوو « ټچ»

، ټىاچ تز ار ٴڈوو : واوڀی ، ؾی ا ا ته غای نوو ڈای غهار و ڈټا ناوو تیاوڊ ڈای ټناى، نهى ،اڈا غوو ایاء ا ا

٬ىاڄر ،یار ٬ډوچ وڄی غوو ، ٬ا٠ی و نوی ار . خا ٬14ىڂ اٲ ار واٴ١ڃ .

و ڈیاىاڊ غناٿ ، ٸثاڃ ا ا ؾیا –٬څیه اڄالچ –٬څی ،وډن ا ڈاننى خىی ټه ٴنى نوو ا نایكر ڈای ټناى او ا خنى و انى ڈی و ى و تاه نځااچ ٽار آڊ ، تاا اایاڊ ، آڊ ڀونه تنوو ڈی ټنى ټه زایم زاټنوڊ ؾنااڊ یااسډىای تاه

15ؾڇ نىیىه ار .ین ڈوذ و یه ی ٬څی ، نو٬ی یٻ اانسن ڈااو

و زډیڇ ڀیی و هیر واوڊ تاه آڊ اا وا ډیار واوڊ تاه تىانیى قٷ ډاار تا » ن٩ آناڊ ار ، ؾناڊ ټه ڈی ٴڈایى :

ڈن ټه ؾیی ا ا ډا ندوانڇ ، غا ا غناٿ و ټاای ا و .153« ٪ ڈٹى ،تىوڊ ای وڊ تا ډا انػاچ نى ڇ و ټه ناوو تاای ....... وٸسی ٬ډ تا اڈاچ ٬څی ق٪( ڈوذ ټ

ایان » غنٿ تا ایانیاڊ قټر ټنى ، اڈاچ ته وی ؾنین ٴڈاوو : ټا خیوی و نوای نه ته انىټی داه توو و نه تاه تایای ا آڊ ، وین نىا توو ټه نىا ؾیه ا نډوو و داه او ټه آڈاوه ا ټو و یا یای ٴڈوو ، زاا تاىانػا ایى ټاه ایى و خزاو آڊ

ى ټه وڈیى . ڈا ا نىا و٬ىه ی خیوی نوا یڇ . او تاه تىانػا وڈیو٬ىه نوو وٴا ټنى . و داه نوو ا یای و ى. غایځاه ڈاڈاىا و این ټا ، غایځاه سه ای ار ټه ڈهه ا ا ته ڇ ٴاا ڇ آوو

و ، ڈهه ثوتنی ا ٠ډیډه ی تنی ویځ واو . اڀ سه ای تڊ وو وویځا تاه زډااڈی ٴاا ڇ نیایاى و ا خاټنىه وو و ا ڈیا

٬ب اڈو ، اڀ ؾه انىټنى و اډا ، اڈاا تاا یاٻ وڄای و یاٻ زو ډاننى ٸ٥ة ت غای تډاڊ . هنی و االچ نیوڈنى و تیا

و ٬ب ا ؾوڊ آیاب نٿ ، ڀو نوو تځواڊ وتاه آنااڊ آزا ا غنٿ ا تیٵو . ټه اڀ زو ا این ڈین تیوڊ وی ، ٬اب

و زو ا ا ټنى و خیډاڊ تسه ا تٽنى . وؾنااڊ اوو ټاه نځا ىای ڈ ا ټه خر ڈی ڀای ،تای زو ڈهڇ زا تااى

.157ا آنؿه خی وی وای ........ و یا وواوه « اوڂ ټڅی یاار اای ٬څاوی » ټساب

٬نواڊ یا ٴڃ زن٩یڇ ىه ار وتی ا ر ڈان ڈ٭سث زوٴیااٷ ډٽااااڊ اغډنااى خو ااځ ا انىاونااى ڈس٭اااڂ واو

نوا انیڇ . ایى وتاه ٬نواڊ ټساب تایى ٨اٴر و ایػای ته ټاا ڈی ٴر و ڇ ؾنین تهس ڈی نډوو ټه و ڈثكص ټساب ناڈه ایان اض ، وٸر تیسی و كر ناچ ټساب و یا نااچ خىیاى آوناىڀاڊ

ڈی ى :« ٬څای و تناوه » ی : ڈطال ناچ ټساب وټس ٤ه قاین ڈا

نواسه اناى : 18ټه و تاتا اډاه –ار : ٬څی و ٴنىاڊ او » ټسااب ناڈاه نواسه اناى : ٬37څی و ٴنىاڊ یا و تات ډاه

ټه تایى ڈای نواسنى : ......« اتوقاڈى ڈكډى ، ٬څوچ اڄىین « اڄی اڄی ، اتوقاڈى ڈكډى ، اقیااء اڄ٭څاوچ اڄاىین ی٭نای تاه اوذ

س ڇ ته اقیاء ڈ٭وٲ ار نه ٬څوچ اڄىین .ڈه، ڈكف یار ناڈاه ن٩ااچ اڄډڅاٻ . 59یا و تات ډاه

٬ثا اٸثاڄی آڈىه ټه ناچ ور آڊ : ٬ثا اٸثاڂ آسیانی ار. انس٩ا ؾنین ڈی وو:

ټه ڈىییر ڈكسچ آڈو و خو ته ڈ٭څډاڊ خو ځ و نځو، ی٭نی آناڊ ا تاه اقة زاڄیٳ ، تا ؾڇ ڈقډر تیسی ت

نكوی ټه ڈډٽن و ڈٹىو ار ڈوو زٹىی ٸا و ى . یٹیناا ، اینااڊ و اه ناىڈر تاه ٴ نااٿ غاڈ٭اه ، ڈاووڄیر تیااسی ت٬هىه وانى .و ا ٴی انىیه و ڈ٭ٴر ایاڊ ڈوڈاڊ تیسی تهه و ڈی ڀونى . ایناڊ آتوی ٴ نٿ و ڈایه ی ا٬سثا آڈو

ه٠ا سنى اڀا ؾاه ااالٲ ڈاىییر اڈاو ، تاه و خو » ڈوڄٵاڊ ویو ،ؾناڊ ټه تایى ڈقډسی ننډوونى ،ته ٸوڂ ا٭ىی

«.ټنوڊ ټه نوتر زور ای ڈڅٻ ته ٬ىڂ ڀای

49

45و 44شماره

شــط 1زرا حیذرپر

ىیذ :چاڈڃ ز٭ایٵی ا ٤ن و ڈٹوڄه ای ڈاته آڊ ، ،ڈٹاڄه ی قا٠

ػو و ڂ و ڈهسی ا ڈواو اٴساٶ این انوا٪ اوتی ار .

تیانی ار نڈنىانه ټه ڈی زوانى اٻ ا ته ڄثهنى و ڇ ،٤ن

ا ته اوی تىڂ ټنى . آڊ ؾه این تیاڊ نڈنىانه ا ٽڃ

ڈی و ى ٤ تنوو نوینىه تا ڈو٠و٪ ار .

ذه :هم

یٽی ا ویڀی ای ٸوچ ایانی ول ٤ث٭ی و ٤ن خوای آڊ

ار و ٤ن ته ڈطاته یٻ ڈٹوڄه ی انسٹاوی ا وی تا و ڈیاڊ

ا٬اڊ و نوینىڀاڊ واظ واسه ار .

ٸڅډىاو ټنیڇ ، ن٥ا نځٵسه ایڇ ، « نى » ر ایاڊ ا اڀ ڈڅ

ی ٴ نٿ ایانی ته تیهووه نیر ټه قاٴ٧ نډاو و نډونه ی ا٬ال

ډا ڈی وو .

و تاه ی نىی و ٤ن قاٴ٧ تیای ڀٵسه و نوسه انى ، اڈا

این نٽسه ټڇ ز تیاڊ ىه ټه نىی و ٤ن قاٴ٧ ، و واٸ٫ ڈ٩ه

٤ن و نىی ایانی ار .

ته ا ټاڈال نځا ی ته ټطذ اڈطاڂ و قٽڇ ٤ن و هىا این ڈى٬ا

اضثاذ ڈی انى ټه ٤ن خوای یٻ ویڀی ڈډسا ڈڅر ایاڊ

ار .

هختصشي اص سیش طض دس بستش تاسيخ :

ى ٸىیډی زین آضا ته غا ڈانىه ا ٤ن ا ٸڊ ا خی ا زوڄ

وچ تاساڊ ٬یی ڈیف ق٪( و ٭ تڀاڊ اوب یوناڊ و

ایی ټه ڈی زواڊ یاٴر . ڇ ؾنین و این ڈین ا نٹ

تزهسه نٿ ا و ویواه ی ا ا قٽاټی ىه ، نډایځ زىاوڂ

ڈی ناڈنى .« ټایٽازو » نو٬ی ٤ن ار ټه اڈوه آڊ ا

ن ٤نخوای ٸىڈر یاوی واو و و ټه قاڃ ټالچ این

تس زایم ، زٽاڈڃ تیای یاٴسه و ڀسه ی ٴانی خیىا ټوه

کارشاس زتاى ادتیات فارسی- 1

ډه ی ٬ه ای اوتیاذ و ن ا "یثاار ، ته ڀونه ای ټه زٹ

(٤1ی ټوه و و ډه غا ق١وی اسوا یاٴسه ار . ق

سابم طض دس ايشاى :

آڀا ی ڈا ا ایاڊ خی ا االچ و ڈینه انىٺ ار .

و تاه ی ٤ن نی این قٽڇ ىٶ ڈی ټنى .

ډایانځ وغوو قٽایر ڄ٥یٵی و تاه ی تڀډه و ڈتاڊ ناڈه ن

ر ٤ن ڀویی این وی ٴانه ار . یٻ و نو انویواڊ ٬څ

وی آڈىڊ تڀډه ا ڈی خى . تڀډه و غواب ڈی ڀویى ټه

وواڊ اه ا ت او تسنى و غاڈه ای ا وویىنى و تڀډه

تای خویىڊ ڄثای ویځ ته نانه تا ڈی ڀوو و د ته وتا

ویواڊ ته ٤٭نه ڈی خى :ڈی آیى . . . . ان

نه آیا زو ڈی ڀٵسی ة نی تا و ټاڈوا تا تڀډه

خام ڈی و ى : وواڊ ة نی توونى ټه خی ا ڈن تناسنى

( . 2، زا ټاڈوا ایاڊ ىنى .ق

اڈطاڂ این قٽایاذ وغوو ٤ن ا و ټالچ ایانیاڊ خی ا االچ

تنی ا ڈأن ته وغوو و ا ناڊ ڈی و ى، ڀسه ا این

وڄٹٻ ای وتای ااه ىه ار. ڈی وانیڇ ټه وڄٹٻ ا ا

غډڅه ٬واڈڃ ٤ن خوای سنى و تیای ا قٹایٷ زڅم ت تاڊ

آڊ ا غای ڈی ىه ار و زنها آناڊ ڈػا ته ڀٵسن این ڀونه

(3هناڊ تووه انى. ق

طض چیست

ویه ای و نوینىڀی ټه و و ا٥الـ ٬ثاذ ار ا

ڈیی ا غهاذ ر و ناغو نىڀی آ٠ډن واوڊ زوی ػو

ڈ٭ایة و ڈٵاى غاڈ٭ه و قٹایٷ زڅم اغسډا٬ی ا ته وزی ااٶ

و ڈهاذ آڊ ا ون ز و ٵاذآڈی نډای ڈی و ى زا

ز١او ٬ډیٷ و٫٠ ڈوغوو تا انىیه ی یٻ نډایاڊ ز غڅوه ټنى و

ڄی اٽا ڀوو . . . ڈثنای ٤ن ، ونی و نىڀی ٬اڄی و ڈ٭ډو

ننىه ار ، اڈا این ننىه ، ننىه ی اوڈانی نیر ، ننىه ای

وا ووناٺ، ډاه تا ن و ټډاتی نی و ار زڅم و غىی

ه ټه تا ایػاو ز و تیڇ ن٥اټااڊ ا ته ن٥ای نوو ڈسوغ

خىیى آڈىه ڈی او و ڈ٭ایة و نٹایی ا ټه و قیاذ اغسډا٬ی

( .4ار ، ت ٤ٲ ڈی ټنى ق

وټس ٬ثىاڄكین ین ټوب ڈی نویى : ټه ٤ن ، ٴآینى

يوٶ و انىیه ی ویااڊ نع ویىه ار ، آڊ ا ټه وغىانی

تیىا و ٠ډیی ون وانى و وىه ی ووسی و وغووآڊ ا

تیس ڈوغة ڈی وو ټه تای وڈاڊ وو ای غاڈ٭ه ی تی،

ا و ڄٵاٴی ا ول و ٤ثی٭ر ته ټا ڀینى . ته ٬ثاذ ویځ ٤ن

٤ن خوا نٿ ای ن٥ ا تای تیىای سڇ ویىڀاڊ و ىا

(5ته سڇ ټااڊ ته ىا و ڈی آوو .ق

50

45و 44شماره

ن٩ ټیوڈش اتی ٴوڈنی این ار ټه : ٤ن یڅی ڈكٽډی

ته وذ یٻ ڈډوچ ڈی ننى زا نوات نثو ، ىٲ ،ټه ار

ټډٻ ته اواڈه ی قیاذ اور ، ڈطڃ ٴای ټه ت ینه ی یٻ

ڈٱوٶ واو ڈی وو ، ؾه تا ونىه ای ا تٽنى ، اڈا یه

(6اڂ و قیاز ا ز١ډین ڈی ټنى .ق ای ا ٴ٭

ج :

ػو و ا٥الـ اوب ٬ثاذ ار ا تیاڊ انسٹاوی ټه ت

خایه ی نٹى ڀیىه و ووانځی اسوا ار و ڀاه تا وناچ ڀویی و

ن ڈهه آڈی و ووآو ډاه ڈی وو و این ڈ٭نا ، ڈٹاتڃ

ڈىـ ار . یٽی ا اقة ن٩اڊ و ز٭یٵی واڊ ناانه ػو ا ؾنین

ػو زالی ار ټه ا وی وقیه ای » زویٳ ڈی ټنى : ه نووه و واخ وه وذ ڈی ڀیو اقثاڊ این ؾنین وقی

ا٠ا ټننى و ڈډٽن ور ڈی یانى زا نوی ا ی ته ویڅه ڀاه ٬واڈڃ ٽر نوو ا ته یاو ڈی آونى ، آڊ ا ته وناچ

اذ یو و اوتی ڈی ڀینى . این تازاب وقی ته وذ یٻ (7« . ق٨ا ڈی وو

وی نوی ،ته ن٩ ڈی ى ڈهڇ زین ویڀی ػو و ایى ار ټه خایه و ڈایه ی اڅی آڊ ا زٽیڃ ڈی و ى

وغه زډای ػو تا ٤ن ار . ډین ضل :

و ا٥الـ اوب ، تای ڂ ز٭ایٵی يټ ىه ار . ا آڊ غډڅه :

و غاڈه ار ه ای ڀوناڀوڊ اغسډا٬ی ڂ ، انسٹاو ا خىیى» ی ونی و ڈهڀی ، ډاه تا نی ٸڅڇ و نڇ تاڊ ، تا و٠وـ

.«و اقر تیس . . آڊ ؾه و این نو٪ ٭ ق ٭ ڂ آڈی ( ڈایه ی زإٳ ار

تای و ټاټر ڄٵ٧ ار . ، اسډاڂ آڊ ت ڀی و تی تنى واین ڂ ا ټه و ٭ ٭ىی نثیطاذ ناچ ڀٴسه ، ا نو٪

تای ٬واچ ا ىه و اقیانا ، ڈ٥ایثازی ار ټه ته ٸى زٵیف، اڈیاڄی ټه ته ار ا٠ای زډایالذ ټوٴسه ی نوا ڇ

تنى ای اغسډا٬ی ټوٴسه ىه انى و اینٻ ویڅه ی ٸیى و ى زا ا٠ا ونى .نڈػاڄی ڈی یات

ټیٻ ته ڈن٩وزٵیف و نا٢ و٥كی نی ونی ڂ ی٭ ڂ هنی تی ٠ى غى ار . ااا ڊآڈكىوو و نوی و

خایه ار ټه قسی غنثه ی ڈػای و یا یغىی آڊ نی ڈوو نډی وو . ا٬سنا واٸ٫

ته ټا توڊ ټڅډه ای ټیٻ وڈٵا یڇ ڈسهػن و انسٹاو ای ډاڂ ټوڊ هیر و قڈر ته ڈن٩و خای "ڈٱ٠انه ټه ٴا

ڈها٤ة وذ ڈی ڀیو ، ا ڈهساذ ڂ ار . اڄثسه ڀا ی (8 ىٲ ڂ خوا ٴٹ٣ ونی و ڈهڀی ار .ق

لطیف :

ڄ٥یٵه ٬ثاذ ار ا » و هىا و ز٭یٳ ڄ٥یٵه ڈی ڀویى : ڊ ا و نٵو زإضیی تاى ، ته نكوی ټه ڈوغة آنٽسه ای ټه

«ٸڅة ڀوو اناـ ى و انثا٢ اڈی اقډى وٲ ڈی نویى :

وی ار ټه ویىاو ای ناایر و طڄ٥یٵه ، قٽایر ڈن» ڈ١كٻ قیاذ اغسډا٬ی و نىڀی ٬اوی ڈوچ ا و ٸاڄثی ا و

ونی و ٽڃ ٤ن و، و ڄ٥یٵه ا .ٴوه تیاڊ ڈی ټنى نڅٷ و ،اس٭ىاو نی ځٲ زوی و ټنى ڈی یټوتنىه زػڅ

خیی و وـ سیه ڀ ڈوچ ، ٬څیه نا ا و تنىه ، آسیو٬ین قاڂ نىه و غانىا ڈن٭ٽ ا٬ډاڂ ڈنٵی وٸاڄثی اوه و

(9.« قڈی وو تفات طض ج ضل :

و ڈٹوڄه ای ڈاته آڊ ا ڈػډو٪ ڈ٥اڄثی ټه و تاه ی ٤ن ڃ ڈی ڀوو ټه ٤ن تیاڊ ىه ، این نسیػه ی ټڅی و ٴوه قا

و وای ٨ا ننىه انځی نوو تا٤نی تیا غىی و آسی ناخی واو و ته ٸى االـ و آتاوانی ا ڈی وو و ػو و ڂ

تا ىٲ ناتوو ټوڊ و ویاڊ انسن.٤ن تا نو٬ی چ و زډڅٻ نٵ زوؤچ ار وڄی ڂ ، ویىه

ار و ٤ن و ار و نوووای نډی ناى . ڂ ، یف ٸى ننىانىڊ واو ،خوه. ڂ وٸیف ار اڈا ٤ن، ڈسین. ڂ

و خی ننىه ، ٸى ٬ثذ ار و تا ناوایی و ،وڄی ٤نناایی ڈی سیو، یا ٤ن، ڀنىه و یین ار . ڂ تی

ڈس٭ة . ڂ ته ناایی ڈوغوو ، ٴٹ٣ ڈی نٿ ار و ٤نوو ، ڈی ننىو و ټینه ڈی وو ننىو وڄی ٤ن ته نا نػای ڈوغ و ڈی نوا ى آڊ ا ا ڈیاڊ تواو .

ا این ور ټه یٻ اض ٴٽا ی ، ٸى آڈیهسه تا وـ نسیػه ای نىاو وڄی یٻ اض ،انسٹاوی تاى ، غ زإضی زٵیكی

٤نآڄوو ڈی زوانى و زٱیی و٫٠ ڈوغوو و ڀین اڈو اای تاى .ز ، ڈاض

اٸاچ ػو ار . اڈا ٴٶ آڊ تا ػو این ار ټه آڊ ٤ن ا» و "زنىی و زیی و اقر ػو و ٤ن نیر. وانځهی ڈ٭ډو

( 10.« ق٤ن ڈٹاى االـ ٤څثانه و اغسډا٬ی ڈ٥ـ ار اج گیشي طض دس ػصش هطشط تحل دس ضؼش

ضاػشي :اووا و ا٤وا ڈسٵاوزی ا خر ،اذ ٴای ا آا زا ټنوڊاوتی

" ڀاسه وڄی ته ٤و ټڅی زا ٬ ڈو٤ه یٻ ٸانوڊ زٹیثاواتسځی ٭ و اوب ته وتا ،٬ډوڈی ت آڊ قاټڇ تووه و آڊ

ا اڊ و قٽډاناڊ و وڈنىاڊ تووه ار .ا وی تا زا اسٹا ڈو٤یر و ایاڊ ، اوتیاذ ته ٬نواڊ یٻ

ویڅه ی زٵنن ، و نىڈر اڈیاڊ و خاوا اڊ و ٬واڈڃ قٽوڈر توو و ا٬اڊ ، ؾنى ڇ ټه ته ٴاو وڀا نوو آڀا ی

ته ثة ززیة ن٩اچ "واسنى یا ا قٽوڈر ناا٠ی توونى ، ٸها اتاب ٸىذ و انسٹاو ټننى و اغسډا٬ی ، نډی زوانسنى ا

51

45و 44شماره

٤ثی٭ی ار ټه اڀ نػی واسنى یا ووی اقا ڈی ټونى ، ڀاه آڊ اقا ته وذ وناچ ڈسوغه ټانی ا ڈوچ

ټډس ڈی زوانسنى ا این یوه "وڀااڊ ڈی ىه و او (11ووی ڀیننى . ق

ووه ، ته ٬نواڊ ان زین ؾهه ای ٤ن خوا و این اٲ اڄىین قینی ٸوینی ا یى ٬څاڈه ٬څی اټث و هىا و

انسهاب ڈو٠و٬اذ ڈی زواڊ ناچ تو . نو آوی و یوه ی تیاڊ وڈوڈی و ااسه ی ٭ و نط ته تاڊ اوه و ٸاتڃ ٴهڇ تای ٬اڈه

واه ا و ا٥القاذ و ڈطڃ ای ی ڈوچ ته ډاه تهه ڀیی ا غاڈ٭ه ، ا ویځ و یڃ این ڈٹثوڄیر ٬اچ توو . ایع و ڈسىاوڂ و

خی ٸاو ڊ انىیه ای ڈسٸیانه ټه تا اسٵاوه ا ڈ١اڈین ٤ن آڈی ته ڈثاه تا تیىاو تناسنى ، ڈیا غڅیڃ ڈكډى ٸڅی اوه و ڈیا ٬څی اټث ٤ا اوه ات توونى ټه اٴٽا و انىیه ا

٤یٷ ڈ ای ډاڄی ته ایاڊ ڈین یوه ی تیاڊ ایاڊ ا و نی یى اٲ اڄىین زإضی ڀار اه یاٴر و ت آضا و هىا و

تی آڊ ټه ا ا ټا این تڀاڊ ټاسه وو .یى اٲ اڄىین وناڈه ای تا ٬نواڊ نیڇ ډاڂ انسا واو

یوه ای ڈثسٽانه ، تا ؾانی ٤ن ، این وناڈه ، وٸای٫ و ا تاو تیانی اوه ته زوی ڈی ټیى ، ا این و ټ قٲ وڂ

ڈی یاٴر ، قٲ ایی ټه ٬اڈه ی ڈوچ ، زوانایی نوو ا و آڊ یا هاڈر ته تاڊ آووڊ آڊ ا نىاسنى .

نیډی توو ټه ت غاڈ٭ه ،٤ن ای یای یى اٲ اڄىین ی خیىا ی زة آڄوو ٬ ڈو٤ه ڈی ویى ، این ټه انػاچ ټ

ىه ټه ڈه ٽوذ ا تٽنى و ٬څیه آڊ ډه ناتاڈانی و نا نػای ٴیاو ا٬سا و ى ، واڊ آٵسه و وڂ خ وو

ڈوچ ا زٽین ڈی واو .یى اٲ اڄىین ا ٸاڄة ڈساو تای تیاڊ ٤ن وو توه

ار : ڀو نوا ټو

زا ؾنى ټی ن٭ه ټه ٸانوڊ نىا ټو ڀو نوا ټو

ټه و ى ڀو ته ٬ ٴٹا ټوآڊ ټ ڀو نوا ټو

ڈوچ ډځی ڈر وڈڅځنى ته تاا ا وین ىه تیا

اناٲ و وٴا و ٵر وچ و قیا ټو ڀو نوا ټو . . .

یثا ،یوه ی ٤ن خوای ٬څاڈه و هىا و ٭ نی ڈاننى نط ، اوه و ڈوڈی ار . ٭ و هىا :

«ئا و ڈڅر » تؿه ته و آڈىه ،چناٺ ته

تهواب ننه یٻ وو ڀو آڈىه ڀیه نٽن ڄوڄو ڈی یاو ڈی نوه

ڀڀه ڈی یاو تتی ا ڈی ته ڀنډه -ننه ؾسه -ا ه ا ه -

تسټی ، این ډه نووی ټډه . . . -

ا ڀنځی ، ننه واچ غوڊ ڈی وچ -

ڀیه نٽن ٴوا تهر نوڊ ڈی وچ -

اه ٤ن خوای « و هىا » و « یى اٲ اڄىین » خ ا تای تیای ا اقثاڊ يوٶ و انىیه ډوا ى و آضا ٤نی تا نڅاٸیر و ٸاڄة و ڈكسوا، ا٬ڇ ا وناڈه ، ڈٹاڄه ، واساڊ و یه ته وذ ٭ و نط خىیى آڈى و ټانی ؾوڊ اتواڄٹاڇ قاڄر ،

اقساڈی ، اتواڄٹاڇ خاینىه و تیای خوی ن٥یثی ، ڈنوؾهویځ ا ڈی زواڊ ناچ تو ټه ډځی و زنوی اٴٽا ٬ډوڈی و آڀاه

و ٸاتڃ اقساچ انسن غاڈ٭ه ی ة وه ی ایانی نٹی ڈاض (12واسه و آضا اډنىی ا نوو ته غا ڈانىه انى . ق

ااع طض اص ظش هضوى :یای و اغسډا٬ی ن٥ار و انسا ٬نواڊ ٤ن ته ٤ن

(13انوا٪ ویځ ڇ ا ډیر وانى: ق ٤ن ٴوی - 1 ٤ن نوی – 2 ٤ن ٴڅٵی – 3 ٤ن ٬ٴا نی – 4 ٤ن اغسډا٬ی – 5 ٤ن یا ی – 6 ٤ن نانواوڀی – 7

هابغ هأخز : پاضت ا

. 14و 13ٴڃ ناڈه نػ و خو ډاه – 1 –٭ى اڄىین واوینی ڈتاڊ ناڈه ته زكیف ڈكډى ون ن نو – 2

.1367 –ؾاج ووچ

زإڄیٳ قین نوته ا انسااذ نایی .« وڄٹٻ ای وتای» – 3

.1375زهاڊ -انسااذ وا –یكیی آین خو « ا ثا زا نیډا » - 4

. 50ٵكه – 14و 13ډاه –ٴڃ ناڈه نػ و خو – 5

. 53ٵكه – 14و 13ډاه –ٴڃ ناڈه نػ و خو - 6

ؾاج –٬یاڄه ټاة –ڈینه ای ٤ن و ػا و ٭ ٴای – 7

. 35نو

انسااذ –وڄی اڄه ووویاڊ –ڀیىه و ـ آضا ٬ثیى اټانی – 8

.1377زهاڊ –ٴاڊ

و ، زثی ڈػڅه ی اپ ، وٴس ووچ،زغډه ی وټس ٠ا اناتی نا 9

1361- 91 .

.1375انوا٪ اوتی ، یو ډیا ، انسااذ ٴووی – 10

ڈینه ای ٤ن و ػا و ٭ ٴای ق ؾڇ انىا زایهی – 11

.12 ػو (

ٵی٭ی ټىټنی ، وټس ڈكډى٠ا: آڊ وی قٲ ووذ.ڀیىه – 12

.1375آڀاه ؾاج ووچ –انسااذ هن –ی اااڄسوقیى

52

45و 44شماره

تجلي تاستاب فزگ، اعتقادات

رسم گذضتگاى در اثز تيقي*1یین ټثیی

چىیذ

اٽڃ و واو غاڈ٭اه آڊ زاایم و یاه ای غاڈ٭اه ٴ نٿ

ا٬یااو، تااڊ، ډؿاوڊ ٬اواڈڅی . ار غاڈ٭ه آڊ ویر ی و نىه

ا، آیین و وین ڈ ة، ی ااڄووه ڈكڅای اای ٴ ناٿ و نا

اا غان ڈیااڊ ایان و. و نى ڈی ٽڃ ا ای غاڈ٭ه ٴ نٿ

وچ و آواب ا نو٪ این تی یا سنى ای ویه غایځاه واای

٬االوه تااای ڈنااة ا اای غاڈ٭اه آڊ ٴ نااٿ تاا آاانایی تا

ی هوقیاا زكڅیااڃ و غاڈ٭ااه آڊ ڈااوچ آا و ٬ٹایااى تااه وااسیاتی

ڈهسڅاٳ وواڊ ا تاڈاناىه اای نواسه ڀٵر، زواڊ ڈی. آنهار

غاڈ٭اه آڊ ڈاوچ اوچ و آواب انانر تاای ڈنث٫ زین ڈهڇ

اار اایی ټسااب غډڅه ا تیهٹی زایم ټساب. وو ڈی ڈكوب

انسٹاڂ نواننىه ته ا ووڈنىی و ڈٵیى ا٤ال٬اذ ڈینه این و ټه

این تیانځ ڈاڇ، این تخایی ته ااه تا تیهٹی واٸ٫، و. و ى ڈی

وواڊ و ڈڅای ای غن تڀای ټه ار نٽسه ااالچ ا خا

زډااچ ایاڊ ته االچ ووو تا ؾنى ټه ار آڊ ا قاټی و آضاا

زااه ایانیاڊ اڈا ڀویى، زكوڂ وسهو ایانی زډىڊ ای نانه

ټه ا ایانی ای غن االچ ڈ ثی ڈاڇ انػاچ ٠ډن ڈڅډاڊ

ایان .واسنى ڈی ڀاڈی نوی نیاټاڊ ا توو ڈیاضی خاو تا

این تیاڊ و ټساب این و ىه يټ ڈ ثی ا٬یاو تی ته آنر

و اانر و اار اا٥وه یاٻ ناوو ڈااڊ ټه، تدواو ڈ٥څة

ډؿاوڊ آڊ نډااوین اای ڈٵهوچ و ڈاڊ تنىی ته یتنای

و ڈسثاٺ ایااچ و ا غن و اای و ڈٹاى اان نیا تاا

و ا٬یااو ایان تاٽوه تڀای ؾځونځی ته آنځاه وانى، اا٤یی

*1 مدرس زببن و ادبیبت فبرسي

تاووڊ تیځاناه ڇ ٬څی نویاڊ، ی ووه و آڊ ڈهسڅٳ ای ڈاڊ

.تدواو ایانی ایڃ ٴ نٿ تا آڊ ال٤ین

اا، و اای غان تیهٹای، ٴ نٿ، ا٬سٹاواذ، :ولیذي اطگاى

ان، وچ

همذه

زاین ونااڊ ا یٽای قاٷ تاه زواڊ ڈی ا نوی ی ووه

ووه ایان و. وانار ااالڈی و ایانی زډىڊ و ٴ نٿ ای ووه

تااوټوڊ تاای یاٻ ټه ټونى ٨هو نوینىڀانی و ا٬اڊ

غډڅه ا.»ټونى ڈی ټٵایر ڈ و توچ این زډىڊ و ٴ نٿ ونر

نڅاٷ تاا ووه ایان و زوانار ټاه ا ناڈه ناڄٷ ٴووی اضا

ا ایانیااڊ ڀاسه اٴسهاااذ نوی ڈانىڀا ااسیالی ا خا

ا( 186:1375 ڈاٽو، .«قټناى زػىیاى ایااڊ و ڈػاىوا ا٬اب

تان ڈكډى اتواڄٵ١ڃ ته زواڊ ڈی ووه این ویځ ان ای ؾهه

ناوی ویاواڊ ی تغاسه وتیاڊ ا( 470-385قتیهٹی قین

و اسپ ټسااب ټاه ټاو هاا ی و ناىه نااڊ ااډنى

.ار نوی ی ووه و ایانی ای آیین و ٴ نٿ

ایااڊ و نځاای زاایم ټه آڈى ونیا ته وڀای و تیهٹی

نواا ڈكٹٹااڊ وار ا زایم نځا و توو ىه زكوڂ وؾا

و تاوو و اه ا اا څاڅه زایم ی ڈینه و ڈونااڊ تیاس

ټة تای یا ا٤ال٬اذ ویاٴر نا٤ ته ا نوو زایهی ا٤ال٬اذ

( 61:1375 واڄاىڈن، ق .«غاسنى ڈی آڊ و ویاٴر ٸاتڃ نالٸیر

نه ټساب این. ټو آا ا نوو ټساب نځا 488 اڂ و تیهٹی

ا٬سډااو ٸاتاڃ وایااذ غډڅاه ا ار زایهی ټسة ډا و زنها

های و نا انسا ڀا، و اڈانی ی وسثو ای ٬ىچ

ویڀای ایان ا یٻ ټه... و نځی غء تیانی، ای یثایی تاڊ،

و ق١او این ا. تاى اض این ٩٬ډر ی ټننىه ون زوانى ڈی ا

زاواڊ ڈای وایار غاای و ډاه ا نویانىه تااڊ و ي ن و وـ

. اا اٴوڂ و ا اوظ یاڂ ا ار وایسی تیهٹی زایم. ټو اقا

و ویاواڊ وااساڊ ټه خیډووه ا ٬ډوڈی نویاڊ زایم اه نه تیهٹی

ـ نویااڊ زایم اه نه و ټنى زایم واو ا خیاڊ ټاه ا ڈاىا غا

و قاواوش ی ووناناه او زایم. نىاونى انػاچ ټای خاواه ڈىـ

زاایم ی ڈ٥اڄ٭اه تا: »ڈ ثی ا٬سٹاواذ ڄكا٦ ا. ار ڈاڊ تس

ي ان تاه ټسااب ی نویانىه هیر ا ټه ؾیی اوڄین تیهٹی

و ار وینی اناڊ ٻی تیهٹی. اور تووڊ وینی ټنى، ڈی ن٥و

زاا » اار ڈ٭سٹاى و واو اسوا ا٬سٹاوی ڇ نوو وین ته نثر

تاوو نوا ى ی٭ر این سهی ٸاوی و ا خیاىا و زا و زا

ټااه واو ااام ا٬سٹاااو نیاا و( 152:1386 ،2 ، تیهٹاای.ق«تااا ز

وول و غاای «و ای و ناىیٹی و ڈ٭سڄی»وین این وډناڊ

53

45و 44شماره

اایی ٬څار زاا ار واوه او ا ته ي نیر این وینی نځ. وانى

( 121:1379 غهانىیىه،.«قتىانى زٹىی ا زایم

غضياى سصگاس هزبی فشگی اضاع

یار واظ و څثه وواڊ ایاڊ و ػی ؾهاچ ٸڊ

اغسډاا٬ی واڈو نواه و ټو ی اواه و قٽوڈر و نواه ناوی،

وایان .»ایانیار ڈڅای آواب و اوچ ی اواڈاه و قٵ٧ و اقیا و

ا اسٹالڂ زوانر خیین ٸوڊ ڈػا ىاذ اض ت ایاڊ ڈڅر ووه

ڈاسٹڃ تانی ؾوڊ ا خای تاڊ و آوو ور ته ا ٴسه ور

ټای تاه آڊ نٿ ڀاڊ اوتیاذ تا ا ووه ایان . ناانى اٸساىا

٬ٹایاى و اٴٽا آاوی و ایانی ڈڅیر و ناو ته ڈٵانذ ٬هى ویی

نااوی و ڈڅای یاار قٵا٧ و اڈا ز٭ة ٬ىچ و ڈهسڅٳ ٴٶ

زډاىڊ ټډاڂ ټه ای ووه ویځ ویی ا و وو ڈی ډوه ایانیاڊ

. اار ٴڅاٵی و ٬څډای ڈهسڅٳ آای و اٴٽا ٨هو ٬ و ایانی

تاا آڊ آڈیهاسن اه ا ااانی زډاىڊ ی ونثاڄه ټه ای ووه ی٭نی

وواڊ یاٻ و ٤الیای ٸاڊ یاٻ ااالڈی، زډىڊ ی ٬اڄیه ٬نا

تاه آڊ ٽو ډنى ای نځا و نٿ زډاچ تا ا ایانی وـ ٽوٴایی

زوا٣ ټاه زالی تا ووه این و( 68:1386 ٵا،ق .«آوو وغوو

و نوڈنى ټاڀااڊ ااڈاڊ آڂ ناىڈر و ټاه وواسی وانا

ا اڃ نثاوٮ ټه آوو ٴا ڇ ای ٬ه ڀٴر، انػاچ توونى، و وانا

آڂ ڈاب ی ا٭ه » ټاه ؾناڊ واو ٨هو و تو اڈٽاڊ ا ڈ٭ٴر

ا ویځ اویاڊ و ڈا ة ازثا٪ زنن، و ول وغوو تا ټه اڈاڊ

زاویع و ٬څاڇ زاویٷ ته آنها ی ٬الٸه نی و ټونى ڈی زكډڃ ڇ

اوب و ٬څاڇ ڈیناه و ای زاه سانی ڈوغة وتهاا وی تاڊ

زانیٳ آنهاا ٬ و ٴای و ٬تی ته ڈس٭ىو ای ټساب و ى

و ٬څډای ڈاا٬ى ڈكای٣ ( 237-236:1368 ټوب، ین.«قڀر

زوانډناىی اڊیثا او و واناډنىاڊ اانػاچ اڈانی ٬هى ٴ نځی

ت٭اى ی ووه و ا... و ٴووی تیونی، اتویكاڊ ینا، اتن ؾوڊ

ټاه واار ٠٬ه االڈی ٴ نٿ و زډىڊ ونیای ته و اٴٽاا آضاا

. اانر تااو ا ااالڈی زډىڊ آناڊ ااڈانیاڊ، اٹو٢ ا خا

انین و ا نویااڊ ووڄر ٴڈانوایی ثٽسٽین ڈكډووتن تا

و ٬څډاا تاای ڈاا٬ىی خنا ځاه ووه این و نین. ڀٴر ٬هىه

اای ٴ٭اڄیر تای ا اڈانیاڊ خایسهر تهاا ټه ى وانډنىانی

.وانسنى نډی ڈناة ،ٴ نځی و ٬څډی

ا خ اڂ ؾنى ین ڈ٭وو څ٥اڊ آاا یڈاڈاىا

ٸڅ٭اه ی و ىیټا یڄٽڈ نى ته اٴرییڈ ڈناةی ٴس ڀاه

نډوو ٴسف توو ټوه ټهی زی اوای تا ا، نى و« ی ان»ی

٬ناواڊ نى و نووی ایڄٽټ ته ینی نو نیال٤ ځیو

. واونىیڈ ا

ادیاػي شیگضىلی چگگ

ی ٬یى ا ن٩ ڄٱاوی، تاه ڈ٭ناای وی اار ټاه واه

آیناى و وار ڀو ڇ ڈای ڈوچ و آڊ و غهر زػڅیڃ و ڀاڈی

ڀاوو. قناٻ: وو ټاه واسډاا زٽاا ڈای ا آڊ و ٬یى ناڈیىه ڈی

ی ٬یى( ایاڊ يټا اار ټاه ا٬یااو نډااوی ا و هىا يیڃ واه

وی آڊ ا غسػوی اناڊ تای وسیاتی ته ٭اوزی ار ټه آ

واو. ٬یى ډؿنین تیانځ ڈاانی ضاتار اار ټاه ا ااڂ تاا

ای ټاه ڈاوچ و آڊ و نواكاڂ اسنى و ڀوو تاه ڀوناه ڈی

و نى. ڈی انځی ناڊ ای ڀوناڀوڊ و ځٵر اوی نوو ا ته یوه

آضا تا ڈانىه ا ڈاڊ هاڈنیاڊ قاټی ا آڊ ار ټه

ڀااه اډای -1»واظ واار. و آڊ ووه وو نو٪ ڀاه اډای

اډای اډای اواسایی غىیاى و ڀااه ڀاه -2خای تاساڊ ،

اوسایی غىیى ته نځاچ ز٭څییٷ یاٻ ا و اای ڈااه تاا نااچ

ڀٴسنى ؾنانٽاه اانو ڇ ډاڊ ڈاه ایانیاڊ آڊ و ا غن ڈی

ڈاه ا ڈه ناچ نهاوه توونى و ا ایان و اانو ڇ ڈااه ڈها ا

ڀٴسنى ټه ته ڈهڀاڊ ڈ٭وٲ توو. و یا و و ڇ ڈاه ڈیغن

ناچ وار ټه ناچ ایو آنا یسا ت این و نهاوه اىه « ڈاه آتاڊ»ا

« ټوناى تا خاا ڈای « آتانځااڊ »توو و و ڇ ڈاه آتاڊ غنی ته ناچ

( 471: 1383ق یڅن،

سیاڊ وواوه ڈاه وار ټه یٻ ا ناچ یٽی زاڂ

ا ڈاه ا ی و ار ټه ناچ آڊ« تپ نهاوه توونىا ایواڊ

ایواڊ ٵر توو. و اوڂ ڈاه ته ززیة ته نااچ قاو ڈإنوي ا ااڈی

ى ت٭ى ا ڈااه آنا خانع ڈو( و اڈهودنىاڊ ناڈیىه ڈی

ټوناى و و اڂ ا٠اٴه ڈای 240و انىڀاه نډه ڈسٴه، ت

ناااچ یٽاای ا ڀاسا ااای خنػځانااه اا یااٻ ا ایاان خاانع و ا تااه

اا ی آڊ ڀٵسنى ټه ٬ىه نوانىنى. ا٬یاو ٴوڂ اڂ ڀا نثا ڈی ڈی

تووه و یٻ خنع و اڈسىاو واسه ار. و این ایااچ تا

٤ثٷ اقٽااچ ڈٹاه، ت٭١ای ڈااڇ ا اغاا و ڀواٵنى ٸتاانی

( ا آنػاا ټاه آٴاین 247: 1375قټیسین ن، «. ټونى. ڈی

یاٴار، ایان ا٤ی زسی و این ا نځااچ اٽڃ ڈای و ا

اا ا تا و ای آٴین خیونى وار. تنی ا این غان غن

ی واار و ا یاٻ ا ڈڅا ه یی اا٤یی انځی اٴوڊ ت انځیه

واوناى. ا ا ته یٽی ا هیااڊ یا ٸهڈاناڊ ڈڅی نثر ڈی غن

و ایف ڈ٭څاوچ ای تاسانی ایااڊ تاه ٤ا ٸىڈر ا٬یاو و غن

ای و ایااڊ اای اا نه ٨ا ا ا ٬هى اانیاڊ، غن« نیر.

ڈ٭ډوڂ توو ټه تیس ڈتو٢ ته اڈاو و ٹاانی تاوو و ا یاٻ ا

ا یاوڀا یٽی ا وٸای٫ زایهی یا خهڅوانی ٬هى ٸىیڇ تاه اډا آڊ

ٴسه ار. ڈی

54

45و 44شماره

زین اٽاڂ غنی ټه آضا آڊ تااٸی اار تاه ٸىیډی

اای اا ٤ای آیاین ڀاوو. آڊ ڈی ا ت ا و وڈی ڈاڊ تاتڅی

ا٤اٲ اڄهه نوو نای تقة ٬اوذ و تاا تاو ای ٸىیډی

ڀٴسناى. آڈىناى و ا٬یااو غناٿ و تااوی ا غان ڈای ڀو ڈی

وټسا ا تای ٬یى یٻ اٴانه انسه توونى، ا و وڈی تاتڅی

یاناای ټااه و زډااىڊ ا»ڈهااواو تهااا تاا ایاان تاااو ااار ټااه :

اای اای خایاه اڄنهین اٽڃ ڀٴار قو انر و اا٥وه تین

ا و اوچ ای آیای تی ا تنا ټو( این آیین ی ٴ نٿ ډه

ا و ٴ نٿ نوو واسه و ت٭ى ا نی اواڈه واوه نه اینٽه ا تاتڃ و

ای، ټاه اای آیینای ا اا٥وه آو واچ ڀٴسه تاى. ایان ڈایاه

اڄنهاین ا وو و ڈهڀاڊ ار تاا آنٽاه و تاین ا نوو نډونه

اى، و ایااڊ ٸاىیڇ اواچ ىه ، و و اوڂ تها غن ڀٴسه ڈی

یٽی و آا تها و یٽی و آاا خاایی تاووه اار. ټاه ٬یاىی

٬یى تاایی ایو هیى ونىه یا نىای نثازی وڈوی توو تهای ،

ی ټاڈاڃ انػااچ و ٬یى خاییی، ته نځاچ ټر غىیى، خ ا وو

ڈاووٺ زیاڈار ی تاتڅی، ىه ار و این ٬یى تنا ته ا٥وه ڈی

او و و واٸا٫، نڅٹار انػااچ ټى و ا زن او غهاڊ ا ڈی ا ڈی

( 248: 1378 قتها،«. ڀیو ڈی

جطي سص

ا وڈناٻ اا٤یی ڈویانا قویان تیای ا آیین

او ای خای ا زار تاسانی ایاڊ( ا غډڅه نوو یه و ت

« ی این ڈ ة وآڈىه ار. واو ټه ت٭ى ا غء ڈناٻ ویه

ایانیاڊ تاساڊ اڂ ا ته وو ٴڃ ڀچ و و زٹایڇ

ناڈناى و ٴاڃ او ټاه ڇ ڈییا زاتساڊ ،ټونى. ٴڃ ڀچ ڈی

ڀٴر. اڈا و ڀ ڈااڊ و یڇ ناچ وار، وه ڈاه اڂ ا و ت ڈی

و ڀس ټاوی زاتساڊ، ٵر ڈااه و څیډیتا زٱیی ای٣ اٸ

ڀٴر. و آا نوو یاٻ ا ایان ڈی ڈساڊ خنع ڈاه ا و ت

ق یڅنا، « ټوناى. وو ٴڃ ا ته ناچ غان ااڂ ناو تڀاا ڈای

غن ناوو ټاه یٽای ا ا غان ااڂ و یاا (477: 1383

آنااین ڀا نثااا ااار، و آیااین ڈویاانا اوٸاااذ نڅٹاار تاا

زٽا نډاوین آٴین ار، زٽاا ى. ڈ٭ډو نو ىڊ اڂ،تا ڈی

اار و تاا آٴینای ی آٴین آوڈی نڅٹر ار، زػىیى نا٤ه

ناوو »قواوش ڈهڇ زایم یٻ ڈڅار و یاٻ ٸاوچ. ی زټ ڀونه

ای ا واڈواار و اڇ وی ایانی و آڊ واقى، ڇ غن ویه

قتهاا، « سه ار.ار ټه آٴین ڀیسی و ڈوچ و آڊ انػاچ ڀٴ

و زواذ وٵ خیىای و تاب اوڂ آڈىه اار ( »222: 1374

ټه نىاونى و ڈىذ و آډاڊ و ڈین ا ونایی و آب و

ڀیاه و نویى و ڈاه و ساڀاڊ و غانواڊ و اناڊ ا آٴیى و و

ٵسډین و تیاوو. اڈا و ایاڊ، ا واڈوا غهاڊ ا و تاا

اڈا نه ڈاننى یهوقنىای یهوو( و یٻ ٵسه، تڅٽه و ڈىذ تیاٴیى.

ټساب تناى ان آڈاىه اار: ا اوا ڈاوا 25یٽاڂ. و ٴڃ

و زو٣ ڈان انػااچ ڀٴار و 365ڀویى ټه نڅٹر ٬اڄڇ و ڈی

ق٬اب « غن ڀا نثا و ااڂ ٸاا واوه اىه اار.

انځ ( تااه تیاااڊ ویځاا، نااوو تیاا 152-151: 1373ڀڅدایځااانی،

ی وی ا اقیاا ی نڅٹار اوڄاین انااڊ اار و ناا٤ه نا٤ه

ټنى ټه غډیى تاه ونثااڂ ناوڂ تاااڊ و وٴا٫ وتاایی ټاه ا ڈی

نٽاڄی و ٸډسی ا ٸڅډو وی وی واو، ت زهار نار و

ت غاووی ویو څثه ټو. او ټه و ڈاڊ څ٥نر نوو و آتااوانی

نٹا تایای واار ایاڊ و آای ڈوچ ا ػاوچ تیځانځااڊ

( 153: 1376 ق٬ب ڀڅدایځانی،

ا خیینیاڊ نیا ته زوڄىی ووتاه، خااٺ وی نو ٴڅٵه

ا و اسثا اذ ڀسه و او٪ یاٻ ناىڀی ناو ىڊ ا آڄووڀی

انى و و آیین زر و ایاڊ تاساڊ ته وذ ا٬سٹااو تیاڊ ټوه

اار. ی٭نی آٴاین ڈسډټا اىه ی ٥٬ٳ نا، ته یٻ نٹ٥ه

ڈكوڂ و یا آا تهاا ای و و تی ٤ثی٭ر خ ا ڀانىڊ ووه

وو. ڇ ثه ویانىڊ ایانیااڊ نىه ىه و و واٸ٫ آٴیىه ڈی

و ایاچ نوو، و ن٩اچ ټڅی تاو ای ایانی ڈتو٢ تاه آٴاین و

ټناى، ا ڈٵو انځاسه و زوغیاه ڈای سانی ټه ؾنین ډی

ڈو٠و٪ نڅٷ ڈاىاچ و ډؿنین ٬ٴاڊ االڈی غای واو و االچ

ڈن٥ثٷ تا این ٬ٹایى ایاڊ تاساڊ ار. اناڊ نی ته ٬نواڊ یٽای

ټناى ډااه ٤ثی٭ار تاه اسانی ا ڈهڅوٸاذ اڄهی ا٭ی ڈای

ڀٵسنى ڈاىذ ا ڈی« نوٺ و»٬یى نوو ټه آڊ ا »تنیو.

خااٺ و و ڈسواڄی وواچ وار. و و اتسىای ٴووین ټه ته ناچ

ی ا وڈوا ڈین ىه ، نوایى واو تاظ قډاڃ تټر و نىه

وو و این و اة و و تاا اڇ ىه و غهاڊ ا نو آٴیىه ڈی

ی ڈوتااىاڊ ڀونااى. ااډین و ٴااووین تااه ٬ٹیااىه تاتاا ڈاای

زسی، اڄو زوڄى زر ادنسډاڊ و ته نوو تپ ڈ٭اوٲ

ټیىنى و ته ڊ ور ا ټا ڈیتووه ار. و این ڈىذ قډسٽا

توناى، ااه ا ا نو اه ڈی خوانسنى . ڈاڄیاذ اوی و ٤ب ڈی

اا ا ونى و آزاٽىه خوانر، ٽه ڈی ته ٬ڂ و نة قٽاچ ڈی

ټونى. و این و ڈوچ اثف وو ا ناواب تا خاٺ و ٤ا ڈی

ڈی ٴسناى و خا ا اا ڈای اا و ٸنااذ نواسنى و ته ټنا نها

اٽ خاایىنى و ٸثاڃ ا اوای ټالڈای سو ته یٽىیځ آب ڈی

(222: 1374قتها، « نونى. ڈی

ی نوو تا و نو تڀسین غن ڈڅی ایانیاڊ و ووه

نویاڊ ڈاننى وڀااڊ ڀسه و نهسین و ا نهاسین ڈااه

اڈیا تاه »ى. ؾنااڊ ټاه تیهٹای ڀویاى: اڂ ډی تڀا ڈی

« ا نای ار و ؾهاانثه اسڇ غډااوی غن نوو تن

55

45و 44شماره

( ا وچ ایع و این ایاچ یٽی آڊ تاوو 897: 1386، 2قتیهٹی،

ڀااوونى و آنؿااه و نااوو ا ټااه و ایاان و و نانااه ا ڈاای

ی زاتاسانی، تاه هسانی واسنى و و ڈهڀاڊ ا اڄثی ڈ اڄثه

انی و وتاا ای ای ی نویاڊ غن تهیىنى. و ووه ڈوچ ڈی

اى ټاه تاه ا اڊ تا آواب و زیٵاذ و ٭ای تیا تڀا ڈای

. وو ب آڊ ااذ ڈیای ا آوا خاه

آووڊ ااىایا تااای ااال٤ین: ڈااوچ تااا آووڊ ااىایا تااای .1

ی ڈكٽڇ و اسوای و ناا تهایىڊ ال٤ین و این و خایه

وواڊ ټوناى ټاڇ ټاڇ و ته و٫٠ اٸساوی نڅٵا و اڈ ایٵا ڈای

نوی و قسی خی ا آڊ ىایایی ته وذ ڈاڄیازی غىیى ان

ى واسانىااڊ و قٽاچ ا ڈٹ ٴڈانوایی ناوو، ا یاٻ ا ڈی

انه و یاا نااظ ڈهڀاانی تاه وتاا اا اڊ وڈٹىای ڈ٭ین نو

تاه ناوو و وتا ای نهسین نڅٵای االڈی»ٴساونى . ڈی

نڅٵای اڈوی تاای اٴاووڊ وآڈاى ا٬سنایی نىاسنى وڄی ت٭ى ا

ای و اڈیه ىیاه نوو، ىایای نوو ا ا نو ڈ٭ډوڂ واسنى. تنی

٬یى نوو ته ڈوچ زكډیڃ ټو ټه و ڈاڊ ڈ٭اویه ڈٹىا آڊ تاه

تاه يیڃ ټڅډه نوو( قڈ٭ین،« ى. ڇ تاڄٯ ڈیڈیڅیوڊ و 10زا 5

ټاه یڅډای ی و ی تیهٹی، اتوغ٭ٵ وډنیا ټاټویاه ڈوغة ااه

اڈی اٵهاڊ توو، ڈس٭هى ى زا ا ااڂ وویار اا ویناا

ی زكار ٴڈااڊ ناوو تاه یوه و وه ا ٤اٶ غاڈه ا ناقیاه

٬نواڊ ناظ نوو و ڈهڀاڊ تای ڈ٭وو نوی اااڂ نډایاى.

خ ټااټو... تىآنٽاه وی نڅیٵار اڈیا تااى و ادا یاڊ و »

ر ا وینا یاو و وه یثر ټه وی ا اٴسى و اڄی ووی

ی ا ٤اٶ غاڈه ا ڈس٭ډالذ آڊ نواقی تى ى. تیاوڊ ىیاه

نوو ڈهڀاڊ ا ؾی و اثاڊ زای و اساڊ تا یان و آڄار

اهلل ٬نه؛ ٬ او تدیٴر و وڂ ٵ ا وسی، و اڈی ٠ی

ا نیٽو تنوانار و ٴڈاوو زاا تاه نااچ تاوغ٭ٵ ټااټو ڈناوی

ه دا یاڊ و نواقی نڅ٭سی ٴاان اانسنى و ڀایڃ تنوییى ت

(14: 2: 1386قتیهٹی، « ټونى.

تخااایی غاان و خااایٽوتی تااا ق١ااو ڈ٥تاااڊ و نوانااىڀاڊ و .2

نوی و نا٢: تیهٹی و تاب ڈااڇ ٬یاى ناوو ڈػڅ اب

و وتا څ٥اڊ ڈ٭وو این ڀونه هن ڀٵساه اار: 429اڂ

ا وڄای اڈیا تاه نثه ؾها و تاٸی ڈانىه ا غډاوی و و ه»

ه آووڊ غن ناوو نار و واو ایان و تىاناى ټهسااڊ تا

ا و اڈی ڇ واو تنځا ىار و ڇ اب ٴر هر تاه ىیه

، 2ااا ټااه ا زوتااه غاایڅڇ زااا ایاان و نهااووه تااوو. ق ډاااڊ،

1386: 757 )

ایی ا٬اڊ و نواناىڀی ڈ٥تااڊ ډااه تاا ا٥٬اای ڈىیكه .3

ټاه و نڅ٭ر: نه زنها و و ٬یى نوو تڅٽاه و زډااچ ا٬یااوی

ٴسه ار. ڇ ت این تووه ټه ا٭ا زایم تیهٹی هن ا آڊ

خوانسنى و ڈ٥تاڊ ته نوانىڀی و څ٥اڊ ڇ ته ٭ نوانی ڈی

ټاو. تیهٹای و ا ا اټاچ ڈای تا واوڊ ىایا و الذ تیا آڊ

ؾنىین غای زایم نوو ته ڇ ٭نوانی ا٬اڊ و و٬یاى

ڇ و و خنػنثه ػاى »ا غډڅه ٬یى نوو ااه ټوه ار.

ای تایا اڈی ته غن نوو نر و ىیه ا ن، ڈاه غډاوی

ا ٭ا ټه اوټاچ آووه توونى و زٽڅٳ تیا ٴر و ٭ نوو،

« توو. و این وڀا ... وڅر ٴڈاوو و ڈ٥تااڊ ا نیا ٴڈاوو.

( 941 : 1386ق ډاڊ ، ،

جطي هشگاى

غن ڈهڀاڊ ووڈین غن تپ ایاڊ ټهان خا ا

ی وڀای ار ټه ڈهڀاڊ آا ااڂ ایانیااڊ نوو و تاڈانىه

و خیونى تا ایو ڈه توو. ناو هاڈنایاڊ ڈها ا ڈٹااچ وا یای

تنووا توو و ډاه ټااڀااڊ وینای و آزاٽىه و تاا ڈااڇ

آڈىنى و و این ڈااڇ تاوو ټاه ی ڈوتىاڊ و ڈی نای ته قڅٹه

تای نثو تاا نیو اای ا ویاٴار ڀ ڈه ا ته ٬نواڊ نډاوی

ڈٹى زین ڈاڇ آیین تا قډایر ڈه تخاا و یٽای »ټونى. ڈی

ى ڈهڀااڊ نااچ ای تڀی ټه و این ڈینه تڀا ڈی ا غن

ټوناى. یى تا ٽوه تخاا ڈای ډوار، ټه و ڈهڈاه و زهر غ

ڈهڀاڊ ا و انو ڇ ڈه آا غان ا ڈهڀااڊ ٬اڈاه و و

ناڈیىنى. و وڀا اانیاڊ ت این تااو ا ڈهڀاڊ ناه ڈی 21

توونى ټاه ا اواڈوا یااٸوذ ا و و ناوو و یغاى ا و و

21ڈهڀاڊ تیاٴیى و تىین تاو و ڈه تاوو ټاه ٴیاىوڊ تا ا

ی ( ته ڀٵساه 482: 1383ق یڅن، «. ٠كاٺ ا څثه ټو و اٺ ا

ڈهڀاڊ تپ ناچ واو، « اچ و»یٽڇ ټه اتویكاڊ و تیر و

ار، ٬څر تخا واسن این ٬یى خیوی ٴیىوڊ ت ٠كاٺ اار

او نال ىنى و ٬یى ڀٴسنى و ٴیاىوڊ آنااڊ ا ټه ڈوچ ا

ڀٵر ټنع قټډتنى ڈهو( ت ڈیاڊ تنىنى و ڈڈه ټننى و تاه

نځاچ اا ا اهن ڀٵاسن تاا ایاسنى، ا اٽانه آنٽاه خا

زوانسنى ته آاووڀی تیناى و ااڂ ز و ا اټنوڊ ڈی

( 292اا 293: 1363قتیونای، « این نر ٬اوی ى و تاٸی ڈانى.

و واٸ٫ ڈهڀاڊ نی ؾوڊ نوویاوڀا قواوضی و زایم وااسانی

ڈیا و ڈایانه قآوچ و قاوای »ایاڊ ار. تنا ته ڀٵسه تنى ن،

ی ټیوڈش زوڄاى یاٴسناى. ایان ن٥ٵهڈوینا( و ؾنین وی ا

غن ا و ٸىیڇ ڈاټانا ڈی قتهاا، « ڀٵسنى ی٭نی ڈن٭څٷ تاه ڈها

1374 :348)

غن ڈهڀاڊ تاا ناا٢ تایا ي غضياى: دس دس

ی ڈونین، خاواا اڊ هاڈنای ىه ار. ته ٬ٹیىه تڀا ڈی

تایر ڈر اونى ڈځا و و غان ڈهڀااڊ ټاه ڀ نډی

56

45و 44شماره

خویىنى و و تاوه خیډایی و ڈیځاای اټر وانی ڈیڄثا ا

ٸیىنى و غاڈه نو تاه ڈاوچ ټونى. خاوا ی و این و ڈی ڈی

تهایىنى. و ایان و اوڄاین ټای ټاه نویاٻ خاواا اڊ ڈی

آڈى، ڈوتىاڊ و وانډنىاڊ توونى و ٵر نواڊ ا ڈیوه ډؿوڊ ڈی

ځاو اٵیى و ټناا تاا ٽ و زنع و یة تهی و انا و ٬ناب و ان

آوناى و ایان و ڈ٭ډاو خاایاڊ ڈاٻ و ٬نثا تاه نوو ڈی

«. اىنى نى و ته اوی و و ڈاٱوڂ ڈای ووا یٽىیځ ىیه ڈی

( 160: 1382 قناٺ ټا،

ایی ار ټه و زایم تیهٹای ڈهڀاڊ ا غډڅه غن

ا ا آڊ یاو ىه اار. و ایان غان نیا، تی ا ای غن

ای ڀسه یینآ ای ویځ وچ و ڊ ڈ٥اتٷ ڈ٭ډوڂ غننویا

ؾوڊ نا٢ ټوڊ، و ، ډا٪، زٱنی ، اب نویىڊ ، ا ىای

ىایا ، زهنیر ڀٵسن و ٠٬ه ټوڊ ٸایى سای آڈی و وٳ

اای ٬یااى ا ؾناىین و تڀااا خاواا اڊ ډااه تااا ااوتا

ه ایان ا٬یااو ټونى. اڄثسه غهر قٵ٧ ا٭ای ااالڈی، ڀاا ڈی

ى، ڈاڇ تاه ااوڀی تڀاا ڈی ڈٹاڊ تا ایاچ ڈ ثی ا االڈی

ڀسه ار، ؾنانٽاه تاه ڈوغاة ااسناو تیهٹای، ڈاانی ټاه ڈی

ای و و ڈهڀاڊ ڈاوٲ تا و ٬ٴه توو اڅ٥اڊ تاه وڄیاڃ وه

این و ؾنىاڊ زٽانی تای تخایی ڈاڇ ٬یاى انػااچ ناىاو و و

ا ٬یى ٸتاڊ تووه اار تاه تخاایی ڈااڇ و ویځ ټه ڈاوٲ ت

ی این ٬یى ن٩ی ٸتانی ټوڊ و ته غا آووڊ نډاا ٬یاى و ... ویه

خوانسنى.

و و ؾهاانثه نهاڇ » نویاى: تیهٹی واین تاب ڈی

ای تایا آووناى و يواڄكػه ته غن ڈهڀاڊ تنر و ىیه

ټاه خنهااڊ و و ٬ٴه توو. اڈی وه وار و ټ ا ه نثاوو

آٽاا نا٢ ټوی.. و ویځ و ٬یى ا٠كی ټونى و اڈی تایا

زٽڅٳ ټوه توو ڇ ته ڈ٭نی ناڊ نهاوڊ و ڇ ته قىیص ڄاٽ،

ټه وو ڄٽ و ڇ اٴساوه توو و اڈی اب نهووه. خ ا نډا و

ٸتاڊ اڈی ت نواڊ نر و اټاڊ ووڄر و اوڄیا و قڇ ا ٴاوو

ا تنانىنى و ا٬اڊ ٭ نوانىنى، ټه ٬یى ٴ٥ا هواڊآوونى و ت

و ڈ٥تاڊ ت اض ایاڊ وڊ ڀٴسنى و ڀٵاسن، و ٭ ننووه توو،

اب واڊ اى و ڈاساڊ تاڀاسنى و ا٭ا ا اڅه ٴڈاوو و

ڈ٥تاڊ ا نٵڈوو و ا نواڊ تنار، ٵر خیاڄه ات٣ ناووه

: 2ق ډااڊ « وانیىناى. و ته ای ٴوو ٴر و ٸوچ ا غډڅه تاڀ

( وڄی و ڈواٸ٫ ٬اوی، ڈاڇ اڅی ډاڊ اوو و ناا٢ و 886

ڀر. زٱنی توو و تیا ڈاڇ تاساڊ ټه زػىیى ڈی

نااچ ٬یاى این ا ټساب و ڈانی تا آنین تای تیهٹی

تاه ؾناىانی زډایاڃ ا٬یااو ویځ ٬ٽ ت څ٥اڊ، ټه توه ا٭

ا یٽای ټاه اار ا٭ی اڇ آڊ وڄیڃ و نىاو ٭ا ا نیىڊ

زوی ڈوغثاذ و ڀٵسه وی ڈڈر و ٭ا ٴاا ڇ ا ناا٤

اه و نار ڈهڀاڊ غن ته ٬نه، اهلل ٠ی اڈی و: »آووه

٭ا و آوونى نطا و ىیه تیا و يواڄكػه ٵسڇ و تیر نثه

ا او زاا ٴڈاوو و ڀٴر نڇ ای ڈ٭وو ت و نٵڈوونى یؽ ا

و اار ڀٵساه ای ٸیىه او ټه ڀٵسنى ټه ٴساونى نىوساڊ ته

تیار این ٸیىه آڊ و و ار ټوه ا نیكر آڊ و ا څ٥اڊ

:توو

ىنى ڈا و توونى ڈواڊ زو ڈهاڄٵاڊ

وڈا ڀساه ڈا ڈااواڊ آ ت

ڈث وڀا و تی ین ڈاناڊ ڈىه

ڈا یاتى وڀا ا وو او ا ټه

سذ جطي

ڈ٭ناای ته( sandق یه ا( ٺق ٬یى یا ىه غن

ټاه ڈااه تهډان و اڇ و و ټه. ار خیىایی و آنایی و ٨هو

ناا غان و اى ڈای تخاا واار نااچ « آتانو» . تاوو آزا

ته و ټونى ڈی زٹیڇ ته وو ته ا اڂ ٸىیڇ ایانیاڊ»

ټه ار آڊ ىه ته آڊ ی زډیه وغه. ناڈیىنى ڈی ؾهه یٻ ا

ٸااىیانی،.« قوااار ان٥ثاااٶ اااڂ ووچ نیډااه ا ااىچ و تااا

ااالڈی ڈسوڊ ا. نیر زسی ټاڈال ىه غن( 454:1384

و واسه وغوو ىه االچ ا خی ټه آیى ڈی ت زاسی ټای

غان . »اار ندیٴساه ا آڊ غااوویی قاڄار وڄیڃ ته اقسډا

اة ا و ؾهاڃ ی٭نای نوایى، ی ؾڅه غن واٸ٫، و ىه

ڀٴسنى ڈی غن ا آڊ ټه ار ڀسه نویى زوڄى ة یڅىا،

تاه غهاڊ ټوڊ ڀچ غاووی این و ټونى ڈی خا ته آز و اډا

ڈااڊ ایان و اار اڂ ڈوٸ٫ وزین ټه ؾڅه. ار آڈىه ڈی

ڈین آڊ، ا خ و وو ڈی زډاچ ی ؾڅاه و و ټاى ڈای نٵا

. اوو ڈای ټاسه ڈا ا ت٭ىی ناو٬ی تاه ټاوڊ وان آزا

ڈاطال . اار آڈىه ڈی ډا ته نویى ڀڈای آووڊ تا غاووی،

تاای ڈااڇ ایان ی ډه و ټونى ڈی ا و وه آز ا ا خنىه

زوغیه و( 233:1374 تها،.«قار تووه نویى قټر زی٫

( 1: غډڅاه آڊ ا ار آڈىه خىیى ڀوناڀونی ای اٴانه غن این

٩٬ایڇ ڈای. ٴر ټوه ته یااڊ ا زن ى یٻ تا ونٿ، وی

اوی تاه نځی ونٿ. آڈى یاان و او وی ته خزااب ڈاا

آزای انٿ وو تناوو ا و آڈاى نٿ ت نٿ. ټو خىیاىا

ا آڊ و ڀٴسناى غان ا آز آڈىڊ خىیى. تونر ڈا و ڀر

قاى تاه ایااڊ و آڈى ٴنى ى یٻ ا ټیوڈش( 2.ناڈیىنى ىه

ایان ت٭١ای . ناڈیىناى اىه ا آڊ اى تخا غنی. یىنى ى

( 3. واونى نثر آوچ ته ا واساڊ

57

45و 44شماره

:غضياى دس دس ايشایاى غانی و ایان و نیا

آزی و انسنى ڈی یاٻ و ټاه تاوو اڇ .»اٴونسناى ڈای تا

اڈیااڊ، تاڀانااڊ، تڀااڊ، ى ڈی اٴونسه آز نڈ٭ی ی ڄك٩ه

و یاچ آووڊ ٴاآ ڇ و واسنى زوانایی ټه ڈوڈی و ټاواڊ

و ڀااو ڈوچ، ا٤٭اچ تای و ټونى ڈی ټر ونسنی ڈواو و نا

ڀواڀاو .خوانسناى ڈی اب و ایی ڈواو و تنع تاچ ڈػڅا

و تاوو و نواثو ڈاواو تهسین ا آڈیهسه ټه ایی ډ٫ ا اڊ،

ټاه زی اایی ٴ١اا، و. ونر ڈی ى، ڈی ا٬ػاب ی ڈایه تڀی

ڀااه ( 613:1371 ٠ای، ق .«ټونى ڈی ا ونر ڈی ډ٫ ؾوڊ

ت٭اى ڀویا و ى ڈی ویىه ٴنٿ ؾنىین ا ىه، آز ای ٭څه

اة، نځااچ و آڊ ټیىڊ آز ته تا و ڀ ؾوب آوی غډ٫ ا

. خوانسناى ڈای خاایٽوتی و اا ا اناوا٪ ناوانسن تاه آڊ ڀاو ت

ااا نډااووه آڄااوو نٵاار ا ٬ٹاااب غډڅااه ا ټثااوزاڊ و خنااىڀاڊ

نډووڊ انىوو تٲ ا خ ا ونىه غانواڊ ا تنی و انسنى ڈی

ڈوو یٻ و زنها تیهٹی زایم ټساب و. ټونى ڈی ا و وانىه

ټه نویى ڈی تیهٹی. ار ىه ااه غن این تڀای ڇ ته

و ٭نوانی ته ٭ا ویځ ا٬یاو ڈ٭ډوڂ ڈ٥اتٷ نی غن این و

ویاٴار اڅه و غاایه و خوانسناى ڈای آواناوانی تاه ڈ٥تاڊ

ایانای اا اڊ ټاه واو ڈای تیاڊ آڊ ٠ډن و تیهٹی. نډوونى ڈی

نډی ٵڅر ا غن ڀونه این تڀای ا نی ٵ نځاچ ته قسی

توناى ڈاو اه تاه ا ااخوه زا ٴڈوو اڈی:» ... ټونى اه تا

ی ډه و ا څ٥انی اساڊ. توو نویٻ ىه و ڄٽڀاه، تنځی

و آیاى، ټاوه اىه زا ڀٴسنى ټیىڊ ڀ و تونى كا ته ڄٽ

ڈای تاٲ ا خ توو تڀی آب غو ټه كایی و و آونى ڈی ڀ

ؾاوب ا تاانسنى ؾا٤ااٶ و تآڈى، ای ٸڅ٭ه تا ی ته زا نىنىاٴٽ

اهر ټاه ټوناى غډ٫ ویځ ڀ و تیاڀنىنى ا آڊ و تڅنى هر

و تیا آڄر و تپ ټو ی تڅنىی ته و توو تیا آنؿاه و ټثاوز

اىه و ټوناى ور ته ة این اوواذ ا ار ڇ . آڈاى ٴاا

تنار توونى وه ا٬ی ټه آب غوی ڄة ت اڈی ة نهر

و تیاڈىنى ڈ٥تاڊ و نىیډاڊ و . وناى یاچ تاه آزا آڊ ا خا

و. توونى تىیىه آز آڊ ٴوٮ ٴنٿ وه ٸیة ټه نووچ ټثاوز

و اناىوو تاٲ ووڀااڊ و تځاسنى انىوو ڄٱر وویاىڊ وه آزا

تاه آڊ و نىیاىچ ؾنااڊ آڊ ویځ ټه توو یی ىه ؾناڊ و ڀٴسنى

( 666:2 ډاڊ،.«قآڈى خایاڊ ته نڈی

فطش ػیذ

ٴڅاٵه . واناى ڈهډی غایځاه ا٬یاو االچ ڈثین وین و

ویان ی ٴڅاٵه تاا زنځاازنځی و نویاٻ ناثر ٬یى ی تٸاا

زاواڊ ڈی ټه ار ڈناٽی غډڅه ا ٬یى ویځ، ز٭ثی ته. ټنى ڈی

وو ٸتااڊ و ٴ٥ ٬یى. ویى ا وینی ای ڈهه آڊ ی ؾهه و

و ن٩اڇ آضا و ا نډوو تیسین ټه سنى االڈی تپ غن

ڈاسطنی ٸا٬اىه ایان ا نی تیهٹی زایم ټساب وانى، ٴای نط

اار اواڂ ڈااه اوڂ و تا تات ټه ڈ١اڊ ڈاه خایاڊ و. نیر

غډڅاه آڊ ا وتا اا و تڀای غان ڈ١اڊ ڈاه ازډاچ ا خ

و٬اوذ قاڇ و اوڄیا و تڀاڊ ډځی و ى ڈی تخا نوی وتا

و. ڀاسانىنى ڈی زٽڅٳ تا و آاسه تیا نوانی و ىنى ڈی خا

یاٻ تیهٹای، زویٳ ٤ثٷ. ټونى ڈی اٸاڈه ا ٬یى نډا اآڊ تاا

ټنى ڈی قټر نیاتو ا ڈ١اڊ ڈاه ی نیډه و ڈ٭وو څ٥اڊ

ڈااه، ازډاچ ا خ. ى ڈی اذ ته ڈ١اڊ ڈاه ا ڈانىه و وو و

اای اٵه ڀیاو ڈی غن ا ٴ٥ ٬یى ٬ىنانی تاٮ و و ټال و

و٬اوذ یڄاځ اوااڊ و تڀااڊ . اوو ڈای ڀسوه ا انه

ټه ار این االڈی، ٬یى این و زوغه ٸاتڃ ی نٽسه اڈا. نىټ ڈی

ڈااه » .خواناى ڈی نوی اب ته ډځی ڈى٬وین ای و څ٥اڊ

ڈاناىه و وو آڈاى تهااذ اڈی و... تځٴسنى وه و وآڈى ڈ١اڊ

ایؽ ٬یاى ؾناڊ ټه واونى اٸا ټه ټو ٬یىی غا آڊ و ڈاه این

ټه نو تنای آڊ و ا څ٥اڊ توونى نهاوه نوانی. ار نٽوه ڈڅٻ

تااٮ و تووناى ویځنهاوه ای نواڊ و توونى انسه ٬ىنانی تاٮ و

تناانىنى ا نواڊ آڊ ت ا نیڅساڊ و زٵایٷ نځاڊ ٬ىنانی،

ټاه وڀاه تڀاڊ نووڊ ناڊ ڈیاڊ و و. نوانىنى ڈی ٭ ٭ا و

و واوناى تواه ڈاین و نااسنى خای ت توونى، څ٥اڊ نواڊ ت

نٽاوه ااب نا٢ نىاونىاڊ زا ڀر ڈاه و خنع: ڀٵسنى

. اار ڈاو ت ټا ا و ڀر ٬ی اڀ و ار تاپ ای اڀا

ډځااڊ ؾنانٽه ڀٴسنى، واوڊ اب و ڀٴر نا٢ تینى، نىاونى

نهااووه اااب ڀاا ټااه ااا ااداه ڈځاا تاڀااسنى نااچ

(42و41:1 تیهٹی،.«قتوو

غاای و تیهٹی ااڄی و ټاه ټناى ڈای اااه ویځا

تاه ا ٭ا نه توو ىه ٬ا وی ت ټه زنځىڄی وڄیڃ ته څ٥اڊ

٬یاى آویناه و. »خوانار نوای اب ته نه و خیٴر ق١و

ناه اڈی آڈى ټوه ٴ٥ ا ټاو ااب ناا٢ ناه و انوو ا٭

(877:3 ډاڊ،.«قتوو ټه زنځىڄی

. توو ٬یى و نډا تخایی ٴ٥، ٬یى و ټا ای ویځ ا

ټ٭ار وو نواناىڊ تا ڈڅډاناڊ ٴ٥، ٬یى و ثف و تاه نډاا

خایاااڊ تااه و وه ٴی١ااه آووڊ غااای تااه و زوٴیااٷ ی ااٽانه

ا ڈثااٺ و ایان ڈ١ااڊ، ڈاه انیىڊ غان و نډاووه آاا

ا خ ػی428 اڂ و ڈ٭وو څ٥اڊ ټه ڀونه آڊ. ڀینى ڈی

څ٥انی ای تاٮ ؾډن و ڈ١اڊ ڈاه ازډاچ تاه زاا اىه قا٠ا

و.»واناى تخاای ا ٬یى و نډا ٬ایا، و وتایاڊ و تڀاڊ ازٵاٶ

ڈطااڂ ٵساه یاٻ و نر خی اڈی. توو ٴ٥ ٬یى وونثه و

ټه توونى ټوه ای ز٭ثیه و. ا و این ای ز٭ثیه انسن توو واوه

58

45و 44شماره

ناىاو. یااو غډڅه تین وڀا یؽ ته ټه ټهن خیاڊ واونى اٸا

ناو ڈیاىاڊ تاه اایی الڈاڊ و تځاونى وه و واو تا اڈی خ

ڄاه اتها ور ډه و ڈیىاڊ ټه ایساونى ڈی و ڀٴسنى ٴسن

و ڈیاىاڊ ت آڈى ن١ا آڊ ت و تنر اڈی خ. توو ىه ساڊ

(746:2 ډاڊ،.«قآڈى تٽوه ٬یى نډا و اتها ور

و ڈوچ ټا ای ا ویځ یٽی و و نویااڊ وتاا

زایم ا غایی و تیهٹی. ار تووه تڀاڊ ته نڅ٭ر ا٥٬ای ٬یى

و ا ا٬ىا ٸا٠ای زاا ٴڈاوو .»ار ټوه ااه ڇ این ته نوو

ٸا٠ای و ا ڈكډااو توتٽ و ا ٬څوی توڈكډى یى و ا خان

(40:1 تیهٹی،ق .«واونى ا نڅ٭ر ا ن٥یة و ه

لشباى ػیذ

زاایم ا ٸثاڃ وواڊ و یه ټوڊ ٸتانی . واو تا

آووڊ وار تاه تای ار ٬اغ ٤ثی٭ر ٴهڇ ا ټه اوڄیه اناڊ

. و ڈای ا اناڊ و قیواناذ ټوڊ ٸتانی ته ور نىایاڊ زقڇ

آیاین و ټه، آڈىه تاساڊ وواڊ ا تغسه ای نوسه نٿ و

ته ؾا قاڂ و ڀاوا نهر ڈیسا ڀاو، ټوڊ ٸتانی تای» ڈیسا،

. ټناى ٸتاانی ا او زاا ټاانى ڈای ای ته ا ڈیسا. انىاو ڈی واچ

ا ڈیسا ڀاوټی اڄثا تاه ز٭ثیا انٿ و. اناى ټاوه آٴاین

زایڇ اٿ یاإذ تاه نیاٻ نیو ای ڈانىه، غا ته ای نوسه

. اناى اىه زایڇ ټاوچ و ڈا یإذ ته نیو ای و ىنى تا

اسی ی زهډاه و نوڊ ی٭نی قیاذ، ؾډه و ڀااو تها

تاه واسیاتی و نیاٻ نیو اای خیاوی اانػاچ و اناى غنٿ

اىه ٸتانی ڀاو وچ ا ټه ایی وانه یإذ ته نىڀی، ا ڈای تا

آډاڊ ته ٬وظ ا خی ڈیسا وایر این و. یاتى ڈی زكٹٷ آوو،

ااټر و٠ایاٴسی ( نوایى و وانایی ناىای قاڃ ډااه

زن غوا و ڈاڇ این و غویى ڈی ایان و اوو ڈای تخاا ڀااو نا

یڅن،«.قټونى ڈی زٹڅیى ا آڊ ڈه خیواڊ ټه ار آیینی ڈاڇ

224:1383)

ؾوڊ ا٬انی ویځ ا٬یاو ڈ٭ډوڂ ڈ٥اتٷ نی و این و

و ٬نای و ینثی ٬څوی و یاٴسناى ڈای ق١او وتاا ا خا

ویاٴاار ااڅه ڈاا٭وو ااڅ٥اڊ غانااة ا ا٭ااااڊ نوانااىڊ

ته نثر ټډسی ی څه تیځانه ٭ای ڈیاڊ این و و نډوونى ڈی

اااه غاایی و تیهٹای . ڀٴسناى ڈای وتاای ڈ٭اوٲ ا٬اڊ

ڈ٥تااڊ تاه زاوغهی اڈاو ى، ڈی څه ا ٭ا څ٥اڊ ټه ټنى ڈی

تاه ناثر ا٭ا ا ډیار ی و نىه ناڊ اڈ این ایى ټنى، نډی

اڈی و ټونى ا٠كی ٬یى و ویځ و» :تاى وتا ا و نوانىڀاڊ

ٴ٥ ٬یى ټه نوانىنى ٭ ا٬اڊ و. توو ټوه زٽڅٳ تیا ا٭

اب و ڀٵسن، و ڀٴسنى وڊ ایاڊ اض ت ڈ٥تاڊ و توو ننووه

ا ڈ٥تااڊ و ٴڈاوو اڅه ا ٭ا و.تاڀسنى ڈساڊ و ى واڊ

ډااڊ، .« قناووه ااب خیاڄه ٵر تنار نواڊ ا و. نٵڈوو

886:3)

ت و تا ٴ١ای و ا ٬یى و ڈهو نډا و این و

٬یاى و.»ټوناى ڈای ٸتاانی ڀوٵنى و آووه غای ته ؾډن وی

تاه ټاو نثایاى زٽڅٵای ایؽ ټاه واو ڈطاڂ اڈی. آڈى ٴا ا٠كی

آڈى ڈیىاڊ ت ا تن١ا و نواڊ و قڇ و خیاوه و الڈاڊ قىیص

( 982:3 ډاڊ،ق .«آوونى غای ته ٸتاڊ ڇ و ټونى ٬یى نډا و

وار تاه ټاه ار ػی 431 اڂ ته ڈتو٢ ا٠كی ٬یى این

ټډااڂ و و واایی و او و زٽڅاٳ ایؽ تىوڊ ڈ٭وو څ٥اڊ

ٸتاانی اڇ آووڊ غا ته و ٬یى نډا نوانىڊ تا آاڈ و ٽوڊ

.ى ڈی خایاڊ ته

تیج

و اا انر تاا ا ڈڅر ټه و ى ڈی ناڊ زكٹیٷ نسایع

ااڂ و ڇ ٸىیڇ ایانیاڊ. وانى ڈس٭ىوی ا٬یاو ڈسٵاوذ تاو ای

تای ڈزثه ؾنىین ڈای تخاا غان واڊ ااوی و زان آاڈا

و ډواه آناڊ. غسنى ڈی ووی انىوه و ای و ڀیه ا و ټونى

ایااڊ زٵااوذ وغاوو تا ا٬یاو این. توونى غىیى ا٬یاو غسػوی

ا٭اوزی تاه وسیاتی تای اناڊ ډیځی غسػوی ا نډاوی

اڂ، ىڊ نو ؾنانؿه. واو ا آڊ آوی ټه ار نډااوین زٽاا

آوڈی آٴین ی نا٤ه زػىیى ار، نڅٹر زٽا ار، آٴین

یٻ و ڈڅر یٻ زایم ڈهڇ قواوش ی زټڀونه تاآٴینی و ار

ا ا تاساڊ ایانیاڊ ڈڅی ڈاڇ و ا غن نوی ال٤ین .ٸوچ

ټوناى ڈی تڀا نای غالڂ و تاٽوه ا ڈهڀاڊ و نوو غډڅه

تاه ڈا ثی ا٬یاو ا تی ڈاڇ این غالڂ و ٽوه ڀاه، قسی ټه

ټاه توو ایانیاڊ ووسی و٤ن ق ا نای این و آڈى، ڈی ؾڇ

اای ٴ ناٿ ڈٹاتڃ و زنها نه ا ناوو ڈڅای اای ا ویځا

یاٴساه زتیار نوو ټه ا زٺ اڈای قسی تڅٽه نٽونى، ٴاڈو

ٴ ناٿ وچ و آواب ته نهاوڊ اقساچ ته واوا توونى ایانیاڊ ی

.نډوونى نوی

ڈهوای اوچ و ا آیین ٬یى، ڈاڇ تڀای تای

ا٬یاو زډاڈی وتین وچ این ا تنی ټه ى ڈی تڀا وتا و

ڀاسوه ای نواڊ تخایی ٭ا، نوانی ٭ ڈاننى توو، ڈسٺ

ی ویاه وچ، ا تنی و... و نڅ٭ر واوڊ څه، ا٥٬ایزٽڅٳ، تا و

غان و و غاانواڊ اوانىڊ : ڈاننى توو، ڈهو ٬یى یٻ

و ڀوٵنى ټوڊ ٸتانی و ڈ ثی ا٬یاو و ٬یى نډا تخاییىه،

٬ایاا ٤اٲ ا اڅ٥اڊ تای ویه ىایای آووڊ ٸتاڊ، ٬یى و

... . و نوو و ڈهڀاڊ غن وو

59

45و 44شماره

هأخز هابغ

زغډاه نویااڊ، زایم ،(1362ق اوڈونى، ټڅیٵوو تاوش، .1

زهاڊ ټثی، اڈی انسااذووچ، ؼ،1 ظ انوهٳ قن

اڇ، ؼ ، قډاه زا ا٥وه ا(1378ق ڈهواو، تها، .2 نا

زهاڊ ؾډه،

ؼ ایااڊ، ٴ ناٿ و ؾنى غسای ،(1374ق ڈهواو، تها، .3

زهاڊ و، ٴٽ انسااذ ووچ،

واساڃ اڄسٵهیڇ ،(1354ق اقډى، تن ڈكډى اتویكاڊ تیونی، .4

انساااذ ډاایی، اڄاىین قاالڂ زاكیف اڄسنػیڇ، نا٬ه

زهاڊ ڈڅی، آضا انػډن

زغډه اڄهاڄیه، اڄٹوڊ ٬ن آضااڄثاٸیه ،(1363ق ا، .5 واناا اټثا

زهاڊ ټثی، اڈی انسااذ ،3 ؼ ر،

تیهٹای، زایم ،(1386ق قین، تن ڈكډى اتواڄٵ١ڃ تیهٹی، .6

زهاڊ ڈهساب، انسااذ ؼ، غڅى،3 ث، ن٥یة زكیف

ٴای، اوتیاذ و نای غاڈ٭ه ،(1376ق اټث، ٬څی زاتی، .7

زثی آاوی، ٴوٮ انسااذ اوڂ، ؼ

تای قااس٭اه یااب و ڈسن ،(1379ق ینا، ، غهانىیىه .8

ر ؾوتٻ، انسااذ ،(تیهٹی زایم نای یثایی ات٭او

واناځاه انساااذ ناڈاه، ڄٱار ،(1351ق اټث، ٬څی و هىا، .9

زهاڊ زهاڊ،

ایااڊ اای غان و اډای ڀااه ،(1371ق ااڇ، ٠ی، .10

زهاڊ تهػر، انسااذ ،1 ؼ تاساڊ،

اقایااڊ ڈاوچ زاایم ،(1368ق ٬ثىاڄكاین، ټاوب، ین .11

ټثی، اڈی اوڂ، ؼ ،2 ظ ،(تویه آڂ خایاڊ زا اانیاڊ زا خایاڊ

زهاڊ

تاین انساااذ اوڂ، ؼ ، ایااڊ اوتای ڀسه ا ،(1375ق ا، .12

زهاڊ ، اڄهىی اڄډڅڅی

اغسډاا٬ی و ٴ نځی یای زایم ،(1376ق اهلل، يتیف ٵا، .13

ٴووای، انساااذ ؾهاچ، ؼ( ٵوی ٬هى زا آا اقایاڊ

زهاڊ

زهاڊ ډر، انسااذ،1 ظ ایاڊ، اوتیاذ زایم ،(1386ق ا، .14

،(1369ق٬څای، تن قن اتو٬څی اڄډڅٻ ن٩اچ نواغه ٤وی، .15

ااا٤ی، انساااذ ووچ، ؼ ، آاسیانی اٸثااڂ ٬ثا ا سډاچ

زهاڊ

ا غنځای قایااڊ اا٤ی ،(1376ق ٬ډر، ڀڅدایځانی، ٬ب .16

یڈناى، اوڂ، ؼ ،(تااساڊ ایااڊ و ا٬سٹاواذ و ا ا٥وه

زهاڊ

ویاواڊ ،(1363ق اقډاى، تن قن اتواڄٹاڇ تڅهی، ٬نی .17

ټساتهانه انسااذ ووچ ؼ یاٸی، وتی ڈكډى زكیف ا٭ا،

زهاڊ نایی،

ٴوخای، زا خیىای ا نویاڊ ،(1386ق اتواڄٹاڇ، ٴوانی، .18

زهاڊ ډر، انسااذ ووچ، ؼ

ووو اقایااڊ زاایم غاڈ٫ ٴ نٿ ،(1386ق٬ثا، ٸىیانی، .19

خایااڊ زاا ا آیایی انساااذ ووچ، ؼ ،1 ظ ،(خهڅاوی ٬ا

زهاڊ ، آوڊ

،زغډه2ظ ایانی، آواب و ڈ٭سٹىاذ ،(1357ق انی، ڈاه، .20

ٴ نٿ و زایم ڈوه انسااذ ،1 ؼ ٠ډی، ون ڈهىی

زثی ایاڊ،

ؾاااج ،59 ظ تكاااا نوا، ،(1312ق تاااٸ، ڈكډااى ڈػڅاای، .21

زهاڊ

اقڈاین ایاڊ زایم ،(1375ق غواو، ڈكډىڈٽو، .22 وڀاا

زا تاساڊ اااٸی، انساااذ خانػڇ، ؼ ،(ٸاغایاه انٹاا

زهاڊ

اسڇ، ؼ ٴاای، ڄٱار ٴ ناٿ ،(1371ق ڈكډاى، ڈ٭ین، .23

زهاڊ ټثی، اڈی انسااذ

زاایم و ایاع اوچ و آیاین ،(1382قینو، ټا، ناٺ .24

زهاڊ زٴنى، انسااذ اوڂ، ؼ تیهٹی،

تیهٹاای، ټاناڈااه و نااىڀی ڈانااه، ،(1375قڈاایڅین، واڄااى، .25

اوڂ، ؼ ،(ڈاٴی ن٩اچق ازكاویه ڈی ڈنو زغډه زاایم نا

زهاڊ ایاڊ،

زغډاه ایااڊ، اا٤ی نانر ،(1383قاڃ، غاڊ یڅن، .26

زهاڊ اا٤ی، انسااذ اوڂ، ؼ ٴنی، تاغالڂ ٴیىوڊ

60

45و 44شماره

چالص اآهسش فزاگيز، ريكزد ا 1افسا صفار

چىیذ

ا نانه ای یٻ ن٩اچ آڈو و خو خویاا ان٥ثااٶ و ان٭٥ااٲ

خایی آڊ ناثر تاه خیاٴر اای ٬څډای و ٴان آوی و و

ڈوٴٹیر و ایػاو زٱییاذ اوڄی و ت ه ای قا ا زاایم

ار . تكص ٴاڀی اای آڈاو و خاو یٽای ا زٱییااذ

اقة ن٩اڊ نثر ته آڈو و خو اار ٬ډىه و ویٽو

ټه ا اتٹه ای خنػاه اڄه تنووا ڈی تاى و و وو و ه انی

٬ډوڈیر یاٴسه ار .

ن٩اچ آڈو و خو ټوڈاڊ ڀؾه و غهر ټة زػته و

این ڈینه ڀاڈهایی ا تواسه اار ، اڈاا تاا زوغاه تاه ا٬ر

سیاتی تاه ا اىاٲ ایان زكو ذ و قػڇ زالهای غهانی تای و

ویٽو ته زالی تیا وای٫ زاآنؿاه زااټنوڊ تا آڊ ډار

نهاااوه نیااا واو ، ٴاڀیاا ااای ټالااهای و ټااه و واٸاا٫

، ا اار ټوؾٽسین نوه ن٩اچ ای زٽیڃ و نىه ایان ن٩ااچ

زین ٠ویاذ ٴاڀی ای ن٩اچ آڈو وخاو اار . ڈهڇ

وان ، زٱیی نځا و اٴاای ڈهااذ یتی ڀډاڊ ، تىوڊ ازٹا

اڅی این ڈإڈویار ٩٬یډناى ، ټاڀااڊ ای ٱڅی ڈ٭څډاڊ ټه

ڀونه زٱییا ، تهثاوو و ناو آوی و ن٩ااچ آڈاو و خاو

ناڈډٽن یا ټڇ اض نوا ى تاوو . ا ایان و ، اوڄاین زاال تناڈاه

یاڊ و ڈثى٬اڊ ٴاڀیاای آڈاو وخاو و ا٥ف تاین

څی ت زتیر ڈ٭څډاڊ و اسٵاوه ا ٴان آوی اای آڈوای اڄڅډ

ىه ار . ( ڈسډټ ICTق

همذه

،٬ىاڄر ا آڈاڊ ای وا ی زډاڈی غواڈ٫ اناانی اار.ته ن٩ا

تای وسیاتی تاه ٬اىاڄر یٽی ااای زین اه ټا ا ڈی ى

ډه غانثه،زهیڃ وسی ډځاڊ ته آڈو وخاو ټیٵای

ڈهاذ ای نىڀی تاى.وااڂ اای انیا آڈاو وڈثسنی ت

ڂ اىه اار و وار وؾاازكو وخو وتیای اټاو ا

انىټااڊ ته این تاویىه انىټه اڄځو ااوو اایی ټاه تاای

زو٭ه آڈو وخو ڈووااسٵاوه ٸااواوه اناىاټاایی چ

ڈو٠و٪ قٷ آڈو و ډځانی ټوڊ آڈو .ارتنووانثووه

اااڂ ٸثااڃ ڈ٥ااـ 55 قٹااوٶ تااوتی ا ی تاااىوا٬الڈیه

ى.اڈا نځاڈی ټه نډاینىڀاڊ ووڄر ا ته ڈن٩و تی ڈاایڃ

و غاڈسینقزایڅناى(ڀو اڇ 1990آڈو وخو غهاڊ واڂ

کارشاس ارشذ راى شاسی - 1

ڈیڅیاوڊ ااٴاوتڀااڂ و 960آڈىنى،ڈسوغه ىنىټه تای ا

زاٽیڃ ڈای سنى ټه وووچ این ڀوه انااڊ واو غهاڊ تی

ڈیڅیاااوڊ ټاااووٺ ټاااه وااار 100و ناااى. ډؿنین تااای ا

تاه ڈىاه ڈای و ناى، ڈیڅیاوڊ اآنهاااونساڊ زاٽیڃ 60ټڇ

وسی نىانى.تناتاین نه١ر غهانی آڈو تاای ډاه وآڊ

تناىزن٩یڇ 10اڂ ٽڃ ڀٴار وتاه ډاین ڈن٩وتیانیاه ای و

هاای ا٬ااڇ ،ااى.و تنااى اوڂ ایاان تیانیااه آڈااىه ااار

،غواڊ وتڀاڂ تایى ٸاوتاى ا ٴر اای آڈوای اټووٺ

ټااه تااای تااآووڊ نیااا ااای اااای یاااوڀیی او٤اقاای

آڈااو ټااه تااه ډځااانی ټااوڊ3ااىه،تنووا ڀوو.ووتنااى

تنووای وزویع تاتی انساا واو،آڈاىه اار نیا اای

یاوڀیی تاای ڈ٭څو ڊ،اقسیااظ تاه زوغاه ویاه واو. چ اار

تاای ناو٪ و تاتآڈوای، ایی تواسه ووزاوسی ڀاچ

وسه ای ااها ڈ٭څوڂ تاه ٬ناواڊ غءغاىایی ناخای ن٩اچ

آڈوی زإڈین ووقآڈو تای ډه،ته نٹاڃ اواذ آڈاو

92نډایناىڀاڊ 1994(.ته ونثاڂ این تیانیه وااڂ 1990وخو،

اا ڈانٽا اڈاڊ تین اڄډڅڅی تا ډٽاای یونٽووه 25ټوو

ڀو ڇ آڈىنىزا تز٭هىنووتای اغای آڈاو ډځاانی ادانیا

تناى،ؾاؾوب ٬ډڅای 83تای ڈ٭څاو ڊ زإټیىټنناى.این تیانیاه تاا

آڈو اٴاوتانیا ای ویه ازاٽیڃ واو.ااڃ ا نډااتای ایان

تیانیااه ایاان ااار ټااه ڈااىا تایىتااه ډااه ټووټاااڊ ااٲ

تاانی یاایاای٣ غډی، وی،اغسډا٬ی،قی،ن٩اای٣

یای تاننى.این ټډٻ اتاه ټووټااڊ ڈ٭څوڂ،زی و،نیاتاانی،

ټووټاڊ ڈنا٤ٷ وواٴساوه،آواه،اٸڅیر ای تانی،ٸوڈی یااٴ نځی

ه ڈیااووااساا وټووټااانی ټااه تااه ڈنااا٤ٷ ڈكااوچ ز٭څااٷ وانااى،

یای (. وواٸ٫ آڈو وخو ٴاڀی ویا ٴاڀ2001قیونٽو،

وو. آڈو وخو ڈثسنی ت این اڃ ز٭یٳ وڈ٭نی ڈی

تؼشيف آهصش پشسش فشاگیش

این ا٥الـ اااه واو تاه ڈاىا،ڈاټیاوڀیی ون٩ااچ اای

ته اوی زډااڈی ټووټااڊ ا خوی ټه آو نوو آڈوی و

اا٭یىی و تااه نٹااڃ ا قڈااٻ ټااانٽی و ډٽااااڊ، ڈاای ڀااایى

ذ ویځآڈو ٴاڀیاڈڃ زډاچ ا٬ډاڄی ته ٬ثا (1383 ډٽااڊ،

و اوو ڈای ڈنػ ڈاض و نوب آڈوی نهایر ته و ټه وو ڈی

ااای٥ی ااار ټااه ډااه ټووټاااڊ وآڊ تااه یاااوڀیی ایػاااو

تاه تیااڊ ویځآڈاو وخاو (1382ق٬څیااوه، . ڈی خواناى

ٴاڀی ا٬الچ ڈی نډایى:

آنهاته ٽڅی اخسیثانی ډه ټووټاڊ ڈی زواننىیاوتځینى و ډه -

ویاوڀیی نیاوانى.

61

45و 44شماره

ایاان آڈااو واای٫ زاآڈااو ااډی ااار ونانه،غاڈ٭ااه -

وت ڈی ڀیو. وویځٴر ا تای آڈو ناظ اڈىا ا

ٴاڀیاای و ٸاڄاة اه ،ته ڄكا٦ ٬ډڅٽوی و٬ه غهاانی

.اغسډااا٬ی وتناڈااه واای ز٭یااٳ ڈاای ڀااوو اڄځاوی ٴییٽاای،

(2002ویڅ،قغٽینوڊ،

اڄٳ (اٴاوتانیا ای ویه وټال ای ٬اوی ته وذ زډاچ وٸر

قٴاڀیای ٴییٽی(.ق١ویاتنى

قٴاڀیای .ب(تا ویځ ټووټاڊ ڈاټر اغسډا٬ی واسه تانى

اغسډا٬ی(

قٴاڀیاای .ظ(وتناڈه یی ای ټالهای ٬اوی وڀیونى

تناڈه وی(

اڀینځاا ی ٴازااټال وڈىاه تناتاین آڈاو وخاو ٴ

واسه وزوغه ویاه ای،تاه ز٭اڈاڃ ٤ثی٭ای ټاووٺ تا ډاا ن

تایىناىڀی ، واغسډا٪ واو.ټووټاڊ ڈ٭څوڄیسی ټه واسه تانى

ټوڊ وڅوٺ تا ډه اٴاوغاڈ٭ه نووایاوتځینى.

ونځاه اوڂ ڈډٽن ار ایان ڀوناه زواووټه اىٲ آڈاو

آڈاواڊ تانیا اای ویاه یااوان وخو ٴاڀی،ټډٻ ته وان

آڈواڊ اسطنایی ار.وقاڄی ټه وان آڈواڊ ٬اوی نیاڈډٽن

ار تاڈىا ٬اوی ته اٽڅی ټاه وقاا ڂ قا٠اخایه ڀاای

ىه،ڈٽڃ واسه تانى.اڈٽاڊ واوآنها ڇ تناڈه وی ڈىه

اټاڄر آوتیاتنى.آڈو وخو ٴاڀیوڈوو ټا زډااڈی

ڀیی وایػاو وزو٭ه ڈىای تكص ڈی ټنىټه نیا ای ڈوان٫ یاو

(. 2001قیونٽو،.ڈی او زډاڈی یاوڀینىڀاڊ اتآووه

نٽسااه ٸاتااڃ زوغااه اینٽااه ااوان آڈااوی وڈٹااا٤٭ی اوواڊ

اوویا ر ناای وتاو ڈډٽن ار تاڈوٸ٭ی زكیڃ نوو وؾاا

تاه زكار زإضیٸاو اى. ا ڈٽڅی ڀووټه ای٣ یااوڀیی او

ڈای اونى، وڈطاڂ وان آڈوی ټاه واڄاىین وی ا اڇ غاىا ٤

وان آڈاوی ټاه یا و تیډای هسی ڈی وو ټووټی ټه وؾا

ا ډه و آڊ ڈٹ٫٥ ته نو٬ی این ویٻ زاوٲ آیة ڈی تینى،

واای نیا ای ویه ڈی تانىټه ای٣ یاوڀیی آنها ناثر تاه

ار ټه تاه ڀسه زٱییټوه ار واین ڈقڅه و٨یٵه ڈىه

و٠٭یر ویه وان آڈوزوغه ټنىو تناڈه آڈوی اته ڀوناه ای

اڈانى ی ټنىټه ڈان٭ی تیاوڀیی وی ایػاونوو.

زین ڈىا ٬اوی ڈی زواننىتااین غهار ڀیی،تاه ٬ناواڊ ڈااض

ټاڃ نهایساا و غواڈ٭ی ڈ٥څوب تیاٴینناى، و ٬ډڃ ونى واو اتا

ټنناى.وٴس ډٽای اای ٬څډای ن٩اچ آڈوی اڈٹوڊ ته ٴه

وڀاای ا٬االچ (1383تین اڄډڅڅای واذ آڈاو وخاوق

ټو،وڈىا ووڄسی اخن زډاڈی ټووټاڊ اٲ ن٩ا ااای٣

وڈینه ای ٴوی آنها،ته یٻ و آڈاو ڈای تیننى،ڈاىا

تغاااسه وناااا وتناڈاااه زٹاااویسی یاااا غثانااای واخااان

٤وڈاااوی وټااال وغوونااىاو.وان آڈااواڊ وڈىااه تااه

ازٹیڇ ىه ووټال واڈنه یٽانی اٸاتڅیر اای زكایڅی

وغااوو واو.ټااال ااا تااه ڀو هااای ټااوؾٽی زٹاایڇ ااىه و

وان آڈواڊ ا ڀاوه ،ڈو٨ٵناىتای انػااچ زٽااڄیٳ وو٨اایٳ

ڈه تایٽىیځ ډٽای نډاینى.

آهصش فشاگیشچگ تحمك هی يابذ

ااڂ تایىخیىؾځونه ڈی زواڊ ڈىاه تای خام واوڊ ته این

ا آڈاوه انر زا ٤یٳ وی٫ وان آڈواڊ ا خوا و اى وو

٬ین قاڂ ټیٵیر آڈو ا نی تهثوو تهى

٬ىه ای ت این تاونىؾنانؿه تهوا یڇ ڈىاه ای تاای خای

وان آڈواڊ تا نیا ای ویه آڈاوه ټنیڇ چ ار تناڈاه اای

ای آڈوی اټا واوه واوه نډاییڇ ټه این ر وی وٴ٭اڄی

اڈونهایر ته ټا ٥ف ټیٵی ٬ډڅٽوڈىه ڈنػڈی اوو

چ اار اٴای و ایڇ، ؾنانؿه تهوا یڇ ټیٵیر آڈوی ا و

ٸاتار اسٵاوه اڈناات٫ زٽډیڅای، ٠ډن اٴای قػڇ ڈ٥څوب و

تاه نډاییڇ ټه این اڈ ڇ ڈنسع وان آڈواڊ ایػاو نویٽی اتین

قٲ وان آڈواڊ ٠٭یٳ وڈٽڃ وانوا ىى.وواٸ٫ اٴاای

ر ز٭ىاوڈكىووی اوان آڈواڊ ټاال ټیٵیر ته ڈ٭نای ڈوٴٹی

و نیر.تڅٽه ڈانی ڈی زواڊ او٬انډووټیٵیر ىټوه ار

ټااه زډاااڈی واناا آڈااواڊ ټااال ڈوٴااٷ ڀونى.تااه ٬ثاااذ

ه ای ای ټاال وڈىاه تاه ڀونا ویځ نځاڈی ټه تناڈاه آڈو

زكار خوا زډاڈی وانا آڈاواڊ ا ى ی ووټه تسوانىاڈان

زاواڊ آنځااه ڈای ٽوٴایی آنااڊ ڀاوو و ڈوغة ى ٸاو ى و

ڈ٥ډتن ىټیٵیر آڈوی ىټوه ار.

اٲ اڃ تنیاوین ڈىه ٬اوی آڊ اار ټاه ډاه ټووټااڊ،

ن٩ا ڈاااااٽڃ وزٵاوزی،تایىوټنایٽىیځتاااااه یااااااوڀیی

اوی تایىتاویځاااڈانى ی ااونىزاتسواننىته تدوانى.ڈااىا ٬اا

ا٬ر ثٻ اا و خام و نى، نیا ای ڀوناڀوڊ اڀواڊ نوو

ا٤یاٷ تناڈاه ٸاتڃ ان٭٥ااٲ اانى و ای ڈهسڅٳ یاوڀیی ا

ا ثو اای آڈوای، ززیثاذ ااڈانی، ای زكیڅی ڈناة،

ټیٵیار آڈوای اسٵاوه اڈنات٫ وڈاټر وغواڈ٫ نوواڊ،

وویااىڀاه اانسی آڈااو ( 2001قیونااٽو،.ز١ااډین ټننااىا

وخو این تاووغوووار ټه ڈاٽالذ وانا آڈاواڊ ناای

ر ایااا نااازوانی ااای نااوو آنهااار ڈكوڈیاا ر ااا،اڈكااىووی

٬څار و ر آنااڊ ا٭ی ڈای ټوناىزا و٠ا٭ی وتناتاین تای تهثوو

نډاووه و خیاىا وه وان آڈاو ڈٽڃ ٬ىچ یاوڀیی ازنها

نثر ته ٴ٫ آڊ اٸىاچ نډایناى وتاىین ززیاة ٬اىه ای اوانا

ر ٬څا ونځاه اڈاو اڈا ی ڈی ىنىآڈواڊ ڈسٵاوذ واسطنایی زڅٹ

62

45و 44شماره

ڇ ڈ٭څا نكوه ٬ډڅٽو ٷ یاوڀیی تیسون٩اچ آڈوی و٬ىچ زكٹ

وو.وواٸ٫ ووای ای آڈوای از٭اڈاڃ ٤یاٳ غسػوڈی

تنی ته ټووٺ وخیؿیىه ای ا ٬واڈڃ نای ڈی ونىټه تیاس

ڇ ڈتو٢ ڈی وو.ته زډیډاذ ڈ٭څ تاه ډااڊ تاه ٬ثااذ ویځا

ډاڊ نیڈناإ ڈ٭څ ا انىاه ټه ڈٽالذ اټووټاڊ نای ڈی ونى

ڈهه ڈطثسای تایى ڀٵر ټه ڈٽالذ ڈی زواننى اڈا ڀینى. ڈی

اایان ویاىڀاه ڈاٽالزی ټاه ویىاو ای ووڊ ڈىا تااى. ا

تای ڈ٭څډاڊ ووان آڈواڊ ٴسی ىڈی آینىوټال و خىی

(ته ډین وڄیاڃ 2001قیونٽو،.تیس تیاڈونى ٴا ڇ ڈی ټننىزا

ا این ڀوه ټووټاڊ تا٬نواڊ وان آڈواڊ تانیاا اای ویاه نااچ

ڇ اسنى ڈ٭څا ای نیاا اا ڈی تنى.ټووټانی ټاه واای یاٻ

وڈىه ٭ی ڈی ټننىزا ته این نیا اخام و نى.

(تیااڊ 1383قته نٹاڃ اا٭یىی، ، ڈاواڊ یونٽو اڊ وهڈس

ڈی وانى آڈو وخو ٴاڀی ا ٤یٷ یااٴسن اه قاڃ اای

زوانډنىای ڈاىا تاای ااساه ناىڈاذ تاه زډااڈی ټووټااڊ

وغاڈ٭ه ڈكڅی نوواڊ تناڈه آڈو تای ډه اڄوقه ټاا

چ ااار تااای زوانډنىااای ڈااىا واوه ااار. ٸااا نااوو

ڈاىا واوڄیاای ٬واڈڅی ډؿوڊ زٱیینځ ڈاىیاڊ،ټاټناڊ

ډاڊ ڈووزوغه ٸاڀٴساه وتاای زكٹاٷ آنهاا وزوانډنىای ڈ٭څ

تناڈه یی وو.

یهذاسع ویاسدسبشابشهذاسع ست

تای زكٹٷ ٭ایثای آڈو تای ډه ڈاتاه ناو٬ی اڈاىا

ټاه یااوڀیی یاٻ ونثااڂ اوو این ٴٽ ټه وآڊ ا، ،نیاوایڇ

انځیه وونی وذ ڈای ڀیاو. ٵڄذ ته ار.یاوڀیی تا

وان آڈواڊ وٸسی ټای اته نوتی انػاچ ڈی و نىټه تاه انػااچ

ایػاااو ااىٲ زتیساای، واوڊ آڊ زډایااڃ ووناای واااسه تااانى.

غاار ایان ونځی وزو٭ه زوانایی ا ویثایی نای ار،

ڈی ڀویىټاه تى.آڄٵونوش وایسهىټه ټیٵیر آڈو تهثوو ڈی یا

اڅااة ڈااوچ تاااین تاونىټااه وانااډنىاڊ تااه غاار وغااو

او وار تاانالٲ ایان او٬ااا، تىانناى. زاااؾیی ا ڈای خواناى

ڈی وانناى. ڈی ټننى، وانډنىاڊ آنؿه اټه غر وغو ڈی ڀویى

نا٢ وڀیاىڊ وزاال و و تیاڊ ڈی ټنى، آنؿه ټه وایسهى

واناډنىاڊ وټاانوو ڈای یاتنىټاه تاای آنااڊ ایی ار ټه

تیاڈهڇ ار وته ز٭ثیتهسنو٬ی ٠ایر وونی وڄذ ار.

ڈاته نو٬ی اڈىا نیاوایڇ ټه وآڊ ا،ته وان آڈواڊ ټډاٻ

ر تیسی وزىوین ا ىاٲ وایوه اای ووزاته زىیع ڈتوڄی

اڊ یاوڀیی ته ٬هىه تځینى.ڈاڈی ناوا یڇ ونهایار،وان آڈاو

و ڈ٭ډاز٭څیڇ وزتیر نووتانى. تڅناى ن٩ڀٴسن ا ىاٲ تایا

ذ وزىی ؾنىاڊ ٠اوی نیار.ټډٻ ټاوڊ تاه وانا ڈى

آڈواڊ ویاوڀیی ؾځونځی زىوین ا ىاٲ نووااڊ،ا ی اار

ټه آناڊ اٸاو ڈی اوآاوی نووازإڈین ټننى.

االـ وڀٵسډاڊ االـ ڈىا ووڈینه ا ىاٲ واسانىاو ای ا

تناڈه ای وی،ڈی زواڊ ته ڈ٭څډااڊ آاوی ٬ډاڃ واوزااو

ااااز٭یین ټننى.اڈاوزااډیڇ ڀیاای وتاااه ی ا ااىاٲ ؾنااین

نیر.ن٩ڈ٭ډوڂ وڈوچ این اار ټاه آنااڊ وتااه ی ٴناوڊ

ا٨هااا ٸ١اااوذ و آڈواای تایااى واای و ڈااواو و وڈكسااوا

و ٬ډاال ؾنى نه وتاه ی ز٭یین ىٲ ا. ی ټننى،ن٩زه

این ٥ف ڇ ته آڊ ٬ډڃ نډی وو.

وان آڈواڊ ته و ای یٽاڊ خام ای یٽانی نډی و نى

قااة توواټاان آنهاتااه اایوه ااای ڀوناااڀوڊ ااار.ڈ٭څډاڊ

ایوه اای ڈسٵااوذ و اتا اا تایى نه زنها ڈوٸ٭یر، زهی و

ڈٹاااىڀوناڀونی اون٩اا و از٭یااین ټننى،تڅٽااه تایى ااىٲ ااا

ڈ٥ډتن اونىټه تاه آنااڊ ٴار تایى وان آڈواڊ نی تځینى.

ای چ تای یاوڀیی واوه ڈی وو.تىوڊ ٴا ڇ آووڊ ای٣

چ،ااٽڅی اتاای ڈهااازی تڈ٭څډاااڊ وواناا آڈااواڊ قاااټڇ

(1384قآڈنى،.نوا ىى

ټنایڇ وتاای ونیاایی ټاه وانا وونیایی ټه وآڊ نىڀی ڈای

ډیاای غاای ٸاتار تایى نوا نىیر،آڈواڊ وآینىه وآڊ

وڈىه ډیا،وان آڈاواڊ وڀاوه اای یااوڀیی اتځیو.

ډیاای واضټااڀو ی و ر ڈای ټنناى. ا٤یٷ ډیای ٴ٭اڄی

تخیٴر زكیڅی وان آڈاو اٴاووه ڈای اوو، ویاوڀیی،

تهىاار وانای وانا و ڈی آیاى، وات٣ تین ٴوی ڈطثر یىیى

یااوڀیی ا٤یاٷ ډیاای ڈیناه ای اوو. ڈین ڈیآڈواڊ زإ

تناڈااه واای ن٩یاا: اااای تااای نااوآوی ااای آڈواای،

ٴانانر،نځ ٴآینىنځ،ڈاټیاوڀیی، زڅٵیٹی،زٵٽانسٹاوی،

(1382قنه،.واٸ٭ی و....ڈی وو ٬ډڅٽو ایاتی ڈثسنی ت

تغییشگشش ػاهل هذسس الیاء

وان آڈواڊ ا٬واڈڃ ڈهاڇ یواوڄیا نځ ڈىی،ټاټناڊ ڈىه

خی وان آڈواڊ تانیا اای ویاه وڈاىا ٬ااوی اار.

و ى ټه یٽی ا ٬واڈڃ ڈهاڇ تاواناىه تاای ناڊ ڈی ی ات

ار.آڀا ی تهی وآنااای خی این اٴاونو٪ نځ آنها

٬واڈااڃ ڈىااه نٹاا ز٭یااین ټننااىه ای وایػاااونځ ڈطثاار

.تاایای اآنها نوتااه وااسی ایاان ڀااوه واناا ټاټناااڊ واو

واٸٳ نیسنى. ای آنها آڈواڊ ا نډی نانى وته زوانډنىی

تاوذساصي هؼلواى

اڀ ٸا اار ڈ٭څډااڊ تاای اغاای ویٽاوی ٴاڀیا زتیار

ونىخ تناڈه ای آڈو آناڊ نی تایاى تاه ایوه ای ٴاڀیا

وار غاای یاٻ ه ڀویى تا ڈی آڈو ٴاڀی اڈانى ی ونى.

63

45و 44شماره

نډووڊ وان آڈواڊ ټال ټاه ڈاسڅچ قاٲ وانا آڈاواڊ

واای ڈٽڃ اڈكی٣ آڈو ٬اوی ار،تهسار ڈ٭څاڇ ایوه

ااای ڈناااة آڈواای وا ٽااا ااای ڈهسڅااٳ اواه ټااال ا

تیاڈووزاتهستسوانىخاااهځوی ااای٣ وو٠اا٭یر ڈسنااو٪ واناا

وانااى،وٺ وااسی آڈااواڊ تاااى.تناتاین زډاااڈی ڈ٭څډاااڊ نیا

ااٸااىاڈاذ چ تااای ٴاڀیااای ټااال و اتااه واار

نیاتااه اٴااای اا٥ف آڀااا ی آونااى،تای زكٹااٷ وٺ ااكیف

ڈهاااذ ااار.ڈ٭څډاڊ نیااا وانىزاتاڈ٥اڄ٭ااه ڈنااات٫ وازٹااای

ڈنسىه،ټر وټاال اای ٠اډن ناىڈر وټاڀا هاای

ٽاااڊ آڈوی وتكص وزثااوڂ ن٩ا تاڈسهااڊ و ډؿناین ډ

ی تازػته نوووآڈو وخو ٬اوی واسطنایی نثر ته ازٹا

٥ف وان وڈهاذ ای نوواٸىاچ نډاینى.

ڈ٭څډاڊ تایى ته این اڃ زوغه ټننى ټاه ڈاانی وٴ٭اڄیار اای

آڈوی ټال ڈوٴٷ نوا نى ى ټه زډاڈی وان آڈواڊ واین

ااى (2001ٴ٭اڄیاار ڈاااټر نډاینى.تااه ٸااوڂ یډونااوڊق

ایاوڀیی ڈٵا یڇ یا٠ی زاتٸای ووسی تا ویځاڊ زوانایی،

ڈسڅچ وڀیی وڈاټر وان آڈواڊ تا یٽىیځ،ایاءوڈكی٣

ٹااٷ ڈاااټر چ ااار ڈ٭څااڇ ا٤اٴاااڊ ڈاای تاااى.تای زك

وان آڈواڊ اڈسوغاه ااوزاوڀوه اای ټوؾاٻ ؾهاا،خنع

اای ڈهسڅاٳ وانا نٵی آڊ ڇ ته وذ زټیثای ا ڀاوه

ر ٴوی،نځاه وان آڈواڊ تا ڇ ټاټننىوته غای زوغه ته ڈوٴٹی

آڈواڊ اته ډر ڈوٴٹیار ڀاوه اىایر ټناى. ډاڊ ٤او ټاه

وڀا وٴس ډٽای ای ٬څډی تاین اڄډڅڅای واذ آڈاو

نیآڈىه ار،واخن ټال اا تاه ڀاوه اای (1383وخوق

تای انػااچ نى ڀوه ڈو٨ٵ ټوؾٽی زٹیڇ ىه ووان آڈواڊ

زٽاڄیٳ وو٨ایٳ ڈه تا یٽىیځ ډٽاای ټننى.ا١٬اای ایان

ڀااوه ااا وزٹاایڇ ااا،زډین ااای تااٽسثاڂ،غاو ټااوڊ

انػاچ آڈای ای ا ویاتكص وتاه ی ڈو٠و٪ ای اغسډا٬ی ،

٬څډی وزسین زاتڅو اای ا٬النااذ تایٽاىیځ ډٽای ڈای ټنناى.

ر نواسه ڈی وو ټه ویٻ یا ؾنى ٴ٭اڄی ازډاڈی وان آڈواڊ

اټر ټننى.ا٢ اوڂ ټه ٴهر آڊ وانسیا آناڊ ٸا واو،

وانا ر ټاا ڀو ای خای زٵااوذ اا ا غاناة تای ڈوٴٹی

آڈاواڊ اار نځاااڈی ټاه وانا آڈااواڊ ڈاا ىه ټنناى ټااه

ڈای زاواڊ ڈسٵااوذ ټاه اڈسٵااوذ ڈ٭څډاناڊ آڊ وان آڈواڊ

اونى ڈای خیاز نی آنها قډایر ڈی ټننى، ینى وڈی خ ناڈیى،

٠اډن زوانناى ڈ٭څډاڊ ڈی (1383ته نٹڃ ا٭یىی، ټانٽی، قڈٻ

انػاااچ ان٥ثاااٶ ااای ټالاای واااسٵاوه ا ا ثو ااای آڈواای

تاه اوذ ٬ډڅای ڈیناه اتاای ڈناة قډایر ا زٵااوذ اا،

خیٴر زډاڈی وان آڈواڊ ٴا ڇ انى.

آهصضیسابشداي

ا ټڅډااذ ټاڀیی ڈواو آڈوی ڈاو ه ڈ٭څڇ ڈی زوانى ٠ډن ت

وان آڈواڊ واای ڈٽڃ یاوڀیی وغډالذ اوه اسٵاوه ټنى

وانا آڈاو . تسواننى ا ټال و تهاه تثناى تهس ،و نوایی

ڈٽڃ تینایی یانٹ وزوغه ازویٷ ټناى ټاه و قاین واای

ه یانانځ تاای ونثااڂ ټاوڊ نوانىڊ ڈسن ټساب اانځر ثات

تدوانى. ه ڈ٥اڄة اتایٻ ٵكه ټاتٹی ڈ٥څة اسٵاوه نډاینى و

تاا آنهاا ا نځاڈی ټه ڈ٭څڇ ڈ٥څثی ا وی زاتڅوټال ڈی نویى

ڇ ڈای زواناى یاٻ و نهایار ڈ٭څا و ډوه تهواناى ىای تڅنى و

وان آڈو ڈوٴٷ ا ڈتوڂ ډٽاای و ایىڀی تاه اڈاو یاٻ

ڈو تا نیاا اای ویاه ٸاا و اى زاا وی خا ا انػااچ وان آ

زٽاڄیٵ ته اڈووان آڈو نا یىڀی نډایى. ډاڊ ڀونه ټه

ڈا ىه ڈای ڀاوو ااسٵاوه ا ایان ایوه اا تاای زاهیڃ

نه آنٽاه زنهاا وانا یاوڀیی زډاڈی وان آ ڈواڊ ڈٵیى ار

ال و تهه آڈواڊ تا نیا ای ویه ا ؾنین ا ثو ایی وټ

ڈنى ڀونى.

تحمیمااات دس هااسد آهااصش فشاگیااش بااا صد آى چاا

هی گيذ

خاو اایی ټاه نااڊ ڈای و اى ٴاا و ڀسه اخو ا

نیاسنى، اووڈنى ایى ونا،آڊ ؾناڊ ټه تایى و اڈىا ڈػ

ڈ٥اڄ٭ه ټه ته ڈٹایه ٬ډڅٽوآڈوی وانا آڈاواڊ ڈوو 50ا

ایان نسیػاه ڈىا ویه خوانسه انى نیا ، و ڈىا ٴاڀی و

و ڈىا ٴاڀی ،ڈیانځین ٬ډڅٽاو آڈوای قاڃ ىه ار:

( .خو ځاڊ واناځاه 1378تووه ارق ودیاڊ، 50و ىٺ

غاڊ ا خٽین نی و خو ی ته ایااتی زإضیایوه ی ٴاڀیا

و ىوخوانسنى.آڊ ا وتناڈه ای ټه اٸىاچ تاه ااڈانى ی ڈػا

ناچ واار ،خیاٴر "ڈوٴٹیر تای ډه"٥ف ڈىه ټوه و

زكیڅی وان آڈواڊ ا و ن٩ ڀٴسنى.نسیػاه خاو ،نااڊ

واو ټه تهسین نسایع و ڈىای قاڃ ڈی وو ټه تای ټډاٻ

ته وان آڈواڊ نا تووغه تیسی وانى و ؾنانؿه تای ااسه

ڈناات٫ ڈنااثی وواس ټډٻ ای غثانی ته وان آڈواڊ

تاى ،زډاچ آناڊ ٬ډڅٽو تهسی وانى.

ICT چ مطی دس آهصش فشاگیش داسد

تهسین تاوه ویوه ی ٴاڀی ووزی تاه وار ڈای آیىټاه

،اڄثا ووس تانى. و ڈوغوو ڈنات٫ ڈناة واتا ای ټډٽی،

وان آڈوانی ټه ڈثسال تاه ناازوانی اای ناا اسنى، تای

آڊ ازااو ڈاای ټناایڇ زوانااایی یاااوڀیی وڈااوو اآنؿااه ڈااا

ټی تاای زاال آڊ ااواین وانىوٴناوی ڈای زواناىڈوزوڈك

64

45و 44شماره

ڈینه تاى.ٴناوی،ؾنانؿه ته وسی ڈووااسٵاوه واٸا٫ اوو،

ڈااوان٭ی اټااه واه اایىڊ ایاان اٴاوتااه اا٥وـ ڈاای زوانااى

نىتاه ناو٬ی،غثاڊ تا زیاوڀیی ار ااه تواو،یا ڈی زوا

ٴنااوی ټننىه آڊ ق یاڈهاذ وزواڊ اور ٴساه اٴاوتااى.

ناتینا،ڀوای تاای وانا ؾاډی تاای وانا آڈاو ڈی زوانى

تا وڈ٭څډی نسځی ناخی آڈونانوا، اڈٽااڊ اااڊ تاا زٽاا

و و٥ف زوانایی ٴوتای وان آڈاوی تاڈاٽالذ ناا

ډاٻ نډایىټاه وټنا ډاا ڊ ااڄڇ ته اوټ و یاوڀیی و....تاى

اسٵاوه ټنى،تاىوڊ اینٽاه آڊ ا ی وی اتناڈه و نووتنینى

اقااا ټنىتااه وڄیااڃ نىاااسن یااٻ زوانااایی نا،ویاااٴس

اټال و وڈ٭څڇ،اایین ټډسار.ته ٬الوه،ناچ اٴا اای

٤اقی ىه تای نیا ای نا،ته اٴای انځیه ی این وان

زااا یااای ڈاای و ااى ٴناااوی آناااڊ ا ڈاای ټنااى. آڈااواڊ ټډااٻ

تڈٽالذ ازثا٤ی ااڊ ٴااسٷ آیناى.تای ت٭١ای اایان وانا

وایڅه ای اار ټاه تاه آنااڊ ا٤ډینااڊ ا ٴنااوی زنها آڈواڊ،

نیا ایااڊ اتاه ویځااڊ ڈ٭ٴای و اٴٽا ټه ڈی زواننى و ى ڈی

تاای آڊ ICTټننى.ایىوسی ته اه قڃ ڈناة ڈثسنای تا

ا،زنهاٴر تای ڈاټر واغسډا٪ وتاو ټوڊ زواڊ و٨ٴیر

ټاڈڃ نووتاى.

يظگی اي والع اي فشاگیش

آڈو ٴاڀی ته غای آڈاوه ټاوڊ ټاووٺ تاای ټاال اای

٬اوی،ټال ای ٬اوی ا تاای ټاووٺ آڈااوه ڈای ټناى.ټال

ٴاڀیڈكی٥اای قډااایسی تااا یااٻ ٸااانوڊ اااڅیقاقساچ تااه

یاو تای ز٭اڈڃ اغسډا٬ی ار.خو اا نااڊ یٽىیځ(وڈاڊ

وانا ڈی و نىووڈنىی ټاال اای ٴاڀیؾیای تای ا

ایاان ڈو٠ااو٪ تااه ویااه و (1385قاتا یډاای، انااىوی ااار

و نوا ڊ ڈهڇ ار ؾا ټه وٸسی و ټال اقا ا٤ډیناڊ

تهسیااو ڈای ڀیناى.ڈكی٥ی ټاه اى اغسډاا٬ی ټنناى، اڈنیر

ڊ اتدوانى،زډاڈی غنثه ای یاوڀیی اڊ ا و یػانی نوا

زكیٻ نوا ى ټو.ته ٬ثاذ ویځ این ټال ا:

ټالی وان آڈوڈكوار.-1

یاوڀیی اڅة وڀو های ټوؾٻ ډا ڊ ټاه تاه یٽاىیځ -2

ټډٻ ټوه وا یٽىیځ قډایر ڈی ټننى،انػاچ ڈی وو.

غاای ه تا ا ټووټااڊ ناوو ٴر اایی ٴاا ڇ ڈای ټناىزا -3

یٽىیځٸاو نى.

ٴر ایی ٴا ڇ ڈی ټناىزا ټووټااڊ زٵااوذ اای غاڈ٭اه -4

اوڈٹیا ټوؾٽسزػته ټننى.

ڈواو وڈكسوای تناڈاه اای وای ونیاو اای آڈاو -5

ان٭٥اٲ خیتووه وتانیا ای ټووټاڊ اڀا ڈی ونى.

جوغ بذي تیج گیشي

12 زاا 10ىه اار تاین ډاڊ ڀونه ټه وڈنات٫ ڈهسڅٳ ااه

ڈی و نىټه تاه ناو٬ی تاا غاڈ٭ه ا ټانی زٽیڃ وى ااٴاو

تاه وڄیاڃ ډاین (و1382ویځاڊ ڈسٵاوذ سنىقا٬ی ڈان،

ٸاانوڊ ٬30االوه تااین ااڃ زٵاوذ نیا ای ڈسٵاوزی نیوانى.

ڈڅر تای تهه ڈنىی اآڈو ایځااڊ اای ایاڊ تقٷ آقاو

تیانیااه قٹااوٶ 26وڈاااوه ڈسواا٥ه زإټیااىواو. زاخایاااڊ ووه

تآڈو وخاو ب ڈػډ٫ ٬ډوڈی اڈاڊ ڈڅڃ ڈسكىتڈو

غاایی ټاه ته ٬نواڊ قٷ اای زډاڈی آقاوتزإټیىواو.ا آڊ

وان آڈواڊ وووه ای آڈو ٬ډاوڈی هی اٸاتڃ زوغ ز٭ىاو

ااڂ و قڈاطال . زاٺ زكایڃ ڈای ټنناى زٽا ویا ا خایه نوو

و واى 12 ا نډاایی وى، 4اتسىاییوخایه 80-81كیڅیز

وا آنػاایی ټاه ،1اٴر زكیڅی واسه انى(، وى 30وتیساڊ

٤ثٷ خو ای انػااچ اىه واىٸیة تاه ازٵااٶ وانا ت

ت ٽااای آڈااواڊ ڈااوووی وڀیاا آاایة ااای اغسډااا٬ی و

،تو و٨هو خىیىه ی ٽر زكایڅی (1386قٵا، ونى ڈی

این ڀوه ا اٴااو ؾځوناه تایاى تا، ڈ٥ـ ڈی ټنىټه اڂ اااین

تناڈه ای تای آنهاا تایاى زاىاٺ ویاى تنوو ټووؾه ٤ـ و

تىوڊ ٻ یٽی ا ٬واڈڃ ڈاضواٴار زكایڅی، ڈىاه اار.

ازثا٢ تین زٺ زكیڃ ووٴ٭اذ زٽاخایه وقٲ وان آڈاواڊ

ا ڀووناااه آڈوااای واااوٶ آڊ اتاااه ازٽااااب تاااه

ن٩ااچ وت ٽای،اڈٽالذ ڈهڇ اار ټاه نااڊ ڈای و ى،ټاه

ياذ نوو ڈان٫ وسی تاتتاه ٴار اای آڈوی ټو و

ایان آڈوی اار.تناتاین یٽای ا ویٽو اا تاای ڈثااه تاا

ڈثسنی تاین ٴڅاٵه اار ټاه و آڈو ٴاڀی ار ، ڈٽالذ

ڈىه نځاڈی ټه و تڀینىه زډاچ وان آڈواڊ ڈسٵاوذ تاى

تهساا ااار وآڈوڀااااڊ تاخاای ڈااتوڄیر زډاااچ واناا

ٶ ز ڈی ونى.اڂ ز ونالآڈواڊ،آڈوڀاانی ٴ٭

اساه وخایاڊ،ؾنى ا ٽا غهر اغایی ىڊ تهس ایان آڈاو ا

وو: ڈی

21/1/11رزاه وشری- 1

65

45و 44شماره

ته ڈ٭نی ا ټوڊ وان آڈواڊ تىوڊ قډایار ،آڈو ٴاڀی-

قاٲ ناىڈاذ آڈاو ااسطنایی تاای نىڈاذ ڈوو نیاا و و

تڅٽاه ایان آڈاو تایاى وان آڈواڊ تا نیا ای ویاه نیار،

ٴر ڈنك ته ٴوی ا ٴا ڇ ټناىزاآڈو ااسطنایی ووڊ

ه ٸا ڀیو.ؾهاؾوب ڀسوه ز آڈو تای ډ

آڈو ٴاڀی،ٵڅر انیا ای ویه ی ټووٺ وٸتانی ټوڊ -

آڈو وان آڈواڊ ٬اوی نیر.تناتاین تایى ته ااساه ناىڈاذ

واتسهقڀٵساوڈانی،ټاوڈانی،زتیر نوایی و....(و ټال ای

ډځانی و ډٽای خیوسه تاین آڈوڀا٬ااوی ،آڈوڀاااسطنایی

ر ڀډار.ډوویځ ټاټناڊ

آڈو ٴاڀی ته ڈ٭نای این نیر ټه زډاچ وان آڈواڊ تایاى -

ڈكسااوای یٽااانی ا ویااٻ ڈاااڊ وتااه اایوه ای یٽاااڊ

تیاڈونى.تناتاین تایسی وانا آڈاواڊ ا تااا ڈهااذ اا

و٬الیٷ ٴوی ونه تاا نو٪ نازوانی ڀوه تنىی ټو.

تاه ټووټاڊ ااانكاا، و آڈو ٴاڀیتایى نیو ا واس٭ىاو-

ډوڂ و ٸاىذ تهای تاه ډځااڊ تاا ڀوانیڇ.تنااتاین ن٩ااچ

ایاتی ڈثسنی تنډه ڈىای ونسیػه ڀایی ڈووو ار.

و این ن٩اچ،آڈو ڈهاذ ای نىڀی ا غډڅاه ڈهااذ اای -

ٴ٭اڄیر ای نالٸاه تاه و وڈهاذ ای هونىیازثا٤ی وزٵٽ

ر ٸاڀیو.اټسی تایسی و اوڄوییوه ای ډیاانه وڈ

وآڈااو ٴاڀیتایىزوغااه ویااه ای تااه ټووټاااڊ ڈنااا٤ٷ -

ڈكوچ،ووتانه وڀوه ایی ټاه واای ٴٹا ٴ نځای ڈای تاانى

ڈثوڂ وار. تىیهی ار تناڈه ای ڈىانڅه ای تای این ڀوه

ٺ اڈڃ زىاٺ آڈو ای ٸثڃ اوتساڊ ونای اای ڈكا

ی یاوڀیی ڈی وو. ای ڈكی٥ی تا

تناتاین وایه زكٹٷ آڈو ٴاڀیا تاه ڈٵهاوچ ااڃ ٬اىاڄر

آڈوی وتاتی ٴر ا وزتیر انالٸی وان آڈواڊ نویٻ

زوانیڇ ؾځونه یسن ا تا ؾځونه آڈونسن خیونىی ویڇ وڈی ڈی

انانی تى یڇ ته نكوی ټه آڈونسن ناوو اتاای تاای یاسن

تاى ونه تاڄ٭ٽ.

فشست هابغ هأخز

(تځایى ا خناىه ای اهڇ خاوا اا 1384آڈنى،ڈكډىق-

195آډاڊ تځیو.ڈػڅه ى ڈ٭څڇ/

( آڈو ٴاڀی:ویڀای اا وڈیار 1385اتا یډی،اڈی٬ثاق-

58 ا.ڈػڅه ز٭څیڇ وزتیر اسطنایی/

(و اایی ا 1383وٴس ډٽای اای ٬څډای تاین اڄډڅڅایق -

واخن.واذ آڈو وخ

(نانواوه،،غاڈ٭ه وآڈو ٴاڀی. ڈػڅه 1382ا٬ی ڈن،ډىق-

19و18ز٭څیڇ وزتیر اسطنایی/

14(ڈىه ډیا،ڈػڅه ڈىییر ڈىه./1382نه ،اٴانهق-

(و ناىڈر آڈاو ٴاڀی.ڈػڅاه 1384ثیی،یىه ٴا٤ډاهق -

5ىڈىه ٴوا./

(ڈٹایااه ااثٻ ااای وڄثااسځی و ااو 1386ٵا،اٴااانهق-

یػااانی ونوغواناااڊ ت ٽااا و٬اوی.خایاااڊ ناڈااه ټانااای

اى،وانٽىه واڊ نای و٬څوچ زتیسی وانځاه زهاڊ.

(ٴڅااٵه،تایى ااا ونثایااى ای آڈااو 1382ڀااوه نااانق -

30ٴاڀی.زغډه قډیى ٬څیاوه.ڈػڅه ز٭څیڇ وزتیر اسطنایی/

یاا (.وٺ وخااهځویی تاه ن 1383ڈٻ ټانٽی،وی و ډٽااڊق-

ای ټووټاڊ و ټال اای ٴاڀی.زغډاه اتواڄٵ١اڃ ا٭یىی

و ډٽااڊ.زهاڊ:انسااذ اڈاڊ آڈو وخو اسطنایی

(.1378 وااادیاڊ،آڄیق زڅٵیٹااای. ڈٹىڈاااه ای تآڈاااو

زهاڊ:خو ٽىه ټووټاڊ اسطنایی.

(خونىه تاوڈووآڈو وخو ٴاڀیزغډه1383یونٽوق-

انسااذ خو ٽىه ټووټاڊ اسطنایی. اڊ:زه اتوڄٵ١ڃ ٭یىی،

Unesco,(2001)Overcoming Exclusion though

Inclusive Approaches in Education ,A

challenge and a vision, paris : Unesco.

Inclusive Education for Children with

disabilities . Available at :

http://www.nwtdt.com/pdfs/include .pdf.

66

45و 44شماره

آهسش پزرش شيذ اي اس اخثار هذيزيتگ

ضزستاى ضزضا هظار شثای ، حثیة ا... اهیری

افتتاح اليي آسهايؾگا ا تک لصي هاد

پيؾزفت داؼ آهسي اعتاى درؽزضا

تا ق١و ڈ٭اونر ساو ویه زو٭ه ٴناوی نانو یار غډهاوی

و ډؿنین ټانا ساو ویه ٴناوی نانو یی غډهو اوڄین

آڈایځاه نانو زٽنوڄوی و ڈواو خیاٴسه وانا آڈاوی ااساڊ

وڈټ خو ای اساو ٤اا و تاا ا٬سثاای تااڄٯ تاى

څیوڊ یاڂ اٴسساـ و ته تهه توای یى.وڈاڇ تهه توای ڈی

اایاان خااوه ټااه تااا تناڈااه ااای ااهنانی وزا ااهوای

آاڀویى،ټانا تاځاه وان آڈوی نانو ، ڈ٭اونر آڈوای

اواه ټڃ آڈو وخو اساڊ غډ٭ی اڈتوڄین هساڊ ته

اااسنى . ڈهنااى ډاااه ڈااىیاڊ واقااى ای آڈواای ق١ااو و

اقډىونااى ڈ٭اااوڊ ااساو ویااه زواا٭ه ٴناااوی نااانو یاای

غډهووڈاااقثه تااا نثنځاااىا واایډا ا٬ااالچ وااار ایاان

آڈایځاه وواٸ٫ اغډڅاه اوڄاین آڈایاځا هایی اار وااڂ

ته تهه توای ڈیى. وی ڈن٩او ااٴسسااـ ایان آڈایاځاه 91

تو اای ٴنااوی نانوتاه اآناای وان آڈواڊ تا ڈٵا یڇ وټا

وذ ٬ډڅی وانار واٴاوو زاا اڈو٬ډاىزا وانا آڈاواڊ تاه

وذ زتوی تا ایان ڈٵاا یڇ آانا ڈای اىه اناى وڄای وایان

آڈایځاه این ٸاتڅیر وغوو واو زا وان آڈواڊ ته وذ ٬ډڅی

ت٭١ی اانسا ا ا زوڄیى و ویڀی ا وټات اای آنهاا ا اناىاه

نډاینى.وی یٽی ویځ اویڀی ای این آڈایاځاه ڀیی و زر

ا انسه ىڊ زػهیاذ آڊ زو٣ ٴن آواڊ ایانی وانر.

اصفاى 2باسديذ گز هذيزاى احي

اسآهسؽگااي هتعط ؽزعتاى ؽزضا

ثف وؾهانثه ڈ٭اوڊ آڈاو ڈسوا٥ه آڈاو وخاو

اااٵهاڊ تااه ډاااه غډ٭اای اڈااىیاڊ آڈوااځا های 2ناقیااه

ڈسو٥ه این ڈن٥ٹه تا ق١و ووتیسانها و نسانهای ه٠ا

تا ڈىیوټاټناڊ ایان ڈاىا آانا وانویاٻ وغیااڊ وناى

ټیٵیاار آڈواای وخواای واناا آڈااواڊ ایاان آڈوااځا ها

ٸاڀٴسنى.وڈاااڇ اااسٹثاڂ اایاان ٬یاااڊ ټااه وڈىااه

ا نډایی ونسانه قٽیڇ ٴانه تڀاڀویى وانا آڈاواڊ ایان

وو یثای ډځانی خوانسناى.واین تناڈاه 2ڈىه ته اغای

ا ټه آٸای ڈسوڃ ڈ٭اوڊ آڈو ڈسو٥ه،آٸای اڄكدوڈ٭اوڊ

هاساڊ خوی وزتیار تاىنی ڈاىییر آڈاو وخاو

ه٠ا ته ډاه ټانااڊ آڈو ڈسوا٥ه نیق١ووااسنى

آٸای اڄكدو ڈ٭اونر خوای ڈاىییر ٠اډن نیڈٹاىچ تاه

ڈهډاناڊ وهناڊ ټوزا ی ته ٴاایىڊ ٵساه زتیار ااالڈی

ااااه ټااو وا ډٽااااڊ خواای اااڃ وایاان ڈػډو٬ااه

٭ٴاای زٹااىینډوو.آٸای ڈسوااڃ نیوااهناڊ ټوزااا ی ٠ااډن ڈ

ڈااه انیوقاوه 6هساڊ ه٠ا ته اٸاىاڈاذ انػااچ ڀٴساه

آڈو ڈسو٥ه خوانر.وی زٽیڃ ازاٶ ٴٽا اتاین ډٽاااڊ

وخی ټوزاڊ ٴ نځی ا وغهر تهثوو ټیٵیر آڈوی ،یٽای

ااٸاااىاڈاذ ڈاااوضوا٬سالی آڈاااو وخاااو هاااساڊ

ڊ ااٵها 2وانر .واواڈه ،ڈاىیاڊ واقاى ای آڈوای ناقیاه

ڀااوه اوتیااسانهای خااانه ااا ى،ونسانه ااا ى 3وٸاڄااة

تهډان و ناسانهای ٤،22اڄٹانی ،یانسٵا٬ی ڈ٭ٴر،وتیاساڊ

هیى٬اتىی وزٹوی تاویى نډوونى.تناڈه خایانی این ڀاوه اٲ

نا اواٸاڈه نډاغډا٬ر و اڈاڈاوه ا ٠ا توو.

باسديذعضؽراي عالي آهسػ پزرػ كؾر

ارط ؽزضا اسهذ

ویٽنثه ١٬ووای ٬اڄی آڈو و خو ټو از٭اىاوی اڈااىا اتسااىایی هااساڊ ه٠ااا تاویااى نډوونااى.آٸای وټس٬ثىاڄهی ١٬ووای ٬اڄی آڈو وخو ته ډااه آٸاای هاتی ټانا ڈاتوڂ آڈاو اتساىایی اواه ټاڃ آڈاو

ټانانڇ انس ڈ٭اوڊ آڈو اتسىایی وخو اساڊ و ډا ی وناوچ ټانا ڈتوڂ آڈو اتسىایی آڈو وخو ه٠ا غهر تی و٠٭یر زكو ذ ایػاو ىه وووه اتساىایی ،خایاه ڇ وڈكا ان وڈ٭ایاة ایان ٤اـ وؾناى ڈىاه اتساىایی ق١ویاٴسنى.وخایاڊ این تاویى ا نیتا ق١وواوای ڈ٭ااونین

خو ه٠ا تا ډٽااڊ ڈىییر تاه تكاص و زثااوڂ آڈو و ن٩ خوانسنى.

67

45و 44شماره

بزگشاري جؾار علوي جابزبي حياى هغابقات

في هذعي پزاسواڂ غای وټناتڀای نډایځاه غاتتڊ قیاڊ و ډڈااڊ تا تڀای این غنواه ،یٻ ووه ڈاتٹه تا ٬نواڊ ڈاتٹه ٴنای

یر اهلل ټاانی آوآڈوځاه 28/11/91ڈهنىی خوا و نثه تا ق١ووان آڈوانی اوه ڈىه اتسىایی تڀاڀویى ټه وآڊ زډاچ وان آڈواڊ خایه ای ڈهسڅٳ اتسىایی ڈی زوانسنى ټر ټننى. و واڂ این ڈااتٹاذ تااین اار ټاه اټر ټنناىڀاڊ تاانر ڈوٽهای ټای تا زوغه ته یوه ناڈه ،و اه ټاوو ڈاڊ خوا،ڈیاڊ غاتػایی و خزاب اٴٹی و ٴوو و نٹ٥ه ڈ٭این ته ٸاتر خوانسنى. ایاڊ يټار آٸای اڄډی ڈ٭اوڊ ٴڈاناىا ته ډاه ټانانڇ ٸاواڈی ټاانا اڈوتاانواڊ ٴڈاناىای و ڈ٭اونین تناڈه یی و ڈ٭اوڊ خوی و زتیر تىنی و ڇ ؾنین

ن تناڈه ڈهیع ویىڊ نډوونى. ڈ٭اوڊ آڈو اتسىایی اای

بزگشاري جلغ كويت پضؼ آهسػ پزرػ

25/9ته ڈناثر ٴاایىڊ ٵساه خاو ، ٬ا و انثه

غڅه ټډیسه خو آڈو و خو ه٠ا تا ق١و ا١٬اای

ٽیڃ ى. غىیى ټډیسه و ڈكڃ ڈټزكٹیٹاذ ڈ٭څډاڊ ه٠ا ز

و این غڅه آٸای آٸانانی وتی غڅه ٠ډن ڀاڈی وار ٵسه

خو ته ااسه ی ڀای ا ٴ٭اڄیسهای ټډیسه خو ی واڂ

ڀسه خوانر. د آٸای قیىخو ڈاىی آڈاو و خاو

٠ډن زٹىی و زٽ ا قډاذ یٻ اڂ ڀسه ی ا١٬ا، زوغاه

ن ٴ نځیااڊ و وانا ته ت٣ ٴ نٿ زكٹیٷ و خاو و تای

آڈواڊ ا اڈی ٠اوی وانار. وی ٠اډن اهنانی نوااسا

ازثااا٢ تیااس خو ااای واناا آڈااوی اااساو ٤ااا تااا

ڈټزكٹیٹاذ ڈ٭څډاڊ ى . ااسٹا ڈټزكٹیٹااذ ڈ٭څډااڊ و

ٴ١ای غٱاٴیایی ڈناة ،تڀای ډای ټاتر یاٴساه اای

ی نو ا غډڅه ڈاوتاذ خو ی و زىاوچ ؾاج ٴڅناڈه انىیه

0این غڅه توو

بزگشاري هحفل اظ باقزآى كزين با

حضرفزگياى داؼ آهساىته ڈناثر تڀىار ایاچ اهلل و ه ڈثاٺ ٴػ، زوا٣ ڈ٭اونار

خوی وزتیر تىنی و ډٽای تیع ٴ نځیاڊ وتایع وانا

ڈكٵڃ آڈوی ڈىییر آڈو وخو هساڊ ه٠ا تناڈه

اناا تااا ٸااآڊ ڈػیااى وڈااػى ق١ااذ ااىیٹه ٤ااا ه

تڀاڀویى.خ ا زالوذ آیاذ ٸآڊ ڈػیى زو٣ یٽی اٸایااڊ

وخه وو غډهوی االڈی ، ڈ٭اوڊ خوای وزتیار تاىنی

ڈىییر آڈو وخو وهنانی ٠ډن زثیاٻ ٴاا ایىڊ

ڈی ایااڊ ایاچ اهلل و ه ٴػ،تا ااه ته این نٽسه ټه انٹاالب ااال

ٸآڊ ا نىه ټو واالچ تا این اقیاىڊ ، زثڅوزااه ای یاٴار و

نىای آڊ ته ڀاو غهانیااڊ ایى.واواڈه ایان تناڈاه ټڅیدای

وڈووٸآڊ خه ڀویى وخ اخه این ټڅیح یٽی اٸایااڊ

تاااه زاااالوذ آیاااازی اٸاااآڊ ڈػیاااى خوانر.اااد آٸاااای

اڊ ت٭ىی این تناڈه قیىخوڈىیآڈو وخو ته ٬نواڊ هن

تاٽوه وغایځاه قا٠ ى ووهناڊ ټوزا ی تا زثیٻ این ایاچ

،تا يټ نا٤ه ای اوواڊ ااذ، ته وان آڈاواڊ وواناػویاڊ

یاوآوى وهر زین ڄك٩اذ ایااو ونااچ ناىا اٴاڃ نځوناى

وټڅیى آڊ نوانىڊ ٸآڊ ونډاار .وی وته ویځی اهناڊ

ه زكیډهای یای ،اٸساوی وغناٿ وانای ټاه نوو تاااه ت

زو٣ اسٽثا ت٬څیاه ڈڅار ایااڊ تاه اه انىانساه اىه اار

نا٤نااڊ ااانر :وااډناڊ ټااو وااىنى تااا ایاان ٴااا ا

وزكیډهااا وقیااه ی ڈڅاار ایاااڊ ا ز١اا٭یٳ ټننااى وڄاای اای

وؾهااڂ ار ڈوچ ایاڊ االڈی تا انوا٪ واٸااچ ایان ٴاا ا

و نیاووه وواه نوو اسواز تووه انى.وی ااین ٬یاڊ نڇ ته ات

تهډان ایان 22وټڅیه ٴ نځیاڊ نوار تا ق١او وا دیډاایی

اسٹاڈر و خایاىای ا تاه ل غهانیااڊ تٽااننى.خ ااهناڊ

آٸای قیىخویٽی ویځ اٴ نځیاڊ تا زالوذ آیازی اٸآڊ ته این

یاڊ ته تناڈه ڈكٵاڃ تناڈه ڈ٭نوی ووقاڂ نای تهیى.خا

ان تا ٸآڊ ڈػیى ، زٹىیاوان آڈواڊ ٤ـ ڈڅی قٵا٧ ٸاآڊ

ټیڇ توو.

68

45و 44شماره

بزگشاري هغابق د تعط داؼ آهساى ب هاعبت

د فجز

ته ڈناثر ٴایىڊ ایاچ ا..و ه ٴػ و وواوه تهډن یٻ ووه

نٵا 70ڈاتٹه ووی اسٹاڈر تاا ٬ناواڊ اواڊ اهىا ق١او

اوان آڈواڊ ڈىا ا نډایی و ڈسوا٥ه هاساڊ ه٠اا

اڈكاااڃ وتیاااساڊ اااهیى غاااایی زاااا اڈااااڈاوه ا ٠اااا

وڈاتٹه تڀاڀویى.و این تناڈه وان آڈواڊ ټر ټننىه

تاټر وڈاڇ ڀڃ اٴانی ڈاهىا ډاه تا ڈاتوڄین اوااذ

هساڊ ق١اوخیىا نډووناى وخایااڊ ایان تناڈاه ټاه زوا٣

ټانای زتیر تىنی ڈاىییر آڈاو وخاو وتا ډٽاای

نٵ اوانا آڈاواڊ 12تیع وان آڈوی تڀاڀویىه توو ته

ىا ڀویى.نٵاذ اوڂ زا وچ تزغوایی ا٤ٲ این ټانای ا

این ڈاتٹه ٬ثازنى ا:آٸای ااٽاڊ اقاانی اوتیاساڊ اهیى

تا ن، تهناچ نٵی ا ناساڊ اهیى ٬اتاىی و نویى٬ثاای اوه

اوتیساڊ نواب ٵی ڈن٩یه بزگشاري هغابق كتابخاي فزاگيزاى ضت

عادآهسي

الڈی ڈااتٹه ی تا ٴایىڊ ایاچ تاٽوه و ه ٴػا انٹاالب اا

نٵااا 120ټساااتهوانی تااا٬نواڊ نواایى انٹااالب تااین تاای ا

ٴاڀیاڊ ووه ی زكٽیڇ نه١ر واوآڈوی هاساڊ ه٠اا

تڀاڀویى.ته نٵاذ تزاین ڈاتٹه ا٤ٲ اواه نه١ار اواو

آڈوی غوایی ا ىا نوا ى ڀویى.

بزگشاري وايؼ حيات طيب حواعي

ثف و ه نثه اوڂ اٵنى ڈاه نوو و یٻ ډای قیاذ ٤یثه

ته ډر ټانای ڈكسچ ا ى ڈاىییر آڈاو و خاو و

ډٽای ازكاویاه انػډنهاای ااالڈی وانا آڈاواڊ و آاسانه

اڈاڈاوه ا ٠ا تڀا ڀویاى . ڈهډااڊ ویاه ایان تناڈاه آاوه

قینی نوینىه ټساب اٴا و غانثا ٬ی تاو یى نا خو

اډنى خایی ټه غا ڈانى ، توو .

اتسىای تناڈه تا ٬ نی ڈٹىچ و ناو آڈاى ڀاویی ڈاىییر

ڈكسچ اواه آڈو و خو آٸای قیىخو و ٬ا زثیاٻ و

زهنیر و وذ تا ٭اوذ اڈاچ قن ٬ٽی ق٪( نىڈر ڈهډاناڊ

ن ڈهډاڊ اډنى این ډای و زٹاڊ این و وذ تا ڈیتانی ا ای

ا ته ٴااڂ نیاٻ ڀٴساه و ناىڀی اڈااچ قان ٬اٽیق٪( ټاه

تیس٬ډ یٵاڊ ا و نىاڊ ته تونى و و غهر قٵ٧ و

قار ا اهای وین ڈثاین ااالچ و ناىه نځاه وااسن اه

غىاڊ آٸا اتا٬ثىاڄه اڄكین ق٪(و ٴ نٿ ٬اوا اهسی اایی

٬ی و ر اڂ وٴا٪ ڈٹاى ا ڈسكډڃ ىنى ،اڄځوی اای

ا اسډه و ا ڃ تیر ٬ډر و ٤هاذ وانسنى و قٵا٧ و قاار

ا اهای انٹاالب ااالڈی ا وایان ت اه ا ڈااڊ ا و٨یٵاه

ډځاڊ نوانىنى. ډؿنین ٴای ا تیاناذ ڈٹاچ ڈ٭٩ڇ ثی و

اڄو ووو آاوڀاڊ اٴا ته ڈیهن االڈی ڈاڊ ا تای ق١ا

ټونى . تیاڊ

و اواڈه تناڈه وان آڈاواڊ و ڈاتوڄین قا٠ا و غڅاه ،ا

كثسها ونا٤اذ تیا یثا و غاب تاو یى نا قاینی

خو تهه تونى.

بزاه پياد ري خاادگي كاركاى هذيزيت

آهسػ پزرػ

وغډ٭ه ته ڈناثر ٴایىڊ اڄځوخیوی انٹالب ااالڈی ،

خواای وزتیاار تااىنی ڈااىییر آڈااو وخااو ڈ٭اوناار

تا ډٽای ټانای وات٣ ٬ډوڈی اٸاىاچ تاه تڀاای ډاای

خیاوه وی نانواوڀی تا ق١و ټاټناڊ ڈىییر آڈو وخو

ونانواوه ای آناڊ نډوو. وقایه ایان تناڈاه ڈٵاـ ټاه ا

تهډن ڈاه وڈكاڃ خااٺ آتاا 13ا٬ر ر ثف وغډ٭ه

و٪ ڀویى وتا ٲ ثكانه ته ازډاچ یى تناڈاه اای ااو

وڈسنااو٬ی اغډڅااه ڈاااتٹه ٤ناااب ټاای ، واڄیثاااڂ و و

ثكځا ی زوا٣ ټاناای زتیار تاىنی اغاا ڀویاى و تاه

ٴنىاڊ ډٽااڊ ټر ټننىه غوایی ته اڇ یااو تاوو ا اىا

ڀویى.

پجويي جلغ ن اذيؾي هذيزاى در راوايي

خنػډااین غڅااه ااڇ انىیاای 21/12/91و وواانثه ڈااول

ڈىیاڊ ووه ا نډایی و ڈكڃ ڈىاه ا نډاایی یا ووڄسای

اویة تا وسو ټا : زكڅیڃ ڈقڅاه اوڂ ڈااتٹاذ ٬څډای وانا

آڈواڊ ، زثیین ٤ـ ا و تناڈه ای ووه ا نډاایی ، تاانوو

ویى .تاویى ای ڈىییر ا ڈىا ا نډایی تڀا ڀ

69

45و 44شماره

و این غڅه خا ا زاالوذ ٸاآڊ و خها اوو غډهاوی

االڈی ایاڊ و ٬ نی ڈٹىچ زو٣ ټاناای زٽنوڄاوی و

ڀوه ای آڈوی ، نانڇ خوڈنى، ڈىی ڈىه ی ووڄسی اویة

٠ډن نی ڈٹىچ ، ڀای ا ٬ډڅٽو ؾنى ڈا ه آڈوځاه ناوو

ڈكساچ خوای و ا تیاڊ نډوو. د آٸاای ااڄكدو ڈ٭ااوڊ

زتیر تىنی ٠ډن هنانی و ازثا٢ تا نٹ ڈهڇ ڈتی و ویڀی

ای ڈتی ڈوٴٷ ڈاواوی ا تیااڊ نډاوو واواڈاه آٸاای ٠اایی

ټااانا آڈااو ا نډااایی وات٥ااه تااا وسوټاغڅااه و

ا ٽا ای ایػاو آڈاوڀی وان آڈواڊ غهار اټر وڈقڅاه

و.ااد آٸااای ڈوااوی ووچ ڈاااتٹاذ ٬څډاای ڈ٥اااڄثی ایاااو ټ

وات٥ه تا ا ډیر وؾځونځی ټر وانا آڈاواڊ وغانواه

نوغااواڊ نااواڈی و زوغیااه ڈااىیاڊ ڈااواوی ڈ٥ااـ ټااو.خ

اهناڊ آٸای ڈووی ، آٸای ڈسوڃ ڈ٭ااوڊ آڈاو ڈسوا٥ه

ڈىییر وازثا٢ تا ٴ٭اڄیسهای ڈىا و و ای خایانی ااڂ و

چ اتیاڊ و ته اوا ذ ڈاىیاڊ زوی٫ خیٻ ای نووی ڈواو

خام واو. وخایاڊ نی ڈىیاڊ آڈواځاه اای ا نډاایی اا ى

تهاڈی ، هیى ٸىوی و آیه اٵغاڊ ٠ډن ڈ٭ٴی آڈوځاه

ای ڈتو٤ه ته تیااڊ ٴ٭اڄیسهاای ایان ڈاىا خوانسنى.اایاڊ

يټار وٴواڃ تناڈه نیوان آڈواڊ ڈىه ا نډایی اویة

یثایی ته ډاه وٲ نوای اغا نډوونى.وو

جؾي اهرتزبيتي ب هاعبت ؾتن اعفذها

ته ڈناثر ٴایىڊ سڇ اٵنىڈاه ٵسه زتیر االڈی و و

نی تاا ق١او ڈ٭ااونین وڈتیااڊ خوای اڈوزتیسی تناڈه غ

ڈااىا وزااا ٴ نځی ٴػتڀاڀویى.تڀاټننااىه تناڈااه

ڈ٭اونر خوی و زتیر تاىنی ڈاىییر آڈاو و خاو تاا

ډٽااای واتاا٣ ٬ډااوڈی ڈااىییر توو.واتسااىای تناڈااه و خاا

ازالوذ آیا ذ ٸآڊ ڈػیى و خه وو غډهوی االڈی ،آٸای

ن نیڈٹااىچ تااه ڈ٭اااونین وڈتیاااڊ آڈوااځا ها اڄكدو،٠ااډ

ایاوڀااډنى اهیىاڊ غاایی و تاا نا تاه ٬ناواڊ ڈیااش

ڈانىڀای یاو ټو ټه زكر اٴٽا تڅنى اڈاچ اقاڃ قه( و ڈٹااچ

ڈ٭٩ڇ ثی ڈى٨څه اڄ٭اڄی ته وذ نهااو ڈٹاى اڈاوزتیسی

ایػاااو ااى و ایاان ضډااه اټنااوڊ تااه تانااسه و ااا ى ااى

ؾډځیی و ڈینه ای ٴ نځی و نی وتین وان آڈاواڊ

سیڇ.خ اهناڊ ڈ٭اوڊ خوی ڈىییر آڈو و خو ،

ڀوه وو ڈىا اتساىایی ٴووای و اډا اوو ای تایا

یثایی اغا نډوونى.د ؾنى زن ا ډٽااڊ ته يټا ناا٤ازی

ه یٽای اوانا اوواڊ ټای نوو خوانسنى. واواڈه ایان تناڈا

اڈواڊ ڈىه اتسىایی یانسٵا٬ی نو ته ایاو هن خوانار و

ڈوو زویٷ قا٠ین ٸا ڀٴر.تناڈه ت٭ىی این غن اغاای

ډنوای وان آڈواڊ ڈىا خاانه اهیى ڈاانی، ن اای

یثا و ډؿنین وٲ نوای وانا آڈاواڊ ونسا آڈواځا های

نٵاڈ٭اونین وڈتیاڊ ٴ٭اڂ 36ناڈه ا ڈسو٥ه توو. وخایاڊ این ت

و ډؿنااین خیٽااوزاڊ ڈػډو٬ااه اڈااوٴ نځی و خواای تااا

ا ىای غوایی زٹىیو زٽڀویى.

جؾار هغابقات هيي اليبال

آهسؽگااي ابتذاييغنواه ڈااتٹاذ ڈینای واڄیثااڂ ڈاىا اتساىایی هاساڊ

ډاڊ ته خایاڊ یى.ه٠ا تا ٸهڈانی زیڇ ٴ نځیاڊ هیى ؾ

واین ووه اڈاتٹاذ ټه ته ڈنااثر ٴاایىڊ ایااچ اهلل و اه

تهډن ڈاه و وځاه هیى غهاانډوی آاا و 16ٴػ ا زایم

زیڇ ق١او وااسنى ټاه 17اٵنىڈاه ته خایاڊ یى 8و زایم

ونهایر و خ ا زیڇ اهیى ؾډااڊ زایڇ اٵی٫ تاه ڈٹااچ ووچ

ای هیى ڈیثی و اا ى یىانایى نیا ور خیىاټو.زیڇ

تڀاټننىه تای وه تناىی تووناى ټاه ونهایار زایڇ وتاساڊ

ا ى زوانر تا تزی ڈٹاتڃ زیڇ هیى ڈیثی ته ڈٹااچ اوڈی

ور خیىاټنى.

70

45و 44شماره

جلغ ؽراي عياعت گذاري هزكش تحقيقات

هعلواى ؽزضا ڈىیآڈو و قیىخو ق١وآٸای وونثه غڅه ای تا و ٬

وڂ واتا٣ ٬ډاوڈی تټاانا ڈا ڈ٭ااونین ڈكساچ و خو،

اتساىای وڈكڃ ڈټ زكٹیٹاذ ڈ٭څډاڊ ه٠اا تڀاڀویاى.و

وڂ ڈټزكٹیٹااذ ڈ٭څډااڊ ٠اډن تاین غڅه آٸای آٸانانی ڈا

ٴ٭اڄیر ای یٻ ااڄه ی ڈوو ٬ نی ڈٹىچ ته ڈیهډاناڊ ،و

زو٭ه ٴ نٿ زكٹیاٷ و ت٣ و ڀسه ی این ڈټ و و ڈوو

اكثر ناو ی انىیاه ی ٴاڅناڈه ؾااج ډؿنین خو و

قډاذ آٸاای خو نی ٠ډن زٽاى.آٸای قینى ایی ایاو نډوو

آٸانانی و ډٽااڊ ایاڊ ،و تاویاىی ټاه ا ټساتهاناه ی ایان

ڈټ واسنى ت ڄوچ اسٵاوه ؾه تیس ډٽاااڊ ا اڈٽانااذ

زاټیى ټونى.د ڈوتازی غهر ٴ٫ ڈٽالذ ڈټ این ڈټ

ڈټو ڈ٥ـ ىه و ته زویة یى.

حضر هذيزآهسػ پزرػ درهذارط ؽزعتاى

تبزيک عال و ته غهار 17/1/92تا آا ته ټاڈىا واڂ غىیى ونثه

ٴایىڊ نوو و ډؿنین نسه نثایى ٬ زثیٻ و زهنیر

ته ډٽااڊ و ٴ نځیاڊ ، آٸای قیىخو ڈىی آڈو و خاو

ته ازٵاٶ ڈ٭اونین و ټاناااڊ ڈاىییر تاا ق١او و ڈاىا

هساڊ ق١و یاٴسه و ٴایىڊ نوو تااسانی ا تاه زډااڈی

ٴ نځیاااڊ زثیااٻ ڀٵسنااى.و تاویااى ڈااىیآڈو و خااو

اویة، ڈاوانه ،ا نډایی ډا ،ا نډایی اٴٷ و ډؿنین اڈىا

آڈوځاه ای هیى ٸىوای ، خاوین ا٬سااڈی و اهیىڈىنی

آٸای قیىخو ٠اډن زاڅیر ٴاایىڊ ایااچ اهاوذ ق١اذ

ٴا٤ډهق( و زثیٻ ٴایىڊ اڂ نو، تااه تاه خیااچ ناووی

وی ڈٹاچ ڈ٭٩ڇ ثی خیاڈوڊ قډاه یاای وقډااه اٸساا

ا٨ها اڈیىوای ټو ڈڅر یٳ ایاڊ تىوڊ زوغاه تاه ٴاا ا و

زكیڇ ای ټو ای ڈهاڄٳ تا ن٩اچ ڈٹى غډهوی االڈی ،

تا ق١و آڀا اناه خاای انىوٸهای ای و انسهااب ٴاو ااڅف ،

انسهاتاذ ا ڈنا خیوی ڈڅر تن٩اچ څ٥ه غهانی و اسٽثا

غىیى ا ى خیوی اای وانر و ا٨ها اڈیىوای ټو و اڂ

٩٬یڇ ڈوچ و ڈاتوڄین ټاو ااالڈی ایااڊ و اكنه اای

ڀوناڀوڊ تایڇ. وی و اواڈه اكثسهای ناوو تاه ا٭ا اڈااڂ

ڈىییر آڈو و خو ااه ټاو و ا٨هاا واار انااءهلل

تازوغه ته این خیاچ ، ډٽااڊ و ڈ٭څډاڊ ڀاڈی زډاچ زال نوو ا

ر ڈ٭څډی و اٴای ډىڄی و ډٵٽای و و غهر زٹویر اڄ

اسای ازٹای ټیٵیر آڈوی و خوی تٽاا نوا ناى تار.

ایاڊ يټ ار و این تاویى ا،نانڇ نیٻ اٸثاڂ ټانا اڈاو

ناڊ و غواناڊ و آٸای اڈیی ا وات٣ ٬ډوڈی وی ا ډا ی ڈی

ټونى.

بوي 22راپيوايي رسڈوچ څكو ایاڊ االڈی یٻ تا ویځ تا ق١و خٽوه نوو

تهډن ٸىذ ن٩اچ االڈی ا ته ل غهانیااڊ 22و ا دیډایی و

ټااانىنى. ویٽاانثه آااا یااٻ قډاااه ویځاا تااوو ټااه تااه

اسٽثاٴهډانى ڈڅر ایاڊ یتا٨څڇ وسڇ نهوا نى ٴر.و ایان

ساڊ ه٠ا ډځاچ تا و تاٽوه ٴ نځیاڊ و وان آڈواڊ ه

ڈوچ و ڈووڄین تاق١ووا دیډایی وٴاوای نووا ته آڈانهای

انٹالب واڈاچ ناڊ واونى.

ديذار هذيز آهسػ پزرػ با هذيز جذيذ ؽبک

بذاؽت درهاى ؽزضاٴووین و ڈاوٲ تا اوڄین و ٵسه تهىاار و 18و یٽنثه

ڈىیآڈو و خو ه٠ا تاا ق١او الڈر ، آٸای قیىخو

و وٴس آٸای وټس زنهایی ڈىی غىیى ثٽه تهىار و وڈااڊ

٠ډن زثیٻ اڂ نو ته وی و ډٽااڊ ایاڊ انسااب وی ا تاه

ڈىییر ثٽه تهىار و وڈاڊ ه٠ا زثیاٻ ڀٵار و ا٨هاا

اڈیىوای ټو. اڂ غىیى اڄی زاواچ تاڈوٴٹیار و تټار تاای

اڊ تاى. وی تا ااه ته ات٥ه نوب و نویاٻ آڈاو و ڈڅر ای

خو و ثٽه تهىاار ا وواڊ ڀاسه زااټنوڊ نا٤نااڊ

71

45و 44شماره

انر ثٽه تهىار و وڈاڊ الڈر غاڇ وانا آڈاواڊ ا

زاااڈین ڈاای ټنااى و آڈااو و خااو ااالڈر وـ آناااڊ ا .

وټسزنهااایی نیاا ٠ااډن زااٽ ا ق١ااو ڈااىی و ټانااااڊ

و خو آڈاوڀی تای ا خای ایان اثٽه ا غهار آڈو

ڀونه ډٽای تا ڈىییر آڈو و خو ا٬الچ نډوو. اایاڊ

يټار و این ویىا آٸای اڄكدو ڈ٭ااوڊ خوای و زتیار

تىنی ڈىییر ، ثانی ټاانا واتا٣ ٬ډاوڈی ، ناانڇ نیاٻ

اه اٸثاڂ ټانا اڈونااڊ و غوانااڊ و ناانڇ نیا ڈاتوڂ او

نه١ر واوآڈوی ق١و واسنى.

كغب رتب ال الوپياد فزػ كؾري

زو٣ نغوی نساڊ ونسانه قډیىه ټا٨ډی ټا ناانڇ

هین ڈكډىی یٽی ویځااٴسهااذ ڈىییر آڈو و خاو

ڈی تاى ټه ته زاڀی واڄډدیاو ټاوی ٴا ټڈااڊ تىار

ناا آڈااو آڈااىه ااار. ڈوٴٹیاار ټااة ااىه ا تااه ایاان وا

٬ی،نانواوه ڈكسچ ایاڊ وغاڈ٭ه ٴ نځیاڊ هاساڊ زثیاٻ

وزهنیر ٬ ڈی نډاییڇ.

بوي 22گزدوايي هذيزاى هتعط دردبيزعتاى

ویٽااانثه غڅاااه ڀو ډاااأیی ڈاااىیاڊ ڈسوااا٥ه و

تهډن تڀاڀویى و ایان غڅاه آٸاای قیاىخو 22وتیساڊ

ڈااىیآڈو و خااو تااه ډاااه آٸایاااڊ ڈسوڃ،ڈ١ااانی ،

٬څیاا ی و اثانی و ټڅیاه ڈاىیاڊ ناسانها و وتیاسانهای

هساڊ ق١وواسنى. ڈىی آڈاو و خاو وغډا٫ ایان

هنانی تا ااه ته ٴڈای ثی وڈوو ناسانها ٬یاڊ و

70ا٨هاوار تكص نسانها اغىی تځینى وی اواڈه واو تایى

وى وانا آڈاواڊ تایاى غاب ناسانها اونى.وی 75اڄی

ن٥اب ته ڈىیاڊ اواڈه واو: ڈاىیاڊ اغډناى ڈاىا وغهار

یاسی ىایر زكیڅی وان آڈاواڊ تاه ناسانها ا سډااچ ت

تونى. وی وته ویځی اهناڊ نوو ا ڈاىیاڊ واقاى ای

آڈوی نوار تا اواب ای ڈكی٣ آڈوځا ها وقیه اڈیى

و نووتاوی ا و وان آڈواڊ و ډٽااڊ نىه نځاه واناى. وی

وخایاڊ هناڊ نوو ٠ډن زٹىیاڈىیاڊ تانسه ټه ته زاڀی

انساب آٸای اتاايی اتاه ڈاىییر ته این اٴسهاناسڃ ڀسه انى

وتیساڊ خانه نډونه ووڄسی زثیٻ ڀٵار. اهناڊ ویځااین

غڅاه آٸاای وټسزنهاایی ااثٽه تهىاار و وڈااڊ تاوو ټاه

خیاڈوڊ ڈ٭١ڃ ایى تای ډٽااڊ كثر ټاو. وی واهناڊ

نوو آسی غواناڊ ونوغواناڊ تا ڈاسڃ ٴٹهی ، ا٬سٹاوی و ٬ی

آضاڈهب ٴ نځی و٥ف غاڈ٭ه وانار. خا ا تا٬ص ټا

اهناڊ وی آٸای ڈ١انی ټاانا ٴنای قٴاه ای ڈاىییر

تاااه ته ټة زثه ای نوتی ټه زو٣ نسانهای ه٠اا

واساڊ تىر آڈىه اار اڈاىیاڊ نواار وڈیناه غاب

وان آڈواڊ ته نسانها زډاچ ټو نوو ا تٽا تنىناى.آٸای

ڈ٭اوڊ آڈو ڈسو٥ه نیوغډ٫ این ٬یاڊ ته وا ذ ڈسوڃ

آناڊ خام ڀٵر.

هجوع عوهي هعلواى پاي ؽؾن ابتذايي با حضر هلفاى

كؾري

و اسای اغایی نډووڊ نى زكوڂ تنیاوین و وٶ واوڊ اٴاو

ته وی ٬څڇ و ډؿنین نهاوینه نډووڊ وقیاه زٵٽا و خا

ڀی ، نیا ته خو انانهای ڈسهڅٷ ته انالٶ االڈی ، ااڄڇ

و تا نا٢ ،نالٶ و ڈوڄى، انسهاب ڀا و آاوڈان ، ٸاانوڊ ڀاا و

ا ڈی وو ټه ایان و اایه ن٩ڇ خی و اڈیىوا و ڈنس٩ اق

ټیٵیر تهی ته ڈكسوای آڈوی ته وذ یٽی ا اٸىاڈاذ

ڈوض و این ڈینه ڈی تاى. ته ډین ڈن٩و و تاا ډا نځیهاای

ته ٬ډڃ آڈىه تا ڈ٭اونر اتسىایی اواه ټڃ آڈو و خو اساڊ

آيڈاه غڅاذ ڇ انىیای و ن٩ااچ 26و 25اٵهاڊ و ای

نٵ ا ڈ٭څډااڊ خایاه 600یڇ و زتیر ډی ٬ډوڈی، تا ق١وز٭څ

ڇ اتسىایی ا ڈنا٤ٷ ین اه، ڈثاټاه ،و اٸااڊ ، اډیچ

،غٸویه ٬څیا و ٵڅی و ډؿنین ڈاوڄٵین ټساة یا٠ای و ٬څاوچ

این خایه وټس٬اڄډیاڊ و وټسانای او تاه ڈیتاانی هاساڊ

یى. و این وو و تاا ه٠ا و ڈكڃ زا ٴ نځی ٴػ تڀاڀو

ڈ٥ـ ټوڊ وا ذ ڈهسڅٳ ڈ٭څډااڊ وڈاوو ټساتهاای ٬څاوچ و

یا٠ی ته اتهاڈاذ این وو خاههای چ زو٣ ڈوڄٵین واوه

ى.

تجليل اس هغليي داؼ آهساى هذارط ؽاذ

هغابقات هطالع تحقيق

ڈاڇ زػڅیڃ ا تڀیىڀاڊ و ڈډساین وای ڈاىا اا ى و

ډؿنین ڈاتٹاذ ڈ٥اڄ٭ه وزكٹیٷ اڂ زكیڅی ٸثاڃ و خانع

نٵ ا این ٬یاڊ و زاا ٴ نځای 200نثه تا ق١و تی ا

ڀویى. واتسىا و خ ازالوذ آیاذ ٸآڊ ټیڇ زوا٣ ٴػ تڀا

72

45و 44شماره

یٽی ا وان آڈواڊ و اغای وو غډهوی االڈی، تناڈاه تاا

هنانی آٸای قیىخو ڈىیآڈو و خو آاڀویى وی و

آا هناڊ نوو تا ااه ته ٴاایىڊ ٵاى ڇ تیا٫ ا وڂ و

اڊ هنانی ایااو و وذ خیاڈثاټچ ق( و نو نىڀی ای

نډوو. وی و اواڈه هناڊ نوو ٠ډن ڀووټوڊ و٨ایٳ وان

آڈواڊ ا٨هاوار خیاڈثاالچ و ته ضډانىڊ نهاڂ االچ نع

و ڈٹر ٴاوانی ڈسكډڃ ڀویىنى و ا آڊ ڈاڊ زاټنوڊ واډناڊ

االچ ٭ی وز١٭یٳ و ا تاین تاوڊ ایان ضډاه وااسه اناى و

و نڃ غواڊ این ار ټه تا ویای و و٨یٵه ډه ڈا و ته

٬څاڇ آڈاوی ایان زو٤تاه ااا ا نٹا تاآب نډاووه و ا اااالچ

خاىای نډاینى.و اواڈه این تناڈه وو یثاایی زوا٣ وانا

آڈواڊ وتساڊ ونسانه ا ى اغاڀویى و و خایاڊ نی تا ا ىای

انا ڄوـ زٹىی و غوایی اڈتوڄین ڈىا ا ى و ډؿنین و

آڈواڊ ڈډسا این ڈىا زػڅیڃ ته ٬ډڃ آڈى.

اختي سگ عالهت در دبيزعتاى دختزا فزگياى

ٴااووین ڈاااه و ډڈاااڊ تااا 18تااا ااو٪ ٵسااه ااالڈر ا

اټو نٿ الڈر و وتیاساڊ ونساناه ٴ نځیااڊ تاه

ىا وآڈى. این ڈاڇ تا ق١و آٸای وټس زنهایی یار غىیى

ه تهىار و وڈاڊ ه٠ا و ټانااڊ اثٽه و ډؿناین ثٽ

ڈ٭اوڊ خوی و زتیر تىنی ڈىییر آڈو و خو ه٠اا

و ؾنىزن اټانااڊ ڈىییر تڀاڀویى.واین تناڈه و خا

ا نیڈٹىچ ټانانڇ قىاو ڈىی وتیساڊ، آٸای وټسزنهاایی

آڈاواڊ و و هنانی ټوزاه ٠اډن زثیاٻ ااڂ ناو تاه وانا

ټاټناڊ آڈوځاه، خیاڈوڊ این ٵسه و ا ډیار االڈر غاڇ

وـ و االـ یوه نىڀی تاای وانا آڈاواڊ اهنانی ایااو

نډوو.خ ا هناڊ وی ،ټانانڇ قیډی ڈاتوڂ ڈثااه تاا

تیډایهاای یواڀیاا اثٽه تهىااار و وڈااڊ ه٠ااا ٠ااډن

اىه تاوو تاه ایااو نډای خاوخوینسی ټه و ډین ڈینه زهیه

هنانی خوانر. وی تا ااه ته ٭ا ٵسه الڈر تاا ڈ١اډوڊ

ؾځونه وؾا ٴانوڊ نویڇ یاوآوى ا ای خؾب و نواته

ای ڀاوا و اٴای اتسال تاه ٴاانوڊ ڈاوض اسنى. وی تاا

زاټیى تآڈو واڄىین و ااسه ر اه ټنسڂ ٴانوڊ ، ٬السڇ

این تیډاای و خ یا ا ااسٵاوه ا ایان اا ای و نانه ای

ڈ١، اوان آڈواڊ نوار ڈواو تیاڊ ىه ا ته ا٤ال٪ واڄىین

نوو تاننى .

ٴاووین ڈااه و غهاانی تهىاار نااچ 18 ٵر آویڃ تات تاا

.ڀٴسه و ا ا ډیر یاوی وټو ای غهاڊ تنوواار

ؾغت عزگزاي آهسؽي هتعط راوايي با

هذيز آهسػ پزرػ

نر ڀو های آڈوی ڈسوا٥ه ٬7/11/91 و نثه

و ا نډایی تا ڈىی آڈو و خو وڈكڃ ڀو های آڈوای

تڀاڀویى. واتسىای این غڅه ، ټانانڇ قػسی ټانا

ڈتوڂ زٽنوڄوی ڀو های آڈوی ٠اډن زثیاٻ خیااخی

چ تاه و وذ ق١ذ ڈكډىق( و اڈاچ غ٭ٵاوٶق٪( و نیڈٹاى

ڈیهډاناڊ ىٲ ازٽیڃ این غڅه ا ز٭اڈڃ و تكص ډٽااڊ تاا

ڈىی آڈو و خاو و ڈ٭ااونین ایااڊ ٬ناواڊ نډاوو و ااساه

ا ٽا ایی غهر تهثوو ټیٵیر آڈوی ټه ىٲ اڅی زٽیڃ

ڀو های آڈوی ار ت ډو . وی واواڈه تاه ااساه ڀاا

ٴ٭اڄیسهای این ڈټ خوانر.

د اڀو های آڈوای اوا ذ و نٹ٥اه ن٩ااذ ناوو ا

خیاڈوڊ ڈاسڃ ڈهسڅٳ آڈوی و خوی تیاڊ نډوونى و ڈىی و

آنها خام ای چ اواونى ڈ٭اونین آڈو و خو ته وا ذ

و خایاڊ این نر آٸای قیىخو ڈاىی آڈاو و خاو و

اهنانی تا ااڄر انځین و ن٥یا ڈ٭څډااڊ اااه نډااوو و

ڈاااواوی و ازثاااا٢ تاااا تڀاااای نډاغډا٬ااار تاغاااىیر

تیسوڈىا و ډؿنین ٤ـ نٽاذ انالٸای وزتیسای زوا٣

وڈ٭څډاڊ وټالهای و زاټیى نډو