Т.Ганди (Phd)–Монгол Улсын Засгийн газрын

гишүүн,нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайд

Өнөөгийн байдалҮйл ажиллагааны чиглэл:

Нийгмийн халамжийн үйл ажиллагаа /тэтгэвэр

тэтгэмж, үйлчилгээ/

Нийтлэг тэтгэмж, тусламж

Ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд

үзүүлэх дэмжлэг туслалцаа

Алдар цолтой ахмадуудад олгох нэмэгдэл,

хөнгөлөлт, тусламж

Өнөөгийн байдал /төсөв/

Үйл ажиллагааны төрөл 2009 оны төсөв

/тэрбум/

Эзлэх хувь

Нийгмийн халамж55,274,130,0 20.7

Нийтлэг мөнгөн тэтгэмж

173,294,400,0 65,3

Ахмад настан, Хөгжлийн

бэрхшээлтэй иргэдэд үзүүлэх

тусламж, тэтгэмж, дэмжлэг 21,962,600,0 8.2

Алдар цолтой ахмадуудад үзүүлэх

тусламж 15,536,700,0 5,8

Нийт дүн 266,067,830,0 100,0

Өнөөгийн байдалХууль тогтоомж, эрх зүйн актууд:

Нийгмийн халамжийн тухай хууль

Эх, хүүхдэд тэтгэмж, хүүхэд, гэр бүлд тусламж үзүүлэх тухай хууль болон МУ-ыг хөгжүүлэх тухай хууль

Ахмад настны нийгмийн хамгааллын тухай болон Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний нийгмийн хамгааллын тухай хууль

Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар, хөдөлмөрийн баатар, ардын болон гавъяат цолтон ахмад настанд төрөөс олгох нэмэгдлийн тухай хууль

Нийгмийн халамжийн шинэчлэл хийх

шаардлага

Зарцуулж буй хөрөнгийн хэмжээ харьцангуй их

Гарч буй үр дүн харьцангуй бага, ялангуяа

ядуурлыг бууруулахад оруулах хувь нэмэр бага

Улс төрийн амлалтууд зонхилсон, мэргэжлийн

шийдэл бүхий хөтөлбөр цөөн

Олон янзын хуулиар зохицуулагддаг

Олон янзын тусламж дэмжлэгийн хэлбэр байгаа

боловч, айл өрх дээр очих хэмжээ нь харьцангуй

бага

Нийгмийн халамжийн шинэчлэл

Үзэл баримтлал:

Олон төрлийн тэтгэвэр, тэтгэмж, тусламжийг

нэгтгэх

Нийтийг хамарсан тэтгэмж, тусламжийг

зорилтот бүлэгт чиглүүлэх

Зорилтот бүлгийг хувь хүн болон өрхөөр

тодорхойлох, өрх рүү түлхүү хандуулах

Ядуурлыг бууруулах зорилттой илүү

уялдуулах

Нийгмийн халамжийн шинэчлэл

Хууль эрх зүйн шинэчлэл:

Одоо 6 хуулиар зохицуулж буй харилцааг 2

хуулиар зохицуулна. Үүнд:

Нийгмийн халамжийн тухай хуулийг шинэчлэн

найруулах.

Монгол Улсын баатар, хөдөлмөрийн баатар,

ардын болон гавъяат цолтон ахмад настанд

төрөөс олгох нэмэгдлийн тухай хуулинд зарим

нэмэлт өөрчлөлт оруулж түр үлдээх.

Тэтгэмж, тусламжуудыг нэгтгэх:

Нийгмийн халамжийн 66 зүйлийн тэтгэвэр,тэтгэмж тусламж, үйлчилгээг 17 зүйлд нэгтгэсэн

1. Нийгмийн халамжийн үйл ажиллагаа:Нийгмийн халамжийн тэтгэвэр

Нийгмийн халамжийн тэтгэмж

Нийгмийн халамжийн үйлчилгээ

Нийгмийн хөгжлийн хөтөлбөр

2. Алдар цолтой ахмадуудад олгох нэмэгдэл, хөнгөлөлт /Түр/

Нийгмийн халамжийн шинэчлэл

Нийгмийн халамжийн шинэчлэл

Нийгмийн халамжийн тэтгэвэр:

Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн дагуу

Нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр авах эрх

үүсээгүй ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй

иргэн, өнчин хүүхдэд олгогддог “нийгмийн

халамжийн тэтгэвэр” хэвээр үлдэнэ. Нийт 52000

хүн сар бүр 41400 төгрөгийн тэтгэвэр авна.

Халамжийн тэтгэврийн хэмжээ нь хувь

тэнцүүлсэн тэтгэврээс арай доогуур байна. Жилд

25,6 тэрбум төгрөг зарцуулна.

Нийгмийн халамжийн шинэчлэлНийгмийн халамжийн тэтгэмж:

Асрамжлалын тэтгэмж

Хүүхэдтэй өрхийн тэтгэмж

Ядуу өрхийн тэтгэмж

Шилжилтийн болон туршилтын түр тэтгэмж

Онцгой тохиолдлын тэтгэмж

Асрамжлалын тэтгэмж

Одоогийн мөрдөгдөж буй хуулийн дагуу ганц бие

ахмад настан, ХБИ ба хүүхэд, өнчин хүүхдийг

асрамжилж буй иргэнд сар бүр олгогдож байгаа

20000 төгрөгийн тэтгэмж хэвээр үлдэнэ.

Хамрагдах хүний тоо, зарцуулагдах хөрөнгийн

хувьд өөрчлөлт гарахгүй бөгөөд жилд 25,6

мянган хүнд 7,3 тэрбум төгрөг зарцуулна.

Нийгмийн халамжийн шинэчлэл

Нийгмийн халамжийн шинэчлэл

Хүүхэдтэй өрхийн тэтгэмж:

Жирэмсэн эхийн сар бүрийн 20000 төгрөг, хүүхэд бүрт

сар бүр олгох 3000, улирал бүр олгох 25000, шинэ

төрсөн хүүхдэд нэг удаа олгох 100000 төгрөг, ихэр

хүүхдэд жил бүр олгодог 60000 төгрөгийн тэтгэмжийг

нэгтгэж, хүүхэдтэй өрхийн тэтгэмж болгох төсөл

хийсэн.

Энэ тэтгэмжийг 5 сартай жирэмсэн эх болон 18 хүртэл

насны хүүхэдтэй өрх бүрт сар бүр олгоно. Хүүхдийн

тооноос хамаарч өсөн нэмэгдэх зарчмыг баримтална.

/Нэг дэх хүүхдэд 5000, хоѐр дахь хүүхдэд 8000, гурав

дахь болон түүнээс дээшхи хүүхдэд 11000 гэх.мэт /

Нийгмийн халамжийн шинэчлэл

Хүүхэдтэй өрхийн тэтгэмж /үргэлжлэл/:

Өсөн нэмэгдэх зарчмаар хүүхэдтэй өрх бүрт тэтгэмж олгох нь:

Нэгд, хүүхдийн эрхийг олон улсын конвенцид заасан хэмжээнд хамгаалах, хоѐрт, хүүхдээс гэр бүлд ирж буй зардлын ачааллыг хуваалцах замаар олон хүүхэдтэй өрхийг дэмжиж ядуурлаас хамгаалах гуравт, хүн амын өсөлтийг дэмжих ач холбогдолтой

Энэ тохиолдолд намуудын сонгуулийн амлалтууд хэлбэрийн хувьд өөрчлөгдөнө. Олон хүүхэдтэй өрхийг түлхүү дэмждэг нийтлэг зарчимд нийцнэ.

Хүүхэдтэй өрхийн тэтгэмжид 490,0 мянган өрх хамрагдаж, 105,9 тэрбум төгрөг зарцуулагдана.

Нийгмийн халамжийн шинэчлэлЯдуу өрхийн тэтгэмж :

Шинэ гэр бүлийн тусламж болон түлээ нүүрсний

хөнгөлөлт зэрэг ядуу өрхөд олгож байгаа жижиг

тусламжийг нэгтгэж, хэмжээг нэмэгдүүлэх замаар

ядуу өрхийн тэтгэмжийг шинээр бий болгох юм.

Ядуу өрхийг Орлогыг орлуулан тооцох аргаар

тодорхойлно.

Орлогыг орлуулан тооцох арга - өрхийн хэрэглээний

сагснаас амьжиргааны түвшинг илэрхийлэхүйц

үзүүлэлтүүд /өрхийн малын тоо, орон сууцны хэлбэр,

ам бүлийн тоо, хөдөлмөр эрхлэлт/- ийг сонгон авч,

тусгайлан боловсруулсан загвар, томъѐо ашиглан

өрхийн орлогын хэмжээг тогтоох арга

Нийгмийн халамжийн шинэчлэл

Ядуу өрхийн тэтгэмж /үргэлжлэл/:

ООТА-гаар ядуу гэж тодорхойлсон өрхөд сар бүртэтгэмж олгоно. Тэтгэмжийн хэмжээг тогтоохдооядуу өрхийн амьжиргааны түвшин, тэтгэмжолгосноор хүргэх түвшин хоѐрын зөрүүг харгалзанүзнэ. Ойролцоогоор 100,0 мянган өрх хамрагдаж,40,0-45,0 тэрбум төгрөг зарцуулна гэжбарагцаалан тооцож байгаа. Нарийвчилсан тоомэдээллийн санг бүрдүүлсний дараа тодорхойболно.

Энэ тэтгэмж ядуурлыг бууруулахад чухалнөлөөтэй гэж үзэж байна.

Нийгмийн халамжийн тэтгэмж

Шилжилтийн болон туршилтын тэтгэмж:

Нийгмийн халамжийн салбарт янз бүрийн

шинэчлэл, туршилт хийх ажил тасралтгүй явагдах

учиртай.

Шинэчлэлийг тодорхой хугацаанд, тодорхой

хэсэгт туршиж давуу болон сөрөг талыг нь

тодорхойлохгүй, шинэчлэлийн явцад хүртэж

байсан зүйлээ алдаж байгаа хүмүүст зориулж

завсрын “зөөллөх” арга хэмжээ авахгүй бол

шинэчлэл амжилтгүй болдог сургамж байна.

Нийгмийн халамжийн тэтгэмж

Шилжилтийн болон туршилтын тэтгэмж/үргэлжлэл/:

Энэ тэтгэмж нь түр шинжтэй.

Тухайлбал, хүүхэдтэй өрхийн тэтгэмжийг бийболгосон нөхцөлд авч байсан тэтгэмжийн хэмжээнь буурч байгаа нэг ба хоѐр хүүхэдтэй өрхөдтодорхой хугацаанд алдаж байгаа орлогыг ньнөхөх түр тэтгэмж байж болох юм. Шинэчлэлийнбусад арга хэмжээнд ч энэ тэтгэмж хэрэгтэй.Тухайн үеийн хэрэгцээнээс хамааруулж, хөрөнгөтөсөвлөх боломжтой.

Нийгмийн халамжийн шинэчлэлОнцгой тохиолдлын тэтгэмж:

Өмнөх хуулиар олгож байсан гэнэтийн аюул, ослын улмаасорон гэргүй болсон өрх, иргэнд үзүүлэх тусламж, ганц биеахмад настан, ХБИ-ний оршуулга гэх зэрэг тэтгэмж,тусламжийг онцгой тохиолдлын тэтгэмж болгож өөрчлөх

Хорихоос суллагдсан иргэн, тэнэмэл амьдралтай орон гэргүйхүмүүс, асрамжийн газраас гарч байгаа өнчин залуусийгнийгэмшүүлэх зэрэг тохиолдлыг үүнд хамруулж болох юм.

Тэтгэмж олгох хэрэгцээ, хэлбэрийг уян хатан, орон нутаг,нийгэм хамт олонд тулгуурласан хэлбэрээр тодорхойлох ньзохимжтой.

Хамрагдах хүний тоо, хөрөнгийг урьдчилан тооцох боломжгүйучир жил бүр 7,0-10,0 орчим тэрбум төгрөг төсөвлөх,шаардлагатай тохиолдолд нэмэх байдлаар зохицуулахболомжтой.

Нийгмийн халамжийн шинэчлэлНийгмийн халамжийн үйлчилгээ:

Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээ / одоо байгаа/

Төрөлжсөн асрамжийн үйлчилгээ /одоо байгаа/

Нийгмийн хөгжлийн хөтөлбөр:

Боловсролыг дэмжих халамжийн үйлчилгээ /одоо ХБ-тэй хүүхдийн боловсролыг дэмжих зэрэг зарим хэлбэр бий/

Эрүүл мэндийг дэмжих халамжийн үйлчилгээ /одоо ХБИ,Ахмад настан зэрэгт үзүүлэх зарим тусламж бий/

Хүнс тэжээлийн дэмжлэг /АХБ-ны төсөл хэрэгжиж байгаа, ЭМЯ-ны шугамаар жирэмсэн эх, дутуу жинтэй хүүхдийн нэмэгдэл тэжээлийн арга хэмжээ хэрэгжих ѐстой/

Нийгмийн халамжийн шинэчлэлШинэчлэлийн дараах төсвийн хуваарилалт:

Үйл ажиллагааны төрөл 2010 оны төсөв

/тэрбум/

Эзлэх хувь

Нийгмийн халамжийн тэтгэвэр 25833.6 11,7%

Хүүхэдтэй өрхийн тэтгэмж 105054.9 47,7%

Асаргааны тэтгэмж 7372.8 3,3%

Онцгой тохиолдлын тэтгэмж 7699.5 3,4%

Шилжилтийн үеийн тэтгэмж 23944.2 10,8%

Нийгмийн халамжийн үйлчилгээ,

хөтөлбөр болон бусад зардал 34640.7 15,7%

Алдар цолтой ахмадуудын

нэмэгдлийн хуулийн дагуу олгох15522.2

7,0%

Нийт дүн 220068.0 100,0

Нийгмийн халамжийн

шинэчлэлийн үе шатНийгмийн халамжийн шинэчлэлийг үе шаттайгаар хийх бодитшаардлага байна.

Хүүхэдтэй өрхөд сар бүр олгох тэтгэмж, бусад нэгтгэсэнтэтгэмжийг Орлогыг орлуулан тооцох аргачлал гарахаас өмнөхэрэгжүүлэх боломжтой.

Ядуу өрхөд олгох тэтгэмжийг ядуу өрхийн мэдээллийн санбүрдсэн тохиолдолд нэвтрүүлэх боломжтой. ООТА-ыгболовсруулах, турших, энэ аргачлалын дагуу өрхүүдээсмэдээлэл цуглуулах, боловсруулах, сан бүрдүүлэх зэрэг үешатаар ядуу өрхүүдийн мэдээллийн сан бүрдүүлэхэд дор хаяж18 сарын хугацаа шаардлагатай.

АХБ-ны дэмжлэгтэй хэрэгжиж байгаа Хүнс ТэжээлНийгмийн Халамжийн хөтөлбөрийн хүрээнд орлогыгорлуулан тооцох аргаар өрхийг амьжиргаанытүвшингээр нь эрэмбэлэх ажил хийгдэнэ. /2009.09-2011.01 сар/

ООТА, өрхийн асуулгыг боловсруулах /ДБ, АХБ-ны зөвлөх үйлчилгээ/

Аргачлалыг турших /АХБ –ны дэмжлэг/

Судалгаа хийх чадавхи бий болгох /АХБ/

Асуулгаар мэдээлэл цуглуулах, боловсруулах, өрхүүдийг эрэмбэлэх /ДБ,АХБ/

Ядуу өрхийг тодорхойлох, мэдээллийн

сан бүрдүүлэх / ООТА-ыг хэрэглэх/

Доноруудын тусламж

Нийгмийн халамжийн шинэчлэлийн төлөвлөгөөггаргахад ДБ/АХБ-ны зөвлөхүүд ажилласан.

ООТА-ын үзүүлэлт, томъѐог ДБ-ны экспертүүд хийсэн,өрхийн асуулгыг ДБ,АХБ-ны зөвлөхүүд боловсруулжбайгаа

Хуулийн төсөл боловсруулах болон төсвийн тооцоохийхэд ДБ-ны зөвлөх ажилласан,

ООТА-аар өрхөөс мэдээлэл цуглуулах, мэдээллийнсан бүрдүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө гаргахадАХБ-ны зөвлөх ажилласан

ОН-тэй ажиллах, ухуулга, сурталчилгаанд АХБтуслана./ Гадаадын болон дотоодын зөвлөхүүдажиллаж байгаа/

Доноруудын тусламж Орлогыг орлуулан тооцох аргачлалаар өрхийн

амьжиргааны түвшний мэдээллийн бааз бий

болгох /АХБ-ны хүнс тэжээл, нийгмийн халамжийн

хөтөлбөр-ийн хүрээнд зөвлөх ажиллаж байгаа/

ООТА-аар өрхийн амьжиргааг тодорхойлоход

10,0 орчим тэрбум төгрөг шаардагдана.

Чадавхи бэхжүүлэх арга хэмжээ /ДБ,АХБ –наас

дэмжлэг хүсч байгаа/

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА