หนวยท 10 การประกนคณภาพการศกษา

ชอ พลเรอตรหญง ดร.สภทรา เออวงศ วฒ ค.บ. (พยาบาลศกษา) ค.ม. (การบรหารการพยาบาล) ค.ม.(บรหารการศกษา) จฬาลงกรณมหาวทยาลย ต าแหนง ผชวยอธการบด ฝายประกนคณภาพการศกษา รองคณบดบณฑตวทยาลย ศกษาศาสตร มหาวทยาลยสยาม หนวยทเขยน หนวยท 10

2

หนวยท 10 การประกนคณภาพการศกษา เคาโครงเนอหา

ตอนท 10.1 หลกการและแนวคดเกยวกบการประกนคณภาพการศกษา 10.1.1 คณภาพและการประกนคณภาพ 10.1.2 ระบบคณภาพและการบรหารคณภาพ 10.1.3 การประกนคณภาพการศกษา

10.1.4 ความเปนมาและกฎหมายทเกยวของกบการประกนคณภาพการศกษา ตอนท 10.2 ระบบประกนคณภาพการศกษา

10.2.1 ระบบการประกนคณภาพการศกษา 10.2.2 การประเมนคณภาพการศกษา 10.2.3 มาตรฐานและตวบงชคณภาพการศกษา

ตอนท 10.3 การด าเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา 10.3.1 ขนตอนการด าเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา

10.3.2 บทบาทหนาทของผเกยวของในการประกนคณภาพภายในสถานศกษา 10.3.3 ปญหา อปสรรค และปจจยความส าเรจในการด าเนนการประกนคณภาพ

ภายในสถานศกษา 10.3.4 การสรางวฒนธรรมคณภาพ

แนวคด 1. คณภาพ คอ ความเปนเลศ การมประสทธภาพ การไดมาตรฐานตามวตถประสงคทก าหนด

ไวโดยค านงถงความตองการหรอความพงพอใจของผใชบรการ มการพฒนาใหดขนอยางตอเนอง ส าหรบคณภาพการศกษา คอ คณลกษณะทมความเปนเลศทางดานตาง ๆ รวมถงดานการบรหารและดานวชาการ โดยผานกระบวนการผลตอยางเปนระบบซงประกอบดวย ปจจยน าเขา กระบวนการและผลผลตตามกรรมวธการวดดวยเครองมอทมประสทธภาพเพอบรรลตามความคาดหวงของผทมสวนเกยวของทงภายในและภายนอกและเปนทยอมรบของสงคม การประกนคณภาพการศกษาเปนการยนยนการจดการศกษาวามการด าเนนการเพอใหบรรลวตถประสงคทก าหนด สรางความเชอมนในคณภาพและ

3

มาตรฐานของระบบและกระบวนการผลต ผลผลตและผลลพธของการจดการศกษา โดยมการด าเนนกจกรรมหรอการปฏบตภารกจหลกประกอบดวย การควบคมคณภาพ การตรวจสอบคณภาพ และการประเมนคณภาพ ตลอดจนการรบรองคณภาพ

2. ระบบประกนคณภาพการศกษาเปนระบบทก าหนดขนเพอใชเปนแนวทางในการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบซงมความเกยวของกบการก าหนดมาตรฐานคณภาพการศกษาเพอใชเทยบเคยงคณภาพการศกษาในแตละระดบและการตรวจสอบและประเมนการด าเนนงานตามมาตรฐานคณภาพ โดยระบบประกนคณภาพประกอบดวย ระบบประกนคณภาพภายในและระบบประกนคณภาพภายนอก

3. การด าเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา ประกอบดวย 1) การก าหนดมาตรฐาน

การศกษาของสถานศกษา 2) การจดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษา 3) การจดท าระบบบรหารและสารสนเทศ 4) การด าเนนงานตามแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษา 5) การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา 6) การประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 7) การจดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายในและ 8) การพฒนาคณภาพการศกษาอยางตอเนอง

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 10 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมาย ความส าคญของการประกนคณภาพและการประกนคณภาพการศกษาได 2. อธบายระบบคณภาพและการบรหารคณภาพได 3. อธบายหลกการของการประกนคณภาพการศกษาได 4. ระบถงความแตกตางระหวางการประกนคณภาพภายในและการประกนคณภาพภายนอก 5. อธบายถงขนตอนการด าเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษาได 6. อธบายปจจยทสงเสรมและปจจยอปสรรคในการประกนคณภาพการศกษาตลอดจนวฒนธรรมทม

ผลคณภาพ

4

ตอนท 10.1

หลกการและแนวคดเกยวกบการประกนคณภาพการศกษา โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 10.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หวเรอง เรองท 10.1.1 คณภาพและการประกนคณภาพ เรองท 10.1.2 ระบบคณภาพและการบรหารคณภาพ เรองท 10.1.3 การประกนคณภาพการศกษา

เรองท 10.1.4 ความเปนมาและกฎหมายทเกยวของกบการประกนคณภาพการศกษา

แนวคด 1. คณภาพมความหมายเกยวกบความดเลศ การมประสทธภาพ การไดมาตรฐานตาม

วตถประสงคทก าหนดไวโดยค านงถงความตองการหรอความพงพอใจของผใชบรการทงยงตองมการพฒนาใหดขนอยางตอเนอง สวนการประกนคณภาพ คอ การวางแผนและการปฏบตของหนวยผลตทมงจะผลตสงทมคณภาพตรงกบความตองการของผใชผลผลต ซงการด าเนนการประกนคณภาพเปนกระบวนการทตอเนอง เนนการปองกนและการตรวจสอบ หลกการส าคญในการน าไปสการประกนคณภาพเกยวของกบการปรบปรงคณภาพเปนหลก โดยเฉพาะการเนนการปรบปรงกระบวนการเพอจะน าไปสความพงพอใจของผรบบรการ

2. ระบบคณภาพเปนระบบทท าใหเหนถงแนวทางปฏบตทจะน าไปสผลผลตทมคณภาพ เปน

การรวมสงตาง ๆ ซงมลกษณะซบซอนใหประสานเปนหนงเดยว โดยมองคประกอบทส าคญ คอ การวางแผนคณภาพ การควบคมคณภาพและการปรบปรงคณภาพ และผลการปฏบตจะตองเปนไปตามมาตรฐานหรอขอก าหนด การสรางความพอใจใหกบลกคา และการมตนทนการด าเนนงานทเหมาะสม

การบรหารคณภาพ เปนกระบวนการทก าหนดและการบรหารกจกรรมตาง ๆ ทมความ จ าเปนตอการด าเนนการใหไดมาซงจดประสงคดานคณภาพขององคการซงประกอบดวย

5

นโยบายคณภาพ วตถประสงค คณภาพ การวางแผนงานคณภาพ ระบบการบรหารจดการเชงคณภาพ ระบบการตรวจสอบหรอการประเมนผลและการปรบปรงอยางตอเนองเพอตอบสนองความตองการของลกคา

3. การประกนคณภาพการศกษา เปนการท ากจกรรมหรอการปฏบตภารกจหลกอยางมระบบ

ตามแบบแผนทก าหนดไว โดยมการควบคมคณภาพ การตรวจสอบคณภาพ และการประเมนคณภาพ ตลอดจนการรบรองคณภาพ จนท าใหเกดความมนใจในคณภาพและมาตรฐานของระบบและกระบวนการผลต ผลผลตและผลลพธของการจดการศกษา การประกนคณภาพการศกษาประกอบดวย การประกนคณภาพภายในและการประกนคณภาพภายนอก

4. ส าหรบการประกนคณภาพการศกษามการน าแนวคดของการประกนคณภาพในระบบ

ธรกจมาใชโดยการสรางความมนใจวา สถานศกษาแตละระดบจะสามารถจดการศกษาไดอยางมคณภาพและมมาตรฐานเพอคณภาพของประชาชน จงมการน าระบบประกนคณภาพเขามาใชในการจดการศกษา และไดมการออกกฎหมายทเกยวกบคณภาพและการประกนคณภาพไวหลายฉบบ ไดแก รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 กฎกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553

วตถประสงค เมอศกษาตอน 10.1 แลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายของคณภาพและการประกนคณภาพได 2. อธบายถงระบบคณภาพและการบรหารคณภาพได 3. อธบายถงความหมายของการประกนคณภาพการศกษา หลกการและระบบของการประกน

คณภาพการศกษาได 4. ระบความเปนมาและกฏหมายทเกยวของกบการประกนคณภาพการศกษาได

6

เรองท 10.1.1 คณภาพและการประกนคณภาพ ความหมายของคณภาพและการประกนคณภาพ คณภาพและการประกนคณภาพการเปนประเดนทสงคมปจจบนใหความส าคญเปนอยางมาก ไมวาจะเปนวงการทางธรกจและรวมถงวงการทางการศกษา จากการเหนความส าคญของการศกษาในการพฒนาทรพยากรมนษยของประเทศ และปญหาดานคณภาพการศกษา ดงนนประเทศตาง ๆจงเนนคณภาพของการศกษาและมกระบวนการในการประกนคณภาพการศกษาเกดขนรวมทงประเทศไทย

ทงนเพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการประกนคณภาพจงควรเขาใจเกยวกบความหมายของคณภาพและการประกนคณภาพเปนเบองตน ดงน

ความหมายของคณภาพ คณภาพเปนค าทกลมผใชบรการในทกดานคนเคยและใหความส าคญ เปนสงทผใชบรการ

ตองการ คณภาพจงเปนประเดนทผใหบรการตองพจารณาและพยายามท าใหเกดขน มผใหความหมายของค าวา คณภาพไวในลกษณะตาง ๆ อาท

ซลลส (Sallis, 1993: 22) กลาวถงคณภาพวา หมายถง ความสมบรณแบบทแสดงถงความมมาตรฐานสงซงจะตองประกอบดวย ความรบผดชอบ ประสทธผล ประสทธภาพและความเปนเลศ

กรน (Green, 1994: 170) กลาวถงความหมายของคณภาพไวหลายนยามคอ คณภาพ หมายถง ความยอดเยยม (distinctive) คณภาพ หมายถง ความเปนเลศ (excellence) และคณภาพ หมายถง การผานมาตรฐานทก าหนด

โกเอทซ และ เดวส (Goetsch & Davis, 1994: 4) ไดใหความหมายของคณภาพไววา คณภาพเปนภาวะทมการเคลอนไหวเปลยนแปลง ซงมความเกยวของกบการผลต การบรการ บคคล กระบวนการและสงแวดลอม สงเหลานจะตองเปนไปตามความคาดหวงหรอเกนความคาดหวง

จรน (Juran, 2000: 5) กลาววา คณภาพเปนการด าเนนการทตรงตามวตถประสงคทตงไว (fitness for purpose) ซงจรนยงไดใหรายละเอยดเกยวกบความหมายของคณภาพใน 2 ลกษณะ คอ

1. ลกษณะท 1 คณภาพ หมายถง ลกษณะของผลผลตทตรงตามความตองการของลกคา ซงท าใหลกคาเกดความพงพอใจ โดยคณภาพเนนไปทผลลพธทเกดขน เปาหมายส าคญของการเพมคณภาพเพอท าใหเกดความพงพอใจสนองตอบตอความหวงของลกคาใหมากขน และมผลท าใหรายไดหรอผลลพธเพมขนในทสด

2. ลกษณะท 2 คณภาพ หมายถง ความอสระจากความขาดแคลน ปลอดจากขอผดพลาดหรอความลมเหลวทเกดขนในการท างานและความไมพงพอใจของลกคาตอผลผลตทเกดขน ซงความหมายนเนนถงคาใชจาย “คณภาพสง คาใชจายนอย”

7

สวนอวาน และ ลนเซย (Evan & Lindsay, 2005: 12) กลาววา คณภาพเปนการด าเนนการใหถกตองตงแตครงแรก (doing it right the first time)

ส าหรบนกวชาการไทยทไดกลาวถงความหมายของคณภาพไว อาท วฑรย สมะโชคด (2541:2–8) ไดรวบรวมความหมายของคณภาพซงประกอบดวย 1) ความเหมาะสมกบการใชงาน 2) การเปนไปตามทตองการหรอเปนไปตามวตถประสงคทก าหนดไว 3) ความพงพอใจของลกคา 4) คณลกษณะตาง ๆทงหมดของสนคาหรอบรการซงแสดงถงความสามารถในการสนองความตองการทก าหนดไว และ 5) ความสามารถในการลดความสญเสยตาง ๆ ขององคการลงได ไมวาจะเปนการลดจ านวนของเสย การลดงานทตองแกไขหรอเพมใหม การลดปญหาการรองเรยนจากลกคา การสญเสยตนทน สวนอทมพร จามรมาน (2542: 91) ไดใหความหมายของคณภาพวาเปนลกษณะความด การกระท าสงทถกตอง (doing the right thing) ตรงกบความมงหมาย (fitting for purpose) และบรรลความส าเรจหรอบรรลเปาหมาย (an accomplish or attainment)

ทงน อาจกลาวโดยสรปไดวาคณภาพมความหมายเกยวกบความดเลศ การมประสทธภาพ การไดมาตรฐานตามวตถประสงคทก าหนดไวโดยค านงถงความตองการหรอความพงพอใจของผใชบรการทงยงตองมการพฒนาใหดขนอยางตอเนอง

ความหมายของการประกนคณภาพ เมอกลาวถงคณภาพมกจะมค าทเกยวของตามมา คอ การประกนคณภาพ ซงการประกนคณภาพเปนสงทวงการอตสาหกรรมไดใหความส าคญมาเปนเวลานาน เพอยนยนถงความปนเลศหรอมาตรฐานของผลตภณฑ ฮารแมน (Harman, 1996 : 6) ไดใหความหมายของการประกนคณภาพไววาเปนการรบรองวาจะด าเนนการตามเงอนไขหรอขอก าหนด หรอรบรองวาจะไดมาตรฐานตามทระบ ทงน การประกนคณภาพจะเกยวของกบกลไก (mechanisms) และกระบวนการ (processes) ตาง ๆ ทน าไปสการรกษาและปรบปรงคณภาพของผลลพธเพอชวยใหผเกยวของ (stakeholders) มนใจในวธควบคมคณภาพและมนใจในมาตรฐานของผลผลต การประกนคณภาพเปนการตดตามตรวจสอบและประเมนอยางเปนระบบในมมมองตาง ๆ ในการด าเนนการโครงการ การบรการหรอการอ านวยความสะดวกตาง ๆ เพอใหเปนไปตามมาตรฐานคณภาพ

เพอร แอล จอหนสน (Perry L. Johnson, 1993: 3) กลาววา การประกนคณภาพมความหมายรวมถงการวางแผน การเตรยมกจกรรมทงในกระบวนการและนอกกระบวนการของการด าเนนงานเพอสรางความมนใจวาผลผลตทไดอยในระดบคณภาพตามความตองการของลกคา

เมอรกาทรอยดและมอรแกน (Murgatroyd & Morgan, 1993: 45) ไดกลาวถงความหมายของการประกนคณภาพไวใน 3 ลกษณะ คอ

1. การประกนคณภาพ คอ การก าหนดคณภาพโดยใชกระบวนการตรวจสอบหรอการประเมนผลเพอตดสนคณภาพดวยมาตรฐานวธการทเหมาะสม

2. การประกนคณภาพเปนการปฏบตตามพนธะสญญา (contract conformance) เปนการก าหนดตามมาตรฐานคณภาพขณะท าสญญา

8

3. การประกนคณภาพเปนความสามารถในการสนองตอบตามความตองการของลกคา (customer driven)

โจเซป และโจเซป (Joseph & Joseph, 1997: 22) กลาววา การประกนคณภาพ หมายถง กจกรรมทกอยางทชวยใหผบรโภคไดรบสนคาและการบรการทมคณภาพตามระดบทก าหนด ซงอาจรวมถงเรองการตรวจสอบคณภาพ (inspection) ไวในการประกนคณภาพดวย ทงนอาจกลาวไดวา การประกนคณภาพเปนกจกรรมการบรหาร และกจกรรมการควบคมเพอใหไดคณภาพทคงเสนคงวา เนนการแกปญหาระยะยาว โดยการประกนคณภาพใหความส าคญกบการปองกน (prevention) และการตรวจสอบ (correction)

แฟทมา มซกาซ (Fatma Mizikaci, 2006: 12) กลาววา การประกนคณภาพเปนสวนหนงของการบรหารจดการคณภาพและเปนการวางแผนและการออกแบบระบบการปฏบตงานเพอรบประกนความเชอมนใหลกคาวาองคการไดสงมอบผลตภณฑและบรการทไดมาตรฐานสง โดยองคการจะใชกระบวนการทเปนมาตรฐานเพอเปนการประกนวาผลลพธจะไดตามความตองการและเปนไปตามความคาดหวงของลกคา

สรปไดวาการประกนคณภาพ คอ การวางแผนและการปฏบตของหนวยผลตทมงจะผลตสงทมคณภาพตรงกบความตองการของผใชผลผลต ซงการด าเนนการประกนคณภาพเปนกระบวนการทตอเนอง เนนการปองกนและการตรวจสอบ หลกการส าคญในการน าไปสการประกนคณภาพเกยวของกบการปรบปรงคณภาพเปนหลก โดยเฉพาะการเนนการปรบปรงกระบวนการเพอจะน าไปสความพงพอใจของผรบบรการ

เรองท 10.1.2 ระบบคณภาพและการบรหารคณภาพ

1. ระบบคณภาพ ความหมายของระบบคณภาพ ในการประกนคณภาพ สงส าคญทหนวยงานหรอองคการตาง ๆ ตองแสดงใหกบผใชบรการ

ไดรบรเพอเปนการยนยนและน าไปสการประกนคณภาพ คอ ระบบคณภาพ (quality system) ซงเปนระบบทท าใหเหนถงแนวทางปฏบตทจะน าไปสผลผลตทมคณภาพ ทงนโดยความหมายของระบบ (system) จะหมายถงระเบยบเกยวกบการรวมสงตาง ๆ ซงมลกษณะซบซอนใหประสานเปนหนงเดยวตามหลกเหตผลทางวชาการ (พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน 2542) หรอ ระบบ หมายถงปรากฏการณทางธรรมชาตซงมความสมพนธ ประสานเขากนโดยก าหนดรวมเปนอนหนงอนเดยวกน อกทงรอบบนสและคณะ (Robbins & others, 2006: 54) ใหนยามค าวาระบบ คอ สงทเกยวพนและสมพนธซงกนและกน ซงก าหนดวธการปฏบตใหเปนเอกภาพหรอบรรลวตถประสงค

ณฐนภา คปรตน (2523: 42) ใหความหมายวา ระบบ หมายถง สวนประกอบหลาย ๆ สวนมารวมกน โดยมการประสานสมพนธกน ทกระบบจะมระบบยอย (supsystem) ยกเวนระบบทเลกทสดแลว และทกระบบยกเวนระบบใหญทสดจะมระบบใหญ (suprasystem) ครอบอยอกทหนง

9

ในสวนของคณภาพ (quality) หมายถง ตามความหมายของพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 (พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน 2542) ให ความหมาย คณภาพวา หมายถง ลกษณะความด ลกษณะประจ าตวบคคล หรอสงของ สวนณฎฐพน เขจรนนท และคณะ (2545: 22) สรปความหมายของคณภาพ ได 3 ดาน คอ การเปนไปตามมาตรฐานหรอขอก าหนด การสรางความพอใจใหกบลกคา และการมตนทนการด าเนนงานทเหมาะสม

อาจกลาวไดวา ระบบคณภาพเปนระบบทท าใหเหนถงแนวทางปฏบตทจะน าไปสผลผลตทม คณภาพ เปนการรวมสงตาง ๆ ซงมลกษณะซบซอนใหประสานเปนหนงเดยว โดยมองคประกอบทส าคญ คอ การวางแผนคณภาพ การควบคมคณภาพและการปรบปรงคณภาพ และผลการปฏบตจะตองเปนไปตามมาตรฐานหรอขอก าหนด การสรางความพอใจใหกบลกคา และการมตนทนการด าเนนงานทเหมาะสม

องคประกอบของระบบคณภาพ ระบบคณภาพมองคประกอบหลก 3 ประการ (Juran,2000: 2.5-2.6) โดยมสาระส าคญ ดงน 1. การวางแผนคณภาพ (quality planning) หมายถง การก าหนดเปาหมายคณภาพทชดเจน มการระบ

กลมเปาหมายและก าหนดความตองการของกลมเปาหมาย มแนวทางการพฒนาผลผลตใหมคณลกษณะตามความตองการของกลมเปาหมาย และพฒนากระบวนการทสามารถผลตผลผลตใหเปนคณลกษณะทตองการ อกทงมการก าหนดกระบวนการควบคมและการถายทอดแผนไปสการปฏบตใหเกดผลตามทก าหนด

2. การควบคมคณภาพ (quality control) หมายถง การควบคมการด าเนนงานใหเกดผลผลตทมคณภาพ ซงจะตองมการประเมนผลการด าเนนงานตามทปฏบตจรงเพอเปรยบเทยบผลการปฏบตดงกลาวกบเปาหมายคณภาพทก าหนดเพอจดการกบสงทไมสามารถบรรลเปาหมายได

3. การปรบปรงคณภาพ (quality improvement) หมายถง การด าเนนการเพอเพมผลผลตซงประกอบดวยการกระท า อาท เชน การปฏบตเพอการพฒนาผลผลตใหเกดลกษณะใหม ๆ เพอกอใหเกดความพงพอใจแกผใชบรการ (Juran & Riley, 1999) การปรบปรงคณภาพจะชวยลดปญหาอปสรรคตาง ๆ ซงการปรบปรงและพฒนาคณภาพจะครอบคลมถงการพฒนาผลผลต การพฒนากระบวนการและบคลากรทเปนพนฐานของการพฒนา สรปไดวา ระบบคณภาพมองคประกอบหลก 3 ประการ ประกอบดวย การวางแผนคณภาพ การควบคมคณภาพและการปรบปรงคณภาพ

2. การบรหารคณภาพ การบรหารคณภาพ (quality management) เปนกระบวนการทก าหนดและการบรหารกจกรรมตาง

ๆ ทมความจ าเปนตอการด าเนนการใหไดมาซงจดประสงคดานคณภาพขององคการซงประกอบดวย นโยบายคณภาพ วตถประสงค คณภาพ การวางแผนงานคณภาพ ระบบการบรหารจดการเชงคณภาพ ระบบการตรวจสอบหรอการประเมนผลและการปรบปรงอยางตอเนองเพอตอบสนองความตองการของลกคา ของพนกงานและของสงคม (ศรญย พสฐอรรถกล http://www.l3nr.org/posts/374996) หรออาจกลาวไดวา การ

10

บรหารคณภาพเปนการจดการระบบคณภาพโดยทกคนทเกยวของทงภายในและภายนอกองคการรบผดชอบตองานทตนเองกระท าอยางเตมทเพอใหสนคาและบรการเปนไปตามความตองการของลกคา โดยมหลกการพนฐานเชนเดยวกบการบรหารทวไป คอ การด าเนนการโดยการวางแผนโดยใชทรพยากร ทงคน (man) งบประมาณ (money) วสดอปกรณ (material) และระบบบรหาร (management) เพอใหการด าเนนการบรรลวตถประสงค เปาหมาย และนโยบายขององคการ ซงในทนจะเนนคณภาพของผลผลตทเปนทพงพอใจของผรบบรการ

ส าหรบแนวคดเกยวกบการบรหารคณภาพของจรน (Juran, 1951) ไดอธบายไวใน 3 มต คอ 1. การวางแผนคณภาพ ประกอบดวย 1) การระบวาลกคาหรอผรบบรการคอใคร 2) การ

ก าหนดความตองการของผใชบรการ 3) การตความและท าความเขาใจใหตรงกนเกยวกบความตองการของผใชบรการ 4) การพฒนาผลผลตใหสามารถตอบสนองความตองการของผใชบรการ และ 5) ความพยายามท าใหผลผลตมคณลกษณะตอบสนองทงความตองการของผผลตและผใชบรการ

2. การพฒนาคณภาพ ประกอบดวย 1) การพฒนากระบวนการเพอสามารถสรางผลผลต และ 2) การสรางกระบวนการทมความเหมาะสม

3. การควบคมคณภาพ ประกอบดวย 1) การตรวจสอบกระบวนการวาจะสามารถผลตผลผลตภายใตเงอนไขการด าเนนการตรวจสอบตดตาม และ 2) การท าใหกระบวนการไปสการปฏบต

หลกการในการด าเนนการบรหารจดการคณภาพ

องคการมาตรฐานระหวางประเทศ (international standard organization) ไดก าหนดหลกการเกยวกบการบรหารจดการคณภาพไว 8 ประการ ประกอบดวย

1. การใหความส าคญกบผรบบรการ (customer focus) องคการควรตองท าความเขาใจถงความตองการของผใชบรการทงในปจจบนและอนาคต ด าเนนการเพอสนองความตองการของผใชบรการ และพยายามทจะตอบสนองความคาดหวงของผใชบรการทงภายในและภายนอกองคการเพอสรางความมนใจวาผใชบรการจะไดรบความพงพอใจ

2. ภาวะผน า (leadership) ผน าขององคการทแสดงชดเจนในเปาหมายและทศทางในการด าเนนการทสรางสรรค โดยเนนการมสวนรวมของคนในองคการเพอบรรลเปาหมายแหงคณภาพ

3. การมสวนรวมของบคลากรในองคการ (involvement of people) บคลากรทกระดบในองคการมสวนรวมในการแสดงความรความสามารถทจะสรางผลประโยชนใหกบองคการ

4. การเนนกระบวนการ (process approach) ผลลพธทตองการจะส าเรจไดกตอเมอมกระบวนการในการจดการกจกรรมและทรพยากรทเกยวของอยางเหมาะสม

5. การบรหารจดการอยางเปนระบบ (system approach to management) ประสทธภาพและประสทธผลขององคการจะบรรลเปาหมายแหงคณภาพไดตอเมอมการระบ ท าความเขาใจและการจดการกระบวนการทเกยวของทงหมดในฐานะระบบ

11

6. การปรบปรงและพฒนาอยางตอเนอง (continual improvement) วตถประสงคทชดเจนของคณภาพขององคการ คอ การพฒนาอยางตอเนองในกจกรรมด าเนนการทงหมด

7. การตดสนใจบนฐานของขอเทจจรง (factual approach to decision making) ประสทธผลของการตดสนใจตองขนอยกบการวเคราะหขอมลและระบบสารสนเทศ

8. ความสมพนธเชงพงพากนกบผสงมอบผลตภณฑ (mutually beneficial supplier relationships) จะมลกษณะทความสมพนธระหวางองคการและผสงมอบผลตภณฑพงพากน ซงจะชวยเพมความสามารถและคณคาของทงสองฝาย

และ ฮลเปรนและแนดเลอร (Heilpern & Nadler, 1992) ไดก าหนดแนวคดหลกในการบรหารคณภาพ (core concepts)ซงมประเดนทคลายคลงกน โดยก าหนดไว 6 ประการ คอ 1. การเปนกระบวนการทมงเนนลกคาและผปอนวตถดบ (customer/supplier model)

2. ความสามารถในการควบคมกระบวนการ(process) โดยเนนสมรรถนะในการด าเนนการ 3. การบรหารจดการโดยขอเทจจรง (management by facts) 4. การใชกระบวนการในการแกปญหา (problem solving) 5. การใหความส าคญกบเศรษฐศาสตรคณภาพ (quality economics) 6. การท างานเปนทมและการมสวนเกยวของในการท างาน (involvement and teamwork)

ประโยชนของการบรหารจดการคณภาพ การบรหารจดการคณภาพทงองคการเปนแนวคดผสมผสานทงในแงทฤษฎองคการและการจดการ

คณภาพ การบรหารจดการคณภาพทประสบความส าเรจยอมท าใหผลผลตและการบรการมคณภาพและมประโยชนตอองคการ คอ

1. ท าใหองคการมภาพลกษณทด ชวยเพมผลผลตและคณภาพมากขน องคการทสรางผลผลตและบรการทมคณภาพยอมไดรบความเชอถอจากสงคมและผใชบรการ

2. เพมสวนแบงการตลาด ผลผลตเปนทนยม เปนทยอมรบ มผมาใชบรการมากขน 3. ลดภาระคาใชจายในการด าเนนการ รวมทงลดขอผดพลาดทอาจเกดขนในการด าเนนการ

และการจดการคณภาพทประสบความส าเรจจะชวยปองกนความผดพลาดทอาจเกดขน ระบบการประกนคณภาพ การประกนคณภาพทผานมามกใชในการพฒนาภาคธรกจและภาคอตสาหกรรมโดยองคการมการ

ประเมน ตดตามตรวจสอบและรายงานผลการด าเนนการ ประเทศแรกทพฒนามาตรฐานระบบคณภาพ คอ ประเทศองกฤษเปนซงรจกกน คอ British Standards: BS 5750 ซงเปนมาตรฐานทกลาวถงการจดการ การวางระบบบรหารภายในขององคการใหเปนระบบเดยวกน ตอมามการพฒนาเปนระบบคณภาพในดานตาง ๆ และม

12

การขยายแนวคดไปยงหลายประเทศ อทมพร จามรมาน (2543) และ วรภทธ ภเจรญ (2542) ไดกลาวถงระบบการประกนคณภาพตาง ๆ ทน ามาใชในวงการศกษา มดงน

1. ระบบ International Standard Organization (ISO) เปนองคการในลกษณะเครอขายประสานในการควบคม โดยมาตรฐานระบบคณภาพเนนหลกการ เปาหมายและจดประสงค สามารถใชเปนเครองมอในการปรบปรงประสทธภาพการผลตหรองานบรการทรวมการประกนคณภาพและการควบคมคณภาพ เพอสรางความเชอมนวาผลตภณฑของผผลตหรอการบรการเปนไปตามความตองการของลกคา หวใจของระบบ คอ ความพงพอใจของลกคา (consumer satisfaction) การปรบปรงอยางตอเนอง (continuous improvement) ความกาวหนาในการแขงขน (competitive advance) ซงระบบการบรหารคณภาพหลกประกอบดวยระบบบรหารคณภาพในมตตาง ๆ คอ

ISO 9000 เปนระบบการบรหารงานเพอใหเกดคณภาพ ซงมความเกยวของกบการจดการ ISO14000 เปนระบบการจดการสงแวดลอม (Environmental Management System) ISO18000 เปนระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย ISO 26000 เปนมาตรฐานเพอความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility)

2. ระบบ Total Quality Management (TQM) เปนระบบทปรบปรงการวางแผนการจดองคการและการท าความเขาใจในกจกรรมทเกยวของกบแตละบคคลในแตละระดบ เพอปรบปรงประสทธภาพใหมความยดหยนเพอทจะสามารถแขงขนได ซงเปนระบบทใชไดกบทกองคการ ประสทธภาพของการจดองคการขนอยกบการปฏบตตามบทบาทหนาทของทกคนในการน าองคการไปสเปาหมาย โดยมหลกการส าคญ คอ กจกรรมการมสวนรวมของทกคนในองคการในการปรบปรงดานคณภาพอยางตอเนองเพอการบรการทมประสทธภาพ และเพอเพมความพงพอใจแกผใชบรการ 3. ระบบ The Malcom Baldrige National Quality Award (MBNQA) เปนแนวทางการตรวจสอบคณภาพองคการ ซงจะตรวจสอบองคประกอบ 7 ดาน คอ 1) ภาวะผน า (leadership) 2) การวางแผนกลยทธ (strategic planning) 3) การใหความส าคญกบลกคาผมสวนไดสวนเสยและตลาด (student, stakeholders and market focus) 4) สารสนเทศและการวเคราะห (information and analysis) 5) การใหความส าคญแกบคคลและหนวยงานยอย (faculty and staff focus) 6) การบรหารกระบวนการ (process management) และ 7) ผลการด าเนนงาน (organizational performance result) ซงระบบนมเปาหมายทส าคญ คอ 1) ความพงพอใจของลกคา (customer satisfaction) 2) ความพงพอใจของลกคาเมอเปรยบเทยบกบคแขงขน (customer satisfaction relative to competitors) 3) การคงอยของลกคา (customer retention) 4) สวนแบงการตลาด (market share gain) 5) การวดความเจรญกาวหนาของธรกจ (measures of progress) 6) คณภาพของผลตภณฑและบรการ (product & service quality) 7) พฒนา การเพมผลตภาพ (productivity improvement) 8) การลดหรอขจดความสญเปลา/สญเสย (Waste reduction/ elimination) 9) ผลการปฏบตงานของผสงของ (supplier performance ) และ 10) ผลลพธทางการเงน (financial results)

13

4. ระบบ Context-Input-Process-Product (CIPP) เปนการประเมนตามดานตาง ๆโดยพจารณาความเปนระบบทเกยวของ 4 ดาน คอ ดานบรบท (Context) ดานปจจยน าเขา (Input) ดานการด าเนนการ (Process) และดานผลผลต (Product)

5. ระบบ Input-Process-Output (IPO) เปนระบบพนฐานทใชกบทกวงการ รวมทงวงการการศกษาซงพจารณาปจจยทเกยวของกบการบรหารโดยพจารณาถงปจจยน าเขา (Input) กระบวนการ (Process) และปจจยผลผลต(Output) ในการด าเนนการ

6. ระบบ Context-Input-Process-Output-Impact (CIPOI) เปนการประเมนตามดานตาง ๆ ตามระบบและขยายการพจารณาถงผลทเกดขนตอเนองจากการด าเนนการโดยครอบคลม 5 ดาน คอ ดานบรบท (Context) ดานปจจยน าเขา (Input) ดานการด าเนนการ (Process) ดานผลผลต (Output) และดานผลกระทบ (Impact)

7. ระบบ Key Performance Indicators (KPI) เปนระบบทพจารณาถงตวบงชทส าคญใน การปฏบต โดยก าหนดเกณฑหรอตวบงชขนมาซงอาจจะใชเกณฑจากระบบประกนคณภาพหรอจะก าหนด ตวบงชขนมาเองหรออาจใชแนวคดผสมผสานกนกได ซงระบบนเปนทนยมส าหรบผบรหารทจะใชในการพจารณาวาการบรหารของตนดมากนอยเพยงใด โดยมขนตอนคอ 1) ส ารวจความคดเหนของผมสวนได สวนเสย 2) ก าหนดนโยบายการประกนคณภาพ 3) ก าหนดมาตรฐานตวบงชและเกณฑการประเมนคณภาพ 4) น าไปปฏบต 5) ตรวจสอบประเมนผล 6) ประชมทบทวนการปฏบตงาน และ 7) ด าเนนการปรบปรงแกไขส าหรบการวจยและพฒนา

ทงน ศภชย เมองรกษ (www.plan.ru.ac.th/data/pmqa/document_pmqa.ppt) ไดน าเสนอระบบทเกยวของกบการประกนคณภาพ โดยเชอมโยงคณภาพการบรหารสการบรหารทมคณภาพ ซงมองคประกอบทเกยวของกบระบบคณภาพใน 3 ประเดน คอ

1. กรอบในการบรหารคณภาพ ซงเกยวของกบระบบบรหาร อาท 7S of McKinsey, Malcolm Baldrige National Quality Award (MBNQA), Thailand Quality Award (TQA), Public Sector Management Quality Award (PMQA) และ Total Quality Management (TQM)

2. ระบบคณภาพและมาตรฐาน ซงอาจประกอบดวยระบบตาง ๆ เชน International Standard Organization (ISO), Hospital Accreditation (HA), Quality Assessment (QA), Good Manufacturing Practice (GMP) และ Hazards Analysis and Critical Control Points System (HACCP)

3. เครองมอในการบรหารและพฒนาคณภาพ 5S (Seiri, Seiton, Seiso, Seiketsu, and Shitsuke: 5ส), Bench Marking (BM), Balance Scorecard (BSC), Knowledge Management (KM), Total Productive Maintenance (TPM), Customer Relationship Management (CRM), Six Sigma (SS) ซงเครองมอตาง ๆ เหลานจะถกน าไปใชในระบบและกระบวนการบรหารคณภาพในรปแบบตาง ๆ

ทงน สงส าคญททกระบบใหความส าคญในระบบประกนคณภาพ คอ ความพงพอใจของผใชบรการและการพฒนาอยางตอเนอง โดยการพฒนาอยางตอเนองไดมการน าเอาวงจรคณภาพ (PDCA) ซง

14

W.Edwards Deming ท าการพฒนามาจากวงจรทคดคนโดย วอลเตอร ซวฮารท (Walter Shewhart) และน ามาเผยแพรเปนทรจกอยางกวางขวาง หลายคนจงเรยกวงจรนวา “วงจร Deming” หรอวงจร PDCA อนเปนกจกรรมพนฐานในการพฒนาประสทธภาพและคณภาพของการด าเนนงาน เปนเครองมอส าหรบการปรบปรงกระบวนการท างานซงประกอบดวยขนตอนทด าเนนการเปนวงจรอยางตอเนอง ไดแก

1. การวางแผน (Plan) หมายถง การวางแผนการด าเนนงานรวมถงการก าหนดเปาหมาย / วตถประสงคในการด าเนนงานก าหนดขนตอนและวธการทจ าเปน เพอใหการด าเนนงานใหบรรลเปาหมาย ในการวางแผนจะตองท าความเขาใจกบเปาหมายวตถประสงคใหชดเจน ซงเปาหมายทก าหนดตองเปนไปตามนโยบาย วสยทศนและพนธกจขององคการ เพอกอใหเกดการพฒนาไปในทศทางเดยวกนทวทงองคการ ในการวางแผนควรตองก าหนดมาตรฐาน ตวชวด และเกณฑอนเปนมาตรฐาน เพอใชในการประเมนความส าเรจของการด าเนนการตามแผนทก าหนด

2. การปฏบตตามแผน (Do) หมายถง การปฏบตงานใหเปนไปตามแผนและมาตรฐานท ก าหนด โดยกอนทจะปฏบตจรงตองศกษาขอมลและเงอนไขตาง ๆ ทราบวธการและขนตอนการปฏบตจะตองด าเนนการไปตามแผนวธการและขนตอนทไดก าหนดไว และจะตองเกบรวบรวมและบนทกขอมลทเกยวของเพอใชเปนขอมลในขนตอนตอไป

3. การตรวจสอบการปฏบตตามแผน (Check) หมายถง การตรวจสอบและประเมนผล แผนการด าเนนงานตามแผน ทงดานกระบวนการและผลลพธวาเปนไปตามมาตรฐานทก าหนดหรอไม ซงการตดตามตรวจสอบและการประเมนปญหาเปนการด าเนนการเพอประโยชนในการพฒนาปรบปรงและพฒนาคณภาพของงาน ทงน ในการประเมนสามารถท าไดเองในลกษณะของการประเมนตนเอง

4. การปรบปรงแกไข (Act) หมายถง การปรบปรง การแกไขปญหาทเกดขนจากการทไดท า การตรวจสอบแลวแกไขแบบเรงดวนเฉพาะหนาหรอการคนหาสาเหตทแทจรงเพอปองกนไมใหเกดปญหาซ า การปรบปรงแกไขขอบกพรองทเกดขนไมวาจะเปนขนตอนใดกตาม จะเปนการแกไขปรบปรงเพอใหเกดคณภาพ ดงนน วงจร PDCA จงเรยกวา วงจรบรหารงานคณภาพ

ภาพท 10.1 วงจรบรหารงานคณภาพ

15

สรป การประกนคณภาพ คอ การวางแผนและการปฏบตของหนวยผลตทมงจะผลตสงทมคณภาพตรงกบความตองการของผใชผลผลต ซงการด าเนนการประกนคณภาพเปนกระบวนการทตอเนอง เนนการปองกนและการตรวจสอบ หลกการส าคญในการน าไปสการประกนคณภาพเกยวของกบการปรบปรงคณภาพเปนหลก โดยเฉพาะการเนนการปรบปรงกระบวนการ เพอจะน าไปสความพงพอใจของผรบบรการ

เรองท 10.1.3 การประกนคณภาพการศกษา ความหมายของคณภาพการศกษา จากความหมายของการประกนคณภาพ ซงหมายถง การรบรองวาจะด าเนนการตามเงอนไขหรอ

ขอก าหนดหรอรบรองวาจะไดมาตรฐานคณภาพตามทระบ ดงนน การจะท าความเขาใจเกยวกบ การประกนคณภาพการศกษาซงจะเปนการรบรองถงคณภาพของการศกษา จงจ าเปนตองเขาใจความหมายของคณภาพการศกษาเปนเบองตน ซงมผใหความหมายไว อาท

คณภาพการศกษา หมายถง การบงชคณลกษณะทมความเปนเลศทางดานตาง ๆ ทงดานการบรหารและดานวชาการโดยผานกระบวนการผลตอยางเปนระบบซงประกอบดวย ปจจยน าเขา กระบวนการและผลผลตตามกรรมวธการวดดวยเครองมอทมประสทธภาพและเปนทยอมรบของสงคม (อมรวชช นาครทรรพ 2540 : 34-36)

คณภาพการศกษา หมายถง สงทคาดหวงไวหรอสงทเราตองการจะใหเกดซงตองเปนไปตามความตองการของลกคา คอ นกเรยน พอแม ผปกครอง หรออาจเรยกวา ผมสวนเกยวของ (สวมล วองวาณช 2542: 1)

คณภาพการศกษา หมายถง การทผเรยนเกดคณลกษณะตาง ๆ ครบถวนตามความคาดหวงของหลกสตร (กรมวชาการ 2539: 12)

ซลลส (Sallis, 1993: 29-30) ไดกลาวเกยวกบ คณภาพการศกษาวา การศกษาเปนการบรการมใชการผลต ดงนน คณภาพการศกษาทเกดขนจงเปนคณภาพของการบรการ ซงมลกษณะทเปนปฏสมพนธระหวางผ ใหบรการและผรบการบรการ นอกจากนน คณภาพทเกดขนเปนสงทเกดขนขณะใหบรการ และการใชวธการตรวจตราเพอควบคมคณภาพจงจ าเปนทจะตองควบคมคณภาพดวยการประเมนการด าเนนการอยตลอดเวลา อกทง เชง และ แทม (Cheng & Tam , 1997: 22-31) ไดใหความหมายของคณภาพการศกษาวาเปนคณลกษณะของกลมองคประกอบของปจจยน าเขา กระบวนการและผลผลตของระบบการศกษาโดยด าเนนการใหบรรลตามความคาดหวงของผทมสวนเกยวของทงภายในและภายนอกองคการ

กลาวโดยสรป คณภาพการศกษา หมายถง คณลกษณะทพงประสงคทมความเปนเลศทางดานตาง ๆ ทงดานการบรหารและดานวชาการ โดยผานกระบวนการผลตและเปนระบบซงประกอบดวย ปจจยน าเขา กระบวนการ และผลผลตตามกรรมวธการวดดวยเครองมอทมประสทธภาพและเปนทยอมรบของสงคม

ความหมายของการประกนคณภาพการศกษา

16

ส าหรบการประกนคณภาพการศกษาแมวาจะมความคลายคลงกบการประกนคณภาพโดยทวๆไปแตดวยความแตกตางในระบบและเปาหมาย จงอาจนยามความหมายของการประกนคณภาพการศกษาไวเฉพาะดงน

วนชย ศรชนะ (2537: 4) ไดใหความหมายของการประกนคณภาพการศกษาวา เปนกระบวนการหรอกลไกใดๆ ทจะรกษาคณภาพของการศกษาใหไดมาตรฐานและมการพฒนาอยางตอเนอง

อทมพร จามรมาน (2543: 1-2) กลาววา การประกนคณภาพการศกษาเปนการระบความชดเจนในวตถประสงค และเปาหมาย ตลอดจนวธการปฏบตเพอใหไดผลผลตทมคณภาพ

รง แกวแดง (2543ก: ก) กลาววา การประกนคณภาพการศกษาเปนกระบวนการบรหารจดการทมการพฒนาคณภาพอยางตอเนองเพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพ

เมอรกาทรอยดและมอรแกน (Murgatroyd & Morgan, 1993: 45) ระบวา การประกนคณภาพการศกษาเปนการด าเนนการเกยวกบการก าหนดมาตรฐานคณภาพการศกษาและกระบวนการตรวจสอบ หรอการประเมนวาคณภาพการศกษาเปนไปตามมาตรฐานคณภาพการศกษามากนอยเพยงไร

ทงน ฟราเซยร (Frazier, 1997: 116-117) ไดกลาวเนนวา การประกนคณภาพการศกษาเปนกระบวนการทมเปาหมายทไมใชการตรวจสอบหลงจากสนสดกระบวนการ แตเปนการใหความส าคญกบการปองกนขอผดพลาด โดยใชการวเคราะหกระบวนการอยางเปนระบบและมการออกแบบกระบวนการเพอทจะสามารถรวบรวมขอมลทจะใชในการประเมนและควบคมปญหาเพอการตดสนใจและสามารถใหขอมลแกผทเกยวของได

กลาวโดยสรป การประกนคณภาพการศกษา เปนการท ากจกรรม หรอการปฏบตภารกจหลกอยางมระบบตามแบบแผนทก าหนดไว โดยมการควบคมคณภาพ (quality control) การตรวจสอบคณภาพ (quality auditing) และการประเมนคณภาพ (quality assessment) ตลอดจนการรบรองคณภาพ (quality accreditation) จนท าใหเกดความมนใจในคณภาพและมาตรฐานของระบบและกระบวนการผลต ผลผลตและผลลพธของการจดการศกษา การประกนคณภาพการศกษาประกอบดวย การประกนคณภาพภายในและการประกนคณภาพภายนอก ทงน การประกนคณภาพการศกษาจะเปนกจกรรมตามปกตของสถานศกษาเพอพฒนาคณภาพของผลผลตอยางตอเนองโดยอยบนพนฐานการปองกนไมใหเกดการท างานทไมมประสทธภาพและผลผลตไมมคณภาพ และการสงเสรมการด าเนนงานเพอใหเกดประสทธภาพสงผลตอผลผลตทมคณภาพ

ความส าคญของการประกนคณภาพการศกษา โลกในยคปจจบนเปนยคโลกาภวตนทมความเจรญกาวหนาดานเทคโนโลยสารสนเทศและการ

เปลยนแปลงอยางรวดเรว จงจ าเปนทแตละประเทศตองเรยนรทจะปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงทเกดขนอยตลอดเวลาและเตรยมพรอมทจะเผชญกบความทาทายจากกระแสโลก โดยปจจยส าคญทจะเผชญการเปลยนแปลงและความทาทายดงกลาว คอ คณภาพของคน ดงนน การจดการศกษาทมคณภาพจงเปนเรองทม

17

ความจ าเปนอยางยงเพอพฒนาคนใหมคณภาพ มศกยภาพสามารถเรยนรและปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรว มจรยธรรม คณธรรม รจกพงตนเองและสามารถด ารงชวตอยไดอยางเปนสข

แมวาในระยะเวลาทผานมาไดมความพยายามในการพฒนาคณภาพการศกษาไทยเพอพฒนาคณภาพคนไทยมาโดยตลอด แตผลการจดการศกษายงไมบรรลวตถประสงคเทาทควร ดงจะเหนไดจากการทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนทผานมา โดยการประเมนของ PISA ซงพบวา คะแนนเฉลยของวชาตาง ๆ โดยเฉพาะวชาคณตศาสตร การอาน และวทยาศาสตร นกเรยนมคะแนนเฉลยต ากวาคาเฉลย OECD ( สสวท., 2556) จากทกลาวขางตนแสดงใหเหนถงคณภาพของการศกษาซงจ าเปนจะตองไดรบการพฒนา ปรบปรงใหดขน ไมวาจะเปนดานสตปญญา ความร ความสามารถ จรยธรรม คณธรรม รฐบาลไดมความพยายามพฒนาคณภาพทางการศกษาของประเทศ โดยจดใหมการประกนคณภาพการศกษา เพอใหเกดกลไกในการตรวจสอบและกระตนใหหนวยงานทางการศกษามการควบคมคณภาพการศกษาและพฒนาอยางตลอดเวลา โดยมการตราพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 เพอใหหนวยงานทเกยวของมการด าเนนการประกนคณภาพ ซงการประกนคณภาพการศกษาเปนกระบวนการทจะสงเสรมใหเกดคณภาพในการจดการศกษา และเปนสงทจะยนยนวาสถาบนจดการศกษาทมคณภาพเพอการพฒนาผลผลตทย งยน ดงนน การประกนคณภาพการศกษา มความส าคญ 3 ประการ คอ

1. ปองกนการจดการศกษาทไมมคณภาพ ซงจะเปนการคมครองผบรโภคและเกดความ เสมอภาคในโอกาสทจะไดรบการบรการทางการศกษาทมคณภาพอยางทวถง

2. ท าใหประชาชนไดรบขอมลคณภาพการศกษาทเชอถอได เกดความเชอมนและสามารถตดสนใจเลอกใชบรการทมคณภาพมาตรฐาน

3. ท าใหผรบผดชอบในการจดการศกษามงบรหารจดการศกษาสคณภาพและมาตรฐานอยางจรงจง ซงมผลใหการศกษามพลงทจะพฒนาประชากรใหมคณภาพอยางเปนรปธรรมและตอเนอง

นอกจากความส าคญหลก 3 ประการดงกลาว การประกนคณภาพยงมผลตอผเกยวของในระดบตาง ๆ ดงน

1. ท าใหผเรยนและผปกครองมหลกประกนและความมนใจวาสถานศกษาจะจดการศกษาทมคณภาพเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด

2. ชวยสงเสรมใหผสอนมการท างานอยางเปนระบบ เนนคณภาพ มความเปนมออาชพ มประสทธภาพ มความรบผดชอบ สามารถตรวจสอบได มการพฒนาตนเองและผเรยนอยางตอเนองและเปนทยอมรบของผปกครองและชมชน

3. มสวนสงเสรมใหผบรหารไดใชภาวะผน าและความร ความสามารถในการบรหารอยางเปนระบบ โปรงใส ตรวจสอบได เพอพฒนาสถานศกษาใหมคณภาพและเปนทยอมรบของสงคมและชมชน

4. เปนแนวทางในการท างานของกรรมการสถานศกษาใหท าหนาทตามบทบาทหนาทไดอยางเหมาะสม กอใหเกดการพฒนาคณภาพสถานศกษาและคณภาพการศกษาเพอพฒนาเยาวชนใหมคณภาพตามทสงคมคาดหวง

18

5. ชวยใหหนวยงานทก ากบมแนวทางในการก ากบดแลการด าเนนการของสถานศกษาใหเกดคณภาพ

6. ชวยใหหนวยงานทรบผลผลตจากการศกษาในแตละระดบไดผลผลตมคณภาพเขาสระบบ ซงอาจเปนทงการศกษาตอหรอการประกอบอาชพ

7. ชวยสรางคนทมคณภาพ เปนคนด มความรความสามารถออกไปรบใชชมชน สงคมและประเทศชาต

การประกนคณภาพการศกษาจงเปนการบรหารจดการและการด าเนนกจกรรมตามภารกจของสถานศกษาเพอพฒนาคณภาพของผเรยนอยางตอเนอง ซงจะเปนการสรางความมนใจใหผรบบรการการศกษา ทงยงเปนการปองกนการจดการศกษาทดอยคณภาพและสรางสรรคการศกษาใหเปนกลไกทมพลงในการพฒนาประชากรใหมคณภาพสงยงขน

เรองท 10.1.4 ความเปนมาและกฏหมายทเกยวของกบการประกนคณภาพการศกษา ความเปนมาของการประกนคณภาพการศกษา

การประกนคณภาพโดยทวไปมจดเรมตนมาตงแตกอนสงครามโลกครงทสองในสหรฐอเมรกาโดยเรมจากภาคธรกจและภาคอตสาหกรรม โดยมความพยายามทจะท าใหสนคาและผลตภณฑทกชนมคณภาพเทาเทยมกน เพอใหลกคาและผใชบรการเกดความเชอมน รวมทงเปนการประกนผลผลตทางอตสาหกรรมและเปนการควบคมทางสถต

ภายหลงสงครามโลกครงท 2 ประเทศสหรฐอเมรกาไดสง Prof. Dr. Edwards Demming มาเปนทปรกษาเกยวกบการประกนคณภาพสนคาในประเทศญปน Edwards Demmingไดน าเอาวงจรคณภาพ (Quality Control Circles: QCC) ซงเนนกระบวนการวางแผน กระบวนการท างาน กระบวนการประเมน และกระบวนการเปรยบเทยบไปพฒนาระบบอตสาหกรรมของประเทศญปนจนประสบผลส าเรจ ซงตอมาไดพฒนาระบบประเมนคณภาพใหครบทงระบบ ซงเรยกวา กระบวนการบรหารคณภาพทงระบบ (Total Quality Management: TQM) ประเทศญปนน า TQM มาผสมผสานกบวฒนธรรมเดมของญปน เปนวฒนธรรมการประกนคณภาพทกจดอยางตอเนองแบบ Kaizen ตอมากลมประเทศในยโรปไดเรมน าระบบประกนคณภาพมาใชเรยกวา International Standard Organization (ISO) ซงเนนการประเมนภายนอกมาใช และในประเทศสหรฐอเมรกาไดตงหนวยงานระดบชาตในดานมาตรฐานคณภาพขน คอ Malcolm Baldrige National Quality Award

การพฒนาคณภาพมพฒนาการมาเปนล าดบ โดยมแนวคดในการพฒนาคณภาพซงแบงเปน 4 ระยะ คอ

1. ยคของการเนนการตรวจสอบสนคา (inspection) เปนการเนนความส าคญของการตรวจสอบเพอหาขอบกพรองของผลผลตและน าไปสการแกไข

19

2. ยคของการเนนการควบคมคณภาพ (quality control) เปนการเนนการควบคมในกระบวนผลตใหไดผลผลตทมคณสมบตตามเกณฑทก าหนด ซงถอเปนขนตอนส าคญในการประกนคณภาพ

3. ยคการเนนการประกนคณภาพ (quality assurance) เปนยคทเนนถงการสรางกลไกและกระบวนการตาง ๆ ทจะน าไปสความมคณภาพ เพอชวยใหผเกยวของมความมนใจในผลผลตวาจะเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด

4. ยคของการเนนการบรหารแบบมงคณภาพทงองคการ (Total Quality Management) เปนการเนนระบบบรหารจดการทงหมดในองคการทใหความส าคญตอการปรบปรงคณภาพอยางตอเนองในทกสวนของกจกรรมทเกดขนในองคการ ซงถอไดวาเปนความกาวหนาของการพฒนาคณภาพในยคทตอจากการประกนคณภาพ เมอองคการใดกาวถงขนน องคการจะสามารถแสวงหาความกาวหนาเพอน าองคการไปสความเปนเลศไดในทสด (Sallis, 1993: 27; Bendel, Boulter & Gatford, 1997: 7)

ส าหรบการประกนคณภาพการศกษามการน าแนวคดของการประกนคณภาพในระบบธรกจมาใชโดยความเชอทวา การศกษา คอ “การลงทนส าหรบอนาคตของประเทศ” ทกประเทศตองการสรางความมนใจวา สถานศกษาแตละระดบจะสามารถจดการศกษาไดอยางมคณภาพและมมาตรฐานเพอคณภาพของประชาชน อกทงทกประเทศมความเหนวา การลงทนทางการศกษาตองใชงบประมาณในระดบสง รฐจงจ าเปนทจะตองค านงถง “ความคมคาของการลงทน” เพอใหแนใจวาเงนทลงทนไปนนไดใชเพอการพฒนาผเรยนและท าใหเกดคณภาพ จงมการน าระบบประกนคณภาพเขามาใชในการจดการศกษา

การประกนคณภาพการศกษาในไทย ประเดนการพฒนาทรพยากรมนษยในไทยมปญหากลาวถงกนมาอยางตอเนอง ปจจยส าคญ คอ ปญหา

เรองคณภาพการศกษาจงท าใหมการปฏรปการศกษาและไดน าเอาระบบประกนคณภาพการศกษามาใชเพอพฒนาผลผลตอนเกดจากการศกษาใหเปนทรพยากรมนษยทมคณคาตอสงคม ซงการประกนคณภาพการศกษาในประเทศไทย เรมมการด าเนนการมาตงแตป พ.ศ. 2484 โดยสภาการศกษาแหงชาตไดท าการศกษาวเคราะหสถานภาพการศกษาไทยโดยเปรยบเทยบกบตางประเทศ พบวา การศกษาไทยก าลงประสบภาวะวกฤต (รง แกวแดง, ม.ป.ป.: 33) และไดจดท ารายงานเกยวกบ “ระบบการประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาแหงชาต” อกทงไดศกษาการด าเนนงานประกนคณภาพและมาตรฐานของภาคเอกชน โดยเรมจากโรงเรยนเอกชนซงแตเดมมความเชอวาโรงเรยนเอกชนมคณภาพดอยกวาโรงเรยนรฐบาล จงไดมการน าแนวคดในเรองการรบรองมาตรฐานโรงเรยนเอกชน (accreditation) มาใชอยชวงระยะเวลาหนง โดยก าหนดใหโรงเรยนมการวางแผน มการประเมนผลตนเอง และมคณะกรรมการเขาไปประเมนภายนอกเพอใหการรบรองคณภาพและมาตรฐานการศกษาซงถอเปนการรบรองวทยฐานะของสถานศกษา การด าเนนการดงกลาวใกลเคยงกบระบบทใชในปจจบนแตตอมาไดยกเลกแนวทางดงกลาวไป

การด าเนนการตาม พ.ร.บ.คณะกรรมการการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2535 ในมาตรา 10ไดก าหนดใหส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต มหนาทในการศกษา วเคราะห และวจยปญหาและภาวะการจด

20

การศกษาของประเทศ เพอเสนอนโยบายและมาตรการในอนทจะเสรมสรางการพฒนาการศกษา จดท าแผนการการศกษาและแผนพฒนาการศกษาแหงชาต ตดตามและประเมนผลการพฒนาการศกษา เสนอผลการพฒนาการศกษา รวมทงปญหาและอปสรรคในการพฒนาการศกษา ซงการด าเนนการดงกลาวแมวาจะมความเกยวของกบการประเมนผลการจดการศกษาและการพฒนาอยบาง แตจะมลกษณะของการรายงานการด าเนนงานตามแผนงานและโครงการเปนสวนใหญ ยงมไดมการพจารณาถงการด าเนนงานของสถานศกษาอยางแทจรง ตอมาคณะรฐมนตรไดอนมตใหมระบบการประกนคณภาพและมาตรฐานการศกษาแหงชาต เมอวนท 4 พฤศจกายน พ.ศ. 2540 และไดจดตงสถาบนสงเสรมการประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาแหงชาต (สคม.) เปนหนวยงานภายในส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตขน ท าหนาทเปนหนวยกลางในการสงเสรมการประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ

การด าเนนงานเรองคณภาพและมาตรฐานการศกษา แมจะไดมการด าเนนการมาแลวโดยสถาบนสงเสรมการประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาแหงชาต แตยงไมปรากฎวามกฎหมายรบรองอยางชดเจนจนกระทง ไดมการประกาศใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงไดมการระบประเดนการประกนคณภาพการศกษาทชดเจน โดยก าหนดใหการประกนคณภาพการศกษาตองมระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพภายในสถานศกษาโดยใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง และในป พ.ศ. 2546 กระทรวงศกษาธการไดมการออกกฎกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑและวธการประเมนคณภาพการศกษาในระดบตาง ๆ

กฎหมายทเกยวของกบการประกนคณภาพการศกษา คณภาพการศกษาเปนสงทรฐบาลใหความส าคญเพอการพฒนาทรพยากรมนษยของชาต อนจะน าไปส

การพฒนาประเทศโดยรวม รฐบาลจงไดมการออกกฎหมายทเกยวกบคณภาพและการประกนคณภาพดงตอไปน

1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ในสวนท 4 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดมการก าหนด

แนวนโยบายดานศาสนา สงคม การสาธารณสข การศกษาและวฒนธรรม โดยในมาตรา 80 ก าหนดวา รฐตองด าเนนการตามนโยบายดานสงคม การสาธารณสข การศกษาและวฒนธรรม และในวงเลบ 3 ของมาตราดงกลาว ก าหนดไววา

“ พฒนาคณภาพและมาตรฐานการจดการศกษาในทกระดบและทกรปแบบให สอดคลองกบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม จดใหมแผนการศกษา แหงชาต กฎหมายเพอพฒนาการศกษาของชาต จดใหมการพฒนาคณภาพคร และบคลากรทางการศกษาใหกาวหนาทนการเปลยนแปลงของสงคมโลก รวม ทงปลกฝงใหผเรยนมจตส านกของความเปนไทย มระเบยบวนย ค านงถงประโยชน สวนรวม และยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

21

เปนประมข” (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย 2550: 23-24) จะเหนไดวาในกฎหมายหลกของประเทศไดใหความส าคญกบเรองคณภาพและมาตรฐานการศกษาซงเปนหนาทของรฐทจะตองจดด าเนนการใหกบประชาชน

2. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 จากเนอหาในรฐธรรมนญดงกลาวขางตน ไดมการตราพระราชบญญตขนเรยกวา “พระราชบญญต

การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542” และมการแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ซงมสาระทเกยวกบการประกนคณภาพการศกษาเพอน าไปสการปฏบตเพอใหเกดคณภาพการศกษาตามทก าหนดในรฐธรรมนญโดยมรายละเอยดดงน หมวด 6 วาดวยมาตรฐานและการประกนคณภาพ

มาตรา 47 ใหมระบบการประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ

ประกอบดวย ระบบการประกนคณภาพภายในและระบบการประกนคณภาพภายนอก ระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษาใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 48 ใหหนวยงานตนสงกดและสถานศกษาจดใหมระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษาและใหถอ

วาการประกนคณภาพภายในเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษาทตองด าเนนการอยางตอเนอง โดยมการจดท ารายงานประจ าปเสนอตอหนวยงานตนสงกด หนวยทเกยวของ และเปดเผยตอสาธารณชนเพอน าไปสการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและเพอรองรบการประกนคณภาพภายนอก

มาตรา 49 ใหมส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา มฐานะเปนองคการมหาชนท าหนาท

พฒนาเกณฑ วธการประเมนคณภาพภายนอก และท าการประเมนผลการจดการศกษาเพอใหมการตรวจสอบคณภาพของสถานศกษา โดยค านงถงความมงหมายและหลกการ และแนวการจดการศกษาในแตละระดบตามทก าหนดไวในพระราชบญญตน

ใหมการประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษาทกแหงอยางนอยหนงครงในทกหาปนบตงแตการประเมนครงสดทาย และเสนอผลการประเมนตอหนวยงานทเกยวของและสาธารณชน

มาตรา 50 ใหสถานศกษาใหความรวมมอในการจดเตรยมเอกสารหลกฐานตาง ๆ ทมขอมลเกยวของกบ

สถานศกษา ตลอดจนใหบคลากร คณะกรรมการของสถานศกษา รวมทงผปกครองและผทมสวนเกยวของกบสถานศกษาใหขอมลเพมเตมในสวนทพจารณาของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาหรอบคคลหรอหนวยงานภายนอกทส านกงานดงกลาวรบรองทท าการประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษานน

มาตรา 51

22

ในกรณทผลการประเมนภายนอกของสถานศกษาใดไมไดตามมาตรฐานทก าหนด ใหส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาจดท าขอเสนอแนะ การปรบปรงแกไขตอหนวยงานตนสงกด เพอใหสถานศกษาปรบปรงแกไขภายในระยะเวลาทก าหนด หากมไดด าเนนการดงกลาว ใหส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษารายงานตอคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน คณะกรรมการการอาชวศกษา หรอคณะกรรมการการอดมศกษาเพอด าเนนการปรบปรงแกไข

3. กฎกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553 จากพระราชบญญตการศกษาดงกลาว กระทรวงศกษาธการจงไดออกกฎกระทรวงเพอรองรบการ

ด าเนนการโดยมสาระวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา ดงตอไปน หมวด 1 บททวไป ขอ 3 ระบบการประกนคณภาพภายในเพอการพฒนาคณภาพการศกษาและพฒนามาตรฐาน

การศกษาทกระดบ ตองประกอบดวย 1) การประเมนคณภาพภายใน 2) การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา 3) การพฒนาคณภาพการศกษา

ขอ 4 ระบบการประกนคณภาพภายนอกเพอรบรองมาตรฐานและมงพฒนาคณภาพการศกษา ทกระดบ ตองประกอบดวย

1) การประเมนคณภาพภายนอก 2) การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา

ขอ 5 ใหสถานศกษาด าเนนการประกนคณภาพภายในอยางตอเนองเปนประจ าทกปโดยเนน ผเรยนเปนส าคญ ทงน ดวยการสนบสนนจากหนวยงานตนสงกดและการมสวนรวมของชมชน

ขอ 6 ใหสถานศกษาจดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายในเสนอตอ คณะกรรมการสถานศกษา หนวยงานตนสงกด และหนวยงานทเกยวของ เพอพจารณาและเปดเผยรายงานนนตอสาธารณชน

ขอ 7 สถานศกษาตองน าผลการประเมนคณภาพทงภายในและภายนอกไปประกอบการจดท า แผนการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา

หมวด 2 การประกนคณภาพภายในของสถานศกษา ส าหรบสาระในหมวด 2 ในกฎกระทรวง ไดแบงออกเปน 3 สวน ประกอบดวย สวนท 1

การศกษาขนพนฐาน สวนท 2 การอาชวศกษา และสวนท 3 การอดมศกษา โดยในแตละระดบก าหนดใหม คณะกรรมการประกนคณภาพภายในโดยมหนาท

1) วางระเบยบหรอออกประกาศก าหนดหลกเกณฑและแนวปฏบตเกยวกบการประกนคณภาพภายในแตละระดบเพอสงเสรมสนบสนนและพฒนาการประกนคณภาพภายในระดบการศกษานน ๆ โดยความเหนชอบของคณะกรรมการการศกษาในระดบนน

23

2) เสนอแนะแนวทางปรบปรงและพฒนาคณภาพการศกษาแกสถานศกษาโดยใหน าผลการประเมนคณภาพทงภายในและภายนอกไปปรบปรงคณภาพการศกษาอยางตอเนอง

3) แตงตงคณะท างานเพอด าเนนการเกยวกบการประกนคณภาพภายในระดบการศกษา นน ๆ

4) ปฏบตการอนทเกยวของตามทรฐมนตรหรอคณะกรรมการการศกษาในแตละขนมอบหมาย

ในสวนของสาระแหงการประกนคณภาพภายในซงใชเปนแนวทางใหสถานศกษาน าไปด าเนนการมความแตกตางกนตามหลกการและวตถประสงคของการจดการศกษาในแตละระดบ โดยมสาระตามระดบการศกษาดงน

สวนท 1 การศกษาขนพนฐาน ขอ 14 ใหสถานศกษาขนพนฐานจดใหมระบบการประกนคณภาพภายในตามหลกเกณฑและ

แนวปฏบตเกยวกบการประกนคณภาพภายในระดบการศกษาขนพนฐานโดยด าเนนการดงตอไปน 1) ก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 2) จดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาทมงคณภาพตามมาตรฐาน

การศกษาของสถานศกษา 3) จดระบบบรหารและสารสนเทศ 4) ด าเนนงานตามแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษา 5) จดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา 6) จดใหมการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 7) จดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายใน 8) จดใหมการพฒนาคณภาพการศกษาอยางตอเนอง

การด าเนนการตามวรรคหนงใหสถานศกษายดหลกการมสวนรวมของชมชนและหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและภาคเอกชนโดยการสงเสรมสนบสนนและก ากบดแลของหนวยงานตนสงกด

สถานศกษาขนพนฐานทไมสามารถปฏบตงานบางประการตามทก าหนดในวรรคหนงไดใหหนวยงานตนสงกดหรอส านกงานเขตพนทการศกษาแลวแตกรณ ประกาศผอนผนการปฏบตและวางแนวทางในการประกนคณภาพภายในใหเหมาะสมกบสภาพการจดการศกษาของสถานศกษานนแลวรายงานใหรฐมนตรทราบ

ขอ 15 การก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาตามขอ14 (1) ตองสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาของชาต เอกลกษณของสถานศกษาและมาตรฐานการศกษาระดบการศกษาขนพนฐานตามทกระทรวงศกษาธการประกาศก าหนดและตองครอบคลมสาระการเรยนรและกระบวนการเรยนรรวมทงค านงถงศกยภาพของผเรยนชมชนและทองถนดวย

24

ขอ 16 การจดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาตามขอ 14 (2) ใหด าเนนการดงตอไปน

1) ศกษาสภาพปญหาและความตองการทจ าเปนของสถานศกษาอยางเปนระบบ 2) ก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมายและความส าเรจของการพฒนาไวอยางชดเจน

และเปนรปธรรม 3) ก าหนดวธด าเนนงานทมหลกวชา ผลการวจยหรอขอมลเชงประจกษทอางองได

ใหครอบคลมการพฒนาหลกสตรสถานศกษาดานการจดประสบการณการเรยนร กระบวนการเรยนร การสงเสรมการเรยนร การวดและประเมนผล การพฒนาบคลากรและการบรหารจดการเพอน าไปสมาตรฐานการศกษาทก าหนดไว

4) ก าหนดแหลงวทยาการภายนอกทใหการสนบสนนทางวชาการ 5) ก าหนดบทบาทหนาทใหบคลากรของสถานศกษาและผเรยนรบผดชอบและ

ด าเนนงานตามทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ 6) ก าหนดบทบาทหนาทและแนวทางการมสวนรวมของบดามารดาผปกครองและ

องคการชมชน 7) ก าหนดการใชงบประมาณและทรพยากรอยางมประสทธภาพ 8) จดท าแผนปฏบตการประจ าป

ขอ 17 ใหส านกงานเขตพนทการศกษาวเคราะห วจยและเผยแพรนวตกรรมเกยวกบรปแบบและเทคนควธการประกนคณภาพภายในอยางตอเนอง รวมทงสงเสรมสนบสนนและรวมพฒนาระบบการประกนคณภาพภายในของสถานศกษา

ขอ 18 ใหหนวยงานตนสงกดของสถานศกษาขนพนฐานจดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาอยางนอยหนงครงในทกสามปและแจงผลใหสถานศกษาขนพนฐานทราบ รวมทงใหเปดเผยผลการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาตอสาธารณชน

สวนท 2 การอาชวศกษา ขอ 22 ใหสถานศกษาอาชวศกษาจดใหมระบบการประกนคณภาพภายในตามหลกเกณฑและ

แนวปฏบตเกยวกบการประกนคณภาพภายในการอาชวศกษาโดยด าเนนการดงตอไปน 1) ก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 2) จดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาทมงคณภาพตามมาตรฐาน

การศกษาของสถานศกษา 3) ด าเนนงานตามแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษา 4) จดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา 5) จดใหมการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 6) จดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายใน

25

7) จดใหมการพฒนาคณภาพการศกษาอยางตอเนอง การด าเนนการตามวรรคหนงใหสถานศกษายดหลกการมสวนรวมของบคลากรใน

สถานศกษา ผเรยน ชมชน สถานประกอบการและหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและภาคเอกชนโดยการสงเสรมสนบสนนและก ากบดแลของหนวยงานตนสงกด

ขอ 23 การก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาตามขอ 22 (1) ตองสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาของชาตและมาตรฐานการศกษาการอาชวศกษาตามทกระทรวงศกษาธการประกาศก าหนดและตองครอบคลมสมรรถนะวชาชพทกหลกสตรและสาขาวชารวมทงเหมาะสมกบสภาพผเรยน สถานศกษา สถานประกอบการ ชมชน ทองถนและเทคโนโลย

ขอ 24 ใหสถานศกษาอาชวศกษาจดโครงสรางการบรหารทเออตอการพฒนาคณภาพการศกษาและสอดคลองกบระบบการประกนคณภาพภายใน

ขอ 25 การจดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาตามขอ 22 (2) จะตองสอดคลองกบแนวทางทสถานศกษาไดก าหนดไวดงตอไปน

1) วสยทศน พนธกจ เปาหมาย กลยทธและแผนด าเนนการของสถานศกษา 2) กระบวนการเรยนรและการฝกประสบการณ 3) การวจยและนวตกรรม 4) การบรการทางวชาการแกชมชนและสงคม 5) การท านบ ารงศาสนา ศลปวฒนธรรม การกฬาและนนทนาการ 6) การบรหารและการจดการสถานศกษา 7) การพฒนาบคลากรของสถานศกษา 8) การเงนและงบประมาณของสถานศกษา

ขอ 26 สถานศกษาอาชวศกษาตองด าเนนการตามแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาโดยใหมการก ากบและตดตามตรวจสอบการด าเนนงานอยางมประสทธภาพและตอเนอง

ขอ 27 ใหสถานศกษาอาชวศกษาจดใหมการประเมนมาตรฐานวชาชพแกผเรยนตามหลกสตรทเปดสอนครบทกสาขาวชาตามโครงสรางหลกสตรสถานศกษาหรอตามระยะเวลาทส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาเหนสมควร

ขอ 28 ใหหนวยงานตนสงกดของสถานศกษาอาชวศกษาและสถานประกอบการทมสวนรวมในการจดการอาชวศกษาสงเสรมสนบสนนและรวมพฒนาระบบการประกนคณภาพภายในของสถานศกษาอาชวศกษา

ขอ 29 ใหหนวยงานตนสงกดของสถานศกษาอาชวศกษาจดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาอยางนอยหนงครงในทกสามปและแจงผลใหสถานศกษาอาชวศกษาทราบ รวมทงใหเปดเผยผลการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาตอสาธารณชน

สวนท 3 การอดมศกษา

26

ขอ 33 ใหสถานศกษาระดบอดมศกษาพฒนาระบบการประกนคณภาพภายในโดยยดหลกเสรภาพทางวชาการและความมอสระในการด าเนนการของสถานศกษาเพอใหมประสทธภาพและประสทธผลในการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาระดบอดมศกษาอยางตอเนองและเตรยมความพรอมเพอรองรบการประกนคณภาพภายนอก

ขอ 34 หลกเกณฑการประกนคณภาพภายในสถานศกษาระดบอดมศกษาใหพจารณาจาก 1) ระบบการประกนคณภาพภายในของคณะวชาและสถานศกษาระดบอดมศกษา

โดยค านงถงมาตรฐานการศกษาระดบอดมศกษาตามทกระทรวงศกษาธการประกาศก าหนด 2) ผลการปฏบตงานของคณะวชาและสถานศกษาระดบอดมศกษาตามระบบการ

ประกนคณภาพภายในทก าหนดไว 3) ประสทธภาพและประสทธผลการด าเนนงานตามระบบการประกนคณภาพ

ภายในทสงผลตอคณภาพการศกษาตามตวบงชคณภาพการศกษา ขอ 35 วธการประกนคณภาพภายในสถานศกษาระดบอดมศกษาใหใชแนวปฏบตดงตอไปน

1) ใหคณะวชาและสถานศกษาระดบอดมศกษาจดใหมหนวยงานหรอคณะกรรมการทรบผดชอบการด าเนนการดานการประกนคณภาพการศกษาขนโดยมหนาทพฒนา บรหารและตดตามการด าเนนการประกนคณภาพภายใน ตลอดจนประสานกบหนวยงานภายนอกเพอใหเกดความมนใจวาการจดการศกษาจะเปนไปอยางมประสทธภาพ

2) ใหคณะวชาและสถานศกษาระดบอดมศกษาพฒนาระบบการประกนคณภาพภายในเพอใชก ากบตดตามตรวจสอบและประเมนคณภาพการศกษาใหมประสทธภาพภายใตกรอบนโยบายและหลกการทส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาก าหนด

3) ใหคณะวชาและสถานศกษาระดบอดมศกษาด าเนนการตามระบบการประกนคณภาพภายในโดยถอเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษา

4) ใหคณะวชาและสถานศกษาระดบอดมศกษาจดใหมระบบและกลไกควบคมคณภาพขององคประกอบตาง ๆ ทใชในการผลตบณฑตดงตอไปน

ก. หลกสตรการศกษาในสาขาวชาตาง ๆ ข. คณาจารยและระบบการพฒนาคณาจารย ค. สอการศกษาและเทคนคการสอน ง. หองสมดและแหลงการเรยนรอน จ. อปกรณการศกษา ฉ. สภาพแวดลอมในการเรยนรและบรการการศกษา ช. การวดผลการศกษาและสมฤทธผลทางการเรยนของนกศกษา ซ. องคประกอบอนตามทแตละสถานศกษาระดบอดมศกษาเหนสมควร

27

ใหแตละคณะวชาและสถานศกษาระดบอดมศกษาจดใหมระบบการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาตามทเหนสมควรโดยใหส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาสงเสรมและสนบสนนใหมการพฒนาดานการประกนคณภาพการศกษาในระดบคณะวชาของสถานศกษาระดบอดมศกษาอยางตอเนอง

ขอ 36 ใหหนวยงานตนสงกดของสถานศกษาระดบอดมศกษาจดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษานนอยางนอยหนงครงในทกสามปและแจงผลใหสถานศกษาระดบอดมศกษาทราบ รวมทงเปดเผยผลการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาตอสาธารณชน

จากกฎกระทรวงทกลาวขางตนหนวยงานตนสงกดของสถานศกษาในแตละระดบ โดยคณะกรรมการประกนคณภาพภายในจะมการวางระเบยบหรอออกประกาศก าหนดหลกเกณฑและแนวปฏบตเกยวกบการประกนคณภาพภายในแตละระดบเพอสงเสรมสนบสนนและพฒนาการประกนคณภาพภายในระดบการศกษานน ๆ ตอไป

หลงจากศกษาเนอหาสาระตอนท 10.1 แลวโปรดปฏบตกจกรรม 10.1

ในแนวการศกษาหนวยท 10 ตอนท 10.1

28

ตอนท 10.2 ระบบประกนคณภาพการศกษา โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 10.2 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หวเรอง

เรองท 10.2.1 ระบบการประกนคณภาพการศกษา เรองท 10.2.2 การประเมนคณภาพการศกษา เรองท 10.2.3 มาตรฐานและตวบงชคณภาพการศกษา

แนวคด 1. ระบบการประกนคณภาพการศกษา ประกอบดวย ระบบประกนคณภาพภายใน ซง ประกอบดวย การประเมนคณภาพภายใน การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา และ การพฒนาคณภาพการศกษา และระบบการประกนคณภาพภายนอก ซงประกอบดวย การประเมนคณภาพภายนอกและการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา โดยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษาใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง

2. การประเมนคณภาพการศกษาเปนขนตอนส าคญของการประกนคณภาพเพราะเปน การตรวจสอบตดตามและประเมนผลการด าเนนงานเพอใหเปาหมายในการพฒนาคณภาพ ซงการประเมนคณภาพเปนขนตอนการด าเนนงานทเกดขนทงในการประกนคณภาพภายในและการประกนคณภาพภายนอก

3. มาตรฐานการศกษาเปนขอก าหนดเกยวกบคณลกษณะ คณภาพทพงประสงคและมาตรฐานทตองการใหเกดขนในสถานศกษาและเพอใชเปนหลกในการเทยบเคยงส าหรบการสงเสรมและก ากบดแล การตรวจสอบ การประเมนผลและการประกนคณภาพทางการศกษา โดยมาตรฐานจะควบคไปกบตวบงชคณภาพการศกษาและเปนสงทผกพนกบเกณฑและมาตรฐานซงใชเปนตวตดสนความส าเรจหรอคณคาของการด าเนนงานทไดรบ

29

วตถประสงค

เมอศกษาตอน 10.2 แลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายถงระบบประกนคณภาพการศกษาได 2. อธบายถงหลกการประเมนคณภาพการศกษาทงการประเมนคณภาพภายในและการประเมนคณภาพ ภายนอกได 3. ระบถงมาตรฐานและตวชวดคณภาพการศกษาในแตละระดบได

30

เรองท 10.2.1 ระบบการประกนคณภาพการศกษา

จากปญหาดานการศกษาของประเทศ ท าใหมการทบทวนเรองคณภาพและมาตรฐานการศกษา รฐบาลจงไดมการบรรจสาระบญญตเรองคณภาพและมาตรฐานการศกษาไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต โดยก าหนดไวในมาตรา 47 ซงระบวา “ใหมระบบการประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ ประกอบดวยระบบประกนคณภาพภายใน และระบบการประกนคณภาพภายนอก” โดยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษาใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง

1. ระบบการประกนคณภาพภายใน เปนการด าเนนการเพอการพฒนาคณภาพการศกษาและพฒนามาตรฐานการศกษาทกระดบ ซง

ประกอบดวย 1) การประเมนคณภาพภายในซงเปนการประเมนผลและการตดตาม ตรวจสอบคณภาพและ

มาตรฐานการศกษาของสถานศกษาจากภายใน โดยบคลากรของสถานศกษานนเอง หรอโดยหนวยงานตนสงกดทมหนาทก ากบดแลสถานศกษานน

2) การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา เปน กระบวนการตดตามตรวจสอบความกาวหนาของการปฏบตตามแผนการพฒนาคณภาพการศกษา และจดท ารายงานการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา พรอมทงเสนอแนะมาตรการเรงรดการพฒนาคณภาพการศกษา

3) การพฒนาคณภาพการศกษา เปนกระบวนการพฒนาการศกษาเขาสคณภาพทสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาของชาต โดยมการก าหนดมาตรฐานการศกษา การจดระบบและโครงสราง การวางแผน และการด าเนนงานตามแผน รวมทงการสรางจตส านกใหเหนวาการพฒนาคณภาพการศกษาจะตองด าเนนการอยางตอเนองและเปนความรบผดชอบรวมกนของทกคน

จดมงหมายและหลกการส าคญของการประกนคณภาพภายในของสถานศกษาม 3 ประการ คอ (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต 2543: 11)

1. จดมงหมายของการประกนคณภาพภายใน คอ การทสถานศกษารวมกนพฒนาปรบปรงคณภาพใหเปนไปตามมาตรฐานการศกษา โดยเปาหมายส าคญอยท การพฒนาคณภาพใหเกดขนกบผเรยน

2. การทจะด าเนนการใหบรรลเปาหมายตามขอ 1 ตองท าใหการประกนคณภาพการศกษาเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารจดการและการท างานของบคลากรทกคนในสถานศกษาไมใชเปนกระบวนการทแยกสวนมาจากการด าเนนงานตามปกตของสถานศกษา โดยสถานศกษาจะตองวางแผนพฒนาและแผนปฏบตการทมเปาหมายชดเจน ท าตามแผนตรวจสอบประเมนผลและพฒนาปรบปรงอยางตอเนอง เปนระบบทมความโปรงใสและมจตส านกในการพฒนาคณภาพการท างาน

3. การประกนคณภาพเปนหนาทของบคลากรทกคนในสถานศกษา ไมวาจะเปนผบรหาร คร อาจารยและบคลากรอน ๆ ในสถานศกษาโดยในการด าเนนงานจะตองใหผเกยวของ เชน ผเรยน ชมชน เขต

31

พนทการศกษา หรอหนวยงานทก ากบดแลเขามามสวนรวมในการก าหนดเปาหมาย วางแผน ตดตามประเมนผลพฒนาปรบปรง ชวยกนคด ชวยกนท า ชวยกนผลกดนใหสถานศกษามคณภาพ เพอใหผเรยนไดรบการศกษาทดมคณภาพ เปนไปตามความตองการของผปกครอง สงคม และประเทศชาต กระบวนการประกนคณภาพภายในตามแนวคดของการประกนคณภาพ มกจกรรมในการด าเนนการ 3 ประการ คอ (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต 2543: 7)

1. การควบคมคณภาพ เปนการก าหนดมาตรฐานคณภาพการศกษาของสถานศกษาเพอพฒนาสถานศกษาใหเขาสมาตรฐาน

2. การตรวจสอบคณภาพ เปนการตรวจสอบและตดตามผลการด าเนนงานของสถานศกษาใหเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด

3. การประเมนคณภาพ เปนการประเมนคณภาพการศกษาของสถานศกษาโดยสถานศกษาและหนวยงานตนสงกดในระดบเขตพนทการศกษาฯ และระดบกระทรวง

ในการประกนคณภาพซงถอเปนสวนหนงของการบรหารนอกจากจะใชกระบวนการบรหารในการด าเนนการแลวยงตองน าเอาระบบการพฒนาตามวงจรคณภาพ PDCA มาใชประกอบเพอการพฒนาทตอเนองย งยน ซงไดแก การวางแผน (Planning) การปฏบตตามแผน (Doing) การตรวจสอบ (Checking) และการปรบปรง (Action)

ซงกระบวนการประกนคณภาพภายใน มความสมพนธกบวงจรคณภาพและระบบบรหารดงภาพท 10.2

ภาพท 10.2 แสดงความสมพนธระหวางวงจรคณภาพกบระบบบรหารและกระบวนการประกนคณภาพ ทมา: สภทรา เออวงศ (.............) เอกสารการสอนวชาประกนคณภาพการศกษา

ควบคม ตรวจสอบ ประเมน

Act

Check

Do

Plan Input

Output

Feedback

Process

32

2. ระบบการประกนคณภาพภายนอก

เปนการด าเนนการเพอรบรองมาตรฐานและมงพฒนาคณภาพการศกษาทกระดบซงประกอบดวย 1) การประเมนคณภาพภายนอกเปนการประเมนผลและการตดตาม ตรวจสอบคณภาพและ

มาตรฐานการศกษาของสถานศกษาจากภายนอก โดยส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา หรอบคคลหรอหนวยงานภายนอกทส านกงานดงกลาวรบรอง เพอเปนการประกนคณภาพและใหมการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา

2) การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาเปนการตดตามตรวจสอบการด าเนนการในการพฒนาคณภาพภายหลงไดรบประเมนภายนอก

ทงน ใหสถานศกษาด าเนนการประกนคณภาพภายในอยางตอเนองเปนประจ าทกปโดยเนนผเรยนเปนส าคญดวยการสนบสนนจากหนวยงานตนสงกดและการมสวนรวมของชมชนและใหสถานศกษาจดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายในเสนอตอคณะกรรมการสถานศกษา หนวยงานตนสงกดและหนวยงานทเกยวของ เพอพจารณาและเปดเผยรายงานนนตอสาธารณชน อกทงใหสถานศกษาน าผลการประเมนคณภาพทงภายในและภายนอกไปประกอบการจดท าแผนการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา

จดมงหมายและหลกการประกนคณภาพภายนอก ประกอบดวย (ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน), 2553: 1)

1. เพอใหมการพฒนาคณภาพการศกษา 2. ยดหลกความเทยงตรง เปนธรรมและโปรงใส หลกฐาน มขอมลตามสภาพความเปนจรง

และมความรบผดชอบทตรวจสอบได 3. สรางความสมดลระหวางเสรภาพทางการศกษากบจดมงหมายและหลกการศกษาชาต

โดยใหมเอกภาพเชงนโยบาย ซงสถานศกษาสามารถก าหนดเปาหมายเฉพาะและพฒนาคณภาพการศกษาใหเตมตามศกยภาพของสถานศกษาและผเรยน

4. สงเสรม สนบสนน และรวมมอกบสถานศกษาในการพฒนาระบบประกนคณภาพภายในของสถานศกษา

5. สงเสรมการมสวนรวมในการประเมนคณภาพและพฒนาการจดการศกษาของรฐ เอกชน องคการปกครองสวนทองถน บคคล ครอบครว องคการชมชน องคการเอกชน องคการวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนสงคมอน

6. ค านงถงความเปนอสระ เสรภาพทางวชาการ เอกลกษณ ปรชญา ปณธาน วสยทศน พนธกจและเปาหมายของสถานศกษา โดยสรป ระบบประกนคณภาพภายในและระบบประกนคณภาพภานนอกมความแตกตางกนดงตารางท 10.1

33

ตารางท 10.1 แสดงความแตกตางระหวางระบบประกนคณภาพภายในและระบบประกนคณภาพภายนอก

หวขอ ระบบการประกนคณภาพภายใน ระบบการประกนคณภาพภายนอก วตถประสงค

เพอการพฒนาคณภาพการศกษาและพฒนามาตรฐานการศกษาทกระดบ

เพอรบรองมาตรฐานและมงพฒนาคณภาพการศกษาทกระดบ

ผรบผดชอบ สถานศกษา/หนวยงานตนสงกด ส านกงานรบรองมาตรฐาน และประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) (สมศ.)

องคประกอบ 1) การประเมนคณภาพภายใน 2) การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา 3) การพฒนาคณภาพการศกษา

1) การประเมนคณภาพภายนอก 2) การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา

การประกนคณภาพภายในและการประกนคณภาพภายนอกมความแตกตางกนอยบางทงดาน

วตถประสงคและองคประกอบในการด าเนนการ แตการประกนคณภาพทง 2 ระบบ เปนสงทตองด าเนนการตอเนองสมพนธกน เพอคณภาพของการศกษาทสมบรณ โดยความความสมพนธของการประกนคณภาพภายในและการประกนคณภาพภายนอก ดงภาพท 10.3

ก าหนดนโยบายและงบประมาณ

ตนสงกดสถานศกษา

ขอมลยอนกลบ

การประกนคณภาพภายใน การประกนคณภาพภายนอก

ขอมลยอนกลบ

การปฏบตงาน

ของสถานศกษา

การประเมนตนเอง ของสถานศกษา

(ทกป)

รายงานประจ าป(SAR)

การประเมนโดย สมศ.

(อยางนอย 1 ครงทก 5 ป)

รายงานผลการประเมน

คณะรฐมมนตร รฐมนตรวาการ

กระทรวงศกษาธการ ส านกงบประมาณ

หนวยงานทเกยวของและสาธารณชน

ตดตามตรวจสอบโดยตนสงกดทก 3 ป

34

ภาพท 10.3 ความสมพนธระหวางประกนคณภาพภายในและประกนคณภาพภายนอก ทมา: ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) 2554

เรองท 10.2.2 การประเมนคณภาพการศกษา การประเมนคณภาพการศกษาเปนกระบวนการวเคราะหและเปรยบเทยบผลการด าเนนงานของสถาบน

วาสงผลตอคณภาพตามมาตรฐาน และตวบงชหรอไม เปนขนตอนส าคญของการประกนคณภาพเพราะการประเมนเปนการตรวจสอบตดตามและประเมนผลการด าเนนงานเพอใหเปาหมายในการพฒนาเกดคณภาพทดยง ๆ ขน ซงการประเมนคณภาพเปนขนตอนการด าเนนงานทเกดขนทงในการประกนคณภาพภายในและการประกนคณภาพภายนอก โดยการด าเนนการในทงสองสวนมความแตกตางกนอยบางในวตถประสงคและผรบผดชอบด าเนนการ ดงน

1. การประเมนคณภาพภายใน เปนกระบวนการประเมนผลการด าเนนงานของสถานศกษาตามมาตรฐานการศกษาของ

สถานศกษาและมาตรฐานของหนวยงานตนสงกด การประเมนคณภาพภายในกระท าโดยบคลากรภายในของสถานศกษาหรอโดยส านกงานเขตพนทการศกษา โดยมการด าเนนการอยางตอเนอง การประเมนคณภาพภายในถอเปนสวนหนงของการบรหารจดการ ซงจะท าใหไดสารสนเทศทสะทอนการปฏบตงานของสถานศกษาอนจะน าไปสการพฒนาและปรบปรงตนเองใหบรรลเปาหมายตามมาตรฐานการศกษาทก าหนด (สวมล วองวาณช 2543) นอกจากน การประเมนคณภาพภายใน ถอเปนกระบวนการตรวจสอบการท างานของตนเอง (self-evaluation) เปนกจกรรมหนงในขนตอนการปฏบตงานและเปนสวนหนงของการบรหารทตองด าเนนการอยางตอเนอง เพอทราบขดความสามารถในการจดการศกษาของสถานศกษาวาบรรลตามเปาหมายหรอมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาหรอไม ดงนน ลกษณะส าคญของการประเมนผลภายในของสถานศกษา คอ สถานศกษาประเมนตนเองเพอใหไดขอมลทน าไปสการพฒนาปรบปรงตนเองและพรอมทจะไดรบตรวจสอบจากการประเมนภายนอกตอไป

วตถประสงคของการประเมนคณภาพภายในสถานศกษา 1. เพอตรวจสอบคณภาพและผลการปฏบตงานของสถานศกษาตามมาตรฐานคณภาพการศกษาขน

พนฐานใหทราบถงจดออนจดแขงในการด าเนนงานของสถานศกษา 2. เพอน าผลการประเมนมาจดท าขอมลพนฐานเกยวกบคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษาและน ามาใชในการตดสนใจวางแผนพฒนาและปรบปรงคณภาพการศกษาของสถานศกษา

3. เพอรายงานผลการพฒนาคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษาตอหนวยงานทเกยวของ และ สาธารณชนอนเปนการแสดงความรบผดชอบตอภารกจทไดรบมอบหมายจากชมชนในการด าเนนการใหไดมาตรฐานน าไปสคณภาพของผลผลตทสอดคลองกบความตองการของสงคม

4. เพอเตรยมความพรอมในการรบการประเมนจากองคการภายนอก เพอน าไปสการรบรองคณภาพ การศกษา

35

หลกการของการประกนคณภาพภายในของสถานศกษา ซงก าหนดใหบคลากรในสถานศกษาน าไปสการปฏบต มดงตอไปน (ส านกทดสอบทางการศกษา 2554: 23-28)

1. การประกนคณภาพเปนหนาทของบคลากรทกคนทตองปฏบตงานตามภารกจทแตละคน ไดรบ มอบหมาย

2. การประกนคณภาพมงพฒนาการด าเนนงานตามความรบผดชอบของตนใหมคณภาพดยงขนเพราะผลการพฒนาของแตละคนกคอผลรวมของการพฒนาทงสถานศกษา

3. การประกนคณภาพเนนการพฒนาคณภาพการศกษาโดยใหเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษาทตองด าเนนการอยางตอเนอง ไมใชท าเพอเตรยมรบการประเมนเปนครงคราวเทานน 4. การประกนคณภาพตองเกดจากความรวมมอของบคลากรทกฝายทเกยวของไมสามารถวาจางหรอขอใหบคคลอน ๆ ด าเนนการแทนได

5. การประกนคณภาพตองเกดจากการยอมรบและน าผลการประเมนคณภาพการศกษาไป ใชในการ พฒนาคณภาพการจดการศกษาของแตละสถานศกษา

2. การประเมนคณภาพภายนอก เปนการประเมนคณภาพการจดการศกษา การตดตาม การตรวจสอบคณภาพและมาตรฐานการศกษา

ของสถานศกษา ซงกระท าโดยผประเมนภายนอกทไดรบการรบรองจากส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา หรอ สมศ. เพอมงใหมการพฒนาคณภาพและมาตรฐานศกษาของสถานศกษาใหดยงขน ซงตองเรมตนจากการทสถานศกษามระบบการประกนคณภาพภายใน เพอวางแผนปรบปรงคณภาพของตนเอง ด าเนนการปรบปรงคณภาพ มการก ากบตดตามคณภาพและมระบบประเมนตนเองกอนเพอเตรยมการรองรบการประเมนคณภาพภายนอกโดย สมศ. ซงจะด าเนนการตรวจสอบผลการประเมนคณภาพภายในของสถานศกษา การประเมนคณภาพทงภายในและภายนอกควรมความสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกน เพอบรรลมาตรฐานและคณภาพตามทคาดหวง

วตถประสงคของประเมนคณภาพภายนอก มดงน วตถประสงคทวไป

1. เพอใหทราบระดบคณภาพของสถานศกษาในการด าเนนพนธกจดานตาง ๆ 2. เพอกระตนเตอนใหสถานศกษาพฒนาคณภาพการศกษาและประสทธภาพการบรหาร

จดการอยางตอเนองของการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา 3. เพอใหทราบความกาวหนาของการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา 4. เพอรายงานระดบคณภาพและพฒนาการในดานคณภาพและมาตรฐานของสถานศกษาตอ

สาธารณชนและหนวยงานทเกยวของ วตถประสงคเฉพาะ

36

1. เพอตรวจสอบยนยนสภาพจรงในการด าเนนการของสถานศกษาและประเมนคณภาพการศกษาตามมาตรฐานการศกษา กรอบแนวทางและวธการท สมศ.ก าหนด ซงสอดคลองกบระบบการประกนของสถานศกษาและตนสงกด

2. เพอใหไดขอมลทชวยสะทอนความแตกตางของแตละสถานศกษาทแสดงถงอตลกษณ รวมทงผลส าเรจของการด าเนนงานตามมาตรการสงเสรมและการชน าสงคมของสถานศกษาตามนโยบายของภาครฐ

3. เพอยกระดบมาตรฐานคณภาพการศกษาของสถานศกษาโดยพจารณาจากผลผลต ผลลพธและผลกระทบมากกวากระบวนการ

4. เพอสงเสรมใหสถานศกษามการพฒนาคณภาพและพฒนาระบบประกนคณภาพภายในอยางตอเนอง

5. เพอสงเสรมใหสถานศกษามทศทางทสอดคลองกนในการประเมนคณภาพภายนอกกบการประเมนคณภาพภายใน

6. เพอสรางความรวมมอและมเปาหมายรวมกนระหวางหนวยงานตนสงกดและหนวยงานทเกยวของ รวมทงผมสวนไดสวนเสยเพอเปนการเชอมโยงการด าเนนงานสการพฒนาคณภาพรวมกน

7. เพอรายงานผลการประเมนคณภาพและเผยแพรผลการประเมนคณภาพและประสทธภาพการบรหารจดการของสถานศกษาอยางเปนรปธรรมตอหนวยงานทเกยวของและสาธารณชน

หลกการของการประเมนคณภาพภายนอก การประเมนคณภาพภายนอก เปนเครองมอส าคญในการยกระดบคณภาพการศกษาของสถานศกษาสความเปนเลศอยางตอเนอง อนน าไปสความมมาตรฐานทางการศกษาและเปนทยอมรบในระดบสากลตอไป การประเมนคณภาพภายนอกมหลกการส าคญ 5 ประการ (ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน), 2546)

1. เปนการประเมนเพอมงใหมการพฒนาคณภาพการศกษา ไมไดมงเนนการตดสน การจบผดหรอการใหคณใหโทษ

2. ยดหลกความเทยงตรง เปนธรรม โปรงใส มหลกฐานขอมลตามสภาพความเปนจรงและมความรบผดชอบทตรวจสอบได (accountability)

3. มงสรางความสมดลระหวางเสรภาพทางการศกษากบจดมงหมายหลกการศกษาของชาต โดยใหมเอกภาพเชงนโยบายแตยงคงมความหลากหลายในทางปฏบตทสถานศกษาสามารถก าหนดเปาหมายเฉพาะและพฒนาคณภาพการศกษาใหเตมตามศกยภาพของสถานศกษาและผเรยน

4. มงเนนในเรองการสงเสรมและประสานงานในลกษณะกลยาณมตรมากกวาการก ากบและควบคม

5. สงเสรมการมสวนรวมในการประเมนคณภาพและการพฒนาการจดการศกษาจากทกฝายทเกยวของ

37

เรองท 10.2.3 มาตรฐานและตวบงชคณภาพการศกษา

1. มาตรฐานการศกษา ในการประกนคณภาพการศกษา สงส าคญทจะระบไดถงคณภาพซงเปนสงทใชในการเทยบเคยงและ

เกณฑในการวดคณภาพ คอ มาตรฐานการศกษา ซงมาตรฐานจะควบคไปกบตวบงช มาตรฐานการศกษาเปนเรองส าคญตอการวางรากฐานการพฒนาคณภาพการศกษาใหเกดความสมดลในคณภาพของผเรยนและสามารถพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะทพงประสงค

ความหมายของมาตรฐาน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2525) ไดใหความหมายของมาตรฐาน วาหมายถง สงทถอเปน

หลกส าหรบเทยบก าหนด หรอมาตรฐาน คอ คณลกษณะหรอระดบทถอเปนคณภาพ ความส าเรจหรอความเหมาะสมอนเปนทยอมรบกนทางวชาชพ (ศรชย กาญจนวาส 2544) ซงอาจกลาวไดวา มาตรฐาน ถอเปนเกณฑส าหรบเทยบก าหนดทงในดานปรมาณและคณภาพ

ทงน ความหมายของมาตรฐานการศกษาทก าหนดไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดก าหนดวามาตรฐานการศกษาเปนขอก าหนดเกยวกบคณลกษณะ คณภาพทพงประสงคและมาตรฐานทตองการใหเกดขนในสถานศกษาทกแหงและเพอใชเปนหลกในการเทยบเคยงส าหรบการสงเสรมและก ากบดแล การตรวจสอบ การประเมนผลและการประกนคณภาพทางการศกษา

ระดบมาตรฐาน มาตรฐานอาจแบงเปนระดบตาง ๆ ตามประเภทและวตถประสงค คอ 1. มาตรฐานระดบบคคล (individual standard) คอ มาตรฐานทก าหนดโดยเฉพาะของบคคล

ใดบคคลหนง เพอใชเปนแนวปฏบตของตนเอง 2. มาตรฐานระดบองคการหรอหนวยงาน (organizational standard) คอ มาตรฐานทออกโดย

หนวยงานใดหนวยงานหนง เพอใชเปนบรรทดฐานในการด าเนนกจกรรมใดกจกรรมหนงทเกยวของสมพนธกบหนวยงานทเปนเจาของมาตรฐาน เชน มาตรฐาน QS 9000 ซงก าหนดโดยบรษทผผลตยานยนต 3 บรษท ไดแก บรษท General Motors, Ford และ Chrysler เปนตน

3. มาตรฐานระดบสมาคม (association standard) คอ ขอก าหนดของสมาคมใดสมาคมหนงทก าหนดขนโดยมวลสมาชกของสมาคม เพอใชเปนบรรทดฐานในการปฏบต เชน มาตรฐานหองสมดของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย เปนตน

4. มาตรฐานระดบประเทศ (national standard) คอ มาตรฐานทไดจากการพจารณาหารอกนของหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกนภายในประเทศเพอหาขอตกลงรวมกน และจะตองมการออกกฎหมายรองรบมาตรฐานระดบน เชน มาตรฐานการศกษา เปนตน

38

5. มาตรฐานระดบภมภาค (regional standard) คอ มาตรฐานทก าหนดรวมกนระหวางประเทศในภมภาค โดยการเหนพองตองกนของประเทศสมาชก เชน มาตรฐานสนคาอาหารทบงคบใชในภมภาค อย มาตรฐานวชาชพในกลมประเทศอาเซยน เปนตน

6. มาตรฐานระดบระหวางประเทศ (international standard) คอ มาตรฐานทไดจากการพจารณารวมกนของประเทศตาง ๆ เพอหาขอตกลงรวมกน ทงน มาตรฐานในระดบนจ าเปนตองมการเหนพองรวมกน ดงนน หนวยงานสากลทรบผดชอบในการยกรางมาตรฐานนนจ าเปนตองมกระบวนการในการขอขอคดเหนเกยวกบมาตรฐานทจะออกมาจากสมาชกในแตละประเทศดวย ส าหรบหนวยงานสากลทรจกกนด คอ องคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน (International Organization for Standard: ISO) ซงเปนผออกมาตรฐาน ISO 9001: 2000 และ ISO 14001: 1996 เปนตน

มาตรฐานการศกษา ส านกทดสอบทางการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2553: 16) ไดให

ความหมายของมาตรฐานการศกษา วาหมายถง ขอก าหนดเกยวกบคณลกษณะ คณภาพทพงประสงคและมาตรฐานทตองการใหเกดขนในสถานศกษาทกแหงและเพอใชเปนหลกในการเทยบเคยงส าหรบการสงเสรมและก ากบดแล การตรวจสอบ การประเมนผลและการประกนคณภาพทางการศกษา

ความส าคญของมาตรฐานการศกษา การก าหนดมาตรฐานมความส าคญเนองจากมาตรฐานชวยท าใหเกดการปรบปรงความเหมาะสมของ

ผลผลต การด าเนนการ และการบรการตามวตถประสงคทตงไว ปองกนไมใหมอปสรรคในการด าเนนการตามพนธกจและสงเสรมใหเกดความรวมมอกนในทางเทคโนโลย อกทง มาตรฐานการศกษาเปนเปาหมายและเปนเครองมอในการด าเนนการเพอการพฒนาคณภาพการศกษา ซงมาตรฐานการศกษามประโยชนตอบคคลทเกยวของดงน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 2554)

1. ผเรยน ท าใหเกดการปรบปรงและพฒนาตนเองตามความคาดหวงของสงคมและประเทศชาตวาตองการคนทมลกษณะพงประสงคอยางไร จะท าอยางไรจงจะเปนผมคณสมบตตามทมาตรฐานการศกษาก าหนด

2. ผสอน ใชมาตรฐานเปนกรอบแนวทางในการออกแบบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญและเปนแนวทางในการพฒนาตนเองตามคณลกษณะและคณสมบตตามทมาตรฐานก าหนดเพอใหผเรยนมคณภาพตามทมาตรฐานก าหนดไว

3. ทองถนและสถานศกษาใชมาตรฐานเปนแนวทางรวมมอในการจดการศกษาใหบรรลตามเปาหมายทตงไว

4. พอแม ผปกครอง ประชาชนและผน าชมชนใชมาตรฐานเปนเครองมอสอสารใหประชาชนไดรบทราบกระบวนการจดการศกษาการจดการเรยนการสอนทจะท าใหคนไทยในทองถนเขาใจและเขามามสวนรวมเพอใหการจดการศกษาชวยยกระดบคณภาพผเรยนใหไดตามมาตรฐานทก าหนด

39

5. ประเทศชาตใชมาตรฐานเปนเครองมอทท าใหทกองคประกอบของระบบการศกษาขบเคลอนไปพรอม ๆ กนสเปาหมายเดยวกนและท าใหเกดภาพการจดการศกษาทมความหมาย

การก าหนดมาตรฐานการศกษา สงทควรค านงถงในการก าหนดมาตรฐานการศกษาเพอใชในการประเมนคณภาพ คอ

1. มาตรฐานทก าหนดขนนนตองสอดคลองกบเปาหมาย/ปรชญา/วสยทศน/พนธกจ และบรบทของการศกษาแตละระดบ

2. การก าหนดมาตรฐานควรมความชดเจน เดนชดในสงทตองการไมซ าซอน 3. มาตรฐานควรครอบคลมประเดนส าคญของความตองการทเกดจากการศกษา จดเดน

ของการศกษาครบถวนในประเดนตาง ๆ 4. มความสอดคลอง (Relevant) กบอดมการณ เปาหมายและบทบาทของการจดการศกษา

ในแตละระดบและสอดคลองกบความคาดหวงของผใชบรการ 5. มาตรฐานสามารถปรบแกไข เชน เพมหรอลดไดตามสภาพการเปลยนแปลงตาง ๆ 6. การก าหนดมาตรฐานตองไดรบความเหนชอบจากผเกยวของทกฝาย

มาตรฐานการศกษาของชาต มาตรฐานการศกษาของประเทศไทยมการก าหนดเปนระดบตงแตมาตรฐานการศกษาชาต ซงถอเปน

มาตรฐานระดบประเทศทใชเปนกรอบแนวคดในการจดการศกษาแตละระดบ และมาตรฐานส าหรบการประเมนคณภาพภายในเปนมาตรฐานทก าหนดในระดบกระทรวงศกษาธการโดยมอบหมายใหหนวยงานตนสงกดในแตระดบเปนผก าหนดขน ไดแก ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาและส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา เพอใหสถานศกษาในสงกดน าไปใชในการประเมนคณภาพภายในสถานศกษา และมาตรฐานการประเมนคณภาพภายนอกก าหนดโดยส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา ซงมฐานะเปนองคการมหาชนตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาตซงก าหนดใหท าหนาทพฒนาเกณฑ วธการประเมนคณภาพภายนอก และท าการประเมนผลการจดการศกษาเพอใหมการตรวจสอบคณภาพของสถานศกษา ซงนอกจากมาตรฐานดงกลาวแลว ระดบสถานศกษายงสามารถเลอกใชหรอก าหนดมาตรฐานเฉพาะตามลกษณะหรออตลกษณของสถาบนเพมเตมได

วตถประสงคของการก าหนดมาตรฐานการศกษาของชาต 1. เปนเปาหมายและแนวทางพฒนาการจดการศกษาของชาตระดบมหภาค ซงมเปาหมาย

ส าคญทการพฒนาผเรยน 2. เปนหลกและเปนแนวทาง ส าหรบการก าหนดนโยบาย แผนการพฒนาและจดการศกษา

รวมทงมาตรฐานการศกษา ระดบการศกษาขนพนฐาน ระดบอาชวศกษา และระดบอดมศกษา 3. เปนพนฐานส าหรบการก าหนดมาตรฐานการศกษาของชาตในชวงเวลาตอไป 4. เปนเครองมอก ากบการตรวจราชการ การนเทศ การตดตามและประเมนผล และการ

ประกนคณภาพ เพอใหทราบสถานภาพและความกาวหนาในการจดการศกษาของชาตระดบมหภาค

40

5. เปนมาตรฐานส าหรบการประเมนคณภาพภายนอกในระดบเขตพนทการศกษาและสถานศกษา

ประโยชนจากการก าหนดมาตรฐานการศกษาของชาต มดงน 1. หนวยงานในกระทรวงศกษาธการและเอกชน ผรบผดชอบจดการศกษาแตละประเภทและ

แตละระดบ ใชมาตรฐานการศกษาของชาตเปนหลกในการก าหนดนโยบาย แผนการพฒนาและจดการศกษา รวมทงมาตรฐานการศกษาแตละประเภทและแตละระดบ สงผลใหเกดการพฒนาคณภาพทางการศกษาอยางมมาตรฐานในภาพรวม และมการใชทรพยากรทางการศกษาอยางคมคา มประสทธภาพประสทธผล

2. กระทรวงศกษาธการมประเดนสาระส าคญและตวบงช เปนแนวทางส าหรบการก ากบดแล การตดตามตรวจสอบ การประเมนผล และการประกนคณภาพการจดการศกษา

3. ประชาชน และผเกยวของกบการศกษา มความมนใจวาจะไดรบการศกษาตามสทธ และมคณภาพไมต ากวามาตรฐานการศกษาของชาต และมแนวทางในการรวมตรวจสอบการจดการศกษาของชาต

4. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา มขอมลเปนฐานอยางหนงในการพจารณาก าหนดเปาหมายและมาตรฐานการศกษาของชาตในชวงเวลาตอไป

5. ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) มขอมลเปนฐานส าหรบการก าหนดวธการ การก าหนดเกณฑและการด าเนนงานการประเมนคณภาพสถานศกษา

2. ตวบงชคณภาพการศกษา

ในการก าหนดมาตรฐานการศกษา สงส าคญทจะท าใหมาตรฐานถกน าไปใชเพอการเทยบเคยง ส าหรบการสงเสรมและก ากบดแล การตรวจสอบการประเมนผลและการประกนคณภาพทางการศกษาได จ าเปนตองมการระบตวบงชหรอตวชวดทเปนองคประกอบของมาตรฐานใหมความชดเจน เพอความเขาใจทตรงกนในการวดและประเมน ซงตวบงชหรอตวชวด หมายถง ลกษณะ (character) หรอคณสมบต (property) ทใชเปนตวก าหนดสงทจะประเมน (ไพศาล หวงพานช 2543) หรอหมายถง ตวประกอบ ตวแปร หรอคาทสงเกตได ซงใชบงบอกสถานภาพหรอสะทอนลกษณะของทรพยากร การด าเนนงานหรอผลการด าเนนงาน ตวบงชเปนสงทผกพนกบเกณฑและมาตรฐานซงใชเปนตวตดสนความส าเรจหรอคณคาของการด าเนนงานทไดรบ (ศรชย กาญจนวาส 2545)

ส าหรบตวบงชคณภาพ หมายถง ตวบงชวาการด าเนนงานในแตละมาตรฐานหรอองคประกอบคณภาพเปนไปตามเกณฑและมาตรฐานการศกษาทก าหนดหรอไม ซงตวบงชจะเกยวของกบเกณฑทใชในการตดสนความส าเรจของการด าเนนการตามตวบงช

หลกการในการก าหนดตวบงชในการประเมนคณภาพ 1. ตวบงชชดถงผลสมฤทธของการจดการศกษาตามหลกการ วตถประสงคและแนวการ

ด าเนนงานของหนวยงาน

41

2. ตวบงชชดถงการใชปจจย กระบวนการและผลของการจดการศกษาทสอดคลองกบความมงหมายและหลกการตามมาตรฐานการศกษา

3. ตวบงชทใชพงมจ านวนไมมาก แตตองมความส าคญ ชดเจนเปนทยอมรบ 4. ตวบงชและเกณฑทใชพงค านงถงรปแบบ ความหลากหลายของภาระงานทรบผดชอบ

ตามปรชญา พนธกจ 5. ตวบงชทใชพงค านงถงความสอดคลองตอเนองกบกระบวนการประกนคณภาพ

องคประกอบและตวบงชทใชในการประเมนคณภาพภายใน 6. ตวบงชทใชพงกระตนใหเกดการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการด าเนนงาน 7. ตวบงชทใชพงมความเปนสากลเพอยกระดบมาตรฐาน

3. มาตรฐานและตวบงชคณภาพการศกษา จากอดมการณ และหลกการในการจดการศกษาของชาตซงเปนการจดใหมการศกษาตลอดชวต

และสรางสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร การศกษาเพอสรางคณภาพชวตและสงคมบรณาการ อยางสมดลระหวางปญญาธรรม คณธรรมและวฒนธรรมเปนการศกษาตลอดชวตเพอคนไทยทงปวง มงสรางพนฐานทดในวยเดก ปลกฝงความเปนสมาชกทดของสงคมในวยการศกษาขนพนฐานและพฒนาความรความสามารถเพอการท างานทมคณภาพ โดยใหสงคมทกภาคสวนมสวนรวมในการจดการศกษาใหตรงตามความตองการของผเรยนและสามารถตรวจสอบไดอยางมนใจวา การศกษาเปนกระบวนการพฒนาชวตและสงคมเปนปจจยส าคญในการพฒนาประเทศอยางย งยน ใหสามารถพงตนเองและพงกนเองแขงขนไดรวมทงสามารถแขงขนไดในระดบนานาชาต โดยมาตรฐานชาตไดก าหนดมาตรฐานไว 3 มาตรฐาน 11 ตวบงช ซงประกอบดวย

มาตรฐานท 1 คณลกษณะของคนไทยทพงประสงค ทงในฐานะพลเมองและพลโลกคนไทยเปนคนเกง คนด และมความสข

โดยทเปาหมายของการจดการศกษา อยทการพฒนาคนไทยทกคนใหเปน “คนเกง คนด และมความสข”โดยมการพฒนาทเหมาะสมกบชวงวยเตมตามศกยภาพและตรงตามความตองการ ทงในดานสขภาพรางกายและจตใจ ปญญา ความรและทกษะ คณธรรมและจตส านกทพงประสงค

คณลกษณะของคนไทยทพงประสงค ประกอบดวยเบญจคณหรอคณ 5 ประการ 1. คณลกษณ มรปลกษณ (สขภาพ บคลกภาพ) กจลกษณ (พฤตกรรม ทกษะความสามารถ) ด 2. คณคา มประสบการณจากการเรยนร สมพนธเชอมโยงกบการพฒนาชวต 3. คณประโยชน มชวตทเปนประโยชนตอตนเองและสวนรวม รวมสรางและใหสงดแก

สงคม 4. คณภาพ มชวตรมเยนเปนสข พออยพอกน เปนสมาชกครอบครว พลเมองและพลโลกทด

42

5. คณธรรม มความด เขาถงความงามและความจรง ด าเนนชวตโดยกายสจรต วจสจรต และมโนสจรต

จากคณลกษณะทตองการดงกลาวก าหนดเปนตวบงชในมาตรฐานท 5 ตวบงช คอ ตวบงช 1 ก าลงกายก าลงใจทสมบรณ คนไทยสวนใหญมสขภาพกายและจตทด มพฒนาการ

ดานรางกายสมองและสตปญญา และดานจตใจ เจรญเตบโตอยางสมบรณตามเกณฑการพฒนาในแตละชวงวย ตวบงช 2 ความรและทกษะทจ าเปนและเพยงพอในการด ารงชวตและการพฒนาสงคม คน

ไทยสวนใหญไดเรยนรเตมตามศกยภาพของตนเอง คนไทยสวนใหญมงานท า และน าความรไปใชในการสรางงานและสรางประโยชนใหสงคมชมชนหรอสงคม คนไทยสวนใหญมการใชหรอสรางภมปญญาทเปนประโยชนตอสวนรวม

ตวบงช 3 ทกษะการเรยนรและการปรบตว คนไทยสวนใหญสามารถเรยนรไดดวยตนเอง รกการเรยนร รทนโลก และปรบตวได

ตวบงช 4 ทกษะทางสงคม คนไทยสวนใหญมทกษะและความสามารถทจ าเปนตอการด าเนนชวตในสงคมอยางมความสข และสามารถอยรวมกนไดอยางสนตสข

ตวบงช 5 คณธรรมจตสาธารณะและจตส านกในความเปนพลเมองไทยและพลโลก คนไทยสวนใหญด าเนนชวตโดยกายสจรต วจสจรต และมโนสจรต

มาตรฐานท 2 แนวการจดการศกษา จดการเรยนรทมงพฒนาผเรยนเปนส าคญและการบรหารโดยใชสถานศกษาเปนฐาน 3 ตวบงช

ตวบงช 1 การจดหลกสตรการเรยนรและสภาพแวดลอมทสงเสรมใหผเรยนไดพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ

ตวบงช 2 การพฒนาผบรหาร คร คณาจารยและบคลากรทางการศกษาอยางเปนระบบและมคณภาพ

ตวบงช 3 การบรหารจดการทใชสถานศกษาเปนฐาน มาตรฐานท 3 แนวทางการสรางสงคมแหงการเรยนร/สงคมแหงความร 3 ตวบงช ตวบงช 1 การบรการวชาการและสรางความรวมมอระหวางสถานศกษากบชมชนใหเปน

สงคมแหงการเรยนร/สงคมแหงความร ตวบงช 2 การศกษาวจย สรางเสรม สนบสนนแหลงการเรยนรและกลไกการเรยนร ตวบงช 3 การสรางและการจดการความรในทกระดบและทกมตของสงคม สาระแหงมาตรฐานศกษาชาต 3 ประการน าไปสการก าหนดมาตรฐานการศกษาในแตละ

ระดบซงมความแตกตางกนตามอดมการณแหงการศกษาในระดบนน ๆ มาตรฐานทใชส าหรบการประเมนคณภาพภายในของสถานศกษา เปนมาตรฐานทก าหนดขน

โดยหนวยงานตนสงกดและสถานศกษา โดยมาตรฐานทใชในการประเมนคณภาพภายในสถานศกษาแตละ

43

ระดบ จะมความแตกตางกนตามลกษณะและอดมการณในการจดการศกษาในแตละระดบ โดย มความสอดคลองกบมาตรฐานระดบชาต ซงสรปมาตรฐานในแตละระดบไดดงน

มาตรฐานการศกษาระดบพนฐาน ประกอบดวย 15 มาตรฐาน 65 ตวบงช ซงเปนมาตรฐานดานผเรยน 6 มาตรฐาน มาตรฐานดานการจดการศกษา 6 มาตรฐาน มาตรฐานดานการสรางสงคมแหงการเรยนร 1 มาตรฐาน มาตรฐานดานอตลกษณของสถานศกษา 1 มาตรฐาน และ มาตรฐานดานมาตรการสงเสรม 1 มาตรฐาน (รายละเอยดศกษาไดจาก เอกสารการก าหนดมาตรฐานของสถานศกษา ตามกฏกระทรวงวาดวย ระบบ หลกเกณพและวธการประกนคณภาพ พศ. 2553 โดย ส านกทดสอบทางการศกษาส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ 2554)

มาตรฐานการศกษาระดบอาชวศกษา ประกอบดวยสองสวน สวนท 1 เปนการจดการอาชวศกษา ม 7 มาตรฐาน คอ มาตรฐานท 1 ดานผเรยนและผส าเรจ

การศกษาอาชวศกษา 9 ตวบงช มาตรฐานท2 ดานหลกสตรและการจดการเรยนการสอนอาชวศกษา 5 ตวบงช มาตรฐานท 3 ดานการบรหารจดการอาชวศกษา 12 ตวบงช มาตรฐานท 4 ดานการบรการวชาการและวชาชพ 1 ตวบงช มาตรฐานท 5 ดานนวตกรรมสงประดษฐงานสรางสรรคหรองานวจย 2 ตวบงช มาตรฐานท 6 ดานการปลกฝงจตส านกและเสรมสรางความเปนพลเมองไทยและพลโลก 4 ตวบงช และมาตรฐานท 7 ดานการประกนคณภาพการศกษา 2 ตวบงช

สวนท 2 การฝกอบรมวชาชพ มาตรฐานท 8 ดานการจดการฝกอบรมหลกสตรวชาชพระยะสน 10 ตวบงช

มาตรฐานการศกษาระดบอดมศกษา ประกอบดวย 9 องคประกอบ ซงครอบคลมพนธกจ หลก 4 ประการของการอดมศกษาและพนธกจสนบสนน ไดแก 1) ปรชญา ปณธาน วตถประสงคและแผนด าเนนการ 2) การผลตบณฑต 3) กจกรรมการพฒนานกศกษา 4) การวจย 5) การบรการวชาการแกสงคม 6) การท านบ ารงศลปวฒนธรรม 7) การบรหารและการจดการ 8) การเงนและงบประมาณ และ 9) ระบบและกลไกการประกนคณภาพ

มาตรฐานการประเมนคณภาพภายในทกระดบ จะเปนมาตรฐานทใหความส าคญกบปจจยน าเขา (input) และกระบวนการ (process) ทมสวนในการบรหารจดการศกษาในแตละระดบ เพอน าไปสผลผลตและผลลพธทมคณภาพตามวตถประสงคและเปาหมายของการศกษาแตละระดบ

ส าหรบมาตรฐานการประเมนคณภาพภายนอกก าหนดโดยส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) โดยมาตรฐานในทกระดบการศกษาจะครอบคลมหลกเกณฑในเรอง ดงตอไปน

1) มาตรฐานทวาดวยผลการจดการศกษาในแตละระดบและประเภทการศกษา 2) มาตรฐานทวาดวยการบรหารจดการศกษา 3) มาตรฐานทวาดวยการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ 4) มาตรฐานทวาดวยการประกนคณภาพภายใน

44

การประเมนคณภาพภายนอกตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาตทก าหนดใหมการด าเนนการ อยางนอยหนงครงในทกหาป ซงในปจจบน (พ.ศ. 2557) ไดมการด าเนนการอยในรอบท 3 (2554-2558)โดยในการประเมนรอบดงกลาว มมาตรฐานและตวบงชซงสามารถศกษาเพมเตมไดในคมอการประเมนคณภาพภายนอกรอบ 3 ของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน)

หลงจากศกษาเนอหาสาระตอนท 10.2 แลวโปรดปฏบตกจกรรม 10.2 ในแนวการศกษาหนวยท 10 ตอนท 10.2

45

ตอนท 10.3 การด าเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 10.3 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หวเรอง เรองท 10.3.1 ขนตอนการด าเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา

เรองท 10.3.2 บทบาทหนาทของผเกยวของในการประกนคณภาพภายในสถานศกษา เรองท 10.3.3 ปญหา อปสรรค และปจจยความส าเรจในการด าเนนการประกนคณภาพภายใน สถานศกษา

เรองท 10.3.4 การสรางวฒนธรรมคณภาพ

แนวคด 1. ขนตอนการด าเนนการ การประกนคณภาพการศกษาภายในประกอบดวย 1) การ

ก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 2) การจดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาทมงคณภาพตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 3) การจดระบบบรหารและสารสนเทศ 4) การด าเนนงานตามแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษา 5) การจดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา 6) การจดใหมการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 7) การจดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายใน และ 8) การจดใหมการพฒนาคณภาพการศกษาอยางตอเนอง

2. การด าเนนการประกนคณภาพในสถานศกษายดหลกการมสวนรวมของชมชนและหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและภาคเอกชนและการก ากบดแลของหนวยงานตนสงกด การประกนคณภาพจงจ าเปนทจะตองจดโดยการมสวนรวมจากผเกยวของทกภาคสวน ซงบทบาทผรบผดชอบของผเกยวของ ไดแก ส านกงานเขตพนทการศกษา ผบรหารสถานศกษา ครและบคลากรในสถานศกษา กรรมการสถานศกษา พอแม ผปกครอง ชมชน สอมวลชนและผเรยน

46

3. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนการประกนคณภาพทส าคญ ไดแก ความเขาใจ การปฏบต เกยวกบประกนคณภาพ และการใชผลจากการประเมนและการตรวจสอบเพอการพฒนา สวนปจจยแหงความส าเรจในการประกนคณภาพ จะเกยวของกบปจจยทส าคญ ไดแก ปจจยดานคนเกยวกบภาวะผน าและความรวมมอ ปจจยดานระบบทงความชดเจนในการจดระบบและโครงสรางความรบผดชอบ และปจจยดานการจดการ ทเกยวกบการสอสาร การก ากบตดตามความรวมมอและการสรางวฒนธรรมคณภาพ

4. วฒนธรรมคณภาพ เปนแบบแผนของพฤตกรรมของสมาชกในองคการทน าไปสการมมาตรฐานความเปนเลศ ดงนน การสรางวฒนธรรมองคการใหเปนวฒนธรรมคณภาพจะเปนสงทชกน าใหคนในองคการพรอมทจะด าเนนการตลอดจนประพฤตปฏบตเพอน าองคการไปสคณภาพ

วตถประสงค เมอศกษาตอน 10.3 แลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายขนตอนการประกนคณภาพภาพภายในสถานศกษาได 2. ระบบทบาทหนาทของผเกยวของในการด าเนนการการประกนคณภาพภายในสถานศกษา

ได 3. อธบายปญหาและอปสรรคและปจจยความส าเรจในการด าเนนการประกนคณภาพภายใน

สถานศกษาได 4. อธบายถงวฒนธรรมคณภาพและการสรางวฒนธรรมคณภาพได

47

เรองท 10.3.1 ขนตอนการด าเนนการประกนคณภาพในสถานศกษา ตามสาระแหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ทก าหนดใหการประกนคณภาพการศกษา

ตองมระบบ หลกเกณฑและวธการทเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง ทงน กระทรวงศกษาธการไดก าหนดกฎกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา ในป พ.ศ. 2553โดยมสาระเกยวกบระบบการประกนคณภาพภายในเพอการพฒนาคณภาพการศกษาและการพฒนามาตรฐานการศกษาทกระดบ โดยใหระบบการประกนคณภาพภายใน ซงประกอบดวยการประเมนคณภาพภายใน การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาและการพฒนาคณภาพการศกษา โดยใหสถานศกษาด าเนนการประกนคณภาพภายในอยางตอเนองเปนประจ าทกป ทงน โดยการสนบสนนจากหนวยงานตนสงกดและการมสวนรวมของชมชนและใหสถานศกษาจดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานการประเมนคณภาพภายในเสนอตอคณะกรรมการสถานศกษา หนวยงานตนสงกด และหนวยงานทเกยวของ เพอพจารณาและเปดเผยตอสาธารณชน อกทงสถานศกษาตองน าผลการประเมนคณภาพไปประกอบการจดท าแผนการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา

การก าหนดหลกเกณฑและแนวปฏบตในการประกนคณภาพการศกษาในแตละระดบเปนบทบาทหนาทของหนวยงานตนสงกดเพอใหสอดคลองกบบรบทและอดมการณในการจดการศกษาในระดบนน ๆ ซงในกฎกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553 หมวด 2 การประกนคณภาพภายในของสถานศกษา สวนท 1 การศกษาขนพนฐาน ขอ 14 ก าหนดใหสถานศกษาขนพนฐานจดใหมระบบการประกนคณภาพภายในตามหลกเกณฑและแนวปฏบตเกยวกบการประกนคณภาพภายในระดบการศกษาขนพนฐานโดยด าเนนการดงตอไปน

1) ก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 2) จดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาทมงคณภาพตามมาตรฐานการศกษาของ

สถานศกษา 3) จดระบบบรหารและสารสนเทศ 4) ด าเนนงานตามแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษา 5) จดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา 6) จดใหมการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 7) จดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายใน 8) จดใหมการพฒนาคณภาพการศกษาอยางตอเนอง

ขนตอนการด าเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา ในการด าเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษาซงก าหนดใหมการด าเนนการอยาง

ตอเนอง โดยถอเปนสวนหนงของการบรหารอาจแบงขนตอนหลกในการด าเนนการออกเปน 3 ขนตอนหลก คอ 1) การพฒนาคณภาพ 2) การตรวจสอบทบทวนปรบปรงคณภาพ และ 3) การประเมนคณภาพการศกษา โดยทง 3 ขนตอนหลก จะเชอมโยงไปยงงานหลก 8 ประการในการประกนคณภาพภายในสถานศกษา ดง

48

ภาพท 10.4

ภาพท 10.4 ขนตอนการประกนภายในสถานศกษา

ขนตอนท 1 การก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา เปนขนตอนส าคญ เพราะมาตรฐานเปนเปาหมายและเครองมอในการด าเนนการเพอการ

พฒนาคณภาพการศกษา และใชเปนหลกในการเทยบเคยง มาตรฐานและเปนขอก าหนดเกยวกบคณลกษณะทพงประสงคและมาตรฐานทตองการใหเกดขน ส าหรบมาตรฐานของสถานศกษาจะมความเชอมโยงระหวางมาตรฐานการศกษาชาต มาตรฐานของหนวยงานตนสงกด รวมทงมาตรฐานของสถานศกษาเองซงเปนลกษณะเฉพาะหรอเอกลกษณของสถานศกษา โดยมาตรฐานตองครอบคลมพนธกจตาง ๆ ของสถานศกษา

ส าหรบหลกการก าหนดมาตรฐานซงตองก าหนดขนโดยมเปาหมาย/ปรชญา/วสยทศน/พนธกจเปนกรอบและค านงถงสภาพหรอบรบทของแตละสถาบน โดยตองก าหนดอยางชดเจน เดนชด ไมซ าซอน ครอบคลมประเดน/เดน/ส าคญอยางครบถวน สอดคลอง (Relevant) กบเปาหมายและบทบาทของสถานศกษา และปรบแกไข เพมหรอลดไดตามสภาพการเปลยนแปลงของสถานศกษา

นอกจากน การก าหนดมาตรฐานการศกษาควรด าเนนการโดยการมสวนรวมทงผบรหารสถานศกษา คณาจารย คณะกรรมการสถานศกษา ผปกครอง ผน าชมชน นกวชาการผทรงคณวฒและผเกยวของ

การพฒนาคณภาพการศกษา

การตรวจสอบทบทวนปรบปรงคณภาพการศกษา

การประเมนคณภาพการศกษา

หลก 8 ประการในการประกนคณภาพภายในสถานศกษา

1. ก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 2. จดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาทมงคณภาพตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 3. จดระบบบรหารและสารสนเทศ 4. ด าเนนงานตามแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษา 5. จดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา 6. จดใหมการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 7. จดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายในจดใหมการพฒนาคณภาพการศกษาอยางตอเนอง 8. จดใหการพฒนาคณภาพการศกษาอยางตอเนอง

49

อกทงตองผานการวเคราะห สงเคราะหมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน มาตรฐานหลกสตร มาตรฐานการประเมนคณภาพและศกยภาพ เปาหมาย วสยทศนของสถานศกษา รวมทงความตองการของผเกยวของ

ขนตอนท 2 จดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาทมงคณภาพตามมาตรฐาน การศกษาของสถานศกษา

แผนเปนเครองมอส าคญในการบรหารสถานศกษา เพอใหการด าเนนการของ สถานศกษาบรรลตามวตถประสงคและเปาหมาย โดยมงเนนคณภาพตามมาตรฐานทก าหนด แผนพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาจงเปนแผนทจดท าอยางเปนระบบบนพนฐานขอมลของสถานศกษา ประกอบดวยเปาหมาย ยทธศาสตร และแนวปฏบตทชดเจนสมบรณ ครอบคลมการพฒนาทกกจกรรมทเปนสวนประกอบหลกของการจดการศกษาและเปนทยอมรบรวมกนจากทกฝายทเกยวของน าไปปฏบต เพอใหบรรลตามเปาหมายของแตละกจกรรมอยางสอดคลองกบวสยทศนและมาตรฐานหลกสตรสถานศกษา การจดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาทมงคณภาพมความส าคญ ดงน

1) เปนทศทางการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา ซงแผนเปนเสมอน “แผนท”หรอ“พมพเขยว” ส าหรบการด าเนนกจกรรมการพฒนาสถานศกษาดานตาง ๆใหเปนไปตามมาตรฐานทก าหนดไว

2) เปนเครองมอสรางความเชอมนแกชมชนและผทเกยวของวาสถานศกษาจะด าเนนการใหเปนไปตามแผนพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาทก าหนดขน เพอสามารถพฒนาผเรยนใหมคณภาพเปนไปตามมาตรฐานหลกสตรทก าหนด

3) เปนเอกสารหลกส าหรบการตรวจสอบและทบทวนคณภาพการศกษาภายในและนอกสถานศกษา โดยการด าเนนงานของสถานศกษาจะเปนไปตามกรอบงานทแผนพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาก าหนด

การจดท าแผนในการพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษา จะตองค านงถงวสยทศนและพนธกจของสถานศกษาและพจารณาความสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต มาตรฐานการศกษาชาต มาตรฐานการศกษาของหนวยงานตนสงกด ขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง และผลการประเมนของสถานศกษาทจะน ามาสการพฒนา โดยการจดท าแผนตองเกดจากความรวมมอของบคลากรทกระดบทเกยวของ นอกจากน การจดท าแผนพฒนาคณภาพควรตองผานกระบวนการวเคราะหเชงกลยทธ และอาจเปนแผนทมไดด าเนนการเสรจสนในแตละปเชนเดยวกบแผนปฏบตการประจ าป แผนพฒนาคณภาพอาจเปนแผน 3 ป 4 ป หรอ 5 ป แลวแตบรบทของสถานศกษา ทงนตามกฎกระทรวงไดก าหนดแนวทางในการจดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาดงตอไปน

1) ศกษาสภาพปญหาและความตองการทจ าเปนของสถานศกษาอยางเปนระบบ 2) ก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมายและความส าเรจของการพฒนาไวอยางชดเจน

และเปนรปธรรม

50

3) ก าหนดวธด าเนนงานทมหลกวชา ผลการวจยหรอขอมลเชงประจกษทอางองไดใหครอบคลมการพฒนาหลกสตรสถานศกษาดานการจดประสบการณการเรยนร กระบวนการเรยนร การสงเสรมการเรยนร การวดและประเมนผล การพฒนาบคลากรและการบรหารจดการเพอน าไปสมาตรฐานการศกษาทก าหนดไว

4) ก าหนดแหลงวทยาการภายนอกทใหการสนบสนนทางวชาการ 5) ก าหนดบทบาทหนาทใหบคลากรของสถานศกษาและผเรยนรบผดชอบและ

ด าเนนงานตามทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ 6) ก าหนดบทบาทหนาทและแนวทางการมสวนรวมของบดา มารดา ผปกครองและ

องคการชมชน 7) ก าหนดการใชงบประมาณและทรพยากรอยางมประสทธภาพ 8) จดท าแผนปฏบตการประจ าป

ขนตอนท 3 จดระบบบรหารและสารสนเทศ ในการบรหารจดการสถานศกษาเพอใหบรรลวตประสงคของสถานศกษา จ าเปนตองม

ระบบการบรหารและการจดการศกษาทน าไปสคณภาพของผเรยน รวมถงระบบสารสนเทศทมประสทธภาพเปนระบบ ถกตอง สมบรณ เปนปจจบนและสามารถเรยกใชขอมลสารสนเทศไดตลอดเวลา โดยผบรหารสถานศกษาสามารถน าไปใชในการตดสนใจด าเนนการตาง ๆ ตามระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษาไดอยางมประสทธภาพ

ระบบการบรหารสถานศกษา หมายถง กจกรรมทงมวลทจ าเปนตอการธ ารงรกษาและด าเนนการภายในสถานศกษาเพอใหบรรลจดประสงคของสถานศกษา การบรหารสถานศกษาเปนภารกจหลกของสถานศกษาทจะตองก าหนดแบบแผน วธการ และขนตอนตาง ๆ ในการปฏบตงานไวอยางเปนระบบ (ส านกทดสอบทางการศกษา, 2553)ในการด าเนนการภารกจทง 4 ดานของสถานศกษา อนประกอบดวย การบรหารงานวชาการ การบรหารงานบคคล การบรหารงบประมาณ การบรหารงานทวไป จ าเปนทจะตองมหลกการในการบรหารจดการสถานศกษาซงอาจยดหลกการส าคญของการปฏรปการศกษาของกระทรวงศกษาธการ คอ

1) ยดโรงเรยนเปนศนยกลางในการตดสนใจ (school-based decision) เปนแนวคดทมงใหโรงเรยนมอสระในการตดสนใจดวยตนเอง โดยยดประโยชนทจะเกดกบผเรยนเปนส าคญ

2) การมสวนรวม (participation) ก าหนดใหบคคลหลายฝายทเกยวของกบการศกษา หรอผมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษาเขามามสวนรวมเปนคณะกรรมการรวมแสดงความคดเหนหรอรวมก ากบตดตาม ดแล

3) การกระจายอ านาจ (decentralization) เปนการกระจายอ านาจดานการบรหารจดการดานวชาการ งบประมาณ การบรหารบคคลและการบรหารทวไป ใหคณะกรรมการเขตพนทการศกษาและคณะกรรมการสถานศกษาเปนผรบผดชอบ

51

4) ความรบผดชอบตรวจสอบได (accountability) มการก าหนดหนาทความรบผดชอบและภารกจของผรบผดชอบ เพอเปนหลกประกนคณภาพการศกษาใหเกดขน

5) ธรรมาภบาล (good governance) เปนหลกคดส าหรบการบรหารจดการทด เพอประกนวาในองคการจะไมมการฉอราษฎรบงหลวง ไมดอยประสทธภาพ ทงน ยดหลกเปาหมายสอดคลองตอสงคม กระบวนการโปรงใสและมผรบผดชอบในทกขนตอน

6) ความเปนนตบคคล (ajuristic person) เปนการใหสทธและอ านาจหนาททก าหนดไวเปนของตนเองตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวง ศกษาธการ พระราชบญญตระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษาและพระราชบญญตการศกษาภาคบงคบ ซงไดก าหนดอ านาจหนาททเปนของสถานศกษาไวโดยเฉพาะ

ในสวนของระบบสารสนเทศนน การบรหารงานโดยทวไปจ าเปนตองใชขอมล สารสนเทศ ซงขอมลสารสนเทศมความ ส าคญกบการบรหารทงในดานการวางแผน การตดสนใจและการด าเนนการ (จตตมา เทยมบญประเสรฐ 2544: 5) ทงน สารสนเทศมบทบาทส าคญ คอ

1) ชวยลดความเสยงในการตดสนใจ (decision) หรอชวยชแนวทางในการแกปญหา (Problem solving)

2) ชวยหรอสนบสนนการจดการ (management) หรอการด าเนนงานขององคการใหมประสทธภาพและเกดประสทธผลมากขน

3) ใชทดแทนทรพยากร (resource) ทางกายภาพ เชน สามารถเรยนรเรองตาง ๆ ไดโดยไมตองเดนทางมาทเดยวกน

4) ใชในการก ากบตดตาม (monitoring) การปฏบตงานและการตดสนใจเพอดความกาวหนาของงาน

5) เปนชองทางโนมนาวหรอชกจงใจ (motivation) ในการโฆษณา ประชาสมพนธ ฯลฯ (ประภาวด สบสนธ 2543: 7-8)

ในสถานศกษามขอมลจ านวนมากตามพนธกจดานตาง ๆ ซงหากขาดการจดระบบระเบยบทดแลว อาจท าใหเกดความยงยากและความไมสะดวกในการน าไปใช ทงนในระบบสารสนเทศสงส าคญเบองตน คอ ขอมล โดยขอมล (Data) หมายถง ขอเทจจรงตาง ๆ ซงอาจแสดงเปนตวเลข ตวหนงสอ หรอสญลกษณ ขอเทจจรง เหลานเปนสงทเกบรวบรวมมาโดยยงไมผานการประมวลผลหรอการวเคราะหจดกระท า เชน จ านวนนกเรยน จ านวนคร คะแนนสอบ จ านวนเงนงปประมาณ ฯลฯ ถาขอมลเหลานไดผานการประมวลผลหรอการวเคราะหดวยวธการตาง ๆ จนอยในรปแบบทมความหมาย เชน รอยละของจ านวนนกเรยนทผานการสอบ อตราสวนระหวางครกบนกเรยน สดสวนของงบประมาณในการบรหารงานแตละดานสงเหลาน จะเรยกวา สารสนเทศ (Information) ซงสารสนเทศนจะสามารถน าไปใชประกอบการตดสนใจหรอน าไปใชในเรองตาง ๆ ไดตามวตถประสงค ส าหรบระบบสารสนเทศ (Information System) หมายถง กระบวนการเกบรวบรวมขอมล การประมวลผลใหอยในรปสารสนเทศทเปนประโยชนสงสดและการจดเกบรกษาอยางมระบบ

52

เพอสะดวกตอการน าไปใช สารสนเทศทถกจดเกบอยางเปนระบบ จะสามารถน าไปใชสนบสนนการบรหารและการตดสนใจทงในระดบผปฏบตและระดบผบรหารสถานศกษาโดยขนตอนในการจดท าระบบสารสนเทศมขนตอนหลก 5 ขนตอน คอ

1. การรวบรวมขอมล โดยก าหนดรายการขอมลทตองการ ก าหนดวธการและเครองมอในการจดเกบใหสอดคลองกบลกษณะของขอมลและแหลงขอมลเชน แบบส ารวจ แบบสมภาษณแบบสอบถาม แบบบนทกแบบสงเกต ฯลฯ อกทงควรก าหนดเวลาในการจดเกบหรอผรบผดชอบในการจดเกบโดยตองค านงถงขอมลทตรงกบความตองการทก าหนดไวและมความเชอถอได

2. การตรวจสอบขอมลมการตรวจสอบความถกตองความสมบรณ และความเปนปจจบนของขอมลกอนทจะน าไปประมวลผล

3. การประมวลผลขอมลเปนการน าขอมลมาประมวลผลใหเปนสารสนเทศหรอเปนการเปลยนแปลงขอมลใหอยในรปแบบทน าไปใชประโยชนไดขอมลใดทเปนสารสนเทศอยแลว น ามาจดกลมแยกแยะตามลกษณะและประเภทของสารสนเทศซงการประมวลผลอาจใชวธการงาย ๆ ทเรยกวา ท าดวยมอใชเครองค านวณเลก จนกระทงใชเทคโนโลยสมยใหม คอ คอมพวเตอร ในการวเคราะหขอมลควรใชคาสถตทงายและตรงทสด เชน คารอยละ อตราสวน สดสวน คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน หรอแมกระทงการแจกแจงความถ

4. การน าเสนอขอมลและสารสนเทศ อาจน าเสนอในรปของตาราง แผนภาพ กราฟ หรอการบรรยายเปนความเรยงกได ทงนขนอยกบความเหมาะสมของการน าไปใชและลกษณะของสารสนเทศนน ๆ

5. การจดเกบขอมลและสารสนเทศ เปนการจดเกบทงสวนทเปนขอมลและสวนทเปนสารสนเทศไวในสอตาง ๆ อยางมระบบ สะดวกตอการคนหาเพอน ามาใชประโยชนอาจจดเกบเปนแฟมเอกสารหรอแฟมอเลกทรอนกสตามศกยภาพของสถานศกษา โดยค านงถงระบบของการคนหาใหสะดวกตอการเปลยนแปลง ปรบปรงขอมลใหเปนปจจบน การน าขอมลไปประมวลผลใหม รวมทงการน าสารสนเทศไปใชประโยชนในงานตาง ๆ

ส าหรบระบบสารสนเทศเพอการประกนคณภาพภายในของสถานศกษามความส าคญยงส าหรบการประกนคณภาพเพราะการยนยนผลการด าเนนงานของสถานศกษาทจะแสดงถงคณภาพเพอใหผใชบรการหรอผเกยวของเกดความเชอมน จ าเปนอยางยงทจะตองมขอมลทมการจดเกบอยางเปนระบบส าหรบการตรวจสอบและประเมนผลและรายงานตอสาธารณชน ระบบสารสนเทศของสถานศกษาทจ าเปนส าหรบการประกนคณภาพภายในสถานศกษา อาจแบงเปน

1. สารสนเทศพนฐานของสถานศกษา เปนขอมลทวไปเกยวกบสถานศกษา ประวตความเปนมา สภาพแวดลอมสภาพชมชนอาคารสถานท แหลงเรยนร/ภมปญญาทองถน

2. สารสนเทศเกยวกบผเรยนทงดานจ านวน ระดบชน สดสวนนกเรยนตอคร คณลกษณะตาง ๆ ลกษณะเดนจ านวนนกเรยนทไดรบรางวล โล เกยรตบตรหรอมผลงานดเดน การมาเรยน ลาออกกลางคนและจบหลกสตร

53

3. สารสนเทศเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยน ซงเปนผลจากการจดการเรยนรตามหลกสตรสถานศกษา ไดแก โครงสรางหลกสตร คะแนนผลสมฤทธของนกเรยน ผลการพฒนานกเรยน เปนตน

4. สารสนเทศเพอการบรหารจดการ ซงรวมถงปรชญา วสยทศน พนธกจ ยทธศาสตร กลยทธ แผนปฏบตการ แผนการพฒนาคณภาพ ผลการด าเนนงานตามแผนกลยทธ และแผนปฏบตการประจ าป

5. สารสนเทศเพอการประเมนคณภาพ ผลการด าเนนการตามมาตรฐานคณภาพโดยรายงานแบงเปน 4 ดาน ไดแก 1) ดานคณภาพผเรยน 2) ดานการเรยนการสอน 3) ดานการบรหารและจดการศกษา และ 4) ดานการพฒนาชมชนแหงการเรยนร

ซงการจดเกบขอมลสารสนเทศของสถานศกษาควรจดเกบยอนหลงอยางนอย 3 ป เพอประโยชนในการพฒนาคณภาพสถานศกษา และเปนเตรยมความพรอมในการรองรบการประเมนคณภาพภายนอก

ขนตอนท 4 ด าเนนงานตามแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษา จากการจดท าแผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาทมงพฒนาคณภาพตาม

มาตรฐานการศกษาของสถานศกษา ผบรหารตองด าเนนการน าแผนไปสการปฏบต เพอใหเกดผลลพธตามวตถประสงคและเปาหมายทก าหนด โดยมการมอบหมายการด าเนนการอยางเปนระบบ โดยผบรหารควรท าหนาทดงน

1) สงเสรม สนบสนนการด าเนนการ จดสงอ านวยความสะดวก จดหาทรพยากรสนบสนนการด าเนนการเพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผล

2) ก ากบตดตามและนเทศงานของบคลากร ทงนควรกระตน สงเสรมการน าระบบการพฒนาอยางตอเนอง น าระบบ PDCA มาใชในการด าเนนการในทกกจกรรม

3) สงสรมการท างานเปนทมของบคลากรในสถานศกษา 4) สงเสรมการมสวนรวมการด าเนนการตามแผนในทกระดบของบคลากรใน

สถานศกษา ขนตอนท 5 จดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา การตดตามตรวจคณภาพการศกษาตามกฎกระทรวงวาดวย ระบบ หลกเกณฑและวธการ

ประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553 เปนกระบวนการตดตามตรวจสอบความกาวหนาของการปฏบตตามแผนการพฒนาคณภาพการศกษา และจดท ารายงานการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา พรอมทงเสนอแนะมาตรการเรงรดการพฒนาคณภาพการศกษา การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษามงเนนในเรองของผลการด าเนนการตามแผนปฏบตการประจ าป และมบทบาทเพอการปรบปรงและพฒนาในการด าเนนการของสถานศกษาเพอใหมประสทธภาพ การตดตามตรวจสอบมการด าเนนการทงโดยสถานศกษาเอง รวมทงเปนบทบาททส าคญของส านกงานเขตพนทการศกษาหรอหนวยงานตนสงกดทจะด าเนนการในภาพรวมของสถานศกษา

54

วตถประสงคของการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา มหลายประการ ไดแก 1) เพอใหสถานศกษาสามารถตดตามรวบรวมขอมลความกาวหนาของการด าเนนงานและการปฏบตงานไดอยางตอเนอง 2) เพอรวบรวมและจดระบบขอมลสารสนเทศและน าไปใชในการวางแผนพฒนาคณภาพสถานศกษาใหเปนไปตามเปาหมายทก าหนด 3) เพอปรบปรงและพฒนาคณภาพสถานศกษาใหเปนไปตามมาตรฐานการศกษาและเปนทยอมรบ เพอสรางความพงพอใจแกผเกยวของ 4) เพอเตรยมพรอมรบการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาจากส านกงานเขตพนทการศกษาและรองรบการประเมนภายนอก

การตรวจสอบคณภาพการศกษาม 2 ระดบ ไดแก การตรวจสอบคณภาพการศกษาระดบเขตพนทการศกษา และการตรวจสอบคณภาพการศกษาระดบสถานศกษา โดยขอบขายการตรวจสอบระดบเขตพนทเปนการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาในเชงระบบทง 3 ดาน ไดแก ปจจยน าเขา กระบวนการ ผลผลตและผลลพธ ซงมประเดนส าคญ 7 ประเดนหลก ไดแก ดานทรพยากรบคคล ทรพยากรดานเทคโนโลยและงบประมาณ ดานการบรหารจดการ ดานกระบวนการเรยนร ดานการประกนคณภาพ ดานผเรยนและดานโรงเรยน

ขอบขายและประเดนในการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาระดบสถานศกษา โดยการตรวจสอบคณภาพการศกษาตามกฎกระทรวงเปนการตดตามตรวจสอบความกาวหนาของการปฏบตงานตามแผนพฒนาคณภาพการศกษาโดยครอบคลมการปฏบตตามแผนปฏบตการประจ าป การด าเนนการตามโครงการ/กจกรรมทก าหนดไวตามแผน การสรปผลการด าเนนงานตามวตถประสงคของโครงการ การตดตามตรวจสอบมการใหขอสงเกตและใหขอเสนอแนะเพอด าเนนการตอไป โดยในระดบสถานศกษาจะด าเนนการทกป และในระดบเขตพนทจะด าเนนการทก 3 ป

การด าเนนการตดตามตรวจสอบเปนการด าเนนการโดยใชระบบพฒนาคณภาพอยางตอเนอง คอ PDCA (Deming System) ประกอบดวย

1. การวางแผนตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา เปนการวางระบบและก าหนดขนตอนการท างาน เปนกระบวนการตดตามตรวจสอบตามมาตรฐาน โดยแตละขนตอนมวธการปฏบตทชดเจน

2. การด าเนนการตามแผนการตดตามตรวจสอบความกาวหนาทงดานปจจยน าเขา ดานกระบวนการ และดานผลผลต/ผลลพธ เปนการปฏบตรวมกนของทกคนทไดรบมอบหมายตามกระบวนการ วธการทก าหนดและตองด าเนนการปฏบตอยางตอเนองเปนระยะๆ

3. การรายงานการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา เปนการตรวจสอบ/ประเมนตนเองรวมกนประเมน หรอผลดเปลยนกนประเมน เพอเปนการทบทวนการปฏบตงานเปนองคประกอบทมความส าคญและจ าเปนในการพฒนาคณภาพของสถานศกษา

4. การพฒนาปรบปรงอยางตอเนอง เปนการเสนอแนะมาตรการเรงรดการพฒนาคณภาพการศกษาเปนการน าผลการประเมนมาแกไขพฒนาระบบ ซงอาจแกไขพฒนาในสวนทเปนกระบวนการของการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา

55

แนวปฏบตในการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา แนวทางในการด าเนนการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาอาจมการด าเนนการโดย

บคลากรในระดบตาง ๆของสถานศกษา ทงระดบผบรหารสถานศกษาซงจะเปนผตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนปฏบตการประจ าปเปนระยะ ๆ อยางตอเนองดวยตนเอง ผปฏบตงานรายงานการปฏบตงานตามแผนปฏบตการประจ าปเปนระยะตามทสถานศกษาก าหนด และรายงานการปฏบตงานตามแผนปฏบตการประจ าป รวมทงโดยคณะกรรมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาของสถานศกษาทไดรบแตงตงใหเปนผตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนปฏบตการประจ าปเปนระยะตามทสถานศกษาก าหนด ซงการด าเนนการมดงน

1) สรางความตระหนก ความเขาใจเกยวกบการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาแกครทกคนซงเปนผปฏบตงานในสถานศกษา

2) ก าหนดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาเปนรายกจกรรมของทกฝาย ทกงาน และทกคนในโรงเรยน

3) วางระบบเครอขายการท างาน และมอบหมายงานตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาแกคณะผปฏบตงานแตละคณะด าเนนการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาเปนระยะ ๆ ตลอดชวงเวลาทปฏบต โดยก าหนดเรองทจะตรวจสอบไวในปฏทนปฏบตงาน

4) ด าเนนการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษา 5) สรปผลการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาของคณะผปฏบตงาน 6) น าผลการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาไปใชในการปรบปรง พฒนางานของ

สถานศกษาใหมคณภาพยงขน ขนตอนท 6 การจดใหมการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา การประเมนคณภาพภายในสถานศกษาถอเปนสวนหนงของการบรหารจดการ และเปน

ภารกจส าคญทจะตองด าเนนการในกระบวนการประกนคณภาพการศกษา เพอท าใหสถานศกษาทราบถงสถานภาพของตนเอง ทราบขดความสามารถในการบรหารจดการของสถานศกษาวาบรรลเปาหมายหรอมาตรฐานในการจดการศกษาของสถานศกษาหรอไม รวมทงเพอน าผลการประเมนไปแกไขปรบปรงเพอการพฒนาอยางตอเนอง (continuous improvement) ในการประเมนคณภาพภายในถอเปนกระบวนการตรวจสอบการท างานของสถานศกษาและการประเมนตนเอง (self- evauation) ซงประกอบดวย การประเมนการปฏบตงานและประเมนคณภาพการศกษาตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา การจดท าเครองมอการประเมนและการน าผลการประเมนไปปรบปรงพฒนา

การประเมนคณภาพภายในของสถานศกษาควรด าเนนการตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาเปนหลก ทงนควรสะทอนใหเหนถงความส าเรจของสถานศกษาใน 2 ประเดน คอ

56

1) คณภาพผเรยนตามมาตรฐานการเรยนร สมรรถนะส าคญและคณลกษณะอนพงประสงค ขอมลเหลานจะสะทอนใหเหนวาการจดการศกษาของสถานศกษาประสบผลส าเรจมากนอยเพยงใดและน าขอมลดงกลาวไปปรบปรงและพฒนา

2) คณภาพการศกษาดานการบรหารจดการของสถานศกษา สถานศกษาสามารถด าเนนการประเมนคณภาพการศกษาตามมาตรฐานการศกษาทสถานศกษาก าหนดไวแลวในทกมาตรฐานดวยวธการทหลากหลายและเหมาะสมกบสงทตองการประเมน

ทงน การประเมนคณภาพภายในจะเปนการด าเนนการใน 2 ระดบ ดงน 1) การประเมนภายในโดยหนวยงานตนสงกด (ส านกงานเขตพนทฯ) ซงผประเมน

ประกอบดวย ผทรงคณวฒทผานการอบรมและพฒนาซงไดรบการประกาศชอโดยส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน รวมทงผทรงคณวฒทส านกงานเขตพนทฯก าหนดขน

2) การประเมนภายในของสถานศกษา โดยการประเมนตนเองและจดท ารายงานประจ าป (SAR) ซงด าเนนการโดยคณะท างานของสถานศกษา รวมทงผทรงคณวฒทงทประกาศรายชอไว (ในขอ 1) และผทรงคณวฒระดบสถานศกษา

โดยในการประเมนประกอบดวยกรรมการประเมนคณภาพภายในอยางนอย 3 คน ท าการประเมนคณภาพภายในของสถานศกษาอยางนอยปละ 1 ครง

ส าหรบขนตอนการด าเนนการประเมนคณภาพภายในสถานศกษาแบงออกเปน 3 ขนตอน (ส านกงานทดสอบทางการศกษา 2554: 13 ) ซงประกอบดวย

1 ขนการเตรยมการ เปนขนตอนทส าคญซงจะน าไปสความส าเรจ โดยการเตรยมการทส าคญ คอ การเตรยมความพรอมของบคลากร ใหมความรความเขาใจและทศนคตทดตอการประเมนคณภาพ เหนความส าคญในการด าเนนการและโดยเฉพาะอยางยงการพฒนาอยางตอเนอง รวมทงการแตงตงคณะกรรมการ คณะท างานหรอผรบผดชอบในการด าเนนการเพอรบผดชอบในการประสานการด าเนนการ

2 ขนการด าเนนการ เปนกระบวนการบรหารอยางมคณภาพตามวงจรคณภาพของ Deming คอ PDCA โดย 1) การวางแผนการปฏบต (Plan - P) ซงตองมการก าหนดวตถประสงค เปาหมายในการประเมน วางแผนผรบผดชอบในการประเมน ก าหนดระยะเวลาและทรพยากรในการด าเนนการ 2) การด าเนนการ (Do - D) เปนการศกษามาตรฐาน ตวบงช ผบรหารสนบสนนจดสงอ านวยความสะดวกเพอการปฏบตงานตามแผน 3) การตรวจสอบการด าเนนงาน (Check – C) ตามมาตรฐานโดยมการวางกรอบในการตรวจสอบ ก าหนดเกณฑ ตวชวดเพอใชในการตรวจสอบ และ 4) การปรบปรงและพฒนา (Act –A) สถานศกษาน าผลการประเมนไปปรบปรง

3 ขนตอนการจดท ารายงานผลการประเมน ภายหลงการประเมนคณภาพภายใน สถานศกษาตองจดท ารายงานการประเมนตามมาตรฐาน พรอมสรปจดแขงจดทควรพฒนาของสถานศกษาใหหนวยงานตนสงกด ผเกยวของและสาธารณชนไดรบทราบ

57

ขนตอนท 7 จดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายใน การจดท ารายงานประจ าปเปนการจดท ารายงานการพฒนาการจดการศกษาของ

สถานศกษาในรอบปทผานมาทเปนผลมาจากการด าเนนงานทงหมดของสถานศกษา ซงครอบคลมมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาและน าเสนอรายงานแกผเกยวของซงกฎกระทรวงวาดวยการประกนคณภาพการศกษา หมวด 1 บททวไป ขอ 6 ก าหนดใหสถานศกษาจดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายในเสนอตอคณะกรรมการสถานศกษาหนวยงานตนสงกดและหนวยงานทเกยวของเพอพจารณาและเปดเผยรายงานนนตอสาธารณชน และขอ 14 (7) ระบใหสถานศกษาขนพนฐานจดท ารายงานประจ าปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายใน ซงรายงานประจ าปอาจมชอเรยกทแตกตางกน เชน รายงานการพฒนาคณภาพการศกษาประจ าป รายงานประจ าป รายงานประเมนตนเองของสถานศกษาและรายงานการประกนคณภาพภายในสถานศกษา ซงมประโยชน ดงน (ส านกทดสอบทางการศกษา 2554: 8 )

1. สถานศกษามฐานขอมลสารสนเทศการด าเนนงานพฒนาคณภาพการจดการศกษาทงในดานจดเดน จดทตองพฒนา โอกาส และขอจ ากด ซงจะเปนประโยชนตอการน าไปปรบปรงและพฒนาคณภาพการจดการศกษาในปถดไป

2. สถานศกษามขอมลสารสนเทศเชงประจกษซงจะชวยกระตนใหผบรหารสถานศกษา คร และผเกยวของใหความส าคญและปรบเปลยนพฤตกรรมการปฏบตงานเพอเปาหมายทก าหนดไวรวมกน

3. พอ แม ผปกครอง ตลอดจนผมสวนเกยวของทกฝายไดรบทราบผลการพฒนา การจดการศกษาของสถานศกษาทงในสวนทดและสวนทควรพฒนาโดยมการประชาสมพนธ ในวงกวางและใหการชวยเหลอสนบสนนอยางเหมาะสม

4. หนวยงานตนสงกด ไดแก ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และส านกงานเขตพนทการศกษา มฐานขอมลในการก าหนดนโยบายการพฒนาการจดการศกษา ทงระดบประเทศและระดบเขตพนท

5. สถานศกษาใชรายงานประจ าปของสถานศกษาเพอรองรบการประเมนคณภาพภายในโดยหนวยงานตนสงกด และการประเมนคณภาพภายนอกจากส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน)

ในสวนของขนตอนในการจดท ารายงานประจ าปของสถานศกษา ประกอบดวย 1. ขนเตรยมการ ซงเปนขนตอนส าคญในการสรางความร ความเขาใจเกยวกบการ

ประเมนตนเองใหกบครและบคลากรทกคน เพอใหสามารถเขามามสวนรวมในการด าเนนการ และจดเตรยมขอมลสารสนเทศในสวนทรบผดชอบของแตละคน

2. แตงตงคณะท างานจดท ารายงานประจ าปของสถานศกษา สถานศกษาควรแตงตงคณะท างาน หรอบคคลผรบผดชอบซงเปนผทมสวนรบผดชอบในการพฒนาคณภาพและการจดการศกษาของสถานศกษา ซงผบรหารควรมสวนในการด าเนนการ คณะท างานอาจประกอบดวย ผอ านวยการโรงเรยน รองผอ านวยการโรงเรยน หวหนากลมตามโครงสรางการบรหารงานของโรงเรยน หวหนากลมสาระการเรยนร/

58

หวหนางาน ครและบคลากรทเกยวของ ทงนองคประกอบและจ านวนของคณะท างานขนอยกบความเหมาะสมตามบรบทของสถานศกษา

3. รวบรวมขอมลสารสนเทศ วเคราะห และแปลผลการรวบรวมขอมลสารสนเทศใหครอบคลมงานของสถานศกษา และผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงาน โดยมการออกแบบการน าเสนอขอมลสารสนเทศทรวบรวมใหสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา และท าการวเคราะหและแปลผลเพอการจดท ารายงานประจ าปของสถานศกษาใหสมบรณ

4. เขยนรายงานประจ าปของสถานศกษา สถานศกษาควรก าหนดรปแบบรายงานประจ าปของสถานศกษาตามความเหมาะสม สอดคลองกบแนวปฏบตของหนวยงานตนสงกด โดยใชภาษาทอานเขาใจงาย น าเสนอทงขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ สาระส าคญของรายงานประจ าปแบงออกเปน 4ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลพนฐาน ตอนท 2 แผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา ตอนท 3 ผลการพฒนาคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษา ตอนท 4 สรปผลการพฒนาและการน าไปใช และภาคผนวก

5. น าเสนอคณะกรรมการสถานศกษาพจารณาใหความเหนชอบและเสนอตอผเกยวของไดแก คร ผปกครอง หนวยงานตนสงกดหนวยงานทเกยวของ ชมชน ทองถน สาธารณชนและผเกยวของ ทงน อาจเผยแพรในรปแบบตาง ๆ เชน รายงานประจ าปฉบบสมบรณ การเผยแพรผาน Website ของสถานศกษา จลสาร อนสาร แผนพบ รายงานเสยงตามสาย และชแจงในการประชมในโอกาสตอไป

ในการจดท ารายงานประจ าปของสถานศกษา คณะท างานจะตองวางแผน ก าหนดชวงระยะเวลาจดท าทเหมาะสมตลอดจนรายละเอยดการรายงาน รวมถงการแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะตาง ๆ เพอใชขอมลทจะน าไปพฒนาใหทนในปการศกษาตอไป ส าหรบองคประกอบของรายงานประจ าปของสถานศกษาจะแบงสาระเปน 4 ตอนและภาคผนวก ดงน

ตอนท 1 ขอมลพนฐาน 1) ขอมลทวไประบชอโรงเรยน ทตง สงกด หมายเลขโทรศพท e-mail ระดบการศกษาท

เปดสอน เขตพนทบรการ เนอท ประวตโรงเรยนโดยยอ และแผนทโรงเรยน 2) ขอมลผบรหาร ระบชอและขอมลของผอ านวยการและรองผอ านวยการโรงเรยนกรณ

โรงเรยนสงกดอนสามารถปรบขอมลใหตรงกบสภาพไดตามความเหมาะสม 3) ขอมลนกเรยน ระบจ านวนนกเรยนในเขตพนทบรการ จ านวนนกเรยนท งหมด

จ านวนนกเรยนจ าแนกตามระดบชนทสอน ประเภท อตราสวนครตอนกเรยน จ านวนนกเรยนตอหองเรยน สถตการออกกลางคน เรยนซ าชน และนกเรยนทจบหลกสตร

4) ขอมลครและบคลากร ระบจ านวนครและบคลากรจ าแนกตามวฒทางการศกษา อาย วชาเอก วชาทสอน/ชน สถตการอบรม การพฒนาของครและบคลากรทางการศกษา รวมทงขอมลครอตราจาง

5) ขอมลอาคารสถานท ระบจ านวนอาคารเรยน อาคารประกอบ 6) ขอมลงบประมาณ ระบงบประมาณทไดรบและจายเพอใชในการจดการศกษา

59

7) ขอมลสภาพชมชนโดยรวม ระบอาชพ ศาสนา รายได ระดบการศกษาของผปกครองโดยรวม แนวโนมความตองการของผปกครองและชมชน

8) โครงสรางหลกสตร ระบโครงสรางหลกสตรสถานศกษา 9) แหลงเรยนร ภมปญญาทองถน ระบขนาดหองสมด จ านวนหนงสอในหองสมด

หองปฏบตการ จ านวนคอมพวเตอร แหลงตดตงอนเทอรเนต แหลงเรยนรภายในและภายนอกสถานศกษา รวมทงปราชญชาวบานและภมปญญาทองถน

10) ผลงานดเดนในรอบปทผานมา ระบผลงานดเดนของสถานศกษาผบรหาร คร นกเรยน และงาน/โครงการ/กจกรรมทประสบผลส าเรจ

11) ผลการประเมนคณภาพภายในรอบทผานมา ขอเสนอแนะ จดเดน จดทควรพฒนาของปการศกษาทผานมา รวมทงผลการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาของสถานศกษาโดยหนวยงานตนสงกดซงเปนผลการด าเนนงานในรอบ 3 ป

12) ผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบทผานมา ระบผลการประเมนคณภาพภายนอกในรอบทผานมา รวมทงขอเสนอแนะ จดเดน และจดทควรพฒนา

13) ขอเสนอแนะจากผลประเมนคณภาพภายในและภายนอก 14) สรปสภาพปญหา จดเดน จดทควรพฒนาในการจดการศกษาของสถานศกษา ตอนท 2 แผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา 1) การบรหารจดการศกษา 2) วสยทศน พนธกจ เปาหมาย อตลกษณและเอกลกษณของสถานศกษา 3) แนวทางการพฒนาคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษา 4) กลยทธการพฒนาคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษา 5) การด าเนนงานตามกลยทธของสถานศกษา ตอนท 3 ผลการพฒนาคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษา 1) ผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตงานประจ าปของสถานศกษา 2) ผลการด าเนนงานตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา 3) สรปผลการประเมนคณภาพตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาของปทประเมน 4) ผลการจดการเรยนรตามหลกสตรสถานศกษา ตอนท 4 สรปผลการพฒนาและการน าไปใช 1) สรปผลการด าเนนงานในภาพรวม 2) จดเดนและจดทควรพฒนาของการด าเนนงานในปทประเมน 3) แนวทางการพฒนาในอนาคต 4) ความตองการและการชวยเหลอ ภาคผนวก อาจน าเสนอ

60

1) หลกฐาน ขอมล รายละเอยดตาง ๆ 2) เอกสารอางองทส าคญ เชน ค าสงแตงตง 3) ภาพกจกรรมส าคญ หรอภาพแสดงผลงานทไดรบการยกยอง 4) บนทกการใหความเหนชอบตอรายงานประจ าปของคณะกรรมการสถานศกษา

ในสวนของรปแบบการจดท ารายงาน จะไมม รปแบบตายตว ซงสถานศกษาอาจออกแบบโดยใหสอดคลองกบรายงานการประเมนตนเองตามแผนงาน มาตรฐานและตวบงชคณภาพทใชในการประเมน ทงนการน าเสนอเนอหาสาระควรใหกระชบ เขาใจงาย น าเสนอทงขอมลเชงปรมาณและคณภาพรวมทงการบรรลเปาหมายตามแผนพฒนาของสถานศกษา ส าหรบเอกสารอางอง ควรเปนหลกฐานทจ าเปน เกยวของและตรงประเดน สวนหลกฐานอน ๆ สถานศกษาอาจรวบรวมไวเพอการประเมน ทงน ในระดบการศกษาขนพนฐาน ในแตละส านกงานเขตพนท อาจมการก าหนดรปแบบของรายงานการประเมนตนเองไวเพอเปนแนวทางในการจดท ารายงานการประเมนตนเองของสถานศกษาในเขตทผดชอบ

ขนตอนท 8 จดใหมการพฒนาคณภาพการศกษาอยางตอเนอง การพฒนาคณภาพเปนประเดนส าคญของการประกนคณภาพการศกษา เพอทจะยกระดบ

คณภาพใหเกดความย งยน อบสนองความพงพอใจของผใชบรการ ซงสอดคลองกบสาระในกฎกระทรวงศกษาธการวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553 หมวดท 1 ขอ 3 ทระบวา ระบบการประกนคณภาพภายในตองประกอบดวยการประเมนคณภาพภายใน การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาและการพฒนาคณภาพการศกษา กระบวนการประกนคณภาพภายในจะเนนการพฒนาอยางตอเนองดวยการด าเนนการตามวงจรคณภาพ PDCA โดยมความเชอมโยงระหวางการวางแผน การด าเนนการ การตรวจสอบประเมนผล และการน าผลไปปรบปรงและพฒนา โดยขนตอนของการประเมนผลการด าเนนงาน (C : Check) เปนขนทมความส าคญอยางยงทจะเปนขอมลเชอมโยงไปสขนปรบปรงพฒนา (A : Act) เพอเปนพนฐานในการวางแผนพฒนา (P : Plan) และการปฏบต (D :Do) ท าใหวงจรคณภาพ PDCA ขบเคลอนไปอยางมชวตและเกดการพฒนาอยางตอเนอง

ในขน Act ซงเปนขนตอนการพฒนา อาจพจารณาไดใน 2 แนวทาง กลาวคอ แนวทางแรก ถาพบวาผลการประเมนคณภาพเปนไปตามแผนทก าหนด ในขน Check อยในเกณฑทพงพอใจ จะมการด าเนนการเพอรกษาและธ ารงวธปฏบตทดเหลานนไวเปนมาตรฐานการปฏบตงาน (standard) ใหเปนประจ าตอไป สวนแนวทางทสอง กรณทประเมนแลวพบวา ผลการด าเนนการยงไมเปนทพงพอใจหรอไมบรรลตามเปาหมายทก าหนด จะน าขอบกพรองเหลานนกลบมาวเคราะหสาเหตของปญหาเพอวางแผนปรบปรงพฒนา (Plan) ในปตอไป รวมทงประเดนทไมเปนปญหาแตตองการพฒนาใหดยงขนดวย การด าเนนการตามแนวทางนเปนการพฒนาคณภาพการศกษาตามกลไกของระบบประกนคณภาพทจะขบเคลอนองคการไปสการปรบปรงพฒนาคณภาพทอยางย งยน

ทงน ในการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง แบงระดบได 3 ระดบ คอ

61

1) การปรบปรง (improvement) ซงเปนการปรบสงทท าอยใหยกระดบสระดบมาตรฐานคณภาพกระท ากบประเดนทยงไมบรรลมาตรฐาน ยงมจดออนทตองปรบปรง

2) การรกษาสภาพทดอยใหคงไว (maintenance) ด าเนนการส าหรบประเดนทสงนนอยในสภาพทเปนไปตามมาตรฐานอยแลว ซงจ าเปนทจะตองด าเนนการใหสงนนคงสภาพความมมาตรฐานอย

3) การพฒนา (development) เปนการด าเนนการยกระดบคณภาพของการด าเนนการ ทงสงทดอยและสงทตองปรบปรง เพอใหเกดการพฒนาใหดยง ๆ ขน

แนวคดเกยวกบการพฒนาคณภาพการศกษาอยางตอเนองใหเกดประสทธภาพและประสทธผล ส านกทดสอบทางการศกษาส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2554) ไดน าเสนอไว 4 แนวคด ไดแก

แนวคดท 1 กระบวนการพฒนาโดยการใชขอมลอยางชาญฉลาด แบงออกเปน 3 ระยะ ไดแก 1) ระยะเตรยมการ (prepare) เปนระยะทสถานศกษาจดท าขอมลพนฐานส าหรบการบรหารจดการและการจดการเรยนรจากผลการประเมน ซงสถานศกษาตองจดระบบการท างานแบบรวมมอรวมพลง รวมถงการสรางความรเกยวกบการประเมนใหกบบคลากรทกคนและทกระดบ 2) ระยะสบเสาะ (inquire) ในระยะนสถานศกษาตองสบเสาะแบบแผนของขอมลทบงชถงวธการบรหารจดการและการจดการเรยนการสอน การจดท าภาพสรปรวมของขอมล การคนหาขอมลเกยวกบการบรหารและผเรยนเพอใหทราบสถานะทแทจรงของสถานศกษาและผเรยนและการตรวจสอบการด าเนนงานวาเปนไปตามมาตรฐานหรอไมอยางไร และ 3) ระยะปฏบต (act) เปนการปฏบตเพอใหองคการไดเรยนรจากการออกแบบและการปฏบต มการพฒนาแผนปฏบตการ การวางแผนเพอประเมนความกาวหนาและการปฏบตการประเมนโดยสถานศกษาสามารถด าเนนการและยอนกลบมาสระยะสบเสาะและระยะปฏบตในกระบวนการพฒนาเปนวงจรอยางตอเนองได

แนวคดท 2 การจดการความร เปนการสรางและใชความรหรอขอมลทมอยอยางรอบดานเพอน าไปก าหนดในแผนและการปฏบตตามวงจร PDCA อนน าไปสการบรรลเปาหมายและมาตรฐานการจดการศกษาของสถานศกษา และเมอใชความรแลวบรรลเปาหมายหรอไมบรรลเปาหมาย จ าเปนอยางยงทจะตองมการน ามารวมพจารณาแลกเปลยนเรยนร เพอวเคราะห สงเคราะหใหเกดความรเพออธบายเหตแหงการบรรลเปาหมายและไมบรรลเปาหมายนน น าไปสกระบวนการสรางองคความรอกรอบเพอพฒนาอยางไมมสนสด ซงขนตอนการจดการความรควรด าเนนการอยางเปนระบบ ตงแตการบงชหรอระบความร (knowledge identification) การสรางและแสวงหาความร (knowledge creation and acquisition) การจดความรใหเปนระบบ (knowledge organization) การประมวลและกลนกรองความร (knowledge codification and refinement) การเขาถงความร (knowledge access) การแบงปนแลกเปลยนความร (knowledge sharing) และการเรยนร (learning) ซงการจดการความรจะชวยใหการด าเนนการประกนคณภาพเกดประสทธผลยงขน

แนวคดท 3 การสรางเครอขายการเรยนร เปนการประสานแหลงความรและขอมลขาวสารการใชทรพยากรธรรมชาตและการปฏบตงานอยางสอดคลองเชอมโยงกนทงระหวางงานทรบผดชอบ การจดการศกษาในและนอกระบบโรงเรยนและระหวางหนวยงานอน ๆ ทงภาครฐและเอกชนในระดบตาง ๆ

62

ตลอดจนระบบการเรยนรอยางไมเปนทางการเพอสราง แลกเปลยน ถายทอดและกระจายความรอยางตอเนองเพอใหประชาชนมโอกาสไดเรยนรอยางกวางขวางและตอเนองตลอดชวตตามความตองการของบคคลและชมชน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต 2535) นอกจากน การสรางเครอขายการเรยนรจะชวยใหสถานศกษาสามารถใชประโยชนจากบคคล หนวยงาน องคการภายนอกใหเกดประโยชนตอการจดการศกษา โดยเฉพาะอยางยงองคความรจากภายนอกทมอยและมการพฒนาอยางรวดเรว โดยสถานศกษาจ าเปนตองสรางเครอขายการเรยนร ซงจะท าใหสามารถเชอมโยง ขาวสาร สาระความรจากแหลงเรยนรตาง ๆมาใชในการพฒนา เครอขายการเรยนรทส าคญ ไดแก 1) บาน/ครอบครว เปนเครอขายการเรยนรแหงแรกและมความใกลชดกบผเรยนมากทสดทผเรยนสามารถเรยนรเรองของตนเอง ครอบครว คณธรรม และจรยธรรม ฯลฯ จากการปฏบตจรงทบาน 2) ชมชน เปนเครอขายการเรยนรทหมายถง ภมปญญาทองถน องคการ หนวยงาน สถาบน สถานประกอบการ ฯลฯ ซงเปนแหลงรวมของความรและประสบการณตาง ๆ ทมอยภายในชมชน 3) เครอขายเทคโนโลยทางการศกษา ไดแก เครอขายอนเตอรเนต สอวสดอปกรณ สอโสตทศนปกรณ สอสงพมพ สออเลกทรอนกส สอโทรคมนาคม มลตมเดย ฯลฯ ทสามารถน ามาใชในการเรยนการสอนทเออตอการเรยนร(ส านกทดสอบทางการศกษา 2553)

แนวคดท 4 การน าผลการประเมนไปใชประโยชน การประกนคณภาพการศกษาแมวาโดยทวไปจะใหความส าคญกบการประเมนคณภาพโดยเฉพาะอยางยงการประเมนคณภาพภายนอก เพราะคดวาการประเมนคณภาพภายนอกมผลตอการรบรองสถาบน แตโดยหลกการแลววตถประสงคส าคญของการประกนคณภาพทงภายในและภายนอกมเปาหมายรวมกน คอ การพฒนาคณภาพ ซงการพฒนาจะเกดขนไดจากการน าผลการประเมนซงเปนสารสนเทศทแสดงถงผลการด าเนนงานตามมาตรฐานไปใชเปนแนวทางในการพฒนาคณภาพในดานตาง ๆ อนจะกอใหเกดประโยชนตอสถานศกษาและผเรยน และผเกยวของในทกกลม รปแบบการใชผลการประเมนอาจใชในหลายลกษณะ ดงน (ส านกทดสอบทางการศกษาส านกงาน 2554)

1. การใชในเชงความคด ผลการประเมนอาจชวยจดประกายความคดของผเกยวของ ท าใหเกดความรความเขาใจตอสงทมงประเมนมากขน แตไมไดน าไปสการตดสนใจโดยตรงตอแผนงาน/โครงการ/งาน

2. การใชในเชงตรวจสอบยนยน ผลการประเมนคณภาพอาจถกใชเปนเหตผลสนบสนนหรอยนยนผลการตดสนใจทก าหนดไวลวงหนา ท าใหแนวทาง/นโยบายทเลอกใชมน าหนกและความชอบธรรมมากยงขน

3. การใชในเชงสญลกษณ ผลการประเมนอาจถกใชเปนเครองชวยตดตามก ากบหรอควบคมการประเมนวาไดมการท าตามแนวทาง ระเบยบ ขนตอนทก าหนดเพอใหงานประเมนนนมคณภาพเปนทยอมรบยงขน

4. การใชในเชงปฏบต ผลการประเมนอาจถกน าไปใชโดยตรงในทางปฏบต เปนเครองมอในการปรบปรงแกไขท าใหเกดผลกระทบตอการเปลยนแปลงทเกดขนตามมา

63

ในการน าผลการประเมนไปใชสงส าคญ คอ สถานศกษาตองด าเนนการจดท าผลการประเมนใหอยในรปของขอมลสารสนเทศ เพอใหเหนประเดนทควรพฒนาอยางเปนรปธรรม รวมทงตองมการเผยแพรผลการประเมนใหผเกยวของในทกระดบไดรบทราบและท าความเขาใจใหตรงกนถงแนวทางในการพฒนา

ส าหรบขอเสนอแนะในการน าผลการประเมนไปใชส าหรบการประกนคณภาพการศกษา ม 5 ประการ ดงน

1. การน าผลการประเมนไปใชควรเรมตนจากการใชผลการประเมนในเชงความคด และตอเนองไปสการใชเชงปฏบต โดยการใชผลการประเมนนจะเกดขนกตอเมอผบรหารไดรบรสารสนเทศของการประเมนทมความหมายและตรงประเดนกบความตองการแลวน ามาสงเคราะหกบสารสนเทศเดมเพอจดเรยบเรยงอยางเปนระบบเปนความร จากนนจงน าไปใชในการปรบปรงเปลยนแปลงทงดานแนวคดและมมมอง รวมถงการสรางความคดรวบยอดเกยวกบประเดน/สงทมงประเมน

2. การใชผลการประเมนจะเกดสมฤทธผลขนอยกบการสอสารและการสรางความเขาใจรวมกนระหวางผประเมนและผตองการใชสารสนเทศหรอสถานศกษาผรบการประเมน การยอมรบในผลการประเมนและความเขาใจในผลการประเมน และขอเสนอแนะแนวทางการพฒนาจะท าใหการใชผลการประเมนไปสการพฒนาเปนรปธรรมมากยงขน

3. ผลการประเมนมความสมพนธกบการน าผลการประเมนไปใชและสงผลกระทบในวงกวางทงในดานบวกและดานลบ ดงนน การวางแผนด าเนนงานประเมนอยางเหมาะสมและการสรางแรงจงใจใหรวมกนแกปญหา อาจลดผลกระทบทไมพงปรารถนาและเพมผลกระทบในทางบวกดวย

4. สภาพการใชผลการประเมนขนอยกบสภาพแวดลอมหรอบรบทของการประเมน ดงนนจะตองมการพจารณาบรบทอยางแทจรงเพอวางแผนในทกขนตอนและท าการประเมนทจะน าไปสการใชประโยชนจากผลการประเมน

5. การทผเกยวของในทกภาคสวนไดรบร เรยนรการประเมนและไดรวมสรางความผกพนกบการประเมนจะน าไปสการเพมโอกาสในการใชผลการประเมนและการสรางผลกระทบในทางสรางสรรคจากการประเมน การน าผลการประเมนคณภาพนอกจากจะใชเพอประโยชนของสถานศกษา โดยใชในการปรบปรงและพฒนาการด าเนนการตามมาตรฐานแลว ผลการประเมนยงเปนขอมลสารสนเทศทตองเผยแพรใหกบสาธารณชนไดรบรเพอชวยในการตดสนใจทจะใชบรการหรอสงบตรหลานเขาศกษา และอาจน าไปสการจดล าดบความเปนเลศในการด าเนนงานในดานตาง ๆของสถานศกษา อกทงสามารถ เปนขอมลสารสนเทศของหนวยงานตนสงกดในการพจารณาใหการสนบสนนและสงเสรมการด าเนนงานอกดวย

64

เรองท 10.3.2 บทบาทหนาทของผเกยวของในการประกนคณภาพ ภายในสถานศกษา

จากมาตรา 9 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต วาดวยการจดระบบ โครงสรางและกระบวนการจดการศกษา ใน (6) ก าหนดใหยดหลกการมสวนรวมของบคคล ครอบครว ชมชน องคการชมชน องคการปกครองสวนทองถน เอกชน องคการเอกชน องคการวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน อกทงในกฏกระทรวงยงก าหนดใหการด าเนนการประกนคณภาพในสถานศกษาใหยดหลกการมสวนรวมของชมชนและหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและภาคเอกชนโดยการสงเสรมสนบสนนและก ากบดแลของหนวยงานตนสงกด ซงการประกนคณภาพการศกษาเปนสวนหนงของกระบวนการจดการศกษาในสถาบนการศกษาใหเกดคณภาพ ดงนน งานประกนคณภาพจงจ าเปนทจะตองจดโดยการมสวนรวมจากผเกยวของทกภาคสวน โดยบทบาทผรบผดชอบของผเกยวของ มดงน

1. บทบาทของส านกงานเขตพนทการศกษา ตามกฏกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา ระดบการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2553 ขอ 17 ไดก าหนดใหส านกงานเขตพนท มบทบาทในการศกษาวเคราะห วจย และเผยแพรนวตกรรมเกยวกบรปแบบและเทคนควธการประกนคณภาพภายในอยางตอเนอง รวมทงสงเสรม สนบสนน และรวมพฒนาระบบการประกนคณภาพภายในของสถานศกษา ไดมการก าหนดบทบาทหนาทของเขตพนทการศกษาในการประกนคณภาพภายในสถานศกษา และขอ 18 ใหหนวยงานตนสงกดของสถานศกษาขนพนฐานจดใหมการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาอยางนอยหนงครงในทกสามปและแจงผลใหสถานศกษาขนพนฐานทราบ รวมทงใหเปดเผยผลการตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาตอสาธารณชน นอกจากบทบาทตามขอก าหนดดงกลาวส านกงานเขตพนทการศกษาอาจมการสงเสรมสนบสนนใหสถานศกษาสรางความตระหนกร ความเขาใจเกยวกบการพฒนาคณภาพและการประกนคณภาพโดยการจดอบรม ประชม สมมนา การศกษาดงานและการเผยแพรความรดวยวธการตาง ๆ รวมทงสงเสรมสนบสนนใหสถานศกษาก าหนดมาตรฐานการศกษาระดบสถานศกษาทสอดคลองกบมาตรฐานชาต มาตรฐานของหนวยงานตนสงกดและความตองการของทองถนและรวมก าหนดยทธศาสตรในการพฒนาระบบประกนคณภาพ และจดสรางระบบประกนในสถานศกษา

2. บทบาทของผบรหารสถานศกษา 1) ท าความเขาใจเกยวกบคณภาพของงานตามมาตรฐานทควรเปนระบบประกนคณภาพ

ก าหนดนโยบาย วตถประสงคทชดเจนเกยวกบการประกนคณภาพการศกษา สรางความเขาใจใหกบผเกยวของ รวมทงศกษา จดท าแผนสงเสรม สนบสนน อ านวยความสะดวก ใหค าปรกษา ดแลใหมการประกนคณภาพ

65

ภายในททกฝายเขามามสวนรวมก ากบตดตามการด าเนนงาน น าผลจากการประเมนคณภาพมาปรบปรง และรายงานผลตอสาธารณชน

2) การเตรยมความพรอมของบคลากร โดยสรางความตระหนกปลกจตส านกใหบคลากรทกฝายมองเหนคณคาและมความเขาใจทถกตองตรงกนเกยวกบการประกนคณภาพภายในและพฒนาความรทกษะตาง ๆ

3) แตงตงคณะกรรมการหรอรวมกนด าเนนการประกนคณภาพภายใน สรางทมงานรวมในการด าเนนการ

4) ก ากบ ดแล ชวยเหลอสนบสนนใหทกฝายท างานรวมกนและเชอมโยงกนเปนทมเพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผล

5) การบรหารจดการสงเสรม สนบสนน อ านวยความสะดวก ใหค าปรกษา แนะน า ดแลใหมการประกนคณภาพภายใน สงเสรมการด าเนนการในระบบ PDCA ในทกหนวยงาน

6) เปนแกนน าในการจดท ารายงานประเมนตนเอง หรอรายงานประจ าป รวบรวมผลการด าเนนงาน และผลการประเมน วเคราะหตามมาตรฐาน และเขยนรายงาน

7) เปนแกนหลกในการน าผลการประเมนมาใชในการปรบปรงและพฒนาคณภาพและมาตรฐานของสถานศกษา

3. บทบาทของครและบคลากรในสถานศกษา 1) ศกษาวตถประสงค เปาหมาย ตลอดจนนโยบายของสถานศกษา ดานการประกนคณภาพ

และมาตรฐานการศกษาทก าหนด 2) ศกษาภารกจของตนเองใหชดเจน ก าหนดวตถประสงคและเปาหมายในการด าเนนการท

สอดคลองกบวตถประสงค เปาหมายของสถานศกษาและมาตรฐานการศกษาและวางแผนในการด าเนนการเพอตอบสนองวตถประสงคและเปาหมาย

3) ตดตามและประเมนผลการด าเนนงานของตนเองอยางเปนระบบ พฒนางานใหเกดคณภาพอยางตอเนอง

4) จดท าขอมลสารสนเทศทเกยวของกบการปฏบตงานของตนเอง 5) ใหความรวมมอในภารกจอน ๆ ทเกยวของกบการประกนคณภาพของสถานศกษา อาจเขา

รวมเปนกรรมการหรอผรบผดชอบในการประกนคณภาพรวมในการจดท ารายงานการประเมนตนเอง 6) ใหความรวมมอกบสถานศกษาในการใหขอมลพนฐานทวไปทคณะกรรมการประเมนผล

ภายในตองการ 7) ศกษาผลการประเมนเพอน ามาปรบปรงมาตรฐานการปฏบตงานของตนเอง 8) ใหขอเสนอแนะ แลกเปลยนเรยนรกบผรวมงานเกยวกบแนวทางการพฒนาคณภาพ 4. บทบาทของกรรมการสถานศกษา นอกจากมบทบาทในการก าหนดทศทางและนโยบาย

66

ตลอดจนตดตามการด าเนนงานของสถานศกษาแลว ในสวนของการประกนคณภาพการศกษา กรรมการสถานศกษาควรมหนาทดงน

1) ศกษาท าความเขาใจเกยวกบการประกนคณภาพ และมาตรฐานคณภาพ 2) ก าหนดทศทาง เปาหมายในการประกนคณภาพทสอดคลองกบมาตรฐาน 3) ก ากบ สงเสรมและสนบสนนการพฒนาและการประกนคณภาพของสถานศกษา ตลอดจน

รวมก าหนดนโยบายในการด าเนนการ 4) ตดตามผลการด าเนนการ ใหขอเสนอแนะเพอการพฒนา 5. บทบาทของพอแม ผปกครอง

พอแม ผปกครองมสวนในการประกนคณภาพการศกษาโดย ท าหนาทในการใหขอมลเกยวกบผเรยนเพอสะทอนผลการด าเนนงานของสถานศกษา ตดตามผลการประเมนตนเองของสถานศกษา ใหขอเสนอแนะ รวมทงมสวนรวมในพฒนาผเรยนทบาน

6. บทบาทของชมชน ชมชนมบทบาทโดยมสวนในการรวมคด รวมท า รวมใชและใหขอมลเพอการก าหนด

เปาหมายของสถานศกษา ตลอดจนรวมตรวจสอบตดตามผลการด าเนนงานเพอเสนอแนะแนวทางในการปรบปรงและพฒนา

7. บทบาทสอมวลชน สอมวลชนมหนาท ตดตามขอมล เพอประชาสมพนธเผยแพรขอมลตาง ๆ รวมทงผลการ

ประเมนใหกบสาธารณชนไดรบทราบ 8. บทบาทของผเรยน ผเรยนซงแมวาจะดเสมอนเปนผใชผลจากการประกนคณภาพการศกษา แตโดยแทจรง

ผเรยนจ าเปนตองมบทบาทในการสงเสรมการประกนคณภาพของสถานศกษา โดยมหนาทในการตดตามและใหขอมลยอนกลบเกยวกบคณภาพการจดการเรยนการสอน เชน การประเมนผสอน การประเมนกจกรรมและปจจยสนบสนน การรวมด าเนนการตามมาตรฐานทสถานศกษาก าหนด

ทงน การมสวนรวมของบคลากรในกลมตาง ๆ มผลตอการด าเนนงานประกนคณภาพของสถานศกษาคอนขางมาก ดงผลงานวจยของ เกจกนก เออวงศ (2547) ทพบวา ปจจยทสงเสรมการด าเนนการประกนคณภาพของสถานศกษาทส าคญสวนหนง คอ ผบรหารใชการบรหารแบบมสวนรวม การท างานเปนทม รวมทงชมชนและกรรมการสถานศกษาและหนวยงานตนสงกดใหความชวยเหลอ

67

เรองท 10.3.3 ปญหา อปสรรคและปจจยความส าเรจในการด าเนนการ ประกนคณภาพภายในสถานศกษา

1. ปญหา อปสรรคในการด าเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา การประกนคณภาพการศกษาแมวาจะมการด าเนนการมาอยางตอเนองตงแตการปฏรป

การศกษานบเปนเวลากวา 10 ป โดยมการพฒนาระบบประกนคณภาพมาโดยตลอดทงการประกนคณภาพภายในและการประกนคณภาพภายนอก อยางไรกตาม การด าเนนการประกนคณภาพกยงไมบรรลวตถประสงคเทาทควร คณภาพการศกษายงคงมปญหา ดงจะเหนไดจากผลสมฤทธทางการเรยนในวชาตาง ๆ แมวาคะแนนจะสงขนบางเลกนอย แตกยงคงต ากวาเกณฑมาตรฐานเมอเทยบกบประเทศตาง ๆ ดงทสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) ไดมการแถลงผลโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต หรอ PISA ประจ าป 2012 ซงการประเมน PISA เปนการประเมนดานคณตศาสตร การอาน และวทยาศาสตร โดยมประเทศเขารบการประเมน 65 ประเทศ ส าหรบประเทศไทยมผเขารบการประเมน 6,606 คนจาก 239 โรงเรยนทกสงกด ผลการประเมน พบวา ดานคณตศาสตร นกเรยนไทยมคะแนนต ากวาคาเฉลย โดยรอยละ 50 ของนกเรยนไทย มความรคณตศาสตรไมถงระดบพนฐาน ส าหรบดานวทยาศาสตร รอยละ 34 ของนกเรยนไทยมความรวทยาศาสตรต ากวาระดบพนฐาน สวนดานการอาน รอยละ 33 ของนกเรยนไทยมความรต ากวาระดบพนฐาน ชใหเหนนยส าคญวาคณภาพการศกษาไทยยงตองมการพฒนารวมทงการประกนคณภาพซงจะสงผลถงการพฒนาคณภาพ

จ ารส นองมาก ไดกลาวถงสภาพปญหาเกยวกบการประกนคณภาพการศกษาไวโดยสรป แบงออกเปน 3 กลม คอ (ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา 2545)

1. กลมท 1 ปญหาทเกยวเนองกบความเขาใจเรองการประกนคณภาพ ซงความเขาใจผดเรองการประกนคณภาพท าใหเปนปญหาสงผลกระทบตอการด าเนนงานในวงกวางมดงตอไปน

1) เขาใจวาการประกนคณภาพเปนการเพมภาระใหกบบคลากรในโรงเรยน เนองจาก บคลากรในโรงเรยนมภาระงานในความรบผดชอบมากอยแลว จงไมใหความรวมมออยางเตมท ทงน โดยความจรงการประกนคณภาพในโรงเรยนเปนการประกนคณภาพของงานทท าอย นนเอง

2) เขาใจวาการประกนคณภาพเปนเรองเฉพาะกจ มใชสงทตองด าเนนการอยางตอเนอง ในเรองนหากมองการประกนคณภาพวาเปนเพยงเพอผานการประเมนหรอการรบรองเทานน กอาจจะเปนไปอยางทเขาใจได แตหากมองวา การประกนคณภาพเปนเรองของการบรหารงานปกตทตองการท าใหทกสงทกอยางเปลยนแปลงเพอพฒนาใหดขน การด าเนนการในเรองน กตองท าอยางตอเนองอยตลอดเวลา องคการใดทมงจะปรบปรงเปลยนแปลงไปในทางทดขนกตองอาศยระบบการประกนคณภาพ ถาปราศจากการประกนคณภาพกไมแนใจวาองคการนนจะพฒนาไปในแนวทางทดขนหรอไม

68

3) เขาใจวาการประกนคณภาพไมเกดประโยชน เสยงบประมาณและทรพยากโดยไมคมคา สาเหตทเขาใจเชนนคงเปนผลมาจากไดเหนแบบอยางทผดๆ ในเรองของการประกนคณภาพ แตคณภาพไมไดปรากฏ เหนการปฏบตของผท าหนาทประเมนสถานศกษาตามกระบวนการประกนคณภาพทสนใจแตสวนปลกยอย ไมพยายามชแนะใหโรงเรยนเหนขอบกพรองเพอปรบปรงพฒนาตอไป เหนการใชจายงบประมาณของโรงเรยนในการจดท าเอกสารและวสดสนเปลองตาง ๆโดยไมจ าเปน ฯลฯ ถาไดพบเหนตวอยางทผด ๆ เหลาน กอาจจะท าใหเขาใจวาเปนการสนเปลองงบประมาณ เพราะใชจายในเรองทไมคมคา ไมจ าเปน แตหากโรงเรยน ผประเมนและผควบคมก ากบโรงเรยนเขาใจบทบาทและท าเรองนอยางถกตองทกฝาย งบประมาณทใชเพอการประกนคณภาพมงใชเพอพฒนาคณภาพจรงๆ ตดทอนสวนทฟมเฟอยเกนความจ าเปนออกไป กจะเปนงบประมาณจ านวนนอยถาน าไปเทยบสวนกบการใชจายดานอน ๆ

4) เขาใจวาการประกนคณภาพมจดเนนเฉพาะทการประเมนคณภาพ เมอการประเมนสนสด คอ การสนสดการประกน มไดใหความส าคญกบการพฒนาอยางตอเนอง

2. กลมท 2 ปญหาทเกยวเนองกบการปฏบตเรองการประกนคณภาพ ปญหาในกลมนสบเนอง จากปญหาในกลมแรกท าใหหนวยงานปฏบต คอ สถานศกษาด าเนนการในเรองน โดยไมถกตอง ดงน

1. โรงเรยนใหความส าคญเรองเอกสาร โดยจดเตรยมเอกสารเกยวกบงานและโครงการ ตาง ๆ มากมาย ใสแฟมจ าแนกเปนรายมาตรฐานหรอรายตวชคณภาพ โดยเอกสารทรวบรวมเขาแฟมเหลานนไมคอยสอดคลองกบการปฏบตงานจรง ๆ ของบคลากรในโรงเรยน เปนการแยกสวนระหวางการปฏบตงานจรงกบการด าเนนการเรองการประกนคณภาพ ซงการปฏบตในลกษณะนไมไดสงผลตอการพฒนาคณภาพของสถานศกษาตามเจตนาของการประกนคณภาพการศกษาไดเลย

2. โรงเรยนจดใหครเพยงบางสวนจากจ านวนครทงหมดในโรงเรยนเพอท าหนาทในเรองการประกนคณภาพ ครทไดรบการแตงตงเหลานมหนาทรวบรวมเอกสาร หลกฐานตาง ๆ เขยนรายงานการด าเนนงานตามแบบอยางของโรงเรยนอนทคาดหวงวาด มความเหมาะสมโดยรายงานและเอกสารหลกฐาน ตาง ๆ เปนคนละเรองกบการปฏบตงานจรงๆ ผเขยนพยายามเขยนในสงทคาดหวงวาจะท าใหผอานหรอผ ประเมนมความพอใจมากกวาเขยนตามสภาพจรงเพอหวงผลในการปรบปรงพฒนาการด าเนนงาน ลกษณะนไมไดสงเสรมใหคณภาพการศกษาในโรงเรยนดขน แตเปนการสนเปลองทรพยากรโดยใชเหต ทงคนและเงนงบประมาณทตองท าหลกฐานเทจ เพอหวงวาจะสามารถหลอกกรรมการผมาประเมนได

3. การประกนคณภาพท าเพอตอบโจทยหรอหวงผลเพยงแตผานเกณฑการประเมน ซงเกณฑการประเมนโดยแททจรงเปนเพยงเกณฑกลาง มใชเกณฑของความเปนเลศ สถานศกษาจงไมมการด าเนนการเพอพฒนาไปสความเปนเลศและไมมการตงเปาหมายแหงการเปนเลศไว

3. กลมท 3 ปญหาเกยวเนองกบการใชผลจากการประเมนและตรวจสอบ การประเมนและตรวจสอบเปนกจกรรมส าคญของการประกนคณภาพในวงจรการประกนคณภาพ เมอไดมการประเมนและตรวจสอบผลการด าเนนงานไปแลวกตองน าผลไปใชในการปรบปรงพฒนางานใหมคณภาพดยงขนตอไป การใชผลจากการประเมนและตรวจสอบเทาทเปนปญหา อาจแยกกลาวไดดงน

69

1. ผถกประเมนไมกลารบความจรง เนองจากในการประเมนแตละครง จะตองมผลทงในทางด และไมด ผถกประเมนบางคนไมกลายอมรบความจรง ถาเรองไหนประเมนแลววาไมดกจะไมพอใจผประเมนถาผประเมนหลกเลยงสงทผถกประเมนไมพอใจ โดยเขยนผลการประเมนทไมถกตอง ตรงตามความเปนจรง กจะเปนการประเมนทคลาดเคลอน ผลการประเมนในลกษณะนจงไมสามารถน าไปเปนขอมลเพอการปรบปรงแกไขใหตรงกบสภาพจรง ๆ ได

2. ใชผลการประเมนไมคม เนองจากวตถประสงคส าคญของการประเมนกเพอน าผลไปใชในการปรบปรงและพฒนาการด าเนนงานตอไป แตถาประเมนแลวเกบไวโดยไมน าผลไปใชประโยชน กนบวาใชผลการประเมนไมคม เพราะในการประเมนแตละครง หนวยงานตองเสยคาใชจาย เสยเวลาและก าลงคนในการท างานมาก ปญหาสวนใหญในโรงเรยนกคอ เรองการใชผลการประเมนไมคม หรอไมไดใชผลการประเมนเลย โรงเรยนไมไดน าผลจากการปฏบตงานทผานมาแลวไปปรบปรง แกไขหรอก าหนดแนวทางพฒนางานในความรบผดชอบของแตละคนในโรงเรยนใหเปนไปตามระบบของการประกนคณภาพ บางครงผบรหารไมสนใจผลการประเมนแตกลบปฏบตเหมอนเดม การด าเนนงานของสถานศกษาจงไมไดรบการปรบปรงแกไขขอผดพลาดหรอขอบกพรองทพบจากการประเมน

3. การใชผลการประเมนสวนใหญมไดถกน ามาใชวางแผนในการพฒนาทนทหลงการประเมน แตมกพบวาผลการประเมนจะถกน ามาพจารณากอนการประเมนอกรอบหนง

ปญหาเกยวกบการประกนคณภาพทง 3 กลม ทงประเดนความเขาใจในเรองประกนคณภาพ ปญหาการปฏบตเรองประกนคณภาพ และปญหาเกยวเนองจากการใชผลการประเมนและตรวจสอบไปสการพฒนาเปนประเดนปญหาทเกดขนไดในสถานศกษาและน าไปสความไมบรรลตามหลกการของการประกนคณภาพ เปนปญหาทอาจเกดขนทงจากผบรหาร ครผสอน รวมไปถงผประเมน ซงเปนประเดนทผเกยวของควรใหความสนใจเพอแกปญหาดงกลาว เพอผลลพธจากการประกนคณภาพทสมบรณ เกดประโยชนตอผเรยนและประเทศชาตตอไป

2. ปจจยความส าเรจในการประกนคณภาพ ปจจยทสงผลตอความส าเรจในการประกนคณภาพ อาจแบงเปน 3 ประเดนหลกทส าคญ

ไดแก 1. ปจจยดานคน

1) ผบรหารทมภาวะผน า (leadership) จะสามารถสรางพลงจงใจในการด าเนนการประกนคณภาพใหกบบคลากรในสถานศกษา ตระหนกและเหนความส าคญ รวมทงมทศนคตทดตอการประกนคณภาพ ผบรหารตองใหการสงเสรมและสนบสนนอยางจรงจงในการด าเนนการประกนคณภาพของสถานศกษา นอกจากน เกจกนก เออวงศ (2547) ไดระบเพมเตมอกวา ผบรหารตองทมเท มความมงมน สนใจใฝร รวมทงใชบรหารแบบสวนรวม

2) กรรมการสถานศกษา ตองมความรความเขาใจเกยวกบการประกนคณภาพการศกษา มการก าหนดนโยบายทชดเจนรวมทงมการก ากบตดตามผลการด าเนนการประกนคณภาพของสถานศกษา

70

3) ครจะตองเปนผทไดรบการพฒนาและสงเสรมใหมความร ความเขาใจทดและมทกษะในการด าเนนประกนคณภาพ มความเปนมออาชพในการสอน ยดมนในการท างานดวยระบบคณภาพโดยใชวงจรคณภาพ PDCA ในการด าเนนการตามภารกจของตนเองอยางตอเนอง

ทงนในสวนของปจจยดานคนจะตองมการประสานรวมมอกนอยางเปนระบบ เพอการด าเนนงานใหเปนไปในทศทางเดยวกน รวมทงการสรางความเขาใจและการมสวนรวมของชมชนและทองถน

2. ปจจยดานระบบ จะตองมการจดท าคมอระบบ (manual) ในการด าเนนการประกนคณภาพเพอใชเปน

แนวทางในการด าเนนการของสถานศกษา โดยการสงเสรมสนบสนนจากเขตพนทการศกษา ซงคมอดงกลาวตองแสดงใหเหนถงระบบคณภาพ (quality system) ขอบขายความรบผดชอบ (responsibility) ซงมโครงสรางความรบผดชอบของบคลากรระดบตาง ๆทชดเจน

3. ปจจยดานการจดการ 1) การสอสาร (communication) เพอสรางความเขาใหตรงกน เปนการสอสารทวทง

องคการ 2) การก ากบตดตาม (controlling) เปนประเดนส าคญทสอดคลองกบระบบประกน

คณภาพในดานการตดตามตรวจสอบ นอกจากจะท าใหเหนความกาวหนาในการด าเนนการตามแผนแลวยงสามารถแกไขขอผดพลาด อกทงยงมสวนส าคญท าใหเกดขวญก าลงใจในการปฏบตงานของบคลากร

3) ความรวมมอ (coperative) เนองจากการประกนคณภาพตองเกดขนในทกสวนงานและในทกระดบ จงตองเกดจากความรวมมอรวมใจของบคลากรทกคน มการประสานงานทด และพฒนาความรวมมอใหเกดเปนทมท างาน (teamwork) เพอใหเกดพลงขบเคลอนการด าเนนงานประกนคณภาพ

4) วฒนธรรมองคการ (organizational culture) เปนแบบแผนความเขาใจ คานยม บรรทดฐาน แนวทางในการประพฤตทสมาชกในองคการยดถอและยอมรบเปนคณคารวมกน มการถายทอดไปยงสมาชกรนใหม มผน าเปนแกนในการก าหนดและพฒนา (สภทรา เออวงศ 2538) ซงวฒนธรรมกอใหเกดเอกลกษณขององคการทสมาชกจะรบร ชวยเสรมสรางความผกพนในหมสมาชกและกระตนใหเกดการยอมรบผกพนในองคการ ชวยเพมเสถยรภาพขององคการในฐานะเปนระบบสงคม และเปนระเบยบแบบแผนส าหรบสมาชกในองคการ การมวฒนธรรมทดและเออตอการพฒนาคณภาพจะเปนการสงเสรมการประกนคณภาพทย งยน

นอกจากปจจยความส าเรจดงกลาว อาจพจารณาถงแนวคด “หวงโซคณภาพ” (chain of quality) (ส านกทดสอบทางการศกษา 2553) ซงใชในการขบเคลอนระบบประกนคณภาพ โดยพจารณาความเชอมโยงขององคประกอบ 5 ดาน ไดแก

1. การมอดมการณและเปาหมายรวมกนทชดเจน 2. การน าองคการและการบรหารจดการทมคณภาพ 3. การสรางบคลากรทมคณภาพและมความเปนผน าการสอนอยางมออาชพ

71

4. การจดการเรยนการสอนทมคณภาพสงภายใตสภาพแวดลอมทปลอดภย เออตอการเรยนรและสรางปฏสมพนธทดตอกน

5. การมสวนรวมของผปกครอง ครอบครวและชมชน การด าเนนการในหลกการ 5 ประการทมความเชอมโยงกนจะน าองคการไปสความส าเรจม

คณภาพเปนทยอมรบตอไป

เรองท 10.3.4 การสรางวฒนธรรมคณภาพ การประกนคณภาพแมจะไมใชสงใหม แตจากขอมลผลการประเมน พบวา การประกนคณภาพ

ยงไมเปนทยอมรบในการด าเนนงานจากผปฏบตมากนก เนองจากยงมความเขาใจวาการประกนคณภาพเปนการเพมภาระ เปนการด าเนนการเฉพาะกจมไดเปนสวนหนงของการปฏบตงานประจ าการ รวมทงเปนสงทมาเบยดบงเวลาในการด าเนนงานตามปกต ซงถาเปนเชนน นแลวงานประกนคณภาพยอมไมสามารถบรรลเปาหมายไดอยางสมบรณ เพราะงานประกนคณภาพจะส าเรจไดกดวยความรวมมอรวมใจของทกคนในองคการทจะกระท าโดยพรอมเพรยงกนและกระท าอยางตอเนอง คณภาพจะเกดขนอยางถาวรกตอเมอวถปฏบตของคนในองคการ นน ๆ เปนวถปฏบตทบงบอกหรอน าไปสคณภาพทมนคง

ดงนน การสรางวฒนธรรมองคการใหเปนวฒนธรรมคณภาพยอมเปนสงทชกน าใหคนในองคการพรอมทจะด าเนนการตลอดจนประพฤตปฏบตเพอน าองคการไปสคณภาพไดในทสด

วฒนธรรมคณภาพโดยความหมายแลวจะเกยวของกบค า 2 ค าคอ “วฒนธรรม” และ “คณภาพ” โดยค าวา “วฒนธรรม” จะหมายถง คตฐานเบองตนทเปนแบบแผนของพฤตกรรมทคนในสงคมยอมรบปฏบตโดยไมมขอโตแยง (Schien, 1985) หรอเปนแบบในการด ารงชวตหรอวถชวตของสงคม เปนสงรวมความร ความคด ความเชอ ความสามารถ (สภทรา เออวงศ 2538) ทงน วฒนธรรมเปนสงทมอทธพลอยางมากตอพฤตกรรมสงคมและองคการ สวนค าวา “คณภาพ” โดยความหมายทวไปจะครอบคลมถงสงตาง ๆ เหลานคอ

1. การมมาตรฐานความเปนเลศทก าหนดมาตรฐานไวคอนขางแนนอน (fixed standard of excellence)

2. ความตรงตามวตถประสงคทตงไว (fitness for purpose) 3. ประสทธผลและการใชทรพยากรใหคมคาทสด (efficiency) 4. ตอบสนองความคาดหวงของลกคา (confirm to customers satisfaction) 5. การพฒนาใหดยงๆ ขน (enhancement/Improvement) ดงนน อาจกลาวไดวา วฒนธรรมคณภาพ (quality culture) เปนแบบแผนของพฤตกรรมของ

สมาชกในองคการทน าสการมมาตรฐานความเปนเลศทไดมการก าหนดไวหรอตรงตามวตถประสงคทตงไว เปนแบบแผนของพฤตกรรมทกอใหเกดประสทธผลและสนองตอบตอความคาดหวงของผรบบรการหรอลกคา และ

72

จะเปนแบบแผนพฤตกรรมทสมาชกทกคนในองคการยอมรบและประพฤตปฏบตจนเปนนสยหรอเปนกจวตรและมการถายทอดไปสสมาชกรนตอไป

แบบแผนวฒนธรรมคณภาพ ไดมผรวบรวมไวซงแบบแผนพฤตกรรมทถอวาเปนวฒนธรรมคณภาพ ประกอบดวย 1. การท าใหถกตองตงแตเรมตนและตลอดไป อนหมายถงการประพฤตปฏบตใดๆ กตาม

จะตองมการไตรตรองและคดถงคณภาพอยเสมอ ดงนน องคการจะมลกษณะของการกระท าทพยายามจะกระท าสงทดทสด สงทเปนไปตามความคาดหวงของผใชบรการ และพจารณาถงมาตรฐานของการปฏบตมการเปรยบเทยบกบเกณฑซงจะเปนการลดโอกาสผดพลาดอนมผลตอคณภาพการด าเนนการ

2. การปรบปรงอยางตอเนอง การยดมนในระบบคณภาพ PDCA อนเปนการกระท าทจะน าไปสการพฒนาสมาชกในองคการใหมการประเมนผลการท างานของตนเองและพรอมทจะรบการประเมน จากการเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานทไดก าหนดไวและน าผลนนไปปรบปรงแกไขอยางตอเนอง พฤตกรรมของสมาชกในองคการจะพบวามการท างานอยางเปนระบบ ไมรสกกงวลจากการถกประเมน ชนชมยนดทจะรบการประเมน เพราะถอวาการประเมน คอ จดเรมตนของการปรบปรงและเปนจดเรมตนของการพฒนาไปสคณภาพ

3. การเพมมาตรฐานในการท างาน ผลสบเนองมาจากการประเมนและปรบปรงตนเองอยเสมอ ดงนน สมาชกในองคการจะรสกวาเมอไรกตามทมการพฒนางานทท าไดมาตรฐานในระดบหนงแลว จะตองมการเพมหรอขยบเกณฑมาตรฐานตอไปอกขนหนงและรสกเปนสงททาทายทจะท าเชนนน สมาชกจะคดอยเสมอวา “จะท าอยางไรใหดขนกวาน” และผทพฒนางานจะเปนผทไดรบการยอมรบในสงคม

4. การท างานเปนทมและการรวมคด รวมท า รวมรบผดชอบ โดยยอมรบวา คณภาพขององคการมใชอยทจดใดจดหนงหรองานใดงานหนง แตคณภาพขององคการเปนผลลพธของความรวมมอรวมใจของทกคนในองคการ ดงนนองคการทมคณภาพจงพบวา สมาชกขององคการในทกระดบจะใหความรวมมอในการท างานอาจเปนในรปของคณะกรรมการซงทกคนมงหวงทเปาหมายเดยวกน มการสอประสานกนภายในทม และมแรงยดมนผกพนในทมงาน มกจะไมพบวามการตงคณะท างานแลวแบงแยกงานเปนสวน ๆ ตางคนตางท าเฉพาะงานทไดรบแบงมอบไป แตจะมสวนรวมชวยเหลอกนและกน และมองผลงานทเกดขนเปนหนงเดยว

5. การท างานเปนระบบ โดยเนนความสมดลระหวางปจจยน าเขา กระบวนการและผลผลตและผลลพธทเกดขน ความเปนระบบในการท างานเปนสงส าคญส าหรบงานประกนคณภาพ เพอสะดวกในการตรวจสอบและตดตามความกาวหนา ซงอาจพบไดวาลกษณะการท างานจะเรมทการวางแผน ไมวาจะเปนแผนระยะสน แผนระยะยาวและก าหนดเปนลายลกษณอกษร แลวจงน าแผนทก าหนดไวไปก าหนดวธการปฏบตเพอใหบรรลแผนนน สมาชกในองคการจะมการประเมนในทก ๆงานทท าและถอวาการประเมนเปนปกตวสย น าผลทประเมนนนไปปรบปรงแกไขเพอการพฒนาแนวทางในการปฏบตตอไป

6. มงความพอใจของผรบบรการ สมาชกมความเขาใจอยางชดเจนวาใครคอผรบบรการ และมการประเมนความพงพอใจของผรบบรการอยางสม าเสมอ เพอน าไปสการปรบปรงและพฒนา

73

วางแผนการท างานตอไป วฒนธรรมองคการทมคณภาพจะพบวาเกณฑทใชในการพจารณาผลงานจะเกยวของกบผรบบรการเสมอ

7. การมวสยทศน การปฏบตงานโดยมเปาหมายและวสยทศนเพอเปนจดชน าการด าเนนการทชดเจน สมาชกในองคการมองเหนถงภาพอนาคตเพอก าหนดเปาหมายและความส าเรจโดยมพนฐานอยบนความเปนจรงทงในอดต ปจจบน วฒนธรรมทบงบอกถงความมวสยทศนจะมลกษณะของการรวมกนก าหนดภาพในอนาคตขององคการและก าหนดเปาหมายรวมกนเพอเปนเครองชน าใหสมาชกในองคการนนกาวไปสความส าเรจตามทตงไวการปฏบตงานของสมาชกจะยดมนในภาพหรอวสยทศนทรวมกนก าหนดขน

8. มงมนและศรทธาในการท างาน สมาชกมงมนและทมเทใหกบผลลพธทจะเกดขน และมความศรทธาตองานและสถาบนของตนเอง เปนลกษณะของการรวมใจกนของสมาชกในองคการทจะกาวไปสความมคณภาพและศรทธาตอระบบคณภาพ โดยเหนวาความมคณภาพคอสงทมงหวง สงทมประโยชนทจะน าองคการไปสความส าเรจและเปนทยอมรบ มใชสงทยงยาก มงมนทจะด าเนนการประกนคณภาพอยางตอเนอง โดยความมงมนและศรทธานจะเปนแรงผลกดนทส าคญยงทจะท าใหพฤตกรรมคณภาพตาง ๆ ของสมาชกเปนพฤตกรรมทคงทนถาวรปฏบตอยางตอเนองเปนวถชวตอนถอเปนวฒนธรรมแหงคณภาพในทสด

แนวทางในการสรางวฒนธรรมคณภาพ กลวธในการสรางวฒนธรรมคณภาพ อาจแบงได 3 ขนตอน ดงน

1. การประเมนวฒนธรรมทมอยในองคการ ดงไดกลาวมาแลวในตอนตนวา วฒนธรรมเปนแบบแผนของพฤตกรรมทมการสงสมตอกนมานานจนเปนทยอมรบของสมาชกในองคการโดยไมมการโตแยง องคการทกองคการมวฒนธรรมของตนเอง ทงน วฒนธรรมองคการจะมทงทเปนวฒนธรรมในทางบวกทเออตอการด าเนนงานทมคณภาพ อนถอไดวาเปนวฒนธรรมคณภาพ และอาจมทงวฒนธรรมในทางลบทเปนอปสรรคตอการด าเนนงานทมคณภาพ ฉะนน การจะสรางวฒนธรรมคณภาพใหส าเรจ ประการแรกจงจ าเปนตองประเมนวฒนธรรมทมอยเดม วาวฒนธรรมใดเปนวฒนธรรมทเขมแขงและเออตอการด าเนนงานใหเกดคณภาพ และพยายามสงเสรมวฒนธรรมนนใหเขมแขงยงขน แตถาพบวาวฒนธรรมใดขดขวางตอการด าเนนกจ าเปนทจะตองพยายามท าใหวฒนธรรมดงกลาวนนหายไปหรออยางนอยทสดกใหออนก าลงลงจนไมกอใหเกดผลตอพฤตกรรมของคนในองคการ 2. การก าหนดรปแบบของวฒนธรรมในองคการใหม การทจะสามารถพฒนาวฒนธรรมไดนนจ าเปนตองทราบกอนวาวฒนธรรมทควรจะเปนนนควรเปนอยางไร มการรวมกนพจารณาซงเปนสวนหนงของการท าใหเกดการรบรรวมกน อนจะน าไปสการก าหนดเปาหมายรวมกนในการทจะสรางวฒนธรรมใหม มการปลกฝงใหอยในจตส านก ตระหนกร เปนคานยมและความเชอรวมกนของคนในองคการ ซงเปนผลใหเกดการประพฤตปฏบตในแนวทางเดยวกนโดยไมมขอสงสย ขอโตแยงในการสรางแนวคดทางวฒนธรรม สงส าคญ คอ จะตองประเมนถงผลกระทบของวฒนธรรมนนตอองคการและดวาวฒนธรรมนนเขาไดกบสงแวดลอมหรอมความยดหยนเพยงพอทจะท าใหทกคนยอมรบในการเปลยนแปลงหรอไมและทส าคญอกประการกคอทมผบรหารมความเชอมากนอยแคไหนวาวฒนธรรมจะตองมการเปลยนแปลง

74

3. การน าวฒนธรรมใหมไปใช สงส าคญ คอ การเปลยนแปลงซงโดยธรรมชาตยอมจะพบการตอตาน ดงนน ทฤษฎการเปลยนแปลงจงจ าเปนตองน ามาใชโดยตองมการวางแผนอยางดโดยการก าหนดชวงเวลาทจะเรมการเปลยนแปลง เพอใหทกคนมการเตรยมตวเพอรบการเปลยนแปลง การก าหนดกรอบเวลาทจะตองปฏบตใหชดเจน เพอจะไดปฏบตไดโดยพรอมเพรยงกนและตองค านงถงพนทหรอหนวยงานทจะเรมใช วาจะใหเรมปฏบตทหนวยงานใดกอน ในการเปลยนแปลงทจะใหเกดผลในการปฏบต อาจใชบคคลทไดรบการยอมรบในหนวยงานนน ๆหรอผมอทธพลชวยในการผลกดนใหเกดการเปลยนแปลง ตลอดจนจะตองหาชองทางในการสอสารทเหมาะสมใหสมาชกไดรบการสอขอมลอยางทวถง นอกจากนนยงตองท าการประเมนผลการเปลยนแปลงอยางสม าเสมอเปนระยะ ๆ จากขนตอนการเปลยนแปลงวฒนธรรมทกลาวมาเปนสงทผมบทบาทหนาทในการเปลยนแปลงหรอผบรหารวฒนธรรมจะตองพจารณาน ามาใชใหเหมาะสม ส าหรบวธการทผบรหารอาจน ามาใชชวยในการสรางวฒนธรรมใหมนนอาจกระท าไดดงน

1. การหาบคคลทเปนตนแบบ (role model) อาจเปนผบรหารระดบสงหรอบคคลทเหนวามอทธพลตอองคการ เปนบคคลทไดรบการยอมรบ เขามาเปนแมแบบของพฤตกรรม หรอเปนตนแบบในการด าเนนการทมงสวฒนธรรมคณภาพทอยากใหเกดขนในองคการ

2. การสรางเรองราวใหม ๆ เพอสรางสญลกษณตาง ๆ ไมวาจะเปนค าพด หรอสงของ การก าหนดระเบยบพธการ แทนทสงทเกดขนในปจจบน ซงสงตาง ๆ เหลานจะน าไปสพฤตกรรมทคาดหวง เชน การบอกเลาถงความขยน ความมคณภาพของบคคลใดบคคลหนงซงเปนทยอมรบ ชใหเหนถงสงทดทเกดขนทเกยวของกบการด าเนนการใหเกดคณภาพ เพอใหคนอนรสกในทางทด อยากทจะปฏบตตาม ทงน เรองทสรางขนจะตองเปนเรองจรงและบคคลทกลาวอางถงตองไดรบการประเมนแลววาเปนทยอมรบในระดบสงส าหรบคนสวนใหญในองคการ

3. สรางคานยมเกยวกบการคดเลอกคน การยกระดบและการสนบสนนบคลากรใหเกดคานยม ใหม ๆ ทตองการใหเกดขน ใหการยอมรบและใหคณคากบคนทมคณลกษณะทจะสงเสรมคณภาพขององคการหรอผทปฏบตงานในดานการประกนคณภาพ

4. วางรปแบบกระบวนการทางสงคมขนใหม แสดงออกใหเหนอยางชดเจนถงการยอมรบบคคลคณภาพ ใหการยกยอง ใหสงตอบแทน และหลกเลยงไมยอมรบในสงหรอพฤตกรรมทไมพงประสงคอนจะมผลตอการด าเนนงานทมคณภาพขององคการ รวมทงกระตนใหเกดความรสกเปนอนหนงอนเดยวกน เปนเอกภาพในองคการ

5. เปลยนแปลงระบบการใหสงจงใจ การใหรางวลเพอกระตนส าหรบบคคลทไดรบการยอมรบในการด าเนนการเกยวกบการพฒนาคณภาพ และกอใหเกดคานยมใหม ๆ

75

6. สรางกฎระเบยบอยางเปนทางการแทนทปทสถาน (norm) ทเกดขน ซงเปนกฎระเบยบทน าไปสการประพฤตปฏบตทกอใหเกดคณภาพ กฎระเบยบจะชวยกระตนใหบคคลประพฤตปฏบตไปในทศทางเดยวกนมากขนกนมากขน

7. มการตรวจสอบวฒนธรรมยอย ๆ ภายใน (subculture) ทเกดขนภายในหนวยงานอยางสม าเสมอวามวฒนธรรมใดบางทเรมจะขดแยงหรอไมสอดคลองกบวฒนธรรมคณภาพทตองการใหเกดขน เพอจะไดด าเนนการยบย งหรอท าใหวฒนธรรมนนลดความเขมแขงหรอท าใหหายไปในทสด

8. ในการเปลยนแปลงวฒนธรรม การใชความคดเหนรวมกนของกลมเปนสงทมประโยชน สมาชกในองคการควรมสวนรวมและสรางสรรบรรยากาศขององคการใหเกดความไววางใจกนในระดบสง ซงจะชวยใหเกดการยอมรบในวฒนธรรมทเปลยนแปลงไดงายขน นอกจากแนวทางในการสรางสรรควฒนธรรมคณภาพดงกลาวแลว ยงมประเดนทเกยวของอกบางประการเชน

1. พฒนาสถานศกษาใหเปนองคการแหงการเรยนรและบคคลเรยนรทงดานการประกนคณภาพและการปฏบตงานหลกของสถานศกษา

2. ด าเนนการปฏบตตามระบบประกนคณภาพทกระดบและทกคนใหเปนการปฏบตงานตามปกต

3. การบรหารแบบมสวนรวมและการกระจายภารกจสระดบปฏบตใหมากทสด 4. มการสรางความรขนใชเอง 5. รณรงคใหท างานดวยใจ มกรอบความคด (mind set) ทถกตอง การท าใหเกดวฒนธรรมคณภาพนนผทมบทบาทส าคญ คอ ผบรหารซงควรตองท าการ

ประเมนวฒนธรรมทมอยในสถานศกษาและการก าหนดรปแบบของวฒนธรรมทตองการใหเกดขน สถาบนมการสงเสรม สรางและน าวฒนธรรมใหมไปใช และทส าคญตองพยายามธ ารงไวซงวฒนธรรมทดงามทมอยใหเกดความย งยนซงจะเปนแนวปฏบตทดเพอสงผลตอคณภาพและการพฒนาคณภาพตอไป

หลงจากศกษาเนอหาสาระตอนท 10.3 แลวโปรดปฏบตกจกรรม 10.3 ในแนวการศกษาหนวยท 10 ตอนท 10.3

76

บรรณานกรม เกจกนก เออวงศ. (2546). การวเคราะหปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการด าเนนการในระบบการ

ประกนคณภาพการศกษาของสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต บณฑตวทยาลย ภาควชาการบรหารการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2543). การจดการเครอขาย: กลยทธส าคญสความส าเรจของการปฏรปการศกษา กรงเทพมหานคร: ซคเซสมเดย.

จตตมา เทยมบญประเสรฐ. (2544). ระบบสารสนเทศเพอการจดการ. (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร: พมพลกษ

จ ารส นองมาก. (2545). "สภาพปญหาเกยวกบการประกนคณภาพการศกษา" จลสาร ประจ าเดอนสงหาคม ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน).

ณฐนภา คปรตน. (2523). แนวคดเกยวกบการเปลยนแปลงองคการ. วารสารการบรหารการศกษา. ปท 1. ฉบบท 2 (เมษายน-มถนายน).

ประภาศร สบสนธ. (2543). สารสนเทศในบรบทสงคม. (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร: สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย.

ไพศาล หวงพานช. (2543). การวดและประเมนผลระดบอดมศกษา. กรงเทพมหานคร: ส านกงานมาตรฐาน อดมศกษา ทบวงมหาวทยาลย. ราชบณฑตสถาน. (2526). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525. กรงเทพมหานคร: อกษรเจรญทศน. รง แกวแดง. (2544). ประกนคณภาพการศกษาทกคนท าไดไมยาก. กรงเทพมหานคร: วฒนาพานช. วรภทร ภเจรญ. (2541). แนวทางการประเมนคณภาพภายในสถานศกษา. กรงเทพมหานคร: พมพด. วนชย ศรชนะ. (2537). การพฒนารปแบบการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษาส าหรบสถาบนอดม

สงกดทบวงมหาวทยาลย วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต ภาควชาอดมศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วฑรย สมะโชคด. (2541). คณภาพคอความอยรอด. กรงเทพมหานคร: สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย - ญปน). ศภชย เมองรกษ หลกการพฒนาองคการสความเปนเลศ (Quality & Strategic Management)

www.plan.ru.ac.th/data/pmqa/document_pmqa.ppt คนคนเมอวนท 22 ธนวาคม 2556. สจนต ธงถาวรสวรรณ และนธศ บรสทธ หลกการบรหารคณภาพ 8 ประการ

http://www.ea.rmuti.ac.th/document/staff/internet_audit_ISO/00_ISO%209001%20-%208%20Principles.pdf คนคนเมอวนท 20 ธนวาคม 2556.

77

สภทรา เออวงศ. (2539). วฒนธรรมองคการในสถาบนการศกษา: การศกษาเฉพาะกรณสถาบนการศกษาพยาบาล วทยานพนธปรญญาครศาสตรดษฎบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สภาวด ศรสวรรณ การวางแผนพฒนาคณภาพการศกษา http://www.l3nr.org/posts/542183 คนคนเมอวนท 25 ธนวาคม 2556.

สวมล วองวาณช. (2544). คมอการประเมนผลภายในของสถานศกษาตามมาตรฐานการศกษา: การออกแบบ ระบบการประเมนผลภายใน สถาบนสงเสรมการประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาแหงชาต. กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ. (2554). แนวทางการประเมนคณภาพตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐานเพอการประกนคณภาพภายในของสถานศกษา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2544). ความพยายามความส าเรจและความขดแยงเกยวกบ การปฏรปการศกษาในชวงพ.ศ. 2517-2521. กรงเทพมหานคร: ส านกนายกรฐมนตร. -------------------. (2545). ปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต. กรงเทพมหานคร:

บญศรการพมพ. ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน). (2546). ระบบการประกนคณภาพ

การศกษาตามเจตนารมณของ พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร: พมพด. ………………… (2547). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545.

กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค. .............................. (2553). คมอประเมนคณภาพภายนอกรอบ 3 (พ.ศ. 2554-2558) ระดบการศกษาขนพนฐาน

ฉบบสถานศกษา พ.ศ. 2554. กรงเทพมหานคร: แมทซพอยท. ............................... (2555). คมอการประเมนคณภาพภายนอกรอบ 3 ระดบอดมศกษา (พ.ศ. 2554-2558).

สมทรปราการ: ออฟเซท พลส. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2553). กฎกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพ

การศกษา กระทรวงศกษาธการ. กรงเทพมหานคร: ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. ส านกทดสอบทางการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2554). แนวทางการพฒนาระบบ

ประกนคณภาพภายในของสถานศกษา ตามกฏกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

................ ............. (2554). การก าหนดมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา ตามกฏกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑและวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

78

...........................( 2554). แผนพฒนาการจดการศกษาของสถานศกษาตามกฏกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

.......................... (2554). การจดระบบบรหารและสารสนเทศภายในสถานศกษาตามกฏกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

................. …… (2554). การตดตามตรวจสอบคณภาพการศกษาตามกฏกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และ วธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

.................. …… (2554). การประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาตามกฏกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณ

การเกษตรแหงประเทศไทย. ...........................( 2554). การจดท ารายงานประจ าปของสถานศกษาตามกฏกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ

และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

.................. ........(2554). การพฒนาคณภาพอยางตอเนองตามกฏกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการ ประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

อมรวชช นาครทรรพ. (2540). ในกระแสแหงคณภาพงานวจยโดยการสนบสนนของส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. กรงเทพมหานคร: ทพพรนท.

อสระ ทองสามส “การสงเคราะหงานวจยเกยวกบตวบงชและแนวทางการศกษาวฒนธรรมคณภาพในองคการ” วทยานพนธ............. สาขาวชาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร ......

อสระ ทองสามส. (2555). “ปจจยแหงความส าเรจของการพฒนาวฒนธรรมคณภาพในองคการ: การสงเคราะหบทความวจยต งแตป คศ. 1991 เปนตนมา” วารสารศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร 12, 2 ( กรกฎาคม-ธนวาคม) 2555, 196-203.

อทมพร จามรมาน. (2542). ชดฝกอบรมผตรวจสอบคณภาพการอดมศกษาภายในและภายนอก. ภาควชาวจยการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อทมพร จามรมาน. (2543). การประกนคณภาพการศกษา ระดบอดมศกษา. กรงเทพมหานคร: ฟนนพบลชชง. Bendel T., Boulter L. & Gatford K. (1997). The benchmarking workout. Glasgow: Pitman. Cheng,Y.C. & Tam,W.M. (1997). Multi-model of quality in education. Quality Assurance in Education. vol

5, issue 1.

79

Evan R. James & Lindsay M. William. (2005). The management and control of quality. (6th ed.). Singapore: Thomson & Thomson.

Frazier, A. (1997). A roadmap for quality transformation in education. Boca Raton: St. Lucie Press. Green, Diana. (1994). “Trends and Issues” In International Developments inAssuring Quality in Higher

Education. London: The Falmer Press. Goetsch, D.L. & Davis, S. (1994). Implementing total quality: Quality productivity competitiveness. New

York: MacMillan. Harman, G. (1996). Quality assurance for Higher Education: Developing in managing quality assurance for

Higher Education system and instructions in Asia and the Pacific. Bangkok: Unessco. Heilpern, Jeffrey & David Nadler. (1992). “Implementing total quality management: A process of cultural change,” in Organizational Architecture. San Francisco: Jossey-Bass. Joseph. & Juseph , B. (1997). Survice quality in education. A student perspective quality assurance in

education . New Jersey: Prentice Hall. Juran, M Joseph. (1951). Quality control handbook. University of Michigan: McGraw Hill. Juran M. Josept. & Gryna M Frank. (1988). Juran’s quality control handbook. (4thed.). Singapore: McGraw-

Hill. Juran M. Josept. & DeFeo A. (2010). Juran’s quality handbook: The complete to performance excellence.

(6th ed.). Singapore: McGraw-Hill. Fatma, Mizikaci. (2006). “A system approach to program evaluation model for quality in higher education,”

Quality Assurance in Education, Vol. 14 lss: 1, 37-53 . Murgatroyd, S & Morgan, C. (1993). Total quality management and the school. Buckingham: Open

University Press. Perry, L. Johnson. (1993). ISO 9000: Meeting the new international standards. New York: McGraw-Hill. Robbins, S. P., Bergman, R., & Stagg, I., & Coulter, M. (2006). Management (4thed.). Australia: Pearson

Education Australia. Sallis, E. (1993). Total quality management in education. London: Kogan Page Education Management

Series. Schein, E.H. (1985). Organizational culture and leadership. San Francisco: Jossey-Bass Sursock, A. (2011) Examining quality culture –Part 2: Process and tool-participation ownership and

bureaucracy. Edinburgh, Scotland.