1. logaritma

18
LOGARITMA Oleh: Ai Miftahul Jannah (1210205006) Amanda Dwi Aryanti Setiawan (1210205008) Ani Kurnia (1210205009) Ariesta Restiana (1210205010) Intan (1210205046)

Upload: jejen-abdul-fatah

Post on 30-Jul-2015

83 views

Category:

Education


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: 1. logaritma

LOGARITMA

Oleh:Ai Miftahul Jannah (1210205006)

Amanda Dwi Aryanti Setiawan (1210205008)Ani Kurnia (1210205009)

Ariesta Restiana (1210205010)Intan (1210205046)

Page 2: 1. logaritma

LOGARITMA

PENGERTIAN LOGARITMA

MENENTUKAN LOGARITMA SUATU BILANGAN

SIFAT-SIFAT LOGARITMA

HOME

Page 3: 1. logaritma

PENGERTIAN LOGARITMA

  

Definisi:

Misalkan a adalah bilangan positif (a > 0) dan g adalah bilangan positif

yang tidak sama dengan 1 (0 < g < 1 atau g > 1).

π₯π¨π π’‚π’ˆ = 𝒙 jika dan hanya jika π’ˆπ’™ = 𝒂

g disebut bilangan pokok atau baris logaritma, dengan ketentuan 0 < g <

1 atau g > 1 (g > 0 dan g β‰  1).

a disebut numerus, yaitu bilangan yang dicari logaritmanya, dengan

ketentuan a > 0.

x disebut hasil logaritma, nilainya dapat positif , nol, atau negatif .

Sebagai akibat dari definisi logaritma di atas, maka dapat ditunjukkan

berlakunya sif at-sif at pokok logaritma sebagai berikut:

a. log𝑔𝑛𝑔 = 𝑛

b. log𝑔𝑔 = 1

c. log1 = 0𝑔 BACK TO HOME

Page 4: 1. logaritma

MENENTUKAN LOGARITMA SUATU BILANGAN

Menentukan logaritma suatu bilangan dengan menggunakan

definisi logπ‘Žπ‘” = π‘₯�֞ 𝑔π‘₯ = π‘Ž, dapat dilakukan j ika bilangan a

dapat diubah menjadi bilangan berpangkat dengan bilangan

pokok g. Tetapi, untuk mengubah bilangan a menjadi bilangan

berpangkat dengan bilangan pokok g kadang-kadang tidak

mudah dilakukan. Sehingga diperlukan cara lain, salah satunya

dengan menggunakan tabel logaritma.

Page 5: 1. logaritma

CONTOH:1. Dengan menggunakan tabel logaritma, carilah

nilai log4,6 dan log1,12.

2. Tentukan bilangan yang logaritmanya 0,0492.

Penyelesaian no 1: Menentukan Logaritma Bilangan Menggunakan Tabel LogaritmaPenyelesaian no 2: Menentukan Anti Logaritma Suatu Bilangan Menggunakan Tabel Logaritma

BACK TO HOME

1. J adi, log4,6 = 0,6628 dan log1,12 = 0,0492.

2. J adi, bilangan yang logaritmanya 0,0492 adalah log1,12.

Page 6: 1. logaritma

Menentukan Logaritma Bilangan Menggunakan Tabel Logaritma

N 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

0 0000

3010

4771

6021

6990

7782

8451

9031

9542

1 0000

0414

0792

1139

1461

1761

2041

2304

2553

2778

2 3010

3222

3424

3617

3802

3979

4150

4314

2553

4624

3 4771

4914

5051

5185

5315

5441

5563

5682

5798

5911

4 6021

6128

6232

6335

6435

6532

6628

6721

6812

6902

5 6990

7076

7160

7243

7324

7404

7482

7559

7634

7709

6 7782

7853

7924

7993

8062

8129

8195

8261

8325

8388

7 8451

8513

8573

8533

8692

8751

8808

8865

8921

8976

8 9031

9085

9138

9191

9243

9294

9345

9395

9445

9494

9 9542

9590

9638

9685

9731

9777

9823

9868

9912

9956

10 0000

0043

0086

0128

0170

0212

0253

0294

0334

0374

11 0414

0453

0492

0531

0569

0607

0645

0682

0719

0755

N 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

0 0000

3010

4771

6021

6990

7782

8451

9031

9542

1 0000

0414

0792

1139

1461

1761

2041

2304

2553

2778

2 3010

3222

3424

3617

3802

3979

4150

4314

2553

4624

3 4771

4914

5051

5185

5315

5441

5563

5682

5798

5911

4 6021

6128

6232

6335

6435

6532

6628

6721

6812

6902

5 6990

7076

7160

7243

7324

7404

7482

7559

7634

7709

6 7782

7853

7924

7993

8062

8129

8195

8261

8325

8388

7 8451

8513

8573

8533

8692

8751

8808

8865

8921

8976

8 9031

9085

9138

9191

9243

9294

9345

9395

9445

9494

9 9542

9590

9638

9685

9731

9777

9823

9868

9912

9956

10 0000

0043

0086

0128

0170

0212

0253

0294

0334

0374

11 0414

0453

0492

0531

0569

0607

0645

0682

0719

0755

BACK

Page 7: 1. logaritma

Menentukan Antilogaritma Suatu Bilangan Menggunakan Tabel Logaritma

N 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

0 0000

3010

4771

6021

6990

7782

8451

9031

9542

1 0000

0414

0792

1139

1461

1761

2041

2304

2553

2778

2 3010

3222

3424

3617

3802

3979

4150

4314

2553

4624

3 4771

4914

5051

5185

5315

5441

5563

5682

5798

5911

4 6021

6128

6232

6335

6435

6532

6628

6721

6812

6902

5 6990

7076

7160

7243

7324

7404

7482

7559

7634

7709

6 7782

7853

7924

7993

8062

8129

8195

8261

8325

8388

7 8451

8513

8573

8533

8692

8751

8808

8865

8921

8976

8 9031

9085

9138

9191

9243

9294

9345

9395

9445

9494

9 9542

9590

9638

9685

9731

9777

9823

9868

9912

9956

10 0000

0043

0086

0128

0170

0212

0253

0294

0334

0374

11 0414

0453

0492

0531

0569

0607

0645

0682

0719

0755

BACK

Page 8: 1. logaritma

SIFAT-SIFAT LOGARITMASifat 1: π₯𝐨𝐠(𝒂× 𝒃)π’ˆ = π₯π¨π π’‚π’ˆ + π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

Sifat 2: π₯π¨π π’‚π’ƒπ’ˆ = π₯π¨π π’‚π’ˆ βˆ’ π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

Sifat 3: π₯π¨π π’‚π’π’ˆ = 𝒏× π₯π¨π π’‚π’ˆ

Sifat 4: 1) π₯π¨π π’‚π’ˆ = π₯𝐨𝐠𝒂𝒑π₯π¨π π’ˆπ’‘

2) π₯π¨π π’‚π’ˆ = 𝟏π₯π¨π π’ˆπ’‚ Sifat 5: 1) π₯π¨π π’‚π’ˆ Γ— π₯𝐨𝐠𝒃𝒂 = π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

2) π₯π¨π π’‚π’Žπ’ˆπ’ = π’Žπ’ π₯π¨π π’‚π’ˆ

3) π₯π¨π π’‚π’π’ˆπ’ = π₯π¨π π’‚π’ˆ

Sifat 6: π’ˆ π₯π¨π π’‚π’ˆ = 𝒂

Page 9: 1. logaritma

Bukti sifat 1: π₯𝐨𝐠(𝒂× 𝒃)π’ˆ = π₯π¨π π’‚π’ˆ + π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

Ruas kiri:

Misalkan:π’Ž= π₯π¨π π’‚π’ˆ , maka π’ˆπ’Ž = 𝒂 dan 𝒏 = π₯π¨π π’ƒπ’ˆ , maka π’ˆπ’ = 𝒃

Sehingga, π’ˆπ’ŽΓ— π’ˆπ’ = 𝒂× 𝒃

�֜ π₯𝐨𝐠(𝒂× 𝒃)π’ˆ

�֜ π₯𝐨𝐠(π’ˆπ’ŽΓ— π’ˆπ’)π’ˆ (dengan menggunakan sifat pangkat π’ˆπ’ŽΓ— π’ˆπ’ = π’ˆπ’Ž+𝒏), maka

�֜ π₯𝐨𝐠(π’ˆπ’Ž+𝒏)π’ˆ (berdasarkan sifat- sifat pokok logaritma π₯π¨π π’ˆπ’π’ˆ = 𝒏), maka

�֜ π’Ž+ 𝒏 (karena, π’Ž= π₯π¨π π’‚π’ˆ dan 𝒏 = π₯π¨π π’ƒπ’ˆ ), maka

�֜ π₯π¨π π’‚π’ˆ + π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

Maka, ruas kiri = ruas kanan

J adi, π₯𝐨𝐠(𝒂× 𝒃)π’ˆ = π₯π¨π π’‚π’ˆ + π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

Page 10: 1. logaritma

Bukti sifat 2:

π₯π¨π π’‚π’ƒπ’ˆ = π₯π¨π π’‚π’ˆ βˆ’ π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

Ruas kiri:

Misalkan:π’Ž= π₯π¨π π’‚π’ˆ , maka π’ˆπ’Ž = 𝒂 dan 𝒏= π₯π¨π π’ƒπ’ˆ , maka π’ˆπ’ = 𝒃

Sehingga, π’ˆπ’Žπ’ˆπ’ = 𝒂𝒃

�֜ π₯π¨π π’‚π’ƒπ’ˆ

�֜ π₯π¨π π’ˆπ’Žπ’ˆπ’π’ˆ (dengan menggunakan sifat perpangkatan π’ˆπ’Žπ’ˆπ’ = π’ˆπ’Žβˆ’π’), maka

�֜ π₯π¨π π’ˆπ’Žβˆ’π’π’ˆ (berdasarkan sifat- sifat pokok logaritma π₯π¨π π’ˆπ’π’ˆ = 𝒏), maka

�֜ π’Žβˆ’ 𝒏 (karena π’Ž= π₯π¨π π’‚π’ˆ dan 𝒏= π₯π¨π π’ƒπ’ˆ ), maka

�֜ π₯π¨π π’‚π’ˆ βˆ’ π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

Maka, ruas kiri = ruas kanan

J adi, π₯π¨π π’‚π’ƒπ’ˆ = π₯π¨π π’‚π’ˆ βˆ’ π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

Page 11: 1. logaritma

Bukti sifat 3: π₯π¨π π’‚π’π’ˆ = 𝒏× π₯π¨π π’‚π’ˆ

Ruas kiri:

Misalkan: π’Ž= π₯π¨π π’‚π’ˆ , maka π’ˆπ’Ž = 𝒂

J ika kedua ruas dipangkatkan dengan n, akan diperoleh:

αˆΊπ’ˆπ’Žαˆ»π’ = π’ˆπ’ŽΓ—π’ = 𝒂𝒏 atau

�֜ π₯π¨π π’‚π’π’ˆ

�֜ π₯π¨π π’ˆπ’ŽΓ—π’π’ˆ (berdasarkan sifat- sifat pokok logaritma π₯π¨π π’ˆπ’π’ˆ = 𝒏), maka

�֜ π’ŽΓ— 𝒏 (karena π’Ž= π₯π¨π π’‚π’ˆ ), maka

�֜ π₯π¨π π’‚π’ˆ Γ— 𝒏

Maka, ruas kiri = ruas kanan

J adi, π₯π¨π π’‚π’π’ˆ = 𝒏× π₯π¨π π’‚π’ˆ

Page 12: 1. logaritma

Bukti sifat 4 1):

π₯π¨π π’‚π’ˆ = π₯𝐨𝐠𝒂𝒑π₯π¨π π’ˆπ’‘

Ruas kiri:

Syarat: a > 0, g > 0, g β‰  1, p > 0 dan p β‰  1.

Misalkan: y = π₯π¨π π’‚π’ˆ maka π’ˆπ’š = 𝒂 atau 𝒂 = π’ˆ π₯π¨π π’‚π’ˆ

J ika kedua ruas dilogaritmakan dengan bilangan pokok p, maka diperoleh:

π₯𝐨𝐠𝒂𝒑 = π₯π¨π π’ˆ π₯π¨π π’‚π’ˆπ’‘

Berdasarkan sifat 3 π₯π¨π π’‚π’π’ˆ = 𝒏× π₯π¨π π’‚π’ˆ , maka π₯𝐨𝐠𝒂𝒑 = ΰ΅« π₯π¨π π’‚π’ˆ ΰ΅―ΰ΅« π₯π¨π π’ˆπ’‘ ΰ΅―

π₯π¨π π’‚π’ˆ = π₯𝐨𝐠𝒂𝒑π₯π¨π π’ˆπ’‘

Maka, ruas kiri = ruas kanan

J adi, π₯π¨π π’‚π’ˆ = π₯𝐨𝐠𝒂𝒑π₯π¨π π’ˆπ’‘

Page 13: 1. logaritma

Bukti sifat 4 2):

π₯π¨π π’‚π’ˆ = 𝟏π₯π¨π π’ˆπ’‚

Berdasarkan sifat 1) π₯π¨π π’‚π’ˆ = π₯𝐨𝐠𝒂𝒑π₯π¨π π’ˆπ’‘ , dengan mengambil p = a, maka

π₯π¨π π’‚π’ˆ = π₯𝐨𝐠𝒂𝒂π₯π¨π π’ˆπ’‚ (berdasarkan sifat- sifat pokok logaritma π₯𝐨𝐠𝒂𝒂 = 𝟏), maka

π₯π¨π π’‚π’ˆ = 𝟏π₯π¨π π’ˆπ’‚ (terbukti)

Page 14: 1. logaritma

Bukti sifat 5 1): π₯π¨π π’‚π’ˆ Γ— π₯𝐨𝐠𝒃𝒂 = π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

Syarat: a, b dan g > 0, dan a =1, p = 1

Berdasarkan sifat 4 1) π₯π¨π π’‚π’ˆ = π₯𝐨𝐠𝒂𝒑π₯π¨π π’ˆπ’‘ , dan π₯𝐨𝐠𝒃𝒂 = π₯𝐨𝐠𝒃𝒑

π₯𝐨𝐠𝒂𝒑

π₯π¨π π’‚π’ˆ Γ— π₯𝐨𝐠𝒃𝒂 = π₯𝐨𝐠𝒂𝒑π₯π¨π π’ˆπ’‘ Γ— π₯𝐨𝐠𝒃𝒑π₯𝐨𝐠𝒂𝒑 = π₯𝐨𝐠𝒃𝒑π₯π¨π π’ˆπ’‘

Berdasarkan sifat 4 1) π₯𝐨𝐠𝒃𝒑π₯π¨π π’ˆπ’‘ = π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

J adi, π₯π¨π π’‚π’ˆ Γ— π₯𝐨𝐠𝒃𝒂 = π₯π¨π π’ƒπ’ˆ

Page 15: 1. logaritma

Bukti sifat 5 2): π₯π¨π π’‚π’Žπ’ˆπ’ = π’Žπ’ π₯π¨π π’‚π’ˆ

Ruas kiri: π₯π¨π π’‚π’Žπ’ˆπ’ (berdasarkan sifat 3 π₯π¨π π’‚π’π’ˆ = 𝒏× π₯π¨π π’‚π’ˆ ), maka π₯π¨π π’‚π’Žπ’ˆπ’ = π’ŽΓ— π₯π¨π π’‚π’ˆπ’

Misalkan π₯π¨π π’‚π’ˆπ’ = 𝒑 sehingga π₯π¨π π’‚π’Žπ’ˆπ’ = π’ŽΓ— 𝒑

J ika 𝒑= π₯π¨π π’‚π’ˆπ’, maka αˆΊπ’ˆπ’αˆ»π’‘ = π’ˆπ’Γ—π’‘ = 𝒂

�֜ π’ˆπ’Γ—π’‘ = 𝒂

π’ˆαˆΊπ’Γ—π’‘αˆ»πŸπ’ = π’‚πŸπ’ π’ˆπ’‘ = π’‚πŸπ’ 𝒑= π₯π¨π π’‚πŸπ’π’ˆ

𝒑= πŸπ’ π₯π¨π π’‚π’ˆ

sehingga dari persamaan π₯π¨π π’‚π’Žπ’ˆπ’ = π’ŽΓ— 𝒑, diperoleh

π₯π¨π π’‚π’Žπ’ˆπ’ = π’ŽΓ— πŸπ’ π₯π¨π π’‚π’ˆ

π₯π¨π π’‚π’Žπ’ˆπ’ = π’Žπ’ π₯π¨π π’‚π’ˆ

J adi, π₯π¨π π’‚π’Žπ’ˆπ’ = π’Žπ’ π₯π¨π π’‚π’ˆ

Page 16: 1. logaritma

Bukti sifat 5 3): π₯π¨π π’‚π’π’ˆπ’ = π₯π¨π π’‚π’ˆ

Ruas kiri: π₯π¨π π’‚π’π’ˆπ’ (berdasarkan sifat 3 π₯π¨π π’‚π’π’ˆ = 𝒏× π₯π¨π π’‚π’ˆ ), maka π₯π¨π π’‚π’π’ˆπ’ = 𝒏× π₯π¨π π’‚π’ˆπ’

Misalkan π₯π¨π π’‚π’ˆπ’ = 𝒑 sehingga π₯π¨π π’‚π’π’ˆπ’ = 𝒏× 𝒑

J ika 𝒑= π₯π¨π π’‚π’ˆπ’, maka αˆΊπ’ˆπ’αˆ»π’‘ = π’ˆπ’Γ—π’‘ = 𝒂

�֜ π’ˆπ’Γ—π’‘ = 𝒂

π’ˆαˆΊπ’Γ—π’‘αˆ»πŸπ’ = π’‚πŸπ’ π’ˆπ’‘ = π’‚πŸπ’ 𝒑= π₯π¨π π’‚πŸπ’π’ˆ

𝒑= πŸπ’ π₯π¨π π’‚π’ˆ

sehingga dari persamaan π₯π¨π π’‚π’π’ˆπ’ = 𝒏× 𝒑, diperoleh

π₯π¨π π’‚π’π’ˆπ’ = 𝒏× πŸπ’ π₯π¨π π’‚π’ˆ

π₯π¨π π’‚π’π’ˆπ’ = 𝒏𝒏 π₯π¨π π’‚π’ˆ

J adi, π₯π¨π π’‚π’π’ˆπ’ = π₯π¨π π’‚π’ˆ

Page 17: 1. logaritma

Bukti sifat 6:

π’ˆ π₯π¨π π’‚π’ˆ = 𝒂

J ika 𝒙= π₯π¨π π’‚π’ˆ , maka π’ˆπ’™ = 𝒂

Oleh karena 𝒙= π₯π¨π π’‚π’ˆ maka 𝒂 = π’ˆπ’™ = π’ˆ π₯π¨π π’‚π’ˆ

J adi, π’ˆ π₯π¨π π’‚π’ˆ = 𝒂

Page 18: 1. logaritma

TERIMA KASIH...