فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

حلیلد ت

آینفر

اتبیله مر

سلس

ی کان

اردن

سیاعبا

ی جتب

م

91222147

اه ی م

د

1392

3

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

Analytical Hierarchy Process

{AHP}

4

AHP محاس%باتی س%اده روش ی%ک عملی%ات پاي%ة ب%ر م%اتریس روی ایج%اد سلس%له اص%لی ب%ا ک%ه باش%د می

و مناس%ب س%اخت م%راتب و گ%ام ب%ه گ%ام پ%ردازش تط%بیقی ه%ای سلس%له م%اتریس مختل%ف س%طوح در

م%راتب , مق%ادیر وي%ژة آن را محاس%به ک%رده و در ب%ردار ض%رایب وزنی نه%ایی, اهمیت نس%بی ه%ر گزین%ه ب%ا توج%ه

به هدف رأس سلسله مراتب تعیین می شود.

AHP تص%میم فن%ون معروف%ترین از یکی عن%وان ب%ه وض%عیت ه%ای پیچی%ده ای ک%ه گ%یری چن%د منظ%وره ب%رای

و متض%ادی تص%میم س%نجه ه%ای چندگان%ه اب%زار دارن%د, بش%مار می ق%وی ح%ال عین در و پ%ذیر ن%رمش گ%یری

رود.

AHP ک%ه باش%د می س%اده و ق%وی منعط%ف, روش%ی در ش%رایطی ک%ه معی%ار ه%ای تص%میم ب%رای تص%میم گ%یری

گ%یری متض%اد انتخ%اب بین گزین%ه ه%ا را ب%ا مش%کل مواج%هکرده, کاربرد دارد.

معرفی و تاریخچة مدل :

5

معرفی و تاریخچة مدل :

توس%ط AHPمدل ب%ار اولین س%اعتی . ال . توم%اس (Thomas L . Saaty ) بک%ار 1970ع%راقی االص%ل در ده%ة

گرفت%ه ش%د. این در ح%الی اس%ت ک%ه ام%روزه این م%دل از جمل%ه مهم ت%رین م%دل ه%ای ک%ارا در برنام%ه ری%زی ه%ا ب%ا

ابعاد گوناگون کارآیی یافته است.

6

وی%ژگی ه%ا, نق%اط ق%وت و نق%اط AHPضعف مدل

این م%دل ب%ا شناس%ایی و اول%ویت بن%دی عناص%ر تص%میم •اه%داف, ش%امل عناص%ر این ش%ود. می ش%روع گ%یری معیاره%ا و گزین%ه ه%ای احتم%الی. فرآین%د شناس%ایی این عناص%ر و ارتب%اط بین آنه%ا در نه%ایت منج%ر ب%ه ایج%اد ی%ک

ساختار سلسله مراتبی می شود.

تب%دیل موض%وع ی%ا مس%ئلة م%ورد بررس%ی ب%ه ی%ک س%اختار •سلس%له مرات%بی ) تب%دیل ی%ک مس%ئلة پیچی%ده در ق%الب اصول سلسله مراتبی و در حقیقت باز کردن مسئله(

تحلی%ل و ارزی%ابی همزم%ان معی%ار ه%ای کمی و کیفی •ب%ه م%اهیت چن%د بع%دی مقول%ه ه%ای از معیاره%ا)باتوج%ه

مرتبط در برنامه ریزی شهری(

ب%ه ک%ارگیری برنام%ه ری%زی مش%ارکتی ب%ه ت%أثیر از م%دل •برنامه ریزی استراتژیک و تقویت تصمیمات گروهی

7

دیگر• های مدل با ترکیبی بصورت ارائه SWOT, CA...و

سازگاری نتایج و اصالح آنبررسیامکان • توج%ه ب%ه اث%ر بخش%ی عوام%ل مختل%ف جهت رس%یدن •

به هدف غایی رتب%ه بن%دی نه%ایی نت%ایج و امک%ان تلفی%ق آن ب%ا س%اج •

و مدل های کمی از جمله منطق بولینمقایس%ات • و تط%بیقی ص%ورت ب%ه گ%یری تص%میم

دودوئی

نقاط ضعف ارزش نسبی به گزینه ها و اعمال سلیقه ها•مجموع%ه • ی%ک ب%ه تب%دیل امک%ان م%وارد بعض%ی در

سلسله مرتبی امکان پذیر نیست

نق%اط و ق%وت نق%اط ه%ا, وی%ژگی AHPضعف مدل

8

در برنام%ه AHPکاربرده%ای م%دل ریزی شهری

ب%ه • پ%ذیری, انعط%اف ب%ه س%ادگی, توج%ه ب%ا این روش ک%ارگیری معی%ار ه%ای کمی و کیفی ب%ه ط%ور همزم%ان ,و در توان%د می ه%ا قض%اوت در س%ازگاری ق%ابلیت ن%یز ب%ه برنام%ه ری%ز ی ش%هری بررس%ی موض%وعات مرب%وط

کاربرد مطلوب داشته باشد.

از • ه%ای ش%هری مکانی%ابی بحث در م%دل این ک%اربرد مکانی%ابی باش%د. می برخ%وردار ت%وجهی قاب%ل اهمیت ش%هری, ب%ازار زائ%د, م%واد دف%ع کارخانج%ات, ص%نایع, پ%ایتخت مک%ان وانتخ%اب جدی%د ه%ای ی%ابی ش%هر مک%ان

جدید و ...ری%%زی • برنام%%ه و ه%%ا ط%%رح ارزی%%ابی جهت کارایی

استراتژیک کاربرد در بحث توسعة فضایی و فیزیکی و...•

9

اجرایی مدل فرآیند تحلیل مراحل( AHPسلسله مراتبی )

AHP ))روش ارزی%ابی فرآین%د تحلی%ل سلس%له مرات%بی ج%زو روش ه%ای چن%د معی%اری می باش%د ک%ه ب%ا شناس%ایی و اول%ویت بن%دی عناص%ر تص%میم گ%یری ش%روع می ش%ود. این عناص%ر ش%امل ه%دف, معی%ار ه%ا ی%ا مشخص%ه ه%ا, و گزین%ه ه%ای احتم%الی می باش%ند. در این راس%تا اولین ق%دم در فرآین%د تحلی%ل سلس%له مرات%بی تش%کیل درختچ%ة آن در عناص%ر این ک%ه باش%د می مرات%بی سلس%له

مشخص باشند. سایر مراحل بصورت زیر می باشند:

محاسبة وزن معیارها و احتماال“ زیر معیار ها•

محاسبة وزن گزینه ها •

محاسبة امتیاز نهایی گزینه ها•

بررسی سازگاری منطقی قضاوت ها•

10

1گزینة

مکانیابی کارخانه

دسترسی به آب

خطر زمین لرزله

دسترسی

رتا

عفا

هال

سگ

ن می

زةق

ابس

هرز

ل

ن می

زهرز

ل

ی س

رست

دهرا

ه ب

ی س

رست

درهش

ه ب

سطح اول) هدف(

سطح دوم)معیارها(

سطح سوم)زیرمعیارها

)

سطح چهارم)گزینه

ها (

سلس%%له س%%اخت اول: مرحل%%ة مراتب درختی

شی ب

2گزینة 3گزینة

پستی و بلندی

N

1

11

اص%ول - معیاره%ا وزن دوم: محاس%بة مرحل%ة - شرط معکوس1ارزش دهی به معیار ها

باش%د, ت%رجیح عنص%ر N براب%ر ب%ا Bب%ر Aاگ%ر ت%رجیح عنص%ر B بر عنصر Aبا بر با

می باشد

- اصل همگنی2

ب%ا Aعنص%ر B و باش%ند مقایس%ه قاب%ل و همگن بای%د نمی تواند بی نهایت و صفر باشد Bبر Aبرتری عنصر

- اصل وابستگی3

ه%ر عنص%ر سلس%له مرات%بی ب%ر عنص%ر س%طح ب%االتر خ%ود وابسته باشد.

- اصل انتظارات4

هرگ%اه تغی%یری در س%اختمان سلس%له مرات%بی رخ ده%د, پروسة ارزیابی باید مجدد انجام گیرد.

12

مرحلة دوم: اصول ارزش دهی به معیار ها در این مرحل%ه جهت ارزش دهی نه%ایی ب%ه معی%ار ه%ا از

به%ره گرفت%ه می ش%ود ک%ه در آن روش تط%بیقی دودوئیدو معی%ار ب%ا هم%دیگر مقایس%ه و ب%ر اس%اس م%یزان اهمیت آنه%ا و ب%ا توج%ه ب%ه ه%دف م%ا از تحلی%ل, ارزش ه%ای متف%اوت

مرحل%ه این در م%ا مقایس%ة مبن%ای گیرن%د. 9ج%دول می می باشد.کمیتی ساعتی

13

مرحلة دوم: محاسبة وزن معیارها

Nمقایسه ها در ماتریس ] * N[ ک%ه در اینج%ا ]ثبت 4*4 ]

ج%دول اع%داد و ش%وند می ص%ورت دو از یکی ب%ه ن%یز زیر نمایش داده می شوند:

کمی%%ات 1 طب%%ق 9ت%%ا 1- جدول ساعتی

- معکوس اعداد مذکور2

14

آوردن بدس%ت ه%ای روش وزن معیار ها:

مربع%%%ات ح%%%داقل روش ح%%داقل روش معم%%ولی, روش لگ%%اریتمی, مربع%%ات

بردار ویژه و تقریبی

روش های معمول:

س%%طری, مجم%%وع روش س%%تونی, مجم%%وع روش و هندس%ی می%انگین روش

روش میانگین حسابی

روش های بدست آوردن وزن معیار ها

15

مرحلة دوم: محاسبة نهایی وزن معیارها

مرحل%%ه این در بدس%%%%ت جهت وزن آوردن معیاره%%ا, نه%%ایی بدس%%%ت م%%%یزان ه%%ر ب%%رای آم%%ده ب%%%ر را معی%%%ار مجم%وع آن م%یزان ت%ا ض%ریب تقس%یم معی%ار ه%ر نه%ایی

مشخص شود.

16

1گزینة




دسترسی

رتا

عفا

هال

سگ

ن می

زةق

ابس

هرز

ل

ن می

زهرز

ل

ی س

رست

دهرا

ه ب

ی س

رست

درهش

ه ب




)


ها (

شی ب



مرحلة دوم: محاسبة وزن زیر معیارها

17

/ = ض%ریب اهمیت ارتف%اع 167از سطح دریا

/ = ض%ریب اهمیت ش%یب 833زمین

اهمیت 125 ض%%%ریب = /دسترسی به راه

اهمیت 875 ض%%%ریب = /دسترسی به شهر


18

م%%وقعیت 327 اهمیت ض%%ریب = /نسبت به گسل ها

م%%وقعیت 413 اهمیت ض%%ریب = /نسبت به مراکز زمین لرزه

= ض%ریب اهمیت م%وقعیت نس%بت 260به زلزه های تاریخی


19

1گزینة




دسترسی

رتا

عفا

هال

سگ

ن می

زةق

ابس

هرز

ل

ن می

زهرز

ل

ی س

رست

دهرا

ه ب

ی س

رست

درهش

ه ب




)


ها (

شی ب



مرحلة سوم: محاسبة وزن گزينه ها

گزینه

ارتفاع

شیب


موقعیت نسبت به

گسل

موقعیت نسبت به

مراکز زمین لرزه

دسترسی به

راه

دسترسی به شهر

1 569 5 خوب مناسب نامناسب

خوب نسبتا “

خوب2 940 10 نسبتا“

خوبنامناسب نسبتا“

مناسب

نسبتا “

خوب

خوب

3 2100

3 کم نامناسب مناسب

نسبتا “

خوب

نسبتا“ بد

20

مرحلة سوم: محاسبة وزن گزینه ها

21

نس%بت 1/ = ض%ریب اهمیت گزین%ة 685به ارتفاع از سطح دریا



مرحلة سوم: محاسبة ضریب اهمیت گزینه ها نسبت به زیر معیار ها

نس%بت 1/ = ض%ریب اهمیت گزین%ة 685به شیب زمین



)(11

gijWW IK

M

I

N

K

wk

wi

22

مرحله سوم: محاسبة وزن نهایی گزینه ها

در این مرحل%ه از تلفی%ق وزن معی%ار ه%ا و زی%ر معی%ار ه%ا در ارتب%اط ب%ا ه%دف مطالع%ه و ن%یز وزن س%ایت ه%ا در ارتب%اط ب%ا هری%ک از معی%ار ه%ا و زی%ر معی%ار ه%ا امتی%از نه%ایی ه%ر س%ایت مش%خص می ش%ود. ب%رای تع%یین امتی%از نه%ایی س%ایت ه%ا از

امتیاز نهایی = مدل زیر بهره می بریم:jگزینة

gij

اهمیت = ض%%ریب kمعیار اهمیت = ض%%ریب

iزیرمعیار در ارتب%اط jامتی%از گزین%ة =

i با زیر معیار

23

مرحلة سوم: محاسبة وزن نهایی گزینه ها

گزینه امتیاز نهایی مراتب اهمیتی

1 6225/ 1

2 1651/ 3

3 2136/ 2

24

مرحلة سوم: محاسبة وزن نهایی گزینه ها

ک%ه ج%دول ف%وق نش%ان می ده%د گزین%ه هم%انطور ش%مارة س%ایت( ب%رای 1) را ش%رایط به%ترین

بارگ%ذاری و مکانی%ابی پ%رژه م%ورد نظ%ر را دارا می باشد.

6333.1

5708.1

6568.1

1755.0

1564.0

3877.0

4429.0

043.0

13.13.15

3117

3119

5.17.19.11

W

W

WWWW

WWWW

NNNN

N

...

/.../

.........

/.../1

1

111

25

مرحلة چهارم: بررسی سازگاری منطقی قضاوت ها

ت%رین مزای%ای م%دل از مهم یکی ک%ه گفت%ه ش%د هم%انطور AHPبررسی سازگاری در قضاوت ها

می زی%ر ص%ورت بص%ورت مرحل%ه چه%ار در ک%ه باش%د می گیرد:

AWمحاسبة بردار مرحلة اول:

N

I

iWiN

L WA1

0567.41564.0

6383.0

3877.0

5703.1

4129.0

6568.1

043.0

1755.0

4

1

L

26


دوم بدس%ت مرحل%ة محاس%بة ض%ریب س%ازگاری, از معادلة زير می باشد.Lآوردن

0189.014

40567.4

1

N

NLCI

27


محاس%بة ض%ریب س%ازگاری, بدس%ت مرحل%ة س%وم: از معادلة زير می باشد.CIآوردن

RI

CICR

8 7 6 5 4 3 2 1 فراوانی معیار ها

40/1

35/1 25/1 11/1 98/0

52/0

00 00 RIضریب

1/021.098/

0189.0RI

28


محاس%بة ض%ریب س%ازگاری, بدس%ت مرحل%ة چه%ارم از معادلة زير می باشد.CRآوردن

ض%ریب آوردن بدس%ت جهت ج%دول RIحال از شاخص تصادفی ساعتی استفاده می شود.

پ%%%%ذیرش و سازگاری محاسبات انجام شده

OK

29

Model Name: BASE MODEL1

Graphical Assessment

STRATEGIC FACTOR

Compare the relative importance with respect to: Goal: SITE SELECTION

HUMAN QUALITY

STRATEGIC FACTORHUMAN QUALITYENVIRONMENTALINFRA STRUCTUREENERGY BUISINESS R&D PUBLIC SERVICECAPITAL INDUSTRIAL FACTORSSOFT WARE

STRATEGIC FACTOR 4.0 5.0 3.0 2.0 3.0 6.0 8.0 6.0 5.0 5.0

HUMAN QUALITY 3.0 3.0 (3.0) (3.0) 3.0 4.0 (4.0) (4.0) 3.0

ENVIRONMENTAL (4.0) (4.0) (3.0) (3.0) 3.0 (4.0) (3.0) (2.0)

INFRA STRUCTURE (2.0) (2.0) 3.0 4.0 1.0 1.0 3.0

ENERGY 3.0 5.0 6.0 4.0 3.0 5.0

BUISINESS 4.0 5.0 3.0 3.0 3.0

R&D 1.0 (3.0) 1.0 3.0

PUBLIC SERVICE (3.0) (4.0) (2.0)

CAPITAL 1.0 3.0

INDUSTRIAL FACTORS 3.0

SOFT WARE

SOCIAL- CULTURAL

ECOLOGY Incon: 0.08

Page 1 of 22000/09/02 08:44:04 Þ.Ù

SAEDSAED

30

½Z°YÁd

ËÊËZ

§¹Z¿

��

��

ÊzË

ZeÁÊZ¼fmY,Ê

´ÀÅ§c

ZuÔ»

��

��

ÉY§Y¹

¿ÉZÆfyZ

Ë��

��

Êf À

ÉZÆfyZ

ËÁd À

��

�

ÉY~³ÄËZ»�

�� Ê

»Â¼c

Z»|y�

Ä ÂeÁª

Ì¬ve�

cZneÁ\

¯�

�

É¿Y

��

ÊZeYÉ

ZÅdyZ

Ë�

��

Ê Ì^

ÊÌv»É

ZÅyZ

��

��

Ê¿Z

¿YÉÁ

Ì¿dÌ

Ì¯�

�

ÉYÄ¬

À»ÁÊ»É

{ÅYÉ

ZÅyZ

��

��

�

4.14 3.43 1.57 1.29 2.86 4.14 1.86 1.71 2.29 2.86 3.71 4.43 1.00 ÉYÄ¬ À»ÁÊ »É{ ÅYÉZÅ yZ� � � � �

3.86 4.57 4.86 1.00 1.57 4.43 3.14 1.43 1.29 1.29 1.29 1.00 0.23 Ê¿Z ¿YÉÁ Ì¿dÌ Ì¯� �

1.00 2.86 1.43 4.00 2.71 1.57 3.71 3.29 1.86 2.43 1.00 0.78 0.27 Ê Ì^ Ê Ìv»ÉZÅ yZ� � � �

4.29 4.14 1.14 1.00 1.86 4.14 2.43 2.43 1.29 1.00 0.41 0.78 0.35 Ê ZeYÉZÅdyZ Ë� � � � �

1.29 3.86 3.29 1.29 2.29 5.14 1.86 1.14 1.00 0.78 0.54 0.78 0.44 É ¿Y� �

4.14 4.57 5.43 2.86 3.43 4.86 3.71 1.00 0.88 0.41 0.30 0.70 0.58 c ZneÁ\ ¯� �

3.00 3.14 4.86 1.00 1.43 4.29 1.00 0.23 0.54 0.41 0.27 0.32 0.54 Ä ÂeÁª Ì¬ve�

1.14 2.57 3.43 3.71 5.00 1.00 0.23 0.70 0.19 0.24 0.64 0.23 0.24 Ê»Â¼cZ»|y�

5.25 4.00 5.29 1.29 1.00 0.20 0.70 1.00 0.44 0.54 0.37 0.64 0.35 É Y~³ÄËZ»� � �

4.57 4.00 4.71 1.00 0.78 0.27 1.00 0.21 0.78 1.00 0.25 1.00 0.78 Êf À ÉZÆfyZ ËÁd À� � � � �

1.00 1.43 1.00 0.21 0.19 0.29 0.21 0.21 0.30 0.88 0.70 0.21 0.64 É Y§Y¹ ¿ÉZÆfyZ Ë� � � � � �

4.71 1.00 0.70 0.25 0.25 0.39 0.32 0.32 0.26 0.24 0.35 0.22 0.29 ÊzËZeÁÊ Z¼fmY,Ê´ÀÅ §cZ uÔ»� � � �

1.00 0.21 1.00 0.22 0.19 0.88 0.33 0.33 0.78 0.23 1.00 0.26 0.24 ½Z° YÁd ËÊËZ §¹Z ¿� � � � �

31

کسب و تجارت

شاخص های راهبردی ملی و منطقه ای

تحقیق و توسعه

صنعت و زیرساختهای صنعتی

سرمایه گذاری

کیفیت نیروی انسانی

زیرساخت های ارتباطی

انرژی

شاخص های محیطی طبیعی

زیرساختهای نرم افزاری

نظام فضایی زیست و اسکان

خدمات عمومی

مالحظات فرهنگی، اجتماعی و تاریخی

0.000.020.040.060.080.100.120.140.160.18

0.159

0.153

0.112

0.100

0.088

0.085

0.077

0.072

0.040

0.036

0.035

0.024

0.020

ضریب اهمیت محاسبه شده معیارهای سیزده گانه4-2جدول

ضریب اهمیت محاسبه شده معیارهای سیزده گانه

32

دسترسي به خطوط منطقه اي و کشوري انرژي

فاصله نسبت به مراکز بحران سياسي ،امنيتي و اقتصادي

ميزان نزديکي به مناطق هدف توسعه روابط سياسي اقتصادي

موقعيت نسبت به قطب هاي صنعتي ،بازرگاني و جمعيتي کشور

نزديکي به مراکز اقتصادي بين المللي

جايگاه در طرح هاي باال دست

جايگاه در نظام فضايي

0.000.050.100.150.200.250.30

0.255

0.183

0.167

0.147

0.123

0.089

0.036

ضریب اهمیت محاسبه شده معیار شاخص های راهبردی 4-3جدول ملی و منطقه ای

ضریب اهمیت محاسبه شده معیار شاخص های راهبردی ملی و منطقه ای

33

Performance Sensitivity for nodes below: Goal: SITE SELECTION

.00

.10

.20

.30

.40

.50

.60

.70

.80

.90

.00

.10

.20

.30

.40

.50

.60

.70Obj% Alt%

BOOSHEHR

BANDAR ABBAS-GHE

SHIRAZ

SFHQ

ENVIS

EBUIS

RDPS

CAPIF

SOFTSC

ECOOVERALL

Objectives Names

34

Dynamic Sensitivity for nodes below: Goal: SITE SELECTION

0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 .9 1 0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .70 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 .9 1 0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

15.3% SF

8.5% HQ

4.0% ENV

7.7% IS

7.2% E

15.9% BUIS

11.2% RD

2.4% PS

8.8% CAP

10.0% IF

3.6% SOFT

2.0% SC

3.5% ECO

38.7% SHIRAZ

28.7% BOOSHEHR

32.6% BANDAR ABBAS-GHESHM

Objectives Names

Page 1 of 22000/10/12 11:18:12 ق.ظ

F

35

http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=nqAThD4pmGEqbM&tbnid=9Ei_ulc5D6USbM:&ved=0CAgQjRw&url=http://www.aviny.com/album/mazhabi/salavat/page01.aspx&ei=OjfQUtG0H4iPrQeumoDYDQ&psig=AFQjCNFFRIudPJdpdUb4nCY-YoaLMHY1Qg&ust=1389463738632904

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

Business