အာရေဖာငေဒးရငးမ ျမနမာႏငငတြင ေဆာငရြကလကရေသာ လကနကးမႈ တကဖကေရးဆငရာ အစအစဥ

မားအတြက ေငြေၾကးေထာကပေပးေသာ Chong-Moon Lee Foundation အား ေကးဇးတငရပါသည။

ယငးအစအစဥေအာကမတစဆင ျမနမာႏငငရ ဆယေကာသက မနးကေလးငယမားအား စြမးရညျမႇငတင

ေပးလကရေသာ ရပရြာလထအေျချပအဖြ႕တစချဖစသည ေရာငစမနးကေလးမားအဖြ႕မ ဤသငတနး

လမးညႊနက ဥးစြာျပစခၿပး ၎တ႔ကြနယကအတြငးရ မနးကေလးငယမားအား သငတနးေပး ျဖန႔ေ၀ေပးခ

ပါသည။ ဤသငတနးလမးညႊနပါ သတငးအခကအလကမားက ပမကယျပန႔စြာ ျဖန႔ျဖးရန လအပသညဟ

သရ နားလညသညအေလာက အာရေဖာငေဒးရငးအေနျဖင ထပမျဖညဆညးထတေ၀ခပါသည။ လသားခငး

စာနာေထာကထားမႈ အကအညေပးေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈဆငရာ ပညာရငတစဥးျဖစသ ေနာခးခ၏ အက

အညျဖင အလပသမားအခြငအေရးဆငရာ သတငးအခကအလကမား ထပမထညသြငးခၿပး ကားမ မေရြး

ေလလာဖတရႈႏငရန ျဖညဆညးထတေဝခပါသည။

The Asia Foundation would like to thank the Chong-Moon Lee Foundation for its funding support

to the Foundation's anti-trafficking program in Myanmar. Under this program, the Colorful Girls,

a community-based organization focused on the empowerment of teen girls in Myanmar,

originally develop this training module to deliver to the girls in its network. Recognizing the need

for such information to be disseminated more widely, the Foundation updated the training

module to include additional information on labor rights and making the information more

accessible to both men and women with the assistance of Naw Ku Ku, an independent consultant

on humanitarian assistance and development.

ဤစာအပ၏

ရညရြယခက

ဤသငတနးလမးညႊနသည လကနကးမႈႏင အႏရာယရေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး

ဆငရာ သတငးအခကအလက၊ အေၾကာငးအရာမားက အေျခခၿပး ဘ၀တြကတာ

ကၽြမးကငစရာ အေျခခအခကမားကလညး ထညသြငးထားကာ အျပနအလန ေျပာဆ

ေဆြးေႏြးႏငသည နညးလမးျဖင သငတနးေပးႏငရန စမေရးဆြထားပါသည။

သငတနးတကေရာကၿပးသမားသည လကနကးမႈႏင အႏရာယရေသာ ေရႊ႕ေျပာငး

သြားလာျခငးဆငရာ သတငးအခကအလက၊ အသပညာ ဗဟသတမားက ရရသြားၿပး

မမရပရြာေဒသတြင ရေသာသမားအား ျပနလညေျပာဆ ေဝမႏငရန ရညရြယပါသည။

ထသ႔ ျပနလညေျပာဆ ေဝမျခငးအားျဖင လတငးတြင ဘဝတြကတာ ကၽြမးကငစရာ

အေျခခအခကမား ရၿပး ရရထားေသာ သတငးအခကအလက၊ အသပညာ ဗဟသတ

မားက အသးျပကာ လကနကးမႈ မခရေစရန၊ မမကယက ကာကြယတတရနႏင

လကနကးခရၿပးပါကလညး မမ၏ လမႈဝနးကငတြင ပမနျပနလည ေနထငႏငေစရန

ျဖစပါသည။

မာတကာ

အခနး ၁ - ဘ၀တြကတာကြမးကငစရာ

အေျခခအခကမားနင စတငမတဆကျခငး

အခနး ၂ - လကနကးမႈဆတာဘာလ

အခနး ၃ - ကေလးသငယ ကးသနးေရာငး၀ယေရး

အခနး ၄ - လကနကးေရာငး၀ယမႈ အေျခအေန၊

အမးအစားမားနင လေမာငချခငး

အခနး ၅ - လကနကးေရာငး၀ယမႈ ျဖစရသည

အေၾကာငးရငးမားနငဆးကးမား

အခနး ၆ - လကနကးေရာငး၀ယမႈက ကာကြယတားဆးျခငး

အခနး ၇ - ေဘးကငးလျခစြာေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး

အခနး ၈ - လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရးဥပေဒနင

လကနကးခရသမားအေပၚစာနာေပးျခငး

အခနး ၉ - လကနကးေရာငး၀ယမႈ တားဆးကာကြယေရးတြင

ပါ၀ငသငသမားနင လပေဆာငရမညပစမား

အခနး ၁၀ - လကနကးမႈႏင အႏရာယရေသာ

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ သငခနးစာမားအား ျပနလညေဆြးေႏြးျခငး

၄

၉

၁၃

၁၈

၂၂

၂၇

၃၃

၃၆

၄ဝ

၄၃

4

5

ဗငး၊ ငါး၊ ပဇြနလး ျမနမာရးရာ ေကးလကပျပငက

ေျပာျပပါ။

လကနကးမႈျဖစရပအေျခအေနအျဖစ ရးရာပျပငက

ျမငၾကညပါက ဗငး၏ စရကသြငျပငလကၡဏာမးသည

မညသအတြက ကယစားျပေနပါသနညး။

အေျဖ - လပြစား၊ ျပညတနဆာတ႔ကထနးခပေသာ

လပငနးရင

ငါးနငပဇြနလးတ႔သည မညသတ႔က ကယစားျပပါ

သနညး။

အေျဖ - လကနကးခရမညသမား (ကေလး/လၾကး

ကား/မ (သ႔)အသကအရြယ မေရြး)

Ü မမကယကသတျပတတသညစြမးရည

Ü ခငခနစဥးစားတထြငၾကဆတတသညစြမးရည

Ü ျပနာကကငတြယေျဖရငးတတၿပးဆးျဖတခကမနကနစြာခတတသညစြမးရည

Ü ထေရာကေသာဆကသြယေရးစြမးရည (ပဂၢလေရးဆကဆမႈစြမးရည/ ေပါငးသငးဆကဆတတျခငး)

Ü တနဖးထားတတသည အေၾကာငးအရာမားကရငးလငးနငသညစြမးရည

Ü စတေသာကဖစးမႈနင စတလႈပရားမႈကေျဖေလာနငသညစြမးရည / စတေျဖသမတတျခငး

Ü စာနာေထာကထားတတေသာစြမးရည / ကယခငးစာတတျခငး

ပဇြနလးသည မမကယကကာကြယေစာငေရာကရန

နင ေဘးအႏရာယ နညးပါးေစရနအတြက ေအာက

တြင ေဖာျပထားေသာ မညသညဘ၀တြကတာ

ကြမး ကငစရာအခကမားက သးစြခပါသနညး။

တကေရာကသမားအေနျဖင ငါးနငပဇြနလးတြင

မညသ၏ ဘ၀က ျဖစလပါသနညး။

ယချဖစရပရးရာပျပငေလးက ေလလာျခငးအားျဖင

ဘ၀တြကတာ ကြမးကငစရာအေျခခ အခကမား

သည လကနကးခရမညသမားအား ေဘးအႏရာယ

မကေရာကေစရန မညသ႔ကာကြယ ေပးသညက

သရနငပါသည။

လႈပရားမႈ

၁ရးရာပျပငေျပာျပျခငးျဖင ဘ၀တြကတာ ကြမးကငစရာ

အခကမားက သရေစျခငးအဆငဆင

6

ပါ၀ငတကေရာကသမားအား ၄ငးတ႔အေၾကာငးက

ေရးသားထားသည ရပပဆြထားျခငးသ႔မဟတ စာျဖင

ေရးသားထားေသာစာရြကကျပလပရမညျဖစသည။

မမျပလပမညစာရြကတြင မမၾကကနစသကဆးအရာ၊

မမမၾကကနစသကေသာအရာ၊ မမ၏အားသာခက

နင အားနညးခကမားက ေရးသားေဖာျပရမညျဖစ

သည။

ပါ၀ငတကေရာကသမားအား စာရြကအျဖ (၁)ရြကစ

ေ၀ေပးပါ။ ထ႔ေနာက စာရြကက ေလးခးခး အရာ

ေပးၿပး ျပနျဖန႔ခငးရနျဖစပါသည။ စာရြက၏ အလယ

ဗဟတြင မမၾကကနစသကဆးအရာက ေဖာျပခငးပါ။

စာရြက၏ လကယာဘက အေပၚျခမးေထာငတြင မမ

မၾကကနစသကေသာအရာကေဖာျပခငးပါ။ စာရြက၏

လက၀ဘကေအာကျခမးေထာငတြင မမ၏ အားသာ

ခက (သ႔) မမတ႔ေကာငးစြာလပနငေသာအရာကေရး

ဆြပါ။ စာရြက၏ လကယာဘကေအာကျခမးေထာင

တြင မမတ႔၏အားနညးခကမား (သ႔) မမတ႔အေနျဖင

တးတက ေကာငးမြနေအာင ၾကးစားရမည အခကက

ေဖာျပခငးရန ျဖစပါသည။ (၂၀ မနစ)

ပါ၀ငတကေရာကသမားက မတဖကတစဥးေရြြးခယ

ေစၿပးမမ၏ ရပပဆြထားျခငးသ႔မဟတ စာျဖင ေရး

သားထားေသာစာရြကပါ အခကအလကမားကအျပန

အလနေဆြးေႏြးေမးျမနးေစပါ။ တစဥးၿပးသြားပါက

အျခားတစဥးနင ေဖာျပပါစာရြကပါ အခက (၁)ခက

ကအျပနအလန ခပသြကသြက ေဆြးေႏြးေမးျမနး

ေစၿပး နရတြငကပေစရနျဖစပါသည။

ပါ၀ငတကေရာကသမားအား ေအာကတြင ေဖာျပထား

ေသာ ေမးခြနးမားကေမးပါ။

၁။ ယခေဆာငရြကခမႈအား ျပလပရာတြင လြယက

မႈ ရ/မရနင အပငးေလးပငးရအေၾကာငးအရာ

မား ရ/မရ ေျပာျပပါ။

၂။ မမအေၾကာငးနင ပတသကၿပးမညသညအပငး

ကစဥးစားရာတြင အခကခဆးျဖစပါသနညး။

၃။ မမကယမမပမသရနားလညေအာငေဆာငရြက

ရာတြင ယခေဆာငရြကခေသာေလကငခနး

အား မညသ႔ သေဘာထားပါသနညး။

ဥးေဆာငေဆြးေႏြးသမ ျပနလညရငးျပျခငးအထကတြင ေဆာငရြကခေသာ အေၾကာငးအရာက

ေသခာစြာသရနားလညပါကမမ၏ အနာဂတအတြက

ဆးျဖတခက မနကနစြာခမတနငမႈက အေထာက

အကျပပါသည။

လတငးတြင အားသာခကမား ရၾကၿပးအားနညးခက

မားက ေကာငးမြနလာေအာင ေဆာငရြကၾက

ရပါသည။ မမကယက သတျပတတ

သည စြမးရညသည ဘ၀တစေလာက

တျဖညးျဖညး ဖြ႔ျဖးတးတကလာပါသည။

လႈပရားမႈ

၂ဘ၀တြကတာကြမးကငစရာအခကမားထမ

အခကတစခကကဥပမာျဖင မတဆကေပးျခငး

7

ျပနလညမေဝျခငးပါ၀ငတကေရာကသမားအေနျဖင စာရြကျဖၾကး ေပၚ

တြင စာ (သ႔) ပဆြၿပးေဖာျပပါ။

တကေရာကသတစဥးခငးအေနျဖင အထကတြင

ေျပာဆေဆြးေႏြးေသာ ရးရာပျပငမ လကနကးမႈနင

ဆကစပၿပး မညသညသငခနးစာကသငတ႔ ရရလက

ပါသနညး။

တစဖြ႔ခငးစမ မမကယတင လကနကးမခရေအာင

မညသ႔ သတျပေနထငမညဟ စဥးစားမသညက

နရတြင ကပထားေသာ Flip Chart တြငေရးေစပါ။

အခနရပါက အျခားအဖြ႔မားနငျပနလညေ၀မေစပါ။

တစရေရာအခါက လပတငတယေသာေရကနငယတစကနတြင ငါးမားကးခတေနထငၾကသည။ ယငးကန

သည တျဖညးျဖညးခနးေျခာကလကရသည။ ကနထတြင ေရကလညးနညးသထက နညးပါးလာသည

အတြက ငါးတ႔သည အသကရငရန ၾကစညၾကသည။ အနးအနားတြငေနထငေသာ ဗငးတစေကာငရရာ

ဗငးအားငါးတ႔က မမတ႔ကအနးအနားရ အျခားေရကနငယသ႔ ပ႔ေပးရန ေျပာၾကသည။ ေရကနငယသည

သာယာၿပး အရပအာ၀ါသ လညးေကာငးသည။ ဗငးကပ႔ေပးနငပါသညဟ ေျဖၾကားသည။ ဗငးသည

ငါးတ႔ကအနးအနားရ အျခားေရကနငယသ႔ ပ႔ေဆာငရာတြင ကညမည ျဖစေသာလညးတစၾကမတြင

တစေကာငကသာ ပ႔ေဆာငနငမညဟ ေျပာသည။ ဗငး၏ေျပာစကားက ယၾကညစတခသညအတြက

ငါးအားလးက သေဘာတညလကၾကသည။ ထသ႔ျဖင ဗငးသည ငါးကတစၾကမလင တစေကာငစ

ေကာကယခမၿပး အနးအနားရေရကနငယသ႔ ပသနးသြားေလသည။ ေရကနသ႔ ေရာကေသာအခါ

ငါးကေရထသ႔ခေပးမညအစား ေရကနအနး ရသစပငတစပငဆသ႔ ခယခထားၿပးငါးတစေကာငခငးက

စားေလေတာသည။ မလေရကနငယတြင ပဇြနလးတစေကာငသာကနေတာသည။

8

ပဇြနလးကလညး ေနရာသစတစခက ရာေဖြေျပာငးေရႊ႕ေနထငေရးအတြက လအပလာသညက စဥးစား

လက ရသည။ ငါးမားက ျမနယကစြာစားေသာကၿပးေသာ ဗငးသည တစေန႔တြင ပဇြနလးထသ႔ ေရာကၿပး

ေရကနငယအသစဆသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ရန သယယေပးရမညလားဟေမးသည။ သ႔ရာတြင ပဇြနလးသည

ငါးမား မညသညအေျခအေနရၾကသညက ၾကညရႈေနသညျဖစရာ ယချဖစပကမႈအားလးက အလြန

ေသခာကနစြာျဖင စဥးစားဆငျခငလကရသည။ ပဇြနလးသည ဗငးအေနနင ထသ႔သယယမႈလပငနးက

လပေပးေနသညမာ ေကာငးျမတေသာေစတနာဟတ မဟတကစဥးစားေနသည။ ငါးမားေရကနအသစ

ဆသ႔ ေရာက မေရာကကလညး ပဇြနလးက စဥးစားေတြးေတာေနသည။

အျခားတစဖကတြငမ ပဇြနလးကယတငကလညးေနရာသစဆသ႔ ေျပာငးေရႊ႕လသည။ ေနာကဆးတြင

ပဇြနလးသည ဗငးကေျပာဆသည။ “ကြနပ၏ ကယထညခြမာမာေကာလြနးသညျဖစရာ ဗငးအေနျဖင

ေကာကနးေပၚတငၿပး ေရကန ငယဆသ႔သယေဆာငသြားရနမာခကခလမမညျဖစေၾကာငး၊ ထ႔ေၾကာင

ကြနပအေနျဖင အသငဗငး၏လညပငးတြင ခတတြယလက ေရကနငယဆသ႔ လကပါလပါသည။”

ဗငးသည ပဇြနလးအားေရကနငယအသစသ႔ သယေဆာငရမည အစားသစပငတစပင၏အကငးေပၚတြင

ရပနားလကေလသည။ ထ႔ေနာက ဗငးကပဇြနလးအားေျပာသည “ဟေအာကက ေျမျပငက ၾကည

လကစမး။ ငါးအရးေတြကေတြ႔တယမဟတလား။ ငါးေကာငေတြအားလးက ကြနပသတစားပစလက

ၿပးၿပ။ အခေတာ အသင ပဇြနလးရ႕အလညပ”။

ပဇြနလးကပါးနပသျဖစသညအားေလာစြာ ဗငးအားေျပာလကသည။ “ငါးေတြအားလးကအသငဗငးက

လမညာဖားေယာငးလကတအတြက ငါးေတြဟာသနားစရာပါပ။ သတ႔ဟာအသငဗငးရ႕ေျပာစကားက

ခငခနစဥးစားၿပး မေတြးေတာခၾကဘး။ ဒါေပမယ ကြနပကေတာ အသငဗငးရ႕စကားက အယအၾကည

မရဘး။ ဒါေၾကာင ကြနပဟာအသငဗငးရ႕လညပငးက ကြနပရ႕လကမၾကးန႔ ညပၿပးလကလာခတာပါ။

အခအခနဟာ အသငဗငးအတြက ေသဖ႔အလညေရာကၿပ”။ ထ႔ေနာက ပဇြနလးသည ဗငး၏လညပငးက

လကမျဖငညစျဖတလကၿပး ေရကနငယအတြငးသ႔ ခနခလကသည။ ေရကနငယအတြငး၌ေရကလညး

အျပညရေနၿပးပဇြနလးက ေနရာသစ တစေနရာေပးရန ၾကဆလကကမးလက ရေနေလသည။

9

10

ေမးခြနးမား လကနကးမႈဆတာ ၾကားဖးပါသလား။

မညသညေနရာတြင မညသ႔ၾကားဖးပါသလ။

မညသညအေျခအေနမာ လမားသည

လကနကးခရသနညး။

မညသညအသကအရြယရလမားသည

လကနကးမႈကခရသနညး။

လကနကးသမားထတြင မညသမား

ပါ၀ငနငပါသလ။

လကနကးခရသမားသည မညကသ႔ေသာ

အလပမားက လပရပါသနညး။

မညသညအေၾကာငးေၾကာင လကနကးမႈမား

ျဖစသညဟ ထငပါသလ။

အားလးေမးၿပးေသာအခါ ကညပပးသမ အနစခပၿပး

ျပနလညေျပာျပရန။

လကနကးမႈ သမငးေၾကာငးအားေျပာျပျခငးလကနကးမႈျဖစစဥသည ဆနးသစသညျဖစစဥ

မဟတပါ။ ရာစနစမားစြာကပင ကမၻာတစ၀နးတြင

ေပၚေပါကခေသာလညး ၁၉၉၀ နစမားေရာကလာ

မသာ နငငတကာအသငးအ၀ငးက အာရစကလာၾက

ျခငးျဖစသည။

အေနာကနငငမား၊ အေရ႕အလယပငးေဒသမားနင

အာရေဒသတ႔တြင လမားကေကးကြနသဖြယ ျပခ

သည ျဖစရပမားသညသမငးတြင သာဓကမားစြာ ရခ

ၿပးျဖစသည။

အာဖရကနငငမားမ လမမားက အေမရကနျပည

ေထာငစသ႔ တငပ႔ၿပးေကးကြနျပလပသည စနစက

လြနခေသာ နစေပါငး (၂၀၀) မတငမကမ ေပာက

ကြယချခငးျဖစသည။

ယခအခါ လကနကးျခငး (သ႔မဟတ) ေခတသစ

ေကးကြနစနစ (Modern Form of Slavery) ဟ

ျပနလည ရငသနလာသညမာ(၁၅)နစေကာခန႔သာ

ရပါသည။

ဆငးရႏြမးပါးေသာနငငမား (သ႔မဟတ) ဖြ႕ျဖးဆနငင

မားတြင ေနထငၾကေသာသမားသည ေဘး၀နးကငရ

နငငမား၏ ဖ႔ြျဖးတးတကမႈ၊ စးပြားေရးေတာငတငး

ခငမာမႈမားက လလားေတာငတၾကသည။

ေကးလကေဒသမားတြင အလပအကငအခြငအလမး

မား ရားပါးလာျခငး၊ လဥးေရမားျပားလာျခငး၊ ရပ

တညရနခကခသည အေျခအေနျဖစလာျခငး၊ မမ

ဘ၀က လကရအေျခအေနထကပၿပး ျမငမားလျခငး

နင ဘ၀သစထေထာငလသမားျပားလာျခငးေၾကာင

ထဖြ႕ၿဖးတးတကေသာနငငမားတြင အလပလပကင

ရန ေမာလငခကမားမားသထကမားလာၾကပါသည။

သ႔ေသာ သတ႔သည ထသ႔ဖြ႔ျဖးတးတကေသာနငင

မားသ႔သြားေရာက အလပလပကငရန တရား၀င

လျခစြာ သြားေရာကလပကငရမညဆသညက မသ

ၾကသညအတြက လကနကးမႈမားျဖစပြားလာျခငးျဖစ

ပါသည။

ထအေျခအေနမားက ႏြမးပါးသမား၊ မသနားမလည

သမား၊ ႏြမးပါးမႈကေကာလႊားလသမား၊ လကရဘ၀

ထကျမငမားလသမားအေပၚတြင အျမတထတလသ

မားအတြက အခြငအေရးဖနတးေပးေနသလျဖစသည။

လႈပရားမႈ

၁ ေမးခြနးမားေမးျခငး

ျမနမာနငငတြင လကနကးမႈ အ

မားအျပား ျဖစပြားလက ရေသာ

လညး လအမားသည ထအရာကယတမး တစ

ခလ သတမတၿပးအေလးမထားၾကေပ။

ထ႔အျပင လအမား လကနကးခရမႈ အေျခအေန

ပမမားျပားလာသညအတြက လကနကးမႈနင

ပတသကေသာ အေၾကာငးအရာမားက မညမ

သရထားသညဆသည အေတြးအေခၚမား

ဆနးစစ ေမးျမနးၾကမညျဖစသည။

11

ကမၻာနငအ၀မး (၂၁ - ၃၆) သနးေသာ လမားသည ေခတသစ ေကးကြန ဘ၀သ႔ ေရာကရေနပါသည။

၇၈%ေသာလကနကးခရသမားသည အလပၾကမး လပရေသာ ေခတသစ

ကၽြနမား ျဖစသည။

၂၂% ေသာ လကနကးခရသမားသည လငလပသားမားအျဖစ လပကင

ၾကရသည။

၅၅% ေသာ လကနကးခရသမားသည မနးကေလးႏင အမးသမး

မားျဖစသည။

၄၅% ေသာ လကနကးခရသမားသည ေယာကားေလးမားႏင

အမးသားမားျဖစသည။

၂၆% ေသာ လကနကးခရသမားသည အသက ၁၈ ႏစေအာက

ကေလးမားျဖစသည။

(ေကာကနႈတခက - Trafficking and Slavery Fact Sheet, Free the Slaves, 17 November 2015)

12

ၿခမးေျခာကလ႔ျဖစေစ၊ အငအားသးၿပးျဖစေစ၊ ေခာငပတအၾကပကငလ႔ျဖစေစ၊ ျပနေပးဆြၿပးျဖစေစ၊ လမလည

လညျဖားလ႔ျဖစေစ၊ အာဏာသးၿပးျဖစေစ၊ မသနားမလညတာက အေၾကာငးျပလ႔ျဖစေစ၊ အကးအျမတက ေပးၿပး

ျဖစေစ၊ အျမတထတဖ႔ ရညရြယခကန႔သမးသြငးတာ၊ ပ႔ေဆာငတာ၊ ေရာငး၀ယတာ၊ ခလႈစရာေပးတာတ႔က ဆလ

ပါတယ။ (အျပညျပညဆငရာ ရာဇ၀တမႈမား တားဆး ေရးစာခပ (ပါလာမစာခပ) ဒဇငဘာ ၁၂ ရက ၂၀၀၀ ခနစ)

(သ႔မဟတ) လပဂၢလ တစဥးဥးသည အျခားသတစဥး တစ ေယာကက ထသ၏ သေဘာတညခက ရသညျဖစေစ၊

မရသညျဖစေစ၊ ေခါငးပျဖတရန အလ႔ငာ လအမားကသမးသြငးစေဆာငးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငး၊ လႊေျပာငး

ေပးျခငး၊ ေရာငးချခငး၊ ၀ယယျခငး၊ ငားရမးျခငး၊ ငားယျခငး၊ ခလႈခြငေပးျခငး သ႔မဟတ လကချခငးက ဆလသည။

yHhydk;olrS jrefrmEdkifiH vlukeful;rI wm;qD;umuG,fa&; Oya'\

t"dyÜm,fzGifhqdkcsuftm; ajymjy&ef

လႈပရားမႈ

၂ လကနကးမႈက အဓပၸာယဖြငဆျခငး

လကနကးမႈ သမငးေၾကာငးက သရၿပး ျဖစေသာလညး လကနကးမႈဆသည ျဖစရပမားက

တကစြာခြျခားရသညမာ ခကခပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၊

လေမာငချခငး၊ ေခါငးပျဖတျခငး စသညတ႔သည ဆငတယးမား ျဖစေနေသာေၾကာငျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင

လကနကးမႈ၏ အဓပၸာယဖြငဆျခငးက တစဥးတစေယာကျခငးစမ ေသခာနားလညထားရန လအပသည။

လပေဆာငပအဆငဆင

Ü ၄/၅ ေယာကတစဖြ႔ျဖင အဖြ႔ခြပါ။

Ü တစဖြ႔စအား A4 စာရြက တစရြကစေပးၿပး လ

ကနကးမႈ၏ အဓပၸာယဖြငဆခကမားက မမတ႔

အဖြ႕တြင တငပငၿပးေရးခငးပါ။

Ü မမတ႔၏ အဓပၸာယဖြငဆခကအား ျပဇာတပစ

ဖနတးၿပး အဖြ႔ထတြင တငျပရမည ျဖစသည။

(၁၀ - မနစ)

Ü အားလးၿပးပါက တစဖြ႔ၿပးတစဖြ႔ ျပဇာတအား

တငျပရန ဖတေခၚပါ။

Ü တစဖြ႔တငျပၿပးတငး ထအဖြ႔မ မညသ႔ အဓပၸါယ

ဖြငဆထားသည ဆသညက ၾကညရႈသည သ

မားအား ခန႔မနးေစပါ။ ၿပးမသာလင သတ႔၏

အဓပၸာယဖြငဆခက စာရြကအားျပေစပါ။

ျပနလညမေ၀ျခငးလကနကးမႈနငပတသကၿပးမညသ႔ခစားရပါသနညး။

မညသညထးျခားသည အေၾကာငးအရာကသငယရရ

လကပါသနညး။

မမကယတင လကနကးမခရေအာင မညသ႔ သတျပ

မညဆသညအရာက Flip Chart တြငေရးေစပါ။

အခနရပါက ေရးသားထားမႈမားက အဖြ႔တြငး ျပန

လည ေ၀မေစပါ။

အပတနႈတဆကျခငးအပတနႈတဆကျခငးအတြက ပါ၀ငသမားအား စက

၀ငးအတြငး ျပနလညစေ၀းပါ။ မညသည ဘ၀တြက

တာ ကြမးကငစရာအေျခခ အေၾကာငးအရာမားနင

ဆကစပမႈရသညက ေဆြးေႏြးၿပးအဆးသတပါ။

13

14

Ü တကေရာကလာသမားအားအဖြ႔ (၃)ဖြ႔ ခြေစပါ။

Ü ထ႔ေနာက တစဖြ႔မ စေဆာငးျခငး၏ လပငနးစဥ

အဆငဆငမားခေရးျခငး၊ ေနာကတစဖြ႔မ သယ

ယပ႔ေဆာငျခငး၏ လပငနးစဥအဆငဆငအား

ခေရးျခငးမား ျပလပရမညျဖစေၾကာငးရငးျပပါ။

(၁၅ - မနစ)

Ü ထသ႔ေရးသားၿပးပါက အဖြ႔ကယစားတစေယာက

မ အဖြ႔၏ေရးသားေဆြးေႏြးထားမႈက အားလးသ

ရေစရန တငျပေစပါ။

Ü တငျပၿပးေသာအရာမားက နားမလညပါက၊

ေမးခြနးရပါက တစဖြ႔ၿပးတငးေမးျမနးရန အခန

ေပးပါ။

ကညပပးသမ စေဆာငးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငးနင

ခရးလမးဆးေရာကျခငးပမားက ရငးျပရန။ (ဗြနငးပ

မားျဖင ေဆြးေႏြးေျပာဆျခငး)

စေဆာငးျခငး

Ü ေငြနငလညျဖား၍ ၀ယယခရျခငး

Ü လစာေကာငးေသာ အလပေကာငးရမညဟ

အလမခရျခငး

Ü တနဖးရေသာပစၥညး၊ ကား၊ ေရႊ၊ လကကငဖနး

စသညမားကေပး၍ ျမဆြယခရျခငး

Ü သမေမြ႔ေသာစကားနင ျဖားေယာငးေသြးေဆာင

၍ ေခၚယခရျခငး

Ü အေၾကြးနင ခညေနာငခရျခငး

Ü အၾကမးဖက၊ ျပနေပးဆြေခၚေဆာငခရျခငး

လမးခရးမာ

Ü ပငပနးဆငးရစြာအေနအထင၊ အစားအေသာက

ဆငးရစြာပနးေရာင၍သြားလာရျခငး

Ü အသကအႏရာယၾကေတြ႔နငျခငး

Ü ၿခမးေျခာက၍ လညးေကာငး၊ အတငးအဓမၼ

ခငးေစ၍လညးေကာငး၊ ေျပာသညအတငး

မလပလင ရဖမးခရမည ဟ၍လညးေကာငး

ျခမးေျခာကခရျခငး

Ü အဓမၼျပခရျခငး၊ လငမႈဆငရာ အလြသးစား ျပ

ခရျခငး၊ လကေျပာငးလကလႊလပခရျခငး၊ တစ

ဆငေရာငးစားခရျခငး

ခရးလမးအဆးတစေနရာမာ

Ü ေျပာထားတလစာအတငးမဟတပ လစာက

နညးစြာရရျခငး (သ႔) လး၀မရရျခငး

Ü အလပခြငမာအသးအေဆာငပစၥညးန႔ စားစရတ

အတြက ကသငတတနဖးထက အဆမတန

ေပးၿပး အေၾကြးဆပရျခငး။

Ü ပငပနးဆငးရစြာ လပကငရျခငး၊ နပစကခရ

ျခငး။

Ü လငမႈဆငရာ အလြသးစားျပခရျခငး၊ ပတ

ေလာငခရျခငး၊ ကယခႏၶာအစတအပငးမား

ျဖတထတေရာငးစားခရနငျခငး။

Ü ဂဏသကၡာဆး႐ႈးရျခငး၊ HIV ေရာဂါပးကးစက

ခရႏငျခငး။

လႈပရားမႈ

၁ လကနကးခရသမားအား ခြျခားသတမတျခငး လပငနးစဥ အဆငဆင

ျမနမာနငငအတြငးျဖစပြားလကရေသာ လကနကးခရသမားအားခြျခားသတမတထားေသာ

ပစမားျဖစသည စေဆာငးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငး၊ ခရးလမးဆး ေရာကျခငးစသညတ႔က

တကေရာကသမားအေနျဖင သရနားလညေစရန ေဆြးေႏြးရမညျဖစသည။

15

16

ၾကြက၊ ေၾကာင ၊ကား ကစားနညး

Ü ပါ၀ငသမားအား ၾကြက၊ ေၾကာင၊ ကားဟ အဖြ႔ သးဖြ႔

ခြေစပါ။

Ü ကညပပးသမ စကတတျဖင ၾကြကအဖြ႔ လြတ လပစြာ

ေနရန လေလာကသည စက၀ငးတစခက ျပလပ

သတမတပါ။

Ü ၾကြကအဖြ႔အား စက၀ငးအတြငး၌ေနေစရန၊ ေၾကာင

အဖြ႔အေနျဖင စက၀ငး၏အျပငဘက ကပလကတြင

ေနရနနင ကားအဖြ႔အေနျဖင စက၀ငး၏အေ၀း တစ

ေနရာတြင ေနရမညဟ ရငးျပေပးပါ။

Ü ထ႔ေနာက ေၾကာငမ ၾကြကကဖမးၿပး မပါက ကားထသ႔

ပ႔ေပးရမညျဖစသည။ ထသ႔ ၾကြကအားဖမးရာတြင

စညး၀ငးသတမတခကအား လး၀ (လး၀) ထခြငမရပါ။

ကစားၿပးပါက

ေအာကပါေမးခြနးမားျဖင ေဆြးေႏြးရန

Ü ဤကစားနညးအေပၚ မညသ႔ခစားရပါ

သနညး။

ကစားနညးအေပၚ သငခနးစာနင ဆကစပ

ၿပး မညသညအရာမားအား သတျပမပါ

သနညး။

Ü ၾကြကအျဖစ ပါ၀ငကစားမႈသည လကေတြ႔

ဘ၀၌ မညသမားျဖစနငမညနညး။

Ü ကားအျဖစ ပါ၀ငကစားမႈသည လကေတြ႔

ဘ၀၌မညသမားျဖစနငမညနညး။

Ü ဘာေၾကာင ေၾကာငက ၾကြကကဖမးရ

သနညး။ ဘာေၾကာင ကားဆသ႔ ပ႔ေဆာင

သညဟ သင ထငပါသနညး။

Ü ကေလးသငယ ကးသနးေရာငး၀ယရာတြင

မညသမား ပါ၀ငေလရပါသနညး။

ကညပပးသမ ေအာကဆးေမးခြနး (၃)ခ၏ ေျဖၾကားခကမားက

ေအာကပါ ဇယားကြကတြင ေသခာစြာေရးျဖညရမည ျဖစသည။

(လကေတြ႔ဘ၀နင ဆကစပၿပးမားမားေျပာလာနငေစရန ပပးသမ အားေပးအားေျမႇာကျပေပးရန)

ရညရြယခက နညးလမး ပါ၀ငပတသကသမား

လႈပရားမႈ

၂ ကေလးကးသနးေရာငး၀ယမႈ အဓပၸာယဖြငဆခက

လကနကးမႈအဓပၸာယဖြငဆခက ရထားၿပးျဖစေသာလညးယခအခနတြင ပါ၀ငတကေရာက

သမားအေနနင ကေလးသငယမားအား ေရာငးစားမႈ ပမျဖစပြားလက ရေသာေၾကာင တက

ေရာကသမားအေနျဖင ကေလးသငယ ကးသနးေရာငး၀ယျခငး၏ အဓပၸာယ ဖြငဆခကက ေသခာစြာသရ

ထားရမညျဖစသည။

17

အဓပၸာယဖြငဆခက

ကေလးသငယကးသနးေရာငးဝယေရးဆသညမာ ကေလးတစဥးသည ျပညတြငးတြငေသာလညးေကာငး၊

ျပညပတြငေသာလညးေကာငး ကေလးက အငအားသး၍ေသာလညးေကာငး၊

အငအားမသး၍ေသာလညးေကာငး ေခါငးပျဖတရန ရညရြယခကျဖငလပေဆာငျခငးကဆလသည။

(ေကာကႏတခက။ http://www.unicef.org/southafrica/SAF_pressrelease_notetrafficking.pdf)

ျပနလညေ၀မျခငး

Flip Chart ေပၚတြငေရးသားျခငး

ကေလးကးသနးေရာငး၀ယမႈနငပတသကၿပး

မမသငယရရလကသည အခကေပၚအေျခခကာ

ကေလးမား ကယတငကနကးမခရေအာင

သတထားဆငျခငသြားမညဆသည

စတကးပအား Flip Chart တြငခေရးပါ။

ေရးသားၿပးပါက အဖြ႔သ႔ျပနလညေ၀မပါ။

အပတႏႈတဆကျခငး

အပတနႈတဆကျခငးအတြက ပါ၀ငသမားအား

စက၀ငးအတြငး ျပနလညစေ၀းပါ။

မညသည ဘ၀တြကတာ ကြမးကငစရာ

အေျခခအေၾကာငးအရာမားနင

ဆကစပမႈ ရသညက ေဆြးေႏြးၿပးအဆးသတပါ။

18

19

Ü ကေလးကနကးမႈက ျပသသည ဗြႏငးပမားက

စက၀ငးအလယတြငခထားေပးပါ။

Ü ထ႔ေနာက တကေရာကသမားအား တစေယာက

တစခစေကာကယၾကရနေျပာပါ။

Ü ထသ႔ ေကာကယၿပးေနာက မမ၏ ပနင စပလဥး

ၿပးမမဘယလနားလညသည၊ မညသ႔ ခစားရ

သည၊ မညသညအခကမားကေတြ႔ရရသည ဆ

သညက (၃)မနစခန႔ တတဆတစြာစဥးစား

ေစရန လမးညႊနေပးပါ။

Ü အားလးၿပးသညအခါ အဖြ႔ၾကးအတြငး တစ

ေယာကတစလညျဖင ျပနလညေ၀ငေစပါ။

အားလးၿပးသြားပါက ေအာကပါေမးခြနးမားျဖင ျပန

လညေဆြးေႏြးပါ။

Ü ဤကဒမားကေလလာျခငးအားျဖင လမားက

အဘယေၾကာင ေရာငးစားခရသညဟ ေလလာ

မပါသနညး။

Ü မညသညေနရာမား၌ ေရာငးစားခရၿပး မညက

သ႔ေသာ အလပမားက လပရပါသနညး။

Ü မညသညအေျခအေနရေသာသမား၌ အႏရာယ

က ပမေတြ႔ရနငပါသနညး။

ကညပပးသမရငးျပရန၁။ ျပညတြငးအေျခအေန

Ü နယမကေလးမားအား ျမ႕ၾကးမားတြင အလပ

လပရန ဟေသာရညရြယခကျဖင ပ႔ေဆာငျခငး၊

လကဖကရညဆငမား၊ စားေသာကဆငမား၊

ကားဂတမားတြင အလပေစခငးျခငး၊ မငးမား

တြင ေစခငးျခငး၊ နယစပျမ႕သ႔ပ႔ေဆာငျခငး။

လႈပရားမႈ

၁ လကနကးေရာငး၀ယမႈ အေျခအေန၊ အမးအစားမားကေလလာျခငး

ျမနမာနငငအတြငးျဖစပြားလကရေသာ လကနကးမႈ အမးအစားမားနင လကရၾကေတြ႔

ေနရေသာ လကနကးမႈ အေျခအေနမားကတကေရာကသမား အေသးစတ ေသခာရငးလငး

စြာ နားလညထားရန လအပပါသည။

Ü စစတပမားသ႔ ၀ငေရာကရနအတြက လမလည

ေခၚေဆာင၍ေစခငးျခငး။

၂။ အျခားနငငမားသ႔ ကးသနးေရာငး၀ယျခငး

အျခားနငငမားသ႔ သယယပ႔ေဆာငသည ရညရြယ

ခကမားမာ

Ü လငလပငနးမားတြငေစခငးရန (ဥပမာ - ထငး၊

တရတ၊ ပါကစၥတန အစရသညနငငမား)

Ü ေတာငးရမးစားေသာကသအျဖစ ေစခငးရန

(ဥပမာ - ထငး၊ တရတ၊ အႏၵယ၊ မေလးရား)

Ü သတ႔သမးငယမားအျဖစ လကထပယရန

(ဥပမာ - တရတ)

Ü အျခားလပငနးမားျဖစေသာ အမေဖာ၊ စကရ၊

မငးလပငနး၊ ငါးဖမးလပငနး၊ စကပးေရးျခ၊

စားပြထးနင အျခားလပခေစးေပါေသာလပငနး

မားတြင ေစခငးျခငး (ဥပမာ - ထငး၊ တရတ၊

အႏၵယ၊ မေလးရား၊ စငကာပ၊ ပါကစၥတန)

၃။ လကးသနးေရာငး၀ယမႈအေျခအေန

Ü ကမၻာနငအ၀မး (၂၁-၃၆)သနးေသာလမားသည

ေခတသစေကးကြနဘ၀သ႔ ေရာကရေနပါသည။

Ü ၇၈%ေသာ လကနကးခရသမားသည အလပ

ၾကမး လပရေသာ ေခတသစကၽြနမားျဖစသည။

Ü ၂၂% ေသာလကနကးခရသမားသည လငလပ

သားမားအျဖစ လပကငၾကရသည။

Ü ၅၅% ေသာ လကနကးခရသမားသည မနးက

ေလးႏင အမးသမးမားျဖစၿပး ၄၅% ေသာ လ

ကနကးခရသမား သညေယာကားေလးမားႏင

အမးသားမားျဖစသည။

Ü ၂၆%ေသာ လကနကးခရသမားသည အသက

၁၈ ႏစေအာက ကေလးမားျဖစသည။

20

ယခငသငခနးစာမားျဖင အနညးငယ ျပနလညေဆြး

ေႏြးျခငး

Ü လကနကးမႈဆတာဘာလ။

Ü ကေလးကးသနးေရာငး၀ယျခငးဆတာဘာလ။

ထ႔ေနာက

Ü လေမာငချခငးဆတာဘာလ။

Ü လေမာငချခငးျဖစသညဟ မမၾကားဖးေသာ၊

ၾကဖးေသာ အေတြ႔အၾကကေျပာျပပါ။

လေမာငချခငးအဓပၸါယတစစတစဥးက ေငြေၾကးအကးအျမတရယကာ

အျခားတစစတစဥးက နငငနယနမတျဖတေကာ၍

ပ႔ေဆာငျခငးျဖစသည။

အေသးစတအဓပၸါယဖြငဆခက -

လသယယျခငး (သ႔မဟတ) လေမာငချခငး ဆသည

မာ လတစဥးတစေယာကကျဖစေစ၊ အပစလက ျဖစ

ေစ၊ အျခားသ တစဥးတစေယာကက (သ႔မဟတ)

လတစစ၏ သြားလရာေနရာေရာကေအာင အခေၾကး

ေငြလကခၿပး ပ႔ေဆာငျခငးက ေခၚပါသည။ အမား

အားျဖင နငငတစနငငမာ တရား၀ငေနထငခြင၊ သြား

လာခြငမရသညအတြက နညးမးစသးၿပး လကပါ ပ႔

ေဆာငျခငးမး ျဖစပါသည။ ထကစၥမးမာ ပ႔ေဆာင

သညသ၏ တာ၀နသည ယခငက သေဘာတ သတ

မတထားသည အေျခအေနေရာကသညနင တာ၀န

ကနဆးသြားၿပျဖစသည။

ထသ႔ပ႔ေဆာငရသည လပငနး၀နေဆာငမႈအတြက

မညမေပးရမညဆသည အခေၾကးေငြတနဖးႏင

သြားလာရမည နညးလမးပစအား ခရးမစတငမကပင

သြားသနင ပ႔သနစဥး ေကာငးမြနစြာ ညႇထားၿပးျဖစ

ပါသည။ ဤသ႔ပ႔ေဆာငျခငးမးသည နငငအတြငး

သြားလာခြင မရသညသမား၊ တရား၀ငေနထငခြငမရ

သမားအား တရားမ၀ငသညနညးလမးျဖင သယယမႈ

ျဖစသညအတြက လေမာငခမႈေျမာကပါသည။

လကနကးျခငး လေမာငချခငး

အျမတထတရနရညရြယခကရျခငး အခေၾကးေငြ ရရရန ရညရြယခကရျခငး

မရးသားေသာပစမားျဖငခဥးကပစညးရးျခငး သြားလာလသညသမားနင ေစးစကားေျပာျခငး

သြားလာလပကငရမညအေျခအေနမားက

ၾကတငမသထားျခငး

သြားလာလပကငရမည အေျခအေနမားက

သြားလာသကယတင ၾကတငသထားျခငး

ခရသအတြကေရြးခယစရာအေျခအေနမရျခငး သြားလာမညသကေရြးခယနငသညအေနအထားရျခငး

ေနရာတငးတြငျဖစပြားနငျခငး နယစပ၌သာျဖစပြားျခငး

လႈပရားမႈ

၂ လေမာငချခငးအား ေလလာျခငး

ျမနမာနငငအတြငးရလအမားစသည လကနကးမႈနင လေမာငချခငးက ကြျပားစြာ မသရ

ၾကေပ။ သ႔ေသာ ထနစခၾကားတြင ၾကးမားေသာကြျပားမႈရေနပါသည။ ထ႔ေၾကာင တကေရာက

သမား အေနျဖင ထနစခ၏ ကြျပားမႈက ေသခာစြာ သရနားလညရန လအပပါသည။

21

ျပနလညေ၀မျခငး

သငခနးစာတစခလးအေပၚ ျပနလညသးသပျခငး

လကနကးမႈနင လေမာငခမႈ၏ ကြာျခားခကကေျပာျပပါ။

ျပညတြငး၌ေရာငးစားခရေသာသမားသည မညသညလပငနးမားက ျပလပရပါသနညး။

ျပညပ၌ေရာငးစားခရေသာသမားသည မညသညလပငနးမားက ျပလပရပါသနညး။

မမ၏ဘ၀တြင လကနကးသ၏ လမလညမႈကမခရေအာင မညသ႔ဂရစကေန ထငမညဆသည စတဆးျဖတ

ခကထားမႈက Flip Chart တြငေရးသားပါ။

အခနရပါကေရးသားထားမႈမားကအဖြ႔အတြငး ျပနလညေ၀မေစပါ။

အပတနႈတဆကျခငး

အပတနႈတဆကျခငးအတြက ပါ၀ငသမားအား စက၀ငးအတြငး ျပနလညစေ၀းပါ။ မညသည ဘ၀တြကတာ

ကြမးကငစရာ အေျခခအေၾကာငးအရာမားနင ဆကစပမႈရသညက ေဆြးေႏြးၿပးအဆးသတပါ။

22

23

လမးညႊနခကမား

Ü ပါ၀ငတကေရာကသမားအား မတတပရပေစပါ။

Ü ပပးကညသမ ေအာကတြငေပးထားေသာ အ

ေၾကာငးအရာ တစခခငးစကဖတျပပါ။

Ü ပပးကညသမ ေအာကတြငေပးထားေသာ အ

ေၾကာငးအရာ တစခခငးစက ဖတျပၿပးသည

အခါတငး တကေရာကသမားမ ၄ငးအေၾကာငး

အရာအား မနသညဟယဆလင လကယာ

ဘကတြင သြားေရာကရပေနၾကရန၊ မားသည

ဟယဆလင လက၀ဘကတြင သြားေရာက

ရပေနၾကရနနင မားသည/မနသညက မဆး

ျဖတနငဘ ဇေ၀ဇ၀ါျဖစေနပါက အလယတြင

ရပေနရနညႊနၾကားပါ။

Ü ဖတျပေသာ အေၾကာငးအရာမားအား နားမ

လညပါက ေမးျမနးရနခြငျပေပးပါ။ ထ႔ေနာက

သတ႔ေရြးခယ မတတပရပၿပးေသာအခါ သတ႔

၏ အျမငမားကေမးျမနးပါ။ ေဆြးေႏြးၿပးေသာ

အခါ အေသးစတရငးျပရန ေအာကတြင အေျဖ

မားကရငးလငးေပးထားပါသည။

အေၾကာငးအရာမား

၁။ လကနကးျခငးသည ဆငးရျခငးနင ပညာမတတ

ျခငးတ႔ေၾကာင အဓကျဖစသည။

၂။ ဆယေကာသကမနးကေလးအားလးသည လငမႈ

လပငနးမားတြငသာ ေရာငးစားခရသည။

၃။ ေရာငးစားခရေသာ ကေလးမားအားလးသည ျပည

ျပညစစေကာငးေကာငးမြနမြန ေနထငၾကရသည။

၄။ ေရာငးစားခရေသာ ကေလးမားအား ျပနလည

ကယဆယၿပးေသာအခါ ေနအမသ႔တစခါတညး/ ခက

ခငးျပနလည ပ႔ေဆာငျခငးသည အေကာငးဆး နညး

လမးျဖစသည။

၅။ လကနကးသပြစားမားအားလးက ဖမးဆးအေရး

ယပါက လကနကးမႈမားေလာကသြားမညျဖစသည။

ကညပပးသမအနစခပရငးျပရန

၁။ လကနကးမႈအဓကျဖစရျခငးသည တရား၀င

သြားလာေရးနညးလမးမားက လကလမးမမျခငး၊

လကလမးမေသာလညးအလမခရျခငး၊ နငငသား

ျဖစခြငမရျခငး၊ မမတ႔ေနထငရာေဒသ၌ စးပြားေရး

အခြငအလမးမားမရျခငး၊ အေရးေပၚ ကနးမာေရး

ေခးေငြမား မရရျခငးအစရသည အေျခခအေၾကာငး

အမးမးတ႔ေၾကာငျဖစသည။

မန/မား ေမးခြနးမား ေျဖျခငး

ျမနမာနငငအႏ႔အျပားတြင လကနကးမႈမားျပားစြာျဖစေနေသာလညး မညသညကစၥမား

ေၾကာင မညသ႔ျဖစသညဆသည ကေသခာစြာမသရၾကေပ။ မားေသာအားျဖင ဆငးရျခငး

ေၾကာင၊ စား၀တေနေရးေၾကာင၊ အလပအကင အဆငမေျပေသာေၾကာငဟသာ လြယလြယ

ေျပာေနၾကျခငးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ျဖစေပၚလာသညအေၾကာငးရငးမားက ေသခာစြာသရရန

အေရးႀကးလသည။ ပါ၀ငတကေရာကသမားအေနျဖငလညး သရဖ႔လအပပါသည။

လႈပရားမႈ

၁

24

၂။ ေရာငးစားခရေသာသမားသည အမေဖာလပငနး၊

ရာဘာျခ၊ အႏရာယရေသာစကရမား၊ ကေလးငယ

မားအား ေတာငးရမးစားေသာအလပကလပခငးျခငး၊

ကယအဂၤါအစတအပငးမားအားျဖတေတာကေရာငး

စားခရျခငး၊ သၾကားလး၊ ပနးစသညတ႔က ေရာငးခငး

ျခငးအစရသည ေနရာမားတြင အလပလပရသည။

၃။ သတမတထားေသာအလပမား မၿပးပါက ရက

နကျခငး၊ အစာမေကြးျခငးမားျပလပျခငး၊ အပေရး၀၀

မအပရျခငး၊ မလပခငေသာအလပမားလပရျခငး၊ နား

ခနမရျခငး၊ အျမတမးေၾကာကရြ႕ေနရျခငး၊ အခြင

အေရးမားဆးရးျခငး (သ႔) အခြငအေရးမားမရရျခငးစ

သညတ႔ ျဖစသည။

၄။ ပမနအားျဖင ေရာငးစားခရေသာသမားသည

ပတ၀နးကငမ အေကာငးျမငရန၊ ေႏြးေထြးစြာႀကဆရန

ခကခသည အေနအထားမားရေနတတပါသည။

သ႔ေသာ အခ႕ေသာ ပတ၀နးကငမ သမားသညလညး

ထသ႔ေသာသမားက အေကာငးျမငေပးၿပး ေႏြးေထြး

လကခမႈမားလညးရနငပါသည။ မညသ႔ပငဆေစကာ

မအေရာငးစားခရေသာသမား၏ စတပငးဆငရာနင

ရပပငးဆငရာ (အသကေမြး၀မးေကာငးမႈ အတတ

ပညာတစခချဖင ဘ၀ရပတညနငေအာင) ျပျပင

ေျပာငးလျခငးမား ျဖစေစနငေသာလပငနးမားက

၄ငးတ႔ေနထငရာ မရငးေဒသသ႔ ျပနမေရာကမကပင

ထေနရာမား၌ ၾကတငျပငဆငမႈမားက ျပလပသငပါ

သည။

၅။ ထသမားကသာ ဖမးဆးအေရးယပါက တစစတ

တစပငးသာ မနကနမညျဖစသညအျပင လကနကးမႈ

ျဖစရေသာ တြနးပ႔ေနသညအရာမားနင ဆြေခၚေန

ေသာအရာမားကလညးေလာ ခရမညျဖစသည။

(ဥပမာ - ထငးနငငသည ဖြ႔ျဖးဆနငငမားထတြင

အေရ႕ေရာကေနသာ နငငမားထမ အပါအ၀ငျဖစပါ

သည။ စကမႈလပငနးမားလညး တးတကပါသည။

သ႔ျဖစပါ၍ ေအာကေျခလပသားမားအျမလအပေသာ

နငငမားထတြင တစခအပါအ၀င ျဖစသည။ ျမနမာ

နငငသည ဖြ႔ျဖးဆနငငမားထတြင ဆငးရေသာ နငင

ျဖစသည။ အလပအကငအခြငအလမး နညးပါးသည။

ထ႔အတြကေၾကာင ရရာအလပက လပမညဆသည

စတျဖင ထငးနငငဘကသ႔ သြားၾကပါသည။ တရား၀င

သြားတာရၾကသလ တရားမ၀ငခးသြားမႈမားလညး ရ

ၾကပါသည။ ထငးနငငအေနျဖငၾကညလငလညး

လပခလစာ သကေတာငသကသာ ေပးၿပး ခငးလ႔ရ

ေသာ အလပသမားမားက ရျခငးျဖစသည။ နငင

နစခ၏ အေျခအေနကၾကညလင ကနးေျမထစပေသာ

နငငျဖစသညအတြက ကးလးသြားလာရ လြယကမႈ

ရေနျခငး စသညအခကမားသည လကနကးမႈ

ျဖစေအာင တြနးပ႔ေနသည အခကမားနင ဆြေခၚ

ေနေသာအခကမားထမ အခ႕ျဖစပါသည။

Ü ဇာတလမးသရပေဆာငမႈအတြက အဖြ႔နစဖြ႔ ခြ

လကပါ။

Ü ထ႔ေနာက ေအာကတြငပးတြေပးထားေသာ

ဇာတလမးအား တစဖြ႔တစပဒေပးၿပးဖတေစပါ။

(၁၀ - မနစ)

Ü အားလးအဆငသငျဖစပါက အဖြ႔အတြငးသရပ

ေဆာငရန ဖတေခၚပါ။

Ü အခငးခငး အျပနအလနေမးခြနးမား ေမးျမနး

မည အခနကေပးပါ။

Ü နစဖြ႔လးသရပေဆာငျပသၿပးပါက သတ႔၏ ႀကး

စားလပေဆာငမႈအတြက အားလးက ဂဏျပ

လကခပတးေစပါ။

လႈပရားမႈ

၂ျဖစရပမနဇာတလမးမားအား

ေလလာျခငး

25

ျပနလညေ၀မျခငး

သငခနးစာတစခလးအေပၚ ျပနလညသးသပျခငး

Ü လကနကးမႈအဓကျဖစရသည အေၾကာငးရငး

က ေျပာျပပါ။

Ü ျပနလညေရာကရလာေသာသမားက မညကသ႔

ေသာ ျပငဆငမႈမားျပလပေပးရမညနညး။

Ü လကနကးမႈျဖစရသည အေၾကာငးရငးတစခနင

ဆးကးတစခကေျပာျပပါ။

Ü မမကယတင လကနကးမခရေအာင မညသ႔

jzpf&yfrSef (1)

eDeDonf olr\tdrfwGif ti,fqHk;jzpfonfhtwGuf rdom;pk\ cspfcifjcif;udkcH&olwpfOD;jzpfonf/ olronf

touf (14)ESpfom&Sdao;onf/ wpfaeYwGif olronf olr\rdbrsm;tm;aus;&Gmbk&m;yJGodkY oli,fcsif;rsm;

ESifhtwl oGm;vkdonf[kajymaomtcg roGm;ckdif;onfhtwGuf pdwfaumufjyD; rdbrsm;rodatmif ckd;oGm;cJh

onf/ xdkyGJodkYa&mufaomtcg oli,fcsif;\ tpfudk0rf;uGJawmfpyfol udkudkarmifqkdolESifh oduRrf;cJhonf/

xkdodkYjzifh aemufaeYrsm;wGif udkudkarmifonf eDeD\aemufodkY wpfaumufaumufvkdufjyD; eDeDudk cspfaMumif;

ajymavonf/ ESpfywfcefYMumaomtcg eDeDESifhudkudkarmifwkdYeSpfOD; cspfoljzpfoGm;Mu avawmhonf/

wpfvcefYMumaomtcg eDeD\rdbrsm;odoGm;NyD;eDeDtm; udkdudkarmifESifh tquftoG,fjzwf&ef ausmif;pm

udkom MudK;pm;&ef twif;tMuyfwkdufwGef;avawmhonf/ tazjzpfolrSvnf; eDeDtm;ausmif;odkY tydkYtBudK

vkyfaqmifay;avonf/ xkdodkYjzifh wpfywfcefYMumaomtcg olr\cspfolukdudkarmifaemufodkY rdbrsm;

rodatmif vkdufoGm;avawmhonf/ xkdodkY vkdufoGm;jyD; wpfywfcefYMumaomtcg udkdukdarmifonf eDeDtm;

w&kwfjynfe,fpyfwGif&Sdaom olYtrBuD;qDodkY oGm;a&mufaexkdifzkdYajymonf/ xkdodkYoGm;rS eDeD\ rdbrsm;

olrwkdYtm; &SmrawGYekdif rnfjzpfaMumif;ajymjyD;ac:aqmif vmcJhygonf/ w&kwfjynfe,fpyfodkYa&mufaomtcg

yifyef;aomaMumifh tem;,lrnf[kajymjyD;wnf;cdkcef;wpfckodkY ac:oGm;avonf/

xkdYaemuf tarmajyaomuf&ef udkudkarmifay;aom tcsKd&nfudkaomufNyD; tdyfaysmfoGm;avawmhonf/

olr ekd;vmaomtcg olr\ab;wGif udkudkarmifudkrawGY&awmhyJ olrwpfcgrSrjrifzl;aom vlBuD;wpfOD;udk

awGYavonf/ olr ar;aomtcg udkudkarmifxHrS olrtm;w&kwfaiG ,Grf (10000) jzifh 0,f,lcJhNyD;jzpfaMumif;

,cktcsdefrSpNyD; ol\ZeD;jzpfoGm;aMumif; ajymavonf/ eDeDrSmbmrS rwwfekdifawmhonfhtwGuf w&kwfZeD;

jzpfoGm;cJh&avonf/ xkdw&kwfrdom;pk0ifrsm;u tvkdrusygu &dkufeSufjcif;? xrif;rauR;jcif;rsm; jyKvkyfjyD;

aeYwkdif;yifyifyef;yef; tvkyfrsm;udk vkyfudkifae&awmhonf/ tdrfodkYjyefoGm;csifaomfvnf; rjyefwwfonfh

twGuf &kef;uefae&ygawmhonf/

သတျပေနထငမညဟ သငစတကးမသညက

ဆသညက Flip Chart တြင ခေရးပါ။

Ü အခနရပါကအဖြ႔ၾကးအတြငး Flip Chart ၌ ေရး

သားထားေသာအခကမားက ေ၀မေစပါ။

အပတနႈတဆကျခငးအပတနႈတဆကျခငးအတြက ပါ၀ငသမားအား စက

၀ငးအတြငး ျပနလညစေ၀းပါ။ မညသညဘ၀တြကတာ

ကြမးကငစရာ အေျခခအေၾကာငးအရာမားနင ဆက

စပမႈရသညကေဆြးေႏြးၿပးအဆးသတပါ။

ျဖစရပမနဇာတလမးမား

26

jzpf&yfrSef (2)

EG,fEG,fonf touf (11)eSpfom&Sdao;jyD; olaexkdif&m&yfuGuf&Sdtpdk;&tv,fwef;ausmif;wGif ynm

oifMum;aeoljzpfonf/ tdrfrSausmif;odkY rdepf (20)cefY vrf;avQmufoGm;&onf/ xkd&yfuGufwGif rdom;pkESifh

twlaexkdifonf/ zcifrSmaeYpm;tvkyform;wpfOD;jzpfonf/

olrwGif ajcmufeSpft&G,f nDrav;wpfa,muf&Sdonf/ olronf uav;yDyD tvGeftaqmhrufonf/

ausmif;odkY oGm;&mvrf;wGifoli,fcsif;rsm;ESifhtwl MudK;ckefjcif;? xkyfpnf;wkd;jcif;rsm; upm;avh&Sdonf/

wpfaeY ausmif;odkYoGm;pOf vrf;wGifOD;av;t&G,fvlMuD;wpfa,mufESifhawGYjyD; cifrifchJonf/ aeYpOf

xkdvlMuD;onf olrpm;csifaomrkefYrsm; 0,fauR;cJhonf/ þodkYjzifh wpfywfceYftMumwGif olr\oli,fcsif;

wpfa,mufrSwpfqihf xkdOD;av;xHrSpmwpf apmifvufcH&&SdcJhonf/ pmxJwGif olrtwGuft&kyfrsm;?

pm;p&mrsm; 0,fxm;aMumif;? vmydkY&efrtm;ojzifh vm,lapvkdaMumif;a&;xm;onf/ pmxJwGifygonfh

ae&modkY olra&mufoGm;aomtcg xkdOD;av;MuD;xHrS azsmf&nf wpfcGufwkdufonf/

olronf xkdazsmf&nfaomuftjyD;tdyfaysmfoGm;cJhonf/ xkdYaemuf OD;av;MuD;onf olrtm;ac:aqmifoGm;av

onf/ EG,fEG,faysmufoGm;onfhtcsdefrSpjyD;olr\rdcifonf olrtm;ae&ma'otpHkvdkufvH&SmazGaomfvnf;

rawGYaomaMumifh tdyf&mxJwGifvJoGm;awmhonf/ olr\zcifjzpfolrSmvnf;tdrftvkyfrsm;udkvkyf&jcif;

0ifaiG& tvkyfrsm;vnf;vkyf&jcif;wkdYaMumifh ajcmufESpft&G,fnDrav;rSm ausmif;xGufjyD; rdcifudk jyKpk

&avawmhonf/ rdom;pkrsm;onf EG,fEG,ftm;enf;rsKd;pHkjzifh&SmazGaomfvnf; rnfonfhowif;rS r&&Sdaom

aMumifh rdcifjzpfol\ usef;rma&;rSmydkrkdqkd;&Gm;vmavawmhonf/

27

28

ကစားနညးလမးညႊနခကမား

၁။ ကေလးဘ၀တနးက ကစားခၾကသည ေရႊစြနည

ကစားနညးအတငးရထားပတနးစလကပါ။

၂။ ထ႔ေနာက ေရႊစြနညတစေယာက၊ မေထြးတစ

ေယာကနင ဥးေဆာငကာကြယမညသ တစ

ေယာကကေရြးလကပါ။

၃။ အားလးအဆငသငျဖစပါက (၃)မနစခန႔ ကစား

ၾကမညျဖစသည။

၄။ (၃)မနစခန႔ ကစားၿပးေသာအခါ ေရႊစြနည

လပခငေသာသ နစေယာကကဖတေခၚ လက

ပါ။ ထ႔ေနာက ထေရႊစြနညသးေယာကအား

မေထြးက မညသ႔ဖမးမညဆသညက တငပင

ေစပါ။

၅။ ၿပးပါက ေရႊစြနညသးေယာကျဖင မေထြးက

ဖမးရမညျဖစသည။ မေထြးနင ကာကြယေပး

မည ေခါငးေဆာငကလညး လေျပာငးနငသည။

၆။ အားလးအဆငသငျဖစပါက ေနာကထပ (၃)

မနစ ထပမကစားရမညျဖစသည။

ေမးျမနးရန -

Ü ကစားနညးေတာကေလာက၌ မညသညအရာ

မား ျဖစခသနညး။

Ü မညသ႔ခစားရပါသနညး။

Ü မေထြးအဖမးမခရေအာင အဖြ႔သားမားအေနျဖင

မညသ႔ကာကြယခပါသနညး။

Ü ေရႊစြနညမားအေနျဖင မေထြးအားဖမးနငခပါ

ကမညသ႔ဖမးနငခသနညး။

လႈပရားမႈ

၁

လႈပရားမႈ

၂

ေရႊစြနညကစားနညး

အျဖစအပကဇာတလမးမား ေျပာျပျခငး

လကနကးမႈ တားဆးကာကြယျခငး

လပငနးမားအား လပေဆာငရာတြင တကေရာက

လာသမား ကယတင သရနားလညၿပးပါ၀င

လပေဆာင တတလာေစရနျဖစသည။

ေရာငးစားခရေသာသမားအေပၚ အကးသက

ေရာကမႈမားကေဖာထတတတေစၿပး ကာကြယ

ေရးနညးလမးမားက တကေရာကသအားလး

သရရန လအပေသာေၾကာငျဖစသည။

Ü မဖမးနငပါက အဘယေၾကာင မဖမးနငခ

သနညး။

ကစားနညးနင လကေတြ႕ကဆကစပေပးသည ေမး

ခြနးမားေမးျခငး

Ü လကေတြ႔ဘ၀၌ မညသတ႔သည ေရႊစြနညနင

တေသာသမား ျဖစနငသနညး။

Ü လကေတြ႔၌ မညသမားအား ပဖမးေလရသည

ဟ သငထငပါသလ။

Ü လကနကးမႈနငဆကစပၿပး လမားတြင မည

သည အႏရာယၾကေတြ႔နငပါသနညး။

Ü ပပးသမ ပျပငေျပာျပရန။ (ပးတြေပးထားသည

ပျပငထမ အသငေတာဆးကေရြးခယပါ။)

Ü ထ႔ေနာက တကေရာကသမားအားအဖြ႔(၃)ဖြ႔ခြ

ေစၿပး ေအာကတြငေပးထားေသာ ေခါငးစဥမား

က အဖြ႔အတြငးေဆြးေႏြးေစပါ။ ေဆြးေႏြးခကမား

က Flip Chart တြငေရးေစပါ။ (၁၀ - ၁၅ မနစ)

Ü ကးသနးေရာငး၀ယခရေသာ သတစဥးအေပၚ

အကးသကေရာကမႈမား။

ရပပငးဆငရာ

လတတေလာအကးဆကမား

ေရရညအကးဆကမား

Ü အားလးေဆြးေႏြးၿပးေသာအခါ အဖြ႔ငယအတြငး

ေဆြးေႏြးထားမႈမားအားကယစားလယ တစဥးမ

အဖြ႔ၾကးအတြငး ျပနလညတငျပေစပါ။

29

လႈပရားမႈ

၃အပစခြ၍ ေမးခြနးမားျဖင ေဆြးေႏြးျခငး

Ü အျခားတစဖြ႔၏တငျပခကအေပၚ အခငးခငး

ေမးခြနးမားေမးနငပါသည။

Ü ကညပပးသမ တကေရာကလာသမားအား အဖြ႔

(၄)ဖြ႔ သ႔မဟတ (၅)ဖြ႔ ခြပါ။

Ü ေဆြးေႏြးရမညေမးခြနးမားအား တစဖြ႔ခငးစက

ေပးပါ။

Ü ေမးခြနးမားအား ေဆြးေႏြးၿပးေဆြးေႏြးမႈမားက

ေရးခနငေစရန ပပးကညသမ Flip Chart နင

မာကာမားက တစဖြ႔ခငးစကေပးပါ။

Ü ေမးခြနးမားအား ေဆြးေႏြးၿပးေဆြးေႏြးမႈမားက

ျပနလညတငျပနငေစရန တစဖြ႔ခငးစအတြက

ကယစားလယမားေရြးထားေစပါ။

Ü တစဖြ႔ခငးစ၏ ေဆြးေႏြးမႈမားက ျပနလညတငျပ

ေစပါ

Ü အဖြ႔အားလးတငျပၿပးေသာအခါ ပပးကညသမ

အနစခပၿပး ျပနလညေျပာျပရန။

ေမးခြနးမား

၁။ အလပသမားဆသညမာ အဘယနညး။ အလပ

ရငဆသညမာအဘယနညး။

၂။ လတစေယာကအေနျဖင အလပစတင လပလ႔

ရနငသည အသကအရြယမာအဘယနညး။

၃။ လမားသည မညသ႔ေသာအလပအကငမားက

လပၾကပါသနညး။

၄။ အလပသမားတစေယာကအေနျဖင အလပလပ

သညအေပၚတြင မညသ႔ေသာခစားခြငမား

ရရႏငသညက ေဖာျပပါ။

၅။ အလပသမားတစေယာကအေနျဖင အလပလပ

သညအေပၚတြင အကးခစားခြငရရနအတြက

မညသည အာမခခက၊ အေထာကအထားမားရ

သညဟသရပါသနညး။

Ü အားလးၿပးသြားပါက ပပးသမ ျပနအနစခပေျပာ

ျပေပးရန။

ပပးကညသမ ျပနလညရငးျပျခငး

tvkyform;tzGJUtpnf; Oya' (2011)

tvkyform;qkdonfrSm/ aeYpm;tvkyform;? ,m,Dtvkyform;? pdkufysKd;a&;tvkyform;? tdrftultvkyf

orm;? tpdk;&0efxrf;? tvkyfoifwkdY tygt0if pD;yGm;a&;vkyfief;wpfckwGifjzpfap? toufarG;0rf;ausmif;

twGufjzpfaprdrd\vkyftm;tay:tm;udk;tm;xm;jyKvkyfudkifaeoludkqkdonf/ ,if;pum;&yfüwyfrawmfom;?

jrefrmekdifiH&JwyfzGJY0if odkYr[kwf wyfrawmf\ uGyfuJrIatmuf&Sd vufeufudkiftzGJYtpnf;wkdYryg0ifyg/

tvkyf&SifqkdonfrSm/ vkyfief;wpfckckwGif tvkyftudkifqkdif&m oabmwlnDcsuft& eSpfOD;eSpfzufoabm

wlnDaom tcaMu;aiGjzifhtvkyform;wpfOD;udkjzpfap? trsm;udkjzpfap iSm;&rf;vkyfudkifíwkduf&dkufaomfvnf;

aumif;? oG,f0dkufíaomfvnf;aumif; pDrHuGyfuJtkyffcsKyfjyD; tvkyform;udkvkyfcay;&ef wm0ef&Sdoludk

qkdvdkonf/ ,if;pum;&yfrsm;wGif tvkyf&Sif\ w&m;0ifpDrHcefYcGJrIqkdif&mudk,fpm;vS,fvnf;tusKH;0ifonf/

vkyfief;odkYr[kwf vkyfaqmifrI qkdonfrSm/ jynfaxmifpkor®wjrefrmekdifiHawmftwGif;&SdekdifiHykdif odkYr[kwf

yk*¾vdupuf&Hktvkyf&HktvkyfXmersm;eSihf ,if;wkdY\ xkwfvkyfrIvkyfief;? aqmufvkyfrIvkyfief;? jyKjyifajymif;vJrI

30

vkyfief;? pufrIvufrIvkyfief;? o,f,lydkYaqmifrIvkyfief;? 0efaqmifrIvkyfief; odkYr[kwf tjcm;toufarG;0rf;

ausmif; tvkyfwpfckckudkqkdonf/ ,if;pum;&yfwGif tpkd;&XmeeSifh tpkd;&tzGJYtpnf;rsm;vnf; yg0ifonf/

0efaqmifrIvkyfief;/ qkd&mwGif trsm;jynfolqkdif&m 0efaqmifrIvkyfief;eSifh trsm;jynfoleSihfoufqkdifjcif;

r&Sdonfh0efaqmifrIvkyfief;rsm;yg0ifonf/

trsm;jynfolqkdif&m0efaqmifrIvkyfief; qkdonfrSmatmufazmfjyygvkyfief;rsm;udkqkdvdkonf/

(1) o,f,lydkYaqmifa&;vkyfief;

(2) qdyfurf;vkyfief;eSifh qdyfurf;ukefwifukefcsvkyfief;

(3) pmwkduf? wJvufpf odkYr[kwf zuf(pf)vkyfief;

(4) owif;tcsuftvufeSifh qufoG,fa&;enf;ynmqkdif&mvkyfief;

(5) trsm;jynfolwkdYtwGuf a&eHodkYr[kwf a&eHxGufypönf;jzefYjzL;onfhvkyfief;

(6) tnpftaMu;odrf;qnf;a&;odkYr[kwf usef;rmoefY&Sif;a&;vkyfief;

(7) trsm;jynfolwkdYtm; vQyfppf"gwftm;odkYr[kwf avmifpmpGrf;tif xkwfvkyfydkYvTwfjzefYjzL;onfhvkyfief;

(8) trsm;jynfolqkdif&m aiGaMu;0efaqmifrIvkyfief;

(9) jynfaxmifpktpkd;&u trsm;jynfolqkdif&m0efaqmifrIvkyfief;[k tcgtm;avsmfpGmowfrSwfonfhvkyfief;

1951 qkdifrsm;eSifh tvkyfXmersm;Oya'

touf (13)eSpfrjynfhaomolonf vHk;0ckdif;apcHydkifcGifhr&Sdaomoljzpfonf/ (yk'fr - 8 (1))

tvkyfcsdef yk'fr 7(2) yk'fr 7(6)

qdkif?ukefoG,ftvkyfXme - tvkyfvkyfcsdef+tem;,lcsdef= 11em&Dxufrydk&/

trsm;aysmf&Tifa&;tvkyfXme- tvkyfvkyfcsdef+tem;,lcsdef= 14em&Dxufrydk&/

wpf&uf (8)em&D? wpfywf (48)em&DxufykdjyD;awmh rvkyfap&? vkyfcGifhrjyK/

wpfywfudktenf;qHk; (1)&uf vkyfcvpmjynfheJY ydwf&ufcGifhjyK&rnf/ (yk'fr 6(1))

wpfeSpfudktcsdefydkem&D (60)omcGifhjyK&rnf/ (yk'fr 7(2))

tcsdefydkaMu;udktcsdefykdvpm (2) ay;&rn/f (yk'fr - 10)

- &dk;&kd;qkdif zGihfcsdef eHeuf (5)em&D rS ydwfcsdef n (9)em&Dtxd

- pm;aomufqkdif zGihfcsdef eHeuf (5)em&D rS ydwfcsdef eHeuf (1)em&Dtxd

- ukefoG,ftvkyfXmezGifhcsdef eHeuf (5)em&D rS ydwfcsdef n (9)em&Dtxd

- trsm;aysmf&Tifa&;tvkyfXmezGifhcsdef eHeuf (9)em&DrS ydwfcsdef eHeuf 1 em&Dtxd

ျပနလညေ၀မျခငး၁။ ေရႊစြနညကစားျခငးမ လကနကးမႈနငဆကစပ

ၿပးမညသညသငခနးစာက သငယရရလကပါ

သနညး။

၂။ မမတ႔ ေဆြးေႏြးလကေသာပျပငေျပာျခငးမ လ

ကနကးမႈနင ဆကစပၿပး မညသညသငခနးစာ

က သငယရရလကပါသနညး။

၃။ အပစခြ၍ေမးခြနးမားျဖင ေဆြးေႏြးျခငးမ မည

သည တ႔က သရလကရပါသနညး။

၄။ မမကယတင လကနကးမခရေအာင မညသ႔

သတျပေနထငမညဟ စတကးမသနညး ဆ

သညက Flip Chart တြငခေရးေစပါ။ အခနရ

ပါက အဖြ႔ၾကးအတြငးျပနလညေျပာျပေစပါ။

အပတနႈတဆကျခငး

Ü အပတနႈတဆကျခငးအတြက ပါ၀ငသမားအား

စက၀ငးအတြငးျပနလညစေ၀းပါ။

Ü မညသညဘ၀တြကတာကြမးကငစရာ အေျခခ

အေၾကာငးအရာမားနင ဆကစပမႈရသညက

ေဆြးေႏြးၿပး အဆးသတပါ။

31

jzpf&yfrSef (1)

at;at;onf touf (13)eSpf&Sdaom (8)wef;wufaeonfh q,fausmfoufrdef;uav; jzpfonf/ olrukd

Munfh&onfrSm jzLzwfjzLa&mfESifh tvGeftm;enf;aeonfh yHkpHjzpfaeygonf/ olrwGif armifav;eSpfa,muf

&Sdonf/ rdbrsm;rSmtvGefqif;&Jaomfvnf; olrudk&Gm&Sdtv,fwef;ausmif;wGif ynmoifMum;aponf/

olronf ausmif;wufaeaomfvnf; tvkyf&SmjyD; olr\rdom;pk0ifaiGwkd;a&;udk ulnDay;vkdaomqE´&Sdaeyg

onf/

wpfaeYwGif olr\&GmodkY&efukefrS a':at;wifqkdaomtrsKd;orD;wpfOD;a&mufvmonf/ a':at;wifrSmtouf

(50) cefY&Sdonfh olrtarbufrS aqGrsKd;awmfpyfoljzpfonf/ &GmodkYrMumcPvmvnfwwfjyD;&GmOD;ausmif;wGif

tvSLtwef;vkyfjyD;&efukefodkYjyefoGm;vQif &GmrS trsKd;orD;i,fwpfcsKdUudkac:oGm;avh&SdjyD; tvkyftudkif &Smay;

onf[kajymMuygonf/

xkdYaMumifh at;at;onfvnf; a':at;wifteD;odkYcsOf;uyfjyD; tvkyftaMumif;pHkprf;&m &efukefwGiftdrfazmf

vkyfygu aep&dwf? pm;p&dwftjyD;wpfvvQif (100000) wpfodef;usyfcefY &ekdfifonf[kajymvmygonf/

tvkyftqifoifh&SdaeonfhtwGuf wpfcgwnf;vkdufvmekdifaMumif;ajymygonf/ xkdYaMumifh rdcifESifhwkdifyif&m

rdom;pkpm;0wfaea&;aMumifh vkdufoGm;&efrdcifrScGifhjyKcJhonf/ a':at;wifrSrdciftm; (100000)wpfodef;

usyf xkwfay;cJhavonf/ &efukefodkYa&mufaomtcg a':at;wifu olrtm;tvkyfae&modkYydkYay;rnf[kajymjyD;

tdrfwpftdrfodkYydkYcJhygonf/ olrtaejzifh yHkrSeftdrfazmftvkyfudkom vkyf&rnf[kxifcJhaomfvnf; tdrf&SifrS

olrtm;reuf (4)em&DrS n (11) em&Dtxd aeYpOf&ufquf tdrftvkyfrsm;udkrw&m;ckdif;aponfhtjyif

pdwfrauseyfygu &dkufjcif;? xrif;udk r0a&pmom auR;arG;jcif;rsm; jyKvkyfcJhygonf/ xkdYaMumifh olronf

ydkif&Siftm; tvkyfqufrvkyfekdifawmhaMumif;ajym&m a':at;wifxHrS aiGusyfoHk;odef;jzifh 0,f,lvkdufjyD;

jzpfonfhtwGuf tvkyfqufvkyfay;&rnfjzpfaMumif; ajymcJhygonf/

jzpf&yfrSef (2)

raxG;onf touf (16)eSpf &Sdonfhrdef;uav;wpfOD;jzpfjyD; rdom;pkeSifhtwlaexkdifygonf/ (8)wef;

ratmifonfhtwGuf ausmif;qufrwufekdifyJ tdrftvkyfrsm; 0dkif;uljyD; tcsdefukefvGefcJhygonf/ zcifrSm

vuform;tvkyfudkvkyfjyD; rdcifrSm&yfuGuftwGif;&Sd &Hk;wpf&Hk;wGifoefY&Sif;a&;tvkyfvkyfygonf/ rdom;pk (6)

a,muf&Sdojzifh0ifaiGrSm rdom;pkyHkrSefpm;ekdffif&Hkom&Sdygonf/ raxG;onf olrwkdY&Gmü "gwfyHk&dkufjyD; wpfyHkig;&m

usyfjzifh a&mif;csaeaomvkyfief;udk tvGefoabmusaeygonf/ olr\tdrfrufrSm 'pf*spfw,fuifr&m

wpfvHk;0,fjyD; "gwfyHkqkdifzGifh&efjzpfonf/ xkdYaMumifholrtarxH uifr&mwpfvHk;0,f&ef ylqmcJhzl;onf/

rdcifu 0,fray;ekdifaMumif; ajymonfhtwGuf om;trdMum;wif;rmrIyifjzpfyGm;cJhzl;onf/

wpfaeYwGif olrwkdYaexkdifonfhvrf;&Sd trsKd;orD;wpfa,mufu rEÅav;auwDADqkdifü oDcsif;qkdygu 0ifaiG

aumif;aMumif;? olrtvkyfvkyfcsifygu ydkYay;ekdifaMumif;ajymjyavonf/ xkdYaMumifh olreSifholr\tpfr

0rf;uGJonf rdbrsm;udktodray;yJ rEÅav;okdYvdkufoGm;cJhonf/ rEÅav;odkYreuf (3)em&DcefYwGif a&mufoGm;jyD;

tdrfwpftdrfodkYac:oGm;um reufrdk;vif;onftxd tdyfckdif;cJhygonf/ reufrkd;vif;aomtcg olrwkdYtm;

ac:vmaomtrsKd;orD;udk rawGY&awmhay/ odkYaomf tdrf&SiftrsKd;orD;MuD;rS olrwkdYtm; jynfhwefqmtvkyfudk

vkyfudkif&rnfjzpfaMumif;ajym qkdcJhygonf/olrwkdY jiif;qefaomfvnf;vrf;p&dwfeSifh tjcm;pm;aomufp&dwf

rsm;udkxkdtrsKd;orD;rS tukeftuscHjyD; ac:vmjcif;jzpfonfhtjyif olrwkdYtm;ydkYaqmifay;onfh trsKd;orD;

onfvnf; ydkYaqmifc aiGwpfodef;xkwf,loGm;jyD;jzpfonfhtwGuf jiif;qkdír&awmhaMumif;ajymcJhavonf/

ျဖစရပမန ဇာတလမးမား (အမညမားက လႊထားပါသည။)

32

jzpf&yfrSef (3)

Ekekonf touf (11)ESpf&SdjyD; 5 wef;udk tjcm;&GmwGif&Sdaom tpdk;&tv,fwef;ausmif;wGif ynmoifMum;

aeol jzpfonf/ olrwGif armifESrav;a,muf&Sdonf/ zcifrSm v,fol&if;iSm;tjzpf tvkyfvkyfjyD; rdcifrSm

tdrftvkyfudkomvkyfonfhtwGuf pm;0wfaea&;tcuftcJ&Sdonf/ rdbrsm;rSvnf; olrudkausmif;qufxm;&ef

tcuftcJ&Sdonfudk olrodaeonf/

wpfaeYwGiftjcm;&Gmwpf&GmrS trsdK;orD;wpfOD;u olrrdbxHodkYa&mufvmNyD; 4if;wdkY\orD; NrdKUwGiftvkyf

oGm;vkyfygu vkyftm;c wpfvvsSif 50000 usyf&rnf[kajym&m tcuftcJjzpfaeaom rdbuvnf;

oabmusoGm;onf/ aemufwpfywfwGif xdktrsdK;orD;NrdKUay:oGm;onfhaemufodkY EkEkygoGm;awmhonf/

olronf um;udktcsdefMumjrifhpGmpD;&onfhtwGuf tdyfaysmfoGm;onf/ olrekd;vmaomtcg olrwcgrS

ra&mufzl;aom jrdKUodkYa&mufaeNyD; xdktrsdK;orD;u olrudk tdrfwpftdrfodkY ac:oGm;onf/ xdktdrfwGif

tvkyfvkyf&rnf[kajymNyD; olrudkxm;cJhvdkufonf/ olrtdrfrjyefwwfawmhay/ xdkaeYrSpNyD; olronf aeYpOf

jrdKUwGif;okdYoGm;jyD; ydkufqHvkdufawmif;&onf/ owfrSwfxm;onfh aiGyrmPr&ygu olr tdrfrjyef&Jay/

t&dkufcH&onf? tESdyfpufcH&onf/ olronf tdrfudktvGefowd&aomfvnf; rjyefwwfawmhay/

33

34

လႈပရားမႈ

၁ ရပကြကအတြငး ေလာကလညျခငး

ျမနမာနငငအတြငးရ လအမားစသည မမတ႔၏ စးပြားေရးအရေသာလညးေကာငး၊ ပညာေရး

အရေသာလညးေကာငး၊ ကနးမာေရးအရေသာလညးေကာငး၊ တစေနရာမတစေနရာသ႔

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ ေနထငၾကရသည။ ထအထတြင အားလးနးပါးပါ၀ငေနသညအတြက တစေနရာမ

တစေနရာသ႔ ေရႊ႕ ေျပာငးသြားလာရာတြင လျခစြာျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈကသရရနလအပပါသည။

လမးညႊနခက

Ü တကေရာကသမားအား အဖြ႔ (၃)ဖြ႔ခြလကပါ။

အဖြ႔တစဖြ႕ခငးစ တတဆတစြာ တငပငေဆြး

ေႏြးႏငမည ေနရာမားတြငေနေစၿပး ကည

ပပးသမ အဖြ႔သားမားျပလပရမည လမးညြႊန

ခကမားက ယငးအဖြ႕တစဖြ႕ခငးဆသ႔ အနး

ကပသြားၿပး တးညငးစြာေျပာျပရန။

ပထမအဖြ႔ - ရပရြာအပခပေရးအဖြ႔

ရပသရြာသားမားအား ကာကြယရန၊ ေစာင

ေရာကရန၊ လျခမႈရရရန။

ဒတယအဖြ႔ - ရပရြာအတြငး အလပလကမျဖစ

ေနသမား၊ အလပလခငသမားအဖြ႔

၀ငေငြရမညအလပတစခခက မရမက လကရာ

ေနရန

တတယအဖြ႔ - ပြစားအဖြ႔

ရပရြာထတြငရေသာ အလပလခငေသာသ

မားက စညးရးရန၊ လမလညလညျဖား ျဖား

ေယာငးေသြးေဆာငရန

ထသ႔အဖြ႔တငးအားလမးညႊနမႈေပးၿပးေသာအခါ

(၁၀)မနစခန႔ ရြာအတြငးလညလညၿပး မမတ႔၏

တာ၀နမားက ျပလပရမညျဖစေၾကာငး ေၾကျငာ

ေပးပါ။ ဤအခနးတစခလးသည မမတ႔ သြား

လာရမည ရြာျဖစေၾကာငးအသေပးလကပါ။

ျပနလညေ၀မျခငး

(၁၀) မနစျပညေသာအခါ စက၀ငးအတြငး ျပနလည

စေ၀းေစၿပး ေအာကပါေမးခြနးမားျဖင ေဆြးေႏြးမႈက

ျပလပပါ။

Ü မညကသ႔ေသာလအမးမးနင ၾကေတြ႔ခရပါ

သနညး။

Ü ေကးရြာ/ရပကြကအပခပေရးအဖြ႔မ ရပသရြာ

သားမားက ကာကြယေပးနငပါသလား။

Ü ပြစားမားမ လဘယနစဥးခန႔က စေဆာငးနငခပါ

သနညး။ မညသ႔စေဆာငးစညးရးခပါသနညး။

Ü အလပလခငေသာသမားမ မညသည ေတာငး

ဆမႈမားက ေတာငးဆခပါသနညး။

Ü အလပလခငေသာ သမားအတြက အသက

အာမခခကနင လျခစတခရသည အလပ ရရ

နငရန မညသညအခကမားအား ေတာငးခဖ႔

လအပမညဟ သငထငပါသနညး။ ထအခက

မားအား ေတာငးခရန အေရးႀကးပါသလား။

အဘယေၾကာငနညး။

35

လႈပရားမႈ

၂ ျပညတြငးျပညပသ႔ ေလာကလညျခငး

Ü တကေရာကသမားအား စတကးယဥအမမက

တစခက ျပလပၾကမညျဖစေၾကာငးေျပာျပပါ။

Ü အကယ၍ ခရးတစခက သြားခြငရမယဆရင

ျပညတြငးမာပသြားခငသလား၊ ျပညပတစ

ေနရာကသြားခငသလား စတကးယဥၾကည

လကပါ ဟေျပာလကပါ။

Ü ထ႔ေနာက ျပညတြငး၌သာ သြားလာခငသမား

အားတစဖြ႔၊ ျပညပသ႔ သြားလာခငသမားအား

တစဖြ႔ခြလကၿပး ေရးသားရနစာရြကနင မာကာ

တ႔ကေပးပါ။

Ü ထ႔ေနာက ေအာကပါလမးညႊနခကမားျဖင အဖြ႔

လကေဆြးေႏြးေစပါ။

ျပညတြငး

ျပညတြငး၌ အလပကစၥျဖစေစ၊ ပညာသငကစၥျဖစေစ၊ အလညအပတျဖစေစ သြားလာရာတြင စတခ

လျခမႈရေစရန အဓကသယေဆာငသငသည အရာ၀တ (၅) မးက အဖြ႔အတြငး စဥးစားၿပးေရးေစပါ။

ျပညပ

ျပညပသ႔ အလပကစၥျဖစေစ၊ ပညာသငကစၥျဖစေစ၊ အလညအပတျဖစေစ သြားလာရာတြင စတခ

လျခမႈရေစရန အဓကသယေဆာငသငသည အရာ၀တ (၅) မးက အဖြ႔အတြငး စဥးစားၿပးေရးေစပါ။

နစဖြ႔စလးအဖြ႔အတြငးေဆြးေႏြးမႈၿပးသြားပါကကယစားလယတစဥးျဖင အဖြ႔ၾကးအတြငး ျပနလညတငျပ

ေစပါ။ ထသ႔တငျပရာတြင တကေရာကသအခငးခငးေမးခြနးမားအျပနအလနေမးနငသည။

အားလးၿပးသြားေသာအခါ ကညပပးသမ လျခစြာေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးပစတာျဖင ရငးျပပါ။

ျပနလညေ၀မျခငး

ျပညတြငး၌ေသာလညးေကာငး၊ ျပညပသ႔ေသာလညး

ေကာငးသြားလာရာတြင မမဘ၀လျခ စတခမႈ ရနင

ေစရန မမကယတင သတထားျပလပမညဟ ေတြးမ

သည သငခနးစာမ သငယမႈက Flip Chart တြင

ေရးေစပါ။ ေရးၿပးပါကအဖြ႔အတြငး ျပနလညေ၀မေစပါ။

အပတနႈတဆကျခငး

အပတနႈတဆကျခငးအတြက ပါ၀ငသမားအား စက

၀ငးအတြငးျပနလညစေ၀းပါ။ မညသည ဘ၀တြကတာ

ကြမးကငစရာ အေျခခအေၾကာငးအရာမားနင ဆက

စပမႈရသည ကေဆြးေႏြးၿပးအဆးသတပါ။

36

37

Ü ပပးသမလကနကးခရမႈ အျဖစအပကအေၾကာငး

မား ေရးသားထားေသာစာရြကက ျပငဆငထား

ရန။

Ü တကေရာကသမားအားအဖြ႔ (၄)ဖြ႔ ခြလကပါ။

ပထမအဖြ႔ - အထညခပစကရ

သငသည အထညခပစကရတြင (၆)လၾကာ လပကင

ခၿပးလစာမရပါ။ သင၏ ေနစရတ၊ စားစရတနင

ပြစားခမားက ျဖတေတာကသညဟယဆရပါသည။

စကရမာ သးထပအေဆာကအဥျဖစၿပး လဥးေရ

ထထပသညေနရာတြငရသည။ ေသာပတၿပး အျပင

ထြကခြငမရပါ။

ဒတယအဖြ႔ - ေတာငးရမးစားေသာကေသာကေလး

သငသညအသက(၆)နစအရြယ ကေလးျဖစသည။

မဘမားက သငက သငဖခင၏ အစက၀မးကြနင

အတ အျခားနငငရ ျမ႕ၾကးတစျမ႕၏ လမးမားေပၚတြင

ေတာငးစားရနေစလႊတလကသည။ ၄ငးေနရာသည

ေနအမမလမးေလာကသြားလင (၄-၅) နာရ သြားရ

သည။ သငဖခင၏ အစက၀မးကြသည သငအား

အနးကပေစာငၾကညၿပး သငပကဆအားလးက သမး

ယသည။ တစရက (၁၅၀၀၀) ကပ မရပါကလညး

သငက အစာမေကြးပရကႏကသည။

တတယအဖြ႔ - အမေစကြနအျဖစခငးေစျခငး

သငသည ခမးသာေသာျပညပနငငတစခရ သေဌး

တစဥး၏အမတြင အေစခအျဖစ အလပလပေနသည။

မနက (၅)နာရမ ညသနးေခါငအထတစပတ (၇) ရက

လႈပရားမႈ

၁ လကနကးခရသမားအေပၚ စာနာေပးျခငး

ျမနမာနငငအတြငးတြင လကနကးခရၿပး ျပနလညေရာကရလာသမားက နညးလမး

မးစ ျဖငခြျခားဆကဆမႈမား ျပလပၾကေသာေၾကာင လကနကးခရသမားအေပၚ စာနာ

နားလည ကညေဖးမတတေစရနျဖစသည။

အလပလပရၿပး အၾကြငးအကနမားက စားေသာက

ရသည။ သငအားအမမာအၿမရေသာ အဖြားနင

သားတစေယာကမ အျမေစာငၾကညလကရသည။

သငအားဗဒတစလးစာေနရာတြင အပေစသည။ ဖန

ခြကတစလးအား ကကြေစခေသာ အဖြားက သငလက

က မးပျဖငကပျခငး၊ ပမနအရကခရျခငးနင အမ

အျပငသ႔လညး တစေယာကတညး လး၀ထြကခြင

မရပါ။

စတတအဖြ႔ - ျပညတနဆာ

သငသညျပညပနငငတစခရ ခရငျမ႕ေတာတစခမ

ျပညတနဆာအခနးတစခတြင ေရာကရေနၿပးထြကခြာ

ခြငမရျဖစေနပါသည။ လြနခေသာ (၄)လခန႔က ပငရင

သည သငထမ ေငြငါးသနးကပ (၅၀၀၀၀၀ ကပ)

အေၾကြးရရနရသညဟ ထပမေျပာလာပါသည။ သင

ေနစရတ၊ စားစရတေၾကာင အတးတကေနျခငး

ျဖစေၾကာငးေျပာလာျခငးျဖစသည။

ထသ႔အဖြ႔မားအားလမးညႊနခကေပးၿပးေအာကပါေမး

ခြနးျဖင ေဆြးေႏြးရမည ျဖစေၾကာငးေျပာျပပါ။

၁။ ဤအေျခအေနမ လြတေျမာကမညနညးလမး

မားကစဥးစားပါ။

၂။ မမသာဤအေျခအေနျဖငၾကေတြ႔ရမညဆပါက

သငမညသ႔ခစားရမညနညး။

ေဆြးေႏြးၿပးပါကကယစားလယတစဥးျဖင အဖြ႔အတြငး

ျပနလညတငျပေစပါ။

38

မမတ႔အေနျဖင ကယတငၾကေတြ႔ရျခငး မဟတပ

စတကးယဥျခငးျဖင မမသာဒလျဖစခေသာဆသည

အေတြးေလးရရျဖင ဤမေလာက ခစားခကမား

ထြကေပၚလာျခငးက နကနစြာျပနလညစဥးစားၾကည

မညဆလင အမနတကယ လကနကးခရေသာ

သမားအေနျဖင မညမခစားေနရမညဆသညက

စာနာေပးနငလမမညဟ ေမာလငပါသည။ ကြနပ

တ႔၏ ပတ၀နးကငအသငးအ၀ငးတြင ထသ႔ ဒကၡ

ေရာကေနသမားအား ေႏြးေထြးစြာ ၾကဆမညအစား

ျပစတငေ၀ဖနမႈ၊ လေတာပမတးနငေလာကေအာင

ေျပာဆဆကဆေနမႈမားကသာ အေတြ႕မားေနသည

ျဖစရာ ဤေလကငခနးေၾကာင တကေရာကသမား

အေနျဖင ထသမားက ေႏြးေထြးစြာၾကရန လအပ

ေၾကာငး သရသြားေစလျခငးျဖစပါသည။

တငျပၿပးပါက ကညပပးသမ ျပနလညအနစခပ ေျပာျပရန . . .

လႈပရားမႈ

၂ ဥပေဒမားက ေလလာျခငး

Ü ပပးသမ "တစ" ဟေအာလင ဘယဘကလက

ဖ၀ါးေလး ကျဖန႔ပါ။

Ü ပပးသမ "နစ" ဟေအာလင ညာဘကလကညး

ကေထာငရမည။

Ü ပပးသမ "သး" ဟေအာလင မမ၏ ေထာငထား

ေသာညာဘကလကညးသည သငယခငး ျဖန႔

ထားေသာ ဘယဘကလက၀ါးကထရမည။

Ü ပပးသမ "ေလး" ဟေအာလင ျဖန႔ထားေသာ

လက၀ါးျဖင ထလကညးကရေအာင ဖမးရမည

ျဖစၿပး မမလကညးအား အဖမးမခရေအာင

ၾကးစားၿပး တစဖကကလညး တစျခားသ၏

လကညးက ဖမးမေအာင ၾကးစားရမည ျဖစ

သည။ လကညးအဖမးခရပါက ကစား၀ငးမ

ထြကခြာသြားရမည ျဖစသည။

ျပနလညေ၀မျခငးကစားနညးအေပၚ ေမးခြနးေမးျမနးျခငးနငျပနလည

ေ၀မျခငး

ေမးရန

Ü ဤကစားနညးနငပတသကၿပးသငဘယအရာ

က ၾကကနစသကပါသနညး။

Ü အဘယေၾကာင ဤကစားနညးကကစားသည

ဟသငထငပါသနညး။

Ü ဤကစားနညးမ မညသညသငခနးစာကသငရ

ရလကပါသနညး။

ကညပပးသမ ရငးလငးေျပာၾကားရနအခကမား

ကစားနညးတြင လက၀ါးသည လကနကးမႈကကယစားျပၿပးလကညးသည မမကယကကယစားျပသည။

လပြစားမား သညလက၀ါးမားကသ႔ မမတ႔အားဖမးဆးရန အသငအေနအထားရေနသညကသတရနငေစ

ရနျဖစသည။ ထ႔အျပင လကနကးမႈအေျခအေနက ကေရာကနငေသာသမားကလညး ကာကြယတတ

ေစရနျဖစသည။ ထကသ႔ ကာကြယေပးျခငး၊ ရနးထြကျခငးမား ျပလပေသာအခါတြငလညး ဥပေဒ

အေၾကာငးအရာမားက ေသခာစြာနားလညဖ႔လအပပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ တစခါတစရတြင

မမကယတင သတမမမဘ ဥပေဒခးေဖာကသျဖစသြားတတပါသည။ (ဥပမာ - မမသည ေရာငးစားခလက

ရသညဆပါစ႔။ ထအေျခအေနမ လြတေျမာကေအာင ၾကးစားရငး မမကယတငက လကနကးသ ျပနျဖစ

သြားတတပါသည။) ထသ႔ျဖစရျခငးမာ ဥပေဒကေသခာစြာမသေသာေၾကာင ျဖစနငပါသည။

39

ေခါငးပျဖတအျမတထတျခငးဆသညမာ . . .

အျခားသတစဥး၏ လပအားခရပငခြငက ၾကားျဖတ

ယျခငး၊ လး၀မေပးျခငး၊ ေၾကြးျမ ျဖငခညေနာငခငး

ေစျခငး၊ ကာယကရင၏ သေဘာတညမႈမရပ ခႏၶာ

ကယပငးဆငရာ၊ လငပငးဆငရာ အျမတထတျခငး

ျဖစသည။

ျပစဒဏမား

မညသမဆ အမးသမးမားနင ကေလးသငယမားက

ကနကးသညဟ ျပစမႈထငရားလင အနညးဆး

ေထာငဒဏ (၁၀)နစမ အမားဆး ေထာငဒဏ

တစသကအထ ခမတနငသညအျပင ေငြဒဏလညး

ခမတနငပါသည။ အမးသမး၊ ကေလးနင လငယ

မဟတသမားကကနကးလင အနညးဆးေထာငဒဏ

(၅)နစမ (၁၀)နစ အျပင ေငြဒဏလညး ခမတနင

ပါသည။ လကနကးရန ကေလးေမြးစားျခငး၊ လက

ထပျခငး၊ စာရြကစာတမးအတ ျပလပျခငးမားတြင

ျပလပသက အနညးဆးေထာငဒဏ (၅)နစမ (၁၀)

နစအထခမတနငသညအျပင ေငြဒဏလညးခမတနင

ပါသည။ အစးရ၀နထမးမားမ လာဘစားမႈမား ျပလပ

လႈပရားမႈ

၃ ကေလးသငယကးသနးေရာငး၀ယျခငးနင ျမနမာနငငရလကရဥပေဒကရငးျပျခငး

ကေလးကးသနးေရာငး၀ယမႈအပါအ၀င လကနကးသနးေရာငး၀ယမႈနင သကဆငေသာ ျမနမာနငင လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒက ၂၀၀၅ ခနစ စကတငဘာလ ၁၃

ရကေန႔တြင ျပဌာနးခသည။ အမးသမးမား၊ ကေလးမားနင လငယမားအား ကးသနးေရာငး ၀ယျခငးက အထးသတျပ လပေဆာငသြားမညဟ ေဖာျပထားပါသည။ ထဥပေဒထတြင ကေလးဆသညမာ အသက (၁၆)နစ မျပညေသးေသာသက ဆလၿပး လငယဆသညမာအသက (၁၆)နစျပညၿပး (၁၈) နစမျပညေသးသကဆလသည။ ကလသမဂၢ ကေလးသငယ အခြငအေရးမားဆငရာ သေဘာတညခကစာခပ (UNCRC) အရ ကေလးသငယဆသညမာ (၁၈)နစေအာက လသားတငးက ဆလပါသည။ ထဥပေဒတြင လကနကးမႈဆသညမာလပဂၢလတစဥးဥး သည အျခားသ တစဥးတစေယာကက ထသ၏ သေဘာတညခက ရသညျဖစေစ၊ မရသညျဖစေစ၊ ေခါငးပျဖတျခငးျပရနအလ႔ငာ ေအာကပါ ျပလပမႈ တစရပရပက ျပလပၿပးလမားက သမးသြငးစေဆာငးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငး၊ လႊေျပာငးေပးျခငး၊ ေရာငးချခငး၊ ၀ယယျခငး၊ ငားရမးျခငး၊ ငားယျခငး၊ ခလႈခြငေပးျခငး သ႔မဟတ လကချခငးကဆသည။

သညဟ ျပစမႈထငရားလင အနညးဆးေထာငဒဏ

(၃)နစ မ (၇)နစအထခမတနငသညအျပင ေငြဒဏ

လညးခမတနငပါသည။

မတခက။ ။ လကရဥပေဒက ျပနလညျပငဆငရန

ေဆာငရြကဆျဖစပါသည။

ျပနလညေ၀မျခငးေရာငးစားခရသအေပၚ စာနာေပးျခငးနင ပတသကၿပး

သငနလးသားထတြင စြကနခသည ခစားခကက

ေရးပါ။

ကေလးကးသနးေရာငး၀ယသည ဥပေဒမ သငသရ

နားလညလကေသာအခကမားကခေရးပါ။

အားလးၿပးပါက အဖြ႔အတြငးျပနလညေ၀မေစပါ။

အပတနႈတဆကျခငးအပတနႈတဆကျခငးအတြက ပါ၀ငသမားအား စက

၀ငးအတြငး ျပနလညစေ၀းပါ။ မညသည ဘ၀တြက

တာ ကြမးကငစရာ အေျခခအေၾကာငးအရာမားနင

ဆကစပမႈရသညကေဆြးေႏြးၿပး အဆးသတပါ။

40

41

Ü ကညပပးသမ တကေရာကလာသမားက အရင

စကား၀ငးမားတြင ေဆြးေႏြးခေသာ အေၾကာငး

အရာမားက ေမးခြနးမား ျပနလညေမးျမနးရမည

ျဖစသည။

• မညသညေခါငးစဥမားက ေလလာခရပါ

သလ။

• ဘယသေတြကပၿပးေရာငးစားခရပါသလ။

• အဘယေၾကာင ကေလးမားက ဥးတည

အပစအျဖစ ေရာငးစားေနၾကသနညး။

Ü ကညပပးသမ ပါ၀ငတကေရာကသမားအား အဖြ႔

(၃)ဖြ႔ ခြလကပါ။ (မသားစ/ မမကယတင၊

လႈပရားမႈ

၁အဖြ႕လကေဆြးေႏြးျခငး

လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရးလပရာတြင လတငး၊ ဌာနတငး၊

အဖကဖကတြင တာ၀နရသကသ႔ ယခတကေရာကသမားကယတင

လညး တာ၀နရေၾကာငး၊ မမကယတငကာကြယဖ႔လအပေၾကာငး သရနားလည

ေစရနျဖစပါသည။

အစးရ/လမႈအဖြ႔အစညး၊ ပတ၀နးကင) စသည

ျဖင ခြရမညျဖစသည။

Ü ထ႔ေနာကေအာကပါေမးခြနးမားျဖင အဖြ႔အတြငး

ေဆြးေႏြးေစပါ။

Ü တစဖြ႕ခငးအေနျဖင မညသညအရာမား လပ

ေဆာငသငသနညး။

Ü အဘယေၾကာင လကနကးမႈပေပာကေရးက

ဤအဖြ႔မားက လပေဆာငသငသနညး။

Ü ေဆြးေႏြးၿပးပါက အဖြ႕ၾကးအတြငး ကယစား

လယျဖင ျပနလညတငျပေစပါ။

ကညပပးသမ ျပနလညရငးလငးေျပာျပျခငး

မသားစ၊ မမကယတင

အထးသျဖင ဆယေကာသက လငယမားက သတထားေစာငေရာကရမည။ အနညးဆး တစလ တစၾကမ

မသားစ၀င အခငးခငးၾကား ပြငပြငလငးလငးစကားေျပာဆမႈမား ျပလပရနလအပသည။ မသားစ၀ငတငး

လကနကးမႈနငပတသကသည အေၾကာငးအရာမားအား သရထားရနလအပသည။ ကေလးမား အေနျဖင

လညး မမတစေနရာသ႔သြားမည၊ တစခခလပေတာမညဆလင မဘလႀကးမားအား အသေပးရနလ

အပသည။ မဘမားအေနျဖငလညးမမတ႔၏ သားသမးမားအေပၚ မကေျခမျပတေစာငေရာကရန လအပ

သည။ အထးအေရးၾကးသညမာ မသားစ၀ငအခငးခငးၾကား ပြငလငးမႈရရနလအပသည။

အစးရနင လ႔အဖြ႔အစညးမား

ႀကတငတားဆးကာကြယျခငး - အျမငဖြငသငတနးမား၊ ေဟာေျပာပြမား၊ လအမားျမငနငေသာ

ေနရာမားတြင လကနကးမႈနင ပတသကသည ပစတာမားေၾကာျငာေပးျခငး စသညတ႔ ျပလပေပးရမည။

ကာကြယေစာငေရာကေရး - လကနကးခရသမားျပနလညေရာကရလာပါကသတ႔၏ ကနးမာေရး

ေစာငေရာကမႈမား၊ စတပငးဆငရာနင လမႈေရးပငးဆငရာေထာကပကညျခငးမား (Psycho Social

Support) လအပပါက အသကရငရပတညေရးအတြက အကအညအေထာကအပမားေပးျခငး၊ အသ

ပညာ ဗဟသတမားေပးျခငး၊ မသားစမားနင လမႈပတ၀နးကငတြင အဆငေျပေအာင ျပနလည

လပေဆာငေပးျခငးတ႔ ျပလပေပးရမည။

42

လကနကးခရသမားအားဥပေဒအရကညေပးျခငး (အစးရ၏ အဓကတာ၀န) - တရားဥပေဒစးမးေရး၊

လကနကးခရေသာ အမးသမးမား၊ ကေလးသငယ၊ လငယမား၏ ဂဏသကၡာကမထခကေစရန၊

သကဆငရာတရားရးမားတြင အမႈမားက စစေဆးေသာအခါ သးသန႔ရးခနးမားတြင စစေဆးရန (အမး

သမးမားနငကေလးမား)၊ လာဘစားမႈမရေစရန၊ တာ၀နရသမားမ အမႈအားစစေဆးေနစဥအတြငး သ႔

မဟတ မေသခာေသးပ သတငးထတျပနမႈမလပေစရန၊ အမႈရငဆငေနခနတြင လကနကးခရသမား

အတြက သကေတာငသကသာေနထငနငသည ေနရာစစဥေပးရနလအပသည။

လႈပရားမႈ

၂ သးသန႔လႈပရားမႈ

Ü မမတ႔အေနျဖင ကေလးကးသနးေရာငး၀ယမႈ

ပေပာကေအာင မညသညအရာမား ျပလပနင

မညနညးဆသညအခကမားက မမ၏ Flip

Chart တြင ခေရးေစပါ။ (၁၅ - မနစ)

Ü ေရးၿပးသြားေသာအခါ အဖြ႕ႀကးအတြငးျပနလည

ေ၀ငပါ။

အပတနႈတဆကျခငးအပတနႈတဆကျခငးအတြက ပါ၀ငသမားအား စက

၀ငးအတြငး ျပနလညစေ၀းပါ။ မညသညဘ၀တြကတာ

ကြ မးကငစရာ အေျခခအေၾကာငးအရာမားနင ဆက

စပမႈ ရသညကေဆြးေႏြးၿပးအဆးသတပါ။

လကနကးမႈျဖစပြားလငနင ျဖစသညဟယဆရလင

သတငးပ႔နငေသာအဓကဆကသြယရမည ကနကးမႈတားဆးနမနငးေရးအဖြ႕ ဖနးနပါတမား

ေနျပညေတာ . . . . . . . . ၀၆၇ ၄၁၂၂၀၁ျမစၾကးနား . . . . . . . . . . . ၀၇၄ ၂၂၃၃၆ဗနးေမာ . . . . . . . . . . . . ၀၇၄ ၅၀၁၉၉လြယဂယ (မဆယမတဆင) ၀၈၂ ၅၂၈၉၀မဆယ . . . . . . . . . . . . . ၀၈၂ ၅၂၈၉၀ေလာကကင . . . . .၀၈၂ ၇၂၀၀၃ / ၇၂၀၃၆လားရႈး . . . . ၀၈၁ ၂၃၀၁၇ / ၀၉၅၂၇၅၉၆၂ေတာငၾကး . .၀၈၁ ၂၀၀၇၆၄ /၀၉၅၂၁၄၉၁၇ကငးတ . . . ၀၈၄ ၂၁၆၃၇ / ၀၉၅၂၄၂၅၀၄တာခလတ . . . . . . . . . . . ၀၈၄ ၅၃၀၂၂ျမ၀တ. . . . . . . . . . . . . . ၀၅၈ ၅၀၂၆၈ေမာလျမင . . . . . . . . . . . ၀၅၇ ၂၆၉၈၃

ေကာေသာငး. . . . . . . . . . ၀၅၉ ၅၁၉၈၁ၿမတ . . . . . . . . .၀၅၉ ၄၁၀၄၁ / ၄၁၀၀၄ပသမ . . . . .၀၉၈ ၅၄၈၁၈၇/ ၀၉၅၀၁၂၈၁၉ရနကန . . . . .၀၁ ၂၅၁၄၃၈/ ၀၉၅၁၂၈၈၂၆ပခး. . . . . . . . . . ၀၅၂ ၂၁၀၃၀/ ၂၁၂၅၉စစေတြ . . . . . . . . . . . . . ၀၄၃ ၂၃၆၂၅ေမာငေတာ . . . . . . . . . . . ၀၄၃ ၅၅၀၈၉ကေလး. . . . . . . . . . . . . ၀၇၃ ၂၁၁၀၅မေကြး . . . . . . . . ၀၆၃ ၂၃၃၇၄/ ၂၅၀၁၆မတလာ . . . . . . .၀၆၄ ၂၄၇၁၄ / ၂၃၀၅၄မႏေလး . . . . . . . . . . . . . ၀၂ ၇၃၈၃၀

43

44

ေလလာခေသာသငခနးစာမားအား ျပနလညအမတရ

ေစမည ကစားနညးအား ထညသြငးေဆာငရြကမည

ျဖစသည။ ထသ႔ ကစားရန ေမးခြနးမားအား တစရြက

ခငး ၾကတငျပငဆငထားရမညျဖစသည။ တက

ေရာကသမားမ ျပငဆငထားေသာ ေမးခြနးမားက

မနႈကၿပး ေမးရမညျဖစသည။ ေမးခြနးမားက ေအာက

တြင ပးတြေပးထားသည။

ကစားနညးလမးညႊနခက

Ü ကညပပးသမ ပါ၀ငတကေရာကသမားအား

စက၀ငးပ၀ငးေစပါ။

Ü ကညပပးသမ စက၀ငးအလယတြင မတတပ

ရပရမည/ ေနရာယရမည ျဖစသည။

Ü ထ႔ေနာက ကညပပးသမ တကေရာကသ တစ

ဥးအား နာမညေခၚၿပး လကညးထးျပရမည ျဖစ

သည။

Ü ထလကညးထးခရေသာသမာ ခကခငးထငခ

ရမညျဖစသည။

Ü ထ႔ေနာက ထထငခလကေသာသ၏ ေဘးတစ

ဘကတစခကရ လနစေယာကသည တစ

ေယာက နာမညကတစေယာက သ႔ထကငါ

အျပငနာမညက ေခၚရမညျဖစသည။

Ü ထနစေယာကထမ အရငဆးနာမည ေခၚနင

ေသာသသည အနငရမညျဖစၿပးနာမည မေခၚ

နငေသာသအား ျပငဆငထားေသာ ေမးခြနး

စာရြကထမ တစရြကကမနႈကၿပးေမးရမညျဖစ

သည။

Ü နာမညမေခၚနငေသာသမ ေမးလာေသာ ေမး

ခြနးမားက အတတနငဆးေျဖရမညျဖစသည။

Ü ထ႔ေနာက ထနာမညမေခၚနငေသာသသည

လႈပရားမႈ

၁

လႈပရားမႈ

၂

အျပနအလနေမးခြနးမား ေမးျခငး

ကယပငေတြးေတာ ဆငျခငျခငး

ေမးခြနးက ေျဖၿပးေသာအခါ စက၀ငးအလယ၌

ေနရာယၿပး ကညပပးသလပျပခသညအတငး

ပါ၀ငသတစေယာကက လကညးထးၿပး နာမည

ေခၚ၊ ေဘးမနစေယာက တစေယာကနာမည

တစေယာကေခၚၿပး နငသမေမးခြနးေမး၊ ရးသ

မ ေျဖစသညျဖင တကေရာကသမားအားလး

ေမးခြနးေမးျခငး၊ ေျဖျခငးမား ျပလပၿပးသည

အထ ဆကလကျပလပသြားၾကရမညျဖစသည။

တကေရာကသမားသည သငယေလလာခၿပးေသာ

သငခနးစာ (၉)ခကမမကယပငအတြက မညသည

အရာမားမတမသည၊ မညသညအရာမားက မမဘ၀

အတြက အသး၀ငသည၊ မညသညအရာမားအား

အျခားေသာသမားအတြက အေရးၾကးသည ဆ

သညက ျပနလညဆနးစစၾကရမညျဖစသည။ ထသ႔

ျပလပနငရန ေအာကပါေမးခြနးမားျဖင စဥးစားၿပး

Flip Chart ထတြင ေရးသားၾကရမညျဖစသည။

၁။ မမမတမေသာသငခနးစာေခါငးစဥကခေရးပါ။

၂။ သငခနးစာမားသည လကေတြ႔ဘ၀တြင မညက

သ႔ အကးသကေရာကမႈ ရသနညး။

၃။ ဤအေၾကာငးအရာမား သငၾကားၿပးေသာအခါ

လကေတြ႔ဘ၀တြင မညသ႔ ျပနလညအကးရ

ေအာငျပလပမညနညး။

ျပနလညေ၀မျခငးလႈပရားမႈ (၂) အေပၚျပနလညေ၀မျခငး

အားလးေရးၿပးပါက စက၀ငးအတြငးျပနၿပး၀ငးေစပါ။

ထ႔ေနာက ကညပပးသမစတငၿပးတကေရာကသတစ

ဥးထ ေဘာလးပစေပးလကပါ။ ေဘာလး ရရေသာ

သသည မမေရးသားထားခကမားက စက၀ငးၾကးတြင

ေ၀မရမညျဖစသည။

45

လႈပရားမႈ

၃သငခနးစာ၏ အေရးႀကးေသာအပငးမားအား ျပနလညအမတရေစျခငး

ေ၀မၿပးပါက ေနာကထပတစေယာကအား ထေဘာ

လးက ပစေပးရမညျဖစသည။

ထသ႔ျဖင တကေရာကသမားအားလးေ၀မေပးသည

အထ ဆကလကျပလပ သြားရမညျဖစသည။

တစေယာကေ၀မေနသညအခနတြင ေသခာစြာ နား

ေထာငၾကရနနငမမတ႔၏ Flip Chart မားက

ေအာကခ ထားရနနင ေဘာပင၊ ခတမားက သမးထား

ေပးပါ။

vIyf&Sm;rI (1) twGuf ar;cGef;rsm;

1/ vlukeful;jcif;t"dyÜm,fzGifhqkdcsufudkajymyg/

2/ uav;ul;oef;a&mif;0,fa&;

t"dyÜm,fzGifhqkdcsufudkajymjyyg/

3/ vlukeful;rIjzpf&aom t"dutaMumif;t&if;rsm;udk

ajymjyyg/

4/ vlyGJpm;rsm;xJwGif rnfolrsm;yg0ifoenf;/

5/ vlukeful;cH&aomolrsm;onf

rnfonfhtvkyfrsm;udkvkyfudkifMuoenf;/

6/ vlukeful;rIyaysmufatmif vkyfaqmifzkdYrnfolrsm;ü

wm0ef&Sdoenf;/

7/ jynfyodkYxGufcGmrnfqkdygu rnfonfht&mrsm;udk

t"duxm;,laqmifoGm;&rnfenf;/

8/ yGJpm;rsm;u vlrsm;udkrnfuJhodkY pkaqmif;Muoenf;/

9/ vlukeful;cH&olrsm;onf vrf;c&D;wGif rnfuJhodkYaom

tcuftcJrsm; MuHKawGY&oenf;/

10/ a&mif;pm;cH&jyD;aomtcg rnfuJhodkYaom

'ku©tcuftcJrsm; MuHKawGY&rnfenf;/

11/ vlukeful;jcif;onf rnfonfhae&mrsm;wGif

jzpfavhjzpfx&SdjyD;vlarSmifcdkrIonf rnfonfhae&mrsm;ü

jzpfygoenf;/

12/ vlrsm;udka&mif;pm;ygurnfonfhae&ma'oodkY

trsm;qHk;a&mif;pm;Muoenf;/

13/ vlukeful;jcif;eSifh vlarSmifcdkjcm;em;csufrsm;udkazmfjyyg/

14/ vlukeful;rI wm;qD;umuG,fa&;Oya'

jrefrmekdifiHwGif&Sdygovm;/ &Sdygurnfonfh ckeSpf? v?

&ufwGif jyXmef;cJhoenf;/

15/ jynfwGif;c&D;oGm;rnfqkdygu

rnfonfht&mrsm;t"duxm;,laqmifoGm;oifhoenf;/

16/ vlukeful;jcif;udk,ckrnfuJhodkYac:ygoenf;/

17/ vlukeful;jcif;udk Mum;zl;ygovm;/

rnfuJhodkYMum;zl;ygoenf;/

18/ vlukeful;rIyaysmufatmif

rnfuJhodkYvkyfaqmifoifhoenf;/

19/ vlukeful;rIjyóemESifh oifudk,fwkdifMuHKawGY&aomtcg

rnfuJhokdYvkyfaqmifrnfenf;/

20/ rnfonfhtouft&G,fonf

vlukeful;rIudkydkcH&ygoenf;/ tb,faMumifhenf;/

ဤအပငးတြင ပပးသမ ျပငဆငဖ႔မားစြာလအပပါသည။

ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ အခကမားအား တက

ေရာကမညသမားထ မသြားမေသခာစြာ ေလလာျပင

ဆငထားရမည ျဖစသည။

Ü လကနကးမႈအဓပၸါယဖြငဆခက

Ü ကေလးသငယ ကးသနးေရာငး၀ယမႈ အဓပၸါယ

ဖြငဆခက

Ü ကေလးသငယ ကးသနးေရာငး၀ယမႈ တားဆး

ကာကြယေရးဥပေဒ

Ü လကနကးပအဆငဆင (ဗႏငးယသြားရန)

Ü တစေနရာမ တစေနရာသ႔ လျခစြာ ကးသနး

သြားလာနငရန လအပသညအခကမား

အပတနႈတဆကျခငးအပတနႈတဆကျခငးအတြကပါ၀ငသမားအား စက

၀ငးအတြငးျပနလညစေ၀းပါ။ မညသည ဘ၀တြကတာ

ကြမးကငစရာ အေျခခအေၾကာငးအရာမားနင ဆက

စပမႈ ရသညကေဆြးေႏြးၿပးအဆးသတပါ။

This Human Trafficking and Risky Migration handbook aims to provide essential information

for the general public on human trafficking, related laws, key actors in government and

civil society, and safe migration. The Asia Foundation would like to thank the Chong-Moon

Lee Foundation for its funding support to the Foundation's anti-trafficking program in

Myanmar, enabling the production of this handbook which is authored by Naw Ku Ku, an

independent consultant on humanitarian assistance and development.

ဤလကစြစာအပသည လကနကးမႈ၊ ၎ႏင ဆကစပေသာ ဥပေဒမား၊ အရပဖကအဖြ႕အစညးႏင အစးရတြငးရ

လကနကးမႈဆငရာ အဓကလပငနးေဆာငရြကသမား၊ ေဘးကငးလျခစြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ပတသကေသာ

မရမျဖစ သတငးအခကအလကမားက အမားျပညသလထအား ေပးေဝငရန ရညရြယပါသည။ ဤလကစြစာအပအား

လသားခငးစာနာေထာကထားမႈအကအညေပးေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈဆငရာ ပညာရငတစဥးျဖစသ ေနာခးခမ

ေရးသားထားပါသည။ အာရေဖာငေဒးရငးမေန၍ ဤစာအပထတေဝျဖစေရးအတြကလညးေကာငး၊ ျမနမာႏငငတြင

အာရေဖာငေဒးရငးမ ေဆာငရြကေနေသာ လကနကးမႈ တကဖကေရးဆငရာ အစအစဥမားအတြကလညးေကာငး

ေငြေၾကး ေထာကပေပးေသာ Chong-Moon Lee Foundation အား ေကးဇးတငရပါသည။

မာတကာ

လကစြစာအပ၏ ရညရြယခက . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၁

နဒါနး . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၂

အပငး (၁) လကနကးမႈႏငပတသကေသာအေၾကာငးအခကမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၃

၁ .၁ ေနာကခသမငး . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၃

၁ .၂ . အဓပၸါယဖြငဆခကႏငရငးလငးခကမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၄

(က) လကနကးမႈ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၄

(ခ) လေမာငခမႈ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၆

(ဂ) ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၇

၁ .၃ . လကနကးမႈ၊ လေမာငခမႈႏင တရားမဝငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈကြျပားျခားနားပမား . . . . . . . . . . . ၉

အပငး (၂) လကနကးေရာငးဝယမႈ အေျခအေနႏငအမးအစားမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၁၂

၂ .၁ . လကနကးေရာငးဝယမႈ အေျခအေန . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၁၂

၂ .၂ . လကနကးေရာငးဝယမႈရညရြယခကႏငပစမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၁၄

၂ .၃ . လကးသနးေရာငးဝယျခငးတြငအသးျပေသာနညးလမးမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၁၄

၂ .၄ . လကနကးခရသမားႏင၎တ႔၏ အေျခအေနမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၁၅

၂ .၅ . လကနကးခရျခငး၏အကးဆကမား (ေနာကဆကတြဆးကးမား) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၂၅

၂ .၆ . လကနကးသမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၂၇

အပငး (၃) လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရးဥပေဒနင လကနကးခရသမားအားကာကြယေစာငေရာကျခငး . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၂၈

၃ .၁ . ျမနမာႏငငရလကရဥပေဒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၂၈

၃ .၂ . လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရးဥပေဒမျပစဒဏမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၃ဝ

၃ .၃ . လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရးဥပေဒႏငဆကစပသညတညဆဥပေဒမား . . . . . . . . . . . . ၃ဝ

၃ .၄ . လကနကးခရသမားအား အကအညေပးျခငး . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၃ဝ

အပငး (၄) လကနကးမႈက တားဆးကာကြယျခငး . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၃၄

၄ .၁ . ကမၻာႏငငမား၊ ျမနမာႏငငႏင ေဒသဆငရာေဆာငရြကခကမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၃၄

၄ .၂ . လကနကးမႈက တားဆးကာကြယေရးတြငပါဝငေဆာငရြကသမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၃၅

၄ .၃ . ျမနမာႏငငတြငလပေဆာငေနေသာလကနကးမႈတကဖကေရးဆငရာ

က႑ (၅) ရပႏငအဓကလပငနးမားအကဥးခပ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၃၆

၄ .၄ . လကနကးမႈက တားဆးကာကြယေရးတြင ရပရြာလထမရပရြာအေျချပလကနကးမႈဆငရာ

ေစာငၾကညေရးအဖြ႕မားႏငလကတြေဆာငရြကျခငး . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၃၇

၄ .၅ . ေဘးကငးလၿခစြာေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၃၇

ေနာကဆကတြမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၄၁

ကးကားခကမား . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ၄၆

1

လကစြစာအပ၏ရညရြယခက

လသားတငးမမတ႔၏ဘဝတြင

လကနကးမႈမခရေစရန၊ မမကယကကာကြယတတရနႏင

လကနကးခရပါကလညး

မမ၏လမႈဝနးကငတြငပမနျပနလညေနထငႏငေစရနအတြက

လအပေသာသတငးအခကအလကမားရရရန

2

နဒါနး

လကနကးျခငးသည ကမာၻတစဝမးတြင ေန႔စဥႏငအမ လငျမနစြာႀကးထြားလကရေသာ ျပစမႈတစချဖစသည။

လက ေရာငးဝယေဖာကကားျခငးႏင ေခါငးပျဖတျခငးလပရပသည ျပစမႈျဖစသညသာမက အဆးရြားဆးေသာ

လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈျဖစသည။

လကနကးမႈျပနာသည ၂ဝ ရာစအေႏာငးပငးတြင ေခတသစေကးကၽြနစနစ အသြငျဖင ျပနလညေပၚေပါကလာ

သည ျပနာတစချဖစသည။ သေတသမား၏ ေတြ႕ရခကအရ ယေန႔ ၂၁ ရာစတြင အျမတအစြနး ႀကးမားေသာ

လကနကးမႈျပနာသည ကမၻာႏငငအမားစကစနေခၚသည ျပနာတစရပအျဖစ ရပတညေနဆျဖစေၾကာငး

ႏင လသားမား၏ အေျခခလ႔အခြငအေရးက အႀကးမားဆးခးေဖာကလကရေၾကာငး သရရသည။

လကနကးမႈျပနာသည သာမာနမႈခငးႏငမတပ ႏငငေရး၊ စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ၊ ဆငးရႏြမးပါးမႈ၊

သဘာဝေဘးအႏရာယႏင နယစပျဖတေကာမႈစသညတ႔ႏင ခတဆကၿပးရႈပေထြးလသည ျပနာတစရပျဖစ

သည အားေလာစြာကမၻာႏငငမားသညႀကးပမးအားထတ တားဆးကာကြယၾကေသာလညး ဆကလက၍ ပ႕ႏ႔

ႀကးထြားေနဆ ျဖစေၾကာငးကလညး ႏငငတကာကအသအမတျပၾကသည။

ယေန႔အခနတြင လကနကးမႈသည ေနရာေဒသအေတာမားမား၌ ကယျပန႔စြာျဖစေပၚလကရပါသည။ လမားစြာ

သည လကနကးခရေသာလညး လကနကးခရမနးပငမသ ျဖစေနၾကသမားလညး ရေနပါသည။ ထ႔ေၾကာင လကန

ကးမႈဟ မညသညအေျခအေနကေခၚသည၊ မညသ႔ျဖစလာတတသညဆသညက လတငးသရရန အလြနအေရး

ႀကးလပါသည။ လကနကးမႈက ကား/မ မေရြး၊ အသကအရြယမေရြး၊ ေနရာေဒသမေရြးလတငးၾကေတြ႔နငပါသျဖင

လသားအားလး ပမသရရန သာမက ပမသတထားရန လအပလပါသည။

ျမနမာနငငတြင အစရငခစာမားအရ လကနကးမႈျဖစရပမား ျဖစပြားလကရေသာလညးလအမားသည လကနကးမႈ

ျပနာ၏ အတမအနကက သေဘာေပါကနားလညမႈ နညးပါးသညအျပင ထအရာက ယတမးတစခလ သတမတ

ၿပး အေလးမထားၾကေသာ သမားလညးရၾကသည။ ထ႔ေၾကာငလအမားအေနျဖင လကနကးမႈနငပတသကေသာ

အေၾကာငးအရာမားက မညမသရထားသညဆသည အေတြးအေခၚမား လတငးမမကယက ျပနလညဆနးစစရန

လအပပါသည။

3

၁ .၁။ လကနကးျခငး၏ေနာကခသမငးလကနကးမႈသည လတစဥးတစေယာကအား ေခါငးပျဖတအျမတထတရန ရညရြယခကျဖငအားအငသးျခငးျဖင

ျဖစေစ၊ သ႔မဟတ လမလညလညျဖားျခငးျဖငျဖစေစ သ႔မဟတ အႏငအထကျပျခငးျဖငျဖစေစ အလပခငးေစျခငး၊

သ႔မဟတ လငကစၥအလ႔ငာ ခငးေစျခငးတ႔ ပါဝငသည ေခတေပၚကၽြနျပခငးေစျခငးတစမးျဖစသည။

လကနကးျခငးကစၥသည ရာစႏစမားစြာကပင ကမၻာတစဝနး၌ေပၚေပါကခေသာလညး ၁၉၉ဝ ႏစမားေရာကမသာ

ႏငငတကာအသကအဝနးက အာရစကလာၾကျခငးျဖစသည။ အေနာကႏငငမား၊ အေရ႕အလယပငးေဒသမားႏင

အာရ ေဒသတ႔တြင လမားကေကးကၽြနသဖြယျပခသညျဖစရပမား သမငးတြင သာဓကမားစြာ ရခၿပးျဖစသည။

လကနကးျခငး (သ႔မဟတ) ေခတသစေကးကၽြနစနစ (Modern Form of Slavery) ဟ၍ ျပနလညရငသနလာသညမာ

ႏစေပါငး (၂ဝ) ေကာရၿပျဖစသည။

၁၉၈ဝ ေႏာငးပငးႏင ၁၉၉ဝ ႏစဥးပငးမား၌ ကမၻာႏငငေရးတြငႀကးမားေသာေျပာငးလမႈႀကးမား ျဖစေပၚလာသည။

ကမၻာတြငဒတယကမၻာစစၿပးကာလမစ၍ေပၚေပါကလာခေသာအေရ႕အပစႏင အေနာကအပစ၊အရငးရငစနစႏင

ကြနျမနစစနစတ႔သည ၁၉၈ဝ ေနာကပငးတြင ဆဗယကျပညေထာငစၿပကြမႈႏငအတ ၿပလသြားသည။ အေရ႕

အပစႏင အေနာကအပစတ႔က ျခားထားေသာ သမဏကန႔လန႔ကာ (Iron Curtain) ၿပပကမႈေၾကာင အေရ႕

အပစဝငႏငငမားႏင အေနာကအပစဝငႏငငမားအၾကား ျခားထားေသာ အတားအဆးမားလညး ေလာကလာ

ခသည။

ႏငငမားအၾကားအတားအဆးမား ေလာကလာျခငးႏင ကးသနးဆကသြယမႈ မားလာျခငးတ႔ေၾကာင ဆငးရႏြမးပါး

ေသာ ႏငငမား (သ႔မဟတ) ဖြ႕ၿဖးဆႏငငမားသည ဖြ႕ၿဖးတးတကေသာ ႏငငမား၏လေနမႈ အဆငအတနးမားႏင

စးပြားေရး ေတာငတငးခငမာျခငးမ ရရမည အကးတရားမားက လလားေတာငတလာၾကသည။

ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမညမေသာ၊ၾကြယဝခမးသာမႈက မေဝခစားမႈမရေသာအေျခအေနႏင ရပပငး ဆငရာတးတကဖြ႕ၿဖး

ေသာ ႏငငမား (သ႔တညးမဟတ) ႏငငတစခအတြငးရ ၾကြယဝသာေဒသမားႏင ပတသကေသာအေၾကာငးအရာ

မားက လကလမးမသရႏငျခငးတ႔သည မမဘဝက လကရအေျခအေနထကပ၍ ျမငမားလသမားႏင ဘဝသစ

ထေထာငလသမားအတြက ေမာလငခကမား ျဖစေပၚေစသည။ တမေကာပေပာကသြားၿပဟ ယဆထားေသာ

လကနကးျခငး (သ႔မဟတ) ေကးကၽြနျပျခငး အေလအထမားသည ျပနလညေပၚေပါကလာေပသည။

(ေကာကႏႈတခက။ http://www .eden .rutgers .edu/~yongpatr/425/final/timeline .htm)

4

၁ .၂။ အဓပၸာယဖြငဆခကႏငရငးလငးခကမားလကနကးမႈသမငးေၾကာငးက သရၿပးျဖစေသာလညး လကနကးမႈဆသညျဖစရပမားက တကစြာခြျခားရသညမာ

ခကခပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ လအမားသည လကနကးမႈႏင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ၊ လေမာငခမႈ၊

ေခါငးပျဖတမႈ စသညတ႔ကကြျပားမႈမရဘ ေရာေထြးေနတတၾကေသာေၾကာငျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင လကနကးမႈ၏

အဓပၸါယဖြငဆျခငးက တစဥးတစေယာကျခငးစမ ေသခာနားလညထားရနလအပသညအျပင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ

မႈ၊ လေမာငခမႈ၊ ေခါငးပျဖတမႈ တစခခငးစ၏ အဓပၸါယကလညး သေဘာေပါကနားလညရနအေရးႀကးပါသည။

၁ .၂ .က။ လကနကးမႈ

ဥပေဒအရ အဓပၸာယဖြငဆခကမား

အျပညျပညဆငရာ ရာဇဝတမႈမား တားဆးေရးစာခပ (ပါလာမစာခပ) ဒဇငဘာလ ၁၂ ရက ၂ဝဝဝ ခနစ

အဓပၸာယ ဖြငဆခက

ၿခမးေျခာက၍ျဖစေစ၊ အငအားသးၿပးျဖစေစ၊ ေခာငပတအၾကပကင၍ျဖစေစ၊ ျပနေပးဆြၿပးျဖစေစ၊ လမ

လညလညျဖား၍ျဖစေစ၊ အာဏာသးၿပးျဖစေစ၊ မသနားမလညသညက အေၾကာငးျပ၍ျဖစေစ၊ အကး

အျမတကေပးၿပး ျဖစေစ၊ အျမတထတရန ရညရြယခကျဖင သမးသြငးျခငး၊ ပ႔ေဆာငျခငး၊ ေရာငးဝယျခငး၊

ခလႈစရာေပးျခငးမားကဆလပါသည။

ျမနမာနငငလကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရးဥပေဒ စကတငဘာလ ၁၃ ရက၂ဝဝ၅ ခႏစ အဓပၸာယ

ဖြငဆခက

လပဂၢလတစဥးဥးသည အျခားသတစဥးတစေယာကက ထသ၏သေဘာတညခက ရသညျဖစေစ၊ မရ

သညျဖစေစ၊ ေခါငးပျဖတရနအလ႔ငာ လအမားကသမးသြငးစေဆာငးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငး၊ လႊ

ေျပာငးေပးျခငး၊ ေရာငးချခငး၊ ဝယယျခငး၊ ငားရမးျခငး၊ ငားယျခငး၊ ခလႈခြငေပးျခငးသ႔မဟတ လကချခငး

က ဆလသည-

(၁) ၿခမးေျခာကျခငး၊ အငအားသးျခငး (သ႔မဟတ) အျခားနညးျဖငအနငအထကျပျခငး၊

(၂) ေသြးေဆာငေခၚယျခငး၊

(၃) လမလညျခငး၊

(၄) လညျဖားျခငး၊

(၅) အခြငအာဏာကအလြသးစားျပျခငး (သ႔မဟတ) ဘဝရပတညရနခကခေသာ အေျခအေနက အလြ

သးစားျပျခငး၊

(၆) တစဥးတစေယာကအေပၚ ခပကငႏငေသာသ၏ သေဘာတညခကရရရန ေငြေၾကး (သ႔မဟတ)

အကးအျမတကေပးျခငး (သ႔မဟတ) လကခရယျခငး။

5

ျမနမာနငငလကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒ စကတငဘာလ ၁၃ ရက၂ဝဝ၅ ခႏစ၏လကနကးမႈအဓပၸါယ

အေသးစတရငးလငးခက

ဥးတညခက ျပလပခက အသးျပေသာနညးလမး

သေဘာတညခက

ရသည ျဖစေစ၊

မရသညျဖစေစ

ေခါငးပျဖတရန

အလ႔ငာ ျဖစျခငး

p သမးသြငးစေဆာငးျခငး

p သယယပ႔ေဆာငျခငး

p လႊေျပာငးေပးျခငး

p ေရာငးချခငး

p ဝယယျခငး

p ငားရမးျခငး

p ငားယျခငး

p ခလႈခြငေပးျခငး

p လကချခငး

(၁) ၿခမးေျခာကျခငး၊ အငအားသးျခငး (သ႔မဟတ)

အျခားနညးျဖငအနင အထကျပျခငး

(၂) ေသြးေဆာငေခၚယျခငး

(၃) လမလညျခငး

(၄) လညျဖားျခငး

(၅) အခြငအာဏာကအလြသးစားျပျခငး(သ႔မဟတ)

ဘဝ ရပတညရန ခကခေသာ အေျခအေနက

အလြသးစားျပျခငး

(၆) တစဥးတစေယာကအေပၚ ခပကငႏငေသာသ၏

သေဘာတညခကရရရန ေငြေၾကး (သ႔မဟတ)

အကးအျမတကေပးျခငး (သ႔မဟတ)

လကခရယျခငး

လကနကးမႈႏငပတသကေသာအျခားရငးလငးခကမား

လကနကးမႈ(သ႔) ေခတသစေကးကၽြနစနစတြငေခါငးပျဖတရနရညရြယခကျဖင အတငးအၾကပခငးေစျခငးႏင

လငပငးဆငရာ ေရာငးဝယေဖာကကားမႈအတြကျပစမႈေျမာကေသာေစးကြကတစချဖစပါသည။ ၎တြင-

n လငပငးဆငရာေရာငးဝယေဖာကကားျခငး (ကေလးသငယအပါအဝင)

n အတငးအဓမၼခငးေစျခငး (ေၾကြးၿမျဖငခညေႏာငျခငး၊ အမမႈကစၥမားတြင ေကးကၽြနသဖြယခငးေစျခငး၊ ကေလး

သငယမားက အတငးအဓမၼခငးေစျခငးအပါအဝင)

n ဥပေဒႏငမညေသာ ကေလးစစသားမားစေဆာငးျခငး တ႔ပါဝငသည။

(ေကာကႏႈတခက။ www .state .gov/j/tip)

ေခါငးပျဖတမႈ

ျမနမာနငင လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒ စကတငဘာလ ၁၃ ရက၂ဝဝ၅ ခႏစ၏ ဥပေဒအရ

အဓပၸာယ ဖြငဆခက

ေခါငးပျဖတျခငးဆရာတြငပဂၢလတစဥးသည အျခားသတစဥးတစေယာကအား ျပညတနဆာျပျခငး၊

အျခား တစနညးနညးျဖင ကာမဆငရာကစၥကျပျခငး၊ အဓမၼအလပခငးေစျခငး၊ အဓမၼဝနေဆာငမႈေပးေစျခငး၊

ကၽြနျပျခငး၊ ေကးကၽြနကသ႔ခငးေစျခငး၊ ေၾကြးၿမႏငေႏာငဖြ႕ခငးေစျခငး၊ သတစပါးခႏၶာကယ၏ အဂၤါအစတ

အပငးအား ထတယဖယရားျခငး၊ ေရာငးချခငးကျဖစေစျပရာမ ေငြေၾကးေသာလညးေကာငး၊ အကး

အျမတ တစစတစရာကေသာလညးေကာငး လကခရယျခငး (သ႔) လကခရယရနသေဘာတျခငးပါဝငသည။

6

ျမနမာနငငလကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒ စကတငဘာလ ၁၃ ရက၂ဝဝ၅ ခႏစ မ

ေခါငးပျဖတျခငးရငးလငးခက

၁ .၂ .ခ။ လေမာငခမႈ

တစစတစဥးက ေငြေၾကးအကးအျမတရယကာ အျခားတစစတစဥးက နငငနယနမတျဖတေကာ၍ ပ႔ေဆာငျခငး

ျဖစသည။ ထသ႔ပ႔ေဆာငရသည လပငနးဝနေဆာငမႈအတြက မညမေပးရမညဆသည အခေၾကးေငြတနဖးျဖင

သြားလာရမည နညးလမးပစအား ခရးမစတငမကပင သြားသနင ပ႔သနစဥး ေကာငးမြနစြာ ညႇထားၿပးျဖစပါသည။

ဤသ႔ပ႔ေဆာငျခငးမးသည နငငအတြငးသြားလာခြင မရသညသမား၊ တရားဝငေနထငခြငမရသမားအား တရား

မဝငသည နညးလမးျဖင သယယမႈျဖစသညအတြက လေမာငခမႈေျမာကပါသည။

7

အဓပၸာယဖြငဆခက (၁)

ေငြေၾကး (သ႔မဟတ) အျခားေသာ ပစၥညးအကးအျမတတစခက တကရကျဖစေစ၊သြယဝက၍ ျဖစေစ

ရယရနအလ႔ငာ၊ ႏငငသား (သ႔မဟတ) အၿမတမးေနထငသတစဥးက ႏငငတစခအတြငးသ႔ တရားမဝင

ဝငေရာကခြငရယေပးျခငး (သ႔မဟတ) ဝငေရာကႏငေစျခငးက ဆလသည။ လေမာငချပရာတြင ႏငင

တစခ (သ႔) ႏငငမား၏နယနမတက တရားမဝငျဖတေကာမႈရသည။ ႏငငအေပၚကးလြနျခငးျဖစသည။

(ေကာကႏႈတခက။ ။လကနကးခရသမားအားကာကြယေစာငေရာကေရးဆငရာလကစြစာအပ၊ ၂ဝ၁၅ ခႏစ ေအာကတ

ဘာလ၊ လမႈဝနထမး ကယဆယေရး ႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန)

အဓပၸာယဖြငဆခက (၂)

လသယယျခငး (သ႔မဟတ) လေမာငချခငး ဆသညမာ လတစဥးတစေယာကကျဖစေစ၊ အပစလကျဖစေစ၊

အျခားသတစဥးတစေယာကက (သ႔မဟတ) လတစစ၏ သြားလရာေနရာ ေရာကေအာင အခေၾကးေငြ

လကခၿပး ပ႔ေဆာငျခငးက ေခၚပါသည။ အမားအားျဖင နငငတစနငင မာတရားဝငေနထငခြင၊ သြားလာခြင

မရသညအတြက နညးမးစသးၿပး လကပါပ႔ေဆာငျခငးမး ျဖစပါသည။ ထကစၥမးမာ ပ႔ေဆာငသညသ၏

တာဝနသည ယခငက သေဘာတသတမတထားသည အေျခအေနေရာကသညနင တာဝနကနဆးသြား

ၿပျဖစသည။

(ေကာကႏႈတခက။ www .state .gov/j/tip)

၁ .၂ .ဂ။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆသညမာ လတ႔သည ဘဝရပတညရန (သ႔မဟတ) ဝငေငြပရရရန (သ႔မဟတ) ႀကးပြား

တးတကရန မမတ႔ဆႏၵအေလာက ေရၾကညရာျမကႏရာသ႔ ေခတျဖစေစ၊ အၿမတမးျဖစေစ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ

ေနထငျခငးကဆသည။ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးတြင ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ျပညပႏငငမားသ႔ ေရႊ႕

ေျပာငးသြားလာျခငးဟ ခြျခားႏငပါသည။ ျပညပႏငငမားသ႔ေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးတြင တရားဝငေရႊ႕ေျပာငးသြား

လာျခငးႏင တရားမဝငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဟ၍ရပါသည။

တရားဝငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအျခားနငငတစခသ႔ အလပအကင၊ ပညာေရး၊ အလညအပတ သ႔မဟတ ေဖာေျဖေရးအတြက သြားေရာကရာတြင

လအပသည မနကနေသာစာရြကစာတမးမားျပလပရရၿပးမ သြားလာျခငးသည တရားဝငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး

ျဖစသည။

(ေကာကႏႈတခက။https://www .iom .int/sites/default/files/country/docs/iom_fact_sheet_safe_migration .pdf)

တရားမဝငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအျခားနငငတစခသ႔ သြားေရာကရာတြင ၎ႏငင၏သတမတထားေသာ စညးမဥးစညးကမးႏငဥပေဒမားက ခး

ေဖာကၿပး ထနငငတြငးသ႔ဝငေရာကျခငး သ႔မဟတ နယစပအားတရားမဝငျဖတေကာဝငေရာကျခငးသည တရား

မဝငေရႊ႕ေျပာငး သြားလာျခငးျဖစသည။

(ေကာကႏႈတခက။ https://eschooltoday .com/migration/waht-is-illegal-migration .html)

8

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသည ဆနးသစေသာ

အရာတစခမဟတဘ ေရးယခငႏစေပါငးမားစြာ

ကပင လမားသည တစေနရာမ တစေနရာ၊

တစႏငငမ တစႏငငသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာခၾက

ပါသည။ ဥပမာ - အာရႏငငမားမ ေရႊ႕ေျပာငးသြား

လာ သမားသည ဘာရငးေရလကၾကားမတဆင

အခနကာလတခအထ ေျမာကႏငေတာငအေမ

ရကသ႔ ေရႊ႔ေျပာငးေနထငခၾကသည။ စကမႈေတာ

လနေရးကာလ (၁၈၄၃ - ၁၉၃၉) အတြငး ဥေရာပ

မ သနး ၅ဝ ေကာေသာသမားသည ဥေရာပ၏

ဆငးရမြေတမႈေၾကာင ဥေရာပမတဆင အေမရ

ကနျပညေထာငစ၊ ကေနဒါ၊ အာဂငတးနား၊ ၾသစ

ေၾတးလ၊ နယးဇလနႏင ေတာငအာဖရက

ႏငငမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးသြားခၾကသည။ ျမနမာ

ႏငငမလမားသညလညး အမနးခငးႏငငမား

အပါအဝင အျခားႏငငမားသ႔ ရညရြယခက အမး

မး၊ အေၾကာငးအမးမးျဖင ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာ

ေနၾကပါသည။ ျမနမာႏငငအေနျဖင ထသ႔ ေရႊ႕

ေျပာငးသြားလာျခငးႏင ပတသကၿပး ေရႊ႕ေျပာငး

သြားလာျခငးဆငရာမဝါဒ ထားရပါသည။

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာမဝါဒ

n ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ သတငးအခကအ

လကမားစေဆာငးရယျခငး၊ သေတသနနင ေလ

လာေရး လပငနးစဥမား ေဆာငရြကျခငး၊

n ျပညတြငး၊ ျပညပ အလပသမားေစးကြကဖြ႕ၿဖးတး

တကေစျခငး၊

n ျပညပအလပအကင ရာေဖြရနတရားဝငလမး

ေၾကာငးမား ခြငျပေပးၿပးသြားလာမႈ လြယကေစ

ျခငး၊

n ေရႊ႕ေျပာငးလပကငျခငးႏင ပတသက၍ လပငနး

ေဆာငရြကမႈကနကစရတ ေလာကျခငး၊

n ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ အေျခခအခြငအ

ေရးမားရရေစျခငး၊

n ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားႏင ၎တ႔၏မသားစ

မားအတြက လမႈစးပြားဘဝ ဖြ႕ၿဖးတးတကေစျခငး၊

n ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးမ အေတြ႕အၾက၊ ကၽြမး

ကငမႈႏင အသပညာမား ရရေစျခငးႏင ျပနလည

ေဝမေပးႏငျခငး၊

n ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား အေရးကစၥတြင ႏငင

တကာအဖြ႕အစညးမား၊ ျပညတြငး/ျပညပရ လမႈ

အေျချပ အဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာင

ရြကျခငး၊

n ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသည ဆငးရႏြမးပါးမႈ

ေလာခေရး မဟာဗဟာ၏ တစစတတစေဒသ

ျဖစေစျခငး။

(ေကာကႏႈတခက။ လကနကးခရသမားအား ကာ

ကြယေစာငေရာကေရးဆငရာ လကစြစာအပ၊ ၂ဝ၁၅ ခႏစ

ေအာကတဘာလ၊ လမႈဝနထမး ကယဆယေရး ႏင

ျပနလညေနရာခထားေရး ဝနႀကးဌာန)

9

၁ .၃။ လကနကးမႈ၊ လေမာငခမႈႏင တရားမဝငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ

ကြျပားျခားနားပမားလကနကးမႈႏင လေမာငခမႈကြျပားျခားနားပမား

လကနကးျခငး လေမာငချခငး

လကနကးမႈသည ႏငငျဖတေကာၿပး ျပညပတြင သာမက ျပညတြငးတြငလညး ျဖစပြားေန ေသာကစၥမားျဖစပါသည။ ေကးလကေဒသမ ၿမ႕မားသ႔ေသာလညးေကာငး၊ ၿမ႕တြငး တြငလညး ဆငးရႏြမးပါးသည ရပကြကမ ခမးသာသညရပကြကမားသ႔ေသာလညးေကာငး လကနကးမႈမား ျဖစႏငပါ သည။

လေမာငခမႈ ဆသညမာ ခးဝငသညႏငင၏ ဥပေဒက ေဖာကဖကျခငးျဖစၿပး ႏငငျဖတေကာသညမႈခငး အမး အစားလညးျဖစပါသည။

လကနကးျခငးတြင -• အျမတထတရနရညရြယခကရျခငး• မရးသားေသာပစမားျဖငခဥးကပစညးရးျခငး• သြားလာလပကငရမညအေျခအေနမားက ၾကတင

မသထားျခငး• ခရသအတြက ေရြးခယစရာအေျခအေန မရျခငး• ေနရာတငးတြငျဖစပြားနငသည

(ျပညတြငးနယစပ/ျပညပ)

လေမာငချခငးတြင -• အခေၾကးေငြ ရရရန ရညရြယခကရျခငး• သြားလာလသညသမားနင ေစးစကားေျပာျခငး• သြားလာလပကငရမညအေျခအေနမားကသြားလာသ

ကယတငၾကတငသထားျခငး• သြားလာမညသကေရြးခယနငသညအေနအထား ရျခငး• နယစပ၌သာျဖစပြားသည

ဥပေဒအရ - လကနကးျခငးဆငရာျပစမႈသညလကနကး ခရသအား ဆန႔ကင၍ ကးလြနေသာ ျပစမႈျဖစသည။ ယငး တြင “ ေခါငးပျဖတျခငး” က ရညညႊနးေလရၿပး ယငးတ႔က နညးလမးမးစျဖင ျပမျခငးျဖစႏငသည။ လသအမားဆး ကးလြနမႈမာ လငပငးဆငရာ ေခါငးပျဖတျခငး၊ အဓမၼခငး ေစျခငးႏင အတငးအကပ ထမးျမားလကထပျခငးတ႔ ျဖစ သည။

ဥပေဒအရ - လေမာငခသညကစၥႏငစပလဥးေသာ ျပစမႈ သည လဝငမႈႀကးၾကပေရးဥပေဒမားက ခးေဖာက၍ ႏငင ေတာ သ႔မဟတ တငးျပညက ဆန႔ကင၍ ကးလြနျခငး ျဖစၿပး လေမာငခကးခရေသာ သမားကယတငက မမ အလအေလာက ဆႏၵရစြာ ပါဝငပတသကေနျခငးျဖစ သည။

ဥပမာ- လသစစေဆာငးသတစေယာကသည မာရက နငင ရပျခားရ စားေသာကဆငတစခတြင အလပရရနႏင သမ လကမလြတနငေသာ လပခလစာရမညဟ ကတေပးကာ အလပလပရနအတြက ဗဇာရရေအာငကညခၿပး လမလည ခပါသည။ မာရေရာကရသြားခနတြင သမ၏ သေဌးအသစ က စားေသာကဆငတြင အလပမရေၾကာငး၊ သမ၏ အလပ ရာေဖြနငရနအတြက ကနကစရတႏင ဤနငငကေရာကရ ရနအတြက ခရးစရတက ေပးရနကနရေၾကာငး ေျပာပါ သည။ ျပညတနဆာအျဖစအလပလပရန အတငးအကပ ေျပာဆခၿပး တငေနေသာအေၾကြးမားက မဆပႏငပါက သမ၏ မသားစမားထသ႔ သမ၏အေၾကာငးက ေျပာျပမည ဟ ၿခမးေျခာကခပါသည။ မာရသည လကနကးခရသ တစဥးျဖစၿပး လငကနကးမႈတြင သမက လမလညျခငး၊ အကပကငျခငးႏင အတငးအဓမၼေစခငးျခငးမား ခခရပါ သည။

ဥပမာ - အမာသည ပဋပကၡျဖစေနၿပး အၾကမးဖကမႈ ႀကးမား စြာၾကေတြ႔ ရသညေဒသတြငေနထငပါသည။ ထအေျခ အေနဆးက ေကာလႊားႏငရန ေဒၚလာ ၁,ဝဝဝ ေပး နငပါက အျခားေသာတငးျပညသ႔ ပ႔ေဆာငေပးနင ေသာ လတစဥးႏင ေတြ႔ဆခပါသည။ အမာက ေလႏင လျခစြာ သြားလာနငသညဟ လမညာခပါသည။ အမာ သည ခရးသြားလာရန အတြက ေငြကေပးၿပး နငငသစသ႔ ေရာကသြားေသာလညး သသေသာ လတစဥးတစေယာက က ဘယေသာအခါမ မေတြ႔ရေတာေပ။ ၎အေျခအေန တြင အတငးအကပ ဖအားေပးျခငးမရ၊ လမလညျခငး သ႔မဟတ အကပကငျခငးမရသညအျပင အတငးအဓမၼ အလပခငးေစျခငး သ႔မဟတ လငမႈလပငနးအတြက ေရာငးချခငးလညး မပါဝငေပ။ အမာသည လေမာငခ ခရျခငးသာျဖစၿပး လကနကးခရျခငး မဟတေပ။

10

တရားမဝငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ

အခမ

အခေၾကးေငြ

အေၾကြးစနစအခေၾကးေငြ

အခမ

အေၾကြးစနစအခေၾကးေငြ

အခမ

အခမ

အခေၾကးေငြ

စက႐တြငအလပလပလပအားခရ၊ မဘထျပနပ႔

အလညျပန

စက႐တြငအလပလပလပအားခရ၊ မဘထျပနပ႔

အလညျပန

စက႐တြငအလပလပ(ေရာငးစားခရ)လပအားခမရ၊ ပတေလာငထား

ညႇငးပမးႏပစက၊ အတငးအၾကပခငး၊

လေမာငခမႈ

လကနကးမႈ

လကနကးမႈ/လေမာငခမႈ/တရားမဝငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈကြျပားျခားနားပ

လကနကးမႈ၏အဓကအေၾကာငးရငးမား

ႏငငေရးမတညျငမမႈ၊ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ မညမျခငးႏင ဆငးရခမးသာကြာဟမႈ စသညတ႔သည လကနကးမႈ ျဖစေပၚ

ေစရန တစခႏငတစခဆကႏြယကာ တြနးအားေပးေနေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ လကနကးမႈလပငနးျဖငရရေသာ

အကးအျမတသည အလြနႀကးမားျခငး၊ လကနကးမႈျပလပရနအတြက အရငးအႏးနညးပါးျခငး၊ အေကာငအထည

ေဖာရနလြယကျခငး၊ ေခတမသတငးနညးပညာ (Information Technology) အသးျပ၍ လငျမနစြာဆကႏြယ

ေဆာငရြကႏငျခငးတ႔ ေၾကာင တစေန႔တစျခား ႀကးထြားလာျခငးျဖစေၾကာငးေတြ႕ရရပါသည။ လကနကးမႈသည

ဆငးရသညႏငငမားတြင ျဖစပြားသကသ႔ ခမးသာသည ႏငငမားတြင လညးျဖစပြားလကရေၾကာငးေတြ႕ရသည။

ကမၻာလကနကးမႈဆငရာ အစရငခစာတြငခမးသာကြယဝသည အေမရကနျပညေထာငစ၊ အဂၤလနႏငင၊ ထငး

ႏငင၊ တရတနငငႏင ဂပနႏငငတ႔သည အဓကလကနကးမႈ ဥးတညရာႏငင (Destination Countries) မားျဖစ

ေၾကာငး၊ ထငး၊ စငကာပ၊ ေဟာငေကာင၊ ေဆာဒအာေရဗ၊ ကေနဒါ၊ ဂာမနႏင နယသာလနႏငငမားသညလညး

လကနကးမႈ မားျပားသညႏငငတြင ပါဝငသည။

အာရတကတြင ျဖစပြားမႈမားအားေလလာၾကညရာတြင မရငးႏငငမားအျဖစ တရတ၊ ထငး တ႔သညအျမငမားဆးတြင

ရၿပး ဘဂၤလားေဒ႔ရ၊ ကေမာၻဒးယား၊ အႏၵယ၊ လာအ၊ ျမနမာ၊ နေပါ၊ ပါကစၥတန၊ ဖလစပငႏင ဗယကနမ ႏငငတ႔

သညလညး မားျပားသညႏငငမား စာရငးတြငလညးပါဝငၿပး၊ ထေဒသမားမ လကနကးခရသမားအား အေမရကန

ျပညေထာငစ၊ အဂၤလနျပညႏင ဂပနႏငငမားသ႔ အမားဆးဥးတညပ႔ေဆာငသည။

အေရ႕ေတာငအာရတြင အာရေဒသမ လကနကးခရသ ၅၄% သည အေရ႕ေတာငအာရေဒသမ ျဖစေၾကာငး၊၂၄%

သည အေရ႕အာရမျဖစၿပး၊ ၈%သည ေတာငအာရအလယပငးမ ျဖစသည။ တရတႏငျမနမာႏငငသည အေရ႕

ေတာငအာရ ႏငငမားသ႔ လကနကးခရသည ႏငငမားအနက ထပဆးမာရေနၿပး ကေမာၻဒးယား၊ ဗယကနမ၊

လာအ၊ ထငး၊ ဖလစပင၊ အငဒနးရား၊အႏၵယ၊ နေပါ၊ ရရားဖကဒေရးရငး၊ ဥဇဘကကစၥတန၊ သရလကၤာ၊ မေလးရား၊

ဘဂၤလားေဒရ တ႔သည ေနာကမလကေနသည။

လကနကးမႈျဖစရျခငး၏အျခားအဓကအခကမာ တရားဝငသြားလာေရးနညးလမးမားက လကလမးမမျခငး၊ လက

လမးမေသာလညးအလမခရျခငး၊ နငငသားျဖစခြငမရျခငး၊ မမတ႔ေနထငရာေဒသ၌ စးပြားေရးအခြငအလမးမား

မရျခငး (သ႔) နညးပါးျခငး၊ အေရးေပၚကနးမာေရးေခးေငြမား မရရျခငး အစရသည အေျခခအေၾကာငးအမးမးတ႔

ေၾကာငျဖစသည။

11

(ဥပမာ - ထငးနငငသည ဖြ႔ျဖးဆနငငမားထတြင အေရ႕ေရာကေနသာနငငမားထမ အပါအဝငျဖစပါသည။ စကမႈ

လပငနးမားလညးတးတကပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ေအာကေျခလပသားမားအၿမလအပေသာ နငငမားထတြင တစခ

အပါအဝငျဖစသည။ ျမနမာနငငသည ဖြ႔ျဖးဆနငငမားထတြင ဆငးရေသာနငငျဖစသည။ အလပအကင အခြင

အလမး နညးပါးသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ရရာအလပက လပမညဆသညစတျဖင ထငးနငငဘကသ႔ သြားၾက

ပါသည။ တရားဝင သြားတာရၾကသလ တရားမဝငခးသြားမႈမားလညးရၾကပါသည။ ထငးနငငအေနျဖငၾကညလင

လညး လပခလစာ သကေတာငသကသာေပးၿပးခငးလ႔ရေသာ အလပသမားမားက ရျခငးျဖစသည။ နငငနစခ၏

အေျခအေနကၾကညလင ကနးေျမထစပေသာနငငျဖစသညအတြက ကးလးသြားလာရလြယကမႈရေနပါသည

စသညအခကမားသည လကနကးမႈျဖစေအာင တြနးပ႔ေနသညအခကမားနင ဆြေခၚေနေသာအခကမားထမ

အခ႕ျဖစပါသည။)

ေကးလကေဒသေနလမားတြင အလပအကငအခြငအလမးမား ရားပါးလာျခငး၊ လဥးေရမားျပားလာျခငး၊ ရပတည

ရန ခကခသညအေျခအေနျဖစလာျခငး၊ မမဘဝက လကရအေျခအေနထကပၿပး ျမငမားလျခငးနင ဘဝသစ

ထေထာငလသ မားျပားလာျခငးေၾကာင ထဖြ႕ၿဖးတးတကေသာ ျပညတြငးရၿမ႕ႀကးမားႏင အျခားေသာနငငမားသ႔

အလပလပကငရန ေမာလငခကမား မားသထကမားလာၾကပါသည။ သ႔ေသာ ၎တ႔သည ထသ႔ဖြ႔ျဖးတးတက

ေသာၿမ႕ႀကးမားႏင အျခားေသာနငငမားသ႔ သြားေရာကအလပလပကငရန တရားဝငလျခစြာ သြားေရာကလပ

ကငရမညဆသညက မသၾကသညအတြက လကနကးမႈမားျဖစပြားလာျခငးျဖစပါသည။ ထအေျခအေနမားသည

ႏြမးပါးသမား၊ မသနားမလညသမား၊ ႏြမးပါးမႈကေကာလႊားလသမား၊ လကရဘဝထက ျမငမားလသမားအေပၚ

တြင အျမတထတလသမားအတြက အခြငအေရးဖနတးေပးေနသလျဖစသည။

(ေကာကႏႈတခက။ https://fightslaverynow .org/why-fight-there-are-27-million-reasons/economics-and-human-

trafficking/root-causes/)

12

၂ .၁။ လကးသနးေရာငးဝယမႈအေျခအေနကမၻာနငအဝမး (၂၁-၃၆)သနးေသာလမားသည ေခတသစေကးကြနဘဝသ႔ ေရာကရေနပါသည။ ၇၈%ေသာ

လကနကး ခရသမားသညအလပၾကမးလပရေသာေခတသစကၽြနမားျဖစသည။ ၂၂% ေသာ လကနကးခရသမား

သည လငလပသားမားအျဖစလပကငၾကရသည။ ၅၅%ေသာလကနကးခရသမားသညမနးကေလးႏင အမးသမး

မားျဖစၿပး ၄၅%ေသာ လကနကးခရသမားသည ေယာကားေလးမားႏငအမးသားမားျဖစသည။ ၂၆% ေသာ

လကနကး ခရသမားသည အသက ၁၈ ႏစေအာက ကေလးမားျဖစသည။

(ေကာကႏႈတခက။ Trafficking and Slavery Fact Sheet, Free the Slaves, 17 November 2015)

ကမၻာနငအဝမး ေခတသစ ေကးကြန ဘဝသ႔ ေရာကရေနရသအေရအတြက

လကနကးခရသမားအနကမ

ေခတသစကၽြနမားအျဖစ အလပၾကမး လပရသ ရာခငႏႈနး

လကနကးခရသမားအနကမ

လငလပသားမားအျဖစ လပကငၾကရသ ရာခငႏႈနး

လကနကးခရသမားအနကမ

မနးကေလးႏင အမးသမးမား၏ ရာခငႏႈနး

လကနကးခရသမားအနကမ

ေယာကားေလးမားႏင အမးသားမား၏ ရာခငႏႈနး

လကနကးခရသမားအနကမ

အသက ၁၈ ႏစေအာက ကေလးမား၏ ရာခငႏႈနး

13

ကေလးသငယကးသနးေရာငးဝယမႈ အဓပၸါယဖြငဆခက

ကေလးသငယကးသနးေရာငးဝယေရးဆသညမာ ကေလးတစဥးသည ျပညတြငးတြငေသာလညးေကာငး၊

ျပညပတြငေသာလညးေကာငး ကေလးကအငအားသး၍ေသာလညးေကာငး၊ အငအားမသး၍ေသာလညး

ေကာငး ေခါငးပျဖတရန ရညရြယခကျဖငလပေဆာငျခငးကဆလသည။

(ေကာကႏႈတခက။ http://www .unicef .org/southafrica/SAF_pressrelease_notetrafficking .pdf)

(ကလသမဂၢ ကေလးသငယအခြငအေရးမားဆငရာ သေဘာတညခကစာခပ (UNCRC) အရ ကေလး

သငယ ဆသညမာ (၁၈)နစေအာက လသားတငးက ဆလပါသည။ သ႔ရာတြင ၁၉၉၃ ခႏစ ျမနမာႏငင

ကေလးသငယဥပေဒတြင အသက ၁၆ ႏစေအာကက ကေလးသငယႏင ၁၆ ႏစႏင ၁၈ ႏစၾကားက

လငယအျဖစ သတမတထားပါသည။)

ျမနမာႏငင လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးအစရငခစာ (၂ဝ၁၆) အရ ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားခသည လကန

ကးမႈမားတြင လကနကးခရမႈပစ (၇)မးေတြ႔ရရၿပး အဓမၼထမးျမားလကထပျခငး (၆၉ .၇%)၊ ျပညတနဆာျပျခငး

(၁၃ .၆%)၊ လပအားေခါငးပျဖတမႈ/ အဓမၼေစခငးမႈ (၁ဝ%)၊ ကေလးသငယလကနကးျခငး (၄ .၈%)၊ အဓမၼ

ေတာငးရမးေစခငးျခငး (၁ .၄%)၊ အဓမၼေမြးစားျခငး (ဝ .၃%)၊ လငမႈဆငရာေခါငးပျဖတျခငး (ဝ .၂%) ရေၾကာငး

ေတြ႔ရရပါသည။

လကနကးသတရားခမား၏ ၆၅% သည အမးသမးမားမ ကးလြနခၾကၿပးလကနကးခရသတြင အမးသမး ပါဝငမႈ

သည ၈၅% ရၿပးငယရြယေသာအမးသမးငယမားအမားစပါဝငေၾကာငးႏင ကေလးသငယ လကနကးခရမႈ

၄ .၃၈% အထ ျဖစပြားခသည။

နယစပျဖတေကာ လကနကးမႈမားအားေလလာရာတြင ၈ဝ% သည တ႐တႏငငသ႔လညးေကာငး၊ ၁ဝ% သည

ထငးႏငငသ႔လညးေကာငး၊ ၆% သည မေလးရားႏငငသ႔လညးေကာငး ပ႔ေဆာငခရၿပး ျပညတြငးလကနကးမႈ ၄%

ခန႔ ရေၾကာငးသရရသည။

တ႐တႏငငသ႔ လကနကးမႈသည အဓမၼထမးျမားလကထပရန အမးသမးငယမားအား ေရာငးဝယျခငးျဖစၿပး၊

ထငးႏငငတြငမ တကရကလကနကးျခငးထက တရားမဝငအလပလပကငရာမတစဆင လငမႈဆငရာ ေခါငးပျဖတ

မႈအတြက နညးမးစ လကနကးခရမႈ ျဖစပြားခေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ မေလးရားႏငငသ႔လညး တက႐ကလကန

ကးျခငးထက ထငးႏငငမတစဆင ေသြးေဆာငျဖားေယာငးၿပး ျပညတနဆာျပျခငးႏင ကေလးငယမားအား

အဓမၼေတာငးရမးေစခငးမႈ ျဖစပြားခေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။

14

၂ .၂။ လကနကးေရာငးဝယမႈရညရြယခကႏငပစမား

ျပညတြငးတြင ကးသနးေရာငးဝယျခငး

n နယမကေလးမား၊ မနးကေလးငယမား၊ အမးသမးမားနင အမးသားမားအား ျမ႕ၾကးမားတြင အလပလပရန

ဟေသာရညရြယခကျဖင ပ႔ေဆာငျခငး၊ လကဖကရညဆငမား၊ စားေသာကဆငမား၊ ကားဂတမားတြင

အလပေစခငးျခငး၊ မငးမားတြငေစခငးျခငး၊ ငါးဖမးလပငနးမားတြငေစခငးျခငး၊ နယစပၿမ႕သ႔ပ႔ေဆာငျခငး။

n စစတပမားသ႔ ဝငေရာကရနအတြက လမလညေခၚေဆာင၍ေစခငးျခငး။

အျခားနငငမားသ႔ ကးသနးေရာငးဝယျခငး

n လငလပငနးမားတြငေစခငးရန (ဥပမာ - ထငး၊ တရတ၊ ပါကစၥတန အစရသညနငငမား)

n ေတာငးရမးစားေသာကသအျဖစေစခငးရန (ဥပမာ - ထငး၊ တရတ၊ အႏၵယ၊ မေလးရား)

n သတ႔သမးငယမားအျဖစလကထပယရန (ဥပမာ - တရတ)

n အျခားလပငနးမားျဖစေသာအမေဖာ၊ စကရ၊ မငးလပငနး၊ ငါးဖမးလပငနး၊ စကပးေရးျခ၊ စားပြထးနင အျခား

လပခေစးေပါေသာ လပငနးမားတြင ေစခငးျခငး (ဥပမာ - ထငး၊ တရတ၊ အႏၵယနငင၊ မေလးရား၊ စငကာပ၊

ပါကစၥတန)

၂ .၃။ လကးသနးေရာငးဝယျခငးတြငအသးျပေသာနညးလမးမားလကနကးမႈခရသတ႔သည နညးလမးမးစျဖင လကနကးမႈကးလြနသတ႔၏ ေထာငေခာကအတြငး သကဆငး

ကေရာကလကရသည။ အခ႕ေသာကစၥရပမားတြင ကယထလကေရာက အငအားသးေစျခငး ပါဝငသကသ႔

ႏငငျခားတငးျပညမားတြင အလပအကငမားစစဥေပးမည သ႔မဟတ လကထပရနစစဥေပးမည စသညျဖင

လမလညလညျဖား ကတေပးလက ေထာငေခာကဆငသမးသြငးချခငးမးလညးရသည။

လကနကးခရသမားသည လကနကးသမား၏နညးလမးမားျဖစေသာ အပငး (၁) တြငေဖာျပထားသကသ႔ လကန

ကးမႈ ဥပေဒတြငပါဝငသည သမးသြငးစေဆာငးျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငျခငး ႏင လႊေျပာငးေပးျခငးေထာငေခာက

မားအတြငး ေအာကပါအတငးႀကေတြ႔ၾကရသည။

သမးသြငးစေဆာငးျခငးတြင . . .

n ေငြနငလညျဖား၍ ဝယယခရျခငး

n လစာေကာငးေသာအလပေကာငးရမညဟအလမခရျခငး

n တနဖးရေသာပစၥညး၊ ကား၊ ေရႊ၊ လကကငဖနးအစရသညမားကေပး၍ ျမဆြယခရျခငး

n သမေမြ႔ေသာစကားနင ျဖားေယာငးေသြးေဆာင၍ေခၚယခရျခငး

n အေၾကြးနင ခညေနာငခရျခငး

n အၾကမးဖက၊ ျပနေပးဆြေခၚေဆာငခရျခငး

15

သယယပ႔ေဆာငျခငး (လမးခရးတြင) . . .

n ပငပနးဆငးရစြာေနထငစားေသာကရၿပးပနးေရာင၍သြားလာရျခငး

nအသကအႏရယၾကေတြ႔နငျခငး

n ၿခမးေျခာက၍လညးေကာငး၊ အတငးအဓမၼခငးေစ၍လညးေကာငး၊ ေျပာသညအတငးမလပလင ရဖမးခရမည

ဟ၍လညးေကာငး ၿခမးေျခာကခရျခငး

nအဓမၼျပခရျခငး၊ လငမႈဆငရာအလြသးစားျပခရျခငး

nလကေျပာငးလကလႊလပခရျခငး၊ တစဆငေရာငးစားခရျခငး

လႊေျပာငးေပးျခငး (ခရးလမးအဆးတစေနရာတြင) . . .

n ေျပာထားသညလစာအတငးမဟတပ လစာနညးပါးစြာရရျခငး (သ႔) လးဝမရရျခငး

nအလပခြငတြင အသးအေဆာငပစၥညးႏင စားစရတအတြက ကသငေသာတနဖးထက အဆမတနေပးၿပး

အေၾကြးဆပရျခငး

n ပငပနးဆငးရစြာ လပကငရျခငး၊ နပစကခရျခငး

nလငမႈဆငရာ အလြသးစားျပခရျခငး

n ပတေလာငခရျခငး

nကယခႏၶာအစတအပငးမား ျဖတထတေရာငးစားခရနငျခငး

n ဂဏသကၡာဆးရးရျခငး (HIV ေရာဂါပးကးစကခရႏငျခငး)

၂ .၄။ လကနကးခရသမားႏင၎တ႔၏အေျခအေနမားမညသညလမး၊ ဘာသာ၊ ကား/မ၊ ကေလးလႀကး၊ သကႀကးရြယအ၊ လငတလငကြ အစရသည မညသမဆ

ျဖစနငသညအျပင ႏငငသားႏငႏငငသားမဟတေသာ မညသမဆ လကနကးခရႏငပါသည။ ေအာကတြင ေဖာျပ

ထားေသာ ဥပမာမားအားျဖင လကနကးခရသမား၏ ႀကေတြ႕ႏငမညအေျခအေနမားကပါ ထငဟပေစပါသည။

ကေလးသငယမား

nအတငးအဓမၼ ဖမးဆးၿပး ကယခႏၶာမားက ျဖတေတာကေရာငးချခငး၊ ဒကၡတျဖစေအာငျပလပၿပး ေတာငးရမး

စားေသာကေစျခငး၊ လကဖကရညဆင သ႔မဟတ ေစးဆငမားတြင ကေလးလပသားမား အျဖစေခၚယကာ

အခေၾကးေငြ အနညးငယျဖင ခငးေစျခငး

n ေမြးစားမညဟလမလညၿပး နငငရပျခားသ႔ေခၚေဆာငသြားျခငး

nကေလးစစသားမားအျဖစ အတငးအဓမၼစေဆာငးျခငး သ႔မဟတ ဝငေရာကရနအတြက လမလညေခၚေဆာင၍

ေစခငးျခငး

nကေလးလငလပသားမားအျဖစခငးေစျခငး

nအြနလငးမတဆင ကေလးသငယမား၏ပမားကအသးျပၿပး လငပငးဆငရာအလြသးစားျပလပျခငး အစရ

သညမား . . . .

အမးသမးမား

n အလပအကငရားပါးၿပး မသားစစားဝတေနေရး ကပတညးေသာ အရပေဒသမားမ မနးကေလးမားနင အမး

သမးမားအား လပခလစာေကာငးမြနေသာ ေနရာရရာသ႔ ပ႔ေဆာငေပးမညဟေျပာၿပး ေခၚေဆာငကာ လင

16

လပငနးခြငမားတြင အသးျပေရာငးချခငး၊ ေၾကြးၿမမားျဖင ခပေနာငကာ ခငးေစျခငး၊ လပခလစာမရရပ

အလပရငမား၏ မတရားဖနပခငးေစမႈကခရျခငး

n ပဋပကၡေဒသတြငးရအမးသမးမားမ ေနရပစြန႔ခြာေရာငတမးရငး နယစပေဒသမားတြင အလပအကင ရာေဖြ

ရငး လငလပငနးသ႔ ေရာကရသြားျခငး

nသတ႔သမးရားပါးေသာနငငတခ႕တြင သတ႔သမးမားအျဖစ ဝယယခရျခငး သ႔မဟတ ေရာငးစားခရျခငး

n ျမ႕ျပေနရာတခ႕တြင နငငတကာမလာေရာကေနထငေသာသမား၏ အမေဖာအျဖစမ လငဆကဆေဖာအထ

ဖအားေပးခငးေစျခငး အစရသညမား…… .

အမးသားမား

n ဝငေငြနညးပါးေသာအရပေဒသမ လမားအား လပခလစာပမေကာငးမြနေသာေနရာသ႔ ခတဆကပ႔ေဆာင

ေပးမညဟ အယသြငးကာ ျပညတြငးသာမက ျပညပရ ငါးဖမးလပငနး၊ ရာဘာၿခကသ႔ေသာလပငနးမားတြင

တရားမဝငလပသားမားအျဖစခငးေစျခငး

nအႏရာယရေသာ မငးလပငနး ကသ႔ေသာ လပငနးခြငမားတြင လပခလစာအနညးငယျဖင ခငးေစျခငး

nတခါတရတြင လငလပငနးမားတြငလညး လငလပသားမားအျဖစ ဝငေရာကလပကငရျခငး၊ အစရသညမား

လကနကးမႈဆငရာျဖစရပမနဇာတလမးမား (အမညမားကလႊထားပါသည)

mဗယကနမ| တ႐တ

ပငး အသက ၁၂ နစမာ သမရ႕အမနးခငးဟာ ဗယကနမနငငရ႕အျခားၿမ႕တစခမာ အလပလပဖ႔အတြက သမန႔

သမရ႕ သငယခငးတစဥးက ကမးလမးခပါတယ။ ပငး န႔ သမသငယခငးဟာလညး ကမးလမးမႈက လကခခပါ

တယ။ လသစစေဆာငးသဟာ သတ႔က ေဒသတြငး ကားဂတတစခဆက ေခၚသြားခၿပး အေစာငတစေယာကန႔

ဘတစကားေပၚက တငေပးလကပါတယ။ ကားေပၚကေန ဆငးလကတအခါမာေတာ တရတျပညက ေရာကရေန

တာလ႔ အေစာငကေျပာၿပး အျခားေသာမနးကေလး အေယာက ၂ဝ န႔အတ ျပညတနဆာအျဖစ အေရာငးစားခ

လကရပါတယ။ သမ ေျပာတအတငး လကလပဖ႔ မနးကေလးတစေယာကက ျငငးဆနတအခါမာ သမက ပငရငက

ဆးဆးဝါးဝါး ရကနကခပါတယ။ အာဏာပငေတြက အေဆာကအဥက စးနငးေဖြရာကာ မနးကေလးေတြက

ကယတငၿပး သတ႔ဗယကနမက ျပနမေရာကခငအထ တစနစနးပါး ပငးဟာ ျပညတနဆာအမမာ နာကငစြာ

ခစားခရပါတယ။ ေခါငးပျဖတခရမႈရ႕ရလာဒတစခအျဖစ ပငးဟာ ေခါငးကကေဝဒနာန႔ မကစအျမငအာရခဏတာ

ကြယေပာကျခငး အပါအဝင အျမငအာရခ႕ယြငးမႈက ခစားခရေသာလည ဆပငအလျပျပငေရး သငတနးမာ

သငတနးေပးရငးန႔ အလပလပကငေနပါတယ။

mဟနေဂရ | အေမရကနျပညေထာငစ

မကကယဟာ အငတာနကေပၚမာ အလပအကငေတြက ရာေဖြရငးန႔ အေမရကနျပညေထာငစမာ အမးသား

ကယရေတာအျဖစန႔ အလပလပရငး ဝငေငြအမားၾကးရနငတယလ႔ ကမးလမးလာတ ေလာရငန႔ေတြ႔ဆခပါတယ။

မကကယန႔အတ အျခားေသာ အမးသားေတာေတာမားမားလညး အဒကမးလမးမႈကလကခၿပး ဟနေဂရကေန

သတ႔ ထြကလာၿပး ပကဆမရဘ တစေန႔က ၁၈ နာရကေန နာရ ၂ဝ အထ ျပညတနဆာအလပက အတငးအကပ

ေစခငးတ ေလာရင ေနတ ဖေလာရဒါက ခရးထြကခပါတယ။ အပခနးတစခသာပါတ တကခနးတစခထမာ

အမးသား (၈) ဥး အတေနဖ႔အတြက ေလာရင က အတငးအၾကပေစခငးခၿပး သတ႔ရ႕စာရြကစာတမးေတြကသမး

17

ယထားကာ သတ႔ ျပနခငတယလ႔ ေျပာလာခရင သတပစမယလ႔ၿခမးေျခာကခပါတယ။ အမးသားေတြေနတ

တကခနးမာ ပမန မဟတတ အေနအထားေတြန႔ ေနေနတယလ႔ အမနးခငးေတြက ရတပဖြ႕က

တငလကၿပးေနာကမာ လကနကးတ စမခကေတြက ရေတြက ရာေဖြေဖာထတနငခပါတယ။ ေလာရင က

လလမအျဖစ လကနကးမႈန႔ စရငခကခၿပး ေထာင ၁၁ နစ ကသြားခပါတယ။

mျပငသစ

အဒလလတ န႔ ေပါလ ရ႕ ခကခတၾကမးတမးခအခနေတြက ၾကေတြ႔ခေနခနမာ ေပါလ ဟာ သရ႕ဇနးက သတ႔ရ႕

ဝငေငြအတြက တစနစသ႔မဟတ နစနစေလာက ျပညတနဆာလပစားဖ႔စဥးစားၿပး အၾကေပးခပါတယ။ အဒလ

လတက သေဘာတခပါတယ။ ဒါေပမယ သမ မလပခငေတာတအခနမာ ေပါလ ဟာ သမက ဆကၿပး ျပညတနဆာ

အျဖစအလပလပဖ႔ အတငးအၾကပေစခငးခပါတယ။ သမရ႕ေသာေတြန႔ လကကငဖနးက သမးယၿပး သတ႔ရ႕

သားက ေစာငေရာကဖ႔ သ႔မဟတ အမျပငကေတာငမထြကခငးေတာပါဘး။ သမက လငအေဖာအခၽြတ ဝကဘ

ဆက (၄) ခမာ စာရငးတငထားၿပး သမ ဝတျခငး၊စားျခငးကလညး ခပကငထားကာ သမရရတ ဝငေငြအားလး

ကလညး သမးဆညးခပါတယ။ ေပါလ ဟာ စတပငးဆငရာ အကပကငမႈေတြန႔ ၿခမးေျခာကမႈေတြကသးၿပး ျပည

တနဆာအျဖစ ဆကလကလပကငေစခပါတယ။ သမထြကသြားဖ႔ ၿခမးေျခာကခခနမာ သမက ရာေတြ႔ေစရမယလ႔

ကနဆခပါတယ။ ေပါလဟာ ေနာကဆးမာ အဖမးခခၿပး စရငခက ခနငခမယဆရင ေထာငထမာ ၁ဝ နစအထ

ေနသြားရမာျဖစတာေၾကာင အမႈစစရငးေစာငဆငးေနရပါတယ။

mနငဂးရးယား | အဂၤလန

ၿဗတသ-နငဂးရးယားနငငသားစတြဟာ ၁၄ နစ အရြယ ေပါလ က နငဂးရးယားကေန အဂၤလနျပညကေခၚလာၿပး

ေကာငးတကဖ႔န႔ အမအလပေတြလပေပးရင အခေၾကးေငြေပးမယေျပာလ႔ လကခခပါတယ။ ၿဗတနကေရာကတ

အခနမာေတာ အဒမသားစဟာ သ႔နာမညကေျပာငးၿပး သတ႔မသားစနငငကးလကမတထမာ ေမြးစားသားအျဖစ

ထညသြငးခပါတယ။ သတ႔ရ႕အမက တစရက ၁၇ နာရနးပါး သန႔ရငးေရးလပခငးၿပး အခေၾကးေငြလညး မေပးတ

အျပင ေကာငးလညးေပးမတကခပါဘး။ သ႔ရ႕နငငကးလကမတကလညး သမးထားၿပး သ႔ရ႕လႈပရားမႈေတြက

ေစာငၾကညဖ႔ ကငမရာကတပဆငၿပးေတာ အျပငေလာကန႔ဆကသြယမႈက ကန႔သတထားခပါတယ။ ေပါလ ဟာ

လြတေျမာကဖ႔အတြက အၾကမေပါငးမားစြာႀကးစားခၿပး မသားစျပနာက ကငတြယေျဖရငးတ ရေတြန႔ အဆက

အသြယရခပါတယ။ ရစနစၾကာၿပးတေနာကမာ ေရဒယကေနတဆင ေခတသစကြနျပမႈအေၾကာငး အစရငခတာက

ၾကားခရၿပး သက အစးရမဟတတအဖြ႔အစညးတခက ရဝစြာန႔ ခတဆကနငခပါတယ။ အဒအစးရ မဟတတ

အဖြ႔အစညးကလညး သ႔ကကယတငၿပး လအနညးငယအၾကာမာေတာ ေပါလ က ၂၄ နစၾကာ ေခါငးပ ျဖတခတ

စတြက ဖမးဆးခပါတယ။ ကြနအျဖစေစခငးမႈေၾကာင ေထာငဒဏ ၆ နစနင အျခားေသာ ျပစမႈေတြအတြက

ေထာငဒဏ ၄ နစ စစေပါငး တစေယာကက ေထာငဒဏ ၁ဝ နစစ ခမတခပါတယ။

mဂြါတမာလာ | ဘယလလစ

ဂနနငး အသက ၁၃နစအရြယတနးက သမက ဘယလလစမာေနၿပး လစာေကာငးတ ကေလးထနးတစေယာကအျဖစ

အလပလပဖ႔ ဂြါတမာလာက အမးသမးတစဥးန႔ ေတြ႔ဆခပါတယ။ ဂနနငးလကခခၿပး အလတစြာန႔ ဂြါတမာလာ

ကေန ဘယလလစက ေမာငခသြားေရာကခပါတယ။ ကေလးထနးအလပအစား ဂနနငးက ရြာငယေလးတစခရ႕

ဆငတစခမာ အလပလပေစၿပး လငကနကးမႈကလညး ခငးေစခပါတယ။ ဂနနငးဟာ နငငထက တရားမဝင ခးဝင

ခတအတြက အျမတမးၿခမးေျခာကခရၿပး သမရ႕လစာကလညး မရရခပါဘး။ သမက လငပငးဆငရာ ေခါငးပျဖတတ

18

ၾကရာပါ အပခပေရးဆငရာ အရာရတစဥးကလညးပ ေၾကာကရြ႕ေနရပါတယ။ တစနစေကာအၾကာမာေတာ ထြက

ေျပးလြတေျမာကခၿပး ေဒသခရြာသားေတြန႔ အျခားအပခပေရးအရာရေတြရ႕ကညေထာကပမႈကရရခပါတယ။

mဂါနာ

အစ အသက ၆ နစအရြယမာ သ႔မဘေတြက အစ က ငါးဖမးျခငးဆငရာ အလပသငအျဖစ၊ ပညာသငေပးၿပး

အလပပါ ေပးမယလ႔ ကတေပးတ ငါးဖမးေလေခါငးေဆာငတစဥးဆက ေပးလကပါတယ။ ဒါက လမညာမႈ တစခ

သာ ျဖစပါတယ။ အစ န႔ အျခား ကေလးေတြက ငါးဖမးေလေပၚမာ တစရကက နာရေပါငးမားစြာ ခကခၾကမးတမးတ

အေျခအေနေတြထမာ အလပလပခရပါတယ။ အဒေခါငးေဆာငဟာ အငအနားမာ အျခားကေလးေတြက အမတြငး

ကြနျပၿပး အတငးအဓမၼ ခငးေစခပါတယ။ ဘယကေလးမ ေကာငးတကခြငမရခၾကပါဘး။ သတ႔က အလပသငေတြ

မဟတပ အတငးအဓမၼ ခငးေစခရတသေတြျဖစပါတယ။ အစးရအရာရေတြန႔ အစးရ မဟတတအဖြ႔အစညးတစခက

ကေလးေတြက ကယတငခၿပး အခအခနမာ ပညာေရး၊ နားခစရာ၊ နစသမ ပညာေပးျခငးန႔ အျခားေသာ လကနကးမႈ

ဝနေဆာငမႈေတြရရတ ေစာငေရာကေရးေဂဟာတစခမာ လကရေနထငေနၿပး သတ႔အနာဂတေတြကျပငဆငဖ႔

အတြက ေျခလမးေတြက စတငေနပါတယ။

mဆးရးယား | လကဘႏြန

လသစစေဆာငးသေတြဟာ ဆးရးယားက အနဂလာရ႕ၿမ႕က ေရာကလာၿပး လကဘႏြနမာရတ စားေသာကဆင

သ႔မဟတ ေဟာတယေတြမာ အလပလပဖ႔ကမးလမးခလ႔ စစပြေၾကာငၿပပကေနတသမရ႕တငးျပညကစြန႔ခြာဖ႔

အခြငအေရးက အနဂလာလကခလကပါတယ။ လကဘႏြနကေရာကေတာ အျခားေသာ အမးသမးန႔ မနးကေလး

အေယာက ၇ဝ ေကာန႔အတ လငကနကးမႈကခရၿပး အမးသမးအမားစဟာ ဆးရးယနးအမးသမးေတြ ျဖစပါတယ။

လကနကးသေတြဟာ မနးကေလးေတြက ေဟာတယေတြမာ ပတေလာငထားၿပး ျပတငးေပါကေတြကလညး

သတငန႔ ကာထားပါတယ။ လငကနကးဖ႔အတြက အမးသမးေတြက နစလေကာခငးေစခၿပး တစရကက ေဖာက

သည ၂ဝ န႔ ေန႔တငးေတြ႔ေစခပါတယ။ လကနကးသေတြကလညး မနးကေလးေတြက မဒနးကငၿပး ႐ကနက

ကနေကာကၿပး ဝနခလပေဆာငခငးပါတယ။ တစရကမာေတာ အနဂလာန႔ အျခားသးဥးက လျခေရးေတြရ႕

အလစက အခြငေကာငးယၿပး ထြကေျပးလြတေျမာကခပါတယ။ ဘတစကားတစစးကသတ႔ေတြ႔ၿပး ကားဆရာက

သတ႔အေၾကာငးေတြ ေျပာျပခပါတယ။ သက ဒအေၾကာငးက အေဆာကအဥေတြ စးနငးတကခကတ ရေတြဆ

အစရငခၿပး အျခားေသာ လကနကးခရသေတြက ကညကယထတၿပး သသယရတ လကနကးသ ၁၈ ဥးက ဖမးဆး

ခပါတယ။ လကနကးခရသ ၃၅ဥး က ကညေထာကပေပးဖ႔အတြက အမးသမးခလႈရာေနရာတစခဆက လႊေျပာငး

ေပးခၿပး အျခားသေတြကေတာ အမျပနပ႔ဖ႔ ေရြးခယခပါတယ။

mအေမရကနျပညေထာငစ

နးနာဟာ သမအသက(၁၄)နစအရြယမာ အမကေနထြကေျပးခပါတယ။ အမးသမးတစဥးန႔ေတြ႔ၿပး သမက

ေဟာတယ အခနးတစခထမာထားကာ သမရ႕ေဖာကသညေတြက ေခၚလာခပါတယ။ ေနာကထပ (၁၃)နစအတြငး

နးနာဟာ မတညတ ျပညတနဆာေခါငး အေယာက (၂ဝ) ရ႕ အငတာနကေပၚမာ လငမႈကစၥအတြက ေၾကညာေရာငး

ခခၿပး နႈတေရာ ကယခႏၶာကယပါ မေတာမတရား ျပကငခခပါတယ။ ေနာကဆး သမက လကနကးခရတသေတြက

ဝနေဆာငမႈေတြ ေပးတေနရာက လြႊေျပာငးခရခနမာ ျပစမႈ (၅၂) ခအတြက စရငခကခခရၿပး အမားအားျဖင

သမရ႕ ျပစမႈေတြဟာ အမားအားျဖင ျပညတနဆာမႈျဖစသလ ပထမဆး သမအသက (၁၆)နစအရြယမာ ျဖစတ

အတြက ကေလးသငယတရားရးန႔ အခပခနးေတြမာ အခနကနခရပါတယ။

19

mအႏၵယ

ဂနာရ႕ေကးလကေတာရြာေလးက လသစစေဆာငးတသတစဥး ေရာကလာၿပး သမရ႕မသားစအတြက ေငြအမား

ၾကး ရနငမယ ေဒလမာအလပေကာငးတစခ သ႔မာရတယလ႔ သမရ႕အေမကေျပာခပါတယ။ သမရ႕အေမဟာ

လသစ စေဆာငးတသန႔ ထညလကၿပး ေဒလကေရာကတအခနမာေတာ ဂနာက အမတြငးေကးကြနအျဖစ

ေရာငးစားခလကရပါတယ။ သမဟာ နာရေပါငး ၂ဝ နးပါး နစေပါငးမားစြာ ခကျပတ၊ သန႔ရငးေရးလပ၊ ကေလးေတြ

ၾကညၿပး အလပရငေတြရ႕ ေျခက နပနယရတအလပက လပေဆာငၿပးမသာလင အပခြငရပါတယ။ နစေပါငးမားစြာ

ၾကာၿပးမ ဂနာဟာ ထြကေျပးလြတေျမာကၿပး မသားစေတြဆက ျပနေရာကခပါတယ။

mဘဂၤလားေဒရ | ထငး | မေလးရား

ေငြေရးေၾကးေရးအရ မခမႈကငးကငး ရပတညခငေနတ မရပဖ န႔ အျခားေသာလေပါငး ၂ဝဝ တ႔ဟာ ဝငေငြေကာငးတ

မေလးရားက စကေလန႔ေမာငခသြားဖ႔ ကမးလမးမႈကလကခလကပါတယ။ ပြစားက ခရးစဥအတြငးမာ အစားအစာန႔

ေရအတြက ကတေပးခၿပး ေနာငမာ သတ႔ရရမယ လစာထကေန အဒအစားအစာန႔ေရဖးက ျပနေပးရမယလ႔ ေျပာခ

ပါတယ။ ပြစားကလမလညခတာပါ။ အဖြ႔က အစားအစာန႔ေရနညးနညးသာေပးၿပး ပေတာငးတ သေတြက

ရကနကၿပး စးနငးလကပါလာတသေတြက ထငးလကနကးတစခနးတစခဆကေခၚသြားခပါတယ။ ေမာငခလပတ

သေတြဟာ သ႔ရ႕ဖခငဆကေန ျပနေပးဆြတေငြက အတငးအဓမၼေတာငးယခၿပး မရပဖ ဟာ လြတေျမာကခလ႔

မေလးရားက ေရာကရခပါတယ။ မရပဖ ဟာ စာခပစာတမးန႔ ဆအနးစကပးေရးလပငနးတစခမာ အလပလပခရၿပး

ေနာကတစခါ ထပအလမခရျပနပါတယ။ အဒကမၸဏက အလပသမားေတြရ႕ နငငကးလကမတက သမးထားၿပး

လသစစေဆာငးေၾကးကျပနေပးဖ႔ သ႔လစာထကေန ျဖတထားတာေၾကာင လပခလစာမရပ ေန႔တငး အလပ

လပခရပါတယ။ မရပဖ ဟာ နငငထမာ တရားမဝငျဖစေနတာေၾကာင မတရားဖမးဆးခရတာက တငၾကားခရင

အဖမးခရမာကလညး ေၾကာကေနရလ႔ သဟာဆကၿပးေတာ အလပလပရငး ေနာကဆးမာ အေၾကြးေကဖ႔ပ

ေမာလငေနပါေတာတယ။

mကေနဒါ

အသက ၁၃ နစ အရြယ ေဟာလ က အယမလ ကမသခေပမယ ေဖစဘြတခမာ နးစပရာသငယခငးေတြကတစဆင

သမရ႕သငယခငးအျဖစကမးလမးမႈက လကခလကပါတယ။ ေဟာလ န႔ အယမလ က စကားေတြေျပာေနခၿပး

သပမၾကာခငမာပ အြနလငးသငယခငးေတြျဖစလာခပါတယ။ တစရကမာေတာ အယမလ က ေဟာလ ကသမရ႕

ရညးစားက သတ႔နစေယာကအတြက ဝငေငြအမားၾကးရမယအလပေတြက ေတြ႔ထားတယလ႔ ေျပာခပါတယ။ အဒ

သတငးပတအကနမာ အယမလ ေနတတကခနးကလာခဖ႔ ေဟာလ ကေျပာခပါတယ။ ေဟာလ ေရာကလာခနမာ

အယမလ၊ သမရ႕ရညးစားန႔ အျခားေယာကားတစေယာကက ေဟာလ က ေငြအတြက အမးသားေတြန႔

လငဆကဆဖ႔ ေျပာခပါတယ။ ေဟာလ ျငငးဆနတအခါမာ သမက နာကငေအာငလပမယလ႔ၿခမးေျခာကခပါ

တယ။ ေဟာလ ရ႕ ဓါတပေတြက လငအေဖာအခြတ ဝကဘဆဒတစခမာတငၿပး ကေနဒါတဝမးကျမ႕ေတြမာ

ပကဆေပးတ ေဖာကသယေတြန႔ လငဆကဆခငးခပါတယ။ တစရကေတာ အယမလ ရ႕ရညးစား အျပငထြက

သြားခနမာ ေဟာလ ကထြကေျပးခၿပး လမးသြားလမးလာတစဥးဆကေန အကအညရခပါတယ။ ျပစမႈကးလြနသ

၃ ဥးစလးက လငကနကးမႈန႔ ၾကတငၾကစညမႈအပါအဝင ျပစမႈေျမာကမားစြာအတြက ဖမးဆးတရားစြဆခပါတယ။

20

mယဂနဒါ | အာရပေစာဘြားမားျပညေထာငစ

စနးယ ရ႕သငယခငးဟာ ယဂနဒါကေန အာရပေစာဘြားမားျပညေထာငစက ေရႊ႕ေျပာငးသြားၿပးေနာက သမက

ခရးစရတေတြကေတာင ေပးနငတအလပတစခကရာေတြ႔ထားတယလ႔ စနးယ ကေျပာပါတယ။ စနးယ ကလညး

သမ သငယခငးန႔အလပလပဖ႔သေဘာတခပါတယ။ ဒဘငးကေရာကၿပးရကအနညးငယအၾကာမာေတာ သမရ႕

သငယခငးဟာေပာကကြယသြားၿပး စနးယ ရ႕အေျခအေနကလညး ဆးဆးဝါးဝါးေျပာငးလသြားပါေတာတယ။

စနးယ ရ႕အမက အမးသမးတစေယာကကေရာကလာၿပး သမရ႕ခရးစရတေတြက ျပနေပးဖ႔ေစခငးခပါတယ။

လငကစၥအတြက သမကယသမ ေရာငးခလကဖ႔ စနးယ က အမးသမးက ရငးျပခပါတယ။ စနးယ က ခခတအခါမာ

လကနကးတ သေတြဟာ သမကရကႏကကနေကာကသလ အစားအေသာကလညးမေပးပ အျပငမာ သးပတၾကာ

ေအာင အပစကေစခပါတယ။ သမဟာ ယဂနဒါကလာတ အျခားမနးကေလး ၁၄ ေယာကန႔ အမထမာ ခပေနာငခ

ေနရၿပး ေငြေၾကးအတြက လငဆကဆဖ႔ အတငးအဓမၼခငးေစခခရပါတယ။ စနးယ န႔အျခားမနးကေလး ၂ ဥးဟာ

ထြကေျပး လြတေျမာကခၿပး ယဂနဒါက ျပနသြားခပါတယ။

mျမနမာ | ထငး

ရငးဒ က ထငးနငငရ႕ပငလယစာစက႐တစခမာ အလပလပရင လစာေကာငးေကာငးရမယဆၿပး ျမနမာျပညကေန

ထြကခြာခပါတယ။ လသစစေဆာငးမႈေငြ ဘတ ၁၂ဝဝဝ ($ ၃၄၂)က ရခၿပး တစရကက အနညးဆး ဘတ ၃ဝဝ

($၈ .၅ဝ) ရရငေတာ ေငြေတြက ျပနေပးနငလမမယလ႔ထငခတယ။ ေရာကသြားၿပးတေနာက ပ႔တလက ရငးဒ က

သ႔က ဘတ ၂ဝဝဝဝ ျပနေပးရမာျဖစၿပး တစရကက ဘတ ၂ဝဝ ပရမယလ႔ေျပာခပါတယ။ သမန႔ ျမနမာနငငက

အလပသမား ၄ဝ နးပါးဟာ တစရကက ၁၈ နာရအလပလပခရၿပး ရရတလပခေတြအားလးနးပါးက အလပခြငထမာ

ေစးတငေရာငးထားတအစားအစာ ဝယစားခရတယ။ အလပသမား တစေယာကက ထြကေျပးလြတေျမာကသြားၿပး

ရငးဒ န႔ အျခားအလပသမားေတြ စကရထမာပတေလာငခရတာက အစးရမဟတတအဖြ႔အစညးတစခက ေျပာခပါ

တယ။ အစးရမဟတတအဖြ႕အစညးန႔ ထငးအာဏာပငေတြက စက႐ကသြားၿပး အလပသမားေတြန႔ သ႔တ႔ရ႕

မသားစေတြက လႊတေပးခၿပး တခ႕အလပသမားေတြက အဒထမာ ၃ နစၾကာေအာင ဖမးဆးခထားရပါတယ။

21

mအႏၵယ | အဂၤလန

ပငလယထမာ စကေလေမာငးတသတစဥးျဖစတ ဗဟန ဟာ စကေလမထြကတအခနမာ အဂၤလနျပညက ကမး႐း

တနးမာရတ ဆစက႐တစခမာအလပလပဖ႔လကခလကၿပး မသားစန႔ခြခြာၿပးေတာ စြန႔စားအနစနာခမယဆရင

အမက ပကဆပၿပး ေငြပ႔ကာပပးနငမယလ႔ေတြးေနပါတယ။ သေရာကတအခါမာေတာ ကတေပးထားတ အလပ

မဟတခပါဘး။ ဗဟန ဟာေငြမရပ ခကခတ အေျခအေနေအာကမာ နာရေပါငးမားစြာအလပလပ ေနခရပါတယ။

အႏၵယလမး သေဘာၤပငရငက အေၾကြးမေပးပ သေဘၤာကစြန႔ခြာလကခနမာ သ႔အဖြ႔က လေတြကလညး သတ႔ရ႕

လပခလစာ မရရပျဖစသြားပါတယ။ ဗဟန န႔ သ႔အဖြ႔သားေတြက သတ႔ရ႕လပအားခမရမခငး ဒသေဘၤာနားက

မခြာဖ႔က ဆးျဖတခၿပး အႏၵယဘဏကပငတ ဒသေဘၤာကေန မေပးရေသးတလပခေတြက စစဥေပးမႈမတငခင

အထက ခနစလ ၾကာေစာငဆငးခရပါတယ။

mဆးရးယား | လကဘႏြန

အသက ၂၂ နစအရြယ ေမယာ ဟာ ေဒသတြငးပဋပကၡေတြေၾကာင သမရ႕မခငတငးျပည ဆးရးယားကေနထြကေျပး

လာခပါတယ။ လကဘႏြနကစကရတစခမာ အလပေကာငးေကာငးရမယလ႔ ကတျပမႈကရခေပမယ သမေရာကရ

ခနမာေတာ အျခားေသာ ဆရးယနးအမးသမး ၇ဝ ေကာန႔အတ လငကနကးေရာငးဝယမႈေစးကြကထက အတငး

အဓမၼ ေရာကရသြားပါေတာတယ။ သတ႔ေတြဟာ ရပပငးဆငရာေရာ စတပငးဆငရာပါ ျပငးထနစြာနာကငခစားခရ

ပါတယ။ ေနာကဆးမာေတာ အမးသမးေတြေနတတကခနးက ရေတြက စးနငးရာေဖြမႈျပၿပး လငကနကးမႈစမကနး

မာပါဝငတ အမးသား ၁ဝ ဥးန႔အမးသမး ၈ ဥးကဖမးဆးလကပါတယ။

mအႏၵယ | နယးဇလန

ရာဂစ ဟာ ေကာငးသားဗဇာန႔ စးပြားေရးစမခန႔ခြမႈပညာရပကသငယဖ႔ နယးဇလနကေရာကရခပါတယ။ စာသင

ၾကားမႈ မစတငခငမာ စကပးေရးလပငနးေတြလပတယလ႔ သသထားတ ဖလနတပငလယေအာက သြားလညၿပး

ေကာငးစရတအတြက အပဝငေငြရရဖ႔သြားလညခပါတယ။ သေရာကၿပးတေနာကမာေတာ သျပနသြားလ႔ မရ

ေတာမနး သလကရပါတယ။ သ႔ရ႕အလပရငက အေထာကအထားစာရြကစာတမးအမားေတြန႔ သ႔က အတငး

အၾကပ ေစခငးခပါတယ။ အဒါေၾကာင ကဝသးသစသးျခေတြမာ နာရေပါငး ၈ဝ တရားမဝင အလပလပခရပါတယ။

ရာဂစန႔ အျခား ေရႊ႕ေျပာငးလပသားေတြဟာ အရမးပငပနးတအလပေတြန႔ပတသကၿပး မေကမနပေျပာခရငလညး

နယနင ဒဏ ေပးခရမာ သ႔မဟတ ျပနေပးဆြခရမာက ေၾကာကလန႔ေနခရပါတယ။ ရာဂစရ႕ အလပရငဟာ

ကတေပးထားတ လပအားလစာအတငး သ႔ကမေပးခပါဘး။ လေပါငးမားစြာၾကာၿပးတေနာကမာ ရာဂစ ဟာ

သစသးျခေတြကေန ထြကေျပးလြတေျမာကၿပး နယးဇလနအာဏာပငေတြဆကေန အကအညရရခပါတယ။

mဗငနဇြလား | ထရနဒက ႏင ထဘာဂ

ဗငနဇြလားမာရတ လသစစေဆာငးသန႔အလပလပမၿပး စာရာဟာ ထရနဒကန႔ထဘာဂမာရတ လအရတစခမာ

အလပလပဖ႔အတြက လကခလကပါတယ။ ေငြပၿပးရမာကေတာ ရငဖခေပမယ သမရ႕အမန႔ခြရမာကေတာ စတ

မသကမသာျဖစၿပး သကၾကးရြယအေတြက ျပစဖ႔သမမာအေတြ႔အၾကသပမရခပါဘး။ ထရနဒကန႔ထဘာဂက

ေရာကခနမာေတာ သမအလမခလကရမနး သသြားပါတယ။ လသစစေဆာငးသဟာ သမက ေၾကြးျမမားစြာတငေန

ေၾကာငးန႔ လအရမာအလပမလပေစေတာပ ေဒသတြငးက ေဟာတယတစခမာ ျပညတနဆာအျဖစ အတငးအဓမၼ

ေစခငးခပါတယ။ သက ေခၚေဆာငလာတသက ညတငးသမရရတေငြအမားစက သမးယလကပါတယ။

22

mကဝတ

နကးလ ဟာ သ႔ရ႕ဆငးရမြေတေနတမသားစက စြန႔ခြာၿပး ကဝတမာအမေဖာအျဖစန႔ အလပလပရင ရရတလစာက

အမျပနပ႔ဖ႔ ရညရြယထားခပါတယ။ ရပပငးဆငရာ နာကငခစားရသလ နႈတန႔လညးေစာကားေျပာဆမႈကခရၿပး

ကးလ ၾကာေအာင အဆကမျပတအလပလပေပမယ လစာကလညးမရရခပါဘး။ သမရ႕အလပလပဖ႔ဗဇာသကတမး

ကနဆးသြားတအခါမာ သမရ႕အလပရငက ရဆကေခၚသြားၿပး အျပစကးလြနသအေနန႔ မားယြငးစြာစြပစြခပါတယ။

နကးလ ဟာ အျပစမရေၾကာငး ႀကးစားရငးျပကာ ၿပးခတကးလတနးက လစာမရရခတာန႔ မေတာမတရားျပမႈ

ေတြက တငတနးခပါတယ။ ရေတြကနားမေထာငပ နကးလ က ၆ လၾကာ ေထာငကေစခပါတယ။ ေထာငကေန

ထြကလာၿပးေနာကမာ ေလာေၾကးတစတရာမမရရပ အမကျပနပ႔လကပါေတာတယ။

mမကဆက

မကဆကရ႕ၿမ႕ေသးေလးတစခမာေနထငတ လလ ဟာ အလပတစခကလအပေနပါတယ။ ေဒသတြငး အဝတ

ေျခာကေလာတ အလပကရရၿပး မၾကာခငမာ ပငရငက သမကေနရာတစခန႔ ရာထးတးေပးလကလ႔ သမဟာ

ေပာရႊငခပါတယ။ မၾကာခငမာပ ပငရငက ခးမႈန႔သမကစြပစြၿပး လစာမေပးပသမက အတငးအဓမၼ ခငးေစခပါ

ေတာတယ။ ၂ နစနးပါး ဆငမာ မးပတကေစခၿပး အလပလပတာရပသြားရင ရပပငးဆငရာ ေစာကားအနငကငမႈ

ေတြျပလပခပါတယ။ တစေန႔က ထမငးအနညးငယတနပန႔ ေရနညးနညးေလးကပေပးပါတယ။ လလဟာ ဆင

ကေန ေနာကဆးမာ ထြကေျပးလြတေျမာကေအာင စစဥနငခၿပး ရေတြကလညး အဒအေဆာကအဥက စးနငးရာ

ေဖြဖ႔ အသေပးလကပါတယ။

mနငဂးရးယား

ဘကဟာရမေတြက အကပဒ ရ႕ရြာကတကခကၿပး သ႔အသက ၁၄ နစအရြယမာ ျပနေပးဆြခပါတယ။ သ႔က

စကေသနတ၊ ေလယာဥပစအေျမာကေတြန႔ အေျမာကဒးကညအစရတ တကခကပစခတမယလကနကေတြက

ကငတြယ အသးျပတတဖ႔သငၾကားေပးခပါတယ။ အမးမးေသာ စစဆငေရးေတြမာ အဒအဖြ႔ဟာသ႔ကေခၚသြားၿပး

အရပသား ၁၈ ဥးက သတဖ႔အတငးအဓမၼေစခငးခပါတယ။ အစးရစစတပေတြကေန သတငးအခကအလကယဖ႔

အတငးအကပေစခငးၿပး အႏရာယၾကားမာ လပေဆာငခကာ ဘကဟာရမအဖြ႔သားအေနန႔ တရားစြဆခခရပါတယ။

၃ နစၾကာေအာင တကပြဝငခရၿပး သလေထာကလမးမႈတစခကေန ထြကေျပးသြားဖ႔ဆးျဖတခၿပး သ႔မဘေတြက

ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာတ စခနးေတြမာသြားဝငရာေနခနမာ ဘကဟာရမ အဖြ႔ဝငအေနန႔ အဖမးခခရပါတယ။

mအဂၤလန

၂ဝဝ၉ မာ တငမ ဟာ အလပလကမျဖစခၿပး ဆငးရခ႕တေနတအခနမာ စတြတစတြက သ႔က အမန႔တေန႔က

ထမငးသးနပေပးၿပး ေဆာကလပေရးလပငနးမာလပဖ႔ ကမးလမးတာက လကခလကပါတယ။ အဒ စတြေနထငတ

ေနရာကေရာကရခနမာေတာ အလပသမားေတြဟာ စျပေနၿပး ညစပတတစၾကၤနလမးမာေနေနၾကတာက ေတြ႔

လကရ ပါတယ။ စတြဟာ သ႔ရ႕ေခါငးကရတ၊ အဝတေတြကယၿပး သ႔ဖနးန႔အေထာကအထားေတြက သမးယလကပါ

တယ။ သအဖမးခရၿပလ႔ေျပာၿပး ရပပငးေရာ နႈတန႔ပါ ေစာကားအနငကငခသလ ဘလပေျမခငးတလမးလပငနးမာ

အလပ လပခငးခပါတယ။ ေနာကဆးမာေတာ လကနကးသေတြက ဖမးဆးနငခၿပး တငမ လညး လြတေျမာကခပါ

တယ။

23

mကေမာၻဒးယား

လင ရ႕မသားစေတြက ေၾကြးၿမထမာနစျမပေနတအခနမာ မသားစကကညၿပး ဝငေငြပရေအာင ကဖ႔အတြက

သမက ေျပာခပါတယ။ အသက ၁၂ နစသာရတ လငက ဆရာဝနရ႕ေဆးစစခကန႔ အပစငျဖစေၾကာငးလကမတက

ထတေပးခပါတယ။ သမက ေဟာတယတစခမာ ထပခါတလလ အဓမၼျပကငခတလတစဥးရ႕လကထကထညေပး

လကပါတယ။ ၂ နစနးပါး လင ရ႕မခငဟာ သမက သတ႔ရ႕အေၾကြးေတြကဆပဖ႔အတြက ဆကၿပးေရာငးခခပါတယ။

သမက မခငျဖစသက ဒတခါ ၆ လၾကာေအာင ထပေရာငးဖ႔ စစဥေနတာကသၿပးေနာကပငးမာ လငဟာ အမကေန

ထြကေျပးၿပး လငကနကးခရသေတြေနတ အေဆာကအဥတစခက ရာေဖြေတြ႔ရၿပးေနထငခပါတယ။

mနငဂးရးယား | အတလ

ေပၚလာ က နငဂးရးယားမာရတ သမရ႕ေမြးရပၿမ႕ကေန အမကလမးေလာကျပနလာတနးမာ အမးသား

တစေယာကက သမကခဥးကပၿပး အတလမာ လစာေကာငးေကာငးရတ အလပတစခရေၾကာငးကမးလမးခပါ

တယ။ အဒလက ေပၚလာ က အလပအတြက လသစစေဆာငးခေပးရမယလ႔ေျပာေပမယ အဒေငြပမာဏက

သမဆမာရမေနပါဘး။ ဥေရာပမာ အလပရဖ႔ဆတာက တစသကမာတစခါသာ ရမညအခြငအေရးျဖစတယလ႔

ေတြးမတာန႔ ရရတလစာကေန အေၾကြးေတြက ျပနဆပနငမာပလ႔ထငၿပး ေငြေတြကေခးယၿပးေတာ လလလားလား

န႔ လကခခပါတယ။ ေပၚလာန႔ အျခားေသာ နငဂးရးရနးအမးသမးေတြဟာ လသစစေဆာငးသန႔အတ အတလက

သြားခပါတယ။ ေရာကရသြားတ အခါမာေတာ လမလညခလကရမနးသၿပး သတ႔ရ႕ခရးစရတအေၾကြးေတြက

ဆပဖ႔အတြက ျပညတနဆာအလပက လသစစေဆာငးသေတြက အတငးအဓမၼခငးေစခပါတယ။ ေပၚလာန႔

အျခားေသာ အမးသမးေတြက ရေတြရ႕ စးနငးတကခကရာေဖြမႈအတြငးမာ ေတြ႔ရခပါတယ။

mယကရနး | ရရား

ဆဖယာ ဟာ သမရ႕ယကရနးအလယပငးက ၿမ႕ေသးေလးကေန ေမာစကက ေစးဆငမာလပရမယလ႔ကတေပး

တ သငယခငးတစေယာကန႔သြားခပါတယ။ သတ႔ေရာကရတအခါမာ အလပအတြက သတ႔က ကမးလမးတ

အမး သားက သတ႔ရ႕နငငကးလကမတက သမးဆညးလကၿပး ၿမ႕ျပငမာရတ သဆးႀကးေတြကာရထားတ စကရ

ေဟာငး တစခက ေခၚေဆာငသြားပါေတာတယ။ သတ႔ထြကမေျပးနငေအာင လကနကကငထားတ အေစာငေတြက

ေစာငၾကပေနပါတယ။ တစရကက ၁၈ နာရေလာက တရားမဝငတ ေဗာကာေတြက ပလငးထထည၊ ထပပးၿပး

ျဖန႔ျဖးတ အလပက ၂ လနးပါး လပခရပါတယ။ ရေတြက စကရက စးနငးတကခကရာေဖြခနမပ ဆဖယာဟာ

ေနာကဆးမာ လြတေျမာကသြားပါေတာတယ။

mအေမရကနျပညေထာငစ

ေအမ အသက ၁၂ နစအရြယမာ အရကန႔မးယစေဆးစြေနတ သ႔အေဖဟာ သမက ရပပငးဆငရာန႔ လငပငးဆငရာ

ေစာကားမႈေတြျပလပခပါတယ။ ဖခငရ႕မေတာမတရားျပမႈေတြကေန ထြကေျပးနငဖ႔ သမအသက ၁၇ နစမာေတာ

သမရ႕သငယခငး လဆာ န႔အတေနထငခပါတယ။ ေအမ အျမတမးျဖစဖ႔ ေမာလငအမမကမကခတ ေမာဒယ

တစေယာကျဖစေအာင လပေပးနငတလတစေယာကက သမသတယလ႔ လဆာ က ေအမ ကေျပာပါတယ။

ဒါေပမယ အဒအမးသားက ေအမ က ျပညတနဆာလပဖ႔ အတငးအဓမၼေစခငးခၿပး သမရရတေငြအားလးက

သမးၿပး ေဟာတယအခနးထမာ အစားအစာနညးနညးေလးေပးၿပး ရကသတပတမားစြာ ပတေလာငထားခပါတယ။

သမ ထြကေျပးရင သတပစမယလ႔ၿခမးေျခာကခပါတယ။ ေအမ ဟာ ေနာကဆး ထြကေျပးလြတေျမာကချပး

24

အခအခနမာေတာ လကမတရ သနာျပအကတစေယာကအေနန႔ အျခားသေတြကကညနငဖ႔ေမာလငေနပါတယ။

mဖလစပင

မာရယာ က ဂကစမငး ကခဥးကပၿပး မနလာမာရတ အငတာနကဆငတစခမာအလပရဖ႔အတြက ကတေပးတာ

ေၾကာင ဂကစမငးဟာ လကခလကပါတယ။ မာရယာ က ဂကစမငး န႔ အျခားေသာ မနးကေလးတစဒါဇငက

စေဆာငးၿပး သမတ႔ ေနထငတရြာငယေလးကေန မနလာက အဖြ႔လကခရးထြကဖ႔စစဥခပါတယ။ ဆပကမးမာ

လျခေရး အေစာငက မာရယာန႔မနးကေလးအဖြ႔က မသကၤာတာေၾကာင သတ႔ရ႕အေထာကအထားေတြန႔အလပန႔

ပတသကတ စာရြကစာတမးေတြက ေတာငးခပါတယ။ မာရယာ က သငေလာတစာရြကစာတမးေတြက မေပးနငခ

တာေၾကာင အဖမးခခရပါတယ။ အာဏာပငေတြသရခတာက အဒေနရာမာဘာအငတာနကဆငမမရပ မာရယာက

မနးကေလး ေတြက အြနလငးကတဆင လငပငးဆငရာ ေရာငးဝယမႈေတြျပလပဖ႔အစအစဥရတာပျဖစပါတယ။

mအာဖဂနနစၥတန

ပါရာ အသက ၁ဝနစအရြယမာ သ႔မသားစက သ႔ကေကာငးထတၿပး အတဖတစခမာ ဝငေငြက တနညးတလမးန႔

ရရေစဖ႔ အလပလပေစခပါတယ။ ပါရာ ရ႕မသားစဟာ အတဖပငရငဆမာ ေငြေတြကေခးယထားၿပး ပါရာ ရ႕ဖားနာ

ေနတဖခငက ၾကညရႈေနရတာေၾကာင အေၾကြးန႔ အတးေတြက ေကာလြားလ႔မရေတာေလာကေအာင မားျပားေန

ပါတယ။ ၃ နစၾကာေအာင ပါရာ ဟာ ေျမစာေတြအျပညန႕လကတြနးလညးက တစရက ၁၂ နာရၾကာေအာင ဖခငန႔

ေမာငနမေတြန႔အတ ဆြေနခရပါတယ။ ပါရာ ရ႕မသားစကအေၾကြးေတြက မဆပနငခရင ပါရာ န႔သ႔ေမာငနမေတြဟာ

အဒအေၾကြးက ဆကၿပးအေမြခရမာျဖစၿပး သတ႔ရ႕ကယပငသားသမးရတအထက ဆပသြားရမာျဖစပါတယ။

mယဂနဒါ

ေမရ ဟာ ယဂနဒါမာ လပစစကြမးကငသတစဥးျဖစဖ႔အတြက စတကးယဥထားခပါတယ။ သမအသက ၁၆ နစ

ေရာကခနမာေတာ သမရ႕ေကာငးစရတေတြက သမရ႕မဘေတြက မပပးနင သ႔မဟတ မေပးနငေတာတာေၾကာင

ကမပါလာရ႕ အျပငမာရတ အေဒၚေနထငတရြာက သမကပ႔လကပါတယ။ သမရ႕အေဒၚဟာ မေတာတဆမႈတစခ

ၾကၿပးတေနာကမာ ေမရဟာ ေငြအတြက ေမာငချပလပျခငးခလကရပါတယ။ အမနးခငးရ႕အကအညန႔ ေမရဟာ

ဆငတစခမာ အလပရၿပး သမရ႕သေဌးဟာ ဆငရ႕ေဖာကသညေတြန႔ အတငးအကပပ လငဆကဆခငးပါတယ။

တစရကမာေတာ လမႈလပသားတစဥးက ဆငကေရာကလာၿပး ေမရက ဆငကေနထြကေျပးလြတေျမာကေအာင

ကညနငတအဖြ႔တစခအေၾကာငး ေျပာျပခပါတယ။ အစးရမဟတတအဖြ႔အစညးတစခရ႕အကအညန႔ ေမရဟာ

ထြကခြာနငခၿပး ေကာငးျပနတကနငကာ လပစစန႔ပတသကတဘြ႔ကလညး ရရခၿပးျဖစပါတယ။

(ေကာကႏႈတခက။ TIP Report 2006 – 2007 မ ျဖစရပမား)

25

၂ .၅။ လကနကးခရျခငး၏ အကးဆကမား (ေနာကဆကတြဆးကးမား)လကနကးမႈကးလြနျခငးတြင ကးလြနျခငးခရသမားအေပၚ ကယေရာစတပါ ႏပစကညႇငးပနးျခငး၊ အဓမၼျပကင

ျခငး၊ ကာယကရငႏင ၎၏မသားစအေပၚ ၿခမးေျခာကအႏငကငျခငး၊ ႏငငကးလကမတ သမးယထားျခငးမစ၍

ေသဆးေစသညအထ ဆးရြားသည ပဂၢလကအကးသကေရာကမႈမား ျဖစေပၚေစ႐သာမက သကဆငရာႏငငမား၏

လျခေရးနင ၿငမးခမးမႈမားအား ထပါးအႏရာယေပးလကရသည။

ေရာငးစားခရေသာသမားသည အမေဖာလပငနး၊ ရာဘာျခ၊ အႏရာယရေသာစကရမား၊ ကေလးငယမားႏင

သကႀကး ရြယအမားအား ေတာငးရမးစားေသာ အလပကလပခငးျခငး၊ ကယအဂၤါအစတအပငးမားအား ျဖတ

ေတာကေရာငးစားခရျခငး၊ သၾကားလး၊ ပနး စသညတ႔ကေရာငးခငးျခငး အစရသည ေနရာမားတြင အလပလပ

ရသည။ ထ႔ျပင သတမတထားေသာအလပမား မၿပးပါက ရကနကျခငး၊ အစာမေကြးျခငးမားျပလပျခငး၊ အပေရး

ဝဝ မအပရျခငး၊ မလပခငေသာအလပမား လပရျခငး၊ နားခနမရျခငး၊ အျမတမးေၾကာကရြ႕ေနရျခငး၊ အခြငအေရး

မား ဆးရးျခငး (သ႔) အခြငအေရးမားမရရျခငး စသညတ႔ကႀကေတြ႔ရပါသည။

လကနကးမႈျဖစရပမားသည ကငတြယရခကခေသာ ျပသာနာျဖစၿပး လကနကးခရသမားအေနျဖင ကယခႏၶာ

အနာတရျဖစရျခငးကႀကေတြ႔ရသညအျပင စတပငးဆငရာပငးတြငလညးထခကခစားၾကရပါသည။ ထ႔ေၾကာင

၎တ႔က မသားစႏင ျပနလည ေပါငးစညးၿပးပါကလညး ေနာကတစႀကမသားေကာငထပမျဖစႏငေခ (လကနကး

ခရႏငေခ) ရပါသည။

ပမနအားျဖင ေရာငးစားခရေသာသမားသည ၎တ႔ကပတဝနးကငမ အေကာငးျမငရန၊ ေႏြးေထြးစြာၾကဆရန

ခကခသည အေနအထားမားရေနတတပါသည။ သ႔ေသာ အခ႕ေသာ ပတဝနးကငမ သမားသညလညး ထသ႔

ေသာသမားက အေကာငးျမငေပးၿပး ေႏြးေထြးလကခမႈမားလညး ရနငပါသည။ ထ႔ေၾကာင၎တ႔အတြက ေႏြးေထြး

မႈရၿပး အကအညျဖစေစေသာ ပတဝနးကငအထးပငလအပပါသည။

အငဒနးရားႏငငကၽြနးမားတြငတငါသညအျဖစကၽြနျပျခငးခရသညျမနမာမား၏ျဖစရပမနမား

nျဖစရပမန (၁)

ကႏငသည ၁၉၉၃ခႏစကတညးကစၿပး အငဒနးရားနငငတရယကၽြနးကေရာကရခကာ ယာယေဆာကထားသည

အမေလးတြငေနခရသည။ ကႏင၏ ေခါငးေပၚကဆပငမားက ျဖၾကညလကလင အမာရြတထေနသညဒဏရာ

ေဟာငးႀကးကေတြ႕ရမညျဖစသည။ ထဒဏရာသည အမျပနခငသညဟေျပာသညအတြက အလပရငတစဥးမ

ဥးေခါငးအား ရကခြခခရသည ဒဏရာျဖစသည။ ထစကားက ဒတယအႀကမေျပာမသညအတြက စကေလေပၚတြင

သ႕အား ေျခကငးခတထားၿပး အစာ၊ ေရမေပးပ ရကေတာေတာၾကာ ဒဏေပးခခရသည။ ေနာကတစႀကမ

ထပေျပာလင သတပစမညဟလညး ၿခမးေျခာကခခရသည။ သ႔ေပမ ညတစညတြင ကျမငႏငသည ေရကးၿပး

ထြကေျပးခသည။ ေဒသခမသားစတစစ၏ အကအညျဖင ေတာတြငးတြင ႏစအေတာၾကာပနးေအာငးေနခရသည။

ကႏငသညလြနခသည ၂၂ ႏစက ထြကခြာသြားခသည ရြာေလးက ျပနေရာကခနတြင ကားေပၚကခနဆငးသြားၿပး

ကေလးမေလးတစဥးအား ေျပးဖကလကပါသည။ ထကေလးမေလးသည သ၏သမးျဖစၿပး ေနာကနားတြငလညး

ဒယးဒယငျဖင ကႏငထ ခညးကပလာေနသည ပနပနေသးေသးအဘြားအတစေယာကသည အနားေရာကခါနးတြင

ေျမေပၚလကလလျဖစသညအတြက ျမငႏငသည ထအဘြားအ၏ လကေမာငးႏစဖကအားေျပးဆြထားလကရာ

သ၏ အေမပငျဖစသည။

26

nျဖစရပမန (၂)

အသက (၁၇) ႏစသာရေသးေသာ မငးမငးေနထငရာ ျမနမာႏငငတြငး ရြာေလးတစရြာသ႔ လတစဥး ေရာကလာၿပး

ထငးႏငင ငါးဖမးသေဘၤာေပၚတြင အလပလပရမည၊ လစာေကာငးရမညဟေျပာသည။ ျမနမာႏငငတြငးမ ထငး

နယစပထ ေတာေတာငမားျဖတၿပး ေျခလငခရးျဖငေရာကခၿပးေနာက ပြစားမ မမအား စကေလသႀကးတစဥး

ထတြင ေရာငးစားခသည။ ထငးအာဏာပငမား ျမငမညစးသျဖင စကေလဝမးထတြင ပနးေအာငးေနခရသည။

အနညးဆး ေျခာကလအလပလပရမညျဖစၿပး ထ႔ေနာကအမျပနႏငသညဟ စကေလသႀကးမ ေျပာခသည။

သ႔ေသာလစာကစၥအားမသရရပါ။ မငးမငးမ ေျခာကလ အလပလပရနဆးျဖတခသည။ ထငးတြင (၁၇) ရကၾကာ

ၿပးေနာက အငဒနးရားအေရ႕ဘက အငဘြနးကၽြနးေပၚ ေရာကရလာခသည။ ထေနရာတြင မမကသ႔ေသာ ျမနမာ

အလပသမား အမားအျပားကေတြ႔ရသည။ ထသမား၏ ေျပာျပခကအရ မမသရထားသည ေျခာကလစာခပ ဆ

သညမာမရ၊ လစာလညးမေပး၊ ထြကေျပးရနလမးစမျမင ျဖစေနသည။ ယခသေရာကရေနသည ေနရာႏင

ျမနမာႏငငမသ၏ ရြာေလးသည မငေထာငေပါငးမားစြာ ေဝးကြာလကရသည။ မမအသက မမမပငေတာသလ

အတတဘဝ ဝဋေၾကြးေၾကာငေပးဆပရမည အေၾကြးတစခအျဖစသာ သတမတလကသည။

ပထမတစလတြင သးရကလး မစားခငမေသာကခငနင ေနထငမေကာငးျဖစ၍ လေနခန စကေလသႀကး

ေရာကလာၿပး အလပမလပပ အပေနသညကေတြ႕၍ ေနာကတစခါေတြ႔လင ပငလယထပစခခမညဟ ၿခမးေျခာက

ခသည။ မငးမငး၏ သငယခငးအခ႕မ သ႔အားသေဘၤာကနးပတေပၚဆြေခၚသြားၿပးေဆးတကၾကသည။ ထ႕ေနာက

ခကခငးအလပျပနလပရသည။ လတစကယလး ခးခးကေနၿပး ေခာငးတဟြတဟြတဆးေနသညၾကားက ရသမ

ခြနအားႏင ဖစညႇစၿပး အလပလပခရသည။ တစႏစပတလး ႏစလမသာေျမႀကးအား ျမငေတြ႔ခ႔ရသည။ သ႔ေသာ

ထြကေျပးႏငဖ႔လမးမရ။ တစခါတစရစးကရကေလးငါးဗး၊ ေခါကဆြေျခာကထပႏင ေကာဖထပတခ႕ ရေသာလညး

လစာမရရေပ။ တစေန႔လး တစညလးေန႔စဥရကဆက အလပလပၾကရေသာလညးထမငးဝဝမစားရ၊ ေရၾကညေရခ

မေသာကရ၊ လပငနးခြငတြငလညး အသကစြန႔လပကငေနရသည။ မနတငးမမညက အၿမတမးစးရမေနရသည။

ထထတြင မမတ႔အတြက အဆးဝါးဆးရနသမာစကေလသႀကးပငျဖစသည။ မငးမငးသည သကသ႔ အနပစက

အႏငကငခခရေသာ ျမနမာတစေယာက ေနထငမေကာငးျဖစၿပး ေသဆးသြားသညကလညး ျမငခရသည။

ေသဆးသြားသည ရပအေလာငးအား သႀကးမ သာသာေလးပငေရထကနခလကသညက ျမငခရသည။

ငါးဖမးသေဘၤာေပၚတြင တစႏစၾကာအလပလပၿပးေနာက မငးမငး လပအားခစတငရရခသည။ လပအားခအား

ႏစလ တစႀကမထတေပးၿပးတစႀကမလင (၈၇) ေဒၚလာျဖင သးႏစခြၾကာသညထ လပကငလာခရာမ ေခာငးဆး

ေသြးပါ ေရာဂါရလာၿပး အလပဆကမလပႏငေလာကေအာင ကယခအားဆတယတခသည။ သႀကးထ အမျပနခင

သည ဟေျပာလင ၿခမးေျခာကၿပး အလပအတငးအကပခငးျပနသည။ ထလမား၏လကထတြင အႏပစကခၿပး

ေသရတာထက မမကယကပငလယထခနခ သတေသရနၾကခေသာလညးသငယခငးမားကဖကထားၿပးမလပရန

တားခသည။ ေနာကတစႀကမ စကေလဆပကမးျပနေရာကလင ထြကေျပးဖ႔ အျခားသေဘၤာသာမားအၾကေပးသျဖင

မငးမငး စတေလာခရသည။

စကေလဆပကမးကပၿပးေနာကတစေန႔တြငပင မငးမငးထြကေျပးလြတေျမာကခသည။ ေဒသခအမးသမးႀကး

တစဥးမ သ၏ေနအမတြင ဝကေပးခၿပး မမ၏ေခာငးဆးေသြးပါ တဘေရာဂါအား ေပာကေအာငကသေပးခသည။

အမးသမးၾကးသည မမအား သားတစဥးသဖြယ ေကၽြးေမြးေစာငေရာကထားသညအတြက ရရာအလပလပရငး

ေလးႏစမ ေနလာခသည။ အမျပနရနကားလကမေလာေသးပါ။

မငးမငး အသက ၂၄ ႏစျပညၿပးတစေန႔တြင သ႔အားအကအညေပးမည အငဒနးရားလဝငမႈႀကးၾကပေရးဌာနမ

27

လတစေယာကႏင သကၽြမးခသည။ ထနစမတလတြငပင မငးမငးအပါအဝင လကနကးခရသ ျမနမာလပသား ၂၁

ေယာကက IOM အစအစဥျဖင ျမနမာျပညသ႔ ေလယာဥျဖငျပနလာခြငရခၾကသည။

(ေကာကႏႈတခက။ ကၽြနတငါသည၊ ၂ဝ၁၆)

၂ .၆။ လကနကးသမားလကနကးသမားသည မညသညလမးမဆ၊ ဘာသာဝငမဆျဖစနငၿပး အမးသမးမား၊ အမးသားမားသာမက

လငတမားလညး ပါဝငသည။ ထ႔အျပင လကနကးသမားသည သစမးမားထက ေဆြမးသားခငး၊ အသမတေဆြ၊

ယၾကညအား ကးရသ၊ ၾသဇာေညာငးသ အမားစသာ ျဖစေနၾကသညကေတြ႔ရပါသည။ စေဆာငးသမးသြငးသည

အဆငတြငမ အမးသမးမား ကပမေတြ႔ရတတၿပး လမးခရးတြငေခၚေဆာငျခငးတ႔က အမားအားျဖင အမးသား

မားသာ ျပလပေလရသည။ နငငအမားစတြင လမးခရးတေလာက အမးသမးမားနင ကေလးသငယမားအား

လငပငးဆငရာ ေစာကားမႈမားက အမးသားကနကးသမားမျပလပၾကသညကေတြ႔ရသည။ လကနကးသမား

ထတြငလညး အခ႕သည ယခငအခနက လကနကးမႈ၏သားေကာင (လကနကးခရသ) မားျဖစခၾကသည။

နငငတကာမစာတမးမားအရ လကနကးသမားသည ဆယေကာသကအရြယမ လႀကးပငးအသကအရြယအထ

မညသညအသကအရြယမဆ ျဖစနငသည။ အခ႕လမားသည တကယတညးသမားမားျဖစၿပး အခ႕သည

အမေထာငမသားစနင သားသမးမားလညး ရၾကသည။ လကနကးသအမားစတြင ရာဇဝတမႈဆငရာ မတတမးမား

ရထားၾကသည။ အခ႕ေသာ မတတမးမားအရ လကနကးသမားသည ကားဒရငဘာ၊ အလပသမားမားကသ႔ေသာ

သာမနလမား ျဖစနငသကသ႔ ေရ႕ေနမား၊ ဆရာဝနမား၊ ရအရာရနင နငငေရးသမားကသ႔ေသာ အဆငျမင

ရာထးရေသာသမားလညး ပါဝငပါသည။

လကနကးသမား၏ပတသကဆကႏြယမႈကြနယကႏငအဆငမား

(ေကာကႏႈတခက။https://www .unodc .org/documents/human-trafficking/2008/BP016Profilingthe Traffickers .pdf)

ေအာကေျခတြငစေဆာငးသမား (Grassroot Intelligence Gatherers) - ေစး၊ ရထားဘတာ ကသ႔ေသာ ေနရာေဒသမားသ႔သြားေရာကၿပး ထခကခစားလြယသမားက ရာေဖြစေဆာငးကာ

ပထမအဆင လကနကးသမား သ႔မဟတ အဓက လကနကးသမားအား အစရငချခငး။

အဓကမကေသာလကနကးသမား (Secondary Traffickers) - လမားအား ပထမအဆင လကနကးသမားဆသ႔ ပ႔ေဆာငျခငး။ ထသမားသည တခါတရတြင

လကနကးခရသမား၏ေဆြမးမား သ႔မဟတ အသအကြမးမား၊ ရာဇဝတမႈ ကးလြန ထားသမားနင ေၾကးစားလမကမားပါဝငသည။

ပထမအဆငလကနကးသမား (Primary Traffickers) - မတညေသာ ေနရာေဒသ မားတြင ေတာငးဆလာသညအတငး လမားက ေရာငးဝယျခငး၊ ရာေဖြျခငး၊ ဝယ

ယျခငး။

အဓကလကနကးသမား (Master Traffickers) - လႈပရားမႈမားက စမခန႔ခြျခငး၊

အခကျပ ညနႈငးျခငးနင ညႊနၾကားမႈမားက ျပလပျခငး။

28

၃ .၁။ ျမနမာနငငရလကရဥပေဒကေလးကးသနးေရာငးဝယမႈအပါအဝင လကနကးသနးေရာငးဝယမႈနငသကဆငေသာ ျမနမာနငငလကနကးမႈ

တားဆး ကာကြယေရးဥပေဒက ၂ဝဝ၅ ခနစ စကတငဘာလ ၁၃ ရကေန႔တြင ျပဌာနးခသည။ အမးသမးမား၊

ကေလးမားနင လငယမားအား ကးသနးေရာငးဝယျခငးက အထးသတျပလပေဆာငသြားမညဟ ေဖာျပထားပါ

သည။ ထဥပေဒထတြင ၁၉၉၃ ခႏစတြင ျပဌာနးထားေသာ ကေလးသငယဥပေဒအရ ကေလးဆသညမာအသက

(၁၆)နစ မျပညေသးေသာသက ဆလၿပး လငယဆသညမာအသက (၁၆) နစျပညၿပး (၁၈) နစမျပညေသးသက

ဆလသည။

ျမနမာနငငလကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒ၊ စကတငဘာလ ၁၃ ရက ၂ဝဝ၅ ခႏစ၏ ေနာကခ

အကဥး

လကနကးျခငးသည ကမၻာတစဝမးတြင ေန႔စဥႏငအမ လငျမနစြာႀကးထြားလကရေသာ ျပစမႈတစချဖစ

သည။ လေရာငးဝယေဖာကကားျခငးႏင ေခါငးပျဖတျခငးလပရပက ကမၻာေပၚရ မညသညႏငငမ

သညးမခပ အထေရာကဆး နညးလမးအမးမးျဖင တ႔ျပနတကဖကေနၾကသည။

ျမနမာႏငငတြင၂ဝဝ၅ ခႏစ၊ စကတငဘာလ (၁၃) ရကေန႔တြင လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး ဥပေဒ

အား ျပ႒ာနးလကၿပး၊ ယငးမာ လကနကးမႈတကဖကေရးအတြက မရမျဖစလအပသည တရားစရငေရး

ယႏရားက တညေဆာကျခငးျဖစသည။ လကနကးခရသမားဘကမ ရပတညကာ ယငးတ႔၏အခြငအေရး

မားက အကာအကြယေပးရန ဤဥပေဒအား ျပ႒ာနးချခငးျဖစသည။တစနညးအားျဖင လ႔အခြငအေရးက

အေျခခေသာ တရားဥပေဒစးမးေရး အဝနးအဝငးက ထေထာငလကျခငးျဖစသည။

လကနကးျခငး ျဖစရပသည ကငတြယရခကသညျပသာနာျဖစၿပး၊ လကနကးခရသမားသည ကယခႏၶာ

အနာတရ ျဖစျခငးအျပင စတပငးဆငရာ ထခကခစားရႏငသျဖင လကနကးခရသမားအား မသားစႏင

ျပနလညေပါငးစညးထားျခငး၊ ေနာကထပတစႀကမ သားေကာငထပမမျဖစေစရနအတြက ျပနလည

ထေထာငေရး ျပလပေပးသညအဆငထ အတတႏငဆး ရႈေထာငအမးမးမ ထညသြငးစဥးစားကာ

ဥပေဒက ျပ႒ာနးထားပါသည။

29

- ေမ -

- ဇြန -

- ဇလင -

- ၾသဂတ -

- စကတငဘာ -

- ေအာကတဘာ -

- ႏဝငဘာ -

- ဒဇငဘာ -

- ဇနနဝါရ -

- ေဖေဖာဝါရ -

- မတ -

- ဧၿပ -

- ေမ -

- ဇြန -

- ဇလင -

- ၾသဂတ -

- စကတငဘာ -

- ေအာကတဘာ -

- ႏဝငဘာ -

- ဒဇငဘာ -

- ဇနနဝါရ -

- ေဖေဖာဝါရ -

- မတ -

- ဧၿပ -

- ေမ -

- ဇြန -

- ဇလင -

- ၾသဂတ -

- စကတငဘာ -

- ေအာကတဘာ -

- ႏဝငဘာ -

- ဒဇငဘာ -

၂ဝဝ၃ ခႏစ၊ ေမလတြင လကနကးမႈတကဖကေရးဆငရာ အမးသားအဆငေဆြးေႏြးပြက ကငးပခပါသည။

၂ဝဝ၄ ခႏစ မတလ ၃ဝ ရကေန႔တြင ျမနမာႏငငသည လကနကးမႈ

တကဖကေရးဆငရာ ကလသမဂၢ ကြနဗငးရငးႏင လကနကးမႈ၊ လေမာငခမႈ

တကဖကေရးဆငရာ ေနာကဆကတြ စာခပတ႔တြင အဖြ႕ဝငႏငငအျဖစ

ဝငေရာကခသည။

ဥေပဒေရးထးေရးနညးနငအည ဥပေဒမၾကမး ေရးသားႏငရနအတြက

၂ဝဝ၅ ခႏစ မတလတြင ေရ႕ေနခပရးသ႔ လႊေျပာငးေပးပ႕ခပါသည။

၂ဝဝ၄ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ဥပေဒမၾကမးက ႏငငတကာဥပေဒပညာရငမား၊ ျပညတြငး ဥပေဒပညာရငမားနင ဥပေဒမၾကမး ေရးဆြသည လပငနး အဖြ႕ဝငမား တကေရာကသည ဥပေဒမၾကမးအေပၚ ေလလာ သးသပသည အလပရေဆြးေႏြးပြ တစခကငးပခသည။

ေရ႕ေနခပရးသည ၂ဝဝ၅ ဇြနလတြင

ဥပေဒမ ၾကမးအား ျပငဆငေရးဆြၿပးျပည

ထေရးဝနႀကးဌာနသ႕

ျပနလညေပးပ႔ခသည။ဥေဒမၾကမးအေပၚသေဘာထားမတခက

ေပးႏငရနအတြက ၂ဝဝ၅ ခႏစ ဇြနလ တြင ေရ႕ေန ခပရး၊ တရား ရးခပ၊

လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ဝနႀကးဌာန၊

လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား ဥးစးဌာနမားသ႔ ဥေပဒမၾကမးေပးပ႔၍

အၾကျပခကေတာငးခခသည။

၂ဝဝ၅ ခႏစ၊ ဇလင ၆ ရကေန႔တြင ဥပေဒမၾကမးက အၿပးသတေရးဆြခပါသည။

၂ဝဝ၅ ခႏစ ၊ စကတငဘာလ ၁၃ ရကေန႔

တြင လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး

ဥပေဒက အတညျပျပ႒ာနးခပါသည။

မတခက - နညးဥပေဒေရးဆြရန လကရဥပေဒက ျပနသးသညအခါ ေခတကာလႏငကကညမႈရၿပး ဘကစပါဝင သည ဥပေဒျဖစေစရနအတြက ျပနလညေရးဆြျပငဆငရနေဆာငရြကဆျဖစပါသည။

လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး ဥပေဒျပ႒ာနးေရးလပေဆာငခကအဆငမားအကဥးခပ

30

၃ .၂။ ျမနမာနငငလကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒ (စကတငဘာလ ၁၃ ရက ၂ဝဝ၅ ခႏစ၏ ျပစဒဏမား)

မညသမဆ အမးသမးမားနင ကေလးသငယမားကကနကးသညဟ ျပစမႈထငရားလင အနညးဆးေထာငဒဏ

(၁ဝ) နစ မအမားဆးေထာငဒဏတစသကအထခမတနငသညအျပင ေငြဒဏလညးခမတနငပါသည။ အမးသမး၊

ကေလးနင လငယမဟတသမားကကနကးလင အနညးဆးေထာငဒဏ (၅)နစမ (၁ဝ)နစ အျပင ေငြဒဏလညး

ခမတနငပါသည။ လကနကးရန ကေလးေမြးစားျခငး၊ လကထပျခငး၊ စာရြကစာတမးအတျပလပျခငးမားတြင

ျပလပသက အနညးဆး ေထာငဒဏ (၅)နစမ (၁ဝ)နစအထခမတနငသညအျပင ေငြဒဏလညးခမတနင ပါသည။

အစးရဝနထမးမားမ လာဘစားမႈမားျပလပသညဟ ျပစမႈထငရားလင အနညးဆးေထာငဒဏ (၃)နစ မ (၇)နစ

အထ ခမတနငသညအျပင ေငြဒဏလညးခမတနငပါသည။

၃ .၃။ လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒ ႏင ဆကစပသညတညဆဥပေဒမား• ၂ဝဝ၅ ခႏစ၊ လကနကးတားဆးကာကြယေရးဥပေဒ

• ၂ဝဝ၄ ခႏစ၊ ျပစမႈဆငရာကစၥရပမားတြငႏငငအခငးခငးအကအညေပးေရး ဥပေဒ

• ၂ဝဝ၄ ခႏစ၊ ကယအဂၤါအစတအပငးမားဆငရာဥပေဒ ပဒမ ၂၂၊ ၂၃

• ၂ဝဝ၃ ခနစ၊ ေသြးႏင ေသြးပစၥညးဆငရာ ဥပေဒပဒမ ၁၈၊ ၂ဝ၊ ၂၁၊ ၂၂၊ ၂၃

• ၂ဝဝ၂ ခႏစ၊ တရားမဝငေသာနညးလမးျဖငရရသည ေငြေၾကးႏငပစၥညးမား ထနးခပေရးဥပေဒ

• ၁၉၉၉ ခႏစ၊ ျပညပအလပအကငဆင ဥပေဒပဒမ ၂၆၊ ၂၇၊ ၂၈၊ ၂၉

• ၁၉၉၃ ခႏစ၊ ကေလးသငယဥပေဒ ပဒမ ၆၅၊ ၆၆

• ၁၉၄၉ ခႏစ ၊ျပညတနဆာ ႏပကြပေရးအကဥပေဒ၊ ပဒမ ၃၊၅၊၆၊၇၊၈

• ၁၉၄၈ ခႏစ၊ အဂတလကစားမႈတားျမစေရးအကဥပေဒ

• ၁၉၄၇ ခနစ၊ လဝငမႈႀကးၾကပေရး (အေရးေပၚျပ႒ာနးခကမား) အကဥပေဒပဒမ ၁၃၊

• ၁၈၆၁ ခႏစ၊ ျပစမႈဆငရာ ဥပေဒပဒမ ၂၉၂၊ ၂၉၃၊ ၂၉၄၊ ၃၆၃၊ ၃၆၄ ၃၆၄၊ ၃၆၅၊ ၃၆၆၊ ၃၆၇၊ ၃၆၈

၃ .၄။ လကနကးခရသမားအားဥပေဒအရကညေပးျခငး - တရားဥပေဒစးမးေရး (အစးရ၏ အဓကတာဝန)လကနကးခရေသာအမးသမးမား၊ ကေလးသငယ၊ လမား၏ ဂဏသကၡာကမထခကေစရန၊ သကဆငရာ တရားရး

မားတြင အမႈမားက စစေဆးေသာအခါ သးသန႔ရးခနးမားတြငစစေဆးရန (အမးသမးမားနငကေလးမား)၊

လာဘစားမႈ မရေစရန၊ တာဝနရသမားမ အမႈအားစစေဆးေနစဥအတြငး သ႔မဟတ မေသခာေသးဘ သတငးထတ

ျပနမႈ မလပေစရန၊ အမႈရငဆငေနခနတြင လကနကးခရသမားအတြက သကေတာငသကသာေနထငနငသည

ေနရာစစဥေပးရန လအပပါသည။

31

လကနကးခရသမားကကာကြယေစာငေရာကျခငး

လကနကးခရသည သမားသညျဖစစဥေပၚမတည၍ ရပပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာ ထခကနစနာမႈမား ရေသာ

ေၾကာင ျပနလညကစားေပးရမညျဖစပါသည။ လကနကးခရသတ႔သည အၾကမးဖကမႈပစအမးမးေၾကာင

စတဓါတကျခငး၊ ရကေၾကာကျခငး၊ မမကယကမမယၾကညမႈ ကငးမၿပး အျပစရသကသ႔ခစားရျခငး၊ လကတန႔ျပန

လျခငး၊ ဂလစားေခလျခငးစသည စတပငးဆငရာထခကမႈမား ရတတသည။

၎အေျခအေနမးတြင သကဆငရာႏငငမားအေနျဖင လကနကးခရသမား၏ စတဓာတေရးရာ၊ ကယကာယ

ေရးရာမား ျပနလညေကာငးမြနေစေရးအတြက လအပသည ေဆာငရြကမႈမား ေထာကပေပးရနလအပသည။

သငေလာေသာေနအမ စစဥေပးျခငးအပါအဝင အျခားႏငငမားတြင လကနကးခရေသာသမားအတြက ၎တ႔

နားလညသည ဘာသာစကားျဖင ႏစသမေဆြးေႏြးအၾကေပးျခငး၊ သတငးဖလယျခငး၊ ေဆးဝါးကသေပးျခငး

စတပငးဆငရာႏင ရပဝတပငးဆငရာ အကအညေပးျခငး၊ အလပအကငစစဥေပးျခငး၊ ပညာသငၾကားေရးႏင

ေလကငသငၾကားေရး အခြငအလမးမား စစဥေဆာငရြကေပးျခငးတ႔ကလပေဆာငေပးရနလအပပါသည။

ထ႔အျပငလကနကးမႈမတကရကအကးဆကအျဖစ ေပၚေပါကလာေသာ အျခားျပစမႈတစရပရပတြင ဥပမာအားျဖင

လကနကးခရသသည မမႏငင (Country of Origin) သ႔ျပနလညဝငေရာကလာခနတြင လဝငႀကးၾကပမႈ ဥပေဒ

အရလညးေကာငး၊ ျပညတနဆာအျဖစ အဓမၼခငးေစျခငးခရသျဖင ကးလြနခရေသာ ျပစမႈအတြက ျပညတနဆာ

ႏပကြပေရး ဥပေဒအရလညးေကာငး၊ အေရးယသငမသင ဆးျဖတရာတြင ကာကြယေစာငေရာကမႈေပးရန အထး

လအပပါသည။

လကနကးေရာငးဝယခရျခငးက ေရာငရားနငရနအတြက ကာကြယေစာငေရာကေရးလပငနးမားသာမက ၎ႏင

သကဆငသည ဥပေဒမားကသရထားရနလအပပါသည။

ကာကြယေစာငေရာကျခငးလပငနးမားတြင ေအာကပါအခကမားကထညသြငးစဥးစားရနလအပပါသည။

• လကနကးခရသမားအား (နယစပျဖတေကာႏငျပညတြငး) သတမတထားေသာ စႏႈနးႏငအည စစစျခငး

(ႏငငသားစစစျခငး)

• လကနကးခရသမားအား (နယစပျဖတေကာႏငျပညတြငး) ဂဏသကၡာႏင အေျခခရပငခြငမားအေပၚမတည၍

သငေလာေသာ ကာကြယေစာငေရာကမႈမားေပးျခငး (ဥပမာ- ေဂဟာတြငေနရပါက လအပေသာ ရပပငး/

စတပငးဆငရာ ပပးမႈမားေပးျခငး)

• လကနကးခရသမားအား (နယစပျဖတေကာႏငျပညတြငး)ဂဏသကၡာ၊ ေလးစားမႈႏင လ႕ဝကရမညအရာမား

ကေစာငထနးၿပး ၎တ႔၏ ျပနလညေပါငးစညးေရးတြင လအပေသာပပးမႈမားေပးျခငး။ (ဥပမာ-ႏငငသား

စစစေရး ကတမရသ (သ႔) ေပာကဆးသမားအားႏငငသားစစစေရးကတထတေပးျခငး)

• ကေလးသငယမား၊ စတပငးဆငရာထခကဒဏရာရသမား၊ ျပနလညေပါငးစညးေရးတြင အခကအခရသမား

ႏငျပနလညလကနကးခရႏငဖြယရသညသမားအား ဥးစားေပး၍ ေနာကဆကတြေစာငေရာကမႈမား ပမန

ေဆာငရြကျခငး။

32

လကနကးခရေသာအမးသားမား ၾကေတြ႔ရသညကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာစနေခၚမႈမား

nျဖစစဥ (၁)

လကနကးခရေသာအမးသားမားသည ၎တ႔၏ေဒသမပြစားမား သ႔မဟတ အလပရငမား၏ လကထသ႔ျပနလည

မေရာကရရန ၎တ႔ကကာကြယေပးရနေျပာဆၾကပါသည။ လကနကးမႈတရားရးတငျခငးျဖစစဥတြင သသယရသ

တစဥးအျဖစ ပါဝငေနမညက ၎တ႔ေၾကာကရြ႕ၾကပါသည။ ဆကေရာကနငငအတြငး ၎တ႔၏ေဘးကငးေရးႏင

လျခမႈက စးရမၾကၿပး ထနငငတြငးတြင လအပေသာ တရားဝငအေထာကအထားမားအား ရရေစခငၾကပါသည။

တခါတရတြင လကနကးသ၊ သ႔မဟတ ၎တ႔၏အလပရငမားမ ၎တ႔နငပတသကေသာ စာရြကစာတမးမားအား

ေဖာကဖကပစျခငး သ႔မဟတ သကတမးကနဆးသြားျခငး သ႔မဟတ ေပာကဆးျခငးျဖစခပါက ၎တ႔၏

တရားမဝင ေနထငေနမႈေၾကာင ေဒသတြငးရမားကဖမးဆးနငျခငးေၾကာငျဖစသည။ ထ႔ျပငလကနကးခရတသ

အခ႕တြင ၎တ႔နငအတေနထငေသာ သငယခငးမား သ႔မဟတ မသားစဝငမားရတတေသာေၾကာင ၎တ႔နင

ပတသကေသာသမား၏ တရားမဝငေနထငမႈ အေပၚတြငလညး စးရမပပနမႈမားျဖစၾကသည။

လကနကးခေသာသမားအား ကာကြယရနႏငပပးရန အခြငအာဏာရထားေသာ အစးရနင အစးရမဟတေသာ

ဝနေဆာငမႈေပးသမားလညး လကနကးခရေသာသမားအား လြတလပစြာသြားလာနငေသာ စာရြကစာတမးမားက

၎တ႔အားမေပးဘ ထနးခပထားျခငးသည တညေသာလကနကးခရသည ခစားခကကျဖစေပၚေစပါသည။

လကနကးခရသမားအား ပပးမႈ အစအစဥမား၏ ရညရြယခကသည၎တ႔အား ကာကြယေစာငေရာကရနအတြက

လပေဆာငရန ျဖစပါက ၎တ႔၏ သြားလာ လႈပရားမႈကထနးခပရနအတြက မလအပေပ။ ေဘးကငးရနနငလျခ

ေရးအား ဥးစားေပးေဆာငရြကရာတြင လကနကးခရသတစဥးခငးစ၏ လအပခကအေပၚတြင သရရနလအပၿပး

ေထာကပေပးသြားသည ျဖစစဥျဖစရန လအပပါသည။ အထးသျဖင ဆကေရာကေသာတငးျပည၏ တရားရးတြင

သြားေရာက တရားရငဆငေနစဥတြင လျခစြာေနထငခြငရနငေသာေနရာမားနင ေၾကာကရြ႕ျခငးမ လြတေျမာကနင

ေသာ ေထာကပမႈမားကအထးလအပပါသည။

(ေကာကႏႈတခက။ https://docs .wixstatic .com/rgd/5bf36e_2cfb18b134724544a742c8365fefabf9 .pdf

nျဖစစဥ (၂)

လကနကးခရသမား၏ ထကဝကနးပါးသည အမးသားမားနင ေယာကၤားေလးမားျဖစေသာလညး ကမၻာတဝမးရ

အစးရမားနင ေစာငေရာကပပးသမားသည ၎တ႔အားသတသတမတမတထားၿပး ဂရျပေစာငေရာကျခငးမားမာ

အားနညးေနေသးေၾကာငးေတြ႔ရရပါသည။ ၎တ႔သည လကနကးခရျခငးမ ထြကေျပးလြတေျမာကခေသာလညး

အစးရမားနငေစာငေရာကပပးသမားမ ခနားေနထငရနအမးအကာေနရာထငခငးနင ဝနေဆာငမႈရရျခငးမားက

အမးသမးမားနင မနးကေလးမားအားပပးေပးသကသ႔ ၎တ႔အားကညပပးေပးမႈမာလညး နညးပါးေနပါသည။

လကနကးခရေသာအမးသားမားသည မငးတြငး၊ သစေတာ၊ ေဆာကလပေရး၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ၊

စကရမား၊ ေဆးရမားနင စကပးေရးအပါအဝင မညသညလပငနးက႑ရပအနးတဝကတြငမဆေတြ႔ျမငရပါသည။

ယခအခနတြင အေရ႕ေတာငအာရရငါးဖမးလပငနးမားတြင အမးသားမားအားဆးရြားစြာမတရားျပကငျခငးနင

ေယာကၤားေလးမားအား ငါးဖမးလပငနးမားတြင ေခါငးပျဖတၿပး အတငးအဓမၼခငးေစျခငးက စစမးေဖာထတ

မတတမးတငထားသည အစရငခခကမားက ေတြ႔ရပါသည။ သ႔ရာတြင ကမာၻတဝမးရ အမးသားမားနင ေယာကၤား

ေလးမားအား လငကနကးျခငးႏငပတသကသည ကစၥရပမားက တငျပေရးသားထားေသာ အေနအထားမာ ရားပါး

ေနပါေသးသည။

33

လကရသေတသနျပစခကမားအရ လကနကးခရေသာ အမးသားမားနင ေယာကၤားေလးမားအား ရပပငးဆငရာ

နင လငပငးဆငရာ မေတာတေရာျပကငျခငးနင အၾကမးဖကျခငး၊ အေျခခအာဟာရနင တကယေရသန႔ရငးေရးရရမႈ

ခ႕တျခငးနင လြတလပစြာလႈပရားသြားလာခြင မရျခငးေၾကာင ၎တ႔၏ရပပငးဆငရာနင စတပငးဆငရာတြင

သကေရာကမႈ မားစြာရေနသညကေတြ႔ရရပါသည။ ထသ႔ေသာ အေျခအေနမားၾကေတြ႔ရေသာလညး အမးသား

လကနကးခရသမားသည အတငးအဓမၼခငးေစေသာ ျပစမႈမားတြငခစားရသမားအျဖစ သတ႔ကယသတ႔ မျမင

ၾကေပ။ ထကသ႔ေသာ အလပသမားအျဖစ လကနကးခရျခငးက ၎တ႔၏ကမေကာငးျခငး၊ ၎တ႔အား လြယကစြာ

လမလညနငျခငးနင အလပသမား ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၏အကးဆကအျဖစသာ ရႈျမငၾကပါသည။ ဤကသ႔

ျဖစရျခငးမာ သတ႔၏မသားစဝငမားက ပပးေပးရျခငးနင ၎တ႔ကယတင ရပတညနငစြမးရမႈတ႔က ေယဘယ

အားျဖင လကခထားျခငးသ႔မဟတ ရးရာအရကားမ ေရးရာျဖစတညျခငး သ႔မဟတ ပေသေတြးေခၚျခငးတ႔ေၾကာင

ျဖစသည။ ထ႔အျပင လဝငမႈႀကးၾကပေရးဥးစးအရာရမား၊ အလပသမားဆငရာ စစမးစစေဆးသမားနင ရအစ

ရသည အာဏာပငမားအပါအဝင လမႈအဖြ႔အစညးအသကအဝနးတြင အမးသားလကနကးခရသမားက ထခက

ခစားလြယသမားအျဖစ နားလညေပးႏငမႈမာ နညးပါးေနေသးသညကလညး ေတြ႕ရပါသည။

(ေကာကႏႈတခက။ www .state .gov/j/tip)

34

၄ .၁။ ကမာၻ႔ႏငငမား၊ ျမနမာႏငငႏင ေဒသဆငရာေဆာငရြကခကမားလသားခငးစာနာမႈကငးမစြာနညးမးစျဖင ေခါငးပျဖတမႈလပရပမားကတားဆးတကဖကရန ရညရြယ၍ကလသမဂၢ

အေထြေထြညလာခသည ၂ဝဝဝ ျပညႏစတြင ႏငငျဖတေကာမႈခငးမားတကဖကေရးဆငရာ ကလသမဂၢ

ကြနဗငးရငး ႏငအတလကနကးမႈႏင လေမာငခမႈတကဖကေရးေနာကဆကတြစာခပ တ႔က ျပ႒ာနးခၾကသည။

ျမနမာႏငငသည လကနကးမႈပစအမးမးက ျပစမႈအျဖစ ျပ႒ာနး၍ ၁၉၉၇ ခႏစကတညးကပင တားဆးကာကြယ

ခရာတြင ျမနမာႏငင၏ လကနကးမႈတကဖကေရးဆငရာ (၅)ႏစ စမကနး က၂ဝဝ၇ ခႏစကစတင အေကာငအထည

ေဖာခပါသည။ ၂ဝဝ၄ ခႏစတြင ကလသမဂၢလကနကးမႈတကဖကေရးဆငရာကြနဗငးရငးတြင အဖြ႔ဝငအျဖစ

ဝငေရာကခ ၿပးေနာက ၂ဝဝ၅ ခႏစတြင လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒ ျပ႒ာနးျခငး၊ ၂ဝဝ၆ ခႏစတြင

လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရးဗဟအဖြ႔၊ တငးေဒသႀကး/ျပညနယ၊ ခရင၊ ၿမ႕နယ အဆငဆငေသာအဖြ႔မား

ဖြ႔စညးျခငး၊ လကနကးမႈတားဆးႏမႏငးေရး အထးအဖြ႔မားဖြ႔စညးျခငး၊ ႏစစဥလပငနးစမခကမားေရးဆြျပ႒ာနး၍

ႏငငတကာစႏႈနးမားႏငအည မဝါဒႏငပးေပါငးေဆာငရြကေရး၊ ႀကတငတားဆးကာကြယေရး၊ တရားစြဆေရး၊

လကနကးခရသမား ကာကြယေစာငေရာကေရးႏင စြမးရညျမငတငေရးလပငနးမားက အစဥတစက ေဆာငရြက

ခသည။ ထ႔ျပငလကနကးမႈတကဖကေရး ဆငရာ မေခါငေဒသဝနႀကးမား စေပါငးကနဥးလပငနးစဥ (Coordinated

Mekong Ministerial Initiative against Huamn Trafficking - COMMIT) စမကနး၊ (Asia Regional Trafficking

in Persons – ARTIP) စမကနးစသည ေဒသဆငရာစမကနးမား၊ အမနးခငးႏငငမားျဖစသည တ႐တႏငင၊

ထငးႏငငတ႔ႏင နစႏငငနားလညမႈစာခၽြနလႊာ ခပဆ၍ ႏငငတကာႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကခပါသည။

ယခငကလငပငးဆငရာေခါငးပျဖတမႈကသာဥးတညေဆာင႐ြကရာမ ယခအခါလပအားေခါငးပျဖတျခငးအပါအဝင

အမးမးေသာေခါငးပျဖတမႈမားကပါ အေလးထားတားဆးကာကြယရန၊ ကနးဂဏနးစာရငးဇယားမား ရလာၿပ

ျဖစသညအတြက ပစမတေ႐ြးခယ၍ တားဆးကာကြယရနႏင လကနကးသမားကသာပစမတ ထားျခငးမျပဘ

အျမတထတသမား အားလး ကလညး အေရးယႏငရန လအပပါသည။ လကနကးမႈ ျပသာနာကငတြယေျဖရငးရာတြင

မရငးႏငင (Source Country) မားကသာအျပစတငခၾကေသာလညးယခအခါ ဆကေရာကႏငင (Destination

Country) မားကပါတာဝနရေၾကာငး ႏငငတကာကအသအမတျပလာသျဖင မရငးႏငင၊ ဆကေရာကႏငင ႏစဖက

စလးတြင ဟနခကညည ေဆာင႐ြကသြားၾကရန လအပပါသည။

ျမနမာႏငငမ အမနးခငးႏင ေဒသအတြငးရဆကေရာကႏငငမား (Destiny Country) မားတြင အလပအကင

အခြင အလမး၊ ဝငေငြတးျမငရရၿပးမသားစမားကကညေထာကပရန ရညရြယ၍ သြားေရာကခေသာလညးအခ႕သည

လကနကး သ/လပြစားမား၏ လမလညမႈ၊ ေသြးေဆာငျဖားေယာငးမႈ၊ ကတေဖာကဖကမႈ၊ အႏငကင အျမတထတ

မႈမားခရလကရသျဖင ျပညပသ႔ တရားမဝငသြားေရာကမႈအႏရာယ အသပညာေပးရန၊ ႏစႏငငသေဘာတည

ခကျဖင ျပညပသ႔တရားဝင အလပအကငအခြငအလမး ေဖာေဆာငေပးရနႏင ျပညတြငး၌ အလပအကင အခြင

အလမးႏင ဝငေငြတးျမငရရႏငေရး ဖနတးရန အထးလအပလကရပါသည။

35

၄ .၂။ လကနကးေရာငးဝယမႈတားဆးကာကြယေရးတြင အဓကပါဝငေဆာငရြကသမား ႏငငေတာအဆင

၂ဝဝ၄ ခႏစ စကတငဘာလတြင ျမနမာႏငငသည လကနကးမႈတကဖကေရးဆငရာ မေခါငေဒသဝနႀကးမား

စေပါငး ကနဥးလပငနးစဥ (Coordinated Mekong Ministerial Initiative against Huamn Trafficking -

COMMIT) ၏ အဖြ႔ဝငႏငငျဖစလာခၿပး ၂ဝဝ၅ ခႏစ စကတငဘာလတြင လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး ဥပေဒ

က ျပ႒ာနးခပါသည။ အဆပါ လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒက ထေရာကစြာ အေကာငအထညေဖာ

ႏငရနအတြက လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရး ဗဟအဖြ႕ႏငလပငနးအဖြ႕သးခ က ၂ဝဝ၆ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင

ဖြ႕စညးခပါသည။

အဆပါလပငနးအဖြ႕သးဖြ႕မာ-

• ျပညထေရးဝနႀကးဌာန၊ ဒတယဝနႀကးဥးေဆာငေသာ လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးႏင လကနကးခရ

သမားအား အကာအကြယေပးေရးလပငနးအဖြ႕

• ဒတယေရ႕ေနခပဥးေဆာငေသာ ဥပေဒေရးရာႏင တရားစြဆေရးဆငရာလပငနးအဖြ႕

• လမႈဝနထမးကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန၊ ဒတယဝနႀကးဥးေဆာငေသာ လကန

ကးခရသမားအား ျပနလညလကခေရး၊ ျပနလညဝငဆေပါငးစညးေရးႏင ျပနလညထေထာငေရးလပငနးအဖြ႕

တငးေဒသႀကး/ျပညနယ၊ ခရင၊ ၿမ႕နယအဆင

လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး ဗဟအဖြ႕ေအာကတြင လပငနးအဖြ႕သးဖြ႕အျပင တငးေဒသႀကး/ျပညနယ၊

ခရင၊ ၿမ႕နယအဆင လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရးအဖြ႕မား ဖြ႕စညးထားၿပး လကနကးမႈတားဆးကာကြယ

ေရးလပငနးမားက သကဆငရာအစးရဌာန၊ အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကလက

ရပါသည။

ရပရြာအဆင

လကနကးခရသမားထပမ လကနကးမခရေစရနႏင လကနကးသပြစားမား မမတ႔ရပရြာအတြငးသ႔ေရာကရလာ

ပါက တာဝနရသမားထသတငးပ႔ႏငရန ရပရြာအေျချပလကနကးမႈဆငရာေစာငၾကညေရးအဖြ႔မားအား ၂ဝ၁၁

ခႏစတြင ဖြ႕စညးထားပါသည။

36

၄ .၃။ ျမနမာႏငငတြငလပေဆာငေနေသာလကနကးမႈတကဖကေရးဆငရာ လပငနးက႑ (၅) ရပ ႏင အဓကလပငနးမားအကဥးခပ(၁) မဝါဒနငပးေပါငးေဆာင႐ြကေရး (Policy and Cooperation)

• ေဒသတြငးႏငအာဆယအဆငပးေပါငးေဆာငရြကျခငး

• ႏစႏငငအဆငပးေပါငးေဆာငရြကျခငး

• ႏငငေတာအဆငတြငႏငငတြငးပးေပါငးေဆာငရြကျခငး

(၂) ႀကတငတားဆးကာကြယေရး (Prevention)

• လကနကးမႈေလာကေရးပးေပါငးေဆာငရြကျခငး

• သတငးအခကအလကမားကအေျခခေသာအသပညာေပးျခငးႏင စးပြားေရးအခြငအလမးမား လကလမးမ

ရန ေဆာငရြကျခငး

• ဝနေဆာငမႈႏငစနစမားဖြ႕ၿဖးတးတကရနေဆာငရြကျခငး

(၃) တရားစြဆေရး (Prosecution)

• တရားစြဆမႈဆငရာအသပညာမားေပးျခငး

• လကနကးသတရားခမားအားအေရးယေဖၚထတမႈမားဆငရာ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး

• ကေလးသငယမားအတြကဥပေဒႏငအညကညပပးေပးျခငး

(၄) လကနကးခရသမားအားကာကြယေစာငေရာကေရး (Protection)

• လကနကးခရသမားအား သတမတထားေသာစႏႈနးႏငအညႏငငသားစစစျခငး

• လကနကးခရသမားအား ဂဏသကၡာႏင အေျခခရပငခြငမားအေပၚမတည၍ သငေလာေသာ ကာကြယေစာင

ေရာကမႈမားေပးျခငး(ဥပမာ-ေဂဟာတြငေနရပါက လအပေသာရပပငး/ စတပငးဆငရာပပးမႈမားေပးျခငး)

• လကနကးခရသမားအား ဂဏသကၡာ၊ ေလးစားမႈႏင လ႕ဝကရမညအရာမားက ေစာငထနးၿပး ၎တ႔၏

ျပနလညေပါငးစညးေရးတြင လအပေသာပပးမႈမားေပးျခငး (ဥပမာ-ႏငငသား စစစေရးကတမရသ (သ႔)

ေပာကဆးသမားအား ႏငငသားစစစေရးကတထတေပးျခငး)

• ကေလးသငယမား၊ စတပငးဆငရာထခကဒဏရာရသမား၊ ျပနလညေပါငးစညးေရးတြင အခကအခရသ

မားႏင ျပနလညလကနကးခရႏငဖြယရသညသမားအား ဥးစားေပး၍ ေနာကဆကတြ ေစာငေရာကမႈမား

ပမနေဆာငရြကျခငး

(၅) စြမးရညျမငတငေရး (Capacity Building)

• ဝနေဆာငမႈေပးေနသမား၏အရညအေသြးႏငကၽြမးကငမႈမားတးျမငရနေဆာငရြကျခငး

• အခကအလကစမခန႔ခြမႈႏငအစရငခစာေရးသားျခငးဆငရာပးေပါငးေဆာငရြကမႈျမႇငတငျခငး

(ေကာကႏႈတခက။ ျမနမာႏငငလကနကးမႈတကဖကေရးဆငရာ (၅) ႏစစမကနးမားႏင လပငနးစမခကမား၊ ၂ဝဝ၇ ခႏစ -

၂ဝ၁၆ ခႏစ)

ထသ႔လပငနးမားလပေဆာငရာတြင လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး လပငနးမားလပေဆာငေနေသာ အဖြ႕

အစညးမားအားလး (ကလသမဂၢ၊ အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမား၊ ရပရြာေဒသတြငးရ လမႈေရးအဖြ႕အစညးမား)

ႏငအတ မမတ႔လပေဆာငႏငေသာ က႑အသးသးမ ပးေပါငးေဆာငရြကလကရပါသည။ ေရရညတြင လပေဆာင

သြားရနလညး လအပပါသည။

37

၄ .၄။ လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးတြငရပရြာလထမ ရပရြာအေျချပလကနကးမႈဆငရာေစာငၾကညေရးအဖြ႔မားႏင လကတြေဆာငရြကျခငး (ရပရြာအဆင)မမရပရြာႏငေဒသရလမားႏငအတ လကနကးခခရသမားထပမၿပးလကနကးမခရေစရနႏင လကနကးသပြစားမား

မမ တ႔ရပရြာေဒသအတြငးသ႔ေရာကရလာပါက တာဝနရသမားထသတငးပ႔ႏငရန ရပရြာအေျချပလကနကးမႈဆငရာ

ေစာငၾကညေရးအဖြ႔မားအား ၂ဝ၁၁ ခႏစတြင ဖြ႕စညးထားသညဟအထကတြငေဖာျပထားပါသည။ ထ႔ေၾကာင

ရပရြာတြငရေသာ မသားစဝငမားသည မမရပရြာတြငးရ ကေလးသငယႏင အမးသမးမားသာမက မညသမဆ

လကနကး မခရေစရနရပရြာအေျချပ လကနကးမႈဆငရာ ေစာငၾကညေရးအဖြ႔မားႏင အတတကြ ပးေပါငးေဆာင

ရြကရန အထးလအပပါသည။

အနညးဆးတစလတစႀကမ မသားစဝငအခငးခငးၾကား ပြငပြငလငးလငးစကားေျပာဆမႈမား ျပလပရနလအပပါ

သည။ မသားစဝငတငး လကနကးမႈနငပတသကသည အေၾကာငးအရာမားအား သရထားရနလအပပါသည။

ကေလးမား အပါအဝင ရပရြာတြငးရ မညသမဆ မမတစေနရာသ႔သြားမည၊ တစခခလပေတာမညဆလင ရပရြာ

တြငရေသာ တာဝနရ မဘလၾကးမားအား အသေပးရနလအပသည။ မဘလႀကးမားအေနျဖငလညး မမတ႔၏

သားသမးမားသာမက ရပရြာတြငရေသာသမားဘာလပေနသညကသရရနလအပသည။ အထးအေရးႀကးသညမာ

မသားစဝငအခငးခငးၾကား ပြငလငးမႈ ရရနလအပပါသည။ မမရပရြာတြင ေအာကပါလပငနးမားကလညး စဥဆက

မျပတ ပးေပါငးလပေဆာငရနလအပပါသည။

ႀကတငတားဆးကာကြယျခငး။ ။ အျမငဖြငသငတနးမား၊ ေဟာေျပာပြမား၊ လကနကးပေပာကေရး

လအမားျမငနငေသာ ေနရာမားတြင လကနကးမႈနင ပတသကသည ပစတာမားေၾကာျငာေပးျခငးစသညတ႔

ျပလပေပးရမည။

ကာကြယေစာငေရာကေရး။ ။ လကနကးခရသမား မမေဒသသ႔ ျပနလညေရာကရလာပါက ေနာကတစႀကမ

လကနကး မခရေစရနႏင ၎တ႔၏ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈမား၊ စတပငးဆငရာနင လမႈေရးပငးဆငရာ

ေထာကပကညျခငးမား (Psycho Social Support)၊ လအပပါက အသကရငရပတညေရးအတြက အကအည

အေထာကအပမားေပးျခငး၊ အသပညာဗဟသတမားေပးျခငး၊ မသားစမားနင လမႈပတဝနးကငတြင အဆငေျပ

ေအာင ျပနလညလပေဆာင ေပးျခငးတ႔ ျပလပေပးရမညျဖစပါသည။

၄ .၅။ ေဘးကငးလျခစြာေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးလကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးလပငနးမားထတြင ေဘးကငးလျခစြာေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသည အေရးပါ

ေသာ က႑တစချဖစသည။ ေဘးကငးလျခစြာေရြႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆသညမာ လတစဥးသည သ/သမ၏

အေျခခ ေနထင ေသာေနရပမ အျခားေသာ ေနရာတစခသ႔ေရြ႕ေျပာငးသြားျခငးျဖစၿပး သ/သမသြားေရာကေနထင

မညတငးျပည၏ အပခပမႈပငးဆငရာ ဥပေဒနင လပထးလပနညးမားက ေသခာစြာသရထားၿပးမသြားလာျခငး၊

ကးေျပာငးျခငးနင ဝငေရာကျခငးျဖစသည။

ႏငငသားတစဥးသည မမေနထငရာၿမ႕/ရြာမ အျခားၿမ႕/ရြာသ႔ ခရးထြကခြာျခငး၊ ေျပာငးေရႊ႕သြားလာျခငးမား

ျပလပရာတြင မမ၏ႏငငသား စစစေရးကဒ (မတပတင) က ေဆာငသြားရသကသ႔ အျခားႏငငမားသ႔ခရးအလပ

ကစၥမား သြားေရာကရာတြငလညး ႏငငကးလကမတအားယေဆာငသြားရနမျဖစမေန လအပပါသည။ ႏငငကး

38

လကမတျဖင သြားေရာကျခငးျဖစရန လအပသကသ႔ တရားဝငမတပတငထားေသာ အလပအကငရာေဖြေရး

ေအဂငစႏငတကြ ျမနမာႏငငမ အလပအမးအစားအလက အလပသမားေစလႊတခြင ျပထားေသာ ႏငငမား

ျဖစရနလညး အေရးႀကးပါသည။

ထ႔ေၾကာင ေဘးကငးလျခစြာ ေရြႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးတြင ေရြႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၏ အဓပၸာယက ေသခာစြာ

နားလည သေဘာေပါကရန လအပသညအျပင တရားဝငေရြႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငး၊ တရားမဝငေရြႊ႕ေျပာငးသြားလာ

ျခငး၊ လေမာငချခငးႏင လကနကးျခငး၏ ကြျပားျခားနားခကမားက ရငးလငးစြာသထားရန အပငး (၁) တြင

ရငးလငးေဖာျပထားၿပး ျဖစပါသည။ အေၾကာငးမာ တရားမဝငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးသာလကနကးမႈခရႏငေျခ

ရသညဟ လမားထငျမငယဆေသာလညး တရားဝငေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးတြငလညး လမညာခရၿပး လကနကး

ခရသမားလညးရပါသည။

ေဘးအႏရာယကငးေသာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာမႈ ျဖစရနအတြက ေအာကပါမားကသရလကနာရန ႏငလအပေသာ

အခကအလကမားရယရနလအပပါသည -

• တရားဝင စာရြကစာတမး အေထာကအထားမားျဖင တရားဝငလမးေၾကာငးမ သြားလာရန၊

• မမသြားေရာကလပကငရမည ႏငင၏ ေရေျမသဘာဝ၊ ယဥေကးမႈဓေလထးတမးစဥလာမား လပကငရမည

အလပအကင၊ လပခလစာ၊ ေငြေၾကးလလယမႈႏႈနးထားမား သရရန၊

• မမေရာကရရာႏငငတြင ရသည သကဆငရာသရးမား၊ လမႈေရးအဖြ႕အစညးမား၏ တညေနရာႏင ဆကသြယ

ႏငမညဖနးနပါတမား သရရန၊

• မမနငသကဆငသည စာရြကစာတမး အေထာကအထားမားအား ကယႏငမကြာရေနရန၊

• ျပညပသ႔အလပလပရနသြားေရာကရာတြင မမသြားေရာကရမညေနရာ၏ ဓေလစရက၊ မမအား ဆကသြယ

လာသ ပြစားမား၊ မမဆကသြယေသာ အလပအကငေအဂငစ၏ သတငးအခကအလကမားႏင ဆကသြယ

ရန လပစာ၊ ယငးတ႔၏မတပတငအမတ၊ မမတ႔လပကငရမည အလပသေဘာသဘာဝႏင ေဆာငရန၊

ေရာငရနအခကမားက ရႏငသမ စေဆာငးထားရန လအပပါသည။

• အလပသဘာဝဆသညမာလညး မမလအပသညေငြရရႏငသကသ႔ အလပသမားမားအတြက အခြငအေရး

မား ရရႏငျခငး၊ ကနးမာေရး လမႈေရးအကအည ရရႏငၿပး သငတငေလာကပတေသာ ေနရာတြင ေနထင

ရျခငး၊ သကဆငရာႏငင၏ အသအမတျပထားေသာ တရားဥပေဒေဘာငအတြငးတြင အလပလပကငရျခငး၊

တရား ဥပေဒႏင မၿငစြနးေသာအလပမားက လပကငရျခငး စသညအေျခအေနမားျဖစရန လအပပါသည။

• ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရာတြငမမသြားေရာကမည ႏငငရ ျမနမာႏငငသရးႏင အကအညေပးႏငမညလပဂၢလ၊

ဌာန၊ အဖြ႕အစညးမား၏ ဆကသြယရနဖနးနပါတမား၊ လပစာမားကသရထားရနလအပပါသည။ မမဝင

ေရာက လပကငမည အလပအမးအစား၊ သေဘာသဘာဝႏင ရပငခြငမား၊ အာမခမႈမားက ေသခာစြာစစမး

ေလလာ ရမညျဖစၿပး စာခပခပဆရေသာအလပမားျဖစပါက ယငးစာခပပါ အခကအလကမားက ေသခာ

မတသားထားရပါမည။

• မမနငပတသကေသာ၊ အလပႏငပတသကေသာ အေထာကအထားအစာရြက စာတမးမားက သကဆငရာ

အလပရငမ သမးယထားျခငးမးရပါက အေထာကအထားမရသအျဖစ မရေစရန မမထတြင မတအပ ကးယ

သမးဆညးထားသငပါသည။ (ႏငငကးလတမတ၊ ေနထငခြင၊ အလပလပခြင စသည) အလားတ ျပညပသ႔

သြားေရာကသမား အေနျဖင အသသကေသအေထာကအထားမား ျပညစမႈရပါက သကဆငရာႏငငမားတြင

39

ခမတထားေသာ လဝငမႈႀကးၾကပေရးဆငရာဥပေဒမားႏင ၿငစြနးကာ အေရးယခရမႈမားႏင ရငဆငၾကေတြ႕

ရမညျဖစသည။

အကယ၍ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလာရာ၌ မမ၏ရငေသြးငယမားက ေခၚယသြားပါက သတမသငေသာ အခကမားမာ -

• စဥဆကမျပတပညာသငၾကားႏငသညအခြငအေရး ရရႏငမႈ

• ကနးမာေရး ေစာငေရာကခရမႈႏင ကာကြယေဆးရရမႈ

• မမကေလးမားတြင ရသငေသာ တရားဝင အေထာကအထားမား၊ (ေမြးစာရငး၊ ေကာငးထြကလကမတ

စသည) ယေဆာငသြားရန

• ကေလးမားအား သတေပးသငေသာအရာမားက ႀကတင အသေပးထားရန

• မမလပငနးခြငဝငလင ကေလးအား မညသမ ျပစေစာငေရာကေပးမညက ႀကတငျပငဆငထားရန

• လမးခရးအကြာအေဝးေပၚ မတညၿပး ကေလးမားအတြက လအပေသာအရာမားယေဆာငရန။ (ေရ၊ အာဟာ

ရ၊ အဝတအစား၊ ေဆးဝါး)

ေဘးကငးလျခစြာေရြႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးအဆငမားအႏစခပ

အဆင ၁။ မမသြားေရာကမည ေနရာေဒသ၏အခကအလကမားစေဆာငးျခငး

အဆင ၂။ မမသြားမညေဒသသ႔ တရားဝငလမးေၾကာငးမားကအသးျပ၍သြားလာျခငး

အဆင၃။ မမသြားေရာကမညေနရာေဒသတြငအခကအခတစတရာျဖစေပၚလာပါက အေရးေပၚကယဆယ

ေရးအဖြ႔မားက ၾကတငရာေဖြေလလာစစေဆးျခငး

အဆင ၄။ ကတျပလကမတထးျခငး - မမသြားေရာကမညေဒသတြငးရအေရးေပၚကယဆယေရးအဖြ႔နင

အလပသမား အၾကား

အဆင ၅။ မမ၏ေနရပမ မထြကခြာခင စာရြကစာတမးမားက ေသခာစြာ ဂရတစကျပငဆငျခငး

အဆင ၆။ ၾကလာနငသညအေရးအေပၚအေျခအေနအတြက ျပငဆငထားျခငး

အဆင ၇။ မမခတဆကေဆာငရြကရမညသမားက သရထားျခငး

အဆင ၈။ ျပနာတစတရာျဖစေပၚလာပါက အေရးေပၚကယဆယေရးအဖြ႔က ဆကသြယျခငး

(ေကာကႏႈတခက။ http://klahan9 .azurewhebsites .net/wp-content/uploads/2015/09/Safe-migration .png)

ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကားတြင ျဖစပြားတတေသာ လကနကးမႈမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား လကနကးမႈ

မခရေစရန လအပေသာ ႀကတငျပငဆငမႈမား

ပြစားမား၊ တရားမဝငအဖြ႕အစညးမားျဖင ခတဆကေဆာငရြကပါက ေငြကနေၾကးကမားျခငး၊ အခနၾကန႔ၾကာ

ျခငးတ႔ ၾကေတြ႕ႏငေသာေၾကာငျပညပႏငငမားသ႔ သြားေရာကအလပလပလပါက ပြစားမား၊ တရားမဝင အဖြ႕

အစညးမားႏင ခတဆကေဆာငရြကျခငးမျပပ တရားဝငလငစင ထတေပးထားေသာ ျပညပအလပအကင အကး

ေဆာင လငစငရ ေအဂငစမား ျဖငတကရက ခတဆကေဆာငရြကသငပါသည။ ပြစားမား၏ စကားက ယၾကည၍

40

တရားမဝငေသာ လမးေၾကာငးကအသးျပၿပး ျပညပႏငငမားတြင တရားမဝငသြားေရာကလပကငမညဆပါက

လေမာငခကးခရျခငး၊ ငါးဖမးစကေလမားတြင ေရာငးစားခရျခငး၊ အလပရငမား၏ လမညာလညစားမႈ ခရျခငး

စသည အကးဆကမားက ခစားရမညျဖစပါသည။

ႏငငျခားသ႕ ေရာကရၿပးေနာက သကဆငရာႏငင၏ ယဥေကးမႈ၊ ဓေလထးစ၊ ရာသဥတႏင ဘာသာစကားတ႔

ေၾကာင ၾကေတြ႕လာႏငသည အခကအခမားက ရငဆငႏငရနလညး ႀကတငျပငဆငထားရမည ျဖစသည။

အလပသမားမားအေနျဖင သတငးအခကအလကမား သရလလငေသာလညးေကာငး၊ အခကအခ တစစတစရာ

ေပၚေပါကလာလငေသာလညးေကာငး ကညေဆာငရြကေပးႏငေရးႏင လအပခကမားက ျဖညဆညးေပး

ႏငေရးအတြက Complaint Mechanism Center က ေနျပညေတာ(ဝ၆၇-၄၃ဝ၁၈၄၊၄၃ဝ၂၈၄)၊ ရနကနၿမ႕ (ဝ၁-

၆၅ဝဝ၈၉၊ ၆၅ဝဝ၈၇) တ႔တြင ဖြငလစထားၿပး အလပသမားေရးရာ ကစၥမားအတြက ၂၄ နာရ ေဆာငရြကေပးလက

ရပါသည။

ျပညပႏငငမားသ႔သြားေရာကအလပလပကငသည အလပသမားမားအတြက တရာမဝင သြားေရာကမႈ ေလာနညး

ပေပာကေစေရး၊ အခြငအေရးမား အျပညအဝရရေစေရး၊ ကာကြယေစာငေရာကမႈ တးျမငေပးႏငေရး၊ ေရႊ႕ေျပာငး

အလပသမားမား အဝင/အထြကစာရငးနင သတငးအခကအလကမား စေဆာငးႏငရနအတြက ရနကန အျပည

ျပညဆငရာေလဆပရ ျပညပထြကခြာ (Depature) ႏင ျပညပဆကေရာက (Arrival) တ႔တြင ျမနမာေရႊ႕ေျပာငး

အလပသမားမား သတငးပ႔ရာေနရာ (Myanmar Migrant Workers’ Reporting Counter) မားက ဖြငလစ

ထားပါသည။

41

ေနာကဆကတြ (၁)လကနကးမႈျဖစပြားလငနင ျဖစသညဟယဆရလင သတငးပ႔နငေသာ အဓကဆကသြယရမည ဖနးနပါတမား

စဥလကနကးမႈတားဆးနမနငးေရးအဖြ႔ရေသာ

ျမ႕အမညမားနငအဖြ႔မားဖနးနပါတမား

၁ ေနျပညေတာ ဝ၆၇ ၄၁၂၂ဝ၁

၂ ျမစၾကးနား ဝ၇၄ ၂၂၃၃၆

၃ ဗနးေမာ ဝ၇၄ ၅ဝ၁၉၉

၄ လြယဂယ (မဆယမတဆင) ဝ၈၂ ၅၂၈၉ဝ

၅ မဆယ ဝ၈၂ ၅၂၈၉ဝ

၆ ေလာကကင ဝ၈၂ ၇၂ဝဝ၃ / ၇၂ဝ၃၆

၇ လားရႈး ဝ၈၁ ၂၃ဝ၁၇ / ဝ၉၅၂၇၅၉၆၂

၈ ေတာငႀကး ဝ၈၁ ၂ဝဝ၇၆၄ /ဝ၉၅၂၁၄၉၁၇

၉ ကငးတ ဝ၈၄ ၂၁၆၃၇ / ဝ၉၅၂၄၂၅ဝ၄

၁ဝ တာခလတ ဝ၈၄ ၅၃ဝ၂၂

၁၁ ျမဝတ ဝ၅၈ ၅ဝ၂၆၈

၁၂ ေမာလၿမင ဝ၅၇ ၂၆၉၈၃

၁၃ ေကာေသာငး ဝ၅၉ ၅၁၉၈၁

၁၄ ၿမတ ဝ၅၉ ၄၁ဝ၄၁ / ၄၁ဝဝ၄

၁၅ ပသမ ဝ၉၈ ၅၄၈၁၈၇/ ဝ၉၅ဝ၁၂၈၁၉

၁၆ ရနကန ဝ၁ ၂၅၁၄၃၈/ ဝ၉၅၁၂၈၈၂၆

၁၇ ပခး ဝ၅၂ ၂၁ဝ၃ဝ/ ၂၁၂၅၉

၁၈ စစေတြ ဝ၄၃ ၂၃၆၂၅

၁၉ ေမာငေတာ ဝ၄၃ ၅၅ဝ၈၉

၂ဝ ကေလး ဝ၇၃ ၂၁၁ဝ၅

၂၁ မေကြး ဝ၆၃ ၂၃၃၇၄/ ၂၅ဝ၁၆

၂၂ မတလာ ဝ၆၄ ၂၄၇၁၄ / ၂၃ဝ၅၄

၂၃ မႏေလး ဝ၂ ၇၃၈၃ဝ

42

ေနာကဆကတြ (၂)လကနကးခရသမား ကာကြယေစာငေ႐ာကရနအတြက ဆကသြယေဆာင႐ြကရမည ဖနးနပါတမား

• လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဗဟအဖြ႕

(Central Body of Suppression of Trafficking in Person - CBTIP)

၂၄ နာရ ေခၚဆနပါတမား : ဝ၉ ၄၉၅ ၅၅၉ ၉၉၊ ဝ၉ ၄၅၉ ၅၅၈၊ ဝ၉ ၄၉၅ ၅၅၇ ၇၇၊ ဝ၉ ၄၉၅ ၅၅၆ ၆၆

• လကနကးခရသမားအတြက သတငးအခကအလကမေဝရာစငတာ

Help Line: ဝ၁ ၆၆၆၆၁၉

(အစးရ ႐းဖြငရကမား ၊ နနက ၉ း၃ဝ မ ညေန ၄း၃ဝ)

စဥ ဌာန/ အဖြ႕အစညးအမည ႐းဖနး

၁ CBTIP (ေနျပညေတာ) Fax- ဝ၆၇ ၄၁၁ ၃၁၇ဝ၆၇ ၄၁၁ ၃၁၈

၂ လမႈဝနထမးဥးစးဌာန (ေနျပညေတာ) ဝ၆၇ ၄ဝ၄ ၁၉၇ (၂၄ နာရ) ဝ၆၇ ၄ဝ၄ ၂၅၂ ဝ၆၇ ၄ဝ၄ ၃၇၈

လမႈဝနထမးဥးစးဌာန (ျပညနယ/ တငး႐းမား)

၃ ရနကနတငးေဒသႀကးလမႈဝနထမး႐း ဝ၁ ၅၅၂ ၉၅၇

၄ အမးသမးဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဌာန (ရနကန) ဝ၁ ၅၃၅ ဝ၃၆

၅ မႏေလးတငးေဒသႀကးလမႈဝနထမး႐း ဝ၂ ၆၁၁ ၅ဝ

၆ ဧရာဝတတငးေဒသႀကးလမႈဝနထမးရး ဝ၄၂ ၂၄၆ ၈၃

၇ စစကငးတငးေဒသႀကးလမႈဝနထမး႐း ဝ၇၁ ၂၂၈ ၇၂

၈ တနသၤာရတငးေဒသႀကးလမႈဝနထမး႐း ဝ၅၉ ၂၃၄ ၉၇

၉ ပခးတငးေဒသႀကး(အေရ႕) လမႈဝနထမး႐း ဝ၅၂ ၂၁၂ ၂၆

၁ဝ ပခးတငးေဒသႀကး(အေနာက) လမႈဝနထမး႐း ဝ၅၃ ၂၄၉ ၁၈

၁၁ မေကြးတငးေဒသႀကးလမႈဝနထမး႐း ဝ၆၃ ၂၈၃ ၃၈

၁၂ ကခငျပညနယလမႈဝနထမး႐း ဝ၇၄ ၂၂၃ ၇၃

၁၃ ကယားျပညနယလမႈဝနထမး႐း ဝ၈၃ ၂၁ဝ ၅၄

၁၄ ကရငျပညနယလမႈဝနထမး႐း ဝ၅၈ ၂၁ဝ ၆၃

၁၅ ခငးျပညနယလမႈဝနထမး႐း ဝ၇ဝ ၂၁ဝ ၆၈

၁၆ မြနျပညနယလမႈဝနထမး႐း ဝ၅၇ ၂၇၂ ၁၅

43

၁၇ ရခငျပညနယလမႈဝနထမး႐း ဝ၄၃ ၂၃၈ ၃၂ဝ၄၃ ၂၂ဝ ၁၇

၁၈ ရမးျပညနယ (ေတာင)လမႈဝနထမး႐း ဝ၈၁ ၂၁၂ ၁၁၁ ၆

၁၉ ရမးျပညနယ (ေျမာက)လမႈဝနထမး႐း ဝ၈၂ ၂၃၁ ဝ၄

၂ဝ ရမးျပညနယ (အေ႐႕)လမႈဝနထမး႐း ဝ၈၄ ၂၂၅ ၂၉

၂၁ ဗနးေမာ(လကေထာကလမႈဝနထမး႐း) ဝ၇၄ ၅ဝဝ ၈၅

၂၂ ပဂေညာငဥး (လကေထာကလမႈဝနထမး႐း) ဝ၆၁၆၅၁ ၂၉

၂၃ မငးတပ (လကေထာကလမႈဝနထမး႐း) ဝ၇ဝ ၇ဝဝ ၅ဝ

ေဂဟာမား

၂၄ အမးသမးသကေမြးအတတပညာသငေကာငး (ရနကန) ဝ၁ ၅၅၄ ၂၈၂ (၂၄ နာရ)

၂၅ အမးသမးသကေမြးအတတပညာသငေကာငး (မႏေလး) ဝ၂ ၆ဝ၄ ၇၅ (၂၄ နာရ)

၂၆ အမးသမးသကေမြးအတတပညာသငေကာငး (ၿမတ) ဝ၅၉ ၄၁၆ ၅၈ (၂၄ နာရ)

၂၇ အမးသမးသကေမြးအတတပညာသငေကာငး (ကငးတ) ဝ၈၄ ၂၁၈ ၉၆ (၂၄ နာရ)

၂၈ အမတြငးမႈ သကေမြးလပငနးပညာ သငေကာငး (ေမာလၿမင-အမးသမး) လငယသငတနးေကာငး (ေမာလၿမင-အမးသား)

ဝ၅၇ ၂၇၈၈၃ ဝ၅၇ ၂၇၁၆၆

၂၉ မဆယယာယလကခေစာငေရာကေရးေဂဟာ ဝ၉ ၄၃ ဝ၇၉ ၃၁၈

၃ဝ ေကာေသာငးယာယလကခေစာငေရာကေရးေဂဟာ ဝ၉ ၄၂၁ ၁၇ဝ ၅၅၄

၃၁ ျမဝတယာယလကခေစာငေရာကေရးေဂဟာ ဝ၉ ၃၁၁ ၃၂၉ ဝဝ

အျခားလမႈဝနထမးဥးစးဌာနႏင ဆကစပအဖြ႕အစညးမား

၃၂ အမးသမးမားျပစေစာငေရာကေရးဌာန(တြေတး) ဝ၉ ၈၆၁ ၉၃၄၂

လကနကးမႈ ကာကြယတားဆးေရး တပဖြ႕ Anti Trafficking in Person Division (ATIPD)/ အထးအဖြ႕၃၃ ATIPD (ေနျပညေတာ) ဝ၆၇ ၄၁၁ ၃၁၆/၈

၃၄ တပဖြ႕ခြ- ၂ (ရနကန) ဝ၁ ၅၄၄ ၁၄၄

၃၅ တပဖြ႕စ- ၁၁ (မႏေလး) ဝ၂ ၇၃ ၈၃ဝ

၃၆ တပဖြ႕စ- ၁၂ (ျမစႀကးနား) ဝ၇၄ ၂ဝ၈၉၈

၃၇ တပဖြ႕စတ- ၁၂/၂ (လြယဂယ) ဝ၉ ၆၄၅ ၁၈၅ ၅

၃၈ တပဖြ႕စတ- ၁၇/၁ (ေလာကကင) ဝ၉ ၄ဝ၃ ၇၁၂ ဝ၆၂

၃၉ တပဖြ႕စ- ၁၇ (မဆယ) ဝ၈၂ ၅၂ ၈၉ဝ

၄ဝ တပဖြ႕စ- ၁၆ (လား႐ႈး) ဝ၈၂ ၃ဝ၇ ဝ၁

၄၁ တပဖြ႕စ- ၁၅ (ေတာငႀကး) ဝ၈၁ ၂ဝဝ ၇၆၄

၄၂ တပဖြ႕စ-၁၈ (ကငးတ) ဝ၈၄ ၂၃၄ ၆၁

44

၄၃ တပဖြ႕စတ -၁၈/၁ (တာခလတ) ဝ၈၄ ၅၃ဝ ၂၂

၄၄ တပဖြ႕စတ- ၈/၁ (ျမဝတ) ဝ၅၈ ၅ဝ၂ ၆၈

၄၅ တပဖြ႕စ- ၉ (ေမာလၿမင) ဝ၅၇ ၂၅၉ ၆၇

၄၆ တပဖြ႕စတ- ၁ဝ/၂ (ေကာေသာငး) ဝ၅၉ ၅၁၉ ၈၁

၄၇ တပဖြ႕စတ- ၁ဝ/၁ (ၿမတ) ဝ၉ ၄၁ဝ ဝ၄၃ ၆၃

၄၈ တပဖြ႕စ- ၇ (ပသမ) ဝ၄၂ ၂၄၉ ၆၄

၄၉ တပဖြ႕စ- ၃ (ပခး) ဝ၅၂ ၃ဝ၈ ၉၈

၅ဝ တပဖြ႕စတ- ၅/၁ (ေမာငးေတာ) ဝ၉ ၄၉၆ ၆ဝ၆ ၅၁

၅၁ တပဖြ႕စတ- ၁၄ (မရြာ) ဝ၇၁ ၂၄၂ ၆၇

၅၂ တပဖြ႔စ- ၂ (မေကြး) ဝ၆၃ ၂၈ဝ ၅၄

၅၃ တပဖြ႕စတ- ၁၁/၁ (မတလာ) ဝ၆၄ ၂၆၄ ၅၂

၅၄ တပဖြ႕စတ-၁၂/၁ (ဗနးေမာ) ဝ၇၄ ၅၁၁ ၈၅

အျခားပးေပါငးေဆာင႐ြကသညအဖြ႕အစညးမား

၅၅ United Nations Children’s Fund (UNICEF) ၁၂ ၃ဝ၅ ၉၆ဝ၁၂ ၃ဝ၅ ၉၆၉

၅၆ United Nations Actions for Cooperation Against Trafficking in Persons (UN-ACT)

ဝ၁ ၂၃ဝ ၅၉၇၇ဝ၁ ၂၃ဝ ၅၉၇၈

၅၇ International Labour Organization (ILO) ဝ၁ ၅၆၆ ၅၃၈/၉

၅၈ International Organization for Migration (IOM) ဝ၁ ၂၁ဝ ၅၈၈

၅၉ World Vision (WV) ဝ၁ ၅၂၅ ၁၉၁ဝ၁ ၅၁ဝ ၁၁၃ဝ၁ ၅၁၁ ၂၆၅ဝ၉ ၄၂၁ ၁၃၉ ၃၄၃-၅ဝ

၆ဝ Save the Children International (SCI) ဝ၁ ၅၃၇ ၃၈၇ဝ၁ ၅၃၆ ၇၃၂

၆၁ Francois-Xavier Bagnoud (FXB) ဝ၁ ၆၄၇ ၁ဝ၁

၆၂ Australia Asia Program to Combat Trafficking in Persons (AAPTIP)

ဝ၅၁ ၆၅၇ ၉၇၅ဝ၁ ၆၅၈ ၁၅၁

၆၃ Karen Baptist Convention (KBC) ဝ၉ ၄၃၁ ဝ၆၉ ၈၉

၆၄ အသကေမြးမႈအတတပညာသငတနးေကာငး ဝ၁ ၃၈၃ ၆၇၆

၆၅ ျမနမာႏငငအမးသမးေရးရာအဖြ႕ခပ (ေနျပညေတာ) ဝ၆၇ ၄၁၉ ၁၇၃ဝ၆၇ ၄၁၉ ၁၈၉

၆၆ ျမနမာႏငင အမးသမးေရးရာအဖြ႕ခပ (ရနကန)/ ျမနမာႏငင အမးသမးေရးရာလပငနးအဖြ႕

ဝ၁ ၅၁၉ ၄ဝ၉

၆၇ အမးသမးေရးရာအဖြ႕ (မႏေလး) ဝ၂၆၂၉၁၃

45

၆၈ ေမာကြမေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအဖြ႕ ဝ၉ ၄၉ဝ ၃၃၄ ၂၃ဝ၉ ၅၂၅ ၂၄၈ ၆

၆၉ ထားဝယအမးသမးသမဂၢ ဝ၉ ၄၅ဝ ၉၉၄ ၉၈ဝ

၇ဝ မႏေလး ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား အရငးအျမစဌာန ဝ၉ ၉၇၇ ၂၂ဝ ၈၅၂

၇၁ ေကာကဆည ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား အရငးအျမစဌာန ဝ၉၉၇၇ ၂၂ဝ ၈၅၅

၇၂ မတလာ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား အရငးအျမစဌာန ဝ၉ ၉၇၇ ၂၂ဝ ၈၅၃

၇၃ ျမငးျခ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား အရငးအျမစဌာန ဝ၉ ၉၇၇ ၂၂ဝ ၈၅၄

၇၄ ထားဝယ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားအရငးအျမစဌာန ဝ၉ ၂၅ဝ ၈၆၄ ၁၂၃

၇၅ အလပအကငႏင အလပသမားရာေဖြေရး႐း၊ ေမာလၿမငၿမ႕၊မြနျပညနယ

ဝ၅၇ ၂၁၁ ၄၅

၇၆ အလပအကငႏင အလပသမားရာေဖြေရး႐း၊ ဘားအၿမ႕၊ ကရငျပညနယ

ဝ၅၈ ၂၁၁ ဝ၆

၇၇ အလပအကငႏင အလပသမားရာေဖြေရး႐း၊ မေကြးၿမ႕၊ မေကြးတငးေဒသႀကး

ဝ၆၃ ၂၅ဝ ၁၉

၇၈ အလပအကငႏင အလပသမားရာေဖြေရး႐း၊မရမးကနး ၿမ႕နယ၊ ရနကနၿမ႕

ဝ၁ ၆၆ဝ ၅၉၅

(Source: လကနကးခရသမားအားကာကြယေစာငေရာကေရးဆငရာလကစြစာအပ၊ ၂ဝ၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလ၊

လမႈဝနထမးကယဆယေရး ႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန)

46

ကးကားခကမားကလသမဂၢ။ (၂၀၀၀) ။ အျပညျပညဆငရာ ရာဇ၀တမႈမား တားဆးေရးစာခပ (ပါလာမစာခပ)။ ဒဇငဘာလ ၁၂

ရက ၂၀၀၀ ခနစ။ နယးေယာက။ ကလသမဂၢ။

ျပညေထာငစျမနမာႏငငေတာ၊ လမႈဝနထမး ကယဆယေရး ႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန။ (၁၉၉၃)။ ကေလးသငယဥပေဒ ႏင နညးဥပေဒမား။ လမႈဝနထမး ကယဆယေရး ႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ဝနႀကးဌာန။

ျပညေထာငစျမနမာႏငငေတာအစးရ၊ ႏငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏငဖြ႕ၿဖးေရးေကာငစ။ (၂၀၀၅)။ ျမနမာ နငင လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဥပေဒ။ စကတငဘာ ၁၃ ရက ၂၀၀၅ ခႏစ။

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာအစးရ၊ လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရးဗဟအဖြ႕၊ လကနကးခရသ မားအား ျပနလညလကခေရး၊ ျပနလညဝငဆေပါငးစညးေရးႏင ျပနလညထေထာငေရးလပငနးအဖြ႕။ (၂၀၁၂) ။ လကနကးခရသမားအား ျပနလညလကခေရး၊ မဘရပထျပနလညအပႏေရးႏင မသားစႏငျပနလည ဝငဆ ေပါငးစညးေရး ဆငရာအမးသားလပငနးလမးညႊန။ စကတငဘာလ ၂၀၁၂ ခႏစ။ လမႈဝနထမး ကယဆယေရး ႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန။

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ၊ လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန။ (၂၀၁၅) ။ လကနကးခရသမားအားကာကြယေစာငေရာကေရးဆငရာလကစြစာအပ။ ေအာကတဘာလ၂၀၁၅ ခႏစ။ လမႈဝနထမး ကယဆယေရး ႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဝနႀကးဌာန။

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာအစးရ၊ ျပညထေရးဝနႀကးဌာန၊ လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရး ဗဟအဖြ႕ ။ (၂၀၀၇) ။ ျမနမာႏငငလကနကးမႈတကဖကေရးဆငရာ (၅) ႏစစမကနးမားႏင လပငနးစမခကမား၊ ၂၀၀၇ - ၂၀၁၁။

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာအစးရ၊ ျပညထေရးဝနႀကးဌာန၊ လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး ဗဟအဖြ႕။ (၂၀၁၂) ။ ျမနမာႏငငလကနကးမႈတကဖကေရးဆငရာ (၅) ႏစစမကနးမားႏင လပငနးစမခကမား၊ ၂၀၁၂ - ၂၀၁၆။

အာရေဖာငေဒးရငး။ (၂၀၁၇) ။ လကနကးမႈႏငေဘးကငးလျခစြာေရႊ႕ေျပာငးသြားလာျခငးဆငရာ အသပညာေပး သငရးညႊနးတမး။ ႏဝငဘာလ ၂၀၁၆ ခႏစ။ ရနကန။ အာရေဖာငေဒးရငး။

Fight Slavery Now . Root Causes: Underlying Economic Forces . http://www .eden .rutgers .edu/~yongpatr/425/final/timeline .htm [Access on August 29, 2017] .

Free the Slaves . (2015) . Trafficking and Slavery Fact Sheet . https://www .freetheslaves .net/wp-content/uploads/2015/01/FTS_factsheet-Nov17 .21 .pdf [Access on September 11, 2017] .

UNIAP . (2006) . Proceedings of the National Seminar on the Anti-Trafficking in Persons Law . Yangon . UNIAP .

UNICEF . (2007, March 1) . Note on the Definition of Child Trafficking . http://www .unicef .org/southafrica/SAF_pressrelease_notetrafficking .pdf [Access on August 15, 2017]

United Nations . (2004) . United Nations Convention against Transnational Organized Crime and its Protocols . New York . United Nations .

U .S . Department of State . (2015) . Trafficking in Persons Report 2015 . https://www .state .gov/j/tip/rls/tiprpt/2015/ [Access on September 4, 2017] .

47

U .S . Department of State . (2016) . Trafficking in Persons Report 2016 . https://www .state .gov/j/tip/rls/tiprpt/2016/ [Access on September 5, 2017] .

U .S . Department of State . (2017) . Trafficking in Persons Report 2017 . https://www .state .gov/j/tip/rls/tiprpt/2017/ [Access on September 5, 2017]

Yong, P . (2011) . Rutgers University Campus Coalition Against Trafficking . Timeline of Human Trafficking . http://www .eden .rutgers .edu/~yongpatr/425/final/timeline .htm [Access on August 29, 2017] .