لسع روبنز هکلم شرورپ · 2018-02-06 · لسع روبنز هکلم شرورپ ........

معاونت ترویجمؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور

۱۳۹۵

وزارت جهاد کشاورزیسازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

معاونت ترویج

موفقیت در تولید ملکه نه تنهـا نیـاز به درک بیولوژیـک و رفتار کلنی زنبور عسل دارد بلکه بستگی زیادی به مدیریت

قاطع، کارگران ماهر و سرمایه کافی دارد.پرورش ملکه زنبور عسل

نشریه ترویجی 58

وزارت جهاد كشاورزيسازمان تحقیقات، آموزش و ترویج كشاورزی

معاونت ترویج

پرورش ملکه زنبور عسل

پرورش ملکه زنبور عسل:عنوانمهدی فجری، داود صیدی:نویسندگان

مهدیه السادات میرترابی:ویراستارترویجی گیتی زمانی زاده:ویراستار ادبی

شیوا پارسا نیک:مدیر داخلیمؤسسه تحقیقات علوم دامی كشورـ دفتر شبكه ملی تلویزیونی كشاورزی و مدیریت دانش:تهیه شده در

نشرآموزش كشاورزی:ناشر1500 جلد:شمارگان

اول / 1395:نوبت چاپرایگان:قیمت

مسئولیت صحت مطالب با نویسندگان استشماره‌ثبت‌در‌مرکز‌اطالعات‌و‌مدارك‌علمي‌کشاورزی‌۴۹۷۶۳به‌تاریخ‌‌۹۵‌/۴‌/‌۲۰می‌باشد.

نشاني:‌تهران،‌بزرگراه‌شهيد‌چمران،‌خيابان‌یمن،‌پالك‌‌1و‌۲،‌معاونت‌ترویج،صندوق‌پستی:‌111۳-1۹۳۹۵،‌تلفکس:‌۰۲1-۲۲۴1۳۹۲۳

مخاطبان: كارشناسان و مروجان مسئول پهنه

اهداف: آشنایی با روش های مدیریت و پرورش ملکه زنبور عسل

فهرست

صفحه عنوان

5 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � مقدمه6 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � شرایط طبیعي پرورش ملكه در كندوي زنبورعسل10 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � پرورش موفقیت آمیز ملكه زنبورعسل11 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � تولید ملكه زنبور عسل به تعداد كم11 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � تولید تجاري ملكه زنبورعسل11 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � انتخاب ملكه هاي مادري12 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � ایجاد كندوي مادري12 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � عمل پیوند زدن )انتقال الرو به داخل فنجانک(14 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � كندوي پرستار/كلني های شروع كننده یا آغازگر16 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � كندوهای مكمل/كلني هاي ادامه دهنده17 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � كلني هاي مادري نرها18 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � كندوچه های جفت گیری21 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � نگهداري از ملكه تولید شده قبل از ارسال�22 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � نحوه ارسال ملكه به مناطق مختلف23 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � خالصه مطالب

مقدمه

یكـی از دالیـل موفقیـت در زنبـورداری، داشـتن كلنی هایی با كیفیت خـوب و جمعیت زیاد اسـت� كیفیـت كلنی زنبورعسـل عالوه بر میزان تولید عسـل، جمع آوری گـرده گل، مقاومت به آفـات و بیماری هـا، رفتـار زنبـور و موم سـازی، به خصوصیـات فیزیكی و ژنتیكـی ملكه كندو و

شـرایط پرورش آن بستگی دارد�

تأمیـن و تولیـد ملكه هاي خوب و بارور مسـتلزم داشـتن اطالعات و تجربـه كافي از اصول پـرورش ملكـه اسـت� از ایـن رو بـا توجـه بـه نتایج تحقیقـات علمی و شـرایط موجود كشـور،

تعـدادي از روش هـاي سـاده پـرورش ملكه زنبور عسـل در این نشـریه آمده اسـت�

. پرورش ملکه زنبور عسل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

شرايط طبيعي پرورش ملكه در کندوي زنبورعسل

در داخل كندوي زنبورعسل و به طور طبیعی زنبورها در سه حالت اقدام به ساخت سلول ملكه )شاخون( و پرورش آن می كنند:

حالت اول: وقتي کندو مي خواهد بچه توليد کند.

یكي از زمان هاي طبیعي پرورش ملكه در كندو، زماني است كه كلنی خود را برای دادن بچه كندو )شكل1( آماده می كند�

در این حالت دو اتفاق مي تواند رخ دهد:

1( ممكن است ابتدا چند حجره ملكه توسط كارگرها در قسمتهای مختلف شان های محوطه پرورش نوزاد ساخته شود و سپس ملكه در هر یک از آن ها یک تخم بارور شده بگذارد و الروهای

حاصله با ژله رویال تغذیه و به ملكه تبدیل شوند�

‌‌بچه‌گيری‌طبيعی شکل1ـ‌

7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . پرورش ملکه زنبور عسل

2( سـلولهای كارگـر حـاوی الرو یـک روزه بـا ژله رویـال تغذیه و تبدیل به ملكه می شـوند )شـكل2(، زیـرا تمام الروهـای باروری كه بین 1/5 تا 3 روز عمر دارند، با جایگزینی تغذیه شـان

با ژله رویال، پتانسـیل ملكه شـدن را دارند�

شکل‌‌۲ـ‌‌الروهاي‌ملکه،‌شناور‌در‌ژله‌رویال

مشخصات شاخون ها زمان تولید بچه كندو:

شاخون ها )شكل3( بیشتر از 5 تا 7 عدد هستند� ■

رنگ آنها اكثراً قهوه اي است� ■

محل تشكیل آنها معمواًل در پایین، دو طرف قاب و به طور كلي در حاشیه قاب است� ■

اگر شاخون ها در وسط قاب ساخته شوند اندازه آنها كوچک است و معمواًل از چشم زنبوردار ■مخفي مي مانند�

با سایر حالت هاي بچه دهي مانند كاهش تخم ریزي و موم بافي همراهند� ■

شاخون ها در زمان اوج كار زنبور )شهدآوري و گرده( ساخته مي شوند� ■

. پرورش ملکه زنبور عسل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

شکل‌۳ـ‌‌شاخون‌یا‌سلول‌ملکه‌زنبور‌عسل‌

با توجه به این كه تولید بچه كندو معمواًل زمانی رخ می دهد كه شرایط غذایی و آب و هوایی به بهترین نحو فراهم است، از این رو ملكه های پرورش یافته در این حالت از كیفیت خوبي

برخوردارند�

حالت دوم: وقتي ملكه کندو پير باشد.

یكي دیگر از مواقع پرورش طبیعي ملكه زماني است كه ملكه كلنی پیر شده و یا به دالیل مختلف بازده و عملكرد خوبی نداشته باشد� در این زمان ملكه جوان باید جایگزین ملكه پیر شود�

زمان تعویض ملکه زماني است كه بیشتر تخمهاي ملکه بارور نیستند و به زنبورهای نر تبدیل می شوند و نرهاي حاصله نیز از نظر جثه كوچك هستند.

بهترین كارایی ملکه از نظر كمیت و كیفیت تخم گذاری در دو سال اول عمر اوست.

9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . پرورش ملکه زنبور عسل

مشخصات شاخون در حالت تعویض ملکه كندو:

در كندو حداكثر 6 تا 7 سلول ملكه یا شاخون )شكل4( ساخته مي شود كه یک یا دو عدد از این شاخون ها در وسط قاب و بقیه در قسمت پایین قاب هستند�

معموال شاخون هاي وسط قاب به رنگ روشن و زرد لیمویي و شاخون هاي پایین قاب كدرند�سلول هاي وسط قاب كشیده و بلند، در حدود 4 سانتي متر هستند و قطر انتهاي این سلول ها تا

1/5 سانتي متر هم مي رسند� همچنین سطح سلول ها از آج هاي بزرگي پوشیده شده اند�

شکل‌۴ـ‌‌شاخون‌هاي‌وسط‌قاب‌به‌رنگ‌روشن‌و‌زرد‌ليمویي

حالت سوم: وقتي کندو يتيم شده و يا ملكه کشته شده است.

یكي دیگر از زمان هایي كه كلني به طور طبیعي به پرورش ملكه مي پردازد، زماني است كه ملكه كندو از بین رفته و كلنی مجبور است به طور اضطراری ملكه جدیدی برای خود پرورش دهد�

در چنین شرایطي معمواًل زنبورهای كارگر از موم های قدیمی استفاده می كنند و آنها را در كنار هم قرار می دهند و با تغییر كاربری، شاخون ملكه جایگزین را می سازند�

محل شاخون های ملكه های جایگزین برخالف شرایط عادی پرورش ملكه، در مركز شان و از طریق گسترش دیوارهای سلول های عادی با حداكثر سرعتی كه ممكن باشد، ساخته می شود�

. پرورش ملکه زنبور عسل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

مشخصات شاخون ها در حالت یتیم شدن كندو:

حـدود 4 سـاعت بعـد از حـذف ملكـه، زنبورهـا متوجه نبـودن ملكـه مي شـوند و تقریبا 12 سـاعت بعد، اقدام به سـاخت سـلول مي كنند؛ سـلول هاي زیادي سـاخته مي شـود كه در همه جـاي كنـدو پراكنده انـد� در این حالت شـاخون ها عمدتاً به رنگ قهوه اي خیلي پررنگ هسـتند�

شـروع شاخون سـازي تـا 6 روز بعـد ادامـه دارد� شـاخون ها اندازه هـاي كوچكي دارنـد و در وسـط قاب سـاخته مي شـوند كه معمواًل یكدسـت و منظم نیسـتند و اگر قاب تازه بافته شـده و تخم گذاري شـده باشـد، تعداد زیادي شـاخون روي آن سـاخته مي شـود كه رنگ آنها روشـن

و بـه رنـگ همان قاب اسـت�

این شاخون ها به صورت اضطراري ساخته شده اند و فاقد كیفیت هستند.

پرورش موفقيت آميز ملكه زنبورعسل

در پـرورش موفقیت آمیـز ملكـه، وجـود ملكه هـاي مـادري ممتـاز و انتخـاب صحیح سـن الروي بـراي ملكه شـدن، اهمیـت زیادی دارد� همچنیـن حضور تعداد زیـادي زنبورهاي كارگر

جـوان و تعـداد مناسـب نرهـاي بالـغ )14 روزه( یـک هفتـه بعد از تولـد ملكه ها مؤثر اسـت�

وجـود جریـان شـهد یـا شـربت سـه روز قبـل از شـروع پـرورش ملكـه، وجـود حداقـل 10 كیلوگـرم ذخیـره عسـل و انتخـاب منطقـه كـم باد و دمـای مالیم بـراي پـرورش ملكه از

مهم تریـن فعالیت هایـی اسـت كـه در پـرورش ملكـه بایـد بـه آن هـا توجـه كرد�

برخی از مهمترین عوامل مؤثر در پرورش ملکه

وجود ملکه هاي مادري ممتاز ■انتخاب صحیح سن الروي براي ملکه شدن ■حضور تعداد زیادي زنبورهاي كارگر جوان ■وجود جریان شهد یا شربت سه روز قبل از شروع پرورش ملکه ■

و حداقل 10 كیلوگرم ذخیره عسل

11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . پرورش ملکه زنبور عسل

توليد ملكه زنبور عسل به تعداد کم

تمام زنبورداراني كه با اصول اساسي و رفتاري زنبور عسل آشنایي دارند، مي توانند به آساني براي خود تعدادي ملكه تولید كنند�

با برداشتن ملكه و تعدادي از زنبورهای كارگر یک كندو و قرار دادن آنها در یک كندوي خالي مي توان كلني اصلي را وادار كرد تا ملكه تازه اي پرورش دهد� این عمل را مي توان گرفتن بچه

مصنوعي یا بچه اجباري نیز نام نهاد�

اگر می خواهید از یك كلني چندین ملکه بدست آورید، هر یک از سلول هاي ملكه را كه در داخل كندوي بدون ملكه به وجود آمده، با دقت جدا و آن را در قاب دیگري نصب كنید و در

وضعیت طبیعي در كندو یا كندوچه بدون ملكه قرار دهید�

پس از آن، ملكه قبلي كندوي یتیم شده را دوباره به كلني بر گردانید و سلول هاي ملكه ناقص را كه باقي مانده، از بین ببرید� به این ترتیب از هر كلني مي توان پنج تا شش ملكه به دست آورد�

توليد تجاري ملكه زنبورعسل

بجـز روش تولیـد ملكـه بـه تعـداد كـم، زنبـورداران مي تواننـد بـه تولیـد ملكه بـه صورت تجـاري نیـز بپردازند�

در این سیستم پرورش ملكه، عالوه بر كندوچه جفت گیري، باید كندوهایي براي ملكه مادر و كندوهایي براي تكمیل پرورش ملكه هاي مكمل در نظر گرفته شود�

انتخاب ملكه هاي مادري

ملکه مادر، ملكه ای است كه از آن برای تولید ملکه تخم گیری می شود�

این دسته از ملكه ها آنهایي هستند كه از نظر خصوصیات نژادي خالصند، داراي عملكرد خوبي هستند و به عنوان ملكه هاي اصلي جهت تكثیر استفاده مي شوند�

ملکـه مـادر بایـد از كلنی هـای آرام و كلنی هایي كـه ملکه های حاصلـه از آن ها تخم ریـزی مرتـب و فشـرده دارند، انتخاب شـود.


كلنـي پـرورش ملكـه حتمـاً بایـد سـالم باشـد� در انتخـاب كلني ملكـه باید صفاتـي مانند مقاومـت بـه بیماری هـا، مقاومت به سـرمای زمسـتان، تولید فراوان عسـل و قـدرت جمع آوری

گـرده را هـم در نظـر گرفت�

شرط اول پرورش ملکه، انتخاب ملکه از نژاد مناسب است كه با خصوصیات آب و هوایی و شرایط منطقه سازگار باشد و بتواند عملکرد مناسبی ارائه دهد.

ايجاد کندوي مادري

ملكه هـای مـادر در كندوهـای اسـتاندارد بـه كمـک وسـایلی شـبیه پنجـره ملكـه طوری محـدود می شـوند تا مجبور باشـند در یک زمان مشـخص فقـط در یک قـاب تخم ریزی كنند�

قاب هایـی كـه بـرای تخم گیـری بـه كار می روند باید سـیاه رنگ باشـند تا تخـم در داخل آنهـا به راحتی دیده شـود�

هـر روز یـک قـاب جدیـد بـرای تخم ریـزی در اختیار ملكـه قـرار داده مي شـود و قابی كه پـر از تخـم اسـت بـراي تفریخ به محـل دیگـری از كندو منتقل می شـود�

تخم هـا در روز سـوم پـس از تخم گـذاری شـروع به بـاز شـدن می كنند� حدود 12 سـاعت بعـد از خـروج الروهـا از تخـم، الروها آمـاده انتقال بـه داخل فنجانك ملکه هسـتند�

عمل پيوند زدن )انتقال الرو به داخل فنجانک(

انتقال یک الرو جوان از سلول كارگر به فنجانک ملكه -با ژله رویال یا بدون آن- را اصطالحًا پیوند زدن می گویند )شكل5(�

براي پیوند زدن الرو زنبور كارگر به فنجانک هاي مصنوعي ملكه، مي توان روش دولتیل را انتخاب كرد�

روش دولتیـل، متداول تریـن روش بـرای پـرورش مصنوعـی ملكـه اسـت� در ایـن روش با ریختـن ژلـه رویـال در فنجانک های ملكه و تغذیه جمعیت های شـروع كننـده، زنبورها مجبور

بـه پـرورش ملكه هاي سـالم و خوب مي شـوند�

13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . پرورش ملکه زنبور عسل

شکل‌۵ـ‌‌پيوند‌زدن‌در‌فنجانك‌ها

ــه ــر گون ــاری از ه ــه شــده )ع ــازه و تصفی ــاي ت ــه از موم ه ــاي ملك ــواًل فنجانک ه معمناخالصــی و مخصوصــاً بقایــای ســموم حشــره كش( ســاخته مي شــوند� قبــل از پیونــد زدن، ــوار تختــه ای مخصــوص ســلول ملكــه نصــب ــا مــوم مــذاب روی ن 10 تــا 12 فنجانــک بمی شــود� ایــن نــوار تختــه ای طــوری ســاخته شــده اســت كــه پــس از پیونــد می تــوان آن را

در داخــل كادر معمولــی نصــب كــرد�

قبـل از پیونـد زدن مقـدار كمـی ژلـه رویـال رقیق شـده در تـه فنجانک ها ریخته می شـود� ایـن مایع سـبب می شـود كـه الرو پـس از انتقال بـه داخل فنجانک ملكه خشـک نشـود و به

آسـانی از سـوزن پیوند جدا شـود�

الرو بایـد بـه همـان حالت قبل كه در سـلول قرار داشـته بـه داخل فنجانک منتقل شـود و روي ژلـه رویـال قـرار گیرد و بـه داخل ژله فـرو نرود�

. پرورش ملکه زنبور عسل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

عمل پیوند زدن باید در اطاق پیوند با درجه حرارت حدود 34 درجه سانتي گراد و رطوبت باالی 50 درصد انجام شود.

برای داشتن ملکه های خوب، الروها باید حداقل حدود 12 ساعت عمر داشته باشند و عمر آنها بیش از 18 ساعت نباشد.

فنجانک های ملكه كه الروها به آنها انتقال یافته است، باید به طور افقی در وسط یا در نیمه پایین قاب كه تا حدودی شبیه وضع طبیعی استقرار سلول های ملكه است، نصب شود )شكل6(�

شکل‌۶ـ‌‌محل‌قرارگيری‌فنجانك‌برروی‌قاب‌کندو‌

کندوي پرستار/کلني های شروع کننده يا آغازگر

كندوي پرسـتار، كندویي اسـت كه فاقد ملكه و عهده دار پرورش شـاخون هاي ملكه اسـت� در ایـن كندوهـا حداقل دو قاب پر از عسـل و دو قاب گـرده وجود دارد�

پـس از پیونـد، بالفاصلـه قـاب را با فنجانک هـای ملكه حـاوي الرو به كندوي پرسـتار كه شـامل كلني های آغازگر اسـت، منتقـل می كنند�

تاخیر در انتقال الروها سبب خشك شدن و صدمه دیدن آن ها مي شود.

مراقبت از الروهای پیوند شده توسط زنبورها در 24 تا 36 ساعت اول را مرحله "شروع"مي نامند� همچنیـن، سـازنده سـلول ها وكلنی هایـی كـه ایـن گونـه مراقبت هـا را به عمل مـی آورند

"كلنی هـای شـروع كننـده" می گویند�


كلنـی شـروع كننـده یـا آغازگر بایـد دارای عسـل و گـرده به ■میـزان كافی باشـد.

زنبورهـای پرسـتار معمـوالً زنبورهـای جوانی هسـتند كه بین ■5 تـا 15 روز عمـر دارنـد و جهت تولید ترشـحات ژلـه رویال، مقـدار قابـل توجهـی گـرده و مـواد خـام ضـروری مصـرف

می كننـد.

بـرای اطمینـان از وجـود جمعیـت كافـی كارگرهـای جـوان، می تـوان قاب هـای دارای سـلول های محتوی شـفیره )سـلول هاي سربسـته( كارگرهای آمـاده خروج را به طـور منظم در داخـل ایـن كندوها قـرار داد� بهتریـن زمان بـراي وارد كـردن پیوندها زماني اسـت كه كندوي بي ملكـه آرام شـده باشـد كه این زمان تقریباً 2 سـاعت بعـد از یتیم كردن آنهاسـت� زنبورهای پرسـتار شـروع بـه تغذیه ایـن الروهای پیوند شـده می كننـد و روی فنجانک ها سـلول ملكه را

بنـا می كنند�

بعـد از 24 سـاعت، الروهـای داخـل سـلول های ملكه بازرسـی می شـوند� سـلول هایی كه الروهـای داخـل آنهـا پذیرفتـه نشـده اند، دوبـاره پیوند زده می شـوند و بـه كندوی معـروف به

سـلول ملكه سـاز منتقل می شـوند�

در ایـن كنـدو، كارگرهـا تغذیـه الروهـای ملكـه را ادامـه می دهنـد و پـس از پایـان دوران تغذیـه الروی دِر سـلول ها را مسـدود می كننـد�

بعضی تولیدكنندگان به منظور تغذیه بیشتر و بهتر الرو ملكه، روش پیوند دوبله را به كار می برند�در روش پیونـد دوبلـه، یـک روز پـس از ایـن كـه پیونـد اول انجـام شـد و فنجانک هـای محتـوی الرو را در داخـل كندوهـای آغازگـر قرار دادند، دوبـاره آنها را در اطـاق پیوند با پنس و یـا سـوزن پیونـد از داخل سـلول برداشـته و الرو جوان دیگـری را بر روی ژله موجـود در همان

سـلول پیونـد می كنند و بـه كنـدوی سـازنده برمی گردانند�

مطالعـات نشـان داده اسـت كـه در ایـن روش بـه علت فـراوان بـودن ژله رویال در شـروع پـرورش، ملكه‌هـای بسـیار خوبـی به وجـود می‌آیند�


بـه علـت كار اضافـی در روش پیونـد دوبلـه، ملكه حاصلـه از این روش به قیمـت گرانتری بـه فروش می رسـد�

کندوهای مكمل/کلني هاي ادامه دهنده

كندوهـاي مكمـل كمـی از كندوهـای آغازگر بزرگترنـد� زماني كه گرده و شـهد در طبیعت فـراوان نیسـت، كلنی هـای این كنـدو باید با شـربت قند و گـرده فراوان تغذیه شـوند�

كندوها برای اطمینان از غذای كافی باید هر 10 روز یک بار بازدید شوند�

ملكـه را بایـد بـه كمـک پنجـره ملكـه )شـبكه مانـع ملكـه( در طبقـه پایین محـدود كرد و قاب هـای محتـوی تخـم و الروهـای خیلـی جـوان كـه سـلول های بسته نشـده را تشـكیل

می دهنـد بـه طبقـه بـاال انتقـال داد تـا زنبورهـای پرسـتار به ایـن طبقـه بروند�

قاب هـای حـاوی سـلول های بسـته نـوزادان بایـد در طبقـه پاییـن قرار گیـرد� اصـواًل این كندوهـا بایـد به حالـت بچه بیـرون كـردن درآیند�

مابقـی طبقـه بـاال بایـد دارای جمعیـت زیـادی از كارگرهـای جـوان و پرسـتار باشـد� كادر محتـوی فنجانک هـاي ملكه درحال رشـد )كـه از كندوهای آغازگـر انتقال داده شـده( باید بین قاب هـاي سرپوشـیده، زنبورهـاي در حـال تولد و زنبورهاي جوان پرسـتار قرار داده شـوند تا هم

گـرم نگهـداری شـوند و هم خوب تغذیه شـوند�

ــا مکمــل را بیشــتر از حــد معیــن ■ اگــر كندوهــای آغازگــر یبــا ســلول های ملکــه پــر كنیــم، ملکه هــای نامرغــوب تولیــد

خواهنــد شــد.

ــین ■ ــوان، جانش ــر ج ــی از زنبورهای كارگ ــداد كاف ــر تع اگــه، ــص در تغذی ــل نق ــه دلی ــوند ب ــر نش ــر پی زنبورهای كارگ

ــت. ــد داش ــی نخواهن ــت خوب ــه كیفی ــای حاصل ملکه ه

معمـواًل سـلول های ملكـه پنـج روز پـس از تفریخ تخم یا هشـت روز پس از گذاشته شـدن تخم بسـته می شوند�


وقتــی ســلول ها بســته شــد، می تــوان آنهــا را از كنــدوی مكمــل خــارج كــرد، ســپس باید ایــن ســلول ها را یــا در انكوباتــور در حــرارت 32/2 درجــه ســانتی گراد و یــا در كندوچه هــای

جفت گیــری قــرار داد�

سـلول های ملكه كه تازه بسـته شـده باشـند )شـفیره ملكه( خیلی ظریف و حساس هستند و نبایـد بـا ضربـه، حـرارت زیـاد و سـرما مواجـه شـوند� به همیـن دلیل یـک تـا دو روز قبل از

خـروج حشـره كامل، آنهـا را در داخل كنـدوی مكمـل نگه می دارند�

در روش اسـتاندارد، سـلول هاي ملکـه را ده روز پس از پیونـد به كندوچه هاي جفت گیـري منتقـل مي كنند.

اگرچـه در امـر پـرورش ملكه زنبورعسـل اولین و مهمترین مسـئله، تولید ملكه هـاي باكره درشـت و كامـال رشـد یافتـه اسـت ولي اگر ایـن ملكه ها موفق به جفت گیري نشـوند و كیسـه ذخیـره اسـپرم آنها پر نشـود، براي زنبوردار ارزشـي ندارنـد� بنابراین باید اقدامات ضـروري براي

جفت گیـري ملكه هـاي باكره انجام شـود�

در ایـن رابطـه تامیـن كندوهـاي جفت گیـري و تامیـن زنبورهـاي نـر از نژاد مناسـب و بـه مقـدار كافي در زمـان جفت گیـري از مهمترین اقدامات اسـت.

کلني هاي مادري نرها

بـراي تولیـد تعـداد محدودي ملكـه، كندوها در فصل مسـاعد به مقدار كافي زنبـور نر تولید مي كننـد، امـا نـژاد و خصوصیات ژنتیكي آنها قابل اطمینان نیسـت�

زماني كه تولید تعداد زیادي ملكه مد نظر است، وجود تعداد كافي زنبور نر اهمیت می یابد�

اگـر زمـان جفت گیـری ملكـه، نرهـا از قبل تغذیـه و پـرورش یافته باشـند، ملكه بـه اندازه كافـی اسـپرم دریافـت كـرده و تخم ریـزی خوبی خواهد داشـت�

بهتریـن راه پـرورش زنبورهـاي نـر این اسـت كه یـک تا دو شـان زنبور نـر را در هر یک از


كندوهـاي پـدري انتخاب شـده قرار داد تـا ملكه در آنها تخم گـذاري كند�

ایـن كار بایـد حـدود 35 تـا 40 روز قبـل از اسـتفاده از زنبورهاي نر شـروع و بـه طور مرتب تكرار شـود�

هـر كنـدوي پـدري مخصـوص پـرورش زنبور نـر قادر اسـت تا حـدود 200 ملكـه باكره را بـارور كند�

کندوچه های جفت گيری

ایـن كندوچه هـا به طرز خاصی سـاخته شـده اند بـه طوری كه هـر كـدام داراي تعداد كمی زنبورهـای كارگـر و یک ظرف كوچک شـربت قند و یا یک قاب عسـل هسـتند�

ایـن كندوهـا را به هر اندازه و شـكلی می تـوان تهیه كرد ولی بعضی اشـخاص از كندوهای معمولـی كـه بـه 3 قسـمت تقسـیم شـده اند و هـر قسـمت دارای راه پـروازی در جهت خاصی

هسـتند، اسـتفاده می كنند� )شكل 7(�

اولیـن ملكه ممكن اسـت 11 روز بعد از پیوند متولد شـود، به همیـن دلیل باید كندوچه هاي جفت گیـري را چنـد روز زودتر آماده كرد�

کندوچه های جفت گیری باید داراي ویژگي هاي زیر باشند:

بدون ملکه باشند. ■دو قاب یا بیشتر زنبور و نوزاد عاري از كنه داشته باشند. ■دو قاب یا بیشتر عسل و گرده داشته باشند. ■داراي دریچه اي باشند كه امکان كوچك یا تنگ كردن آن وجود داشته باشد. ■


شکل‌۷ـ‌‌یك‌کندوی‌‌1۰قابی‌که‌برای‌توليد‌ملکه‌به‌‌۳قسمت‌با‌‌۳دریچه‌پرواز‌تبدیل‌شده‌است.

سـلول ملكـه )ده روزه( را روی یـک قـاب در حالـی كـه حالت طبیعی داشـته باشـد با دقت نصـب می‌كننـد تـا ملكه در داخل كندوچه از سـلول خارج شـود و پرواز جفت گیري انجـام داده،

شـروع به تخم گـذاري كند�

بالغ شدن ملكه باكره پس از بیرون آمدن از سلول، حدود 2 روز طول می كشد�

ملكـه باكـره بعد از رسـیدن به بلوغ جنسـی، اقدام به پـرواز جفت گیری می كنـد و 5-4 روز بعـد از جفت‌گیری شـروع به تخم گـذاری می كند�

حـدود 14 روز پـس از قـرار دادن سـلول ملكـه در داخل كندوچه جفت گیـری )5-4 روز بعد از جفت‌گیـری( ملكه جـوان باید تخم ریـزی كند�

شـكم ملكـه باكـره پس از جفت گیری رشـد كرده، كشـیده و متـورم و به مراتـب بزرگتر از شـكم زنبور كارگـر و ملكه باكره می شـود�

بازدهـی كار ملكـه از نظـر میـزان تخم‌ریـزی و تولیـد جمعیـت كافی و اینكه تا چند سـال قـادر بـه تخم‌ریـزی خوب باشـد، بسـتگی كامل به جفت‌گیـری و ذخیره اسـپرم كافـی دارد�

معمـواًل 24 سـاعت پس از آغاز تخم‌گـذاری ملكه، آن را از كنـدوی جفت‌گیری خارج كرده و می‌فروشـند� ایـن كار چندیـن بـار در یـک كلنـی جفت‌گیـری انجـام می شـود و ملكه‌هـای


متعـددی درایـن كندوهای جفت گیری به ثمر می رسـند كه بسـتگی بـه دوره پـرورش دارد� در ایـن موقـع می توان سـلول ملكـه دیگری بـه كندوچه معرفـی كرد�

نکتـه: بـرای انتقـال ملکه جوان بـه داخل قفس و ارسـال آن بـرای متقاضیان بایـد از تکنسـین های تعلیم دیده اسـتفاده كرد.

ویژگي هاي یک ملکه ایده آل:

ملکه باید عاری از هر گونه بد شکلی و نقص عضو باشد )شکل8(. ■

اندام ملکه درشت باشد و سینه به شکم زیاد فشرده نباشد. ■

ملکه نباید شکم خود را روی قاب بکشد )شکم باالتر از سطح قاب باشد(. ■

ملکه باید در سطح قاب با وقار حركت كند و حالت فرار و پرواز نداشته باشد. ■

تخم ریزی باید پر و یکنواخت باشد. ■

شکل‌8ـ‌‌ملکه‌باید‌عاری‌از‌هر‌گونه‌بد‌شکلی‌و‌نقص‌عضو‌باشد.


نگهداري از ملكه توليد شده قبل از ارسالبســتگی بــه دامنــه فعالیــت و ســلیقه تولیدكننــده دارد� اگــر جــای كافــی موجــود باشــد ــا ــرده ی ــا ك ــری ره ــای جفت گی ــل كندوچه ه ــان در داخ ــا را همچن ــت ملكه ه ــن اس ممك

آنهــا را در بانــک نگهــداری ملكــه )شــكل9( انبــار كــرد�ــن ــه ای ــد صدهــا ملكــه را در خــود جــای دهــد، ب ــک ملكــه می توان ــدوی بان ــک كن یترتیــب كــه هــر ملكــه در قفــس خــود بــه تنهایــی جــای می گیــرد و كارگــران درون كنــدو از

طریــق تــوری موجــود در روی قفــس بــه آنهــا غــذا می دهنــد� ایـن كنـدو نبایـد ملكـه تخم گـذار داشـته باشـد زیـرا چنیـن ملكـه ای تـالش می كند كه

ملكه هـا را حتـی در درون قفـس نیـش بزنـد� ملكه هـا را بعـد از جفت گیـری می تـوان بـه مـدت یـک ماه یـا بیشـتر در داخـل كندوهای

بانـک ملكه نگهـداری كرد�

شکل‌‌۹ـ‌‌قفس‌ملکه


نحوه ارسال ملكه به مناطق مختلف

وقتـی سـفارش خریـد ملكـه می رسـد، آن را همراه چند كارگر و شـكالت به عنـوان غذای ملكـه داخل قفس مخصوص ارسـال قـرار می دهند�

قفـس ارسـال ملكـه كـه امروزه بـه كار مـی رود از یک قطعه چوبی مسـتطیلی شـكل كه در سـطح آن 3 حفـره گـرد و مرتبـط قرار دارد و شـبكه توری سـوراخ ریز )قطر سـوراخ های آن

2/5 تا 6 میلی متر( روی آن نصب شـده تشـكیل شـده اسـت�

یكـی از ایـن حفره هـا بـه عنـوان محـل غذا )خمیـرآرد و شـكر( بـه كار مـی رود و دو حفره دیگـر، محفظـه ای برای ملكـه و زنبورهای كارگر پرسـتار هسـتند�

ملكـه را تـا دو هفتـه می تـوان در ایـن قفـس نگهـداری كـرد بـه شـرط آن كـه در مقابل حـرارت بـه خوبـی محافظت شـوند�

گاهـی یـک قطـره آب روی آنهـا پاشـیده می شـود� بعضـی از تولیدكننـدگان، قفس هـای محتـوی ملكـه را در محفظـه مخصـوص قـرار داده و ارسـال می كننـد� بـرای ایـن منظـور از كندوچه هـای مخصـوص اسـتفاده می كننـد كه در آن یک قاب عسـل قرار می دهنـد و دو كادر معمولـی را طـوری تغییـر می دهند كه در آنهـا 36 قفس ملكه جای گیرد و حـدود یک كیلوگرم

كارگـر در آن رهـا می كنند�

اگـر ایـن محفظه ها یـا كندوچه ها در شـرایط هوای گرم حمل و نقل شـوند، دِر آنهـا را باید با درپوش توری دار پوشـاند�

موفقیـت در تولیـد ملکـه نـه تنهـا نیـاز بـه درک بیولـوژی و رفتـار كلنـی زنبورعسـل دارد، بلکـه بسـتگی زیـادی بـه مدیریت قاطـع، كارگـران ماهر و

سـرمایه كافـی دارد.

23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . پرورش ملکه زنبور عسل

خالصه مطالب

زنبورعسل در داخل تداوم رشد و تكثیر جمعیت زنبورعسل عهده دار تخم ریزي، ملكه كندوست� همچنین ملكه با تولید و پخش فرمون مخصوصي سبب ایجاد آرامش در جمعیت داخل

كندو می شود و از رشد تخمدان هاي كارگرها جلوگیري مي كند�

در فصـل بهـار مخصوصـاً اواسـط خـرداد مـاه در صـورت وجـود گل و شـكوفه در محـل زنبورسـتان، ملكـه در حداكثـر فعالیـت تخم گـذاري اسـت، طوري كـه تعـداد تخم هایـي كه در

مـدت24 سـاعت مي گـذارد بالـغ بـر2000 عدد اسـت�

بهتریـن كارآیـی ملكـه از نظـر كمیـت و كیفیت تخم گـذاری در دو سـال اول عمر اوسـت� ملكه زنبور عسـل باید عاری از هر گونه بد شـكلی و نقص عضو باشـد� اندام یک ملكه سـالم

و قوی، درشـت اسـت و سـینه به شـكم فشـردگی زیادی ندارد�

ملكـه باكـره بعد از رسـیدن به بلوغ جنسـی، اقدام به پـرواز جفت گیری می كنـد و 5-4 روز بعـد از جفت گیری شـروع به تخم گـذاری می كند�

حـدود 14 روز پـس از قـرار دادن سـلول ملكـه در داخل كندوچه جفت گیـری )5-4 روز بعد از جفت گیـری( ملكه جـوان باید تخم ریـزی كند�

شـكم ملكـه باكـره پس از جفت گیری رشـد كرده، كشـیده و متـورم و به مراتـب بزرگتر از شـكم زنبور كارگـر و ملكه باكره می شـود�

بازدهـی كار ملكـه از نظـر میـزان تخم ریزی و تولیـد جمعیت كافی و این كه تا چند سـال قـادر بـه تخم ریزی خوب باشـد، بسـتگی كامل به جفت گیری و ذخیره اسـپرم كافـی دارد�

معمـواًل 24 سـاعت پـس از آغـاز تخم گـذاری ملكـه، آن را از كنـدوی جفت گیـری خـارج می كننـد و می فروشـند�


یادداشت

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

لسع روبنز هکلم شرورپ · 2018-02-06 · لسع روبنز هکلم شرورپ ........

Documents