สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส

วรรณคดวจกษ

• วชาภาษาไทย รหส ท๓๒๑๐๒

• ชนมธยมศกษาปท ๕

• โดย..ครไทยรฐ โพธพนธ

• กลมสาระการเรยนรภาษาไทย

• โรงเรยนรตนโกสนทรสมโภชบวรนเวศศาลายา ฯ

ลลตตะเลงพาย

ค าชแจง

ล ลตตะเลงพายเปนวรรณคดสมยกรงศรอยธยา ศพทบางค ายากแกการเขาใจ จงจดท า PWP ประกอบ การเรยนโดยมค าแปลอยางยอๆ ของแตละตอน และมค าศพทประกอบเพอใหนกเรยนศกษา และอานเขาใจยงขน จะท าใหนกเรยนเกดความประทบใจในความงามของวรรณคดไทย อนควรแกการอนรกษ ใหคนรนหลงไดชนชมและเหนความเกงกลาสามารถของกษตรยไทย

ประวตผพระนพนธ

ลกษณะการประพนธ

เรองยอ/ค าประพนธ

แบบทดสอบ/กจกรรม

ความรเสรม

ภาค ๑

เคลอนทพจบความตามทมา

ลลต...ตะเลงพาย ค าวา “ตะเลง” หมายถง มอญ

“พาย” หมายถง แพ “ตะเลงพาย” จงแปลวา “มอญแพ” ทงนเพราะในสมยสมเดจพระนเรศวร-มหาราช มอญตกเปนเมองขนของพมา และพมาไดยายราชธานมาอยทเมองหงสาวดเพอควบคมดแลพวกมอญไดสะดวกการสงครามระหวางไทยกบพมาในสมยพระนเรศวรมหาราชดงปรากฏในวรรณคดเรองน “ไทยมชยชนะ”

แมวาพมาไดเกณฑพวกมอญมาในกองทพ เปนจ านวนมาก ค าวา “ตะเลงพาย”

จงหมายถง “พมาแพนนเอง”

ลลต...ตะเลงพาย

วรรณคดเรอง นด าเ นนเรองตามพระราชพงศาวดารฉบบพนจนทนมาศ (เจม) (ซงเปนพระราช-พงศาวดารอยธยาทน ามาช าระ และเรยบเรยงใหไดเนอหาทครบถวนสมบรณในสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช และเปนฉบบทถอเปนหลกกนมา) ดงปรากฏในรายตอนตนเรองวา “จกด าเนนในเบ อง เรองราชพงศาวดาร บรรหารเหตแผนภ ชพระยศเจาหลา...”

ลลต...ตะเลงพาย

ล ล ต ต ะ เ ล ง พ า ย แ ต ง ข น โ ด ย มจดประสงคเพอเฉลมพระเกยรตสมเดจพระ-นเรศวรมหาราช ดงความในรายตนเรองวา “...เฉลมพระเกยรตผานเผา เจาจกรพรรดแผน

สยาม สมญานามนฤเบศ นเรศวรนรนทร...”

และในโคลงสสภาพทายเรองวา “จบกลอนเกลาพากยอาง อภปราย

เถลงเกยรตราชบรรยาย ยศไท”

ลลต...ตะเลงพาย พระประวตผนพนธ

ผนพนธลลตตะเลงพาย คอ สมเดจพระมหาสมณเจา-

กรมพระปรมานชตชโนรส กวผแตงไดบอกนามไวชดเจน

ในโคลงกระทตอนทายเรอง ดงน ๕/๔

กรมหมนนชตเชอ กววร

ชโนรส มงมหศร เสกให

ศรสคต พจนสนทร เถลงลกษณ นนา

ขตตยวงศ ผจงโอษฐไว สบหลาอยาศนย

ลลต...ตะเลงพาย

นอกจากนมผชวยแตง คอ พระองค เจ ากป ษฐ า ข ต ต ย ก ม า ร เ ป นพ ร ะ ร า ช โ อ รส ใ นพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยและเจาจอมมารดาอมพา ดงระบในเรองวา

“ไพบลยโดยบทเบอง โบราณ รดนา รงสฤษฏพระหลานต ตอบาง กปษฐาขตตยกมาร สมมต นามนา หนอบพตรเจาชาง เผอกผสามทรง”

ลลต...ตะเลงพาย

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชต

ชโนรส เปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระพทธยอด

ฟาจฬาโลกมหาราช ประสตแตเจาจอมมารดาจย เมอวน

เสารท ๑๑ ธนวาคม พ.ศ. ๒๓๓๓ พระนามเดมคอ

พระเจาลกยาเธอ พระองคเจาวาสกร ๕/๓

เมอมพระชนมายได ๑๒ พรรษา ไดบรรพชาเปน

สามเณร ณ วดพระศรรตนศาสดาราม แลวเสดจไป

ประทบ ณ วนพระเชตพนวมลมงคลาราม ทรงศกษา

ภาษาไทย ภาษาขอม ภาษาบาล วชาโบราณคด

ตลอดจนวชาลงเลขยนตตางๆ จากส านกสมเดจพระวนรต

(พนรตน) วดพระเชตพนฯ นน

ลลต...ตะเลงพาย

ตอมาใน พ.ศ. ๒๓๕๔ พระองค

ผนวชเปนพระภกษ ฉายาวา “สวณณรงส”

และประทบ ณ วดพระเชตพนฯ สบมาจน

ตลอดพระชนมาย

พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลา-

นภาลย ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ตงพระ

เจานองยาเธอพระองคเจาวาสกร เปนอธบด

สงฆวดพระเชตพนฯ และทรงสถาปนาเปน

“กรมหมนนชตชโนรส ศรสคตขตตยวงศ”

๕/๖

ลลต...ตะเลงพาย

ในสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ไดม

การบรณปฏสงขรณวดพระเชตพนฯ และรวบรวมวชา

ความรดานตางๆ มาจารกลงในแผนศลาประดบไวตาม

ระเบยงและผนงภายในเพอใหเปนแหลงวทยาการส าหรบ

ประชาชน

วดพระเชตพนฯ จงนบวาเปน “มหาวทยาลยแหง

แรกของเมองไทย” การจารกวชาการดงกลาว กรมหมนน

ชตชโนรสทรงนพนธต าราตางๆ ไวหลายเรอง เชน ต ารา-

ฉนทวรรณพฤตและมาตราพฤต, โคลงภาพฤาษดดตน,

โคลงจารกศาลาราย, โคลงจารกพระมหาเจดย,

โคลงภาพคนตางภาษา เปนตน

ลลต...ตะเลงพาย

เมอพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวขน

ครองราชยใน พ.ศ. ๒๓๙๔ ทรงสถาปนากรมหมนน

ชตชโนรสขนเปน กรมสมเดจพระปรมานชตชโนรส”

ต าแหนงสกลมหาสงฆปรณายก สมเดจพระสงฆราชเจา

องคท ๗ แหงกรงรตนโกสนทร พระองคสนพระชนม

ในสมยรชกาลท ๔ เมอ พ.ศ. ๒๓๙๖ สรพระชนมายได

๖๓ พรรษา

หลงจากสนพระชนมแลว ๖๘ ป คอใน พ.ศ.

๒๔๖๔ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรง

พระกรณาโปรดเกลาฯ สถาปนาขนเปน “สมเดจพระ

มหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส”

ลลต...ตะเลงพาย

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส ทรงมความรแตกฉานทงทางคดโลกและคดธรรมทรงไดรบพระเกยรตคณยกยองวาเปน “รตนกว” แหงกรงรตนโกสนทร ทรงมพระปรชาสามารถอนเชยวชาญยงในการทรงนพนธค าประพนธประเภทตางๆ งานพระนพนธจงมเปนจ านวนมาก ทงโคลง ฉนท กาพย ราย กลอน และรอยแกว ทก-เรองลวนมคณคาดานวรรณศลปและมเนอหางดงาม เปนมรดกอนล าคาทอนชนควรรกษา พระนพนธซงเปนทรจกแพรหลาย ไดแก สรรพสทธค าฉนท กฤษณาสอนนองค าฉนท สมทรโฆษค าฉนทตอนปลาย รายยาวมหาเวสสนดรชาดก (หลายกณฑ) ปฐมสมโพธกถา และลลตตะเลงพาย

ลลต...ตะเลงพาย

สมเด จพระมหาสมณเ จา กรม -พระปรมานชตชโนรส ทรงมความรแตกฉานทงทางคดโลกและคดธรรมทรงไดรบพระเกยรตค ทรงได รบการยกยองจากองคการวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ว าพระอง ค เ ปนบคคลด เ ด นท า ง ด า น วฒน ธ ร ร ม ข อ ง โ ล กป ร ะ จ า ป พ.ศ. ๒๕๓๓

ลกษณะค ำประพนธ แตงเปนลลตสภาพ ประกอบดวยรายสภาพและโคลง

สภาพ (ไดแก โคลงสองสภาพ โคลงสามสภาพ และโคลงส

สภาพ) แตงปนกนโดยรอยโคลงสงสมผสระหวางบทโดย

ตลอด ดงน โคลง ๔ สงสมผสระหวางบทกบโคลงสาม เบองบรมขตตยทองทอง แถวธาร พระจกไลลยลาญ เศกไสร รปบอรอราญ ฤทธราช เลยพอ พอจกชาญชเยศได ดงทาวใฝฝน

ครนบดนทรดาลได สดบพยากรณไท ธราชแผวบนเกษม

ค าประพนธแตละชนดมคณะและสมผสบงคบ

ดงน

แผนผงของโคลงสองสภาพ

สมผสระหวางบท (ค ารบสมผสระหวางบทจะใชค าท ๑ หรอ ๒ หรอ ๓ กได)

ตวอยำงค ำประพนธ

เจบจาบลบมเศรา ไปกปางจกเตา แขกนองคนถนอม แมนา ตรอมกระออกช า ปวดปมฝหวขว า บงไดเยยไฉน นนา

แผนผงของโคลงสามสภาพ

ค ำรบสมผสในวรรคท ๒ จะใชค ำท ๑ หรอ ๒ หรอ ๓ กได

ตวอยำงค ำประพนธ

พวกพลทพรามญ เหนไทยผนหนหนา ไปบหยดยงชา ตนตอนแตกฉาน นานนา ไปแจงการแหงเลห เทหกลไทยใชนอย ตางเรงตดเรงตอย เรงเตาตนตาม มานา

แผนผงของโคลงสสภาพ

ตวอยาง อาองคจกรพรรดผ เพญยศ แมพระเสยเอารส แกเสยน จกเจบอระระทด ทกขใหญ หลวงนา ถนดดงพาหาเหยน หนกลงไกลองค

แผนผงของรายสภาพ

จบดวยโคลงสภาพ (ตรงชวงทขดเสนใต คอ โคลงสองสภาพ)

ขอบงคบ ราย ๑บท จะยาวกวรรคกได แตละวรรคมจ านวนค าวรรคละ ๕ ค าการสงสมผส ใหค าสดทายของวรรคหนาสงสมผสไปยงค าท ๑ หรอ ๒ หรอ ๓ (ค าใดค าหนง) ในวรรคถดไป ตอเนองกนไปเชนนทกวรรค ถาค าสงสมผสมรปวรรณยกตใด ค ารบสมผสควรใชรปวรรณยกตนนดวย (ใหสงเกตจากตวอยางทยกมา) เวลาจบบท ตองจบดวยโคลงสองสภาพ (ตามชวงทขดเสนใตใหเหน)

ตวอยาง พระอาวรณหวนเทวษ ถงอคเรศแรมเวยง พลางเมลเมยงไมเขา

โดยล าเนาแดนเถอน เคลอนแสนยาโจษจน ลต าบลสงคลา ปาระหงดงดอน พศศขรรายเรยง เพยงสดสายเมฆเมล เนองเนนเนนไศล สงไสววายฟา ชอ าอาหาวหน ...ฯลฯ พฤกษาเสยดสกง เสยงเสนาะยงอยางพณ พระยลยนพศวง ถวลถงองคอคเรศ ยามดรเยศจ าเรยง ประสานเสยงถวายซอ พงพอใจพอกรรณ ธ กจาบลบมเบอ เหงอเนตรตกอกช า เหลอทกขเหลอทกล า เทวษไวไปม แมเอย

๕/๒

ภาค ๒ เดนทพ จบเรอง

เนอเรองยอ

เรมเรองดวยบทประณามพจนยอพระเกยรตยศพระเจาแผนดน และกลาวถงสมเดจพระนเรศวรมหาราชเสดจขนครองราชยตอจากรพระราชบดา (สมเดจพระมหาธรรมราชา) พระเอกาทศรถผเปนพระอนชาไดเปนพระมหาอปราช พระองคทรงปรารภจะไปตเมองเขมรซงมกเอาใจออกหางเสมอ

ทางฝายพมา พระเจาหงสาวดทรงปรารภวาจะมาตกรงศรอยธยา เพราะเหนวาเพงผลดเปลยนแผนดน พระมหาอปราชพระราชโอรสจงจ าตองยกทพมาตไทยโดยเดนทพมาตงคายทต าบลตะพงตร

เนอเรองยอ

สมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงทราบขาวศก ขณะเตรยมทพไปรบเขมร จงทรงเคลอนทพไปตงรบพมาทหนองสาหราย ทพหนาของไทยปะทะทพหงสาวด สมเดจพระนเรศวรทรงเคลอนทพหลวงและไดเขาชนชางกบพระมหาอปราชา ทรงไดชยชนะ ทพหงสาวดแตกพาย เมอเสรจศกทรงปนบ าเหนจทหาร และปรกษาโทษแมทพนายกองทตามเสดจไมทน ปลอยพระองคและพระอนชาตกอยทามกลางวงลอมของพมา

เนอเรองยอ

เนอเรองยอ สมเดจพระวนรตวดปาแกวทลขอพระราชทานอภยโทษแกแมทพนายกองเหลานน พระองคพระราชทานให แตใหแมทพนายกองทงหลายแกตวโดยยกทพไปตเมองทวาย มะรด และตะนาวศร ตอมาเมองเชยงใหมสงทตมาขอเปนเมองขน ตอนทายเรองเปนเนอความยอพระเกยรตสมเดจพระนเรศวรททรงด ารงพระองคอยในทศพธราชธรรม ๑๐ ขอ ราชสดด ๕ ขอ และจกรพรรดวตร ๑๒ ขอ ตอนจบบอกนามผนพนธ

เนอเรองยอ ลลตตะเลงพายเปนวรรณคดทมเนอเรองคอนขางยาว ด าเนนเรองโดยใชรายและโคลง (ทงโคลงสอง โคลงสาม และโคลงส) ในทนจงขอกลาวถงเนอเรองพรอมทงยกค าประพนธมาประกอบเพยงบางสวนเพอใหไดเหนคณคาดานตางๆ ของวรรณคด อนเปนงานพระนพนธทดเยยมของสมเดจพระมหา-สมณเจากรมพระปรมานชตชโนรส

แบบทดสอบ กจกรรมการเรยนรท ๑ ค าสง จงเตมค าหรอขอความลงในชองวางใหถกตอง ๑.ผแตง “ลลตตะเลงพาย” ทรงมพระนามเดมวา...................................................... ๒.ผแตง “ลลตตะเลงพาย” ทรงเปนพระราชโอรสใน.............................................. และ...................................................................... ๓.ผแตง “ลลตตะเลงพาย” ไดบรรพชา และอปสมบททวด .................................... ๔.ต าแหนง “พระมหาสมณเจา” ของผแตง พระมหากษตรยผทรงพระราชทานคอ........ ๕. เหตใดผแตงจงไดรบยกยองเปน “รตนกว” แหงกรงรตนโกสนทร....................

๖. ตะเลงพาย หมายถง................................................................................... ๗. เรอง “ลลตตะเลงพาย” มผชวยแตง พระนามวา....................................... ๘. ลลตสภาพ ประกอบดวยค าประพนธประเภท........................................... ๙.รายสภาพเปนรายทบงคบ วรรคละ .............ค า และจบดวยค าประพนธ ประเภท....................................... ๑๐.ใหเขยนแผนผงรายสภาพ จ านวน ๑ บท พรอมทงลกษณะบงคบ ......................................................................................................................... ๑๑.ใหเขยนแผนผงโคลงสองสภาพ จ านวน ๑ บท........................................

แบบทดสอบ

๑.พระเจาลกยาเธอ พระองคเจาวาสกร ๒.พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก และเจาจอมมารดาอย ๓.บรรพชา ณ วดพระเชตพนวมลมงคลาราม และอสมบท ณ วดพระศรรตนศาสดาราม

๔.พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ๕.พระองคทรงมพระปรชาสามารถในการทรงนพนธค าประพนธประเภทตาง ๆ และมงานนพนธ จ านวนมาก ๖.พมาแพ ๗.พระองคเจากปษฐาขตตยกมาร ๘.รายสภาพ และโคลงสภาพ (โคลงสองสภาพ , โคลงสามสภาพ , โคลงสสภาพ) ๙.วรรคละ ๕ ค า จบดวยโคลงสองสภาพ ๑๐. แผนผงรายสภาพ ๑๑.แผนผงโคลงสองสภาพ

สมผสระหวางบท (ค ารบสมผสระหวางบทจะใชค าท ๑ หรอ ๒ หรอ ๓ กได)

• ตอนทหนง เรมดวยบทกว บทประณามพจน เรมดวยรายยอพระเกยรตพระเจาแผนดนวา

ดวยพระเดชานภาพทรงสามารถปราบศตรใหพายแพไป

เมอเสดจขนครองราชยบานเมองจงสงบรมเยน ผคนในแผนดนลวนกลาวสรรเสรญพระเกยรตคณ

กรอบท ๒ เหตการณทางกรงหงสาวด

เหตการณทางกรงหงสาวด

พระเจานนทบเรง กษตรยพมาทรงทราบขาววาพระมหา-ธรรมราชาสวรรคต จงทรงคาดวากรงศรอยธยาอาจมการชงบลลงกกนระหวางพระนเรศวรกบพระเอกาทศรถ จงรบสงใหพระมหาอปราชาผเปนโอรสยกทพมารกรานไทย แตพระมหาอปราชาไดกราบทลพระราชบดาวา โหรท านายวาพระองคก าลงมเคราะห พระเจานนทบเรงจงตรสประชดวา ถาเกรงจะมเคราะหกใหน าเสอผาสตรมาสวมใสเพอเปนการสรางเคราะห พระมหาอปราชาเกรงพระราชอาญาและทรงอบอาย จงยกทพไปกรงศรอยธยา โดยเกณฑพลจากเชยงใหมและเมองขนตาง ๆ มาชวย จากนนพระองคกเสดจเขาหองเพอไปลาพระสนมดวยความอาลย

กรอบท ๒ เหตการณทางกรงหงสาวด

• ราย ฝายพระนครรามญ ขณฑเขตดาวอสดง หงสาวดบเรศ รวรเหตบมหง

แหงเอกองกดาการ ฝายพสธารอออกทศ วาอดศวรกษตรา มหาธรรมราชนรนทร เจาปถพนทรผานทวป ดบชนมชพพราลย เอารสไทนฤเบศ นเรศวรเสวยศวรรยา แจงกจจาตระหนก จงพระปนปกธาษตร บรรตนหงสา ธกบญชาพภาษ ดวยมวลมาตยากร วานครรามนทร ผลดแผนดนเปลยนราช เยยวววาทชงฉตร เพอกษตรยสองส บรางรเหตผล ควรยาตรพลไปเยอน เตอนประยทธเอาเปรยบ แมนไปเรยบเปนท โจมจยย าภพ เสนนบนกชอบ ระบอบเบองบรรหาร ธกเออนสารเสาวพจน แตเอารสยศเยศ องคอศเรศอปราช ใหยกยาตราทพ กบนครเชยงใหม เปนพยหใหญหาแสน ไปเหยยบแดนปราจน บตรทานยนถอถอย ขอยผ ขาบาทบงส โหรควรคงท านาย ทายพระเคราะหถงฆาต

กรอบท ๒ เหตการณทางกรงหงสาวด

• ฟงสารราชเอารส ธกผะชดบญชา เจาอยธยามบตร ลวนยงยทธเชยวชาญ หาญหกศกบมยอ ตอสศกบมหยอน ไปพกวอนวาใช ใหธหวงธหาม แมนเจาครามเคราะหกาจ จงอยายาตรยทธนา เอาพสตราสตร สวมอนทรยสรางเคราะห ธตรสเยาะเยยงขลาด องคอปราชยนสาร แสนอประมาณมาตยมวล นวลพระพกตรผองเผอด เลอดสลดหมดคล า ช ากมลหมองมว กลวพระอาชญายอบ นอบประณตบทมล ทลลาไทลลาศ ธกประกาศเกณฑพล บอกยบลบมหง ถงเชยงใหมตระบด เรงแจงจดจตรงค ลงมาสหงสา แลวธใหหาเมองออก บอกทกแดนทกดาว บอกทกทาวทกเทศ ทวทกเขตทกขอบ รอบสมามณฑล ทราบนสนธทกแหง ตางตกแตงแสะสาร แสนยาหาญมหมา คลาบรรลเวยงราช แลสระพราศสระพรง คงคบนบเหลอตรา ตางภาษาตางเพศ พเศษสรรพแตงตน ขาศกยลแสยงฤทธ บพตรธเทยบทพหลวง โดยกระทรวงพยบาตร จกยาตราตรเชา เสดจเขานเวศไท เกรยมอระราชไหม หมนเศราศรสลาย อยนา

กรอบท ๒ เหตการณทางกรงหงสาวด

๕/๑

• โคลง ๒ พระผาดผายสหอง หาอนชนวลนอง หนมหนาพระสนม ปวงประนมนบเกลา งามเสงยมเฟยมเฝา อยถาทลสนอง กรตระกองกอดแกว เรยมจกรางรสแคลว คลาดเคลาคลาสมร จ าใจจรจากสรอย อยแมอยาละหอย หอนชาคนสม แมแล ๕/๒

กรอบท ๒ เหตการณทางกรงหงสาวด

กจกรรมการเรยนรท ๒

ค าสง จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว

๑.“หงสาวดบเรศ รวรเหตบมหง แหงเอกองกดาการ”

ขอความนสมพนธกบขอใดมากทสด

ก. หาญหกศกบมยอ ตอสศกบมหยอน

ข. เอารสไทนฤเบศ นเรศวรเสวยสวรรยา

ค. มหาธรรมราชานรนทร เจาปถพนทรผานทวป ดบชนมชพพราลย

ง. เตอนประยทธเอาเปรยบ แมนไปเรยบเปนท โจมจยยาภพ

๒. “ธกบญชาพภาษ ดวยมวลมาตรยากร วานครรามนทร ผลดแผนดนเปลยนราช” “นครรามนทร” หมายถงขอใด

ก. เมองมอญ ข. เมองพมา

ค. เมองไทย ง. เมองเขมร

๓. เมองใดมาชวยพมารบกบไทย

ก.เมองเขมร ค. เมองเชยงราย

ข. เมองเชยงใหม ง. เมองมอญ

๔. “แมนไปเรยบเปนท โจมจยย าภพ” หมายความวาอะไร

ก. ถาสนามรบเรยบด การโจมตกสะดวก

ข. แมเหตการณไมเรยบรอย เปนโอกาสทจะโจมต

ค. หากวาสนามรบไมราบเรยบ กอยาเขาโจมตเลย

ง. แมนมเหตการณเรยบรอย กยกทพกลบโดยเรว

๕.“เปนพยหใหญหาแสน ไปเหยยบแดนปราจน”ขอความทขด เสนใตหมายถงขอใด ก. จงหวดปราจนบร ข. เมองเขมร ค. เมองเชยงใหม ง. เมองไทย ๖. “บตรทานยนถอถอย ขอยผขาบาทบงส” ค าทขดเสนใต หมายถงขอใด ก. คาพดทไพเราะ ข. กลาวโตตอบ ค. ถอยคาพด ง. ถนด ๗. ค าพดในขอใดท าใหผฟง “แสนอประมาณมาตยมวล” ก. เจาอยธยามบตร ลวนยงยทธเชยวชาญ ข. เอาพสตราสตร สวมอนทรยสรางเคราะห ค. ใหยกยาตราทพ กบนครเชยงใหม ง. เลอดสลดหมดคลา ชากมลหมองมว

๘. “เรงแจงจดจตรงค” จตรงคหมายถงอะไร

ก. ทหารสเหลา คอ เหลาชาง มา รถ พลเดนเทา

ข. โชคดสประการ คอ แมทพด อาหารสมบรณ ทหารกลา วนเดอนด

ค. พรสประการคอ อาย วรรณะ สข พละ

ง. อาวธด ไดแก ดาบ ของาว หนาไม ปนไฟ

๙. “คงคบนบเหลอตรา ตางภาษาตางเพศ” ค าวา เพศ ในทนแปลวาอะไร

ก. ภาษาพด ข. อาวธชนดหนง

ค. สตวพาหนะ ง. รปรางหนาตา

๑๐.ขอใดมการใชสญลกษณ แสดงภาพพจน

ก. พระฟงความลกทาว ลาเสดจศกดาว ดงเบองบรรหาร

ข. มาเดยวเปลยวอกอา อายส

ค. กรตระกองกอดแกว เรยมจกรางรสแคลว คลาดคลาสม

ง. สงครามครานหนก ใจเจบจรงนา

ค าตอบ ๑. ค ๒. ค ๓. ค ๔. ข ๕. ง ๖. ข ๗. ข ๘. ก ๙. ง ๑๐. ก

พระเจานนทบเรง ประทานโอวาท ๘ ประการแกพระมหาอปราชา ดงน

๑. อยาเปนคนหเบา

๒. อยาท าอะไรตามใจตนเอง ไมนกถงใจผอน

๓. รจกเอาใจทหารใหฮกเหมอยเสมอ

๔. อยาไวใจคนขขลาดและคนโง

๕. ควรรอบรในการจดกระบวนทพทกรปแบบ ๖. รหลกพชยสงคราม การตงคาย ๗. รจกใหบ าเหนจความดความชอบแกแมทพนายกองทเกงกลา ๘. อยาลดความเพยรหรออยาเกยจคราน

กรอบท ๓ พระเจากรงหงสาวดประทานโอวาท

กรอบท ๓ พระเจากรงหงสาวดประทานโอวาท

• โคลง ๒

พระฟงความลกทาว ลาเสดจศกดาว

ดงเบองบรรหาร

• โคลง ๓

ภบาลอนอ านวย อวยพระพรเลศลน

จงอยธยอยาพน แหงเงอมมอเทอญ พอนา

• โคลง ๔

จงเจรญชเยศดวย เดชะ

ชาวอยธยอยาพะ พอได

จงแพพนาศพระ วรยภาพ พอนา

ชนะแดสองทานไท ธราชเจาจอมสยาม

กรอบท ๓ พระเจากรงหงสาวดประทานโอวาท

สงครามความเศกซง แสนกล

จงพออยายนยล แตตน

อยาลองคะนองตน ตามชอบ ท านา

การศกลกเลหพน ลอเลยวหลอกหลอน

กรอบท ๓ พระเจากรงหงสาวดประทานโอวาท

จงแจงแหงเหตเบอง โบราณ

เปนประโยชนยทธการ กลาวไว

เอาใจทหารหาญ เรงรน อยนา

อยาระคนปนใกล เกลอกกลวขลาดเขลา

หนงรพยหเศกไสร สบสถาน

เจนจตวทยาการ กาจแกลว

รเชงพชยชาญ ชมคาย ควรนา

อาจจกรอนรณแผว แผกแพพงหน

กรอบท ๓ พระเจากรงหงสาวดประทานโอวาท

หนงรบ าเหนจให ขนพล

อนสมรรถมอผจญ จตเสยน

อยาหยอนวรยะยล อยางเกยจ

แปดประการกลเทยร ถองแททางแถลง

กรอบท ๓ พระเจากรงหงสาวดประทานโอวาท

จงจ ำค ำพอไซร สงสอน

จงประสทธสมพร พอให

จงเรองพระฤทธรอน อรรำช

จงพอลกลำภได เผดจดำวแดนสยำม

กรอบท ๓

พระเจากรงหงสาวดประทานโอวาท

กวใชลลาการแตงแบบนราศแตงบทร าพนถงนาง โดยน าธรรมชาตทพระมหาอปราชาไดพบเหนเชอมโยงกบอารมณความรสกของพระองคทมตอพระสนม ใชความเปรยบโดยน าชอดอกไม ตนไม เปนสอพรรณนาความรก และความอาลยตอนางอนเปนทรกไดอยางไพเราะ และสะเทอนอารมณเปนอยางยง ๕/๔

พระมหาอปราชาร าพนถงนาง

• โคลง ๔ มาเดยวเปลยวอกอา อายส

สถตอยเอองคด ละหอย

พศโพนพฤกษพบ บานเบก ใจนา

พลางคะนงนชนอย แนงเน อนวลสงวน

พระมหาอปราชาร าพนถงนาง

• โคลง ๔

พระมหาอปราชาร าพนถงนาง

สลดไดใดสลดนอง แหนงนอน ไพรฤๅ

เพราะเพอมาราญรอน เศกไสร

สละสละสมร เสมอชอ ไมนา

นกระก านามไม แมนแมนทรวงเรยม

• โคลง ๔ พระมหาอปราชาร าพนถงนาง

สายหยดหยดกลนฟง ยามสาย

สายบหยดเสนหหาย หางเศรา

กคนกวนวาย วางเทวษ ราแม

ถวลทกขวบค าเชา หยดไดฉนใด

กจกรรมการเรยนรท ๓ ค าชแจง ใหนกเรยนยกตวอยางบทประพนธทมความหมายเกยวกบโอวาท ๘ ประการตอไปน (ขอ ๑ – ๘)

๑. อยาหเบา ๒. อยาท าอะไรตามใจตนเอง ๓. ใหเอาใจทหาร ๔. อยาไวใจคนขลาด ๕. รอบรกระบวนการจดทพ ๖. รหลกต าราพชยสงคราม ๗. ใหรางวลทหารทมความสามารถ ๘. จงพากเพยร อยาเกยจคราน ๙. “สละสละสมร เสมอชอ ไมนำ” ค าประพนธนใชศลปะในการแตงอยางไร ๑๐.“สำยหยดหยดกลนฟง ยำมสำย” ค าประพนธนใชศลปะในการแตงอยางไร

ค ำตอบ ๑. จงพออยายนยล แตตน ๒. อยาลองคะนองตน ตามชอบ ท านา ๓. เอาใจทหารหาญ เรงรน อยนา ๔. อยาระคนปนใกล เกลอกกลว ขลาดเขลา ๕. หนงรพยหเศกไสร สบสถาน ๖. รเชงพชยชาญ ชมคาย ควรนา ๗. หนงรบ าเหนจให ขนพล ๘. อยาหยอนวรยะยล อยางเกยจ ๙. การใชค าซ า ๑๐. การใชค าซ า

ตอนทส สมเดจพระนเรศวรทรงปรารภเรองตเมองเขมร

ขณะนนสมเดจพระนเรศวรทรงประทบอยททองพระ-โรง ทรงไตถำมทกขสขของมวลพสกนกร ขนนำงทงหลำย ตำงถวำยควำมเหนแดสมเดจพระนเรศวร พระองคทรงตดสนคดควำมใหลลวงไปตำมแบบอยำงยตธรรม

เสรจแลวทรงปรกษำขนนำง เพอเตรยมทพไปปรำบเขมรวำควรยกไปเมอไรด โดยใหเกณฑก ำลงพลมำจำกทำงใต

กรอบท ๔

ลางรายของพระมหาอปราช

พระองคทรงหวงแตศกมอญพมา เกรงวาจะยกมาตกรงศรอยธยา จงมอบหมายใหพระยาจกร เปนผดแลกรงศรอยธยาในระหวางทท าศกกบเขมร ใหตงใจรกษาเมองไว พระองคจะรบกลบมาปกปองแผนดนสยาม โดยไว

พระองคทรงปลอบพระองควา พมาเพงแพไทยกลบไปเมอตนป คงไมยกกลบมาภายในปนหรอก เหลาขนนางยงไมไดตอบพระราชบรรหาร ทนใดนนทตจากเมองกาญจนบรกมาถง

กรอบท ๔

ลางรายของพระมหาอปราช

- ลางรายของพระมหาอปราชา พระมหาอปราชายกทพมาถงอ าเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร เกดเหตราย ลมเวรมภา (ลมทเกดจากอ านาจเวรกรรม) พดฉตรบนหลงชางทรงหก พระมหาอปราชาทรงหวนพระทย จงทรงใหโหรมาท านายเหตการณดงกลาว

โหรทงหลายตางตระหนกวาเปนเหตรายแรง ถาทลความจรงเกรงจะไดรบโทษ จงทลวาเหตการณนเกดในยามเชาไมด แตเกดในยามเยนนนด

กรอบท ๔

ลางรายของพระมหาอปราช

พระฝนทกขเทวษกล ำ แกลครวญ

ขบคชทบจรจวน จกเพล

บรรลพนมทวน เถอนท น นนำ

เหตอนำถหนกเอ อำจใหชนเหน

เกดเปนหมอกมดหอง เวหำ หนเฮย

ลมชอเวรมภำ พดคลม

หวนหอบหกฉตรำ คชขำด ลงแฮ

แลธลกลดกลม เกลอนเพ ยงจกรผน

กรอบท ๔

ลางรายของพระมหาอปราช

พระพลนเหนเหตไซร เสยวดวง แดเฮย

ถนดดงภผาหลวง ตกตอง

กระหมาหระเหมนทรวง สนซด พกตรนา

หนกหฤทยทานรอง เรยกใหโหรทาย

กรอบท ๔

ลางรายของพระมหาอปราช

ทงหลายลวนจบแจง เจนไสย ศาสตรแฮ

เหนตระหนกแนใน เหตหาว

จกทลบทลไท เกรงโทษ ทานนา

เสนอแตดกลบราว เกลอนรายกลายด

เหตนผดเชาชว ฉกเขน

เกดเมอยามเยนด ดอกไท

อยาขนอยาล าเคญ ใจเจบ พระเอย

พระจกลลาภได เผดจเสยนศกสยาม ฯลฯ

กรอบท ๔

ลางรายของพระมหาอปราช

กจกรรมการเรยนรท ๔ *********************

ค าสง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน ๑. พระมหาอปราชา ยกทพมาถง “พนมทวน” เวลาใด.... ๒. อ าเภอพนมทวน อยในจงหวดใด.... ๓. ใหยกตวอยางบทประพนธทกลาวถงเหตรายของพระมหาอปราชา.... ๔. ลมเวรมภา หมายถง.... ๕. “ทงหลายลวนจบแจง เจนไสย ศาสตรแฮ”

จากบทประพนธนหมายถงใคร.... ๖. “พระพลนเหนเหตไซร เสยวดวง แดเฮย

ถนดดงภผาหลวง ตกตอง”

จากบทประพนธนมโวหารใด... ๗. บทประพนธใด ทกลาวถงค าท านายของโหร.... ๘. เหตใดโหรจงไมทลความจรงเกยวกบค าท านาย.....

ค าตอบ ๑. ใกลค า ๒. กาญจนบร ๓. เกดเปนหมอกมดหอง เวหา หนเฮย ลมชอเวรมภา พดคลม หวนหอบหกฉตรา คชขาด ลงแฮ แลธลกลดกลม เกลอนเพยงจกรผน ๔. ลมทเกดจากอ านาจเวรกรรม ๕. โหร ๖. อปมาโวหาร ๗. เหตนผดเชาชว ฉกเขน เกดเมอยามเยนด ดอกไท อยาขนอยาล าเคญ ใจเจบ พระเอย พระจกลลาภได เผดจเสยนศกสยาม ฯลฯ ๘. เกรงจะไดรบโทษ

กรอบท ๕

พระมหาอปราชาร าพงถงพระบดา

พระมหาอปราชาทรงร าพงถงพระบดาวา หากตองทรงเสยโอรส คอพระมหาอปราชาแกขาศก พระเจานนทบเรงคงจะทรงเสยพระทยและทรงเปนทกขยง แผนดนมอญกจะไมมผมาปกปอง ดวยพระเจานนทบเรงกทรงชราภาพแลว เกรงวาจะแพขาศก หากพระมหาอปราชาสนพระชนมในสงครามครงนทรงเปนหวงวาจะไมมใครมาเกบพระศพ พระเจานนทบเรงกจะไมมคคดในการท าศกสงคราม พระคณของพระเจานนทบเรงนนมากเกรงวาจะไมไดตอบแทน

กรอบท ๕

พระมหาอปราชาร าพงถงพระบดา

สระเทนสระทกแท ไทถวล อยเฮย ฤาใครคลายใจจนต จดสรอย ค านงนฤบดนทร บตเรศ พระแฮ พระเรงลานละหอย เทวษไหโหยหา อาจอมจกรพรรดผ เพญยศ แมพระเสยเอำรส แกเสยน จกเจบอระระทด ทกขใหญ หลวงนา ถนดดงพาหาเหยน หนกลงไกลองค

กรอบท ๕

พระมหาอปราชาร าพงถงพระบดา

ณรงคนเรศวรดาว ดสกร ใครจกอาจออกรอน รบส เสยดายแผนดนมอญ พลนมอด มวยแฮ เหตบมมอผ อนตานทานเขญ เอนดภธเรศเจำ จอมถวลย เปลยวอระราชรน- ทดแท พระชนมชรำครน ครองภพ พระเอย เกรงบพตรจกแพ เพลยงพล าศกสยาม

กรอบท ๕

พระมหาอปราชาร าพงถงพระบดา

สงครามครานหนก ใจเจบ ใจนา เรยมเรงแหนงหนาวเหนบ อกโอ ลกตายฤใครเกบ ผฝาก พระเอย ผจกเทงทโพล ทเพลใครเผา พระเนานคเรศอา เอองค ฤาบมใครคง ครอน จกรจกเรมรงค ฤาล แลวแฮ พระจกขนจกขอน จกแคนคบทรวง

กรอบท ๕

พระมหาอปราชาร าพงถงพระบดา

พระคณตวงเพยบพน ภวดล เตมตรลอดแหลงบน บอนใต พระเกดพระกอชนม ชบชพ มานา เกรงบทนลกได กลบเตาตอบสนอง

กจกรรมการเรยนรท ๕ ค าสง จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว ๑. “อาจอมจกรพรรดผ เพญยศ แมพระเสยเอารส แกเสยน” จากบทประพนธน ค าวา “เอารส” หมายถงใคร ก. พระนเรศวร ข. พระเอกาทศรส ค. พระมหาอปราชา ง. พระเจานนทบเรง ๒. “ณรงคนเรศวรดาว ดสกร ใครจกอาจออกรอน รบส เสยดายแผนดนมอญ พลนมอด มวยแฮ เหตบมมอผ อนตานทานเขญ” บทประพนธนใหขอคดเหนอยางไร ก. ทกสงทกอยางยอมผนแปร ข. พมาไรคนมฝมอ ค. พมาคดแตจะรบกบไทย ง. ไมมใครคดอยากท าสงครามอก ๓. “ลกตายฤใครเกบ ผฝาก พระเอย ผจกเทงทโพล ทเพลใครเผา” จากบทประพนธน “เทง” หมายถงอะไร ก. ลอยตามน า ข. ทงไว ค. เกบไว ง. พลบค า

๔. “พระคณตวงเพยบพน ภวดล เตมตรลอดแหลงบน บอนใต พระเกดพระกอชนม ชบชพ มานา เกรงบทนลกได กลบเตาตอบสนอง” จากบทประพนธนชใหเหนเดนชดเรองใด ก. ความกตญญ ข. เกดจนตภาพ ค.ใชค าไดดสละสลวย ง. เกดอารมณหวนไหว ๕. ขอใดเปนโวหารแบบอธพจน ก. พระคณตวงเพยบพน ภวดล เตมตรลอดแหลงบน บอนได ข. อาจอมจกพรรดผ เพญยศ แมพระเสยเอารส แกเสยน ค. ชาวสยามครามเศกสน ทงผอง นายและไพรไปปอง รบเรา ง. มาเดยวเปลยวอกอา อายส สถตอยเอองคด ละหอย

ค าตอบ

๑. ค ๒. ค ๓. ข ๔. ก ๕. ก

กรอบท ๖

พระสบน และพระนมตของสมเดจพระนเรศวร ตอนทหา สมเดจพระนเรศวรทรงเตรยมการสศกมอญ

สมเดจพระนเรศวรตรสวา เราจะไปตเมองกมพชา แตมอญชงสงทพเขามารบเสยกอน ท าใหเราไมไดไปรบกบเขมร ทรงสงใหไปรบกบมอญแทน อนเปนมหรสพอนยงใหญ วาแลว ทรงประกาศใหเมองกาญจนบร เกณฑก าลงพล ๕๐๐ ไปสอดแนมซมดก าลงของขาศก ทเดนทางผานล าน ากระเพน โดยตดสะพานใหขาดเปนทอน ท าลายเชอกสะพานใหขาดลอยเปนทน กอไปท าลายเสยอยาใหมอญจบได

กรอบท ๖

พระสบน และพระนมตของสมเดจพระนเรศวร

ตอนทหา สมเดจพระนเรศวรทรงเตรยมการสศกมอญ

ทนใดนนทตจากเมองตางๆ กสงรายงานศกมาใหพระองคทราบ เปนการสนบสนนขาวนนวาเปนจรง พระนเรศวรทรงยนดทจะไดปราบศตรบานเมอง ทรงปรกษากบเหลาเสนาอ ามาตยวา การศกครงน ควรจะสนอกเมอง หรอตงรบในเมอง เหลาขนนางทงหลายกกราบทลวา พระองคควรเสดจไปท าศกนอกเมองจะดกวา ซงกตรงกบพระทยของสมเดจพระนเรศวร แลวมพระบรมราชโองการ เรยกเกณฑพลจากหวเมอง ตร จตวา กบหวเมองทางใต

กรอบท ๖

พระสบนและพระนมตของสมเดจพระนเรศวร

ตอนทหา สมเดจพระนเรศวรทรงเตรยมการสศกมอญ

ให พระยาศรไสยณรงค เปนทพหนา ม พระราชฤทธานนท เปนปลดทพ มก าลงพล ๕ หมน ทรงสงอกวาใหรบรบโดยเรว หากตานทานไมไหว พระองคจะเสดจมาชวยภายหลง แมทพทงสองกราบบงคมลา แลวยกทพไปต าบลหนองสาหราย เขตจงหวดกาญจนบร แลวตงคายลงตรงชยภมชอ สหนาม เพอรอรบ และหลอกลอขาศกใหตอส ไดยากล าบาก

กรอบท ๖

พระสบนและพระนมตของสมเดจพระนเรศวร

พระสบน และพระนมตของสมเดจพระนเรศวร สมเดจพระนเรศวรเสดจจากกรงศรอยธยาไปขนบกทอ าเภอปากโมก (ปาโมก) จงหวดอางทอง เมอพระองคบรรทมกเกดพระสบนเทพสงหรณวา ...มน าทวมมาจากทศตะวนตก พระองคทรงลยน า พบจระเขใหญจะกดพระองค จงทรงตอสกบจระเขดวยพระแสงดาบ จระเขถกพระนเรศวรฆา น าททวมกกลบแหงเหอดไป... เมอพระองคสรางบรรทมจงทรงใหโหรท านายพระสบน

กรอบท ๖

พระสบนและพระนมตของสมเดจพระนเรศวร ตอนทหา สมเดจพระนเรศวรทรงเตรยมการสศกมอญ

โหรท านายวาเปนพระสบนทเทวดาดลบนดาลใหทรงทราบ น าทไหลเชยวคอกองทพพมา สวนจระเขนนหมายถงพระมหาอปราชา สมเดจพระนเรศวรจะทรงกระท ายทธหตถกบพระมหาอปราชาและทรงมชยชนะ เมอสมเดจพระนเรศวรทรงสดบค าพยากรณของโหรกทรงยนด จากนนทรงเครองตนเสดจพรอมพระอนชาไปยงกองทพทเตรยมไว เกดศภนมต สมเดจพระนเรศวรทอดพระเนตรพระบรมสารรกธาต มแสงสวางงดงามขนาดเทาผลสมเกลยงลอยมาจากทศใต เวยนขวารอบกองทพ ๓ รอบ แลวลอยไปทางทศเหนอ

กรอบท ๖

พระสบนและพระนมตของสมเดจพระนเรศวร ตอนทหา สมเดจพระนเรศวรทรงเตรยมการสศกมอญ

โคลง ๔ เทวญแสดงเหตให สงหรณ เหนแฮ เหนกระแสสาคร หลงลน ไหลลบวนาดอน แดนตก ทศนา พระแตเพงฤาพน ทนานองสาย พระกรายกรยางเยอง จรล ลยมหาวาร เรยวกวาง พอพานพะกมภล หนงใหญ ไสรนา โถมปะทะเจาชาง จกเคยวขบองค

กรอบท ๖

พระสบนและพระนมตของสมเดจพระนเรศวร ตอนทหา สมเดจพระนเรศวรทรงเตรยมการสศกมอญ

โคลง ๒ ครงบดนทรดาลได สดบพยากรณไท ธราชแผวพนเกษม เปรมปรดปราโมทยแท เพราะพระโหรหากแก กลาวตองตามฝน พระพลนทรงเครองตน งามประเสรฐเลศลน แหลงหลาควรชม ชนนา สมเดจอนชานองแกว ทรงสภาภรณแพรว เพรศพรอมเพราตา ยงแฮ

กรอบท ๖

พระสบนและพระนมตของสมเดจพระนเรศวร ตอนทหา สมเดจพระนเรศวรทรงเตรยมการสศกมอญ

ราย สองขตตยายรยาตร ยงเกยราชหอทพ ขนคชขบชางเทยบ

ทวยหาญเพยบแผนภ ดมหมาดาดาษ สระพราศพรอมโดยขบวน

องคอดศวรสองกษตรย คอยนฤขตรพชย บดเดยวไททฤษฎ

พระศรสารรกบรมธาต ไขโอภาสโศภต ชวงชวลตพางผล สม

เกล ยงกลกกอง ฟองฟาฝายทกษณ ผนแวดวงตรงทพ นบค ารบ

สามครา เปนทกษณาวรรตเวยน วายฉวดเฉวยนอมพร ผานไป

อดรโดยดาว พลางบพตรโททาว ทานตงสดด อยนา ...ฯลฯ

กจกรรมการเรยนรท ๖

ค ำสง จงเลอกค ำตอบทถกตองทสดเพยงค ำตอบเดยว ๑. “เทวญแสดงเหตให สงหรณ เหนแฮ เหนกระแสสาคร หลงลน ไหลลบวนาดอน แดนตก ทศนา พระแตเพงฤาพน ทน านองสาย”

จากบทประพนธนแสดงใหเหนวาพระนเรศวรฝนแบบใด ก. บพนมต ข. จตนวรณ

ค. เทพสงหรณ ง. ธาตโขภะ ๒. “ไหลลบวนาดอนแดนตก ทศนา” จากบทประพนธน“แดนตก”หมายถงขอใด ก.พมา ข. มอญ

ค. เขมร ง. ไทย

๓. “พระกรายกรทงเยอง จรล ลยมหาวาร เรยวกวาง พอพานพะกมภล หนงใหญ ไสรนา โถมปะทะเจาชาง จกเคยวขบองค”

จากบทประพนธน ขอใดกลาวไมถกตอง ก. กมภล คอ พระมหาอปราชา ข. เจาชาง คอ เจาพระยาไชยานภาพ ค. วาร คอ กองทพพมา ง. เจาชาง คอ พระนเรศวร ๔. ค าคใดมความหมายตางกน ก. กมภล - สงสมาร ข. สายสนธ - กระแสสาคร ค. ดลกเจาจอมถวลย - ไทเทเวศร ง. ทฤษฎ - ยล ๕. ขอใดไมใชศภนมต ทสมเดจพระนเรศวรทอดพระเนตร ก. สองขตตยายรยาตร ยงเกยราชหอทพ ข. บดเดยวไททฤษฎ พระศรสารรกบรมธาต ไขโอภาสโศภต ค. ชวงชวลตพางผล สมเกลยงกลกกอง ฟองฟาฝายทกษณ ง. นบค ารบสามครา เปนทกษณาวรรตเวยน วายฉวดเฉวยนอมพร

ค ำตอบ ๑. ค ๒. ก ๓. ข ๔. ค ๕. ก

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค

ตอนทหก พระนเรศวรทรงตรวจเตรยมทพ สมเดจพระนเรศวร ใหโหรหาฤกษยามดเพอเคลอนพล ไปรบ หลวงญาณโยคโลกทป ถวายค าพยากรณทลวา พระองคไดจตรงคโชค อาจปราบประเทศตางๆใหแพสงครามได เชญเสดจเคลอนทพในยามเชา วนอาทตยขน ๑๑ ค า ย ารง ๘ นาฬกา ๓๐ นาท ในเดอนย นบเปนฤกษสรมงคล ทรงสดบแลว ใหตรวจทพเตรยมเคลอนพลทางน า มงสต าบลปากโมก จงหวดอางทอง

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทหก พระนเรศวรทรงตรวจเตรยมทพ สมเดจพระนเรศวร และสมเดจพระเอกาทศรถ สรงน าอบหอม แตงพระองคดวยภษาทรงอนสวยงาม นบแตผารดบนพระองค มชายไหวชายแครงสนบเพลา ทบทรวง สะอง ลวนสวยงาม สวมขอพระกรดวยก าไลออน พระธ ามรงคทสวมนวพระหตถทง ๘ ประดบเพชรพลอยแพรวพราวเปนสรง ทรงมงกฎทองประดบเพชร ถอคน-ธนเสดจมาชาๆ กษตรย ๒ พระองคดจดงพระลกษมณกบพระรามรบ

ทศกณฐ และปราบศตรทวทศ

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทหก พระนเรศวรทรงตรวจเตรยมทพ

เมอไดฤกษออกศก โหรตฆองดงกกกอง บรรดาสมณชพราหมณกรายมนตร

ตามคมภร พรอมเปาสงขเปาแตรถวาย เสยงประสานกนเซงแซ จากนนเคลอนพลผานโขลนทวาร พระสงฆสวดชยมงคลคาถาใหมชย และเคลอนทพจนถงต าบลปาก-โมก ทรงปรกษาเหลาขนนางเรองการศก จนลวงเขายามสามกเสดจเขาทบรรทมครนถงเวลา ๑๐ ทม พระองคทรงสบน เปนศภนมต วา.... ...ทรงทอดพระเนตรเหนน าไหลบาทวมปาสง มาทางทศตะวนตก เปนแนวยาวสดสายพระเนตร ขณะพระองคลยกระแสน าอนเชยวกรากนน มจระเขใหญตวหนงมาโถมปะทะ และจะกดพระองค พระองคใชแสงดาบทถอในพระหตถตอสกบจระเข พระองคฟนเขาถกจระเขตาย ทนใดนนสายน าททวมปาอยกเหอดแหง...

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทหก พระนเรศวรทรงตรวจเตรยมทพ เมอตนบรรทม สมเดจพระนเรศวรรบสงใหโหรท านายพระสบนนมตทนท เหลาโหรพยากรณวา พระสบนครงน เกดเพราะเทวดาสงหรณใหทราบเปนนยวา น าซงไหลทวมปาทางทศตะวนตกนนคอกองทพพมา สวนจระเขนนคอพระมหาอปราชา การสงครามนยงใหญ ถงขนาดตองกระท ายทธหตถ การลยกระแสน านนหมายความวาพระองคจะทรงตะลยไลบกเขาไปในหมขาศก จนขาศกแตกพาย

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทหก พระนเรศวรทรงตรวจเตรยมทพ

เมอพระองคสดบฟงค าพยากรณ กมความผองแผวเปนสขใจ และเสดจมายงเกยชางทประทบ ณ พลบพลาในคายหลวง ในระหวางทคอยพชยฤกษอย พระองคทอดพระเนตรเหนพระบรมสารรกธาต สองแสงเรองรอง มขนาดเทาผลสมเกลยง ลอยมาในทองฟาทางทศใต ลอยวนรอบกองทพเปนทกษณาวรรต ๓ รอบ แลวลอยเวยนฉวดเฉวยนกลางฟา ผานไปทางทศเหนอ

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค

ตอนทหก พระนเรศวรทรงตรวจเตรยมทพ

สมเดจพระพนอง ทรงกราบนมสการดวยความปลาบปลมปตยนดยง ทรงพระชางชอ ไชยานภาพ สวนพระเอกาทศรถทรงชาง พลายปราบไตรจกร โดยเสดจน าหนาขบวนสมเดจพระนเรศวร

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเจด พระมหาอปราชทรงปรกษาการศกแลวยกทพเขาประทะทพหนาของไทย

ฝายนายกองลาดตระเวน ซงพระมหาอปราชาใชใหขมาตรวจดทพไทย มสมงอะคราน สมงเปอ สมงซายมวน พรอมทหารมา ๕๐๐ และกราบทลพระมหาอปราชาวา กองทพไทยตงคายอยทหนองสาหราย สมเดจพระนเรศวร และสมเดจพระเอกาทศรถเปนผยกทพมาเอง มรพลประมาณ ๑๗-๑๘ หมน

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเจด พระมหาอปราชทรงปรกษาการศกแลวยกทพเขาประทะทพหนาของไทย

พระมหาอปราชาจงตดสนใจใชวธจโจม หกเอาชยชนะเสยแตแรก เพอเบาแรง แลวลอมกรงศรอยธยา แลวชงราชสมบตในภายหลง จงรบสงใหเตรยมพลใหเสรจตงแต ๓ นาฬกา(ตสาม) พอ ๕ นาฬกา(ตหา) กยกทพกะใหไปสวางกลางทาง รงเชาจะไดเขามทนท พระองคขนประทบพลบพลาทมเกยส าหรบขนชาง เพอประทบชางพระทนงชอ พลายพนธกอ

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเจด พระมหาอปราชทรงปรกษาการศกแลวยกทพเขาประทะทพหนาของไทย

ฝายไทย พระยาศรไสยณรงค กบพระราชฤทธานนท ไดรบพระราชโองการจากสมเดจพระนเรศวร จงยกพลเขาโจมตทพพมาตงแตกลางดก มก าลงพลทงหมด ๕ หมน โดยจดทพดงน

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเจด พระมหาอปราชทรงปรกษาการศกแลวยกทพเขาประทะทพหนาของไทย

ทพหนา มพระสพรรณฯ เปนแมทพ เจาเมองธนบรเปนปกซาย เจาเมองนนทบรเปนปกขวา ทพหลวง พระยาศรไสยณรงคเปนแมทพ ขชางชอพลาย- สรงคเดชะ เจาเมองสรรคบรเปนปกซาย เจาเมองสงหบรเปนปกขวา ทพหลง พระราชฤทธานนทเปนแมทพ ขชางชอชนะจ าบง เจาเมองชยนาทเปนปกซาย พระยาวเศษชยชาญเปนปกขวา

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเจด พระมหาอปราชทรงปรกษาการศกแลวยกทพเขาประทะทพหนาของไทย สามทพจดเกากอง มเหลาทหารสมครรบเปนกองหนน เดนทพจนถงโคกเผาขาว ในเวลาเชา ๗ นาฬกา ไดปะทะกบทพพมา ทงสองผายตางตอสกนอยางกลาหาญ พราผลาญชวตตากกนเกลอนกราด บางแขนขาด บางขาขาด หวขาด ก าลงพมามมากกวาจงโอบลอม กระหนาบไทยทงดานหนาดานหลง ฝายไทยมอยนอย ไมสามารถตานทานไวได จงรบไปถอยไป เสยงอาวธทปะทะกนดงสนกกกอง เหมอนเสยงฟาผา ผนแผนดนทลาย เสยงดงสนโลกจนไมรวาฝายใดแพฝายใดชนะ สองฝายตางเกงกลามาก เหมอนราชสหสกบราชสห

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเจดพระมหาอปราชทรงปรกษาการศกแลวยกทพเขาประทะทพหนาของไทย ...ราย...

ฝายกองตระเวนรามญ อนขนศกธใช ใหเอามามาลาด คอยขาวราชรป ดทพชาวพระนคร จกออกรอนออกรบ จกออกทบออกทาน เอากาการมาบอก แมบออกตอตด จกประชดเมองถง จงสมงอะครานขนกอง รองสมงเปอปลดทพ กบสมงซายมวน ทงสามดวนเดนพล พวกพหลหมมา หารอยมามองความ ยลสยามยาตราทพ อยทารบรายคาย ขอบหนองสหรายเรยบพยห ดกองหนากองหลวง แลทงปวงทราบเสรจ เรวระเหจไปทล แดนเรศรอปราช ครนพระบาทไดสดบ ธ กทราบสรรพโดยควร วานเรศวรกษตรา กบเอกาทศรถ ยกมาแยงรงค แลวพระองคตรสถาม สามสมงนายกอง ถาจกประมาณพลไกร สกเทาใดดตระหนก ตรสซ าซกเขาสนอง วาพลผองทงเสรจ

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเจด พระมหาอปราชทรงปรกษาการศกแลวยกทพเขาประทะทพหนาของไทย

ประมาณสบเจดสบแปดหมน ดดาษดนทงกวาง ครนเจาชางทรงสดบ ธกตรสแกขนทพขนกอง วาซงสองกษตรยกลา ออกมาถารอรบ เปนพยหทพใหญยง คงเขานอยกวาเรา มากกวาเขาหลายสวน จ าเราดวนจโจม โหมหกเอาแตแรก ตใหแยกยนยอย คอยเบาแรงเบามอ เรวเรงฮอเขาหอม ลอมกรงเทพทวารต ชงเอาฉตรตดเขญ เหนไดเวยงโดยสะดวก แลวธสงพวกขนพล เทยบพหลทกทพ สรรพแตยามเสรจ ตสบเอดนาฬกา จกยาตราทพขนธ กนเอารงไวหนา เรวเรงจดอยาชา พรงนเชาเราต เทอญนา...

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเจด พระมหาอปราชทรงปรกษาการศกแลวยกทพเขาประทะทพหนาของไทย

โคลง ๔ เสนรบถอยทาน ทกตน ตางเรงตรวจเตรยมพล ทกผ พลหาญหนหนรณ เรงราน อยแฮ คอยจกขบเคยวส เขนเสยนศกสยาม

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเจด พระมหาอปราชทรงปรกษาการศกแลวยกทพเขาประทะทพหนาของไทย

ครนยามสบเอดแลว เวลา ลเอย องคอครอปราชา หนอไท โสรจสรงรสธารา รวยรน ฉมนา เฉลมวเลปนลบไล เฟองฟงเสาวคนธ

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเจด พระมหาอปราชทรงปรกษาการศกแลวยกทพเขาประทะทพหนาของไทย

ภเบนทรบายบาทขน เกยหอ ขคชชอพทธกอ กาจกลา บเขดบขามขอ เขาเงอด เงอแฮ มนตกตดหลงหนา เสอกเสองสายเสย

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทแปด พระนเรศวรทรงปรกษายทธวธเอาชนะศก

สมเดจพระนเรศวรโปรดใหพราหมณท าพธเบกโขลนทวาร เซนสรวงเทวดา แลพธพลกรรมแกผสาง ทรงสงพระแสงดาบอาญาสทธใหหลวงมหาวชยท าพธตดไมขมนาม ขณะนนทรงไดยนเสยงปนดงมาแตไกล จงโปรดใหหมนทพยเสนาควบมาอยางรวดเรวเพอไปสบขาว หมนทพยเสนาควบมาไปเหนกองทพไทยถอยมาตามทองนาไมเปนขบวน จงจบเอาหมนคนหนงกลบมาเฝาพระนเรศวร

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทแปด พระนเรศวรทรงปรกษายทธวธเอาชนะศก

พระองคตรสถามวา เหตใดจงแพ เขาจงเลาวา รพลทงหมด

เดมทพมาถงโคกเผาขาวเวลา ๑ นาฬกา ไดปะทะกบกองทพมอญซงมก าลงมากกวา ไมสามารถตานทานไวได เมอสมเดจพระนเรศวรทราบ จงปรกษากบเหลาแมทพนายกองวา จะท าอยางไรใหชนะขาศก เหลาแมทพกราบทลใหพระองคจดทพไปหนวงขาศกไว แลวใหพระองคไปตงมนทกรงศรอยธยา ใหขาศกออนก าลงกอนจงคอยเสดจยกทพหลวงออกมาส

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทแปด พระนเรศวรทรงปรกษายทธวธเอาชนะศก

สมเดจพระนเรศวรตรสแยงวา ฝายไทยก าลงแตกพายมา หากสงกองทพไปตานทาน กตองพลอยแตกซ ากลบมาเปนครงทสอง จงรบสงใหถอยรนลงมา โดยไมหยดยงเพอลวงขาศก พมาจะไดประมาทไลตดตามมาไมเปนขบวน แลวคอยยกก าลงสวนใหญออกไปต เหนจะไดชยชนะโดยงาย เหลาแมทพนายกองเหนชอบดวย สมเดจพระนเรศวรรบสงใหหมนทพยเสนา กบหมนราชามาตยไปแจงขาวใหทพหนาทราบ

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทแปด พระนเรศวรทรงปรกษายทธวธเอาชนะศก

ราย ธกตรสตอบมนตร ตรองคดดแผก ฝายเราแตกยนยบ จกสงทพ

ไปทาน พอพลอยฉานสองซ า ค าบอยบหยด ชอบถอยทรดอยารง ใหศกพลงเสยเชง โดยละเลงใจอาจ ยาตรตามตดผดขบวน ควรเรายกออกโรม โหมหกหาญราญรงค คงช านะเศกไสร ไดดวยงายดวยงาม เขายนความยลชอบ นอบประณตแดไท ธใหหมนทพเสนา กบหมนราชามาตย เหนหยราชรบรอน ไปเตอนตอนกองนา เรวเรงลาอยารง ทวยพหลทวทง ทราบขอบรรหาร ทานนา

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทแปด พระนเรศวรทรงปรกษายทธวธเอาชนะศก

โคลง ๒

บนานตางตนผาย ไปบรอรงทาย ถเทาผาดผง มานา ผนหลงแลนแผผาน บมผอยตาน ตอสสกตน หนงนา

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทแปด พระนเรศวรทรงปรกษายทธวธเอาชนะศก

โคลง ๓ พวกพลทพรามญ เหนไทยผนหนหนา ไปบหยดยงชา ตนตอนแตกฉาน นานนา ไปแจงการแหงเลห เทหกลไทยใชนอย ตางเรงตดเรงตอย เรงเตาตนตาม มานา แลหลงหลามเหลอนบ บเปนทพเปนขบวนแท ถวลวาพายจรงแล ไลล าระส าระสาย ยงนา

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

สมเดจพระนเรศวรทรงเคลอนทพตำมเกรดนำค ตำมต ำรำพชยสงครำม ในไมชากปะทะกบขาศก ชางพระทนงทงสองเชอก ไดยนเสยงฆอง กลอง และปนกเรมคกคะนองดวยก าลงตกมน สงเสยงดวยกรยาราเรง ควาญไมสามารถคดทายไวได จงวงฝาเขาไปในหมขาศก แซงทงปกซาย ปกขวา กองหนา แมทพนายกอง และไพรพลไมสามารถตามเสดจได จะมกแตกลางชางกบควาญชาง ๔ คนเทานนทตามเสดจได

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

เมอวงเขาใกลกองหนา สมเดจพระพนองทอดพระเนตรเหนขาศกมจ านวนมากมายเหมอนคลนในมหาสมทร ก าลงไลตามทหารไทยมา จงไสชางพระทนงทงคดวยแรงท เกดจากการตกมน ทงถบทงเตะตะลมบอนทหารพมามอญตายเกลอนกลาด บางสวนกยงปนเขาใส บางกยงธนเขาใส เกดควนกลบทองฟาใหมดมด

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก สมเดจพระนเรศวร ทรงมพระบรมราชโองการแกเทพทงหลาย ตงแตชนฉกำมำพจรตลอดจนพระพรหมทอยในพรหมโลกสบหกชนวา การทพระองคประสตมาในตระกลกษตรยนน กเพอผดงไวซงพระพทธศาสนาใหยงยน และทะนบ ารงกอเกอพระศาสนา เหตใดจงไมชวยท าใหทองฟาใสสวางปราศจากหมอกควน จะไดมองเหนขาศกในสนามรบใหชดกบตาดวยเถด พอตรสจบ กเกดลมครนครนขนในทองฟา พดปนปวน หมอกควนทมดกหายไป สวางไสวจนเหนสนามรบ

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

สมเดจพระนเรศวรทอดพระเนตรเหนขาศกขชางมฉตรกนทง ๑๖ เชอก แตไมทนเหนพระมหาอปราชา จงเรงขบชางพระทนงตามหาพระมหาอปราชา

ณ เบองขวาของพระองค ทรงเหนพญาชางเชอกหนงกนฉตร มพลทหารสเหลาเรยงรายอยคบคง อยใตตนขอย ทรงมพระราชด ารวานาจะเปนขนศกของพมา เพราะแวดลอมดวยรพลทหาร และเครองอปโภคพรงพรอมไปหมด

กรอบท ๗

เคลอนพลตามเกลดนาค ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

พระนเรศวร และพระเอกาทศรถ ขบชางบายหนาเขาพบพระมหาอปราชาผ เปนแขกมาเยอน ขาศกยงปนกราด กระหน าเขาไป แตไมระคายถกตองพระองค กลบแตกตนพลานไปเสยเอง

ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

ราย เคลอนพลตามเกลดนาค ตากเตมทงแถวเถอน เกลอนกลนแสนยาทพ ถบปะทะไพรนทร สวนหสดนอภย เจาพระยาไชยานภาพ เจาพระยาปราบไตรจกร ตรบตระหนกส าเนยง เสยงฆองกลองปนศก อกเอกกองกาหลง เรงค ารนเรยกมน ชนหชหางแลน แปรนแปรแลคะไขว บาทยางใหญดมดวน ปวนกรยาราเรง บ าเทงมนครนครก เขาสศกโรมราญ ควาญคดทายบมอย ววางวงฉบฉว ปลวประเลหสมพาน ส าแสะสารแสนยา ขวาซายแซงหนาหลง ทงทวยพลตนขน ถวนทกมลมวลมาตย ยาตรบทนโททาว ดาวศกสสองสาร ราญศกสสองไท ไรพรยะแหหอม พรอมแตกลางควาญคช ก าหนดสโดยเสรจ เหจเขาใกลกองหนา ขาศกดดาษเดยร

ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

ธระเมยรหมดสกร มอญพมาดาดน เดนดจคลนคลาฟอง นองนานในอรรณเวศ ตรสทอดพระเนตรเนองบร โลโรมรอนทวยสยาม หลามเหลอหลงคงคบ ซบซอนแทรกสบสน ยลบเปนทพเปนกอง ธกไสสองสารทรง ตรงเขาถบเขาแทง ดวยแรงมนแรงกาย หงายงาเสยสารเศก เพกพงพายบายตน ปนปะไปไขวควาง ชางศกไดกลนมน หนหวหกตกกระหมา บากนเลยงกนหลบ ประทบประทะอลวน สองคชชนชาญเชยว เรยวรณรงคเรงแรง แทงถบฉดตะลมบอน พมามอญตายกลาด ขาศกสาดปนโซรม โรมกฑณฑธน ดดงพรรษาซอง ไปตกตองตนสาร ธมาการเกดกระลบ อบอลเวงฟากฟา ดบรจกหนา หนงสนแสงไถง แลนา

ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก ๕/๑

โคลง ๔ จงไทเทเวศอาง สมมต มงมหศวรมกฎ เกศหลา เถลงภพแผนอยธย- ยายง ยศแฮ แสดงพระเดชฟงฟา เฟองดาวดนไหว ภวไนยผายโอษฐอน โชยงการ แกเทพทกถนสถาน ฉช น โสฬสพรหมพมาน กมลาสน แลนา เชญชวยชมโสตซน สดบถอยตแถลง

ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

ซงแสรงรงสฤษฏให มาอบต ในประยรเศวตฉตร สบเชอ หวงผดงบวรรตน ตรสเยศ ยนนา ท านกพระศาสนเกอ กอสรางแสวงผล กลใดไปชวยแผว นภา ดลฤๅ ใสสรวางธมา มดมวย มลกเลงเหลาพาธา ทวยเศก สมรแฮ เหนตระหนกเนตรดวย ดงนแหนงฉงาย

ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

พอถวายวรวากยอาง โอษฐพระ ดาลมหาวาตะ ตนฟา ทรหงทรหวลพะ- พานพด หาวแฮ หอบธมางคจางเจา จรสดาวแดนสมร

ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

ภธรเมลอมตรไท ธ ารง สารแฮ ครบสบหกฉตรทรง เทรดเกลา บจวนบจวบองค อปราช แลฤๅ พลางเรงขบคชเตา แตตงตาแสวง โดนแขวงขวาทศทาว ทฤษฎ แลนา บด ธ เหนขนกร หนงไสร เถลงฉตรจตรพรย เรยงคง ขเฮย หนแหงฉายาไม ขอยชเฌอนาม

ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

ปนสยามยลแททาน คะเนนก อยนา ถวลวาขนศกส า- นกโนน ทวยทพเทยบพนลก แลหลาก หลายแฮ ครบเครองอปโภคโพน เพงเพยงพศวง

ตอนทเกำ ทพหลวงเคลอนพล ชางทรงพระนเรศวรและพระเอกาทศรถฝาเขาไปในกองทพขาศก

โคลง ๒ สองสรยพงศผานหลา ขบคเชนทรบายหนา

แขกเจาจอมตะเลง แลนา

ไปเกรงประภาพเทาเผา พกตรทานผองฤๅเศรา

สเสยนไปหน หนานา

ไพรเรงสาดซอง โซรมปนไฟไปตอง

ตนเตาแตกฉาน ผานนา

กจกรรมการเรยนรท ๗ ค าสง จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว ๑. “เคลอนพลตามเกลดนาค ตากเตมทงแถวเถอน เกลอนกลนแสนยาทพ ถบปะทะไพรนทร หสดนอภย” “เคลอนพลตามเกลดนาค” หมายความวา

อยางไร ก. เคลอนทพไปในทศทางเดยวกนกบหวนาคหนไปในวนนน ข. เคลอนทพไปในทศทางเดยวกบหางนาคหนไปในวนนน ค. เคลอนทพไปในทศทางตรงกนขางกบหวนาคหนไปในวนนน ง. เคลอนทพไปในทศตะวนออกอนเปนทศทางสรมงคล ๒. “ถบปะทะไพรนทร หสดนอภย” ค าทขดเสนใตหมายถง ก. สมเดจพระนเรศวร และเจาพระยาไชยานภาพ ข. สมเดจพระเอกาทศรถ และเจาพระยาปราบไตรจกร ค. เจาพระยาไชยานภาพ และเจาพระยาปราบไตรจกร ง. เจาพระยาไชยานภาพ และพลายพทธกอ

๓. “เรงค ารนเรยกมน ชนหชหางแลน แปรนแปรและคะไขว” จากบทประพนธนมโวหารใด ก. บคคลวต ข. อธพจน ค. สทพจน ง. สญลกษณ ๔. ขอใดมอปมาโวหาร ก. ขาศกสาดปนโซรม ข. โรมกทณฑธน ดดงพรรษาซอง ค. ธมาการเกดกระลบ ง. ไปตกตองตนสาร ๕. “เถลงฉตรจตรพรย เรยงคง ขเฮย หนแหงฉายาไม ขอยชเฌอนาม” ค าวา “จตรพรย” หมายถง ก. ทหารสเหลา คอ ทหารบก เรอ อากาศ ต ารวจ ข. ทหารสเหลา คอ เหลาชาง มา รถ และพลเดนเทา ค. ทหารสเหลา คอ เหลาชาง มา เกวยน ควาย ง. ทหารสเหลา คอ เหลาชาง มา เกวยน พลเดนเทา

๖. “สองสรยพงศผานหลา ขบคเชนทรบายหนา แขกเจาจอมตะเลง แลนา” “จอมตะเลง” หมายถง ก. พระเจานนทบเรง ข. พระมหาอปราชา ค. พระนเรศวร ง. พระเอกาทศรถ ๗. ขอใดแสดงถง “กลลวง” ฝายพมา ก. กลใดไปชวยแผว นภาดล ใสสรวางธมา มดมวย ข. ภธรเมลอมตรไท ธ ารง สารแฮด ครบสบหกฉตรทรง เทรดเกลา ค. พอวายวรวากยอาง โอษฐพระ ดาลมหาวาตะ ตนฟา ง. มลกเลงเหลาพาธา ทวยเศก สมรแฮ เหนตระหนกเนตรดวย ดงนแหนงฉงาย ๘. “บาทยางใหญดมดวน ปวนกรยาราเรง” ค าวา “บาทยางใหญ” หมายถง ก. การเดนของชางอยางรบเรง ข. เทาชางมขนาดใหญ ค. ทหารเดนอยางรวดเรว ง. ชางเดนอยางชาๆ

๙. “พรอมแตกลางควาญคช ก าหนดสโดยเสดจ” ค าวา “กลางควาญคช” มหนาทใด ก. สงอาวธใหแมทพ ข. โบกแพนหางนกยงเปนอาณตสญญาณใหกองทพจดขบวนตามค าสงแมทพ ค. บงคบชางใหเดนหนาหรอถอยหลง ง. ขอ ก และ ข ถก ๑๐. ขอใดใชภาพพจน แบบสญลกษณ ก. บด ธ เหนขนกร หนงไสร ถลงฉตรจตรพรย เคยงคง ขเฮย ข. ภธรเมลอมตรไท ธ ารงสารแฮ ครบสบหกฉตรทรง เทรดกลา ค. ซงแสรงรงสฤษฏให มาอบต ในประยรเศวตฉตร สบเชอ. ง. เครองพดตานตกแตง แขงสทอง ทอเนตร ปกเศวตฉตรฉานฉาย

ค าตอบ ๑. ก ๒. ค ๓. ค ๔. ข ๕. ข

ค าตอบ ๖. ข ๗. ข ๘. ก ๙. ง ๑๐. ค

กรอบท ๘

ยทธหตถ และชยชนะของไทย

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย

สมเดจพระนเรศวรเสดจเขาไปเชญพระมหาอปราชาใหออกมาท ายทธหตถ โดยตรสวาการท ายทธหตถเปนธรรมเนยมการละเลนของกษตรย จากนนทรงโนมนาววาการรบระหวางสมเดจพระนเรศวรกบพระมหาอปราชาเปนการกระท ายทธหตถครงสดทายทยงใหญ และจะเปนทกลาวขานตอไปเพราะไมมใครกลาหาญพอทจะท าศกเชนน พระมหาอปราชาทรงหมดหนทางทจะเลยงการรบอกทงทรงมความฮกเหม จงตองจ าใจออกรบ

กรอบท ๘

ยทธหตถและชยชนะของไทย

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย

การรบของขนศกทงสองฝายเปรยบไดกบการท าสงครามระหวางพระอนทรกบทาวไพจตราสร หรอเปรยบเหมอนการท าสงครามระหวางพระรามกบทศกณฐ ชางทรงของพระมหาอป-ราชาสามารถงดชางทรงของพระนเรศวร พระมหาอปราชาทรงฟาดพระแสงของาวไปยงสมเดจพระนเรศวร แตสมเดจพระนเรศวรกทรงเบยงพระเศยรหลบ โดยทรงใชขอปดอาวธจนกระทงชางทรงของพระนเรศวรสามารถงดชางของพระมหาอปราชาไดจงทรงใชพระแสงของาว (พระแสงพลพาย) ฟนพระมหาอปราชาขาดสะพายแลงสนพระชนม

กรอบท ๘

ยทธหตถและชยชนะของไทย

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย โคลง ๔

นฤบาลบพตรเผา ภวนา ยกแฮ ผายสหนาทกถา ทานพรอง ไพเราะราชสภา- ษตสอ สารนา เสนอบมขอของ ขนแคนค าไข อาไทภธเรศหลา แหลงตะเลง โลกฤๅ เผยพระยศยนเยง ยานแกลว สบทศทวลอละเวง หวนเดช ทานนา ไปเรมรอฤทธแผว เผอดกลาแกลนหน

กรอบท ๘

ยทธหตถและชยชนะของไทย

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย

หสดรณเรศอาง อวสาน นนา นบอนาคตกาล หอนพอง ขตตยายทธบรรหาร คชค กนแฮ คงแตเผอพนอง ตราบฟาดนกษย ไวเปนมหรสพซอง สขศานต ส าหรบราชส าราญ เรมรง บ าเทงหฤทยบาน ประดยทธ นนนา เสนอเนตรมนษยตง แตหลาเลอสรวง

กรอบท ๘

ยทธหตถและชยชนะของไทย

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย

ปวงไทเทเวศทง พรหมมาน เชญประชมในสถาน ทน ชมชนคชบ าราญ ตตอ กนแฮ ใครเชยวใครชาญช ชเยศอางอวยเฉลม หวงเรมคณเกยรตกอง กลางรงค

ยนพระยศอยคง คหลา สงครามกษตรยทรง ภพแผน สองฤๅ สองราชรอนฤทธรา เรองรสรรเสรญ

กรอบท ๘

ยทธหตถและชยชนะของไทย

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย

ด าเนนพจนพากยพรอง พรรณนา องคอครอปราชา ทานแจง กอบเกดขตตยมา- นะนก หาญเฮย ขบคชเขายทธแยง ดวนดวยโดยถวล หสดนปนธเรศไท โททรง คอสมทธมาตงค หนงอาง หนงคอศรเมขลมง- คลอาสน มารเอย เศยรสายหงายงาควาง ไขวแควงแทงโถม

กรอบท ๘

ยทธหตถและชยชนะของไทย

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย

สองโจมสองจจวง บ าร สองขตตยสองขอช เชดด า กระลงกระลอกด ไววอง นกนา ควาญขบคชแขงค า เขนเขยวในสนาม งามสองสรยราชล า เลอพศ นาพอ พางพชรนทรไพจตร ศกสราง ฤๅรามเรมรณฤทธ รบราพณ แลฤๅ ทกเทศทกทศอาง อนไทไปเทยม

กรอบท ๘

ยทธหตถและชยชนะของไทย

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย

ขนเสยมสามรรถตาน ขนตะเลง ขนตอขนไปเยง หยอนหาว ยอหตถเทดลบองเลบง องกส ไกวแฮ งามเรงงามโททาว ทานสศกสาร

กรอบท ๘

ยทธหตถและชยชนะของไทย

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย

คชยานขตตเยศเบอง ออกถวลย โถมปะทะไปทน เหยยบยง สารทรงราชรามญ ลงลาง แลนา เสยสายทายทนตทง คค าคางเขน ด าเนนหนนถนดได เชงชด หนอนเรนทรทศ ตกดาว เสดจแสดงวราฤทธ ร ารอน ขอแฮ ฟอนฟาดแสงของาว อยเพยงจกรผน

กรอบท ๘

ยทธหตถและชยชนะของไทย

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย

เบองนนนฤนาถผ สยามมนทร เบยงพระมาลาผน หอนพอง ศสตราวธอรนทร ฤๅถก องคเอย เพราะพระหตถหากปอง ปดดวยขอทรง

บดมงคลพาหไท ทวารต แวงเหวยงเบยงเศยรสะบด ตกใต อกคลกพลกเงยงด คอคช เศกแฮ เบนบายหงายแหงนให ทวงทอทถอย พลอยพล าเพลยกถาทาน ในรณ บดราชฟาดแสงพล- พายฟอน พระเดชพระแสดงดล เผดจค เขญแฮ ถนดพระองสาขอน ขาดดาวโดยขวา อรารานราวแยก ยลสยบ เอนพระองคลงทบ ทาวดน เหนอคอคชซอนซบ สงเวช วายชวาตมสดสน สฟาเสวยสวรรค

ตอนทสบ ยทธหตถและชยชนะของไทย

วายชวาตมสดสน สฟาเสวยสวรรค

ยทธหตถ และชยชนะของไทย

ตอนทสบเอด พระนเรศวรทรงสรางสถปและปนบ าเหนจทหาร

สมเดจพระนเรศวรทรงมพระราชโองการใหสรางสถปสวมพระศพพระมหาอปราชาไว ณ สถานทกระท ายทธหตถ ต าบลตระพงตร ไวเปนอนสรณแผนดนสบไป และโปรดใหเจาเมองมลวน ควาญชางของพระมหาอปราชากลบไปแจงขาวการแพสงคราม และการสนพระชนมของพระมหาอปราชาแกพระเจาหงสาวด จากนนพระองคจงยกทพกลบคนกรงศรอยธยา

กรอบท ๘

ยทธหตถ และชยชนะของไทย

ตอนทสบเอด พระนเรศวรทรงสรางสถปและปนบ าเหนจทหาร

สมเดจพระนเรศวรทรงปนบ าเหนจนายทหารทตามเสดจคอ เจารามราฆพ กลางชางพระนเรศวร และขนศรคชคง ควาญชางพระเอกาทศรถ ทงสองไดรบบ าเหนจตอบแทนดวยเครองอปโภค เครองใช เงน ทอง ทาส และเชลยไวรบใช และพระราชทานบ านาญใหแก นายมหานภาพ และหมนภกดศวร ซงเสยชวตในการรบ และโปรดพระราชทานยศและทรพยสงของ ผาส ารดแกบตรภรรยา เปนการตอบแทนความชอบ

กรอบท ๘

ยทธหตถ และชยชนะของไทย ตอนทสบสอง : สมเดจพระวนรตขอพระราชทานอภยโทษ

พอถงวนแรม ๑๕ ค า เวลา ๘ นาฬกาตรง สมเดจพระวนรต วดปาแกว กบพระสงฆชนราชาคณะรวม ๒๕ รป พากนเขาสพระบรมมหาราชวง พระนเรศวรรบสงใหนมนตเขาทองพระโรง สมเดจพระวนรตถวายพระพรขนวา พระมหาบพตรทรงไดชยชนะศตร เหตใดเหลาราชบรพารจงตองโทษดวย ไดยนแลวสงสยยงนก

กรอบท ๘

ยทธหตถ และชยชนะของไทย ตอนทสบสอง : สมเดจพระวนรตขอพระราชทานอภยโทษ

สมเดจพระนเรศวรตอบกลบวา แมทพนายกองทงปวงเมอเหนขาศกแลวตกใจหวาดกลวยงกวากลวพระองค ปลอยใหพระองคสองพนองสรบเดยวดายทามกลางขาศก เมอไดกระท ายทธหตถมชยชนะรอดพนจากความตายแลว จงทอดพระเนตรเหนแมทพนายกองเหลาน ถาไมไดความดจากปางกอนแลว ประเทศไทยคงสนอ านาจในคราวน การลงโทษแมทพนายกองใหถงตายตามกฎอยการศกครงน เพอเปนแบบแผนไมใหผใดเอาเยยงอยางตอไปอกในภายภาคหนา

กรอบท ๘

ยทธหตถ และชยชนะของไทย ตอนทสบสอง : สมเดจพระวนรตขอพระราชทานอภยโทษ

สมเดจพระวนรต ถวายพระพรตอวา บรรดาขาทลละอองพระบาททงหลายลวนมความจงรกภกดทงนน นาจะผดแลกไปจากเดมทวาขาราชบรพารจะไมจงรกภกด สมเดจพระสมมาสมพทธเจาทรงชนะพญามารดวยล าพงพระองคเอง เชนเดยวกบพระนเรศวร กบพระเอกาทศรถ ทเสดจปราบอรราชศตรจนพายแพ โดยปราศจากไพรพล ดวยเหตนพระเกยรตของพระองคจงเลองลอเปนทอศจรรยไปทว

กรอบท ๘

ยทธหตถ และชยชนะของไทย ตอนทสบสอง : สมเดจพระวนรตขอพระราชทานอภยโทษ

หากอาศยก าลงแลวไซร แมรบชนะจนสามารถท าลายลางขาศกมอญจนราบคาบ พระเดชานภาพคงไมเฟองฟง เพมพน ใหกษตรยทงหลายพากนออกพระนามเอกเกรกจนฟาดนหวนไหวเชนนน ขอพระองคอยานอยพระทยในราชกจททรงกระท ามาเลย เปนดวยเหลาเทวดาชวยแสดงพระเดชของพระองคใหเหนเดนชดขนในสนามรบ

กรอบท ๘

ยทธหตถ และชยชนะของไทย ตอนทสบสอง : สมเดจพระวนรตขอพระราชทานอภยโทษ

เมอสมเดจพระนเรศวรไดสดบค าชแจงอยางพสดารจากสมเดจพระวนรตแลว ทรงปราบปลมพระทยเผยพระโอษฐรบสงวา ชอบแลว ทรงพระนมพระหตถไวเหนอพระนลาฏ (หนาผาก) ดวยความดพระทยสงสด ตรสตอบไปวา พระคณเจากลาวค านาขอบใจ เพราะทกสงทชแจงลวนสมควรและเปนจรงไมชวนสงสยเลยแมแตนอย

กรอบท ๘

ยทธหตถ และชยชนะของไทย ตอนทสบสอง : สมเดจพระวนรตขอพระราชทานอภยโทษ สมเดจพระวนรตถวายพระพรตอไปวา เหลาแมทพนายกองตางมความผด แตพวกเขาเหลานเคยไดรบราชการสนองพระเดชพระคณมาแตเกากอน นบตงแตสมเดจพระมหาจกรพรรด จนลวงมาถงพระองค เปรยบไดเหมอนพทธบรษททงปวง ชวยกนด ารงสบพระพทธศาสนา ขอพระองคทรงงดโทษประหารชวตไวสกครงเถด เพอพวกเขาจะไดเปนผสงเสรมพระบรมเดชานภาพของพระองคตอไป พวกเขาเหลานคงจะคดแกตว ดวยเหตผลทวา คงไมมใครยอมตายโดยไมคดจะแกตว

กรอบท ๘

ยทธหตถ และชยชนะของไทย ตอนทสบสอง : สมเดจพระวนรตขอพระราชทานอภยโทษ

สมเดจพระนเรศวรไดสดบขอความทสมเดจพระวนรตถวายพระพรขอโทษบรรดาแมทพนายกองทงปวงเพอเหนแกความภกด จงทรงพระเมตตาพระราชทานอภยโทษตามค าทลขอ สมเดจพระนเรศวรจงมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหแมทพนายกองพนโทษ และด ารงต าแหนงยศตามเดม ทรงมพระราชก าหนดใหเจาพระยาคลง คมพลหาหมนไปตเมองทวาย และใหเจาพระยาจกรน าทพหาหมนไปตเมองตะนาวศร และมะรด เปนการแกตว

กรอบท ๘

ยทธหตถ และชยชนะของไทย ตอนทสบสอง : สมเดจพระวนรตขอพระราชทานอภยโทษ

สมเดจพระวนรตสดดสมเดจพระนเรศวร สมเดจพระวนรตเขาเฝาสมเดจ พระนเรศวรเพอกราบทลขอพระราชทานอภยโทษแกทหารทตามเสดจไมทนในการรบครงน โดยอางวา ชยชนะของสมเดจพระนเรศวรเปรยบไดกบชยชนะของพระพทธเจาทเผดจมาร

ตอนทสบสอง : สมเดจพระวนรตขอพระราชทานอภยโทษ

พระตรโลกนาถแผว เผดจมาร เฉกพระราชสมภาร พนอง เสดจไรพรยะราญ อรนาศ ลงนา เสนอพระยศยงยนกอง เกยรตทาวทกภาย ผวหลายพยหยทธรา โรมรอน ชนะอมตรมวลมอญ มวมลาง พระเดชบดาลขจร เจรญฤทธ พระนา ไปทวธเรศออกอาง เอกฟาดนไหว

กจกรรมการเรยนรท ๘

ค าสง จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว ๑. “พระทพระผผาน ภพอต - ดมเอย ไปชอบเชษฐยนหยด รมไม” “พระพพระผผาน” หมายถงใคร ก. พระนเรศวร ข. พระมหาอปราชา

ค. พระเอกาทศรถ ง. นนทบเรง ๒. “หสดรณเรศอาง อวสาน นนา นบอนาคตกาล หอนพอง ขตตยายทธบรรหาร คชค กนแฮ คงแตเผอพนอง ตราบฟาดนกษย”

ค าเชญชวนใหกระท ายทธหตถทพระนเรศวรตรสน เปนการกลาวในท านองใด ก. ทาทาย ข. พยากรณ

ค. รการณไกล ง. ชกจงดวยโวหาร

๓. ขอความใดหมายถง การท ายทธหตถ ก. คชยานขตตเยศเบอง ออกถวลย

ข. หสดรณเรศอาง อวสาน นนา ค. เถลงฉตรจตรพรย เรยงคง ขเฮย ง. หสดนปนธเรศไท โททรง ๔. “สองโจมสองจจวง บ าร” โคลงบาทนกลาวถงใคร ก. สมเดจพระนเรศวร - พระมหาอปราชา ข. สมเดจพระเอกาทศรถ - มางจาชโร ค. ทหารฝายไทย – ทหารฝายพมา ง. เจาพระยาไชยานภาพ- พลายพทธกอ ๕. ฉชน คอ สวรรคหกชน เรยงล าดบชนต าไปชนสงไดดงน ก. นมมานนรด ดาวดงส ดสต ยามะ ปรนมมตวสวตถ จาตมหาราชก ข. จาตมหาราชก ดาวดงส ยามะ ดสต นมมานนรด ปรนมมตวสวตถ ค. ดาวดงส ยามะ ดสต จาตมหาราชก นมมานนรด ปรนมมตวสวตถ ง. ปรนมมตวสวตถ นมมานนรด ดสต ยามะ ดาวดงส จาตมหาราชก

๖. โสฬสพรหม หมายถงอะไร ก. สวรรค ๑๖ ชน ข. พรหมชนท ๑๖ ค. พรหม ๑๖ ชน ง. สวรรคชนท ๑๖ ๗. “งามสองสรยราชล า เลอพศ นาพอ พางพชรนทรไพจตร ศกสราง ฤๅรามเรมรณฤทธ รบราพณ แลฤๅ ทกเทศทกทศอาง อนไทไปเทยม”

บทประพนธน ผแตงใชลลาการเขยนอยางไร ก. อปมา ข. อธพจน ค. บคลาธษฐาน ง. อปลกษณ

๘. “พางพชรนทรไพจตร ศกสราง” กลาวถงใคร ก. พระรามรบกบทศกณฐ ข. มารมาผจญพระพทธเจา ณ โพธบลลงก ค. สมเดจพระนเรศวรกบพระมหาอปราชา ง. พระอนทรท าศกกบทาวไพจตราสร ๙. “บดมงคลพาหไท ทวารต” จากโคลงบาทน หมายถงขอใด ก. พาหนะไดแก ชาง มา วว ควาย ข. เจาพระยาไชยานภาพ ค. เจาพระยาปราบไตรจกร ง. พลายพทธกอ ๑๐. “ถนดพระองสาขอน ขาดดาวโดยขวา” หมายความวาอยางไร ก. ฟนถกบาขางขวาคอนไปทางบาซาย ข. ฟนถกบาขางซายคอนไปทางขางขวา ค. ฟนคอดขาด ง. ฟนล าตวขาด

ค ำตอบ ๑.ข ๒.ง ๓.ข ๔.ง ๕.ข ๖.ค ๗.ข ๘.ง ๙.ข ๑๐.ก

กดาการ แปลวา เสยงสรรเสรญ แดนปราจณ แปลวา กรงศรอยธยาซงอยทางทศตะวนออก ของประเทศพมา ถงฆาต แปลวา ถงตาย นครรามนทร แปลวา กรงศรอยธยา บมหง แปลวา โดยไมชา ผะชด แปลวา ประชด เผอน แปลวา ปา ยบล แปลวา เรองราว อรนทร แปลวา ราชศตร ขาศกผเปนใหญ

อธบายศพท เรองลลตตะเลงพาย

นสนธ แปลวา ขอความ (ตดค ามาจากค าวา อนสนธ) แสะ แปลวา มา สาร แปลวา ชาง สระพราศ แปลวา เรยงราย พยหบาตร แปลวา การยกทพ เฟยม แปลวา ปด กน บง สชน แปลวา น าตา (ตดค ามาจากค าวา อสชล) ผล แปลวา ทาง พลาป แปลวา รองไหคร าครวญ สมรรถ แปลวา สามารถ เสยน แปลวา ศตร ขาศก อคเรศ แปลวา นางกษตรย หรอหญงผเปนใหญ ในทนหมายถง นางสนมรณ แปลวา การสงคราม

พชย แปลวา ชนะ เถอน แปลวา ปา ชรอ า (ชอ า) แปลวา มดมว มดครม ถกล แปลวา ตง ตงขน โมรา แปลวา หนลายชนดหนง ปทม แปลวา บวหลวงดอกมสแดง ประภสสร แปลวา สเลอมพราย โอภาส แปลวา แสงสวาง ความสกใส พลาส แปลวา งาม ดวงกมลาศ แปลวา ดวงใจ สถล แปลวา ทาง อทก แปลวา น า พธ แปลวา นางงาม

เฌอ แปลวา ตนไม พบ แปลวา ดอกไม

ตระการ แปลวา งาม ด ร าจวน (รญจวน) แปลวา ปนปวนใจ ธล แปลวา ฝน เวหา แปลวา ทองฟา กระเหมน (เขมน) แปลวา อาการทกลามเนอกระตกเบาๆ หาว แปลวา กราว กลา เผดจ แปลวา ก าจด ดสกร แปลวา ขาศก ศตร สระทกสระทาน แปลวา สะทกสะทาน สนสะเทอน เพญ แปลวา เตม พาหา แปลวา แขน เหยน แปลวา ตดหมด ถวลย แปลวา ครองทรง เทง แปลวา ทง โพลเพล แปลวา จวนพลบค า

คระหม แปลวา ดงกอง พฤตพราหมณ แปลวา พราหมณพวกหนงท าหนาทเกยวกบชาง พราหมณผเฒา พรอก แปลวา พด กลาว ไสย แปลวา ไสยศาสตร บรรสาน แปลวา ประสาน อรรณพ แปลวา นานน า ภ แปลวา แผนดน ไพลก (พลก) แปลวา แปลก นากลว อคน แปลวา ไฟ โขลนทวาร แปลวา ประตปา รณยทธ แปลวา การศกสงคราม กบธช แปลวา ธงรปหนมาน มเหาฬาร แปลวา มากมาย พนลก (พลก) แปลวา แปลก พงกลว

อธก แปลวา ยง สามบาท แปลวา ๑๘ นาท (หนงบาทเทากบ ๖ นาท) ตตยยาม แปลวา ยามสาม กมภล แปลวา จระเข สงสมาร แปลวา จระเข พนานต แปลวา ปา เทพสงหร แปลวา เทวดามาดลใจ ฉาน แปลวา น. ขางหนา ว. สวาง ก. กระจดกระจาย

หย แปลวา มา โท แปลวา สอง ธระเมยร แปลวา มองด ฉด แปลวา เตะ กฑณฑ แปลวา ธน พรรษา แปลวา ฝน ธมา แปลวา ควน

กระลบ แปลวา ฟง ไถง แปลวา พระอาทตย ฉชน แปลวา หกชน (หมายถง สวรรคชนฉกามาพจร)

โสฬส แปลวา สบหก กมลาสน แปลวา ผมดอกบวเปนทนง คอพระพรหม สรวาง แปลวา สวาง มลก แปลวา เหน พาธา แปลวา เบยดเบยน วาตะ แปลวา ลม ทรหงทรหวล แปลวา ปนปวน กร (กร) แปลวา ชาง ข (โข) แปลวา มาก ฉายา แปลวา เงา ประภาพ แปลวา อานภาพ เผา แปลวา ผม

ธระเมยร แปลวา มองด ฉด แปลวา เตะ กฑณฑ แปลวา ธน พรรษา แปลวา ฝน ธมา แปลวา ควน กระลบ แปลวา ฟง ไถง แปลวา พระอาทตย ฉชน แปลวา หกชน (หมายถง สวรรคชนฉกามาพจร)

โสฬส แปลวา สบหก กมลาสน แปลวา ผมดอกบวเปนทนง คอพระพรหม สรวาง แปลวา สวาง มลก แปลวา เหน พาธา แปลวา เบยดเบยน วาตะ แปลวา ลม

คชยทธ แปลวา การชนชาง ประตยทธ แปลวา การเขาตอสกนตวตอตว ร าบาญ แปลวา รบ บ าร แปลวา ตกแตง ประดบประดา ด า แปลวา ดาม กระลง แปลวา ถอ กระลงกระลอก แปลวา ถอกลอก ไพจตร แปลวา ไพจตราสร อสรซงรบกบพระอนทร ราพณ แปลวา ยกษ ลบอง แปลวา แบบ เลบง แปลวา การเลน องกศ แปลวา ของาว ทนต แปลวา ฟน ในทนหมายถง งาชาง

อกคลก แปลวา เขาคลกคล พชรนทร แปลวา พระอนทร พลก แปลวา งา องสา แปลวา บา ไหล สงเวช แปลวา สลดใจ พราลย แปลวา ตาย ลาญ แปลวา แตก ท าลาย แตกพาย มลาง แปลวา ลาง ฆา พพธ แปลวา ตางๆ โซรม แปลวา รมกน ชวยกน เมอชพ แปลวา สญชพ ระเหจ (ระเหจ) แปลวา ไปโดยเรว โรม แปลวา รบ กระพดกระเพน แปลวา กระจดกระจาย

แบบทดสอบหลงเรยน ๑. ขอใดกลาวไมถกตอง ก. “ลลตตะเลงพาย” เรมดวยการพรรณนาภมประเทศ ข. “ลลตตะเลงพาย” ไดเคาเรองมาจากพระราชพงศาวดาร ค. “ลลตพระลอ” เปนตนแบบของการประพนธ “ลลตตะเลงพาย” ง. “ลลต” เปนค าประพนธทประกอบดวยรายและโคลงสลบกน ๒. “สงครามยทธหตถ” ตรงกบรชสมยของกษตรยพมาพระองคใด ก. พระเจานนทบเรง ข. พระเจาบเรงนอง ค. พระเจาเมงกะยนโย ง. พระเจาตะเบงชะเวต ๓. พระมหาอปราชาไมอยากยกทพไปรบกบสมเดจพระนเรศวรฯ เพราะเหตผลในขอใด ก. องคบดาชราแลว ควรฤาแคลวไกลหาง ข. โหรควงคงท านาย ทายพระเคราะหถงฆาต ค. คะเนนกแสยงฤทธ บพตรไปเทยบทพหลวง ง. กอนออกรบตรตรอง กลวจะตองเสยศกดศร

๔. ค ากลาววา “เอาพสตราสตร สวมอนทรยสรางเคราะห” หมายความตรงกบขอใด ก. จงน าเสอผาสตรมาใสแลวจะไดไมตองไปรบ ข. จงน าเสอผาสตรมาใสแลวเคราะหจะไดลดนอยลง ค. จงน าเสอผาสตรมาใสแลวจะไดปองกนเคราะหราย ง. จงน าเสอผาสตรมาใสแลวจะเปนการสะเดาะเคราะห ๕. ลกษณะทเดนทสดของสมเดจพระนเรศวรฯ ทปรากฏใน ลลตตะเลงพาย คอขอใด ก. ทรงกอปรดวยขตตยมานะ ข. ทรงรกชาตยงกวาพระชนมชพ ค. ทรงยดมนในพระพทธศาสนา ง. ทรงเปนกษตรยนกรบทสามารถ ๖. ขอใดคอวตถประสงคส าคญทสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส ทรงนพนธเรองลลตตะเลงพาย ก. เพอจารกในแผนศลารอบระเบยงพระอโบสถวดพระเชตพนฯ ข. เพองานฉลองตกทสรางใหมคอ “ตกสมเดจ” วดพระเชตพนฯ ค. เพอเฉลมพระเกยรตของสมเดจพระนเรศวรมหาราชและสมเดจพระเอกาทศรถ ง. ทกขอทกลาวมา

๗. ขอใดกลาวไมถกตอง ก. สถานทกระท ายทธหตถ คอ ต าบลตระพงตร ข. “จงพออยายนยล แตตน” ขอความนเปนการพระราชทานพร ค. ผลพลอยไดจากการท ายทธหตถในครงนน สงทเดนชดทสด คอ พมาไมมา รกรานไทยอกเปนเวลานาน ง. “...จนจนทรลบเลอน เคลอนเขาตตยาม เจาจอมสยามไสยาสน เหนอบรมอาสน กอนแกว...” “ตตยยาม” หมายถง เวลาสองยามถงต ๓ ๘. สมเดจพระวนรตใชวธการอยางไรในการทลขอพระราชทานอภยโทษแกแมทพ นายกองตอสมเดจพระนเรศวรฯ ก. อางเหตผลวาเทวดาบนดาลใหเปนไปเชนนน ข. ใชวธอปมาอางพระกฤษฎาภนหารดจพระพทธเจา ค. อางพระพทธพจนทกลาววา “เวรยอมระงบดวยการไมจองเวร” ง. อางวาควรมพระราชบญชาใหแมทพนายกองไปตเมองศตรเปนการแกตว จะเกดประโยชนมากกวา

๙. การสรางสถปทต าบลตระพงตรมความประสงคอยางไร ก. เพอแสดงความกตญญ ข. เพอแสดงใหเหนถงสงกอสรางอนสวยงาม ค. เพอระลกถงความดของผตาย ง. เพอเปนการเฉลมพระเกยรตในวรกรรม ๑๐. ความฝนของสมเดจพระนเรศวรจดเปนความฝนชนดใด ก. บรพนมต ข. จตนวรณ ค. เทพสงหรณ ง. ธาตโขภ ๑๑. “เคลอนพลตามเกลดนาค ตากเตมทงแถวเถอน เกลอนกลนแสนยา- ทพ ถบปะทะไพรนทร สวนหสดนอทย”

“เคลอนพลตามเกลดนาค” คออยางไร ก. ความหวงหนาพะวงหลง ข. ความใครครวญอยางรอบคอบ ค. การคาดการณทจะมมาในอนาคต ง. การเลอกตดสนใจลงไปอยางใด อยางหนง

๑๒. “งามสองสรยราชล า เลอพศ นาพอ พางพชรนทรไพจตร ศกสราง ฤารามเรมรณฤทธ รบราพณ แลฤา ทกเทศทกทศอาง อนไทไปเทยม” ขอความทขดเสนใตในค าประพนธขางตนหมายถงเหตการณในขอใด ก. พระรามรบกบทศกณฐ ข. เทวดาบนสวรรครบกบยกษ ค. พระอนทรท าศกกบทาวเวปจตาสร ง. สมเดจพระนเรศวรฯ ท าศกกบพระมหาอปราชา ๑๓. “หงสาวดบเรศ รวรเหตบมหง แหงเอกองกดาการ” จากค าประพนธน กรงหงสาวดรเหตอะไรเปนส าคญ ก. สมเดจพระมหนทราธราชเสดจสวรรคต ข. สมเดจพระมหาจกรพรรดเสดจสวรรคต ค. สมเดจพระมหาอปราชาเสดจขนครองราชยสมบต ง. สมเดจพระมหาธรรมราชาเสดจสวรรคต และสมเดจพระนเรศวรฯ เสดจขนครองราชยสมบต

๑๔. “นฤบดโถมถบส ศกธาร ฟอนฟาดสงสมาร มอดมวย สายสนธซงนองพนานต หายเหอด แหงแฮ พระเรงปรดาดวย เผดจเสยนเศกกษย”

ค าประพนธบทนกลาวถงเรองใด มความหมายอยางไร ก. นมตบอกเหต ความมชยตอศตร ข. การปราบจระเข ความพายแพของขาศก ค. น าปาหลากทวมทพขาศก การไมตองเสยก าลงรบ ง. การตอสอยางดเดอดของสมเดจพระนเรศวรฯ : พระมหาอปราชาขาดคอชาง ๑๕. “วานครรามนท ผลดแผนดนเปลยราช เยยวววาทชงฉตร เพอกษตรยสองส...”“นครรามนทร” คอเมองในขอใด ก. เมองอทอง ข. เมองกาญจนบร ค. เมองกรงหงสาวด ง. กรงศรอยธยา

๑๖. จากค าประพนธในขอ ๑๕ “กษตรยสอง” หมายถงบคคลในขอใด ก. พระเจาบเรงนองกบพระมหาอปราชา ข.พระเจานนทบเรงกบพระเจาตะเบงชะเวต ค. พระมหาอปราชากบสมเดจพระนเรศวรฯ ง.สมเดจพระนเรศวรฯกบสมเดจพระเอกาทศรถ ๑๗. “อาจอมจกรพรรดผ เพญยศ

แมพระเสยเอารส แกเสยน จกเจบอระระทด ทกขใหญ หลวงนา ถนดดงพาหาเหยน หนกลงไกลองค ณรงคนเรศวรดาว ดสกร ใครจกอาจออกรอน รบส เสยดายแผนดนมอญ พลนมอด มวยแฮ เหตบมมอผ อนตานทานเขญ”

ตอไปนขอใดไมใชลกษณะของพระมหาอปราชาทปรากฏอยในบทร าพนทยกมาขางตนน ก. ขขลาด ข. เคารพรกพระราชบดา ค. รกแผนดนเกด ง. รบผดชอบตอหนาท

๑๘. ค าประพนธตอไปนแสดงความรสกอยางไรในเรอง ลลตตะเลงพาย “สงครามครานหนก ใจเจบ ใจนา เรยมเรงแหนงหนาวเหนบ อกโอ ลกตายฤใครเกบ ผฝาก พระเอย ผจกเทงทโพล ทเพลใครเผา”

ก. ความคบแคนใจ ข. ความเศราโศก ค. ความหวาดหวน ง. ความเปลาเปลยว

๑๙. “เถลงฉตรจตรพรย เรยงคง ขเฮย” ขอใดไมอยใน จตรพรย ก. พลชาง ข. พลมา ค. พลธน ง. พลรถ ๒๐. “พลอยพ าเพลยกถาทาน ในรณ นคราชฟาดแสงพล พายฟอน พระเดชพระแสดงดล เผดจค เขญแฮ ถนดพระองสาขอน ขาดดาวโดยขวา”

จากบทประพนธน แสดงคณสมบตขอใดของสมเดจพระนเรศวร ก. มความกลาหาญ ข. มความเสยสละ ค. มความซอสตย ง. มความกตญญ

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน ๑. ก ๑๑. ก ๒. ก ๑๒. ก ๓. ข ๑๓. ง ๔. ง ๑๔. ก ๕. ก ๑๕. ง ๖. ค ๑๖. ง ๗. ข ๑๗. ง ๘. ข ๑๘. ค ๙. ง ๑๙. ค ๑๐.ค ๒๐. ก

พรทพย แฟงสด. (๒๕๕๐). สอเสรมสาระการเรยนรพนฐาน ภาษาไทย ม.๕. กรงเทพฯ . เพญศร จนทรดวง และ สวคนธ จงตระกล, ผศ. (๒๕๔๗).หนงสอเรยน มาตรฐาน แมค สาระการเรยนรพนฐาน ภาษาไทย ม. ๕ เทอม ๑. กรงเทพฯ. ศกษาธการ, กระทรวง. (๒๕๔๘). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน วรรณคดวจกษ. พมพครงท ๕. กรงเทพ ฯ : สมถวล วเศษสมบต.(๒๕๔๘) ลลตตะเลงพาย ยทธศาสตรการสอน - วรรณคดไทย.กรงเทพฯ.

เอกสารอางอง

ไดอยบนผนแผนดนแดนไทย บรรพชนสรางไวใหลกหลาน เราไดอยไดกนมาชานาน เพราะเหลาทานสรางไวเมอนานมา องคด าท าศกอยางหกหาญ พงศาวดารกลาวไวไดศกษา องคเอกาทศรถพระอนชา เคยงเชษฐาราญขาศกมนกเกรง ตอตานมอญพมาเหลาทมฬ หมายบรนทรถนสยามเขาขมเหง ดวยพระมหาอปราชาเจาตะเลง หมายจะเลงบรทอโยธยา รอณราพณปราบปฎลบนคอคช เกรกพระยศองคด าล าคณคา สนเจาตะเลงครงนสบนานมา อยธยาผาสกทกวนคน มาบดนทเราเหลาลกหลาน ตองชวยกนสบคณคาอยารผน “ลลตตะเลงพาย”ใหไวคาอนนต จรงอนเกยรตไทยไวชวกาล

สวสด

เพมเตม ^_^

• สมเดจพระนเรศวรโปรดฯใหหาฤกษยามในการเคลอนทพหลวง ญาณโยคโลกทป โหรหลวงถวายพยากรณวา สมเดจพระนเรศวรไดจตรงคโชคคอ ๑. โชคด ๒. วน เดอน ป แหงการรบด ๓. ก าลงทหารเขมแขง ๔. อาหารสมบรณ ใหเสดจเคลอนทพจากกรงศรอยธยาในวนอาทตยขน สบเอดค า เดอนย เวลา ๘.๓๐ น. สมเดจพระนเรศวรเสดจกรธาทพเรอจากอยธยาไปขนบกทปากโมก จงหวดอางทอง เมอทรงพกแรมทปากโมก ไดเสวยสบนนมตเปนเทพสงหรณ คอ เทวดา บนดาลใหสบนวามน าทวมมาทางทศตะวนตกพระองคเสดจลยกระแสน าเชยวไปปะทะจระเขใหญ สามารถฆาจระเขตาย น าททวมมานนกเหอดแหงไป โหรท านายวาพระองคจะไดท ายทธหตถและชนะศกครงน เมอจะเสดจกรธาทพบกจากปากโมก ขณะคอยฤกษงามยามดกไดทอดพระเนตรเหนพระบรมสารรกธาตสองแสงสวางงดงาม ขนาดเทาผลสมเกลยงลอยมาจากทศใต และหมนเวยนขวารอบกองทพ สามรอบแลวออกไปทางทศเหนอ นบวาเปนศภนมตทดยงสมเดจพระ นเรศวรทรงชางชอเจาพระยาไชยนภาพ และสมเดจพระเอกาทศรถทรงชางชอ เจาพระยาปราบไตรจกร เสดจกรธาทพจากปากโมกถงหนองสาหราย โปรดฯใหตงคายทพหลวงทหนองสาหราย ตอกบคายทพหนาในชยภมทเรยกวา ครฑนาม