การพยาบาลแบบองค์�รวมในการแก�ไข ปั�ญหาสุ�ขภาพสุ�าหร�บ เด็�ก ว�ยร� น ว�ย

ผู้"�ใหญ และผู้"�สุ"งอาย�ที่%&ม%อารมณ์�ผู้(ด็ปักติ( ที่�*งในภาวะเฉี%ยบพล�น ว(กฤติ(และเร-*อร�ง

โดยอ.วิ�ไลวิรรณ บุ ญเร�องวิ�ทยาล�ยพยาบุาลบุรมราชชนน� อ ตรด�ตถ์�

การพยาบาลแบบองค์�รวมในการแก�ไขปั�ญหาสุ�ขภาพสุ�าหร�บ เด็�ก ว�ยร� น ว�ยผู้"�ใหญ และผู้"�สุ"งอาย�ที่%&ม%อารมณ์�ผู้(ด็ปักติ(ที่�*งในภาวะเฉี%ยบพล�น ว(กฤติ(และเร-*อร�ง

1. Anxiety Disorder

2. Mania3. Depressive &

Suicide4. Bipolar

Disorder

Anxiety Disorder

ค์วามว(ติกก�งวลค์วามหมาย ควิามวิ�ตกก�งวิลเป็ นสภาวิะทาง

อารมณ�ของบุ คคล ท�%ม�ควิามร& 'ส(กหวิาดหวิ�%น หวิาดกล�วิ อ(ดอ�ดไม*สบุายใจ เกรงวิ*าจะม�ส�%งร'าย หร�อเหต การณ�ท�%ไม*ด�เก�ดข(-นก�บุตน

ล�กษณ์ะของค์วามว(ติกก�งวล ป็ระกอบุด'วิย - ควิามร& 'ส(กหง ดหง�ดไม*สบุายในภาพการณ�ท�%ไม*

แน*ใจ- ควิามร& 'ส(กหวิาดหวิ�%น หวิ�%นเกรงจะม�เหต ร'ายเก�ดข(-น

ก�บุตน- สภาวิะกระส�บุกระส*าย อ(ดอ�ด ไม*สบุายใจ- ควิามร& 'ส(กตระหนก ตกใจ กล�วิบุางส�%งบุางอย*างท�%

บุอกไม*ได'- ควิามร& 'ส(กไม*ม� %นใจในเหต การณ�ร*วิงหน'า- ควิามร& 'ส(กเคร�ยดท�%ไม*สามารถ์บุอกสาเหต ได'

กระบวนการเก(ด็ค์วามว(ติกก�งวลเก�ดจากเหต การณ�ต*างๆ ด�งน�-1. ควิามต'องการของบุ คคลม�ส�%งข�ด

ขวิาง ท0าให'ไม*ป็ระสบุควิามส0าเร1จ 2. บุ คคลเก�ดอารมณ�ไม*สบุายใจ ไม*

แน*ใจ กระวินกระวิายใจ ท'อแท' ไม*สามารถ์ขจ�ดควิามไม*สบุายต*างๆ ได'ด'วิยตนเอง

3. ม�ภาวิะอ�%นตามมาเพ�%อลดควิามวิ�ตกก�งวิลและป็2องก�นตนเอง เช*น ภาวิะโกรธ ก'าวิร'าวิ ต0าหน�ผู้&'อ�%น

4. พล�งควิามวิ�ตกก�งวิลถ์&กเป็ล�%ยนเป็ นพล�งอ�%น

การพยาบาล

1. ปัระเม(นสุภาพปั�ญหาและค์วามร�นแรง1.1 ระด�บุของควิามวิ�ตกก�งวิล โดยท�%วิไป็แบุ*งเป็ น 4 ระด�บุ ค�อ1 ) ควิามวิ�ตกก�งวิลระด�บุต0%า (Mild anxiety) เป็ นควิามวิ�ตกก�งวิลระด�บุน'อยๆ เป็ นป็กต�ในบุ คคลท�%วิไป็ จะช*วิยกระต 'นให'บุ คคลแก'ป็5ญหา ได'ด�ข(-น 2) ควิามวิ�ตกก�งวิลระด�บุกลาง (Moderate anxiety) การร�บุร& 'แคบุลง จะสนใจเฉพาะป็5ญหาท�%จะท0าให'ตนไม*สบุายใจ พยายามแก'ป็5ญหาส&งข(-น 3) ควิามวิ�ตกก�งวิลระด�บุส&ง (Severe anxiety) การร�บุร& 'แคบุลง สมาธ�ในการร�บุฟั5งป็5ญหาและข'อม&ลต*างๆ ลดลง จนไม*สามารถ์ต�ดตามเน�-อหาของเร�%องราวิอย*างกวิ'างขวิ'าง ม�อาการม(นงง กระส�บุกระส*าย ไม*อย&*ก�บุท�% ไม*สนใจส�%งแวิดล'อม

4) ควิามวิ�ตกก�งวิลระด�บุส&งส ด (Panic) การร�บุร& 'น'อย อย&*ในภาวิะต�%นตระหนก ส�บุสน วิ *นวิาย หวิาดกล�วิส ดข�ด ม(นงง ควิบุค มตนเองไม*ได' อาจม�อาการป็ระสาทหลอน แขนขาขย�บุไม*ได'

ล�กษณะอาการของบุ คคลท�%ม�ควิามวิ�ตกก�งวิล

เม�%อม�ควิามวิ�ตกก�งวิลจะม�ควิามเป็ล�%ยนแป็ลงด�งน�-

1) การเป็ล�%ยนแป็ลงทางด'านร*างกาย จะม�อาการ- ห�วิใจเต'นเร1วิ /BP↑ / แน*นหน'าอก / เหง�%อออกบุร�เวิณฝ่:าม�อ ตามต�วิ / ป็ากแห'ง /ต�วิส�%น /ป็วิดศี�รษะ / ป็5สสาวิะบุ*อย หร�อท'องเส�ย / คล�%นไส' อาเจ�ยน / นอนไม*หล�บุ / เบุ�%ออาหาร/ อ*อนเพล�ย /เจ1บุป็:วิยบุ*อย / บุ คล�กภาพเป็ล�%ยนไป็ / น0-าตาลถ์&กข�บุออกจากต�บุมากข(-น ร& 'ส(กหวิ�วิๆ คล'ายจะเป็ นลม

ล�กษณะอาการของบุ คคลท�%ม�ควิามวิ�ตกก�งวิล

2) การเป็ล�%ยนแป็ลงทางอารมณ� จะม�อาการหง ดหง�ดง*ายกระส�บุกระส*าย /โกรธง*าย/ ร& 'ส(กตนเองไม*ม�ค*า / เศีร'า ร'องไห'บุ*อย/ สงส�ยบุ*อย / พ�กผู้*อนได'น'อย / แยกต�วิ/ ขากควิามค�ดร�เร�%ม/ ร'องไห'ง*าย แม'เร�%องเพ�ยงเล1กน'อย/ พ(%งพาผู้&'อ�%น/ ต0าหน�ต�เต�ยนผู้&'อ�%น/ ม�ควิามโน'มเอ�ยงท�%จะท0าลายตนเอง /ฝ่5นร'าย /ส�มพ�นธภาพก�บุผู้&'อ�%นเป็ล�%ยนแป็ลงไป็

ล�กษณะอาการของบุ คคลท�%ม�ควิามวิ�ตกก�งวิล

3) การเป็ล�%ยนแป็ลงทางควิามค�ด ควิามจ0า และการร�บุร& ' จะม�อาการ - ล�มง*าย/ หมกม *น/ การค�ดและการใช'ภาษาผู้�ดพลาด/ การต�ดส�นใจไม*ด� / ไม*ค*อยม�สมาธ�/ คร *นค�ดแต*อด�ต/ ไม*ค*อยร�บุร& 'ต*อส�%งกระต 'นต*างๆ / ควิามสนใจลดลง/ การพ&ดต�ดข�ด หร�อไม*พ&ดเลย/ การร�บุร& 'ผู้�ดพลาด/ ม�ควิามค�ดและการกระท0าซ้ำ0-าๆ โดยไม*สามารถ์ห'ามได'

การวางแผู้นการพยาบาลก0าหนดเป็2าหมายการพยาบุาลเป็ น 2 ระยะ

ค�อ2.1 เป็2าหมายระยะส�-น

- ลดควิามวิ�ตกก�งวิลจนถ์(งป็กต�- สามารถ์ป็ฏิ�บุ�ต�หน'าท�%ป็ระจ0าวิ�นได'

2.2 เป็2าหมายระยะยาวิ - เน'นการร& 'ถ์(งเหต และผู้ลของควิามวิ�ตกก�งวิล- ร& 'จ�กวิ�ธ�การลดควิามวิ�ตกก�งวิล- ลดควิามถ์�%การเก�ดควิามวิ�ตกก�งวิล- ป็ร�บุบุ คล�กภาพและใช'กลไกทางจ�ตท�%เหมาะสม- ขจ�ดควิามข�ดแย'ง และบุรรเทาป็ระสบุการณ�ท�%เจ1บุป็วิด

การช่ วยเหล-อผู้"�ที่%&ว(ติกก�งวลเน�นที่%&3.1 แสดงการยอมร�บุ3.2 อย&*เป็ นเพ�%อน พ&ดค ย ให'ระบุายควิาม

วิ�ตกก�งวิล พยาบุาลร�บุฟั5ง แลให'ข'อเสนอแนะ

3.3 ให'ควิามม�%นใจวิ*าจะได'ร�บุการช*วิยเหล�อ 3.4 จ�ดสภาพแวิดล'อมให'สงบุและลดส�%ง

กระต 'นควิามเคร�ยด และวิ�ตกก�งวิล3.5 ด&แลตอบุสนองควิามต'องการด'าน

ร*างกาย เช*น อาหาร น0-า ควิามสะอาดเป็ นต'น

3.6 กระต 'นบุ คคลได'ระบุายควิามวิ�ตกก�งวิล 3.7 ด&แลให'ได'ร�บุยาตามแผู้นการร�กษา

การพยาบาลผู้"�ปั1วยที่%&ม%ค์วามว(ติกก�งวลและค์วามเค์ร%ยด็ผู้(ด็ปักติ(

โรค์ว(ติกก�งวล (Anxiety Disorders )

Anxiety Disorders : ผู้&'ป็:วิยวิ�ตกก�งวิลผู้�ดป็กต� (pathological anxiety )เป็ นการตอบุสนองท�%ไม*เหมาะสมต*อส�%งท�%ท0าให'เก�ดควิามเคร�ยดหร�อควิามกล�วิ จ0าแนกออกได'เป็ น 5 กล *ม ค�อ

1. Panic Disorder2. Phobias3. Obsessive – Compulsive Disorder4. Stress disorders (Posttraumatic

stress Disorder และ Acute Stress Disorder)

5. Generalized Anxiety Disorder

Panic disorder

ผู้&'ป็:วิยโรคแพน�คม�ป็5ญหาในการท0างานของสมองส*วินท�%ท0าให'เก�ดอาการ "ต�%นตระหนก"โดยเป็ นควิามผู้�ดป็กต�ของสารส�%อน0าป็ระสาทบุางอย*าง ท0าให'ม�ล�กษณะอาการแสดงถ์(งควิามต�%นตระหนกอย*างส&งส ด อาการท�%เก�ดข(-นม�กเก�ดอย*างกระท�นห�น อาการท�%พบุได'แก* หายใจไม*ออก หายใจต�-น ง นงงหร�อเป็ นลม ห�วิใจเต'นแรงและเร1วิ ม�อ แขน ขาและต�วิส�%น เหง�%อออกมาก ป็วิดท'อง ล0าไส'ป็5% นป็:วินและคล�%นไส' ชาป็ลายม�อป็ลายเท'าเหม�อนจะเป็ นอ�มพาต ร'อนวิ&บุวิาบุตามต�วิ เป็ นต'น

การว(น(จฉี�ยการว(น(จฉี�ย ต'องม�อาการอย*างน'อย 4 อาการต*อไป็น�- ท�%เก�ดข(-น

อย*างรวิดเร1วิ และถ์(งข�ดส&งส ดภายใน 10 นาท� 1 ใจส�%น ใจเต'นแรงหร�อห�วิใจเต'นเร1วิมาก 2. เหง�%อออก

3. ส�%น 4. หายใจไม*เต1มอ�%มหร�อหายใจล0าบุาก

5. ร& 'ส(กอ(ดอ�ดหร�อแน*นอย&*ข'างใน 6. เจ1บุหร�อแน*นหน'าอก 7. คล�%นไส' หร�อท'องป็5% นป็:วิน 8. วิ�งเวิ�ยน เด�นเซ้ำ ม�น

ต�-อ หร�อเป็ นลม 9. ร& 'ส(กวิ*าตนเป็ล�%ยนไป็จากเด�ม(depersonalization)หร�อส�%ง

แวิดล'อมเป็ล�%ยน (derealization) 10. กล�วิควิบุค มต�วิเองไม*ได' กล�วิก0าล�งจะเป็ นบุ'า หร�อเส�ยสต� 11. กล�วิตาย 12. ชาหร�อ

ซ้ำ& *ซ้ำ*า (paresthesia )13.หนาวิส�%น หร�อร'อนวิ&บุวิาบุ

การพยาบุาลผู้&'ป็:วิย Panic Disorder

เปั4าหมาย เพ�%อลดควิามต�%นตระหนก และช*วิยให'ผู้&'ป็:วิยป็ร�บุต�วิได'ต*อควิามวิ�ตกก�งวิล

- การป็ฏิ�บุ�ต�การพยาบุาลขณะม�อาการควิรม�คนอย&*ก�บุผู้&'ป็:วิยตลอดเวิลา

- จ�ดสภาพแวิดล'อมให'เง�ยบุสงบุ - พยาบุาลต'องม�ท*าท�สงบุ ส ข ม น *มนวิล - เม�%อผู้&'ป็:วิยม�ควิามวิ�ตกก�งวิลลดลงควิร

ควิรเป็?ดโอกาสให'พ&ดระบุายสาเหต ส�%งกระต 'นท�%ท0าให'เก�ดอาการ

- ฝ่@กท�กษะการผู้*อนคลายวิ�ธ�ต*างๆ

Phobia disorderม�ล�กษณะอาการแสดงถ์(งควิามกล�วิในบุาง

ส�%งบุางอย*างมากเก�นป็กต� เป็ นควิามกล�วิอย*างขาดเหต ผู้ลและเป็ นควิามกล�วิไม*ส�มพ�นธ�ก�บุอ�นตรายท�%ควิรเก�ด ส�%งท�%ท0าให'กล�วิอาจเป็ นวิ�ตถ์ ส�%งของ หร�อสถ์านการณ�บุางอย*าง แบุ*งออกเป็ น

2.1 Agoraphobia 2.2 Specific phobia2.3 Social phobia (Social

Anxiety Disorder)

Agoraphobia

Agoraphobia ค�อ อาการกล�วิท�%โล*ง หร�อการกล�วิท�%จะออกนอกบุ'าน

- ผู้&'ป็:วิยกล�วิการเก�ดอาการวิ�ตกก�งวิลในสถ์านการณ�ท�%การหล�กหน�ท0าได'ล0าบุาก

- ม�กไม*กล'าอย&*คนเด�ยวิ และต'องม�เพ�%อนหร�อผู้&'ต�ดตามไป็ด'วิย เม�%อออกนอกบุ'าน

- อาการกล�วิม�กเก�%ยวิก�บุ การออกนอกบุ'านตามล0าพ�ง การอย&*ท*ามกลางหม&*คน หร�อย�นเข'าแถ์วิ การอย&*บุนสะพาน การเข'าอ โมงค� การเด�นทางโดยรถ์เมล� รถ์ไฟั หร�อการเข'าโรงภาพยนต� กล�วิการข(-นรถ์ลงเร�อไป็เหน�อล*องใต'

- ผู้&'ป็:วิยส*วินใหญ*ท�%ม�อาการ agoraphobia ม�กจะตามมาด'วิยอาการของ Panic Disorder

- อาการ agoraphobia ม�กหายไป็ด'วิยการร�กษา Panic disorder

Specific phobia

แต*ก*อนเร�ยกวิ*า Simple Phobia เป็ นควิามกล�วิวิ�ตถ์ ส�%งของหร�อสถ์านการณ�บุางอย*างท�%ร นแรง และไร'เหต ผู้ล (เช*น ข(-นเคร�%องบุ�น อย&*ท�%ส&ง ส�ตวิ� ได'ร�บุการฉ�ดยา เห1นเล�อด อย&*ในท�%แคบุ)

- การเผู้ช�ญก�บุส�%งท�%กล�วิน�-น ก*อให'เก�ดควิามวิ�ตกก�งวิลข(-นมาท�นท�

- ผู้&'ป็:วิยตระหน�กด�วิ*า ควิามกล�วิน�-นม�มากเก�นควิร และไม*ม�เหต ผู้ล

Social phobia (Social Anxiety Disorder)

1.ม�ควิามกล�วิท�%ร นแรง และคงอย&*นานต*อสถ์านการณ�หน(%งอย*าง หร�อมากกวิ*าซ้ำ(%งเก�%ยวิก�บุการเข'าส�งคมหร�อการกระท0าบุางอย*าง ท0าให'บุ คคลต'องเผู้ช�ญก�บุคนอ�%นท�%ไม*ค 'นเคยหร�อถ์&กคนอ�%นจ�บุตาด&อย&* ผู้&'ป็:วิยกล�วิวิ*าจะกระท0าการบุางอย*าง (หร�อ แสดงอาการวิ�ตกก�งวิล ) ท�%ท0าให'ร& 'ส(กน*าอ�บุอายหร�ออ(ดอ�ดใจ

2.การเผู้ช�ญก�บุสถ์านการณ�ทางส�งคมท�%น*ากล�วิน�-นจะย�%วิย ให'เก�ดควิามวิ�ตกก�งวิลข(-นมาท�นท�แทบุท กราย

3.ม�การหล�กเล�%ยงสถ์านการณ�ทางส�งคมหร�อการกระท0าท�%ท0าให'เก�ดควิามกล�วิ หร�ออาจต'องทนก�บุสถ์านการณ�น�-น ๆ ด'วิยควิามวิ�ตกก�งวิลหร�อควิามท กข�ทรมานใจอย*างมาก

4.ม�ผู้ลกระทบุต*อการด0าเน�นช�วิ�ตป็ระจ0าวิ�น การป็ระกอบุอาช�พ การเร�ยน ก�จกรรมทางส�งคม หร�อส�มพ�นธภาพก�บุผู้&'อ�%น บุางคนไม*กล'าไป็งานเล�-ยง งานแต*งงาน หร�อไม*กล'าแสดงต�วิต*อท�%สาธารณะ

5.ระบุ Generalized : ถ์'าควิามกล�วิเก�%ยวิข'องก�บุแทบุท กสถ์านการณ�ทางส�งคม (เช*น การเร�%มต'นหร�อการด0าเน�นการสนทนา การเข'าร*วิมกล *มย*อย การม�น�ดก�บุแฟัน การพ&ดก�บุผู้&'ใหญ* หร�อผู้&'ท�%เหน�อกวิ*า การไป็ร*วิมงานเล�-ยง เป็ นต'น)

การพยาบุาลผู้&'ป็:วิย Phobia Disorder

เป็2าหมายเพ�%อท0าให'ผู้&'ป็:วิยสามารถ์ท0าก�จกรรมป็ระจ0าวิ�นต*างๆได'โดยไม*ต�%นกล�วิ

- การป็ฏิ�บุ�ต�การพยาบุาล หล�กเล�%ยงวิ�ธ�การใช'การหาเหต ผู้ลมาอธ�บุายและคาดค�-นให'ผู้&'ป็:วิยป็ฏิ�บุ�ต�ตาม

- ควิรให'ควิามม�%นใจในควิามป็ลอดภ�ย - ร*วิมป็ระเม�นป็5ญหาและให'ผู้&'ป็:วิยหาทาง

เล�อกในการป็ฏิ�บุ�ต�ด'วิยตนเอง - ป็ระย กต�ใช'แนวิค�ดพฤต�กรรมบุ0าบุ�ด

ช*วิยในการควิบุค มควิามกล�วิของผู้&'ป็:วิย

Generalized anxiety disorder

ม�ล�กษณะอาการแสดงถ์(งควิามวิ�ตกก�งวิลและควิามก�งวิลใจตลอดเวิลา การด0าเน�นช�วิ�ตไม*ม�ควิามส ขโดยท�%ไม*ร& 'วิ*าเก�ดจากอะไร อาการน�-จะด0าเน�นต*อเน�%องเป็ นเวิลานานกวิ*า 6 เด�อน

ควิามวิ�ตกก�งวิล และควิามก�งวิลใจ ส�มพ�นธ�ก�บุอาการอย*างน'อย 3 อาการ ต*อไป็น�-

- กระวินกระวิาย (หร�อกระส�บุกระส*าย ) หร�อร& 'ส(กต�%นเต'นจนทนแทบุไม*ได'

- อ*อนเพล�ยง*าย- ขาดสมาธ�หร�อค�ดอะไรไม*ออก- หง ดหง�ด- กล'ามเน�-อต(งเคร�ยดผู้&'ป็:วิยกล *มน�-ม�กพบุได'ท� %วิไป็ และม�กมาโรงพยาบุาล

ด'วิยการเจ1บุป็:วิยทางกายหร�อแสดงอาการของอารมณ�ซ้ำ(มเศีร'า

Obsessive-compulsive disorderอาการย�*าค์(ด็ (Obsessions ) ป็ระกอบุด'วิยล�กษณะต*อไป็น�-

1. ควิามค�ด แรงผู้ล�กด�น หร�อจ�นตภาพท�%เก�ดข(-นซ้ำ0-า ๆ และคงอย&*นานในผู้&'ป็:วิยและในช*วิงใดช*วิงหน(%งของควิามผู้�ดป็กต� จะม�ควิามร& 'ส(กวิ*าอาการเช*นน�-ม�ล�กษณะแทรกซ้ำอน (intrusive ) ท�%ไม*เหมาะสม และท0าให'เก�ดควิามวิ�ตกก�งวิลหร�อควิามท กข�ใจอย*างมาก

2. ควิามค�ด แรงผู้ล�กด�น หร�อจ�นตภาพ ม�ได'เป็ นแต*เพ�ยงควิามก�งวิลท�%มากเก�นไป็เก�%ยวิก�บุป็5ญหาช�วิ�ตท�%ม�อย&*จร�ง

3. ผู้&'ป็:วิยพยายามไม*สนใจหร�อกดระง�บุควิามค�ด แรงผู้ล�กด�นหร�อ จ�นตภาพ หร�อท0าให'ส�%งเหล*าน�-หมดไป็ด'วิยควิามค�ดหร�อการกระท0าอย*างอ�%น

4. ผู้&'ป็:วิยตระหน�กวิ*า ควิามค�ด แรงผู้ล�กด�น หร�อจ�นตภาพ ท�%เก�ดซ้ำ0-า ๆ เช*นน�-เป็ นผู้ลจากจ�ตใจของตนเอง (ม�ได'มาจากภายนอก)

อาการย�*าที่�า (Compulsion)หมายถ์(ง พฤต�กรรมซ้ำ0-า ๆ (เช*น การล'างม�อ การ

ตรวิจสอบุส�%งของอย*างละเอ�ยด ) หร�อก�จกรรมทางจ�ต (เช*น การสวิดมนต� การน�บุ การพ&ดในใจซ้ำ0-า ๆ ) ท�%บุ คคลร& 'ส(กวิ*าต'องท0า เพ�%อเป็ นการตอบุสนอง ต*อการย0-าค�ดหร�อตามกฎหมายท�%ต'องน0ามาป็ฏิ�บุ�ต�อย*างเคร*งคร�ด พฤต�กรรมหร�อก�จกรรมทางจ�ตม *งไป็ท�%การป็2องก�นหร�อการลดควิามท กข�ทรมานใจ หร�อป็2องก�นเหต การณ� หร�อสถ์านการณ�ท�%น*ากล�วิบุางอย*าง แต*พฤต�กรรม หร�อก�จกรรมทางจ�ตเหล*าน�-ไม*ได'เก�%ยวิโยงอย*างม�เหต ผู้ลก�บุส�%งท�%ผู้&'ป็:วิยก0าหนดข(-นมาเพ�%อลบุล'าง หร�อป็2องก�น หร�ออาจมากเก�นไป็อย*างช�ดเจน

การพยาบุาลผู้&'ป็:วิย Obesive –Compulsive Disorder

เป็2าหมายเพ�%อให'ผู้&'ป็:วิยควิบุค มพฤต�กรรมย0-าค�ดย0-าท0า

การป็ฏิ�บุ�ต�การพยาบุาล - ไม*ควิรไป็ย�บุย�-งห'ามให'ผู้&'ป็:วิย

ท0าพฤต�กรรมซ้ำ0-าๆ - ไม*ต0าหน�แต*ควิรหาสาเหต ของ

การท0าพฤต�กรรมน�-นๆ - จ�ดตารางก�จกรรมให'ผู้&'ป็:วิยท0า

เพ�%อเบุ�%ยงเบุนควิามสนใจ

Acute stress Disorder

ผู้&'ป็:วิยเผู้ช�ญก�บุเหต การณ�ท�%ท0าให'เก�ดการบุาดเจ1บุทางจ�ตใจ และเก�ดม�อาการต*าง ๆ เหม�อนก�บุท�%พบุใน PTSD

ควิามแตกต*าง ค�อ Acute Stress Disorder เก�ดข(-นเป็ นเวิลาอย*างน'อย 2วิ�นและมากท�%ส ด 4 ส�ป็ดาห� และเก�ดข(-นภายใน 4 ส�ป็ดาห� หล�งจากเก�ดเหต การณ�น�-น

Acute Stress Disorder ม�กส�มพ�นธ�ก�บุอาการ dissociate symptoms ซ้ำ(%งเด*นช�ดมากกวิ*าท�%พบุใน PTSD

ป็ระมาณร'อยละ 80 ของผู้&'ป็:วิยท�%เป็ น Acute Stress Disorder ต*อไป็จะเก�ดเป็ น PTSD

Post-traumatic stress disorder

1 บุ คคลเผู้ช�ญก�บุเหต การณ�ท�%ท0าให'เก�ดการบุาดเจ1บุทางจ�ตใจ (a traumatic event ) โดยม�ล�กษณะด�งต*อไป็น�- 2 อย*าง

11. บุ คคลได'พบุเห1น หร�อเผู้ช�ญก�บุเหต การณ�ท�%เก�%ยวิข'องก�บุการเส�ยช�วิ�ต หร�อการค กคามต*อช�วิ�ตของตนเองหร�อผู้&'อ�%น

12. การตอบุสนองของผู้&'ป็:วิยเก�%ยวิข'องก�บุควิามกล�วิอย*างร นแรง หร�อ หวิาดผู้วิา 2 เหต การณ�สยองขวิ�ญ ท�%กระทบุกระเท�อนจ�ตใจ จะกล�บุค�นมาและคงอย&*นานโดยม�ล�กษณะด�งต*อไป็น�- 1 อย*างหร�อมากกวิ*า

21. การระล(กเหต การณ�ท�%ผู้ ดข(-นมา และท0าให'ท กข�ทรมานใจ ซ้ำ0-าแล'วิซ้ำ0-าอ�ก

22. ควิามฝ่5นท�%ท0าให'ท กข�ทรมานใจเก�%ยวิก�บุเหต การณ�น�-นซ้ำ0-าแล'วิซ้ำ0-าอ�ก

23 การกระท0าหร�อควิามร& 'ส(กคล'ายก�บุวิ*า เหต การณ�ท�%กระทบุกระเท�อนใจ ก0าล�งเก�ดข(-นอ�ก

24 ควิามท กข�ทรมานใจอย*างร นแรง เม�%อเผู้ช�ญก�บุส�%งกระต 'นท�-งภายในและภายนอกท�%เป็ นส�ญล�กษณ�หร�อคล'ายคล(งก�บุเหต การณ�ท�%กระทบุกระเท�อนใจ

25 ป็ฏิ�ก�ร�ยาทางสร�รวิ�ทยา เม�%อเผู้ช�ญก�บุส�%งกระต 'นท�-งภายในและภายนอกท�%เป็ นส�ญล�กษณ�หร�อคล'ายคล(งก�บุเหต การณ�ท�%กระทบุกระเท�อนใจ

Post-traumatic stress disorder (ติ อ)

3. ม�การหล�กเล�%ยงท�%คงอย&*นาน ต*อส�%งเร'าท�%ส�มพ�นธ�ก�บุการบุาดเจ1บุทางจ�ตใจ และควิามร& 'ส(กเย1นชา (numbings ) ของการตอบุสนองท�%วิไป็ โดยม�ล�กษณะด�งต*อไป็น�- 3อย*างหร�อมากกวิ*า

31 ควิามพยายามท�%จะหล�กเล�%ยงควิามค�ด ควิามร& 'ส(ก หร�อการสนทนาท�%เก�%ยวิก�บุเหต การณ�น�-น

32 ควิามพยายามท�%จะหล�กเล�%ยงก�จกรรม สถ์านท�% หร�อบุ คคลท�%กระต 'น ให'ระล(กถ์(งเหต การณ�น�-น

33. ควิามไม*สามารถ์ท�%จะระล(กถ์(งส*วินส0าค�ญของเหต การณ�น�-น

34 ควิามสนใจและควิามสามารถ์ร*วิมม�อในก�จกรรมท�%ส0าค�ญลดลงไป็อย*างมาก

35 ควิามร& 'ส(กแยกต�วิเอง เห�นห*าง หร�อแป็ลกแยก จากผู้&'อ�%น

Post-traumatic stress disorder (ติ อ)

4. อาการของควิามต�%นต�วิท�%เพ�%มข(-นและคงอย&*นาน (ไม*ม�ก*อนเหต การณ�กระทบุกระเท�อนใจ ) โดยม�ล�กษณะด�งต*อไป็น�- 2 อย*างหร�อมากกวิ*า

41. นอนหล�บุยาก หร�อหล�บุ ๆ ต�%น ๆ 42. หง ดหง�ดหร�อแสดงควิามโกรธออกมาอย*าง

ร นแรง 43. ขาดสมาธ� 44. ระแวิดระวิ�งมากเก�นไป็ 45 สะด 'งตกใจมากเก�นป็กต�

5.ระยะเวิลาของควิามผู้�ดป็กต�นานกวิ*า 1 เด�อน6 .ระบุ Acute : ถ์'าช*วิงระยะเวิลาท�%ม�อาการน'อยกวิ*า 3

เด�อนChronic : ถ์'าช*วิงระยะเวิลาท�%ม�อาการเร�%มต'นของอาการ

อย*างน'อย 6 เด�อนหล�งจากส�%งท�%ท0าให'เก�ดควิามเคร�ยด

การร�กษา

1.การร�กษาด'วิยยาต'านควิามวิ�ตกก�งวิล 2. การร�กษาด'วิยจ�ตบุ0าบุ�ดและพฤต�กรรมบุ0าบุ�ด โดยวิ�ธ� Relaxation และ Desensitization

3. การร�กษาด'วิยวิ�ธ�ทางเล�อกอ�%น โดยใช'เทคน�คการลดควิามวิ�ตกก�งวิลซ้ำ(%งต'องใช'ให'เหมาะสมตามล�กษณะป็5ญหาของแต*ละบุ คคล เช*นการสร'างจ�นตนาการ การออกก0าล�งกาย การนวิดคลายเคร�ยด การท0าสมาธ� การเผู้ช�ญก�บุควิามวิ�ตกก�งวิลอย*างเป็ นระบุบุเป็ นต'น

การพยาบุาลผู้&'ป็:วิย Post-traumatic stress disorder (PTSD)

เป็2าหมายเพ�%อให'ผู้&'ป็:วิยยอมร�บุร& 'ป็5ญหาท�%กระทบุกระเท�อนจ�ตใจและด0าเน�นช�วิ�ตของตนอย*างม�เป็2าหมาย

การป็ฏิ�บุ�ต�การพยาบุาล- จ�ดให'ม�บุ คคลอย&*ก�บุผู้&'ป็:วิย ร*วิม

ก�บุผู้&'ป็:วิยป็ระเม�นสาเหต และวิางแผู้นจ�ดการป็5ญหาของผู้&'ป็:วิย ป็5จจ บุ�นน�ยมใช' Cognitive behavior therapy

การพยาบาลผู้"�ม%ภาวะซึ6มเศร�า

ค์วามหมาย ภาวิะซ้ำ(มเศีร'าเป็ นป็ฏิ�ก�ร�ยาจากการส&ญเส�ย ท0าให'เก�ดควิามร& 'ส(กม�ดมน เหน�%อยหน*าย หดห&* จ�ตใจอ*อนเพล�ย ท'อแท' ส�-นหวิ�ง ร& 'ส(กไร'ค ณค*า อาจเก�ดควิามร& 'ส(กไม*อยากม�ช�วิ�ตอย&*ต*อไป็ และท0าร'ายตนเองในท�%ส ด

สุาเหติ�สาเหต ของควิามเศีร'าม�กเก�ดจากเหต การณ�ในช�วิ�ตป็ระจ0าวิ�น และ

ป็5ญหาต*างๆ เก�ดการส&ญเส�ยบุ คคล หร�อส�%งของท�%เป็ นท�%ร �ก

ควิามผู้&กพ�น ค�ดส�บุสนอย&*ก�บุส�%งท�%ผู้*านไป็ และป็ร�บุต�วิไม*ได'

สภาพร*างกายและอารมณ� ม�การเป็ล�%ยนแป็ลงตามวิ�ย

ป็ระสบุการณ�การส&ญเส�ย เช*น การส&ญเส�ยบุ คคล พบุแต*เหต การณ�ส&ญเส�ยอย&*เสมอ และส�%งท�%ส&ญเส�ยเป็ นส�%งท�%ม�ควิามหมายต*อบุ คคลน�-นๆ

การป็ระเม�นภาวิะซ้ำ(มเศีร'า ภาวิะซ้ำ(มเศีร'าม�ผู้ลกระทบุต*อผู้&'ป็:วิยท�-ง

ทางด'านร*างกาย จ�ตใจ อารมณ�และส�งคม หลายป็ระการข(-นอย&*ก�บุอาการ และระด�บุควิามร นแรง พยาบุาลจะต'องส�งเกตและป็ระเม�นภาวิะซ้ำ(มเศีร'าในผู้&'ป็:วิยตามเกณฑ์�การวิ�น�จฉ�ยภาวิะซ้ำ(มเศีร'า เช*น ม�ส�หน'าเศีร'า อ*อนเพล�ย ม�ควิามร& 'ส(กไร'ค*า ส&ญเส�ยคนร�ก หร�อม�ควิามค�ดฆ่*าต�วิตาย เป็ นต'น

หล�กการพยาบุาลภาวิะซ้ำ(มเศีร'าหล�กการพยาบุาล ก0าหนดแนวิทางช*วิยเหล�อเป็ น

2 ระยะ ค�อ 1 ก0าหนดเป็2าหมายระยะส�-น- เน'นการป็2องก�นการท0าร'ายตนเอง- ให'ควิามช*วิยเหล�อถ์'าผู้&'ป็:วิยเส�ยใจจนขาดสต�- เน'นการป็ร�บุต�วิก�บุสถ์านการณ� การระบุายป็5ญหา2 ก0าหนดเป็2าหมายระยะยาวิ- ท0าควิามเข'าใจป็5ญหา การฝ่@กการเผู้ช�ญป็5ญหา- สร'างค ณค*าและเป็2าหมายในตนเอง3. การพยาบุาลระยะป็:วิยด'วิยโรคอารมณ�ซ้ำ(มเศีร'า

การพยาบาลผู้"�ปั1วยที่%&ม%ค์วามผู้(ด็ปักติ(ที่างด็�านอารมณ์� (Mood Disorders)

Mood Disorders : โรคอารมณ�แป็รป็รวิน เป็ นควิามผู้�ดป็กต�ของอารมณ�เป็ นอาการเด*น โดยม�อารมณ�เศีร'าผู้�ดป็กต� ร'องไห' อ*อนเพล�ย อยากตาย หร�อม�อารมณ�ด�มากผู้�ดป็กต� คร(กคร�-น พ&ดมาก ผู้&'ป็:วิยอาจม�อาการเพ�ยงด'านเด�ยวิ หร�อท�-งสองด'านก1ได' ควิามผู้�ดป็กต�ด'านอารมณ�ท�%พบุบุ*อยค�อ

1. ควิามผู้�ดป็กต�ด'านอารมณ�ชน�ดซ้ำ(มเศีร'า (Depressive Disorder)

2. ควิามผู้�ดป็กต�ด'านอารมณ�ชน�ดคล 'มคล�%ง (Mania Episodes)

3. โรคอารมณ�แป็รป็รวิน (Bipolar Disorders ) ซ้ำ(%งม�ล�กษณะการแสดงออกด'านอารมณ�เศีร'าสล�บุก�บุอารมณ�เร�งร*า

ค์วามผู้(ด็ปักติ(ด็�านอารมณ์�ช่น(ด็เศร�า (Depressive Disorders)

เป็ นภาวิะจ�ตใจท�%หม*นหมอง หดห&* เศีร'า ร*วิมก�บุควิามร& 'ส(กท'อแท' หมดหวิ�งมองโลกในแง*ร'าย ม�ควิามร& 'ส(กผู้�ด ร& 'ส(กม�ค ณค*าในตนเองต0%า ต0าหน�ตนเอง ผู้&'ป็:วิยจะม�อารมณ�เศีร'าตลอดวิ�น เก�อบุท กวิ�นเป็ นเวิลาอย*างน'อย 2 ส�ป็ดาห� อาการท�%เก�ดข(-นไม*ใช*อาการท�%เก�ดจากโรคจ�ตชน�ดอ�%น ไม*เคยม�อาการเป็ล�%ยนแป็ลงด'านจ�ตอารมณ�ชน�ดเร�งร*า ( Mania) อารมณ�ชน�ดซ้ำ(มเศีร'า แบุ*งเป็ น Major depressive disorder และ Dysthymic disorder

ระด็�บของภาวะซึ6มเศร�า (APA, 2000)

1. ภาวะซึ6มเศร�าระด็�บน�อย (Mild Depression ) 2. ภาวะซึ6มเศร�าระด็�บปัานกลาง (Moderate Depression)

3. ภาวะซึ6มเศร�าระด็�บร�นแรง (Severe Depression)

ภาวะซึ6มเศร�าระด็�บน�อย (Mild Depression)

ภาวะซึ6มเศร�าระด็�บน�อย (Mild Depression ) ค�อ ภาวิะอารมณ�ไม*สดช�%น ไม*แจ*มใส (Blue Moods) บุ คคลอาจร& 'ส(กเศีร'าในบุางคร�-ง ซ้ำ(%งบุางท�ก1ม�สาเหต และเหต ผู้ลเพ�ยงพอ ในบุางคร�-งก1ไม*ม�สาเหต ใดๆ เลย อาจจะม�อารมณ�เศีร'า หากเหน1ดเหน�%อยมากๆ ขาดคนเห1นใจ ร& 'ส(กวิ*าถ์&กทอดท�-งให'อย&*คนเด�ยวิ ขาดคนเข'าใจ ควิามภ&ม�ใจถ์&กท0าลาย ภาพพจน�เก�%ยวิก�บุต�วิเองถ์&กบุ�%นทอน เป็ นต'น

2. ภาวะซึ6มเศร�าระด็�บปัานกลาง (Moderate Depression)

ภาวะซึ6มเศร�าระด็�บปัานกลาง (Moderate Depression) อารมณ�เช*นเด�ยวิก�บุอาการเศีร'าในระด�บุน'อยแต*ร นแรงกวิ*า กระทบุต*อช�วิ�ตครอบุคร�วิ การงาน แต*ย�งสามารถ์ด0าเน�นช�วิ�ตป็ระจ0าวิ�นได' แม'วิ*าจะไม*สมบุ&รณ�น�ก เป็ นป็ฏิ�ก�ร�ยาตอบุโต'ต*อภาวิะการส&ญเส�ยและเหต การณ�ค�บุข�น ผู้&'ท�%อย&*ในภาวิะเศีร'าชน�ดน�- จะร& 'ส(กอ(ดอ�ดใจ ไม*สบุายใจเป็ นเวิลานาน ป็วิดใจ พ&ดล0าบุาก ค�ดช'า อาจม�ควิามวิ�ตกก�งวิลซ้ำ(%งแสดงออกโดยการย0-าค�ดย0-าท0า

3. ภาวะซึ6มเศร�าระด็�บร�นแรง (Severe Depression)

ภาวะซึ6มเศร�าระด็�บร�นแรง (Severe Depression ) หมายถึ6ง ค์วามเศร�าม%ระด็�บล6กข6*น และเปั9นนาน ม%การเปัล%&ยนแปัลงพฤติ(กรรมอย างเห�นได็�ช่�ด็ สุนใจสุ(&งแวด็ล�อมน�อยลง ว(ติกก�งวลสุ"ง นอนไม หล�บ สุาเหติ�ของค์วามเศร�าม�กจะมาจากภายในติ�วบ�ค์ค์ลน�*นไม สุามารถึปัฏิ(บ�ติ(ภาระหน�าที่%&ของตินได็�อย างม%ปัระสุ(ที่ธิ(ภาพ ม�กจะถึอนติ�วจากโลกของค์วามจร(ง อาจม%อาการหลงผู้(ด็ หร-อปัระสุาที่หลอน อาจม%ค์วามค์(ด็หร-อพยายามที่�าร�าย ตินเองเน-&องมาจากค์วามหลงผู้(ด็ หร-อเน-&องจากปัระสุาที่หลอน

Major Depressive Disorder

ล�กษณ์ะที่างค์ล(น(ก อารมณ�เศีร'า หดห&* สะเท�อนใจร'องไห'ง*าย ในผู้&'ป็:วิย

ไทยอาจไม*บุอกวิ*าเศีร'า แต*จะบุอกวิ*าร& 'ส(กเบุ�%อหน*ายไป็หมด จ�ตใจห*อเห�%ยวิ ไม*ม�ควิามส ขสบุายใจหร�อสดช�%นเหม�อนเด�ม อยากอย&*คนเด�ยวิ อาการอ�%น เช*น นอนไม*หล�บุ เบุ�%ออาหาร น0-าหน�กลดลงช�ดเจน ร& 'ส(กอ*อนเพล�ยท�-งวิ�น ผู้&'ป็:วิยหญ�งอาจม�ป็ระจ0าเด�อนผู้�ดป็กต� การเคล�%อนไหวิก1จะเช�%องช'า พ&ดน'อย ค�ดนาน บุางรายอาจม�กระส�บุกระส*าย พบุบุ*อยวิ*าผู้&'ป็:วิยม�สมาธ�ลดลง หลงล�มง*าย ควิามค�ดอ*านเช�%องช'าลง ล�งเล มองโลกมองช�วิ�ตในแง*ลบุ ค�ดวิ*าช�วิ�ตตนเองไม*ม�ค ณค*า ค�ดอยากตาย หร�อพยายามฆ่*าต�วิตาย

การว(น(จฉี�ย Major Depressive Episode

A. ม�อาการต*อไป็น�- ≥ 5 ข'อ ร*วิมก�นนาน 2 ส�ป็ดาห� และม�การเป็ล�%ยนแป็ลงในด'านต*าง ๆ ไป็จากแต*ก*อน โดยต'องม�อาการ อย*างน'อย 1 ข'อ ของ (1)depressive mood หร�อ 2 loss of interest or pleasure (เบุ�%อหน*าย ไม*ม�ควิามส ข) 1. ม�อารมณ�เศีร'าเป็ นส*วินใหญ*ของวิ�น แทบุท กวิ�น โดยได'

จากการบุอกเล*าของผู้&'ป็:วิย (เช*น ร& 'ส(กเศีร'า หร�อวิ*างเป็ล*า ) หร�อจากการส�งเกตเห1นของผู้&'อ�%น (เช*น เห1นวิ*าร'องไห')

หมายเหต : ในเด1กและวิ�ยร *นอาจเป็ นอารมณ�หง ดหง�ด 2. loss of interest or pleasure (ควิามสนใจ

หร�อควิามส ขในก�จกรรมต*าง ๆ ท�-งหมด หร�อแทบุท�-งหมดลดลงอย*างมาก ) โดยเป็ นส*วินใหญ*ของวิ�น แทบุท กวิ�น (โดยได'จากการบุอกเล*าของผู้&'ป็:วิย หร�อจากการส�งเกตของผู้&'อ�%น)

การว(น(จฉี�ย Major Depressive Episode

3. น0-าหน�กลดลงโดยไม*ได'เก�ดจากการค มอาหาร หร�อเพ�%มข(-นอย*างม�ควิามส0าค�ญ (ได'แก*น0-าหน�กเป็ล�%ยนแป็ลงมากกวิ*าร'อยละ 5 ต*อเด�อน ) หร�อม�การเบุ�%ออาหารหร�อเจร�ญอาหารแทบุท กวิ�น หมายเหต : ในเด1กด&วิ*าน0-าหน�กไม*เพ�%มข(-นตามท�%ควิรจะเป็ น

4. นอนไม*หล�บุ หร�อหล�บุมากไป็ 5. psychomotor agitation หร�อ retardation แทบุท กวิ�น (จากการส�งเกตของผู้&'อ�%น ไม*ใช*เพ�ยงจากควิามร& 'ส(กของผู้&'ป็:วิย)

6. fatigue หร�อ loss of energy : ร& 'ส(กอ*อนเพล�ย หร�อไร'เร�%ยวิแรงแทบุท กวิ�น

7. ร& 'ส(กตนเองไร'ค*า หร�อร& 'ส(กผู้�ดอย*างไม*เหมาะสมหร�อมากเก�นควิร (อาจถ์(งข�-นหลงผู้�ด ) แทบุท กวิ�น (ม�ใช*เพ�ยงแค*การลงโทษต�วิเองหร�อร& 'ส(กผู้�ดท�%ป็:วิย)

8. สมาธ�หร�อควิามสามารถ์ในการค�ดอ*านลดลงหร�อต�ดส�นใจอะไรไม*ได'แทบุท กวิ�น (โดยได'จากการบุอกเล*าของผู้&'ป็:วิย หร�อ)

9. ค�ดถ์(งเร�%องการตายอย&*เร�%อย ๆ (ม�ใช*วิ*ากล�วิแค*จะตาย ) ค�ดอยากตายอย&*เร�%อย ๆ โดยม�ได'วิางแผู้นแน*นอน หร�อพยายามฆ่*าต�วิตายหร�อม�แผู้นในการฆ่*าต�วิตายไวิ'แน*นอน

การว(น(จฉี�ย Major Depressive Episode

B. อาการด�งกล*าวิม�ได'เข'าเกณฑ์�ของ Mixed Episode

C. อาการเหล*าน�-ท0าให'ผู้&'ป็:วิยม�ควิามท กข�ทรมานอย*างม�ควิามส0าค�ญทางการแพทย� หร�อก�จกรรมด'านส�งคม การงาน หร�อด'านอ�%น ๆ ท�%ส0าค�ญบุกพร*องลง

D. ไม*ได'เก�ดจากยา สารเสพต�ด หร�อควิามเจ1บุป็:วิยทางกาย (เช*น hypothyroidism)

E. อาการไม*ได'เข'าก�บุ bereavement ได'ด�กวิ*า ได'แก* ม�อาการคงอย&*นานกวิ*า 2 เด�อน หล�งการส&ญเส�ยผู้&'ท�%ตนร�ก หร�อม�หน'าท�%บุกพร*องลงมาก หมกม *นก�บุควิามค�ดวิ*าตนไร'ค*าอย*างผู้�ดป็กต� ม�ควิามค�ดฆ่*าต�วิตาย ม�อาการโรคจ�ต หร�อ psychomotor retardation

Dysthymic disorder

อาการต*างๆ คล'ายก�บุใน Major depressive disorders แต*ร นแรงน'อยกวิ*า อาการท�%พบุบุ*อยส*วินใหญ*เป็ นด'านอารมณ�และควิามค�ด โดยผู้&'ป็:วิยจะม�อาการเบุ�%อหน*ายท'อแท' มองโลกในแง*ร'ายอาการส0าค�ญ จะม�อารมณ�เศีร'าแทบุท�-งวิ�น เป็ นเวิลานานกวิ*า 2 ป็F ในเด1กและวิ�ยร *นอาจม�อารมณ�หง ดหง�ดและเป็ นอย*างน'อย 1 ป็F ส*วินใหญ*เร�%มม�อาการต�-งแต*วิ�ยร *น อาการเร�%มเป็ นแบุบุค*อยเป็ นค*อยไป็ และเป็ นโรคค*อนข'างเร�-อร�ง อาการข(-นลงเป็ นช*วิงๆ

ค์วามผู้(ด็ปักติ(ด็�านอารมณ์�ช่น(ด็ค์ล��มค์ล�&ง (Manic episodes)

ภาวะค์ล��มค์ล�&ง เป็ นควิามผู้�ดป็กต�ของอารมณ�ท�%ม�ล�กษณะ อารมณ�คลร�-นเครง ค(กค�ก หร�อหง ดหง�ดอย*างผู้�ดป็กต�เป็ นเวิลาต�ดต*อก�นอย*างน'อย 1 ส�ป็ดาห� (หร�อนานเท*าไรก1ได'ในกรณ�ท�%จ0าเป็ น ต'องพ�กร�กษาต�วิในโรงพยาบุาล) แบุ*งเป็ น 3 ระด�บุ ด�งน�-

1. Hypomania ควิามแป็รป็รวินทางอารมณ� ย�งไม*ร นแรง อาจท0าให'หน'าท�%ทางส�งคมและการท0างานม�ควิามบุกพร*อง อาการส0าค�ญได'แก* อารมณ�ด� ด&ม�ควิามส ข แต*จะแป็รป็รวินง*ายเม�%อถ์&กข�ดใจ อารมณ�ไม*คงท�% ค�ดวิ*าตนเองเป็ นใหญ*เป็ นโต ขาดสมาธ� พ&ดมาก เส�ยงด�ง สนใจในเร�%องเพศีตรงข'าม ใช'จ*าย ฟั :มเฟัGอย

2. Acute mania ม�ควิามร นแรงข(-นต'องได'ร�บุการร�กษา อาการท�%พบุ สน กสนาน คร(กคร�-น ร�%นเร�ง ไม*สอดคล'องก�บุเหต การณ� อารมณ�แป็รป็รวินง*าย อาจหง ดหง�ดก'าวิร'าวิ อาละวิาดโดยไม*ม�เหต ผู้ล ส�บุสน พ&ดมาก โวิยวิาย ค�ดวิ*าตนม�อ0านาจเหน�อผู้&'อ�%น อาจม�หลงผู้�ดหวิาดระแวิงได' ไม*อย&*น�%ง ไม*ก�น ไม*นอน เข'าส�งคมบุ*อย ใช'จ*ายเง�นมาก ต�ดส�นใจเร1วิขาดการไตร*ตรอง

3. Delirious mania เป็ นระยะท�%ม�ควิามร นแรงมาก ม�กไม*ค*อยพบุ ถ์'าม�การร�กษามาก*อน อาการท�%พบุได'แก* หง ดหง�ดมาก ควิบุค มไม*ได' ควิามค�ดส�บุสน ไม*ร�บุร& ' วิ�น เวิลาสถ์านท�% บุ คคล หลงผู้�ดป็ระสาทหลอนช�ดเจน ม�พฤต�กรรมวิ *นวิาย เป็ นอ�นตรายต*อผู้&'อ�%น

การว(น(จฉี�ย Manic episodes

A . ม�ช*วิงท�%ม�อารมณ�ค(กค�ก หร�ออารมณ�หง ดหง�ดท�%ผู้�ดป็กต�และคงอย&*ตลอดอย*างช�ดเจนนานอย*างน'อย 4 วิ�น

B. ช*วิงท�%ม�ควิามผู้�ดป็กต�ด'านอารมณ�ต'องม�อาการด�งต*อไป็น�-อย&*ตลอดอย*างน'อย 3 อาการ (หร�อ 4 อาการหากม�เพ�ยงอารมณ�หง ดหง�ด ) และอาการเหล*าน�-

ร นแรงอย*างม�ควิามส0าค�ญ 1. ม� self-esteem เพ�%มข(-นมาก หร�อม�ควิามค�ดวิ*าตนย�%งใหญ* (grandiosity)

2. decreased need of sleep (ม�ควิามต'องการนอนลดลง) 3. more talkative หร�อ pressure of speech (พ&ดค ยมากกวิ*าป็กต�) 4. flight of idea หร�อผู้&'ป็:วิยร& 'ส(กวิ*าควิามค�ดแล*นเร1วิ

5. วิอกแวิก (distractibility ) : ถ์&กด(งด&ดควิามสนใจได'ง*าย 6. ท0าก�จกรรมซ้ำ(%งม�จ ดหมายเพ�%มข(-นมาก (ไม*วิ*าจะเป็ นด'านส�งคม การงานหร�อการ

เร�ยน หร�อด'านเพศี ) หร�อ psychomotor agitation7. หมกม *นอย*างมากก�บุก�จกรรมท�%ท0าให'เพล�ดเพล�น แต*ม�กจะม�ควิามย *งยากตาม

มา (เช*น ใช'จ*ายไม*ย�-ง ไม*ย�บุย�-งใจเร�%องเพศี)C. ระยะท�%ม�อาการม�ควิามส�มพ�นธ�ก�บุการเป็ล�%ยนแป็ลงในด'านต*าง ๆ ซ้ำ(%งม�ใช*

ล�กษณะป็ระจ0าของบุ คคลน�-นขณะไม*ม�อาการอย*างเห1นได'ช�ดD. ผู้&'อ�%นส�งเกตเห1นควิามผู้�ดป็กต�ด'านอารมณ�และการเป็ล�%ยนแป็ลงE. ระยะท�%ม�อาการไม*ร นแรงถ์(งก�บุท0าให'ก�จกรรมด'านส�งคม หร�อการงาน

บุกพร*องลงมาก หร�อท0าให'ต'องอย&*โรงพยาบุาล และไม*ม�อาการโรคจ�ตF. อาการไม*ได'เก�ดจากยา สารเสพต�ด หร�อการร�กษาอ�%น หร�อโรคทางกาย (เช*น

hyperthyroidism)

ค์วามผู้(ด็ปักติ(ด็�านอารมณ์�แปัรปัรวน (Bipolar Disorders)

เป็ นโรคอารมณ�แป็รป็รวินท�%ผู้&'ป็:วิยม�อาการ mania หร�อ hypomania สล�บุก�บุ major depressive episode อาการน0าท�%ส0าค�ญค�อ ม�อารมณ�โดยท�%วิไป็เศีร'า บุางคนอาจจะม�อาการนอนไม*หล�บุ น0-าหน�กต�วิลด ม�กจะเร�%มเก�ดอาการในช*วิงอาย 21-25 ป็F อ�ตราการเก�ดอาการในหญ�งและชายเท*า ๆ ก�น ม�กจะพบุวิ*าอาการท�%เก�ดคร�-งแรกในชายเป็ นป็ระเภทเร�งร*าเป็ นอาการน0า (manic episode) ส*วินในผู้&'หญ�งจะพบุอาการซ้ำ(มเศีร'าเป็ นอาการน0า (major depressive episode)

Bipolar disorders ม�ควิามแตกต*างจาก Major depressive disorder ค�อการม�ป็ระวิ�ต�ของอารมณ�เร�งร*า (manic) หร�อม�ภาวิะอารมณ�เร�งร*าในระด�บุต0%า (hypomanic) มาก*อน และถ์'าเป็ร�ยบุเท�ยบุด'านอาการควิามร นแรงแล'วิ Bipolar disorders จะม�อาการร นแรงน'อยกวิ*า และไม*ม�อาการทางจ�ต (psychotic) เหม�อนก�บุภาวิะควิามผู้�ดป็กต�ชน�ด major depressive disorder

ล�กษณะการแสดงออกด็�านพฤติ(กรรม จะม�พละก0าล�งมาก นอนน'อย ไม*ม�อาการ

ง*วิงนอนให'เห1นแม'วิ*าจะนอนน'อย พ&ดมากและพ&ดไม*หย ด (Pressure speech) และเป็ล�%ยนเร�%องไป็เร�%อย ๆ ม�ควิามค�ดพร�%งพร& (Flight of ideas) ห�นเหควิามสนใจง*าย (Distractibility) อย&*น�%งไม*ได' โอ'อวิดตนเอง (Inflated self – esteem) ใช'จ*ายส�-นเป็ล�อง

ด็�านค์วามค์(ด็ ควิามค�ดพร�%งพร& ม�ควิามค�ดท�%บุ*งบุอกวิ*าการต�ดส�นใจไม*ด� ขาดวิ�จารณญาณ ถ์(งแม'วิ*าผู้&'ป็:วิยเหล*าน�-ไม*เส�ยด'านสต�ป็5ญญา ในรายท�%เป็ นร นแรงจะพบุม�อาการหลงผู้�ดหร�อป็ระสาทหลอน โดยเน�-อหาม�กเก�%ยวิก�บุเร�%องของอ0านาจวิ�เศีษ ศีาสนา หร�อบุางคร�-งอาจม�ล�กษณะแป็ลก ๆ เช*นเด�ยวิก�บุท�%พบุในโรค schizophrenia

ด็�านอารมณ์� อารมณ�แกวิ*งมาก จากอารมณ�ด�ไป็เป็ นอารมณ�เศีร'า ขาดควิามย�บุย�-งช�%งใจ ไม*ค*อยค0าน(งถ์(งผู้&'อ�%นหร�อกฎเกณฑ์�หาก ข�ดขวิางในส�%งท�%ตนต'องการจะหง ดหง�ด ฉ นเฉ�ยวิ

Bipolar disorders

แบุ*งเป็ น1. Bipolar I Disorder เป็ นควิามผู้�ดป็กต�ด'านอารมณ�ท�%

ม�ล�กษณะส0าค�ญ ค�อ ม�อารมณ�เร�งร*า (mania) เป็ นอาการน0ามาก*อน เก�ดอย*างน'อย 1 คร�-ง หร�อมากกวิ*า 1 คร�-ง ร*วิมก�บุการม�ป็ระวิ�ต�การเป็ล�%ยนแป็ลงด'านอารมณ�ท�%ม�ล�กษณะซ้ำ(มเศีร'า ภาวิะอารมณ�ผู้�ดป็กต�เก�ดข(-นอย*างท�นท�ท�นใดและเป็ล�%ยนเร1วิ จะเป็ล�%ยนจากภาวิะเร�งร*าไป็เป็ นภาวิะซ้ำ(มเศีร'าอย*างเร1วิ ควิามผู้�ดป็กต�ทางอารมณ�จะคงอย&*เป็ นเวิลาหลายวิ�นจนถ์(งหลายเด�อน และบุ คคลจะไม*ตระหน�กวิ*าตนเองม�อารมณ�ผู้�ดป็กต� ม�พฤต�กรรมเป็ล�%ยนจากเด�ม จ(งไม*ยอมท�%จะร�บุการร�กษา

2. Bipolar II Disorder ควิามผู้�ดป็กต�ทางอารมณ�ท�%ม�ล�กษณะอารมณ�ซ้ำ(มเศีร'า (depress ) เป็ นอาการน0ามาก*อน การเก�ดอารมณ�เศีร'าอาจจะเก�ดข(-นอย*างน'อย 1 คร�-ง หร�อมากกวิ*า 1 คร�-ง อาจจะม�ภาวิะการณ� แป็รเป็ล�%ยนทางด'านอารมณ�ชน�ดเร�งร*าระด�บุอ*อน (hypomanic episode) มาก*อน ไม*ม�ป็ระวิ�ต�ของภาวิะการณ�แป็รเป็ล�%ยนด'านอารมณ�ชน�ดเร�งร*า (true manic episode)

การว(น(จฉี�ย Bipolar I disorder

A. ม�อารมณ� elevated mood, euphoria หร�อ expansive mood หร�อ irritable mood อย*างผู้�ดป็กต� และคงอย&*นานอย*างน'อย 1 ส�ป็ดาห� (หร�อนานเท*าใดก1ได'หากต'องอย&*ในโรงพยาบุาล)B. ในช*วิงท�%ม�ควิามผู้�ดป็กต�ด'านอารมณ�น�- พบุม�อาการด�งต*อไป็น�-อย&*ตลอดอย*างน'อย 3 อาการ (หร�อ 4 อาการหากม�เพ�ยงอารมณ�หง ดหง�ด ) และอาการเหล*าน�-ร นแรงอย*างม�ควิามส0าค�ญ

1 ม� self-esteem เพ�%มข(-นมาก หร�อม� grandiosity 2 . decreased need of sleep 3. more talkative หร�อ pressure of speech 4. flight of idea หร�อ ควิามค�ดแล*นเร1วิ 5 . วิอกแวิก (distractibility) : ถ์&กด(งด&ดควิามสนใจได'ง*าย

6. psychomotor agitation หร�อ ท0าก�จกรรมซ้ำ(%งม�จ ดหมายเพ�%มข(-นมาก (ไม*วิ*าจะเป็ นด'านส�งคม การงานหร�อการเร�ยน หร�อด'านเพศี)

7. หมกม *นอย*างมากก�บุก�จกรรมท�%ท0าให'เพล�ดเพล�น

การว(น(จฉี�ย Bipolar I disorder (ติ อ)

C. อาการไม*เข'าเกณฑ์�การวิ�น�จฉ�ย Mixed Episode

D. ควิามผู้�ดป็กต�ด'านอารมณ�ท�%เก�ดข(-นร นแรงจนท0าให'ม�ควิามบุกพร*องอย*างมากในด'านการงาน หร�อก�จกรรมทางส�งคมตามป็กต� หร�อส�มพ�นธภาพก�บุผู้&'อ�%น หร�อท0าให'ต'องอย&*ในโรงพยาบุาลเพ�%อป็2องก�นอ�นตรายต*อตนเองหร�อผู้&'อ�%น หร�อม�อาการโรคจ�ต

E. อาการไม*ได'เก�ดจากยา สารเสพต�ด หร�อการร�กษาอ�%น หร�อโรคทางกาย (เช*น hyperthyroidism)

สุาเหติ�ของค์วามผู้(ด็ปักติ(ที่างอารมณ์� 1. ปั�จจ�ยด็�านช่%วภาพ สารช�วิเคม� (Monoamine) ท�%ม�ผู้ลท0าให'เก�ดภาวิะอารมณ�ซ้ำ(มเศีร'าหร�อภาวิะอารมณ�ล�งโลดโดยพบุวิ*า ถ์'าระด�บุ serotonin น�-ม�น'อยก1จะท0าให'เก�ดภาวิะอารมณ�ซ้ำ(มเศีร'าได'

2. ปั�จจ�ยที่างด็�านสุ�งค์ม เหต การณ�เคร�ยด ภาวิะท�%บุ คคลม�การส&ญเส�ย ได'แก* บุ คคลท�%ร�ก หน'าท�%การงาน ค ณค*าในตนเอง เด1กท�%ถ์&กทอดท�-ง ม�กจะเต�บุโตข(-นเป็ นผู้&'ใหญ*ท�%ม�อารมณ�เศีร'า

3 . ปั�จจ�ยด็�านการเร%ยนร"� ทฤษฎ�การเร�ยนร& 'เห1นวิ*าภาวิะควิามซ้ำ(มเศีร'าเก�ดจากการท�%บุ คคลมองเหต การณ�และแป็ล เหต การณ�ไป็ในทางลบุ เป็ นภาวิะ Learned helplessness

4. ยา /สุารเค์ม% Reserpine ใช'ในการร�กษาโรคควิามด�นโลห�ตส&ง จะลด Biogenic Amineท0าให'ซ้ำ(มเศีร'า M.A.O. Inhibitor ท�%ใช'ร�กษาโรควิ�ณโรค จะเพ�%ม Biogenic Amineท0าให'ผู้&'ป็:วิยร*าเร�ง การม� Steroid out put เพ�%มข(-น ผู้&'ป็:วิยจะซ้ำ(มเศีร'า

5. ล�กษณ์ะบ�ค์ล(กภาพของบ�ค์ค์ล ม�กพบุในคนข�-อาย หวิ� %นไหวิง*าย วิ�ตกก�งวิลง*าย ระม�ดระวิ�งตนเองมากเก�นไป็ ไม*ม�ควิามเช�%อม�%นในตนเอง ม�แนวิโน'มท0าร'ายตนเองและผู้&'อ�%น

6. สุ�มพ�นธิภาพก�บบ�ค์ค์ลอ-&นไม ด็% บุ คคลท�%กล�วิการต�ดต*อก�บุบุ คคลอ�%น กล�วิผู้&'อ�%นท0าร'าย ม�กใช' กลไกทางจ�ต แบุบุ Introjection และ Projection จ(งท0าให'เป็ นคนแยกต�วิเองออกจากส�งคม เก1บุต�วิ และซ้ำ(มเศีร'า

7. การอบรมเล%*ยงด็" พ*อแม*ท�%ให'ควิามส0าค�ญก�บุควิามส0าเร1จมากกวิ*าควิามถ์&กต'องหร�อส�%งท�%ด�งาม เด1กจะขาดแนวิทางส0าค�ญท�%จะน0าไป็ส&*ควิามส0าเร1จ จ(งท0าให'ไม*พอใจในอนาคต ส ดท'ายจะล'มเหลวิ แล'วิซ้ำ(มเศีร'า

การพยาบาลผู้"�ปั1วยที่%&ม%ค์วามผู้(ด็ปักติ(ที่างด็�านอารมณ์�

หล�กการส0าค�ญท�%ส ด1. ด็"แลเร-&องสุ�ขอนาม�ยและค์วามปัลอด็ภ�ยของผู้"�ปั1วย

ผู้&'ป็:วิยท�%ม�ควิามผู้�ดป็กต�ด'านอารมณ�ชน�ดซ้ำ(มเศีร'า และชน�ด เร�งร*าล�งโลกจะไม*สนใจในเร�%องส ขอนาม�ย ไม*สนใจเร�%องการร�บุป็ระทานอาหารและน0-า

2. การเฝ้4าระว�งเร-&องการให�ยาและ S/E เช*น ป็ากแห'ง คอแห'งกระหายน0-า ควิามด�นโลห�ตต0%า อาการไม*ส ขสบุายท�%เก�ดจากยาจะท0าให'ผู้&'ป็:วิยไม*ร*วิมม�อในการร�กษา ผู้&'ป็:วิยอาจจะบุอกวิ*าหน'าม�ดจะเป็ นลมหล�งได'ร�บุยา ซ้ำ(%งเป็ นผู้ลจากควิามด�นโลห�ตต0%าจากยา

3. การให�ค์วามร"�แก ผู้"�ปั1วย เร�%องการใช'ยาต'านเศีร'าเพ�%อการร�กษา ค�อฤทธ�Hข'างเค�ยงท�%เก�ดจากยา เช*น อาการป็ากแห'งและคอแห'ง ก1ให'จ�บุน0-าบุ*อย ๆ หร�ออมก'อนน0-าแข1งเล1ก การป็2องก�นอาการหน'าม�ด วิ�งเวิ�ยนเน�%องจากควิามด�นโลห�ตต0%าโดยการล กน�%งหร�อล กเด�นช'า ๆ ให'ควิามร& 'เร�%องระยะเวิลาท�%ยาจะออกฤทธ�H ต'องใช'เวิลา 3-4 ส�ป็ดาห�

การพยาบาลผู้"�ปั1วยที่%&ม%ค์วามผู้(ด็ปักติ(ที่างด็�านอารมณ์�

4. การใช่�กระบวนการพยาบาล การด&แลผู้&'ป็:วิยโดยใช'กระบุวินการพยาบุาลจะช*วิยให'พยาบุาลม�

ท�ศีทางในการด&แลผู้&'ป็:วิยด�ข(-น การวิ�น�จฉ�ยป็5ญหาส0าหร�บุการพยาบุาลข(-นอย&*ก�บุล�กษณะและอาการผู้&'ป็:วิย

4.1 การปัระเม(นสุภาพผู้"�ปั1วย การป็ระเม�นสภาพท�%วิ ๆ ไป็ ควิามค�ด การร�บุร& ' อาการแสดงท�%ผู้�ดไป็จากป็กต�ท�%เป็ นสาเหต ท0าให'ผู้&'ป็:วิยต'องเข'าร�บุการร�กษาต�วิในโรงพยาบุาล ป็ระเม�นควิามค�ดและพฤต�กรรมท0าร'ายตนเอง ควิามค�ดและพฤต�กรรมท�%บุ*งบุอกจะฆ่*าต�วิตาย ใช'แหล*งข'อม&ลหลายแหล*งร*วิมก�น เช*น จากต�วิผู้&'ป็:วิย ญาต� การส�งเกตขณะให'ส�มภาษณ� และจากการบุอกเล*าของท�มพยาบุาลเวิรอ�%น ๆ ท�%ด&แลผู้&'ป็:วิย4.2 การว(น(จฉี�ยพยาบาลต*อไป็น�-เป็ นต�วิอย*างข'อวิ�น�จฉ�ยพยาบุาลในผู้&'ป็:วิยซ้ำ(มเศีร'าท�%ม�อาการเศีร'าเป็ นอาการน0า เช*น

1. ม�ควิามบุกพร*องในด'านการด&แลตนเองเน�%องจาก ภาวิะซ้ำ(มเศีร'า

2. ม�การร�บุร& 'ในค ณค*าตนเองลดลงเน�%องจากร& 'ส(กผู้�ดในการกระท0าของตนเอง

การวางแผู้นการพยาบาลติ�วอย างข�อว(น(จฉี�ยที่างการพยาบาล1. ม�ควิามบุกพร*องในด'านการด&แลตนเองเน�%องจาก ภาวิะซ้ำ(ม

เศีร'าเปั4าหมายที่างการพยาบาล ผู้&'ป็:วิยม�ส*วินร*วิมในการด&แล

ตนเองมากข(-นในส�ป็ดาห�ท�% 1 และผู้&'ป็:วิยสามารถ์ด&แลและป็ฏิ�บุ�ต� ก�จวิ�ตรป็ระจ0าวิ�นของ ตนเองโดยไม*ต'องบุอกในส�ป็ดาห� 2 ผู้&'ป็:วิยใส*ใจในเร�%อง ส ขอนาม�ยของตนเองได'เช*นป็กต�ในส�ป็ดาห�ท�% 3

2. ม�การร�บุร& 'ในค ณค*าตนเองลดลงเน�%องจากร& 'ส(กผู้�ดในการกระท0าของตนเอง

เปั4าหมายที่างการพยาบาล ผู้&'ป็:วิยม�การร�บุร& 'ในค ณค*าตนเองด�ข(-น ผู้&'ป็:วิยม�ควิามร& 'ส(กต*อตนเองด�ข(-นเห1นควิามส0าค�ญของตนเองมากข(-น

การปัฏิ(บ�ติ(การพยาบาล เพ�%อให'แผู้นการพยาบุาลได'บุรรล วิ�ตถ์ ป็ระสงค�ของการพยาบุาลท�%ต� -งไวิ'ท�มพยาบุาลจะต'องม�การป็ฏิ�บุ�ต�ท�%ม�ควิามสอดคล'องก�น จ0าเป็ นต'องป็ระช มท�มพยาบุาลเพ�%อหาแนวิทางการป็ฏิ�บุ�ต� หาวิ�ธ�การท�%จะให'แผู้นการ พยาบุาลได'เป็ นไป็ตามแผู้น

การพยาบาลที่%&สุ�าค์�ญสุ�าหร�บผู้"�ปั1วยที่%&ม%ค์วามผู้(ด็ปักติ(ด็�านอารมณ์�ช่น(ด็ซึ6มเศร�า

1. การสร'างส�มพ�นธภาพ เพ�%อให'เก�ดควิามไวิ'วิางใจ พร'อมท�-งให'ควิามสนใจเอาใจใส*อย*างจร�งใจต*อท*าท�ของผู้&'ป็:วิย 2. กระต 'นให'ผู้&'ป็:วิยได'ระบุายควิามค�ดและควิามร& 'ส(กออกมา

3. ส*งเสร�มควิามร& 'ส(กม�ค ณค*าในตนเอง การมองข'อด�ของตนเอง การแก'ไขข'อบุกพร*องของตนเอง การสร'างเป็2าหมายในช�วิ�ต

4. ส*งเสร�มการป็ร�บุต�วิ การแก'ไขป็5ญหา การใช'กลไกทางจ�ตท�%เหมาะสม

5. สน�บุสน นการด&แลตนเองในการท0าก�จวิ�ตรป็ระจ0าวิ�น 6. การด&แลให'ได'ร�บุการร�กษาและร�บุยาอย*างต*อเน�%อง และส�งเกต

อาการข'างเค�ยงของยา 7. ระวิ�งการท0าร'ายตนเอง จ�ดส�%งแวิดล'อมให'ป็ลอดภ�ย การ

ป็ระเม�นควิามเส�%ยงต*อการท0าร'ายตนเอง เฝ่2าระวิ�งและส�งเกตอาการอย*างใกล'ช�ด ลดส�%งกระต 'นต*างๆ ให'ก0าล�งและร�บุฟั5งผู้&'ป็:วิย ไม*ซ้ำ0-าเต�ม

8. ส*งเสร�มควิามร& 'ส(กม�ค ณค*าในตนเอง และสอนท�กษะการจ�ดการก�บุป็5ญหาอย*างเหมาะสม

การพยาบาลที่%&สุ�าค์�ญสุ�าหร�บผู้"�ปั1วยที่%&ม%ค์วามผู้(ด็ปักติ(ด็�านอารมณ์�ช่น(ด็ค์ล��มค์ล�&ง

1. การสร'างส�มพ�นธภาพ เพ�%อให'เก�ดควิามไวิ'วิางใจ พร'อมท�-งให'ควิามสนใจเอาใจใส*อย*างจร�งใจต*อท*าท�ของผู้&'ป็:วิย และการยอมร�บุผู้&'ป็:วิยในเร�%องศี�กด�Hศีร�ของควิามเป็ นมน ษย� 2. จ�ดส�%งแวิดล'อมให'ป็ลอดภ�ย ป็2องก�นอ�นตรายท�-งต�วิผู้&'ป็:วิยเองและผู้&'อ�%น 3. กระต 'น และสน�บุสน นการด&แลตนเองในการท0าก�จวิ�ตรป็ระจ0าวิ�น 4. จ�ดก�จกรรมกล *มบุ0าบุ�ด เพ�%อลดพฤต�กรรมท�%ไม*พ(งป็ระสงค� เพ�%มการใช'พล�งงานอย*างสร'างสรรค� 5. สอนท�กษะการเผู้ช�ญป็5ญหา การจ�ดการก�บุควิามเคร�ยด และการควิบุค มพฤต�กรรมท�%เหมาะสม 6. การด&แลให'ได'ร�บุการร�กษาและร�บุยาอย*างต*อเน�%อง และส�งเกตอาการข'างเค�ยงของยา โดยเฉพาะยาล�เท�ยม ต'องป็ระเม�นระด�บุล�เท�ยมในกระแลเล�อด และด&แลเร�%องการร�กษาด'วิยไฟัฟั2า

การพยาบาลที่%&สุ�าค์�ญสุ�าหร�บผู้"�ปั1วยที่%&ม%ค์วามผู้(ด็ปักติ(ด็�านอารมณ์�ช่น(ด็อารมณ์�ค์ล��มค์ล�&ง สล�บุก�บอารมณ์�เศร�า * ให'การพยาบุาลตามแต*ละอาการท�%เด*นในช*วิงน�-นๆ

การปัระเม(นผู้ลการพยาบาล

การป็ระเม�นผู้ลการพยาบุาลตามข'อวิ�น�จฉ�ยการพยาบุาลแต*ละข'อ วิ*าเป็ นไป็ตามแผู้นหร�อไม* ถ์'าย�งไม*เป็ นไป็ตามแผู้น จ0าเป็ นต'องป็ร�บุการป็ฏิ�บุ�ต�การพยาบุาลอย*างไรบุ'าง จ0าเป็ นต'องเพ�%มข'อวิ�น�จฉ�ยการพยาบุาล อ�%น ๆ อ�กหร�อไม*

การพยาบาลผู้"�ที่%&ม%ปั�ญหาฆ่ าติ�วติาย (SUICIDAL IDEA)

ควิามค�ดอยากฆ่*าต�วิตาย เป็ นอารมณ�วิ&บุหน(%ง อาจเก�ดข(-นได'ในคนป็กต� แต*ถ์'าค�ดซ้ำ0-าซ้ำากก1เป็ นพยาธ�สภาพ เป็ นพฤต�กรรมผู้�ดป็กต� เพราะคนส*วินมาก จะไม*ฆ่*าต�วิตาย แม'จะตกอย&*ในภาวิะเช*นเด�ยวิก�นน�-น พบุได'บุ*อยในภาวิะซ้ำ(มเศีร'า ผู้&'ค�ดฆ่*าต�วิตายจะม�ควิามร& 'ส(กตรงก�นข'ามท�-งสองฝ่:ายป็นก�น ค�อ ท�-งอยากตาย และอยากม�ช�วิ�ตอย&*เพ�ยงแต*ควิามร& 'ส(ก ฝ่:ายใดฝ่:ายหน(%งมากกวิ*าเท*าน�-น การฆ่*าต�วิตายอาจเป็ นการลงโทษตนเอง ,เป็ นการแก'แค'นผู้&'อ�%น , หร�อเน�%องมาจากควิามเช�%อเร�%องเก�ดใหม*ในชาต�หน'าร*วิมก�บุคนท�%ตนร�กก1ได' คนท�%ค�ดฆ่*าต�วิตายจะม�ควิามร& 'ส(กคล'ายก�น ค�อ "ขาดควิามร�ก "

ค์�าจ�าก�ด็ค์วาม การฆ่*าต�วิตายแบุ*งออกเป็ น 2 กล *ม ได'แก* ก . การพยายามฆ่ าติ�วติาย (attempted suicide) หมาย

ถ์(งผู้&'ท�%พยายามฆ่*าต�วิตาย แต*ในท�%ส ดย�งไม*ถ์(งแก*ช�วิ�ต ส*วินใหญ*จะเป็ นผู้&'ท�%ย�งอย&*ในวิ�ยหน *มสาวิ ท0าด'วิยควิามห นห�นพล�นแล*น หร�อ ท0าเพราะต'องการป็ระท'วิง ต'องการให'ผู้&'อ�%นร& 'ส(กผู้�ด เพราะร& 'ส(กโกรธ หร�อหาทางออกก�บุสถ์านการณ�ในขณะน�-นไม*ได'

ข . การฆ่ าติ�วติายสุ�าเร�จ (completed suicide) หมายถ์(งผู้&'ท�%เส�ยช�วิ�ตจากการฆ่*าต�วิตาย ส*วินใหญ*จะเป็ นผู้&'ป็:วิยซ้ำ(%งม�ควิามผู้�ดป็กต�ทางจ�ตเวิชมาก*อน ท�%พบุบุ*อยค�อเป็ นจากโรคซ้ำ(มเศีร'า

สาเหต ของการฆ่*าต�วิตายม%หลายปัระการ ได็�แก ม�อาการซ้ำ(มเศีร'า ผู้&'ท�%ม�อาการซ้ำ(มเศีร'ามากๆ จะค�ดวิ*า

ตนเองไร'ค*าอย&*ไป็ไม*ม�ป็ระโยชน� ควิามร& 'ส(กซ้ำ(มเศีร'าท0าให'ไม*สามารถ์ทนอย&*ก�บุอาการต*างๆ ซ้ำ(%งทรมานได'อ�กต*อไป็ ส*วินใหญ*ผู้&'ท�%ป็:วิยเป็ นโรคซ้ำ(มเศีร'า จะม�อาการร นแรงถ์(งขนาดฆ่*าต�วิตายได'

ม�อาการโรคจ�ต ผู้&'ท�%เป็ นโรคจ�ต ม�กม�อาการห&แวิ*วิ,หลงผู้�ด และป็ร�บุต�วิเข'าก�บุส�งคมได'ล0าบุาก บุางคร�-งเก�ดอาการซ้ำ(มเศีร'าจากการป็:วิยโรคจ�ตอย*างเร�-อร�ง ไม*ม�ควิามหวิ�งในช�วิ�ต ก1ค�ดอยากตายได' บุางคนม�ห&แวิ*วิเป็ นเส�ยงส�%งให'ฆ่*าต�วิตายก1ท0าตามเส�ยงน�-น บุางชน�ดจะส�บุสน ม�ภาพหลอน เก�ดตกใจวิ�%งหน� ท0าให'เก�ดอ บุ�ต�เหต เหม�อนฆ่*าต�วิตายได'

ผู้&'ท�%ต�ดเหล'าหร�อสารเสพต�ด เก�ดอาการซ้ำ(มเศีร'า และขาดการย�บุย�-งใจต�วิเอง ฆ่*าต�วิตายด'วิยควิามโกรธ และก'าวิร'าวิต*อตนเองได'

ผู้&'ท�%ม�บุ คล�กภาพผู้�ดป็กต� จะเก�ดป็5ญหาทางอารมณ�ได'ง*ายและอยากฆ่*าต�วิตายได'

ล�กษณ์ะที่%&บ งว าผู้"�ปั1วยม%ค์วามติ�*งใจฆ่ าติ�วติาย1. ท0าในท�%ห*างไกล ยากแก*การพบุเห1น 2. ท0าในเวิลาท�%การช*วิยเหล�อท0าได'ล0าบุาก 3. เตร�ยมการเร�%องทร�พย�ส�น จดหมายลาตาย 4. เตร�ยมการเร�%องการฆ่*าต�วิตาย เช*น หาซ้ำ�-อยามาสะสม

ไวิ' 5. คร *นค�ดเร�%องการฆ่*าต�วิตายนานพอสมควิร (นาน

เป็ นช�%วิโมงๆ ก*อนท0า) 6. ใช'วิ�ธ�การท�%ร นแรง 7. ไม*เร�ยกร'องขอควิามช*วิยเหล�อหล�งท0าผู้&'ป็:วิยท�%อาการสาห�สอาจไม*จ0าเป็ นต'องม�ควิามเส�%ยงส&ง

เสมอไป็ โดยเฉพาะการร�บุป็ระทานยา ซ้ำ(%งเป็ นส�%งท�%ป็ระเม�นยากวิ*าผู้&'ป็:วิยทราบุหร�อไม*วิ*ายาต�วิไหนม�อ�นตรายอย*างไร ร�บุป็ระทานแล'วิถ์(งตายหร�อไม* . แต*หากเป็ นการท0าโดยใช'วิ�ธ�ท�%ร นแรง เช*น กระโดดต(ก, ย�งต�วิตาย ก1ค*อนข'างแน*ใจวิ*าผู้&'ป็:วิยม�ควิามต'องการฆ่*าต�วิตายส&ง

โรค์ที่างจ(ติเวช่ที่%&พบบ อยในผู้"�ปั1วยที่%&พยายามฆ่ าติ�วติาย Adjustment disorder ผู้&'ป็:วิยเด�มป็กต�ด�มา

ก*อน เก�ดควิามกดด�นหร�อป็5ญหา แล'วิป็ร�บุต�วิหร�อหาทางแก'ป็5ญหาไม*ได' อาจเคร�ยด วิ�ตกก�งวิลหร�อซ้ำ(มเศีร'า

Major depression อาจม�ควิามกดด�นหร�อไม*ก1ได' ผู้&'ป็:วิยม�อารมณ�ซ้ำ(มเศีร'า หร�อเบุ�%อหน*าย ท�%ม�กเป็ นตลอดวิ�นนานกวิ*า 2 ส�ป็ดาห� ร*วิมก�บุม�อาการนอนไม*หล�บุ อ*อนเพล�ย เบุ�%ออาหาร สมาธ�บุกพร*อง หร�อร& 'ส(กผู้�ด เป็ นต'น

Personality disorder บุ คล�กภาพผู้�ดป็กต� ม�กพบุเป็ นแบุบุท�%ผู้&'ป็:วิยสนใจแต*ตนเอง เร�ยกร'องจากผู้&'อ�%นอารมณ�อ*อนไหวิ ไม*ม� %นคง ห นห�นพล�นแล*น หร�อส�บุสนในช�วิ�ต

Schizophrenia ม�อาการวิ�กลจร�ต เช*น ห&แวิ*วิ หลงผู้�ดวิ*าม�คนป็องร'าย หร�ออาจม�ควิามหลงผู้�ดอ�%น ๆ อาการเป็ นมาหลายเด�อน บุ คล�กภาพแย*ลง

ห�วข�อการปัระเม(นผู้"�ปั1วยที่%& attempt suicide

โดยสร ป็แล'วิม�ท�%ส0าค�ญอย&* 3 ห�วิข'อ ในการป็ระเม�นผู้&'ป็:วิยแต*ละราย ค�อ 1). Precipitating factors ผู้&'ป็:วิยท�% attempt suicide ม�เหต การณ�ท�%กดด�น

ต*อตนเองภายในช*วิง 6 ส�ป็ดาห� ก*อนการพยายามฆ่*าต�วิตาย มากกวิ*าผู้&'ป็:วิยท�% depress อย*างเด�ยวิอย*างม�น�ยส0าค�ญ ต�วิอย*างเหต การณ�ท�%กดด�น เช*น ควิามส&ญเส�ยคนใกล'ช�ด ป็5ญหาด'านส�มพ�นธภาพ ป็5ญหาด'านเศีรษฐก�จ เป็ นต'น การท�%ต'องถ์ามในเร�%องของ precipitating factor น�-น ม�ควิามส0าค�ญอย&* 3 ป็ระการ ได'แก*

1.1precipitating factor บุางอย*าง พบุในผู้&'ป็:วิยท�%ม�ควิามเส�%ยงต*อการฆ่*าต�วิตายส&ง เช*น การหย*าในผู้&'ป็:วิยท�%เป็ นโรคพ�ษส ราเร�-อร�ง การเข'าใจถ์(งป็5ญหาท�%มากระทบุต*อผู้&'ป็:วิย ท0าให'สามารถ์เข'าใจผู้&'ป็:วิยได'ด�ข(-น เห1นถ์(งแนวิค�ดของผู้&'ป็:วิยต*อป็5ญหา และแนวิการแก'ป็5ญหาของเขา

1.2). Motivation ผู้&'ป็:วิยท�%พยายามฆ่*าต�วิตายม�ได'อยากตายจร�ง ๆ ไป็ท�-งหมด โดยเฉพาะในวิ�ยร *นและวิ�ยหน *ม สาวิ ซ้ำ(%งโดยมากพบุวิ*า เป็ นเพราะต'องการให'ส�%งท�%ตนเองกระท0าส*งผู้ลต*อผู้&'อ�%น ( เช*น เพ�%อเร�ยกร'องควิามสนใจ เพ�%อให'คนน�-นร& 'ส(กผู้�ด ล�กษณะของ motivation น�-ม�ผู้ลต*อการวิางแผู้นช*วิยเหล�อ ผู้&'ป็:วิยผู้&'ป็:วิยเช*นน�- ต'องให'การช*วิยเหล�อโดยด*วิน จ0าเป็ นต'องร�บุไวิ'ในโรงพยาบุาลด&แลอย*างใกล'ช�ด ควิามต'องการฆ่*าต�วิตาย (suicidal intent) ม�ได'หลายระด�บุ ต'องป็ระเม�นจากพฤต�กรรมของผู้&'ป็:วิย ก*อนการฆ่*าต�วิตายด'วิย ได'แก* ผู้&'ป็:วิยท�%วิางแผู้นอย*างรอบุคอบุ เข�ยนจดหมายลาตาย แอบุจ�ดการเร�%องทร�พย�ส�น ท0าการขณะไม*ผู้&'คนอย&* ใกล'เค�ยง

1.3). ควิามร นแรงของอาการทางกาย (lethality) ควิามร นแรงของอาการม�ผู้ลต*อการวิางแผู้นการร�กษาทางกาย อย*างไรก1ตาม ผู้&'ป็:วิยท�%ม�อาการร นแรง อาจไม*จ0าเป็ นต'องม�ควิามเส�%ยงเสมอไป็ ควิรป็ระเม�นจากพฤต�กรรมการฆ่*าต�วิตายร*วิมด'วิย โดยเฉพาะ การก�นยาซ้ำ(%งเป็ นส�%งท�%ป็ระเม�นยากวิ*าผู้&'ป็:วิยทราบุหร�อไม*วิ*ายาต�วิไหนม�อ�นตรายอย*างไร ก�นแล'วิถ์(งตายหร�อไม* แต*ถ์'าเป็ นฆ่*าต�วิตายโดยการย�งต�วิตาย กระโดดจากท�%ส&ง ก1ค*อนข'างจะแน*ใจวิ*าผู้&'ป็:วิยม�ควิามต'องการฆ่*าต�วิตายส&ง

ข�อค์วรปัฏิ(บ�ติ(ในการซึ�กปัระว�ติ(และติรวจผู้"�ปั1วย 1. ค์อยระว�ง ให�ผู้"�ปั1วยอย" ในสุายติาติลอด็ โดยเฉพาะผู้&'ป็:วิยท�%

อาการด�แล'วิ ผู้&'ป็:วิยบุางคนอาจหลบุหน�ออกไป็ขณะท�%บุ คลากรท0าหน'าท�%อ�%นอย&*

2. การซึ�กปัระว�ติ(ผู้"�ปั1วยหากเปั9นไปัได็�ค์วรที่�าในที่%&เปั9นสุ วนติ�ว เน�%องจากบุางเร�%องผู้&'ป็:วิยไม*ต'องการให'ใครทราบุ หร�อล0าบุากใจท�%จะเล*าหากม�คนมาก

3. แสุด็งค์วามเข�าใจถึ6งค์วามที่�กข�ใจของผู้"�ปั1วย เห1นใจ ไม*แสดงท*าท�ต�ดส�นถ์&กผู้�ดต*อส�%งท�%เขาได'กระท0าลงไป็

4. เล%&ยงการถึกก�บผู้"�ปั1วยถึ6งข�อด็%ข�อเสุ%ยของการฆ่ าติ�วติาย โดยเฉพาะการม�ท*าท�ล�งเลหร�อเห1นคล'อยตามไป็ก�บุผู้&'ป็:วิยวิ*าเขาไม*ม�ทางออกจร�งๆ การม�ควิามเข'าใจในผู้&'ป็:วิยเป็ นส�%งด� แต*การต�ดส�นใจหร�อแนวิทางในการช*วิยเหล�อน�-นเป็ นอ�กเร�%องหน(%ง ควิรม�ท*าท�ท�%ม� %นคง แสดงควิามเห1นอย*างช�ดเจนวิ*าแม'วิ*าป็5ญหาของผู้&'ป็:วิยด&จะย *งยาก แต*การตายไม*ใช*แนวิทางในการแก'ป็5ญหา . ผู้&'ป็:วิยม�กม�ควิามค�ดสองจ�ตสองใจ การแสดงท*าท�ล�งเลของแพทย�จะไป็เสร�มควิามร& 'ส(กไม*ม� %นใจน�-ย�%งข(-น

5. พบญาติ(หร-อผู้"�ใกล�ช่(ด็ที่�กค์ร�*ง ท�-งน�-เพ�%อจะได'ทราบุถ์(งเหต การณ�ต*างๆ ท�%เก�ดข(-น โดยญาต�อาจม�ม มมองต*างไป็จากผู้&'ป็:วิย จากข'อม&ลหลาย ๆ แห*งท0าให'ป็ระเม�นป็5ญหาได'ตรงข(-น . แต* ม�ใช*วิ*าจะเช�%อข'อม&ลท�%ได'ไป็ท�-งหมดโดยไม*พ�จารณา หากญาต�ผู้&'ป็:วิยม�ส*วินเก�%ยวิข'องในเหต การณ� อาจป็กป็?ด หร�อบุ�ดเบุ�อนข'อม&ลบุางส*วินได' จะด'วิยเหต ผู้ลใดก1ตาม

แนวที่างในการสุ�มภาษณ์�ส�%งส0าค�ญล0าด�บุแรกค�อการช*วิยเหล�อผู้&'ป็:วิยในภาวิะทาง

ร*างกายให'พ'นภาวิะฉ กเฉ�น . หล�งจากท�%ผู้&'ป็:วิยอาการด�ข(-นแล'วิควิรหาป็ระวิ�ต�และส�มภาษณ� เพ�%อเป็ นแนวิทางในการพ�จารณาให'ควิามช*วิยเหล�อต*อไป็

ห�วข�อสุ�าค์�ญในการสุ�มภาษณ์� ได'แก* 1. ปั�จจ�ยกระติ��นให�ผู้"�ปั1วยค์(ด็ฆ่ าติ�วติาย พบุวิ*าผู้&'ป็:วิยม�ก

ป็ระสบุเหต การณ�กดด�นก*อนค�ดฆ่*าต�วิตาย. ต�วิอย*างเหต การณ�ได'แก* การส&ญเส�ยคนใกล'ช�ด ป็5ญหาด'านส�มพ�นธภาพ เป็ นต'น การทราบุถ์(งป็5จจ�ยกระต 'น ท0าให'ผู้&'ด&แลสามารถ์เข'าใจผู้&'ป็:วิยมากข(-น เห1นถ์(งแนวิค�ดของผู้&'ป็:วิยต*อป็5ญหาและวิ�ธ�การแก'ป็5ญหาก*อนหน'าน�-ของเขา .นอกจากน�-การทราบุถ์(งป็5จจ�ยกระต 'นจะท0าให'การวิางแผู้นช*วิยเหล�อผู้&'ป็:วิยท0าได'ตรงจ ดข(-น

2. สุ(&งที่%&ผู้"�ปั1วยหว�งผู้ลจากการกระที่�า ผู้&'ป็:วิยท�%พยายามฆ่*าต�วิตายจ0านวินหน(%งท0าไป็เพราะหวิ�งผู้ลจากการกระท0า เช*น ป็ระท'วิง หร�อเพ�%อหล�กเล�%ยงสถ์านการณ�บุางอย*าง เป็ นต'น ผู้&'ป็:วิยด�งกล*าวิน�-จะม�ควิามเส�%ยงต*อการฆ่*าต�วิตายอ�กน'อยกวิ*าผู้&'ป็:วิยท�%ท0าเพราะร& 'ส(กท'อแท' หมดหวิ�ง ฆ่*าต�วิตายเพราะอยากตาย . ม�ล�กษณะช*วิยบุ*งหลายป็ระการวิ*าผู้&'ป็:วิยม�ควิามต�-งใจจร�ง

แนวที่างในการสุ�มภาษณ์� 3. อาการติลอด็จนการว(น(จฉี�ยที่างจ(ติเวช่ ม�การศี(กษาผู้&'ป็:วิยฆ่*าต�วิตายส0าเร1จ พบุวิ*าผู้&'ป็:วิยม�ควิามผู้�ดป็กต�ทางจ�ตเวิชในกล *ม depressive disorders ถ์(งป็ระมาณร'อยละ 75.7 การวิ�น�จฉ�ยทางจ�ตเวิชน�- พบุวิ*าเป็ นต�วิบุ*งช�-ท�%ส0าค�ญถ์(งควิามร นแรงของป็5ญหา

4. สุภาพจ(ติใจของผู้"�ปั1วยขณ์ะพบแพที่ย� ผู้&'ป็:วิยท�%ซ้ำ(มเศีร'ามาก ท'อแท' หมดหวิ�ง หร�อร& 'ส(กวิ*าหมดหนทางในช�วิ�ต จะม�ควิามเส�%ยงส&ง

5. การช่ วยเหล-อค์�*าจ�นจากค์รอบค์ร�วหร-อค์วามใกล�ช่(ด็ก�บผู้"�อ-&น ผู้&'ป็:วิยท�%ญาต�ด&แลด� ม�กท0าให'สถ์านการณ�ท�%ร นแรงในช*วิงก*อนหน'าน�-นคล�%คลายลงได' .

6. ค์วามค์(ด็เห�นของผู้"�ปั1วยติ อเหติ�การณ์�ที่%&เก(ด็ข6*น การทราบุควิามค�ดของผู้&'ป็:วิยอาจท0าให'พอป็ระเม�นได'วิ*าผู้&'ป็:วิยย�งม�ควิามเส�%ยงส&งอย&*หร�อไม* . ผู้&'ป็:วิยบุางคนหล�งจากผู้*านเหต การณ�มาแล'วิ เก�ดการเป็ล�%ยนม มมองต*อป็5ญหาช�วิ�ตของตนใหม* โดยเฉพาะผู้&'ป็:วิยท�%กระท0าลงไป็อย*างห นห�นพล�นแล*น . ผู้&'ป็:วิยท�%ย�งคงม�ม มมองเหม�อนเด�ม หร�อหมดหวิ�ง ท'อแท' จ�ดวิ*าเป็ นผู้&'ป็:วิยท�%ม�ควิามเส�%ยงต*อการฆ่*าต�วิตายอ�กส&ง

ส�%งควิรตระหน�กค�อ ภาวิะควิามเส�%ยงน�-ม�ใช*ส�%งท�%อย&*คงท�%ตลอดไป็ ในช*วิงเวิลาท�%ผู้&'ป็:วิยท0าการฆ่*าต�วิตายน�-นเป็ นจ�งหวิะท�%ป็5จจ�ยต*าง ๆ เหล*าน�-ส*งผู้ลรวิมก�นร*วิมก�บุสภาพกดด�นบุางอย*าง จนผู้&'ป็:วิยทนอ�กต*อไป็ไม*ได' . เม�%อได'ท0าการช*วิยเหล�อผู้&'ป็:วิยแล'วิ ภาวิะควิามเส�%ยงจะเป็ล�%ยนไป็จากเด�ม

ผู้"�ปั1วยที่%&ติ�องร�บไว�ในโรงพยาบาล 1. จากป็ระวิ�ต�ม�ล�กษณะต�-งใจฆ่*าต�วิตายส&ง 2. ย�งม�ควิามค�ดอยากตายอย&* 3. ม�อารมณ�เศีร'ามาก 4. ร& 'ส(กท'อแท' หมดหวิ�ง หมดหนทาง 5. ม�โรคซ้ำ(มเศีร'า หร�อม�อาการของโรคจ�ต เช*น ห&แวิ*วิ 6. ป็ฏิ�เสธการช*วิยเหล�อ 7. อย&*คนเด�ยวิ ไม*ม�ผู้&'สามารถ์ด&แลได' ผู้&'ท�%พยายามฆ่*าต�วิตาย บุางรายด&เหม�อนไม*

ร นแรง แต*เม�%อป็ระเม�นจากข'อม&ลโดยรวิมแล'วิกล�บุม�ควิามเส�%ยงส&ง ด�งน�-นการสอบุถ์ามถ์(งป็5จจ�ยต*าง ๆ ท�-งจากผู้&'ป็:วิยและผู้&'อ�%นจ(งเป็ นส�%งท�%จ0าเป็ น . โดยเฉพาะเหต ผู้ลท�%ท0าให'ผู้&'ป็:วิยฆ่*าต�วิตายและควิามร& 'ส(กท�%ม�ขณะท0าวิ*าเป็ นอย*างไร หากย�งได'คล มเคร�อหร�อไม*เข'าใจแน*ช�ด แสดงวิ*าผู้&'ป็:วิยอาจป็กป็?ดบุางส�%งไวิ' ให'กล�บุมาส�งเกตถ์(งท*าท�ของตนเอง หากค�ดวิ*าตนเองม�ท*าท�ท�%เหมาะสมแล'วิ แต*ก1ย�งไม*ได'ข'อม&ล ให'ถ์�อไวิ'ก*อนวิ*าผู้&'ป็:วิยม�ควิามเส�%ยงส&งจ0าต'องร�บุไวิ'อย&*ในโรงพยาบุาล .อย*างไรก1ตาม เราจะบุอกผู้&'ป็:วิยโดยเน'นถ์(งการเห1นถ์(งควิามป็ลอดภ�ยในช�วิ�ตของเขาเป็ นส0าค�ญ ม�ได'น0าเอาการอย&*โรงพยาบุาลมาเป็ นเง�%อนไขต*อรองให'ผู้&'ป็:วิยบุอกควิามจร�งท กอย*าง

การป็ฏิ�บุ�ต�การพยาบุาลและการให'การช*วิยเหล�อ

1. พยาบุาลต'องป็2องก�นการฆ่*าต�วิตาย พยาบุาลควิรจะตระหน�กถ์(งภาวิะซ้ำ(มเศีร'าในผู้&'ป็:วิย ถ์(งแม'วิ*าผู้&'ป็:วิยท กคนท�%ซ้ำ(มเศีร'าไม*ใช*วิ*าจะฆ่*าต�วิตายหมด ม�เพ�ยงจ0านวินน'อยท�%ฆ่*าต�วิตายก1ตาม ก1น�บุวิ*าเป็ นส�%งจ0าเป็ นอย*างย�%งท�%พยาบุาลจะต'องแยกผู้&'ป็:วิยจ0านวินน�-ให'ได' และให'การด&แลอย*างระม�ดระวิ�ง

2. ส�%งแวิดล'อม ต'องจ�ดในร&ป็ของการร�กษา ค�อ 2.1 สถ์านท�%ต'องไม*ล*อแหลมต*อการฆ่*าต�วิตาย แต*ไม*ควิรจ�ดในล�กษณะท�%

ก�กข�งผู้&'ป็:วิย ต'องม�อ�สรภาพพอสมควิร เต�ยงควิรอย&*หน'าเคาน�เตอร�พยาบุาล ไม*อย&*ใกล'หน'าต*าง.ให'ผู้&'ป็:วิยอย&*ในสายตาตลอด 24 ช�%วิโมง แม'แต*เม�%อผู้&'ป็:วิยเข'าห'องน0-าจะต'องต�ดตามไป็ด'วิย ม�ให'ลงกลอนป็ระต& .หากพยาบุาลไม*เพ�ยงพอควิรให'ญาต�อย&*ด'วิยแทน โดยให'ค0าแนะน0าแนวิทางในการด&แล

2.2 ของใช'ต*าง ๆ ต'องระม�ดระวิ�ง ไม*ให'ผู้&'ป็:วิยเก1บุของม�คม เช*น ม�ดโกน กรรไกร กระจก ควิรระวิ�งเร�%องยาอ�นตรายต*าง ๆ เช*น ยาฆ่*าเช�-อโรค ยาท�%จ�ดให' ผู้&'ป็:วิยร�บุป็ระทาน เช�อก ผู้'าขาวิม'า ผู้'าป็ ท�%นอน เข1มข�ด เพราะผู้&'ป็:วิยอาจจะเอามาแขวินร�ดคอได' พยาบุาลจ0าเป็ นต'องตรวิจสอบุของใช'ของผู้&'ป็:วิยอย&*เสมอ โดยไม*ให'ผู้&'ป็:วิยร& 'ต�วิ

2.3 บุ คลากรท�%ด&แลผู้&'ป็:วิยท กคน จะต'องม�ควิามจร�งใจ เอาใจใส* โอบุอ'อมอาร�เป็ นม�ตร และ ม�ท�ศีนคต�ท�%ด�ต*อผู้&'ป็:วิย เข'าใจในป็5ญหา ควิามต'องการและพฤต�กรรมของผู้&'ป็:วิยช*วิยให'ผู้&'ป็:วิยเก�ดควิามร& 'ส(กม�%นคง (security) ป็ลอดภ�ย และเก�ดควิามเช�%อม�%นในตนเอง

3. ส�มพ�นธภาพระหวิ*างบุ คคล พยาบุาลต'องพยายามท0าให'ผู้&'ป็:วิยเก�ดควิามไวิ'วิางใจ (Trust) เพ�%อวิ*าผู้&'ป็:วิยจะได'พ&ดถ์(งป็5ญหา ระบุายควิามค�บุแค'นและควิามวิ�ตกก�งวิลให'พยาบุาลฟั5ง พยาบุาลจะต'องเป็ นผู้&'ฟั5งท�%ด� ม�ควิามเข'าใจตนเอง (Self understanding)

การป็ฏิ�บุ�ต�การพยาบุาลและการให'การช*วิยเหล�อ

4. ต'องคอยส�งเกตท�-งพฤต�กรรมและค0าพ&ดของผู้&'ป็:วิยอย*างรอบุคอบุ แต*ต'องคอยระวิ�งท*าท�ของพยาบุาลท�%คอยส�งเกตพฤต�กรรมของผู้&'ป็:วิยด'วิย ผู้&'ท�%ม�อาการซ้ำ(มเศีร'าแล'วิม�อาการด�ข(-นท�นท�ท�นใด พยาบุาลจะต'อง ส�งเกตอย*างใกล'ช�ด เพราะอาจเป็ นการแสดงให'เห1นวิ*าบุ คคลน�-นได'หาทางออกให'ก�บุควิามท กข�ของเขาได'แล'วิ โดยการฆ่*าต�วิตาย ซ้ำ(%งเขาได'วิางแผู้นไวิ'แล'วิ

5. การเข'าร*วิมกล *มก�จกรรม ผู้&'ป็:วิยท�%อย&*ในภาวิะท�%จะฆ่*าต�วิตายส*วินใหญ*ม�กไม*พร'อมท�%จะเข'าร*วิม ก�จกรรมกล *มใหญ* แต*อาจเข'าร*วิมก�จกรรมกล *มเล1กบุางป็ระเภทใด พยาบุาลจะต'องเข'าใจและเล�อกก�จกรรม ท�%เหมาะสมให' ต'องช*วิยกระต 'นและคอยให'ก0าล�งใจ อาจให'ผู้&'ป็:วิยท0าก�จกรรมง*าย ๆ การเข'ากล *มจะช*วิยให'ผู้&'ป็:วิยได'เร�ยนร& 'ส�%งแวิดล'อมรอบุต�วิเองได'มาก มองเห1น ป็5ญหาช�วิ�ตของคนอ�%น ๆ ได'กวิ'างขวิางข(-น 6 . ถ์'าจ0าเป็ นควิรร�บุผู้&'ท�%ท0าการฆ่*าต�วิตายไวิ'ร�กษาในโรงพยาบุาล ภายใต'การด&แลโดยใกล'ช�ด ให'ญาต�มาเย�%ยมเป็ นป็ระจ0า เพ�%อไม*ให'ร& 'ส(กวิ*าตนเองถ์&กทอดท�-ง

7. เม�%อพบุผู้&'ท�%กระท0าการฆ่*าต�วิตายในโรงพยาบุาลฝ่:ายกาย ในแผู้นกฉ กเฉ�น ผู้&'ป็:วิยเหล*าน�-ควิรได'ร�บุการส*งต*อ (refer) ไป็พบุจ�ตแพทย�หร�อผู้&'ม�หน'าท�%ช*วิยเหล�ออ�%น ๆ เพ�%อร*วิมม�อก�นแก'ไขป็5ญหาของผู้&'ป็:วิย

8. การวิ�เคราะห�พฤต�กรรม ข'อม&ลท�%บุ�นท(กไวิ'ในรายงานควิรได'ร�บุการวิ�เคราะห�ท กระยะอย*างต*อเน�%องก�น เพ�%อจะได'วิางแผู้นการพยาบุาลให'เหมาะสมก�บุภาวิะของผู้&'ป็:วิยขณะน�-น

เปั4าหมายในการพยาบาลเปั4าหมายที่%& 1 : ผู้&'ป็:วิยไม*พยายามฆ่*าต�วิตายซ้ำ0-า1. ป็ระเม�นควิามเส�%ยงและวิางแผู้นการป็2องก�นไม*ให'ผู้&'ป็:วิยฆ่*าต�วิตายท กเวิร จากค0า

พ&ด ท*าทาง การกระท0า ควิามค�ด ควิามร& 'ส(กและสถ์านการณ�แวิดล'อม2. ช�-แจงแผู้นแก*บุ คลากรในท�มการพยาบุาลเพ�%อให'ม�การป็ฏิ�บุ�ต�เป็ นแนวิทาง

เด�ยวิก�น รวิมท�-งการป็ร�บุแผู้นให'เหมาะสมก�บุควิามเส�%ยงของการฆ่*าต�วิตาย3. จ0าก�ดบุร�เวิณหร�อผู้&กม�ดได'เม�%อม�ควิามจ0าเป็ น ม�ค0าเต�อน “ระว�งผู้"�ปั1วยที่�าร�าย

ติ�วเอง” ต�ดไวิ'หน'ารายงาน และ KARDEX4. จ�ดให'ผู้&'ป็:วิยได'ร�บุการด&แลจากบุ คลาการตลอด 24 ช�%วิโมง5. จ�ดส�%งแวิดล'อมเพ�%อป็2องก�นไม*ให'ผู้&'ป็:วิยฆ่*าต�วิตาย

5.1 จ�ดส�%งแวิดล'อมไม*ให'ม�เส�ยงรบุกวิน ม�แสงสวิ*างเพ�ยงพอและอากาศีถ์*ายเทได'ด�5.2 จ�ดเก1บุอ ป็กรณ�ท�%ผู้&'ป็:วิยอาจใช'เป็ นเคร�%องม�อในการฆ่*าต�วิตาย เช*น

- ของม�คมท กชน�ด- อ ป็กรณ�ท�%ม�ล�กษณะเป็ นสาย- ของท�%แตกห�กหร�อของแข1งท�%อาจใช'เป็ นอาวิ ธ- ยา น0-ายาเคม� ฯลฯ

5.3 จ�ดอ ป็กรณ�เคร�%องใช'ส0าหร�บุผู้&'ป็:วิยเท*าท�%จ0าเป็ นและท0าจากพลาสต�ก เช*นแก'วิหร�อขวิดพลาสต�ก

6. รายงานการเป็ล�%ยนแป็ลงพฤต�กรรมของผู้&'ป็:วิยในการร�บุส*งเวิรท กเวิร7. ด&แลช*วิยเหล�อให'ผู้&'ป็:วิยได'ร�บุการร�กษาตามแผู้นการร�กษา

บรรณ์าน�กรมคณาจารย�สถ์าบุ�นพระบุรมราชชนก . (2541 ). การพยาบุาลจ�ตเวิชและส ขภาพจ�ต. กร งเทพ : ย ทธร�นทร�การ

พ�มพ�.ไพร�ตน� พฤกษชาต�ค ณากร. (2534). จ�ตเวิชศีาสตร�. (พ�มพ�คร�-งท�% 2). เช�ยงใหม*: ธนบุรรณการพ�มพ�.มาโนช หล*อตระก&ล และ ป็ราโมทย� ส คน�ชย�. (2542). จ�ตเวิชศีาสตร�รามาธ�บุด�. (พ�มพ�คร�-งท�% 4).

กร งเทพมหานคร: ส วิ�ชาญการพ�มพ�.มาโนช หล*อตระก&ล และป็ราโมทย� ส คน�ชย�.(2548).จ�ตเวิชศีาสตร�รามาธ�บุด�(พ�มพ�คร�-งท�% 2 ). กร งเทพ: บุร�ษ�ท บุ�

ยอนด� เอ1นเทอร�ไพรซ้ำ� จ0าก�ด.ส วิน�ย� เก�%ยวิก�%งแก'วิ . (2544 ). แนวิค�ดพ�-นฐานการพยาบุาลจ�ตเวิช.(พ�มพ�คร�-งท�% 3 ) .พ�ษณ โลก : ร�ตนส วิรรณ 3.สมภพ เร�องตระก&ล. (2542). ต0าราจ�ตเวิชศีาสตร�. (พ�มพ�คร�-งท�% 6). กร งเทพมหานคร:โรงพ�มพ�เร�อนแก'วิ.อรพรรณ ล�อบุ ญธวิ�ชช�ย. (2545 ) . การพยาบุาลส ขภาพจ�ตและจ�ตเวิช . กร งเทพ : ส0าน�กพ�มพ�แห*งจ ฬาลงกรณ�

มหาวิ�ทยาล�ย.อ0าไพวิรรณ พ *มศีร�สวิ�สด�H. (2541). การพยาบุาลจ�ตเวิชและส ขภาพจ�ต:แนวิป็ฏิ�บุ�ต�ตามพยาธ�สภาพ.

กร งเทพมหานคร: หจก.วิ�.เจ.พร�-นต�-ง.อ0าไพวิรรณ พ *มศีร�สวิ�สด�H . (2543 ). การพยาบุาลจ�ตเวิชและส ขภาพจ�ต: แนวิการป็ฏิ�บุ�ต�ตามพยาธ�สภาพ. (พ�มพ�

คร�-งท�% 2) . กร งเทพ : บุร�ษ�ทธรรมสาร จ0าก�ด. Aguilera D.C., and Messick J.M. (1982). Crisis Intervention theory and methodology.

Missouri. The C.V. Mosby Company.Beck, L.A. et al. (2001 ) . Mental Health Psychiatric Nursing. A Holistic Life – Cycle

approach. Toronto : The .V. Mosby Comp.Cunningham J.M.: Crisis Intervention, In: McFarland G.K., and Thomas M.D., eds.

( 1991). Psychiatric Mental Health Nursing Application of the Nursing Proces. Pennsylvania, Philadelphia, J.B.Lippincott Commpany,: 759-765.

Kaplan, H.I. & Saock, B.J (2002 ) . Synopsis of Psychiatric Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry. (8 th ed). Maryland :William & Wikins.

Rawlins,WB. (1993). Mental Health psychiatric Nursing A holistic Life cycle approach. Philadelphia:F.A.Davis.

Sechultz, J.M. and Dark, S.L. (1982). Manual of Psychiatric Nursing Care Plans. Boston : Little Bruwnand.

Staurt, G.W. & Larsia, M.T. (1998). Principle and Practice of Psychiatric Nursing .( 6thed ). St.louis : Mosby Comp.

Varcorolis, E.W. (1998). Foundations of Psychiatric Mental Health Nursing. (3th ed). Philadelphia : W.B. Saunders Comp.