جایگاه خط مشی و اصول خط

مشی نویسی در مدیریت سالمت

تهیه و تدوین:سیدمحمدحسن رضوی اصل

کارشناس بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت استان

مدیریت در بیمارس�تان تحت ت�اثیر دو عام�ل اساسی است:

تبع��ات 1. و کش��ورها سیاس��ی شرایط س�طح در م�دیریتی نظ�ام در تغی�یر

کشور

ص��احبان 2. ب��ه مرب��وط ویژگیه��ای مناس�ب، س�طح فراین�د (به�ره هوش�ی

م��دیریت ق��ابلیت مه��ارت، و دانش شرایط پراسترس و..(

لذا ب�ر این اس�اس اس�تفاده از اب�زار قاب�ل قب�ول ب�رای ک�اهش ت�اثیر دو عام�ل ف�وق و نظ�ام س�ازی یکن�واخت و استانداردس�ازی م�دیریت س�المت در س�طح جه�ان ض�روری

است.

: مقدمه

برنامه استراتژیک

برنامه عملیاتی

خط مشی

روش اجرایی

دستورالعمل

راهنمای های بالینی

ی�ک ه�ا تکنی�ک این از اس�تفاده واق�ع در اختی��ار در را رفت��اری راهنم��ای نظ��ام پرس�نل ق�رار می ده�د ک�ه ه�ر ک�دام مکم�ل

دیگری است.

: ابزارهای استانداردسازی شامل

اتخ�اذ ب�رای یافت�ه کوشش�ی اس�ت س�اختار

تص�میم ه�ای اساس�ی و انج�ام اعم�الی ک�ه

م�اهیت س�ازمان، ن�وع فع�الیت ه�ا و دلی�ل آن

فع�الیت ه�ا را توس�ط س�ازمان ش�کل داده و

ميسر می بخشد.

برنامه ریزی استراتژیک

مقدمه 1.

چشم انداز2.

رسالت3.

ارزش ها4.

ذی نفعان5.

( SWOTتحلیل وضعیت موجود براساس روش )6.

تعیین وضعیت سازمان 7.

تعیین موضوع استراتژیک پیش روی سازمان8.

استراتژی ها .99.

اهداف استراتژی .1010.

:فرمت برنامه استراتژیک

:فرمت برنامه استراتژیک1 -

مقدمه

-چشم 2انداز

چش�م ان�داز دورنم�ای کلی س�ازمان را نش�ان می ده�د .

مث�ال : بیمارس�تان ب�ر این ب�اور اس�ت ک�ه ب�ا پایبن�دی ب�ه س�ند چش�م ان�داز جمه�وری اس�المی ای�ران و نقش�ه برت�ر ه�ای بیمارس�تان از یکی ج�امع علمی کش�ور،

کشور در زمینه ارتقائ سطح سالمت باشد .

3 -رسالت

کنن�ده فلس�فه وج�ودی س�ازمان ، مش�خص رس�الت ب�ود و ش�امل اه�داف، وظ�ایف اص�لی ، وی�ژگی ه�ا و

ارزش های حاکم بر آن سازمان می باشد .مث�ال : بیمارس�تان متعق�د اس�ت ک�ه ب�ا برنام�ه ری�زی ، ب�ر تاکی�د ب�ا و م�وثر ارزش�یابی و نظ�ارت ، ه�دایت همک�اری بین بخش�ی و به�ره گ�یری از ظ�رفیت ه�ای خ�دمات ارائ�ه زمین�ه در موج�ود تخصص�ی و علمی مطل�وب آموزش�ی، پژوهش�ی ، بهداش�تی و درم�انی ب�ا رویک�رد دسترس�ی همگ�انی ب�ه در س�طح منطق�ه

خدمات بهداشتی درمانی را فراهم آورد.

:فرمت برنامه استراتژیک

- ارزش 4ها

ارزش ه�ا مجموع�ه ق�وانین ث�ابت و غیرمتغ�یری اس�ت ک�ه ک�ل اس�تراتژی ه�ا ب�ر مبن�ای آنه�ا ش�کل گرفت�ه و در آنه�ا ب�ر نگ�اه و تکی�ه ب�ا اج�را، زم�ان ط�ول تم�ام

استراتژی ها به اجرا گذاشته می شوند . مثال :

اعتقاد به هویت و کرامت انسانی-هرگون�ه - از پره�یز و س�المت در ع�دالت ت�امین

تبعیض

- ذی 5نفعان

ذینف�ع ، اف�راد و گروهه�ایی هس�تند ک�ه ب�رای رس�یدن ب�ه س�ازمان خ�ود نیازه�ای ی�ا اه�داف از بخش�ی ب�ه آنه�ا ب�ه خ�ود نوب�ه ب�ه ن�یز س�ازمان و ان�د وابس�ته می شود.شناس�ایی مت�اثر آنه�ا از و اس�ت وابس�ته ذینف�ع ب�ه منظ�ور ارزی�ابی س�الیق آنه�ا و تش�خیص راه ه�ای اثرپ�ذیری و اثرگ�ذاری ب�ر این س�الیق و عالی�ق ی�ا اف�راد ک�دام ببری�د پی ت�ا کن�د و کم�ک می اس�ت س�ازمان ه�ا را در فع�الیت خ�ود دخی�ل بدانی�د، ب�ه نفش و جایگ�اه ذینف�ع در قب�ال خ�ود پی ببری�د و اس�تراتژی

کلی انگیزشی رفتاری را برای آنها طراحی کنید .مث�ال : - نظ�ام پزش�کی - م�ردم و بمی�اران -

اعضای هیات علمی

- تحلی�ل وض�عیت موج�ود براس�اس روش 6

(SWOT)

ق�وت) ( Strengthsنق�اط مجموع��ه :

س�ازمانی داخ�ل ه�ای توانمن�دی و من�ابع

ب�ه نی�ل جهت در را س�ازمان ک�ه اس�ت

اهداف خود یاری می کند.

: مجموع�ه ( Weaknessesنق�اط ض�عف )

ک�ه اس�ت س�ازمانی داخ�ل عوام�ل از ای

مانع از تحقق اهداف سازمان می گردند .

فرمت برنامه استراتژیک

روش 6 براس�اس موج�ود وض�عیت تحلی�ل -

(SWOT)

: مجموع�ه ای ( opportunitiesفرص�ت ه�ا )

در ک�ه س�ازمان از خ�ارج ب�القوه امکان�ات از

ه�ای توانمن�دی آنه�ا از گ�یری به�ره ص�ورت

سازمان افزایش خواهد یافت .

: مجموع�ه ای از عوام�ل ( threatsتهدی�دها )

م�وثر و مداخل�ه گ�ر خ�ارج از س�ازمان ک�ه م�انع

از اج�رای برنام�ه ه�ا و تحق�ق اه�داف س�ازمان

می گردند .

فرمت برنامه استراتژیک

: مجموع�ه نق�اط ( SWعوام�ل داخلی )

داخلی عوام�ل را و ض�عف س�ازمان ق�وت

گویند .

: مجموع�ه فرص�ت ( OTعوام�ل خ�ارجی )

ه�ا و تهدی�دهای س�ازمان را عوام�ل خ�ارجی

گویند .

ک�ه STاس�تراتژی ه�ای ه�ایی اس�تراتژی :

ب�اعث کن�ترل تهدی�دها و تب�دیل آنه�ا ب�ه فرص�ت می

شوند .

: اس�تراتژی ه�ایی SOاس�تراتژی ه�ای

جهت در ق�وت نق�اط از اس�تفاده ب�ا ک�ه

بهره گیری از فرصت ها تدوین می شوند.

فرمت برنامه استراتژیک

: اس�تراتژی ه�ایی ک�ه WTاس�تراتژی ه�ای

س�ازمان را در براب�ر تهدی�دها حف�ظ ک�رده و

ی�ا و کن�ترل جهت را س�ازمان توانمن�دی

می اف�زایش فرص�ت ب�ه تهدی�دها تب�دیل

دهند .

ک�ه WOاس�تراتژی ه�ا اس�تراتژی ه�ایی :

رف��ع و ه��ا فرص��ت از اس��تفاده جهت

کمبودها تدوین می شوند .

فرمت برنامه استراتژیک

: تعیین وضعیت سازمان

توس�عه - مرک�ز اس�تراتژی ح�الت این در :

از حیث بهداش�تی درم�انی وض�ع مطل�وبی

ب�ه بای�د و دارد خ�ارجی و داخلی وض�عیت

فکر توسعه باشد .

کاران�ه - محافظ�ه این اس��تراتژی در :

بای�د درم�انی بهداش��تی مرک�ز وض��عیت

شایس�تگی ه�ای اص�لی خ�ود را حف�ظ کن�د و

ق�رار ب�زرگ خطره�ای مع�رض در را خ�ود

ندهد .

فرمت برنامه استراتژیک

: ادامه تعیین وضعیت سازمان

رق�ابتی- مرک�ز اس�تراتژی ح�الت این در :

بهداش�تی درم�انی بای�د ب�ا اس�تفاده از نق�اط

ق�وت داخلی خ�ود ب�ر تهدی�دات محیطی غلب�ه

به�ترین موج�ود ه�ای فرص�ت از و نمای�د

بهره برداری را انجام دهد .

ت��دافعي - بهداش��تی اس��تراتژی مرک��ز :

بای�د نق�اط ض�عف درم�انی در این وض�عیت

داخلی را اص�الح کن�د و از تهدی�دات خ�ارجی

پرهیز کنند.

فرمت برنامه استراتژیک

( تع�یین موض�وع اس�تراتژیک پیش روی 8سازمان:

مثال : بودجه و اعتبارات1.نظام پرداخت پرسنلی2..3....

( استراتژیها : 9مثال :

پیگ�یری 4. سیس�تم تق�ویت و تغی�یر اس�تراتژی مطالبات

بخش 5. ب�ه ام�ور ب�رخی واگ�ذاری اس�تراتژی خصوصی

فرمت برنامه استراتژیک

( اهداف استراتژی : 10مثال :

ارتقاء سیستم فناوری اطالعات بیمارستان 1.

توس�عه مش�ارکت بخش�های خصوص�ی و خ�یرین 2.در امور بیمارستان

فرمت برنامه استراتژیک

متش�کل از »چگ�ونگی رس�یدن ب�ه ه�دف«بخش�ی -از مرحله برنامه ریزی استراتژیک است .

اق�دامات - و اس�تراتژیها از ج�امعی تعری�ف اج�رایی ب�رای انج�ام برنام�ه اس�تراتژیک اس�ت . اس�تراتژی ی�ا ه�ا، روش جزئی�ات برنام�ه این و آرم�انی اه�داف انج�ام ب�رای ک�ه را ه�ایی م�اموریت ه�ای ی�ک س�ازمان و برنام�ه ه�ای آن دقت ب�ه را گ�یرد می ق�رار اس�تفاده م�ورد ب�ه ه�ا کن�د. وظ�ایف و مس�ئولیت تش�ریح می

ه��ای SMARTص��ورت واژه مخف��ف ( ولی فع�ال ، گ�یری ان�دازه قاب�ل اختصاص�ی، ب�ه وابس�ته و م�دار نتیج�ه ، ی�افتنی دس�ت

زمان ( مشخص گردیده است .

برنامه های عملیاتی باید جامع باشند .-

: برنامه عملیاتی

مقدمه-

هدف کلی-

اهداف اختصاصی-

استراتژی ها-

فعالیت ها :-

- مسئول اجرای هر فعالیت

- زمان انجام فعالیت

- شاخص پایش

: فرمت برنامه عملیاتی

راهنم�ایی و اص�ول ، کنن�ده س�اختار عن�وان

ص�ورت فعالیته�ای ارای�ه ب�رای الزم ه�ای

گرفت�ه در راس�تای م�راقبت از بیم�ار اس�ت و

س�ازی یکن�واخت ب�رای بنی�انی منزل�ه ب�ه

و فراین�د ه�ر ب�ه مربوط�ه ه�ای تص�میم

م�دیریت ص�حیح من�ابع موردنی�از آن محس�وب

می گردد.

( Policyخط مشی )

مراح�ل از یکس�ری ش�امل اج�رایی روش

ترتی�بی منظم و وی�ژه اج�رای ب�ا اس�ت ک�ه

یک خط مشی را ترسیم می کند.

ی��ا - بخش سیاس��ت اج��رای چگ��ونگی

بیمارستان را بیان می کند.

بیمارس��تان - عملک��ردی سیاس��ت بی��انگر

است .

زمین�ه - در م�دیران مش�ی خ�ط ت�اثیر تحت

فرایند موردنظر می باشد.

روش اجرایی :

و - عی�نی اس�تانداردهای از ای مجموع�ه

ی�ک رون�د ک�ه هس�تند گ�یری ان�دازه قاب�ل

فرایند اجرایی را مشخص می کنند .

ال�زام - و داش�ته ق�انونی ب�ار ه�ا پروتک�ل

اجرایی دارد .

دستورالعمل )پروتکل ها (

ق�وانین - ی�ا و اس�تانداردها از ای مجموع�ه

منظم اس�ت ک�ه ب�ه تص�میم گ�یری در م�ورد

اج�رای ی�ک خ�ط مش�ی کم�ک می چگ�ونگی

کند.

مش�ی - خ�ط زیربن�ای اغلب الینه�ا گای�د

محس�وب ش�ده و به�ترین ش�کل اج�رای ی�ک

فراین�د را تعری�ف می کنن�د ک�ه ممکن اس�ت

نداش�ته س�ازمان مش�ی خ�ط ب�ا ارتب�اطی

باشد .)رفرنس اجرایی(

و - داش�ته علمی جنب�ه ص�رفا� الینه�ا گای�د

الزام قانونی برای اجرا ندارد.

راهنمای بالینی )گاید الین ( :

مقایسه خط مشی، روش اجرایی، گاید الین و پروتکل

خط مشی روش اجرایی گاید الین پروتکل

منبع و مسئول تدوین

مدیریت بیمارستان و یا

دپارتمان) براساس گاید

الینها ، پروتکل ها و هم راستا با استراتژی بیمارستان(

مدیریت بیمارستان و یا

دپارتمان ) مرتبط و هم راستا با خط

مشی(

منابع علمی )کتب مرجع(

عموما� مرکز سیاست

گذاری کالن کشوری )امکان

تدوین آن به صورت

بومی نیز وجود دارد(

هدف

تبیین سیاست سازمان و راهکار پیاده

سازی

گامهای اجرایی برای یکسان سازی

فعالیتهای صاحب فرایند

ارائه بهترین و علمی ترین شکل اجرای یک فرایند

بدون ارتباط با خط مشی و

محدودیت های یک سازمان

ارائه شکل استاندارد

وقابل قبول یک فرایند )قابل اجرا

در کلیه مراکز

مسئول ارائه خدمت(

مقایسه خط مشی، روش اجرایی، گاید الین و پروتکل

خط مشی روش اجرایی گاید الین پروتکل

محتوا

بیان ساده-چیس�تی - بی�ان

چ�����رایی و فرایند

بیان ساده-بی�ان چگ�ونگی -

انج�ام فراین�د، مس�ئول، ف�رد ت�والی زم�ان و

...

بیان علمی-بی������������ان -

، چگ���ونگی ارائ��ه نح��وه ف�رد فراین�د، ،ت�وال مس�ئول

یصرفا� علمی-

بیان علمی-- ، چگ��ونگی بی��ان

نح�وه ارائ�ه فراین�د، ف����������������������رد

مسئول ،توالیال�����زام - دارای

ب���ار و اج���رایی قانونی

حیطه اجرا

سطح بیمارس��تان/بخ

ش

سطح بیمارس����تان/

بخش

تم�امی مراک�ز خ�دمات ارائ�ه س���������المت

)جهانی(

تم�امی مراک�ز ارائ�ه در خ�دمات س�المت در ( کش�ور س�طح ت���دوین ص���ورت مراک�ز کلی�ه ب�ومی پوش�����ش تحت سازمان تدوین گر(

نحوه بازنگری

ب�����ر عالوه من�ابع تغی�یرات و علمی نت�ایج براس�اس اج�رای مم�یزی در مش�ی خ�ط ی�ا بیمارس�تان

بخش

براس��������اس مم�یزی نت�ایج خ��ط اج��رای در مش����ی ی�ا بیمارس�تان

بخش

براس�������اس در پیش��رفت تکنول������وژی عل�وم توس�عه و پای������ه پ�ژوهش ه�ای

بالینی

محت�وای در تغی�یر و علمی من���ابع مراک�ز سیاس�تهای

سیاست گذاری

توج�ه : فراین�د ن�یز روش انج�ام ی�ک فع�الیت را

در یک الگوی نظام یافته ترسیم می کند .

- در ی�ک فراین�د از ابت�دای ش�روع ی�ک فع�الیت 1

یع�نی مراجع�ه خ�دمت گیرن�ده ت�ا آخ�رین مرحل�ه

دی�ده سیس�تم از گیرن�ده خ�دمت خ�روج یع�نی

در مس�ئول ف�رد و زم�انی ت�والی و ش�ده

فلوچ�ارت ب�ا ف�رمت تعری�ف ش�ده ثبت می ش�ود.

توض�یح فراین�د م�دیریت اج�رایی روش در ام�ا

داده می ش�ود ک�ه ش�امل س�اختار، خ�ود فراین�د،

پیامد و نحوه ارزیابی می باشد.

-روش اجرايي اغلب شامل چند فرايند است.2

مقایسه فرایند با روش اجرایی

جایگاه خط مشی در نظام مدیریت

رسال

تاهدا

فا

ستراتژیها

خط م

شی ها

رو

ش کارها

مقررا

تبرنامه ها

سياس�تهاي - حقيقت در مش�ي خط

بي�ان را آن اج�راي روش و س�ازمان

ميكند.

خ�ط مش�ي در نظ�ام م�ديريت پس از -

و ،اه�داف س�ازمان رس�الت تع�يين

استراتژي ها قرار مي گيرد.

جایگاه خط مشی

ی�ک - از اس�تاندارد و ت�ر پ�ایین پل�ه یک

می ف�ردی تص�میمات از ب�االتر پل�ه

باشد.

ه��ر - ه��ویت ک��ه آنچ��ه واق��ع در

می پرداخت�ه و س�اخته را بیمارس�تان

نماید و آن را متمایز می کند .

رس��الت - از مش��ی خ��ط مف��اهیم

سازمان منشا می گیرد .

جایگاه خط مشی

دارای ثب�ات و در عین ح�ال انعط�اف

اس�ت مع�نی ب�دین ثب�ات پذیرباش�د.)

اینک�ه تغی�یر اس�ت مگ�ر ک�ه غیرقاب�ل

ح�اکم ش�رایط در زیربن�ایی تغی�یری

ایج�اد ش�ود. انعط�اف پ�ذیر اس�ت ب�دین

ب�رای س�لیقه و تص�میمات مع�نی ک�ه

مدیر سازمان جایگاه قائل است (

قاب�ل و روش�ن س�اده زب�انی دارای

فهم است .

ویژگیهای خط مشی

خط مش�ی م�ورد تائی�د م�دیراني اس�ت -

ک�ه مس�ئول تص�میم گ�یری ه�ای اج�رای

سازمان هستند .

ک�اربرد مش�ی خ�ط ک�ه درص�ورتی (

ی�ا داش�ته بخش ی�ک از بیش وس�یع

م�ورد دارد، ای مالحظ�ه قاب�ل هزین�ه

ق�رار ن�یز س�ازمان ارش�د م�دیر تائی�د

می گیرد . (

ویژگیهای خط مشی

واضح و مختصر با جمالت کوتاه

مجه�ول افع�ال ب�ردن ک�ار ب�ه از

خودداری مي شود .

راحت و مفی��د آن از اس��تفاده

است .

از پ�رداختن بیش از ح�د ب�ه جزئی�ات

پرهیز می کند .

ویژگیهای خط مشی

ایج�اد حافظ�ه ث�ابت از تخص�ص ه�ای ی�کسازمان

پرهیز از دوباره کاری و موازی کاری کاهش نی�از پرس�نل ب�ه جس�تجو و تب�ادل

نظر با همکاران و پیشکسوتان کاهش احتم�ال اعم�ال س�لیقه ف�ردی در

ارائه خدمات درمانی تش�ویق کنن�ده پرس�نل ب�رای ارائ�ه کاره�ا

به شکل تیمی نه انفرادی کم�ک کنن�ده ب�ه نه�اد ی�ا س�ازمان ب�رای نی�ل

به اهداف استراتژی

فواید خط مشی

خط مشی در سطح سازمانمثال : رسیدگی به شکایات

خط مشی در سطح چندین بخشآور زی�ان عوام�ل گ�یری ان�دازه : مث�ال

محیط کار

خط مشی در سطح یک بخشمثال : کالیبراسیون تجهیزات

سطوح خط مشی

فرمت خط مشیبسمه تعالی

آرم سازمان لگوي اعتباربخشي

عنوان خط مشیکد خط مشیشماره صفحه

تاریخ تدوین :تاریخ بازنگری :

تاریخ بازنگری ثانویه :

تعریف:

هدف :

مخاطبین :

محتوای خط مشی:

روش اجرایی :

مسئول طراحی)تهیه کننده( :تایید کننده )صاحب خط مشی(

تصویب کننده :

منابع :

ضمائم:

محل امضاء صاحبان فرایند:

( عنوان :1موض�وع اص�لی خ�ط مش�ی را تش�ریح می کن�د و ب�ه . بی�ان می ش�ود ب�دون فع�ل ی�ک عب�ارت ص�ورت بخش�ی اعتب�ار کت�اب در مش�ی خ�ط عن�اوین

مشخص شده است .مثال: معاینات پزشکی قبل از استخدام

(کد:2التین ترجم�ه ی�ا و علمی اص�طالح اول حروف عن�وان انتخ�اب و ب�ا ح�روف ب�زرگ نوش�ته می ش�ود ت�دوین خ�ط مش�ی ق�رار می ت�رتیب ب�ه و س�پس

از ش�ماره ب�ه 100گ�یرد و در کتابچ�ه خ�ط مش�ی بعد شماره گذاری می شود.

CBE 101مثال :

بخش های یک خط مشی

(صفحه : 3گ�ذاری ش�ماره بای�د مش�ی خ�ط ص�فحات تم�ام

شود.3 از 1مثال : صفحه

( تاریخ تدوین:4ب�ار اولین ب�رای مش�ی خ�ط ک�ه اس�ت تاریخی

تدوین شده است.( تاریخ بازنگری : 5

ق�رار ب�ازنگری م�ورد ک�ه خ�ط مش�ی در ص�ورتی گرفته تاریخ آخرین بازنگری ذکر می شود.

بخش های یک خط مشی

( تاریخ بازنگری ثانویه: 6

س�ال یکب�ار 2به ط�ور متوس�ط ه�ر خ�ط مش�ی ه�ر

بای�د م�ورد ب�ازنگری ق�رار گ�یرد. مس�ئول اص�لی ی�ا

ص�احب خ�ط مش�ی بای�د طی این دو س�ال برنام�ه

مم�یزی خ�ط مش�ی را ط�راحی و چرخ�ه آن را اج�را

نمای�د . در این چرخ�ه مم�یزی اولی�ه خ�ط مش�ی می

طی مم�یزی 6بایس�ت و ش�ده اج�را اول م�اه

اج�را ش�ود و ثانوی�ه در م�اه ه�ای آخ�ر س�ال دوم

نت�ایج م�ورد تحلی�ل ق�رار گرفت�ه و در اختی�ار ط�راح

خ�ط مش�ی ق�رار گ�یرد ت�ا نت�ایج در ب�ازنگری ثانوی�ه

لحاظ نماید.

بخش های یک خط مشی

( تعریف :7

با توج�ه ب�ه اینک�ه ب�رخی فراین�دها ک�امال� اختصاص�ی

ب�وده و توس�ط تم�امی پرس�نل قاب�ل درک نیس�تند

در رایج اص�طالح از متف�اوت معن�ایی دارای ی�ا

س�طح جامع�ه می باش�ند ل�ذا عن�وان خ�ط مش�ی می

باید به شکلی جامع و مانع توضیح داده شود .

ب�رای ک�ه :فراین�دی ری�وی قل�بی احی�اء مث�ال:

بازگردان�دن عملک�رد قلب و ری�ه در بیم�ارانی ک�ه

انج�ام می ان�د ری�وی ش�ده – قل�بی ایس�ت دچ�ار

گردد.

بخش های یک خط مشی

( هدف : 8

ک��ار روش مقص��ود و فلس��فه بخش این در

فراین�دی ک�ه در م�ورد آن خ�ط مش�ی نوش�ته ش�د

بیان می گردد.

ايم�ني و درم�انی خ�دمات کیفیت مث�ال:ارتق�اء

بیمار نیازمند احیاء قلبی –عروقی

( مخاطبین :9

اف�رادی ک�ه در اج�رای خ�ط مش�ی دخی�ل مجم�وع

می باش�ند و ی�ا فراین�د م�وردنظر ب�ه ط�ور مس�تقیم

به آنان مربوط می شود.

پزش��کان و پرس��تاری پرس��نل کلی��ه مث��ال:

بیمارستان

بخش های یک خط مشی

( محتوای خط مشی و روش اجرا :11 و 10

در خ�ط مش�ی سیاس�ت ه�ای اج�رایی بیمارس�تان

در م�ور ی�ک فراین�د مش�خص می گ�ردد و در روش

خ�ط اج�رای ب�رای موردنی�از ه�ای فع�الیت اج�را

مش�ی ب�ه ص�ورت گ�ام ب�ه گ�ام و مس�تند هم�راه ب�ا

تعین جزئی�ات و ف�رد مس�ئول اج�را بی�ان می گ�ردد.

ت�دوین می گ�ردد ج�امع و کام�ل آنچ�ه آنک�ه ب�رای

باش�د در م�ورد فراین�دی ک�ه قص�د داری�د خ�ط مش�ی

را ذی�ل س�واالت ابت�دا بنویس�ید اج�را روش و

مطرح و به طور کامل به همه پاسخ دهید .

بخش های یک خط مشی

. ساختار مورد نیاز اجرای فرایند چیست؟1

. روش انجام فرایند چگونه است؟2

زمین�ه 3 در دهی گ�زارش و بایگ�انی ، ثبت آی�ا .

فرایند انجام می شود؟

. آیا فرایند نیاز به آموزش دارد؟4

گرفت�ه 5 ص�ورت پژوهش�ی زمین�ه این در ای�ا .

است ؟

. آی�ا در زمین�ه فراین�د نظ�ارت، ارزی�ابی و پ�ایش 6

وجود دارد؟

. اقدامات ابتکاری در زمینه فرایند چیست؟7

محتوای خط مشی و روش اجرا )ادامه(

سیاس�تهای کلی�ه از ک�املی متن اکن�ون

بیمارس�تان و جزئی�ات اج�رای آن پیش روی

شماس�ت . س�پس س�واالت ذی�ل را در م�ورد

ه�ر ی�ک از بخش ه�ای س�اختار، روش اج�را،

آموزش و ... مطرح کنید .

.1What) سیاست بیمارستان چیست ؟ (

.2Why اتخ�اذ ش�ده )چ�را چ�نین سیاس�تی

است ؟ (

.3How می اج�را چگون�ه سیاس�ت این (

شود ؟ (

.4Who می اج�را کس��ی چ�ه توس��ط (

شود؟ (

ادامه

5 .How often اج�را یکب�ار ) ه�ر چن�د وقت

می شود؟ (

6 .When ) چه زمانی اجرا می شود ؟(

7 .Where می اج��را مک��انی چ��ه در (

شود ؟ (

در ه�ر قس�مت از مت�نی ک�ه نگاش�ته ای�د آن

می why و whatبخش ه�ایی ک�ه پاس�خ ب�ه

در مش�ی باش�د س�ایر خ�ط ب�ه پاس�خ و

خواهد آمد .روش اجرا پرسش ها در

ادامه

ساختار موردنیاز انجام فرایند چیست؟

اس�تخدام از قب�ل معاین�ات اج�رای ب�رای -

ی�ک گ�روه وی�ژه دارای مه�ارت ک�افی تحت

عن�وان گ�روه طب ک�ار در نظ�ر گرفت�ه ش�ده

انج�ام ب�ه نی�از محض ب�ه تیم این . اس�ت

معاین�ات ب�دو اس�تخدام در س�طح بیمارس�تان

ف�رد ب�ا مع�رفی ه�ا از بخش ی�ک ه�ر در و

واح�د ب�ه بیمارس�تان اداری م�دیر توس�ط

جهت م�وردنظر ف�رم ای حرف�ه بهداش�ت

معاین�ات ب�دو اس�تخدام را ب�رای وی تکمی�ل

می کنند.

مثال:مدیریت فرایند انجام معاینات سالمت شغلی

اعض�اء تیم عبارتن�د از : ی�ک متخص�ص طب -

– ک�ار طب دی�ده دوره پزش�ک ی�ا ک�ار

-کارش�ناس ای بهداش�ت حرف�ه کارش�ناس

- اپتوم���تری -کارش���ناس ادیول���وژی

آزمایشگاه - کارشناس اپتومتری

الی چن�د م�ورد اعالم - چنانچ�ه همزم�ان دو

گ�ردد توس�ط هم�ان تیم تحت پوش�ش ق�رار

می گیرند.

ادامه :

ص�ورت - این ب�ه تیم اعض�اء تع�یین نح�وه

خری�د ب�ا ی�ا ه�ر س�ال ابت�دای در ک�ه اس�ت

خ�دمت از بخش خصوص�ی اعض�اء تیم ت�امین

امکان��ات از اس��تفاده ب��ا ی��ا گ��ردد می

دوره پزش�ک ، آزمایش�گاه ( بیمارس�تان

دی�ده و س�ایر پاراکلینی�ک ت�امین می گ�ردد و

رئیس تائی�د ب�ه آن لیس�ت ي�ا داد ق�رار

بیمارستان برسد .

ادامه :

برای تیم انج�ام معاین�ات تقس�یم وظ�ایف انج�ام ش�ده و

دسته تقسیم می شوند :7اعضاء به

عوام�ل 1. گ�زارش تکمی�ل و پرون�ده تکمی�ل مس�ئول

زیان آور

مسئول انجام معاینات بالینی و اظهارنظر نهایی2.

مسئول انجام آزمایشات3.

مسئول انجام شنوایی سنجی4.

مسئول انجام بینایی سنجی5.

مسئول انجام اسپیرومتری6.

مسئول انجام رادیوگرافی در صورت نیاز7.

وظ�ایف معاین�ات انج�ام هنگ�ام در ک�دام ه�ر که

مشخصی را عهده دار هستند.

مدیریت فرایند انجام معاینات سالمت شغلی

در این متن ب�رای اج�رای معاین�ات قب�ل از -

مه�ارت دارای وی�ژه گ�روه ی�ک اس�تخدام

نظ�ر در ک�ار طب ک�د عن�وان تحت ک�افی

whatگرتف�ه ش�ده اس�ت پاس�خ ب�ه پرس�ش »

ش�ود می ذک�ر مش�ی خ�ط در و اس�ت »

» «whoسایر توضیحات پاسخ به سواالت »

how تع�یین نح�وه معاین�ات تیم )اعض�اء »

اعض�اء تیم و تقس�یم وظ�ایف( می باش�ند ،

بنابراین در روش اجرا می آیند.

ادامه :

در اس��تخدام ب��دو معاین��ات فراین��د

معاین�ات انج�ام پروتک�ل طب�ق بیمارس�تان

س�المت ش�غلی ابالغی از وزارت بهداش�ت

و درم�ان و آم�وزش پزش�کی انج�ام می ش�ود

نح�وه ب�ه مرب�وط ک�ه پروتک�ل از بخش�ی

الگ�وریتم ق�الب در اس�ت معاین�ات انج�ام

انج�ام معاین�ات و ب�ه ص�ورت پوس�تر تهی�ه و

ب�ه ای حرف�ه بهداش�ت کارش�ناس توس�ط

ش�ده ابالغ تیم اعض�اء و اداری ام�ور

است .

نحوه انجام فرایند چگونه است ؟

رئیس ام�ور اداری پوس�تر مربوط�ه را در ات�اق ک�ار

کلی�ه . اس�ت نم�وده نص�ب تیم اعض�اء و خ�ود

انج�ام ش�ده کارکن�ان موظفن�د طب�ق تقس�یم ک�ار

پوس�تر در من�درج و مراح�ل تیم توس�ط مس�ئول

فوق معاینات را انجام دهند .

ب�دو معاین�ات انج�ام فراین�د جمل�ه متن این در

انج�ام پروتک�ل طب�ق بیمارس�تان در اس�تخدام

معاین�ات س�المت ش�غلی انج�ام می ش�ود پاس�خ ب�ه

می باش�د و ل�ذا در خ�ط مش�ی ب�ه آن whatس�وال

ب�ه پاس�خ ه�ای بخش س�ایر . ش�ود می اش�اره

ه�ای و whoپرس�ش how و ابالغ نح�وه . اس�ت

ب��ه پروتک��ل رس��انی اطالع در دخی��ل اف��راد

پرسنل ، و در روش اجرا ذکر می شود.

ادامه : نحوه انجام فرایند چگونه است ؟

رون�د فراین�د معاین�ات ) زم�ان آغ�از و پای�ان عملی�ات،

اق�دامات انج�ام ت�والی مص�رفی، اقالم و وس�ایل

و ... ( در فرم های مربوطه ثبت می شود .

نتیج�ه معاین�ات ن�یز در ف�رم معاین�ات ثبت و در قس�مت

مربوط�ه در بهداش�ت حرف�ه ای ثبت می گ�ردد . ف�رم

ه�ای کاغ�ذی توس�ط کارش�ناس بهداش�ت حرف�ه ای در

رئیس امض�اء از پس معاین�ات انج�ام عملی�ات پای�ان

تیم در پرونده وی ثبت می شود.

س�وال ب�ه پاس�خ اول پ�اراگراف قس�مت این در

what توض�یح مط�الب س�ایر و و how ، whoاس�ت

whom.می شود که در روش اجرا مطرح می شود

آیا فرایند موردنظر در مکانی ثبت و بایگانی می شود؟

به منظ�ور ب�ه روز رس�انی و ارتق�ائ س�طح -

دانش و مه�ارت پرس�نل بهداش�ت حرف�ه اي

مس�تمر آم�وزش بیمارس�تان ك�ار طب و

نح�وه انج�ام معاین�ات در دس�تور ک�ار م�دیریت

قرار دارد .

واح�د بهب�ود کیفیت در ابت�دای ه�ر س�ال از -

تیم معاین�ات نیازس�نجی آموزش�ی نم�وده و

م�دون تئ�وری کالس�های در تیم اعض�اء

مع��اونت همچ��نین . کنن��د می ش��رکت

آموزش�ی دانش�گاه قس�مت آم�وزش م�داوم

نس�بت ب�ه برگ�زاری دوره برنام�ه)ز(اق�دام و

پزش�کان دوره دی�ده در این کالس�ها ش�رکت

می نمایند .

آموزش نیازمند آیا فرایند موردنظر است؟

ص�ورت - در م�ذکور ه�ای دوره گواهینام�ه

س�ال 2ش�رکت اعض�اء تیم ص�ادر ش�ده و ت�ا

اعتبار دارد .

پرس�ش - ب�ه پاس�خ اول خ�ط متن این در

why پرس�ش ب�ه پاس�خ دوم خ�ط و what

و ش�ود می ذک�ر مش�ی خ�ط در و اس�ت

اج�رایی مط�رح می در روش م�وارد س�ایر

شود.

نیازمند آیا فرایند موردنظر اموزش است؟

بیمارس�تان - در معاین�ات انج�ام برفراین�د

بیمارس�تان ه�ر در دارد. وج�ود نظ�ارت

و تیم مس��ئول و بیمارس��تان رئیس

مس�ئول ای حرف�ه بهداش�ت کارش�ناس

حسن اجرای فرایند می باشند.

بهداش�ت - مع�اونت اعض�اء این ب�ر عالوه

دانش�گاه عل�وم پزش�کی تیم نظ�ارتی خ�ود را

می اع�زام ک�ار فراین�د کن�ترل جهت در

این ب�ه انج�ام دهن�ده معاین�ات تیم نمای�د و

گروه پاسخگو خواهد بود.

بهداش�ت - مع�اونت از اع�زامی تیم اعض�اء

کارش�ناس ک�ار، متخص�ص طب از عبارتن�د

بهداشت حرفه ای و کارشناس آزمایشگاه

آیا بر فرایند موردنظر نظارت وجود دارد؟

بررس�ی مس�تندات ارائ�ه ش�ده توس�ط تیم معاین�ات -

ب�ه ماه�ه ش�ش ص�ورت ب�ه ک�ه ش�غلی س�المت

معاونت بهداشتی ارسال می گردد.

در - مس�تقیم حض�ور بوس�یله مس�تقیم مش�اهده

هنگ�ام انج�ام معاین�ات توس�ط تیم پ�ایش کنن�ده ک�ه

تنها اعضاء تیم پایش از آن مطلع هستند .

مس�تندات مرب�وط ب�ه پ�ایش و س�ایر مراح�ل نظ�ارت -

ارزی�اب گ�روه ب�ه نی�از ص�ورت در و بایگ�انی و

بیمارستان یا مدیران ستادی ارائه می گردد.

ب�ه - پاس�خ قب�ل اس�الید اول مرحل�ه بخش این در

ب�وده و در خ�ط مش�ی مط�رح می ش�ود whatس�وال

و سایر پاسخ ها در روش اجرا ذکر می شود .

آیا بر فرایند موردنظر نظارت وجود دارد؟ ادامه

اق�دام بیمارس�تان در اینک�ه ب�ه توج�ه با

ابتک�اری و پژوهش�ی در زمین�ه معاین�ات ب�دو

اس�تخدام ص�ورت نمی گ�یرد در این زمین�ه

مطلبی تدوین نشده است .

آیا در این زمینه پژوهشی صورت گرفته است

اکن�ون از ک�ل مط�الب ت�دوین ش�ده پاس�خ ب�ه

و whatپرس�ش ه�ای why و ک�رده را ج�دا

مش�ی خ�ط بخش در و کنی�د بن�دی جم�ع

پشت سر هم بنویسید .

و ... را how و whoپاس�خ ب�ه پرس�ش ه�ای

ن�یز ج�دا و جم�ع بن�دی کنی�د و در بخش روش

اجرا پشت سر هم بنویسید .

– محتوای خط مشی و 11 و 10بخش روش اجرا

آزم�وده 1. ک�ار مج�رب تیم بیمارس�تان در

)طب ک�ار( مس�ئول اج�رای فراین�د انج�ام

معاینات بدو استخدام است .

اس�تخدام 2. ب�دو معاین�ات فراین�د اج�رای

مط�ابق نس�خه پروتک�ل وزارت بهداش�ت

می باش�د )ب�ه پیوس�ت خواه�د آم�د ( این

پروتک�ل ب�ه کلی�ه بخش�ها ابالغ و ب�ه اطالع

کلیه پرسنل می رسد.

نت�ایج و نح�وه انج�ام فراین�د معاین�ات قب�ل 3.

بیمارس�تان در انج�ام ش�ده اس�تخدام از

ثبت و بایگانی می شود.

مثال : خط مشی

س�طح 4 دو در معاین�ات تیم عملک�رد ب�ر .

داخ�ل بخش�ی و دانش�گاهی نظ�ارت ) پ�ایش

و ارزشیابی ( وجود دارد.

. ب�ه منظ�ور ارتق�اء و ب�ه روز رس�انی دانش 5

و مه�ارت پرس�نل کارگ�اه ه�ا و دوره ه�ای

آموزش�ی ب�ه ص�ورت دوره ای برگ�زار می

شود.

مثال : خط مشی

انج�ام معاین�ات در بیمارس�تان 1. اعض�اء تیم

دوره پزش�ک ی�ا ک�ار طب متخص�ص از

، ای حرف�ه بهداش�ت کارش�ناس ، دی�ده

بین��ایی ، س��نجی ش��نوایی آزمایش��گاه،

س�نجی ، ادیول�وژی و اس�پیرومتری تش�کیل

شده است .

عق�د 2. ب�ا س�ال ه�ر ابت�دای در تیم اعض�اء

ق�رارداد ی�ا ابالغ ریاس�ت بیمارس�تان تع�یین

امض�اء ب�ه م�ذکور ابالغ ی�ا ق�رارداد و

ریاس�ت بیمارس�تان می رس�د و در ت�ابلوی

اعالنات هر بخش نصب می شود.

مثال : روش اجرا

.تقس�يم وظ�ايف داخ�ل تيم ب�ه ص�ورت ذي�ل 3

است:

مس�ئول - اي حرف�ه بهداش�ت کارش�ناس

نت�ايج وثبت ف�رم اول ص�فحه دو تكمي�ل

اندازه گيري

معاين�ه - انج�ام مس�ئول ك�ار طب پزش�ك

نظ�ر اظه�ار و پاراكلني�ك تج�ويز و ب�اليني

نهايي

انج��ام - مس��ئول آزمايش��گاه كارش��ناس

آزمايشات تشخيص طبي

انج��ام - مس��ئول رادیول��وژی کارش��ناس

رادیوگرافی

انج��ام - مس��ئول اديول��وژي کارش��ناس

شنوايي سنجي

مثال : روش اجرا )ادامه(

انج�ام - مس�ئول اپتومتريس�ت کارش�ناس

بینایی سنجی

انج��ام - مس��ئول رادیول��وژی کارش��ناس

رادیوگرافی

انج�ام - مس�ئول اس�پیرومتری کارش�ناس

اسپیرومتری

پزشک : سرپرست تیم-

مس�ئول - : ای حرف�ه بهداش�ت کارش�ناس

هماهنگی

مثال : روش اجرا )ادامه(

. دس�تور العم�ل انج�ام معاین�ات س�المت ش�غلی ب�ه 4

ص�ورت پوس�تر تهی�ه ش�ده و در قس�متهای مربوط�ه

پوس�تر ش�ود. می ابالغ بخش�ها کلی�ه ب�ه و نص�ب

و اداری قس�مت در رویت قاب�ل مک�انی در ف�وق

بهداشت حرفه ای نصب می شود.

اطالع 5 مس�ئول ای حرف�ه بهداش�ت کارش�ناس .

رسانی پروتکل به کلیه پرسنل می باشد .

6 ، م�واد مص�رفی معاین�ات، پای�ان و آغ�از زم�ان .

ت�والی انج�ام معاین�ات، اق�دامات انج�ام ش�ده و نتیج�ه

معاین�ات توس�ط کارش�ناس بهداش�ت حرف�ه ای در

فرم مربوطه ثبت می گردد.

مثال : روش اجرا )ادامه(

انج�ام 7 پای�ان در ش�ده تکمی�ل ه�ای ف�رم .

نت�ایج معاین�ات ب�ه معاین�ات در ق�الب خالص�ه

بهداش�ت مع�اونت ب�ه ماه�ه ش�ش ص�ورت

گزارش می گردد .

نیازس�نجی 8 مس�ئول کیفیت بهب�ود دف�تر .

معاین�ات س�المت انج�ام زمین�ه در آموزش�ی

شغلی می باشد.

. دف�تر بهب�ود کیفیت دوره ه�ای آموزش�ی 9

آموزش��ی برنام��ه ق��الب در را موردنی��از

زمانبن�دی ش�ده براس�اس الزام�ات س�ازمان

تع�یین و ب�ه اطالع پرس�نل بهداش�ت حرف�ه ای

و طب کار مي رساند

مثال : روش اجرا )ادامه(

. مس�ئول دف�تر بهب�ود کیفیت مس�ئولیت 10

عه�ده ب�ر را آموزش�ی ه�ای دوره اج�رای

دارد .

،کارش��ناس 11 معاین��ات تیم پزش��ک .

مس�ئول بیمارس�تان ای حرف�ه بهداش�ت

نظارت بر حسن انجام معاینات هستند.

. کمیت�ه حف�اظت و بهداش�تکار نظ�ارت و 12

پ�ایش فراین�د معاین�ات را در بیمارس�تان ب�ر

عهده دارد.

. اعضاء کمیته طبق پروتکل ثبت گردد.13

مثال : روش اجرا )ادامه(

. کمیت�ه حف�اظت و بهداش�تکار از طری�ق 14

ذیل بر نحوه انجام معاینات نظارت دارد:

- بررسی مستندات14-1

- مش�اهده مس�تقیم ب�ا حض�ور نماین�ده 14-2

کمیته در هنگام معاینات

پ�ایش 14-3 تیم ب�ه مرب�وط مس�تندات -

سالمت شغلی معاونت بهداشت

مثال : روش اجرا )ادامه(

بازدی�دها 15 انج�ام ب�ه مرب�وط مس�تندات .

بایگ�انی و در ص�ورت نی�از ب�ه گ�روه ارزی�اب

دانشگاه ارائه می گردد.

. واح�د آم�وزش م�داوم دانش�گاه ه�ر دو 16

س�ال یکب�ار پزش�کان بیمارس�تان را آم�وزش

می دهد .

مع��اونت 17 ای حرف��ه بهداش��ت .واح��د

کارش�ناس یکب�ار م�اه ش�ش ه�ر بهداش�ت

بهداش�ت حرف�ه ای بیمارس�تان را آم�وزش

می دهد .

م�ذکور 18 ه�ای دوره گذران�دن .گواهینام�ه

س�ال اعتب�ار 2در ص�ورت ش�رکت ص�ادر و ت�ا

دارد.

مثال : روش اجرا )ادامه(

. مسئول طراحی ) تهیه کننده ( : 12

فردی اس�ت ک�ه پس از انج�ام مطالع�ه و مش�اورات

می تهی�ه را مش�ی خ�ط ن�ویس پیش موردنی�از

کند .

مثال : کارشناس بهداشت حرفه ای بیمارستان

. تائید کننده ) صاحب خط مشی ( 13

نه�ایی اج�رای و محت�وا تایی�د ک�ه مس�ئول فردی

خ�ط مش�ی ب�وده و عموم�ا� ریاس�ت بخش ی�ا واح�د

را عهده دار است .

مثال: مسئول بهداشت حرفه ای بیمارستان

بخش های یک خط مشی :

. تصویب کننده :14

تص�ویب کنن�ده نه�ایی خ�ط مش�ی تایی�د ش�ده توس�ط

ریاس�ت دپارتم�ان و ق�راردهی آن در کتابچ�ه خ�ط

مشی به عهده این مقام است .

مث�ال : دف�تر بهب�ود کیفیت بیمارس�تان ی�ا ریاس�ت

بیمارستان

.منابع :15

هر منبعی ک�ه در ت�دوین خ�ط مش�ی از آن کم�ک

گرفت�ه ش�ده اس�ت .كتب این�ترنت، ش�خص، مجل�ه و

انجمن ها

اعتباربخش�ی کت�اب – معاین�ات :پروتک�ل مث�ال

بیمارستان و ...

بخش های یک خط مشی :

- ضمائم : 16

در ص�ورتیکه پروتک�ل کش�وری ی�ا س�ایر من�ابع ب�رای

قاب�ل درک ش�دن خ�ط مش�ی ض�روری اس�ت می

بایست به پیوست الحاق گردد.

مثال : پروتکل انجام معاینات

. محل امضاء صاحب فرایند 17

می مش�ی خ�ط مخ�اطب پرس�نل کلی�ه پای�ان در

بایست خط مشی را مطالعه و امضاء نمایند .

بخش های یک خط مشی :