1ﯽﺘﻌﻨﺻ يراﺪﺑﺎﺴﺣ...

www.rasoolzare.ir ١ صنعتی حسابداری

٠

1حسابداري صنعتیراهنماي )امتحانات پایان ترم دانشگاه پیام نور نمونه سواالت همراه با )

:تهیه کننده

رسول زارع مهرجردي)مدرس دانشگاه پیام نور شهرستان میبد )

www.rasoolzare.ir


١

فصل اول

کلیات و مفاهیم حسابداري بهاي تمام شده :تعریف و نقش حسابداري صنعتی

، حوزه اي از حسابداري است که با اندازه گیري، ثبت و گزارش )شودحسابداري صنعتی نامیده می که اصطالحاٌ( ي تمام شدهحسابداري بهاحسابداري صنعتی به عنوان بازوي مدیریت جهت برنامه ریزي، تصمیم گیري و کنترل عوامل . مربوط به اقالم بهاي تمام شده سروکار دارد

-را فراهم مید و با بررسی اطالعات جمع آوري شده و ارائه آن به مدیران امکان کنترل عوامل بهاي تمام شده گردبهاي تمام شده تلقی می .کند

:مقایسه حسابداري صنعتی با حسابداري مالی- این دیدگاههاي مختلفی وجود دارد اما صرفنظر از همه بداري مالی، دیدگاهادر مورد ارتباط حسابداري صنعتی با حسابداري مدیریت و حس

ها را براي حسابداري صنعتی بخشی از سیستم کلی اطالعات حسابداري است که اطالعات مرتبط با هزینهتوان گفت که هاي مختلف می .کنداستفاده در هر دو زمینه حسابداري مدیریت و حسابداري مالی گردآوري و ارائه می

.ا می توان در جدول زیر خالصه کردتفاوت هایی وجود دارد که این تفاوتها رالبته بین نحوه عمل حسابداري صنعتی و حسابداري مالی )بهاي تمام شده(حسابداري صنعتی حسابداري مالی مبناي مقایسه

استفاده کنندگان داخلی استفاده کنندگان داخلی و خارجی استفاده کنندگان نیاز مدیریت هر نوع گزارشی بسته به محدود به صورتهاي مالی اساسی نوع گزارش

بیشتر تاکید بر قیمت روز و آتی بهاي تمام شده تاریخی مبناي ارزشگذاري هرگونه واحد اندازه گیري پولی و فیزیکی )در ایران، ریال(واحد پولی عمدتاٌ واحد اندازه گیري

الزم االجراء نیست الزم االجراء است اجراي استانداردهاي حسابداري هز زمان که نیاز مدیریت ایجاب کند )حداقل سالی یکبار(ريادوا زمان تهیه گزارش

بخش یا شعبه شرکت ،واحد ،یک دپارتمان کل شرکت دامنه شمول :موارد استفاده مدیران از اطالعات بهاي تمام شده

استفاده از اقالم بهاي تمام شده براي تصمیم گیري -1 ریزي و ارزیابی عملکرداستفاده از اقالم بهاي تمام شده براي برنامه -2 بودجه بندي -3

:آشنایی با برخی از اصطالحات در حسابداري صنعتی : بهاي تمام شده-1

منابع از دست رفته با ارقام ریالی اندازه گیري و به . بهاي تمام شده به معنی منابع از دست رفته براي تحصیل کاال و خدمات مورد نیاز استصرف این منابع و وقوع بهاي تمام شده به قصد دستیابی به .زایش بدهی هاي شرکت نشان داده می شودصورت کاهش دارایی ها و یا اف

مثال شرکت تولیدي که اقدام به تولید صندلی براي فروش و کسب منفعت در آینده می کند می بایست منابعی . منافعی در حال و آینده است) کاهش حساب بانک یا افزایش حقوق پرداختنی( بدهد و مبلغی بابت حقوق کارگرانرا از دست ) کاهش موجودي کاال(مانند چوب و چسب

شود بنابر این ارزش ریالی چوب و چسب و حقوق براي شرکت کسب میپرداخت نماید تا صندلی ساخته شود و هنگام فروش صندلی منافعی .پرداختی جزء بهاي تمام شده صندلی منظور می شوند

:هزینه-2 :توان به دو قسمت تقسیم و تعریف نمود هزینه را می

هزینه، بهاي تمام شده اي است که منفعت مورد نظر آن حاصل شده است در مثال شرکت تولیدي صندلی کل منابع مصرفی جهت ) الفنرسیده به حساب بهاي تمام شده صندلی منظور گردید تا زمانی که این صندلی به فروش ...) چوب و چسب و حقوق و ( تولید صندلی


٢

این بهاي تمام شده به ) منافع حاصل شد( جزء دارایی شرکت است اما وقتی صندلی به فروش رسید) منفع آن حاصل نشده باشد(باشد .منظور و از درآمدهاي شرکت کسر می گردد) بهاي تمام شده کاالي فروش رفته(حساب هزینه

مثل هزینه مطالبات مشکوك .که منافع حاصل کامل کسب شده اند )درآمد(هزینه یعنی از دست دادن منابع در جهت کسب منفعت)ب الوصول یا هزینه حقوق کارکنان اداري و حسابداري

:زیان-3 .مانند ضایعات غیر عادي محصول یا مواد اولیه خراب شده زیان یعنی از دست رفتن منافع بدون کسب هرگونه منفعت

اما آن ها را در صورتهاي مالی، جداگانه نشان . خالص دارند و موجب کاهش سود می شوند هم هزینه ها و هم زیان ها تاثیر مشابهی بر سودیطور کلی هزینه ها آن دسته از اقالم بهاي تمام شده هستند که در فرایند کسب سود وقوع . می دهند تا ماهیت جداگانه آن ها آشکار شود

.عادي در فعالیت هاي مرتبط با کسب درآمد و سود هستند آن ها ضرورت داشته باشد اما زیان ها حاصل یک فرایند غیرریال جهت تحصیل کاال و خدمات مورد نیاز 1,200,000که اولین سال فعالیت شرکت می باشد، جمعا 84شرکت پیمان طی سال : مثال

ه است و انتظار می رود عاید شرکت شد 84ریال از وجه مذکور تا پایان سال 500,000منفعت حاصل از . شرکت پرداخت کرده استمانده بهاي تمام شده، هزینه و زیان شرکت در پایان سال مذکور چقدر می . ریال از آن نیز فاقد انتفاع متصور آتی باشد 300,000

)86سوال سال (باشد؟ :جواب

ریال از این 500,000می که مبلغ منظور می شود و در هنگاریال که به قصد کسب منابع آتی است به بهاي تمام 1,200,000در ابتدا مبلغ منظور می شود و هنگامی ) بهاي تمام شده کاالي فروش رفته(منافع کسب شد این مبلغ از حساب بهاي تمام شده خارج و به حساب هزینه

بر این در ریال منافع آتی ندارد از حساب بهاي تمام شده خارج و به حساب زیان منظور می شود بنا 300,000که مشخص می شود مبلغ ریال در حساب زیان 300,000ریال در حساب هزینه و مبلغ 500,000مبلغ , ریال در حساب بهاي تمام شده 400,000پایان سال مبلغ

.مانده داریم :مواد و انواع آن-4

:موادي که در تولید کاال مورد استفاده قرار می گیرند به دو گروه طبقه بندي می شوندن دسته از اقالم بهاي تمام شده را شامل می شوند که مستقیما در تولید نقش دارند و ماهیت کاالي تولیدي به آنها آ: مواد مستقیم)الف

بطور کلی مواد مستقیم به مواد اولیه اي اطالق می شود که بخش عمده اي از . وابسته است مثل چوب در صندلی چوبی یا پارچه در لباسها دهد و به سهولت می توان آن را با یک واحد محصول یا سفارش معین رهگیري کرد و رهگیري آن بهاي تمام شده محصول را تشکیل می

.ه محصول یا سفارش خاص صرفه اقتصادي داردبد آن دسته از مواد اولیه که ماهیت کاالي تولید شده مستقیما به آنها وابسته نیست اما استفاده از آنها در فرایند تولی: مواد غیر مستقیم)ب

.مثل چسب و میخ در تولید صندلی چوبی یا قطعات یدکی در تولید ماشین. کاال اجتناب ناپذیر است :دستمزد و انواع آن-5

:دستمزد نیروي کار به دو صورت وجود داردخالت مستقیم آنها دستمزد کارگرانی که مستقیما در تولید محصول دخالت دارند و تولید کاال و ارائه خدمات بدون د: دستمزد مستقیم)الف

عملی نیست مثل دستمزد کارگرانی که در قسمت مونتاژ قطعات اتومبیل کار می کنند و یا کارگرانی که روي ماشین ریسندگی در یک .کار مستقیم را می توان به سادگی و با صرفه اقتصادي به محصوالت و سفارشات رهگیري کرد.کارخانه نساجی کار می کنند

دستمزد آن دسته از کارگران که در تولید و ارائه خدمات دخالت دارند اما جزء نیروي مستقیم تولید محسوب نمی : قیمدستمزد غیر مست)ب .ها و حسابداران صنعتی شوند مثل سرکارگران، بازرسان، سرشیفت

:سربار تولید-6مواد مستقیم و دستمزد مستقیم،را سربار تولید می تمامی اقالم بهاي تمام شده که بهاي تمام شده محصول را تشکیل می دهند به استثناي

.مثل دستمزد غیر مستقیم، مواد غیر مستقیم، استهالك ساختمان کارگاه، استهالك تجهیزات تولیدي، قبوض آب و برق کارگاه تولیدي.نامند


٣

:براي نمونه موارد زیر را طبق جدول طبقه بندي می کنیم: مثالمواد نوع هزینه

مستقیم دستمزد مستقیم

سربار تولید

هزینه دوره

زیان

فلز مصرفی در تولید کمد فلزي

×

× هزینه تبلیغات × هزینه حمل مواد مستقیم

حقوق پرداختی به حسابداران صنعتی

×

× هزینه کمیسیون فروش × خسارت ناشی از وقوع زلزله

استهالك ماشین آالت کارخانه

×

مزد پرداختی به دست کارگران تولید

×

× ضایعات عادي × ضایعات غیر عادي

هزینه انبار داري مواد مستقیم

×

هزینه انبار داري کاالهاي ساخته شده

×

× هزینه اجاره کارگاه تولید × مواد غیر مستقیم مصرفی

طبقه بندي مفاهیم بهاي تمام شده

.لحاظ می توان اقالم بهاي تمام شده را طبقه بندي نمود که در اینجا چند نمونه مطرح می شود از چند ):از لحاظ ارتباط با محصول(طبقه بندي اقالم بهاي تمام شده بر اساس عوامل و عناصر تشکیل دهنده محصول -1

:بر این اساس هزینه ها به دو قسمت تقسیم می شوندقالمی از بهاي تمام شده که مستقیما در تولید آن نقش دارند و رهگیري و ردیابی آنها به محصول یا سفارش از نظر ا: هزینه هاي مستقیم)الف

.اقتصادي عملی و به صرفه می باشد که شامل مواد مستقیم و دستمزد مستقیم استما براي تولید محصول غیر قابل اجتناب سایر اقالمی که تولید محصول مستقیما به آنها وابسته نیست ا: هزینه هاي غیر مستقیم)ب

.رهگیري و ردیابی آنها به محصول یا سفارش از نظر اقتصادي عملی و مقرون به صرفه نیست که همان سربار تولید هستند.هستند :نکته مهم

.ی گوینداصطالحا هزینه اولیه یا بهاي اولیه تولید م) مواد مستقیم و دستمزد مستقیم(به مجموع هزینه هاي مستقیم- می گویند تبدیلبه مجموع دستمزد مستقیم و سربار تولید اصطالحا هزینه تبدیل یا بهاي -


٤

در بعضی متون بجاي بهاي تولید از ( به مجموع مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار تولید اصطالحا هزینه تولید یا بهاي تولید می گویند- .)ه محصول استفاده می کننداصطالح هزینه ساخت، هزینه کارخانه و هزین

بهاي اولیه =مواد مستقیم +دستمزد مستقیم بهاي تبدیل =دستمزد مستقیم +سربار تولید

بهاي تولید =مواد مستقیم +دستمزد مستقیم +سربارتولید ):براساس رفتار هزینه(طبقه بندي اقالم بهاي تمام شده در رابطه با حجم تولید-2

:اه هزینه ها را به سه دسته تقسیم می کنند از این دیدگاقالمی هستند که با افزایش حجم تولید جمع آنها نیز ) هزینه هاي متغیر تولید(اقالم متغیر بهاي تمام شده: اقالم متغیر بهاي تمام شده) الف

.افزایش می یابد و در ارتباط مستقیم با حجم تولید قرار دارند .)مستقیممثل مواد غیر مستقیم و دستمزد غیر(ر عبارت است از مواد مستقیم، دستمزد مستقیم، سربار متغیرنمونه هایی از اقالم متغی

متغیر هر واحد افزایش و با کاهش آن کاهش می یابد ولی هزینه ي) عامل هزینه(به طور کلی هزینه ي متغیر کل با افزایش حجم تولید . دارد تغیر کل و هزینه ي متغیر هر واحد را در نمودار هاي زیر نشانثابت می ماند براي همین می توان هزینه ي م

TVC

هزینه

عامل هزینه

.رابطه مستقیم وجود دارد) TVC(همانگونه که در نمودار باال مشاهده می کنید بین عامل هزینه و هزینه ي متغیر کل هزینه

Vcu

عامل هزینه

.کنید که هزینه متغیر هر واحد ثابت است و با افزایش یا کاهش در عامل هزینه تغیر نمی کنددر نمودار دوم مشاهده می


٥

د، ولی نمی کن اقالمی از بهاي تمام شده هستند که در یک دامنه مربوط، در اثر تغییرات عامل هزینه تغییر: اقالم ثابت بهاي تمام شده )بهزینه ي اجاره کارگاه، (نمونه هایی از هزینه هاي ثابت عبارت است سربار ثابت ساخت . نرخ آن براي هر واحد از عامل هزینه، متغیر است

.و هزینه هاي ثابت عمومی و اداري و فروش) هزینه استهالك ساختمان کار خانه و غیره .در نمودار هاي زیر نشان داد توانهزینه ي ثابت کل و هزینه ثابت هر واحد را می

هزینه

TFC

عامل

هزینه

هزینه

TVC

عامل هزینه

برق که ل هزینه آب واقالمی هستند که بخشی از آنها ثابت و بخش دیگري از آنها متغیر است مث: اقالم نیمه متغیر بهاي تمام شده) ج . آبنمان آنها ثابت و مابقی آن که بسته به مقدار مصرف است متغیر است

:طبقه بندي اقالم بهاي تمام شده به سایر روش ها -3در متون مختلف روش هاي دیگري نیز براي طبقه بندي اقالم هزینه مشخص شده اند که می توان خالصه اي از این روش ها را در جدول

:نشان دادزیر بر اساس زمان تبدیل آنها به هزینه بر اساس فعالیت هاي مختلف بر اساس ارتباط با فرایند تولید ردیف

بهاي تمام شده محصول اقالم بهاي تمام شده تولید بهاي اولیه تولید 1 هزینه هاي دوره مالی هزینه هاي اداري بهاي تبدیل 2 هزینه هاي بازاریابی 3 اي تامین مالیهزینه ه 4


٦

حل چند نمونه سوال امتحانیجذب تولید می دستمزد مستقیم% 75ریال است و سربار بر اساس 21,000ایران بهاي اولیه و بهاي تبدیل برابر و هرکدام تدر شرک -1

هزینه هاي مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار ساخت و بهاي تولید چقدر است؟. شود

.نشان دهیم رابطه هاي زیر برقرار است) c(و سربار ساخت را با ) b(و دستمزد مستقیم را با) a(قیم را با اگر مواد مستa+b=21000

b+c=21000

c=75% b

می شود و در نتیجه مقدار سربار 12,000برابر با ) b(را قرار دهیم مقدار دستمزد مستقیم bمقدار % 75مقدار cحال اگر در رابطه دوم بجاي سه مقدار مبلغ بهاي ساخت برابر با می شود و از جمع 9000می شود و حال طبق رابطه اول مقدار مواد مستقیم برابر با c (9000(ختسا

.می شود 30,000

مواد مستقیم بوده % 20اگر نرخ جذب سربار ساخت . ریال محاسبه شده است 12,000,000واحد محصول جمعا 2000قیمت تمام شده -2 )84سوال سال (ریال باشد، هزینه تبدیل یک واحد و بهاي اولیه چقدر است؟ 3000مستقیم هر واحد و دستمزد

.نشان دهیم رابطه هاي زیر برقرار است) c(و سربار ساخت را با ) b(و دستمزد مستقیم را با) a(اگر مواد مستقیم را با a+b+c=12000000

a+(3000×2000)+20%a =12000000

a= 5000000

1000,000برابر با مواد مستقیم است بنابر ایم مقدار سربار ساخت نیز % 20از بدست آوردن مقدار مواد مستقیم چون سربار ساخت نیز بعد حال می .می شود 6000,000که همان دستمزد مستقیم است برابر با bرا وارد کنیم مقدار cو aحال در رابطه بهاي تواید اگر . می شود

.مع کردن مقدار دستمزد مستقیم و سربار ساخت، بهاي تبدیل را محاسبه کنیمتوانیم با ج 7,000,000=1,000,000+6,000,000b+c==بهاي تبدیل

.چون مسئله بهاي تبدیل هر واحد را خواسته است بنابر این بهاي تبدیل کل را بر تعداد محصول تقسیم می کنیم بهاي تبدیل هر واحد=7,000,000÷2000=3500

.می شود 11,000,000راي بدست آوردن بهاي اولیه نیز می بایست مواد مستقیم را با دستمزد مستقیم جمع کنیم که حاصل برابر با بریال باشد، مشخص کنید 200,000برابر هزینه هاي تبدیل باشد و هزینه مواد مستقیم 2دستمزد و هزینه هاي اولیه % 50اگر سربار -3

)90سوال سال (هر یک چند ریال است؟ مواد، دستمزد و سربار .نشان دهیم رابطه هاي زیر برقرار است) c(و سربار ساخت را با ) b(و دستمزد مستقیم را با) a(اگر مواد مستقیم را با

C=50% b a+100000=2(100000+50000) a = 200000 a+b = 2(b+c)

b=2(b+50%b)+200،000 b=100000

c=50% ×100000=50000

:اطالعات زیر در مورد عملیات یک دوره مالی معین شرکت تولیدي شیراز در دست است -4

ریال،دستمزد غیر مستقیم 400،000ریال، دستمزد مستقیم 70،000ریال، مواد غیر مستقیم مصرفی 300,000مواد مستقیم مصرفی واحد 75. واحد کاال تولید شده است 100در طی دوره مالی . ریال می باشد 200،000ریال و سایر هزینه هاي غیر مستقیم تولید 30،000


٧

موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره و پایان دوره صفر می . واحد کاال از بین رفته و مابقی در انبار موجود می باشد 5کاال فروش رفته، .چنین موجودي کاالي ساخته شده اول دوره صفر استباشد و هم

مطلوبست محاسبه بهاي اولیه و بهاي تبدیل، بهاي تمام شده محصول طی دوره و همچنین محاسبه هزینه و زیان و بهاي تمام شده در پایان )91سوال سال (دوره؟

بهاي اولیه=مواد مستقیم+دستمزد مستقیم=400،000+300,000=700،000

همانگونه که گفته شد سربار ساخت برابر است با کلیه . ست آوردن بهاي تبدیل ابتدا می بایست مبلغ سربار ساخت را محاسبه کنیمبراي بد :هزینه هاي ساخت بجز مواد و دستمزد مستقیم بنابر این

سربار ساخت=200،000+30،000+70،000=300،000

بهاي تبدیل= 400،000+ 300،000= 700،000

بهاي تمام شده محصول طی دوره=بهاي تولید=مواد مستقیم مصرفی+ دستمزد مستقیم+سربار ساخت

بهاي تمام شده محصول طی دوره=بهاي تولید=300،000+400،000+300،000=1000،000

براي محاسبه زیان و هزینه طی دوره می بایست تعداد کاالهاي از بین رفته و فروش رفته را در بهاي تولید هر واحد ضرب

:کنیم بنابر این

بهاي تمام شده هر واحد=کل بهاي تمام شده÷تعداد کاالهاي تولید شده

بهاي تمام شده هر واحد=1000،000 ÷100=10،000

بهاي (همانگونه که گفتیم هر زمان که کاال تولید شده به فروش رود منافع اقتصادي ایجاد شده است و مبلغ بهاي تولید می بایست به هزینهعدد کاال از بهاي تولید 75عدد کاال فروخته شده بنابر این بهاي تمام شده این 75در اینجا چون . منظور شود) کاالي فروش رفتهتمام شده

.خارج و به حساب هزینه منظور می شود

هزینه دوره مالی= 75×10،000=750,000

.دد دیگر منافع اقتصادي ندارد و زیان دوره می باشدع 5عدد کاال از بین رفته بنابر این بهاي تولید این 5با توجه به اینکه

زیان دوره مالی=5×10،000=50،000

ریال از آن بابت هزینه 750،000ریال در ابتدا به حساب بهاي تمام شده منظور گردید و 1000،000حال با توجه به مطالب گفته شده مبلغ می باشد که می توان به این صورت هم 200،000دوره مانده بهاي تمام شده ریال بابت زیان منظور شد بنابر این در پایان 50،000و

:محاسبه کرد


٨

)کاالي ساخته شده پایان دوره(تعداد کاالي مانده در پایان دوره= 100- 5-75=20

بهاي تمام شده موجودي کاالي ساخته شده پایان دوره=20×10،000= 200،000

:ک دوره معین مالی یک شرکت تولیدي در دست استاطالعات زیر در ارتباط با عملیات ی -5

3،000ریال، دستمزد غیر مستقیم 40،000ریال، دستمزد مستقیم 7،000ریال، مواد غیر مستقیم مصرفی 30،000مواد مستقیم مصرفی 5د در انبار از بین رفته است و واح 4واحد کاال تولید شده است، 10ریال، در طی دوره 35،000ریال ، سایر هزینه هاي غیر مستقیم تولید

موجودي کاالي در جریان ساخت اول و آخر دوره صفر بوده . واحد نیز فروش نرفته و در انبار موجود است واحد فروخته شده است و یک .ستا

ن محاسبه زیان و محاسبه بهاي تمام شده اولیه، بهاي تمام شده تبدیل و بهاي تمام شده محصول تولیدي طی دوره و همچنی: مطلوبست )86سوال سال (هزینه دوره مالی؟

بهاي اولیه=مواد مستقیم+دستمزد مستقیم=40،000+30،000=70،000

همانگونه که گفته شد سربار ساخت برابر است با کلیه . براي بدست آوردن بهاي تبدیل ابتدا می بایست مبلغ سربار ساخت را محاسبه کنیم :مزد مستقیم بنابر اینهزینه هاي ساخت بجز مواد و دست

سربار ساخت=35،000+3،000+7،000=45،000

بهاي تبدیل= 40،000+ 45،000= 85،000

بهاي تمام شده محصول طی دوره=بهاي تولید=مواد مستقیم مصرفی+ دستمزد مستقیم+سربار ساخت

بهاي تمام شده محصول طی دوره=بهاي تولید=45،000+40،000+30،000=115،000

:زیان و هزینه طی دوره می بایست تعداد کاالهاي از بین رفته و فروش رفته را در بهاي تولید هر واحد ضرب کنیم بنابر این براي محاسبه

بهاي تمام شده هر واحد=کل بهاي تمام شده÷تعداد کاالهاي تولید شده

بهاي تمام شده هر واحد=115،000 ÷10=11،500

بهاي (ید شده به فروش رود منافع اقتصادي ایجاد شده است و مبلغ بهاي تولید می بایست به هزینههمانگونه که گفتیم هر زمان که کاال تولعدد کاال از بهاي تولید 75عدد کاال فروخته شده بنابر این بهاي تمام شده این 5در اینجا چون . منظور شود) تمام شده کاالي فروش رفته

.خارج و به حساب هزینه منظور می شود

هزینه دوره مالی= 5×11،500=57،500

.عدد دیگر منافع اقتصادي ندارد و زیان دوره می باشد 4عدد کاال از بین رفته بنابر این بهاي تولید این 4با توجه به اینکه


٩

زیان دوره مالی=4×11،500=46،000

ریال از آن بابت هزینه و 57،500ور گردید و ریال در ابتدا به حساب بهاي تمام شده منظ 115،000حال با توجه به مطالب گفته شده مبلغ می باشد که می توان به این صورت هم محاسبه 11،500ریال بابت زیان منظور شد بنابر این در پایان دوره مانده بهاي تمام شده 46،000

:کرد

)کاالي ساخته شده پایان دوره(تعداد کاالي مانده در پایان دوره= 4-5-10=1

بهاي تمام شده موجودي کاالي ساخته شده پایان دوره =1×11،500= 11،500

ریال بوده 400,000و بهاي اولیه و بهاي تبدیل برابر و هر کدام معادل صفر می باشدپایان دوره ابتدا و موجودي کاالي در جریان ساخت -6واحد و ابتداي دوره صفر بوده 200دوره موجودي کاالي ساخته شده پایان . دستمزد مستقیم جذب می شود% 100سربار بر اساس . اند

.واحد کاال تکمیل شده است 1000طی دوره مذکور . است

.محاسبه بهاي تمام شده موجودي کاالي ساخته شده پایان دوره، جمع هزینه هاي تولید و بهاي تمام شده کاالي فروش رفته: مطلوبست

.نشان دهیم رابطه هاي زیر برقرار است) c(سربار ساخت را با و) b(و دستمزد مستقیم را با) a(اگر مواد مستقیم را با

a+b=b+c=400000

200،000می باشد می توان نتیجه گرفت که مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار ساخت هر کدام برابر با cبرابر با bچون در رابطه باال .می شودریال 600,000بنابر این بهاي تولید برابر با . ریال می باشد

.حال براي بدست آوردن بهاي موجودي پایان دوره و فروش رفته می بایست تعداد آنها را در بهاي تولید هر واحد ضرب کنیم

بهاي تمام شده هر واحد= بهاي تولید÷تعداد تولید= 600,000 ÷1000=600

بهاي تمام شده موجودي کاالي ساخته شده پایان دوره= 200×600= 120,000

بهاي تمام شده کاالي فروش رفته= 800×600= 480,000

) افزایش یا کاهش موجودي کاالي در جریان ساخت نداریم(در مثال باال چون موجودي کاالي در جریان ساخت اول و پایان دوره صفر بودبت به اول دوره افزایش یافت می بهاي تولید برابر با بهاي کاالي ساخته شده می شود اما اگر موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره نس

.توضیح داده می شود 7بایست بهاي افزایش یافته را از بهاي تولید کسر کنیم تا بهاي کاالي ساخته شده بدست آید که در مثال

و هر کدام ریال و بهاي اولیه و بهاي تبدیل برابر 40,000افزایش موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره نسبت به ابتداي دوره -7واحد و 200موجودي کاالي ساخته شده پایان دوره . دستمزد مستقیم جذب می شود% 100سربار بر اساس . ریال بوده اند 400,000معادل

.واحد کاال تکمیل شده است 1000طی دوره مذکور . ابتداي دوره صفر بوده است

.ان دوره، جمع هزینه هاي تولید و بهاي تمام شده کاالي فروش رفتهمحاسبه بهاي تمام شده موجودي کاالي ساخته شده پای: مطلوبست


١٠

.نشان دهیم رابطه هاي زیر برقرار است) c(و سربار ساخت را با ) b(و دستمزد مستقیم را با) a(اگر مواد مستقیم را با

a+b=b+c=400000

200،000قیم، دستمزد مستقیم و سربار ساخت هر کدام برابر با می باشد می توان نتیجه گرفت که مواد مست cبرابر با bچون در رابطه باال .ریال می شود 600,000بنابر این بهاي تولید برابر با . ریال می باشد

ریال بیشتر شده است مشخص می شود که این مبلغ از بهاي تولید طی دوره در حساب 40،000چون موجودي در جریان ساخت پایان دوره ریال 600,000منظور می گردد بنابر این از مبلغ ساخته شدهخت می باشد که بعد از تکمیل کاال به حساب کاالي موجودي در جریان سا

ریال به حساب موجودي کاالي ساخته شده رفته 560,000ریال به حساب موجودي در جریان ساخت و مبلغ 40,000بهاي تولید مبلغ .است

.دوره و فروش رفته می بایست تعداد آنها را در بهاي تولید هر واحد ضرب کنیم حال براي بدست آوردن بهاي موجودي پایان

بهاي تمام شده هر واحد کاالي ساخته شده= بهاي تولید÷تعداد تولید= 560,000 ÷1000=560

بهاي تمام شده موجودي کاالي ساخته شده پایان دوره= 200×560= 112,000

ي فروش رفتهبهاي تمام شده کاال= 800×560= 448,000موجودي کاالي در جریان ساخت اول و پایان دوره . واحد محصول تولید کرده است 80,000، 90شرکت تولیدي آفتاب در طول سال -8

ریال، 8,000,000هزینه هاي تولیدي طی دوره شامل مواد مستقیم . صفر است و در ابتداي سال موجودي کاالي ساخته شده نداریم 3,000واحد کاال فروخته شده و تعداد 61,000اگر طی دوره . ریال می باشد 6,000,000ریال و سربار تولید 6,000,000دستمزد مستقیم

:واحد کاال از بین رفته باشد مطلوبست

.مقداري از بهاي تمام شده که به هزینه منظور می شود)الف .مقدار زیانی که در این دوره شناسایی می شود)ب .در ترازنامه شرکا منظور می شود) کاالي ساخته شده(تمام که به عنوان داراییمقداري از بهاي )ج

بهاي تولید=8,000,000+6,000,000+6,000,000=20,000,000

بهاي تمام شده هر واحد محصول=20,000,000÷80,000=250

یم می شود ولی اگر افزایش در موجودي در چون موجودي در جریان ساخت پایان دوره صفر است کل مبلغ بهاي تولید بر تعداد تولید تقس ).به مثال قبل توجه کنید( جریان ساخت داشتیم مبلغ افزایش یافته کسر می شد

الف( بهاي تمام شده کاالي فروش رفته= 61,000×250=15,250,000

ب( زیان=3,000×250=750,000

ج( موجودي کاالي ساخته شده=16,000 × 250= 4,000,000

از بین رفته بنابر این تعداد موجودي پایان دوره 3,000فروش رفته و تعداد 61,000واحد کاال تولید شده و تعداد 80,000ینکه با توجه به ا ).توجه کنید که تعداد موجودي ساخته شده ابتداي دوره صفر بوده است( می باشد 16,000برابر با


١١

:العات تیرماه سال جاري به شرح زیر استشرکت تولیدي ایران، نوعی محصول تولید می کند که اط -9

)درصد مواد مستقیم% 80( ریال 10,000,000مواد اولیه )درصد دستمزد مستقیم% 70(ریال 6,000,000دستمزد

)شامل آب و برق و اجاره کارگاه تولیدي(ریال 5,000,000سربار ریال5,000,000هزینه هاي فروش محصول ریال4,000,000هزینه هاي اداري و عمومی

.محاسبه بهاي اولیه و تبدیل و بهاي تمام شده محصول و بهاي تمام شده عملیات براي تیرماه: مطلوبست

براي حل مسئله ابتدا می بایست سه بخش بهاي تمام شده را تفکیک کنیم که شامل مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار ساخت می .باشد

مستقیم مواد=10,000,000×80%= 8,000,000

دستمزد مستقیم=6,000,000 ×% 70=4,200,000

سربار ساخت )=10,000,000×20%)+(6,000,000×30%+(5,000,000=8,800,000

سربار ساخت برابر با کلیه اقالم بهاي تمام شده بجز مواد و دستمزد مستقیم می باشد که مواد و دستمزد غیر مستقیم نیز جزء بهاي تمام .نمی باشندمحصول هزینه هاي فروش و اداري جزء اقالم بهاي تمام شده شده می باشد همچنین

بهاي اولیه=4,200,000+8,000,000=12,200,000

بهاي تبدیل=8,800,000+4,200,000=13,000,000

)بهاي تولید(بهاي تمام شده محصول=8,800,000+4,200,000+8,000,000=21,000,000

بهاي تمام شده عملیات=4,000,000+5,000,000+21,000,000= 30,000,000

در دست 88هزینه هاي زیر در ارتباط با فروردین ماه سال. یک شرکت تولیدي نوعی سیم الکتریکی با روکش پالستیکی تولید می کند - 10 :است

ریال 35,000 ریال برق مصرفی کارخانه 500,000مفتول مسی

ریال25,000ریال تعمیرات ماشین آالت 350,000روکش پالستیکی

ریال 100,000ریال حقوق مدیر کارخانه 8,000رنگ مصرفی

ریال 30,000ریال استهالك ماشین آالت تولیدي 120,000پرستان تولید حقوق سر ریال 32,000ریال استهالك اثاثه اداري 400,000حقوق کارکنان تولید

:مطلوبست محاسبه

مستقیممواد مستقیم و غیر -1

تعیین دستمزد مستقیم و غیر مستقیم-2

تعیین سربار تولید-3


١٢

تعیین هزینه دوره-4

) 89سوال سال ( تعیین بهاي اولیه، بهاي تبدیل و بهاي تولید-5

:براي حل مسئله بهتر است ابتدا جدول زیر را تشکیل دهیم

مواد غ م دستمزد م مواد م شرح

دستمزد غ نه دورههزی سایر اقالم سربار م

500,000 مفتول مسی 350,000 روکش پالستیکی

8,000 رنگ مصرفی 120,000 حقوق سرپرست

400,000 حقوق کارکنان تولید 35,000 برق مصرفی کارخانه

25,000 تعمیرات ماشین آالت 100,000 هحقوق مدیر کارخان

30,000 استهالك ماشین آالت 32,000 استهالك اثاثه اداري

32,000 90,000 220,000 8,000 400,000 850,000 جمع

حال با توجه به جدول باال اقالم مورد نظر مسئله را محاسبه می کنیم

ریال می باشد 8,000ال و ری 850,000مواد مستقیم و غیر مستقیم به ترتیب )1

ریال می باشد 220,000ریال و 400,000دستمزد مستقیم و غیر مستقیم به ترتیب )2

.ریال می باشد 318,000سربار تولید کلیه اقالم تولید بجز مواد مستقیم و غیر مستقیم می باشد بنابر این برابر با ) 3

.ریال می باشد 32,000هزینه دوره برابر با )4 :ي اولیه ، تبدیل و تولید به شرح زیر محاسبه می شوندبها)5

بهاي اولیه= 400,000+ 850,000= 1,250,000

بهاي تبدیل= 318,000+ 400,000= 718,000 بهاي تولید= 318,000+ 400,000+ 850,000= 1,568,000

سوال سال .(هر یک را به طور مختصر توضیح دهید مفاهیم بهاي تمام شده بر اساس رابطه با حجم تولید را طبقه بندي نموده و مفهوم- 1190(

.توضیحات کامل در متن درس داده شده است


١٣

فصل دوم

اقالم بهاي تمام شده و هزینه هايگزارش

یابی همانگونه که در فصل اول گفته شد یکی از موارد استفاده از اطالعات حسابداري صنعتی استفاده از این اطالعات براي برنامه ریزي و ارزبنابر این اطالعات حسابداري صنعتی می بایست در قالب گزارش هایی ارائه شود تا مدیریت با تجزیه و تحلیل این گزارش ها بتواند . می باشد

.عملکرد دوره مالی ارزیابی و جهت دوره هاي آتی برنامه ریزي کند

:تهیه می کنند معموال شامل موارد زیر می باشند )ه به نیاز مدیریتبست( گزارش هایی که شرکتها در پایان هر دوره مالی یا پایان هر ماه

گزارش مصرف مواد-1 جدول بهاي تمام شده کاالي ساخته شده-2

جدول بهاي تمام شده کاالي فروش رفته-3

صورت سود و زیان -4

:گردش حساب هاي اقالم بهاي تمام شده را می توان به صورت مختصر در شکل زیر نشان داد

مواد مستقیم

بهاي تمام شده کاالي فروش رفته

کاالي ساخته شده

کاالي در جریان ساخت

دستمزد مستقیم

سربار ساخت

کار در جریان "همانگونه که در شکل مشاهده می کنید ابتدا کلیه اقالم بهاي تمام شده بعد از ورود به بخش تولید و مصرف شدن به حساب این حساب منظور می گردد و "کاالي ساخته شده "منظور می شوند و بعد از اینکه کاال تکمیل شده مانده این حساب به حساب "ساخت

به "کاالي در جریان ساخت "جزء حساب هاي دارایی هاي جاري در ترازنامه گزارش می شود اما وقتی کاال به فروش رسید مانده حساب منتقل می شود که این حساب یک حساب سود و زیانی است و در صورت حساب سود و زیان "اي تمام شده کاالي فروش رفتهبه "حساب

.از درآمد فروش کسر می شود تا سود ناخالص بدست آید

شده کاالي بطور کلی می توان گفت که حساب کاالي در جریان ساخت و کاالي ساخته شده جزء دارایی هاي شرکت و حساب بهاي تمامفروش رفته جزء حساب هاي هزینه می باشد بنابر این مصرف مواد، پرداخت دستمزد و پرداخت حساب هاي مختلف سربار جزء هزینه نیستند و وقتی به هزینه تبدیل می شوند که کاالي ساخته شده به فروش رسد پس بجاي استفاده از هزینه مواد مستقیم یا هزینه دستمزد

.یست از بهاي مواد مستقیم و بهاي دستمزد مستقیم استفاده کنیممستقیم می با

:حال با توجه به مطالب گفته شده هر کدام از گزارش هایی که می بایست در حسابداري صنعتی تهیه شود را مورد بررسی قرار می دهیم

:گزارش مصرف مواد-1

مبلغ زیادي از بهاي تمام شده را شامل می شود بنابر این گزارش یکی از اقالم مهم بهاي تمام شده هر محصول، مواد مستقیم است که : نمونه اي از گزارش مصرف مواد به صورت زیر می باشد. مصرف مواد براي مدیریت براي برنامه ریزي و ارزیابی عملکرد اهمیت زیادي دارد


١٤

.....شرکت

گزارش مصرف مواد

....براي دوره مالی منتهی به

** د مستقیم در ابتداي دورهموجودي موا :اضافه می شود

** خرید خالص طی دوره ** هزینه حمل مواد خریداري شده ** موجودي مواد آماه براي مصرف

:کسر می شود

(**) موجودي مواد مستقیم در پایان دوره بهاي مواد مستقیم مصرف شده

***

:اخته شدهجدول بهاي تمام شده کاالي س-2

.....شرکت

جدول بهاي تمام شده کاالي ساخته شده


** موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره جمع بهاي ساخت: اضافه می شود

** بهاي مواد مستقیم مصرف شده ** بهاي دستمزد مستقیم

** بهاي سربار ساخت

** جمع بهاي ساخت ** بهاي تمام شده کاالي در جریان ساخت طی دوره

:کسر می شود موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره

(**) بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره

**

:جدول را می توان در قالب یک رابطه نیز نشان داد

بهاي = موجودي کاالي در جریان ساخت ابتداي دوره + هاي ساخت طی دورهجمع هزینه - موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره تمام شده کاالي ساخته شده


١٥

:جدول بهاي تمام شده کاالي فروش رفته-3

.....شرکت

جدول بهاي تمام شده کاالي فروش رفته


** موجودي کاالي ساخته شده ابتداي دوره : فه می شوداضا

بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره

** بهاي تمام شده کاالي آماده فروش

**

:کسر می شود بهاي تمام شده کاالي ساخته شده پایان دوره

(**) بهاي تمام شده کاالي فروش رفته طی دوره

**

:جدول زیر را می توان بصورت رابطه زیر نشان داد

بهاي = موجودي کاالي ساخته شده ابتداي دوره + بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره –دي کاالي ساخته شده پایان دوره موجو تمام شده کاالي فروش رفته

:صورت سود و زیان -4

.....شرکت

صورت سود و زیان


درآمد فروش

** :کسر می شود

تمام شده کاالي فروش رفتهبهاي

(**) سود ناویژه

**

:کسر می شود

(**) ...هزینه هاي اداري و ** عملیاتی سود ویژه


١٦

حل چند نمونه سوال امتحانی :اطالعات زیر از دفاتر شرکت آلفا استخراج شده است-1

.درصد دستمزد مستقیم است 150ریال و سربار 8,000,000ریال، دستمزد مستقیم 10,000,000مواد خریداري شده

ریال افزایش و 3,000,000ریال کاهش، 2,000,000اگر در طی دوره کاالي در جریان ساخت، مواد اولیه و کاالي ساخته شده به ترتیب )84سوال سال .(ریال کاهش یافته باشد، بهاي تمام شده کاالي فروش رفته چند ریال است 1,000,000

ي بدست آوردن بهاي تمام شده کاالي فروش رفته می بایست ابتدا گزارش مواد مصرفی و سپس جدول بهاي کاالي ساخته شده را تهیه براتهیه جدول ها چون مسئله بجاي مانده اول و پایان دوره حساب ها، افزایش یا کاهش آن ها را داده است بنابر این بهترین کار کرد اما قبل از راي حساب هایی که افزایش آن ها را داده است فرض کنیم مانده اول دوره آن ها صفر و مانده پایان دوره آن ها همان مبلغ این است که ب

را داده شده باشد و براي حساب هایی که کاهش آن ها را داده است مانده اول دوره آن ها را مبلغ داده شده گرفته و مانده پایان دوره آن ها .صفر فرض می کنیم

:گزارش مصرف مواد-1

.....شرکت



0 موجودي مواد مستقیم در ابتداي دوره

:اضافه می شود

10,000,000 خرید خالص طی دوره 0 هزینه حمل مواد خریداري شده

10,000,000 موجودي مواد آماه براي مصرف :کسر می شود

(3000000) موجودي مواد مستقیم در پایان دوره 7,000,000 بهاي مواد مستقیم مصرف شده3


١٧

:جدول بهاي تمام شده کاالي ساخته شده-2

.....شرکت



2,000,000 موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره جمع بهاي ساخت: اضافه می شود

بهاي مواد مستقیم مصرف شده

7,000,000 بهاي دستمزد مستقیم

8,000,000

بهاي سربار ساخت

12,000,000 جمع بهاي ساخت

27,000,000

بهاي تمام شده کاالي در جریان ساخت طی دوره

29,000,000

:کسر می شود ریان ساخت پایان دورهموجودي کاالي در ج

(0) بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره

29,000,000

:جدول را می توان در قالب یک رابطه نیز نشان داد

بهاي = موجودي کاالي در جریان ساخت ابتداي دوره + جمع هزینه هاي ساخت طی دوره -موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره ي ساخته شدهتمام شده کاال

29,000,000 =0 - 27,000,000 +2,000,000


.....شرکت



1,000,000 موجودي کاالي ساخته شده ابتداي دوره : اضافه می شود

29,000,000 خته شده طی دورهبهاي تمام شده کاالي سا

بهاي تمام شده کاالي آماده فروش

30,000,000


(0)

بهاي تمام شده کاالي فروش رفته طی دوره

30,000,000

.ریال خواهد بود 30,000,000ان گزارش می شود مبلغ بنابر این بهاي تمام شده کاالي فروش رفته که در صورت حساب سود و زی


١٨

:اطالعات زیر در ارتباط با عملیات یک شرکت تولیدي که از نظام ادواري بهاي تمام شده استفاده می کند در دست است-2

ریال 2,500 ریال موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره 1,500موجودي مواد اول دوره

ریال 35,000ریال خرید مواد 3,500موجودي کاالي ساخته شده اول دوره

ریال 1,500ریال برگشت از خرید و تخفیفات 1,000هزینه حمل مواد خریداري شده

ریال 50,000ریال دستمزد مستقیم 2,500تخفیفات نقدي خرید

ریال300,000ریال فروش 64,500هزینه هاي غیر مستقیم تولید

ریال 18,000ریال هزینه هاي عمومی و اداري 17,000وزیع و فروش هزینه هاي ت

ریال 5,500ریال موجودي کاالي در جریان ساخت آخر دوره 4,500موجودي مواد آخر دوره ریال 6,500موجودي کاالي ساخته شده آخر دوره

)85سوال سال (تهیه صورت بهاي تمام شده کاالي ساخته شده و نیز صورت بهاي تمام شده کاالي فروش رفته؟: مطلوبست

:گزارش مصرف مواد- 1

.....شرکت



موجودي مواد مستقیم در ابتداي دوره

1,500 :اضافه می شود

ص طی دورهخرید خال

31,000 هزینه حمل مواد خریداري شده

1,000

موجودي مواد آماه براي مصرف

33,500 :کسر می شود

موجودي مواد مستقیم در پایان دوره

)4,500( بهاي مواد مستقیم مصرف شده3

29,000

.از خرید و تخفیفات را از مبلغ خرید طی دوره کسر نماییم براي بدست آوردن خرید خالص می بایست تخفیفات نقدي خرید و برگشت: نکته


١٩


.....شرکت



2,500 موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره جمع بهاي ساخت: اضافه می شود

هاي مواد مستقیم مصرف شدهب

29,000 بهاي دستمزد مستقیم

50,000


64,500 جمع بهاي ساخت

143,500


146,000


)5,500(

ته شده طی دورهبهاي تمام شده کاالي ساخ

140,500


.....شرکت



موجودي کاالي ساخته شده ابتداي دوره

3,500 : اضافه می شود


140,500 هاي تمام شده کاالي آماده فروشب

144,000


6,500( )


137,500

:دردست است1384اطالعات زیر در مورد برخی حساب هاي شرکت نگار در پایان سال -3

ریال، کار در جریان ساخت اول دوره 500,000ریال، سربار 940,000ریال، دستمزد مستقیم 200,000 موجودي مواد اول دورهریال، کاالي ساخته شده پایان دوره 300,000ریال، کاالي ساخته شده اول دوره240,000ریال، کار در جریان ساخت پایان دوره 160,000مطلوب است تنظیم صورت . ریال2,050,000بهاي تمام شده کاالي فروش رفته ریال و340,000ریال، موجودي مواد پایان دوره 210,000

) 86سوال سال .(1384بهاي تمام شده کاالي ساخته شده براي سال


٢٠

براي تهیه جدول بهاي تمام شده کاالي ساخته شده نیاز به مقدار مواد مصرفی طی دوره می باشد که با توجه به اینکه مقدار مواد خریداري ده طی دوره نیز داده نشده است می بایست از طریق جدول بهاي تمام شده کاالي فروش رفته مقدار بهاي تمام شده کاالي ساخته شده ش

طی دوره ا بدست آوریم و سپس از طریق این مقدار می توانیم مقدار مواد مصرفی را محاسبه کنیم بنابر این مراحل کار به شرح زیر می :باشد

.....شرکت



300,000 موجودي کاالي ساخته شده ابتداي دوره : اضافه می شود


x بهاي تمام شده کاالي آماده فروش

300,000+x

:کسر می شود ساخته شده پایان دوره بهاي تمام شده کاالي

)210,000( بهاي تمام شده کاالي فروش رفته طی دوره

2,050,000

ریال می شود بنابر این بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره 1,960,000برابر با را محاسبه کنیم که xاز جدول باال می توان مقدار :را در جدول بهاي تمام شده کاالي ساخته شده قرار می دهیمحال مقدار محاسبه شده . ریال می شود 1,960,000

.....شرکت



موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره

160,000 جمع بهاي ساخت: اضافه می شود


x د مستقیمبهاي دستمز

940,000



1,440,000+X


1,600,000+X


)240,000(


1,960,000 حال مقدار محاسبه شده را در جدول باال قرار می دهیم .ریال محاسبه می شود 600,000ابطه باال مقدار مواد مستقیم مصرف شده عدد از ر

.تا جدول بهاي تمام شده کاالي ساخته شده بدست آید


٢١

.....شرکت



160,000 الي در جریان ساخت اول دورهموجودي کا جمع بهاي ساخت: اضافه می شود

600,000 بهاي مواد مستقیم مصرف شده 940,000 بهاي دستمزد مستقیم

500,000 بهاي سربار ساخت


2,200,000 بهاي تمام شده کاالي در جریان ساخت طی دوره


)240,000(


1,960,000 : اطالعات زیر در ارتباط با فعالیت یک سال گذشته در دست است. شرکت تولیدي احمد، چاي احمد را تولید می کند-4

ریال 20,000ریال دستمزد مستقیم 10,000مواد مستقیم

ریال 30,000ریال هزینه هاي غیر مستقیم تولید 40,000هزینه هاي عمومی و فروش بسته چاي 20,000تعداد کاالي تولید شده

.ریال فروخته شد 10اي، هر بسته بسته چ 12,000کاالي فروش رفته تعداد

.بسته چاي بر اثر رطوبت در انبار ضایع شده است و غیر قابل فروش است 1300کاالیی در اول دوره وجود نداشته است و تعداد : مطلوب است

محاسبه درآمد، هزینه و زیان مرتبط با این کاال در یک سال گذشته ) الف

اي تمام شده تبدیل و بهاي تمام شده محصول براي این دوره مالیمحاسبه بهاي تمام شده اولیه، به) ب

)88سوال سال .(عملیات و بهاي تمام شده موجودي کاالي ساخته آخر دورهمحاسبه بهاي تمام شده ) ج

)پاسخ قسمت الف

: درآمد همان درآمد فروش است

درآمد= 12,000× 10= 120,000

ی بایست تعداد کاالي ضایع شده و فروش رفته را در بهاي تمام شده هر واحد ضرب کرد بنابر این محاسبه زیان و هزینه دوره مالی مبراي .ابتدا باید بهاي تمام شده هر واحد را محاسبه کنیم

:براي محاسبه بهاي تمام شده کاالي ساخته شده از جدول مربوطه استفاده می کنیم


٢٢

.....شرکت

شدهجدول بهاي تمام شده کاالي ساخته


0 موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره جمع بهاي ساخت: اضافه می شود

10,000 بهاي مواد مستقیم مصرف شده 20,000 بهاي دستمزد مستقیم

30,000 بهاي سربار ساخت


60,000 طی دوره بهاي تمام شده کاالي در جریان ساخت


)0(


60,000 . ساخت هر واحد بدست می آیدحال اگر بهاي تمام شده را در تعداد تولید تقسیم کنیم بهاي تمام شده

اخت هر واحد بهاي تمام شده س= 60,000÷ 20,000= 3

. پس بهاي تمام شده آنها به هزینه تبدیل شده است. بسته چاي فروخته و منافع اقتصادي آنها ایجاد شده است12,000در طی دوره )بهاي تمام شده کاالي فروش رفته(هزینه ي دوره مالی= 12,000× 3= 36,000

.شده اند پس بهاي آنها جزء زیان است بدون ایجاد منافع اقتصادي ضایعبسته چاي 1300در طی دوره تعداد

زیان دوره مالی = 1300× 3= 3,900 )پاسخ قسمت ب

بهاي اولیه = 10,000+ 20,000= 30,000

بهاي تبدیل = 20,000+ 30,000= 50,000

بهاي تمام شده محصول= 10,000+ 20,000+ 30,000= 60,000

)پاسخ قسمت ج

بهاي ) هزینه هاي اداري، فروش و عمومی(هاي تمام شده کاالي فروش رفته و هزینه هاي عملیاتیابتدا می بایست بدانیم که به مجموع ب : از رابطه زیر محاسبه می شودبنابر این بهاي تمام شده عملیات . تمام شده عملیات می گویند

ي تمام شده عملیاتبها= بهاي تمام شده کاالي فروش رفته +هزینه هاي عمومی+ هزینه هاي اداري + هزینه هاي فروش

:بنابر این در این مسئله بهاي تمام شده عملیات از رابطه طیز محاسبه می شود

بهاي تمام شده عملیات = 40,000+36,000=76,000

براي محاسبه بهاي تمام شده موجودي کاالي ساخته شده پایان دوره ابتدا می بایست تعداد این موجودي ها را محاسبه و سپس در بهاي .مام شده هر واحد ضرب کنیمت


٢٣

تعداد کاالي ساخته شده پایان دوره = 1200-20000- 1300= 6,700

بهاي تمام شده موجودي کاالي ساخته شده پایان دوره = 6700× 3=20,100

:اطالعات زیر از دفاتر شرکت مهام استخراج شده است -5

ریال545,000ریال موجودي کاالي ساخته شده اول دوره 100,000مواد مستقیم

ریال160,000ریال موجودي کاالي در جریان ساخت انتهاي دوره 420,000دستمزد غیر مستقیم

ریال540,000آخر دوره ریال موجودي کاالي ساخته شده 51,000هزینه حقوق اداري

ریال120,000ریال موجودي مواد اول دوره 37,000هزینه استهالك تجهیزات فروش

ریال260,000ریال موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره 68,000سایر عوامل سربار ریال25,000ریال برگشت از خرید و تخفیفات مواد 2,540,000 فروش

ریال10,000ریال تخفیفات نقدي خرید مواد 510,000خرید مواد مستقیم طی دوره

ریال101,000ریال هزینه حقوق کارکنان توزیع و فروش 80,000 موجودي مواد اولیه آخر دوره

ریال17,000ریال تخفیفات نقدي فروش 32,000هزینه استهالك تجهیزات اداري

ریال15,000مل مواد مستقیم خریداري شده ریال هزینه ح800,000دستمزد مستقیم

صورت بهاي تمام شده کاالي ساخته شده و فروش رفته- 1: مطلوبست

).89سوال سال ( صورت سود و زیان شرکت مهام -2

)1پاسخ قسمت

تهیه کنیم ش مواد مستقیم مصرف شده رارابتدا می بایست گزا

.....شرکت





خرید خالص طی دوره


15,000



ودي مواد مستقیم در پایان دورهموج

)80,000( بهاي مواد مستقیم مصرف شده

530,000

.براي بدست آوردن خرید خالص می بایست تخفیفات نقدي خرید و برگشت از خرید و تخفیفات را از مبلغ خرید طی دوره کسر نماییم: نکته


٢٤


.....شرکت

بهاي تمام شده کاالي ساخته شدهجدول





800,000



1,918,000


2,178,000


)160,000(


2,018,000


.....شرکت

ش رفتهجدول بهاي تمام شده کاالي فرو




2,018,000 بهاي تمام شده کاالي آماده فروش

2,563,000


540,000( )


2,023,000

)2پاسخ قسمت

جمع هزینه هاي اداري، فروش و عمومی= 51,000+ 101,000+ 37,000+ 32,000= 221,000

فروش خالص= 2,540,000 – 17,000= 2,523,000


٢٥

.....شرکت



2,523,000 درآمد فروش

:کسر می شود

)2,023,000( بهاي تمام شده کاالي فروش رفته

500,000 سود ناویژه

:کسر می شود

)221,000( ...هزینه هاي اداري و

279,000 سود ویژه عملیاتی

این شرکت از سیستم ادواري . ت تولیدي باران در دست استشرک 81اطالعات زیر در ارتباط با مانده بعضی از حساب هاي مالی سال -6سوال .(مطلوبست تهیه صورت حساب هاي بهاي تمام شده کاالي ساخته شده و فروش رفته. جهت محاسبه بهاي تمام شده استفاده می کند

)89سال ریال15,000جریان ساخت اول دوره ریال موجودي کاالي در20,000موجودي مواد اول دوره

ریال400,000ریال خرید مواد 20,000موجودي کاالي ساخته شده اول دوره

ریال15,000 ریال برگشت از خرید و تخفیفات 20,000هزینه حمل و عوارض مواد خریداري شده

ریال300,000ریال کنترل سربار 500,000هزینه دستمزد مستقیم

ریال20,000ریال موجودي کاالي در جریان ساخت آخر دوره 30,000موجودي مواد آخر دوره

ریال300,000ریال هزینه هاي عمومی و اداري و فروش 800,000 فروش

ریال10,000موجودي کاالي ساخته شده آخر دوره

ابتدا می بایست گزارش مواد مستقیم مصرف شده را تهیه کنیم

.....شرکت





خرید خالص طی دوره


20,000



موجودي مواد مستقیم در پایان دوره

)30,000( بهاي مواد مستقیم مصرف شده

395,000



٢٦


.....شرکت


....مالی منتهی به براي دوره




500,000



1,195,000

دورهبهاي تمام شده کاالي در جریان ساخت طی

1,210,000


)20,000(


1,190,000


.....شرکت



20,000 ي کاالي ساخته شده ابتداي دورهموجود : اضافه می شود



1,210,000


10,000( )

دورهبهاي تمام شده کاالي فروش رفته طی

1,200,000

:اطالعات زیر در دست است-7

ریال 15,000ریال برگشت از خرید 1,750,000خرید مواد

ریال700,000 ریال کاالي ساخته شده اول دوره 80,000هزینه حمل ریال 2,150,000ریال دستمزد مستقیم 120,000کاالي در جریان ساخت اول دوره

ریال2,850,000ریال سربار کارخانه 220,000کاالي در جریان ساخت پایان دوره

ریال کاالي ساخته شده پایان دوره صفر180,000د اول دوره موا ریال30,000مواد پایان دوره

).90سوال سال (مطلوبست تهیه جدول بهاي تمام شده کاالي فروش رفته


٢٧

.....شرکت

ادگزارش مصرف مو


180,000 موجودي مواد مستقیم در ابتداي دوره :اضافه می شود

1,735,000 خرید خالص طی دوره 80000 هزینه حمل مواد خریداري شده 1,995,000 موجودي مواد آماه براي مصرف

:کسر می شود

)30,000( موجودي مواد مستقیم در پایان دوره بهاي مواد مستقیم مصرف شده

1,965,000



.....شرکت






1,965,000 بهاي دستمزد مستقیم

2,150,000



6,965,000

7,085,000 در جریان ساخت طی دورهبهاي تمام شده کاالي

:کسر می شود

)220,000( موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره

6,865,000 بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره



٢٨

.....شرکت


....مالی منتهی به براي دوره


6,865,000 بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره


:کسر می شود

)0 بهاي تمام شده کاالي ساخته شده پایان دوره )

7,565,000 ه کاالي فروش رفته طی دورهبهاي تمام شد

)90سوال سال . (تهیه کنید 89با استفاده از اطالعات زیر، صورت بهاي تمام شده کاالي ساخته شده را براي دوره مالی سال-8

ریال5,250 ریال تعمیر تجهیزات کارخانه 1,250,000فروش

ریال57,000ریال اجاره ساختمان تولید 37,000 88مواد اولیه پایان سال

ریال94,000ریال هزینه تبلیغات 53,900 88کاالي در جریان ساخت پایان سال

ریال129,300ریال هزینه هاي اداري و تشکیالت 62,750 88کاالي ساخته شده پایان سال

ریال42,700 89ریال مواد اولیه در پایان سال175,600مواد اولیه مصرف شده

ریال41,500 89ریال کاالي در جریان ساخت پایان225,000زد مستقیم بهاي دستم ریال67,300 89ریال کاالي ساخته شده پایان سال 17,840ملزومات مصرفی کارخانه

)90سوال سال (ریال47,000 بهاي دستمزد غیر مستقیم

:جدول بهاي تمام شده کاالي ساخته شده-

.....شرکت







225,000


127,090 527,690 جمع بهاي ساخت

581,590 بهاي تمام شده کاالي در جریان ساخت طی دوره

:کسر می شود

)41,500( موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره

540,090 بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره


٢٩

:اي محاسبه سربار ساخت از رابطه زیر استفاده می کنیمبر

سربار ساخت= ملزومات مصرفی کارخانه+بهاي دستمزد غیر مستقیم+تعمیر تجهیزات کارخانه+اجاره ساختمان تولید

سربار ساخت= 17,840+ 47,000+ 5,250+ 57,000= 127,090

:اج گردیده استاستخر 90اطالعات زیر از دفاتر شرکت سپهر در پایان سال -9

210,100دستمزد مستقیم 255,300خرید مواد

177,200هزینه هاي فروش 252,500سربار ساخت

90,000مالیات بر درآمد 203,600هزینه هاي عمومی و اداري

:هاي ابتدا و پایان دوره به شرح زیر می باشدموجودي

ابتداي دوره

پایان دوره

موجودي مواد

48,700

55,200

موجودي کاالي در جریان ساخت

21,500

14,700

موجودي کاالي ساخته شده

195,600

102,300

)91سوال سال (محاسبه بهاي تمام شده کاالي ساخته شده: مطلوبست

.....شرکت



48,700 موجودي مواد مستقیم در ابتداي دوره :اضافه می شود

255,300 خرید خالص طی دوره 0 هزینه حمل مواد خریداري شده 304,000 موجودي مواد آماه براي مصرف

:کسر می شود

)55,200( دورهموجودي مواد مستقیم در پایان بهاي مواد مستقیم مصرف شده

248,800


٣٠


.....شرکت




مواد مستقیم مصرف شدهبهاي


210,100



711,400


732,900


)14,700(

ته شده طی دورهبهاي تمام شده کاالي ساخ

718,200

:جدول اطالعاتی زیر در مورد شرکت تولیدي مهتاب در دست است- 10

مانده آخر خردادماه مانده اول خرداد شرح

40,000 ? موجودي مواد مستقیم

280,000 ? موجودي کار در جریان ساخت

80,000 100,000 کاالي ساخته شده

بهاي دستمزد مستقیم

240,000 )سربار(هزینه هاي عمومی تولید

112,000

خرید مواد

180,000 مواد مستقیم وارد شده به تولید

200,000


360,000 هزینه هاي بازار یابی

100,000

هزینه هاي اداري

80,000 فروش نسیه

600,000

).سوال پایان فصل کتاب(ي تمام شده کاالي ساخته شده و صورت سود و زیان خرداد ماه شرکت مهتاب تهیه صورت بها: مطلوبست


٣١

.....شرکت




x ساخته شده طی دوره بهاي تمام شده کاالي x+100,000 بهاي تمام شده کاالي آماده فروش

:کسر می شود

)80,000( بهاي تمام شده کاالي ساخته شده پایان دوره بهاي تمام شده کاالي فروش رفته طی دوره

360,000

.ریال بدست می آید 340,000از جدول باال مقدار بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره برابر با

.....شرکت



x موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره جمع بهاي ساخت: اضافه می شود

200,000 بهاي مواد مستقیم مصرف شده بهاي دستمزد مستقیم

240,000



552,000


X+552,000 :کسر می شود

موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره

)280,000(


340,000 .ریال می شود 680,000ت ابتداي دوره برابر با حال از جدول باال مقدار موجودي کاالي در جریان ساخ


٣٢

.....شرکت



600,000 درآمد فروش

:کسر می شود

)360,000( بهاي تمام شده کاالي فروش رفته


:کسر می شود

)180,000( ...هزینه هاي اداري و

60,000 سود ویژه عملیاتی


٣٣

فصل سوم بهاي تمام شده در موسسات خدماتی

شرکت هاي تولیدي تقسیم ) 3شرکت هاي بازرگانی )2شرکت هاي خدماتی )1قبال آموختیم که شرکت ها از نظر نوع فعالیت به سه دسته .م شده در موسسات خدماتی را بررسی می کنیمدر این فصل نحوه محاسبه بهاي تمابندي می شوند

:بهاي تمام شده در موسسات خدماتی

بحث مواد مستقیم و غیر مستقیم وجود ندارد ها در شرکت هاي خدماتی معامالتی بابت کاال انجام نمی شود بنابر این در این نوع شرکت .زد مستقیم و سربار می باشدبنابر این اقالم بهاي تمام شده در شرکت هاي خدماتی فقط شامل دستم

"خدمات در دست اقدام "یا "کار در جریان "ابتدا حسابی به نام ،در شرکت هاي خدماتی براي محاسبه بهاي تمام شده خدمات ارائه شدهداریم "کار در جریان "با این کار همواره حسابی به نام ایجاد می شود و کلیه اقالم مربوط به دستمزد و سربار به این حساب منظور می گردد

در پایان دوره مالی یا زمان نیاز مدیریت به اطالعات می که مانده آن نشان دهنده کلیه اقالم مربوط به بهاي تمام شده خدمات می باشد ودر صورتی که . توانیم بسته به نیاز اطالعاتی مدیریت مانده این حساب را بین فعالیت هاي مختلف یا دپارتمان هاي مختلف سرشکن کنیم

مدیریت قصد داشته باشد بهاي تمام شده هر کدام از خدمات را با بهاي تمام شده پیش بینی شده مقایسه کند می بایست مانده حساب کار را بر روي خدمات مختلف سرشکن کنیم ولی اگر مدیریت قصد داشته باشد عملکرد قسمت )شامل دستمزد پرداختی و سربار( در جریان .لف شرکت را ارزیابی کند می بایست مانده حساب کار در جریان را بر روي دپارتمان هاي مختلف شرکت سرشکن کنیمهاي مخت

نمونه سوال

2000شرکت براي هر ساعت مبلغ . خدمات براي دو مشتري خود ارائه نموده استساعت 2200مقدار 92شرکت خدماتی ایران طی سال شرکت براي . درصد دستمزد مستقیم اختصاص می یابد 75ربار قابل تخصیص به خدمات بر اساس ریال حقوق پرداخت می نماید و س

اگر نحوه ارائه خدمات شرکت طبق جدول زیر باشد . ریال فاکتور صادر می کند 4000مشتریان به ازاي هر ساعت ارائه خدمات مبلغ :مطلوبست

ت هامحاسبه بهاي تمام شده خدمات براي هر کدام از شرک) الف

محاسبه بهاي تمام شده خدمات براي هر یک از دپارتمان هاي شرکت ایران)ب

هر یک از دپارتمان ها ناویژه محاسبه سود)ج

خدمات جانبی طراحی سیستم دپارتمان/ نام مشتري

300 900 شرکت آلفا

300 700 شرکت بتا

600 1600 جمع

:سربار را محاسبه براي حل مسئله ابتدا باید مقدار دستمزد مستقیم و

دستمزد مستقیم= 2200 × 2,000= 4,400,000 سربار= 4,400,000 ×% 75= 3,300,000


٣٤


لفا از بهاي دستمزد مستقیمآسهم شرکت ) = 300+900( × 2000= 2,400,000

سهم شرکت آلفا از بهاي سربار= 2,400,000 ×% 75= 1,800,000

بهاي تمام شده خدمات براي شرکت آلفا= 2,400,000+ 1,800,000= 4,200,000

سهم شرکت بتا از بهاي دستمزد مستقیم) = 300+700( × 2000= 2,000,000

سهم شرکت بتا از بهاي سربار= 2,000,000 ×% 75= 1,500,000

بهاي تمام شده خدمات براي شرکت بتا= 2,000,000+ 1,500,000= 3,500,000

)پاسخ قسمت ب سهم دپارتمان طراحی از دستمزد مستقیم= 1600 ×2000= 3,200,000

سهم دپارتمان طراحی از سربار= 3,200,000 ×% 75= 2,400,000

بهاي تمام شده خدمات دپارتمان طراحی= 3,200,000+ 2,400,000= 5,600,000

سهم دپارتمان خدمات جانبی از دستمزد مستقیم= 600 ×2000= 1,200,000

سهم دپارتمان خدمات جانبی از سربار= 1,200,000 ×% 75= 900,000

بهاي تمام شده خدمات دپارتمان خدمات جانبی= 1,200,000+ 900,000= 2,100,000

)پاسخ قسمت ج

.کسر کنیمخدمات از درآمدآن ها را بهاي تمام شده خدماتهر یک از دپارتمان ها باید ناویژه براي محاسبه سود

سود ناویژه دپارتمان طراحی سیستم=)1600×4000( – 5,600,000= 800,000

سود ناویژه دپارتمان خدمات جانبی)= 600×4000( - 2,100,000= 300,000


٣٥

فصل چهارم

بهاي تمام شده در شرکت هاي بازرگانی

.ندکه کاالهایی را خریداري و بدون ایجاد تغییر درآن ها بفروش می رسان هستندشرکت هاي بازرگانی شرکت هایی

تعیین بهاي تمام شده کاالي فروش رفته در شرکت هاي بازرگانی به نوع سیستم ثبت موجودي ها و نحوه شناسایی موجودي ها نحوه .بستگی دارد که در اینجا جهت یادآوري مطالبی در این خصوص ارائه می شود

:بهاي تمام شده در موسسات بازرگانینظام هاي

:در شرکت هاي بازرگانی مورد استفاده قرار می گیرد بطور کلی دو نوع سیستم ثبت موجودي ها

:نظام دائمی نگهداري اطالعات بهاي تمام شده موجودي ها-1

:در این سیستم کلیه تغییرات موجودي کاال ثبت می شود بنابر این ثبت هاي زیر در این سیستم تنظیم می گردد

:هنگام خرید کاال) الف

*** موجودي کاال

***حسابهاي پرداختنی /بانک

:هنگام خروج کاال از انبار و فروش کاال)ب

***بانک

)به قیمت فروش***( فروش

***بهاي تمام شده کاالي فروش رفته

)شده کاال به بهاي تمام***(موجودي کاال

در این سیستم مانده حساب موجودي کاال همواره نشان دهنده بهاي تمام شده کاالهاي آماده فروش در انبار است و مانده حساب بهاي تمام شده کاالي فروش رفته نیز خود نشان دهنده بهاي کاالهایی است که طی دوره به فروش رسیده اند بنابر این در این سیستم نیازي به

.به بهاي تمام شده کاالي فروش رفته نیست و مانده این حساب در دفاتر شرکت نشان دهنده بهاي کاالهاي فروش رفته می باشدمحاس

:نظام ادواري نگهداري اطالعات بهاي تمام شده موجودي ها -2

مانده موجودي کاالي ابتداي سال در این سیستم تغییرات موجودي کاال ثبت نمی شود و مانده حساب موجودي کاال همواره نشان دهنده :است بنابر این ثبت هاي زیر در این سیستم تنظیم می گردد

:هنگام خرید کاال) الف

***خرید

****بانک


٣٦

:هنگام خروج کاال از انبار و فروش کاال)ب

***بانک

)ت فروشبه قیم***( فروش

در این سیستم در پایان سال موجودي کاالي انبار شمارش می شود تا تعداد موجودي کاالي پایان دوره بدست آید سپس با یکی از روش موجودي هاي شمارش شده قیمت دار می شوند و بهاي تمام شده کاالي فروش ) ، شناسایی ویژهفایفو، میانگین( هاي شناسایی موجودي ها

:طه زیر محاسبه می شودرفته از راب

بهاي تمام شده کاالي فروش رفته= موجودي اول دوره + خریدهاي طی دوره –موجودي پایان دوره

نمونه سوال

: گردش موجودي انبار کاالي شرکت آلفا طی خرداد ماه به شرح زیر است -1

ریال 660,000واحد کاال به بهاي تمام شده 120خرید نقدي

ریال180,000احد کاال به بهاي و 30فروش نقدي

ریال 120,000واحد کاال به بهاي تمام شده 20خرید نقدي

ریال260,000واحد کاال به بهاي 40فروش نقدي

: اگر موجودي کاالي ابتداي خرداد صفر باشد مطلوب است

وش رفتهثبت هاي الزم در سیستم دائمی طبق روش فایفو وتعیین بهاي تمام شده کاالي فره ئارا)الف

طبق روش فایفو وتعیین بهاي تمام شده کاالي فروش رفته ادواريه ثبت هاي الزم در سیستم ئارا)ب


660,000موجودي کاال

660,000بانک )1

180,000بانک

180,000فروش )2


٣٧

حال باید بهاي تمام . و یکی به بهاي تمام شده ) 2ثبت شماره (دائمی در هنگام فروش کاال دو ثبت زده می شد یکی به بهاي فروشدر روش عدد کاالي فروخته شده را بدست آوریم که با توجه به اینکه روش فایفو است متوجه می شویم که کاالهاي فروخته شده از اولین 30شده

( ریال 5500عدد کاالي خریداري شده هستند که به بهاي هر واحد 120د کاالي فروخته شده از محل همان عد 30خریدها است پس .می شود) 5500× 30(ریال 165,000عدد کاالي فروخته شده برابر با 30خریداري شده اند بنابر این بهاي تمام شده ) 660,000÷ 120

165,000بهاي تمام شده کاالي فروش رفته

165,000موجودي کاال )3

120,000موجودي کاال

120,000بانک )4

260,000بانک

260,000فروش )5

تنظیم گردد براي این کار ابتدا می بایست بهاي تمام شده هر واحد عدد کاالي فروخته شده 40حال باید ثبت مربوط به بهاي تمام شده . چون روش فایفو است می دانیم که کاالهایی فروخته شده از محل خریدهاي اول است. کاالي فروخته شده را با روش فایفو محاسبه کنیم

است که ابتدا خریداري شده اند بنابر این در این که فروش کاالها از محل کاالهاییهمانگونه که می دانیم در روش فایفو فرض می شود ریال خریداري شده اند 5500عدد کاالي خریداري شده اول دوره است که به نرخ 120عدد کاالي فروخته شده از محل همان 40مسئله

.ریال می شود 220,000عدد کاال فروخته شده برابر با 40بنابر این بهاي تمام شده

220,000شده کاالي فروش رفته بهاي تمام

220,000موجودي کاال ) 6

می شود که همان بهاي تمام 385,000حال اگر از حساب بهاي تمام شده کاالي فروش رفته مانده گیري کنیم، مانده این حساب برابر با .و زیان شرکت گزارش می شودشده کاالي فروش رفته است که در صورت حساب سود

)پاسخ قسمت ب

660,000خرید

660,000بانک )1

180,000بانک

180,000فروش ) 2


٣٨

120,000خرید

120,000بانک ) 3

260,000بانک

260,000 فروش ) 4

حال براي محاسبه بهاي تمام شده کاالي فروش رفته ابتدا می بایست بهاي موجودي کاالي پایان دوره را محاسبه و در رابطه قرار دهیم براي :این کار ابتدا تعداد موجودي پایان دوره را بدست می آوریم

تعداد موجودي پایان دوره= 120 -30+ 20 - 40=70

ابر این کاالي فروش رفته از محل خریدهاي اول و موجودي پایان دوره از محل خریدهاي آخر می باشد در این است بن وچون روش فایفبا (و مابقی از محل خرید اول) ریال 6000با قیمت هر واحد ( عدد از محل خرید دوم 20عدد موجودي پایان دوره تعداد 70مسئله از تعداد :بر این بهاي موجودي پایان دوره برابر می شود بامی باشد بنا) ریال 5500قیمت هر واحد

بهاي موجودي پایان دوره) = 50× 5500) + (20× 6000= (395,000

:حال از رابطه زیر بهاي کاالي فروش رفته را محاسبه می کنیم

بهاي تمام شده کاالي فروش رفته= موجودي اول دوره + خریدهاي طی دوره –موجودي پایان دوره

بهاي تمام شده کاالي فروش رفته= 0) + 660,000+ 120,000( – 395,000 =385,000

در این مثال بهاي تمام شده کاالي فروش رفته در هر دو سیستم برابر شد اما این مورد همیشگی نیست و معموال نتایج دو روش برابر : نکته .نخواهد بود

تولیدي را در فصل دوم در قالب گزارش اقالم بهاي تمام شده مورد بررسی نحوه محاسبه بهاي تمام شده کاالي فروش رفته در شرکت هاي . قرار دادیم که در اینجا از تکرار آن خودداري می کنیم

283,00ریال و بهاي تمام شده موجودي کاالي پایان دوره 2,385,000بهاي تمام شده کاالي خریداري شده شرکت شادمان طی دوره -2 .درصد درآمد فروش می باشد 22ریال و سود ناویژه 4,500,000ریال و درآمد فروش

)94سوال سال (مطلوبست محاسبه بهاي تمام شده موجودي کاالي ابتداي دوره

:حل مسئله

.براي حل این مسئله می توانیم از قسمت هایی از صورت حساب سود و زیان استفاده کنیم

سود ناویژه = 4,500,000× 22= % 990,000

سود ناویژه= درآمد فروش - تمام شده کاالي فروش رفته بهاي


٣٩

990,000= 4,500,000 - بهاي تمام شده کاالي فروش رفته

بهاي تمام شده کاالي فروش رفته= 3,510,000

:براي محاسبه بهاي تمام شده کاالي فروش رفته در صورت حساب سود و زیان از رابطه زیر استفاده می کردیم

بهاي تمام شده =بهاي موجودي اول دوره + بهاي خرید خالص طی دوره + هزینه حمل کاال - یان دوره بهاي موجودي پا

3,510,000= بهاي موجودي اول دوره + 2,385,000+ 0 - 283,000

بهاي موجودي اول دوره= 1,408,000

رصد بهاي تمام شده کاالي فروش رفته می باشد د 25معادل 1392هزینه هاي عمومی و اداري و فروش شرکت تولیدي آسمان طی سال -2 .ریال است 3,400,000ریال و درآمد فروش 3,478,000و بهاي تمام شده عملیات شرکت بالغ بر

)94سوال سال (1392مطلوبست محاسبه سود ناویژه شرکت در سال

:م می شونداگر در صورت حساب سود و زیان دقت کنید هزینه هاي عملیات شرکت به دو قسمت تقسی

ناویژه محاسبه ) زیان(بهاي تمام شده کاالي فروش رفته که در صورت حساب سود و زیان از مبلغ درآمد فروش کسر می شوند تا سود) الف .شود

.عملیاتی محاسبه شود) زیان(هزینه هاي عملیاتی که در صورت حساب سود و زیان شرکت از سود ناویژه کسر می شوند تا سود) ب

:سئله بهاي تمام شده عملیات همان جمع این دو نوع هزینه است بنابر این داریمدر این م

بهاي تمام شده عملیات= بهاي تمام شده کاالي فروش رفته ) + عمومی و اداري و فروش(هزینه هاي عملیاتی

ده کاالي فروش رفته است بنابر درصد بهاي تمام ش 25همچنین در صورت مسئله مشخص شده است که مبلغ هزینه هاي عملیاتی برابر با :این با جایگزین اطالعات در رابطه باال داریم

3,478,000= بهاي تمام شده کاالي فروش رفته % + 25)بهاي تمام شده کاالي فروش رفته(

3,478,000= 25/1) بهاي تمام شده کاالي فروش رفته (

بهاي تمام شده کاالي فروش رفته= 2,782,400

:ه بهاي تمام شده کاالي فروش رفته می توانیم سود ناویژه را از رابطه زیر محاسبه کنیمبعد از محاسب

سود ناویژه= درآمد فروش - بهاي تمام شده کاالي فروش رفته

سود ناویژه= 3,400,000 - 2,782,400= 617,600


٤٠

فصل پنجم نظام ادواري - حسابداري اقالم بهاي تمام شده

امل مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار ساخت می باشد که در این فصل ثبت هاي حسابداري مورد نیاز براي هر اقالم بهاي تمام شده ش

.بصورت مجزا مورد بررسی قرار می گیرد در سیستم ادواري ثبت موجودي ها کدام از این اقالم

:موجودي مواد -1

ج مواد ثبت حسابداري تنظیم نمی گردد و فقط در زمان خرید مواد از همانگونه که قبال گفته شد در روش ادواري در مورد ورود و خرو :حساب خرید استفاده می شود بنابر این در زمان خرید مواد ثبت زیر تنظیم می گردد

***خرید مواد *** بانک /حسابهاي پرداختنی

.مواد از انبار و مصرف شدن مواد در تولید محصول ثبتی تنظیم نمی گردد جزمان خروباید توجه داشته باشید که در روش ادواري در

:دستمزد کارگران-2

:در مورد دستمزد نیروي انسانی می توان دو زمان را تعریف کرد

:در زمان پرداخت دستمزد)الف

***کنترل دستمزد

***بانک /دستمزد پرداختنی

:تخصیص بهاي دستمزد در زمان) ب

می بایست مبلغ دستمزد مستقیم و دستمزد غیر مستقیم را ) مبلغ منظور شده به حساب کنترل دستمزد( براي تخصیص مبلغ دستمزد :ال گفته شد مبلغ دستمزد غیر مستقیم جزء بهاي سربار است بنابر این داریمبتفکیک کنیم و همانگونه که ق

)یزان مبلغ دستمزد مستقیمبه م***(دستمزد مستقیم )به میزان دستمزد غیر مستقیم***(کنترل سربار

*** دستمزدکنترل :بهاي سربار ساخت-3

ور کلیه اقالم بهاي تمام شده بجز مواد مستقیم و دستمزد مستقیم جزء سربار ساخت هستند که می بایست به حساب کنترل سربار منظ :ثال اگر شرکت مبلغی را بابت قبوض آب و برق گارگاه پرداخت کند ثبت زیر تنظیم می گرددمگردند


٤١

***کنترل سربار ***بانک

هالك بدین صورت که حساب کنترل سربار بدهکار و حساب است( بابت مابقی بهاي سربار مثل هزینه استهالك این ثبت تنظیم می گردد .)انباشته بستانکار می شود

:عالوه بر ثبت هاي حسابداري باال در هنگام فروش محصول تولید شده نیز ثبت زیر تنظیم می گردد

***بانک ***فروش

:ایست بسته شوندبعد انجام کلیه ثبت هاي مذکور در پایان سال مالی حسابهاي زیر داراي مانده حساب می باشند که می ب

شرح مانده حساب حساب

جمع خریدهاي طی دوره مالی خرید

جمع بهاي سربار طی دوره مالی کنترل سربار

جمع فروش هاي انجام شده طی دوره مالی فروش مانده اول دوره کار در جریان ساخت کار در جریان ساخت

وره مالیجمع هزینه هاي غیر تولیدي طی د هزینه هاي اداري و عمومی

جمع کل دستمزهاي مستقیم طی دوره دستمزد مستقیم

مانده اول دوره موجودي ها موجودي مواد

مانده اول دوره موجودي کاالي ساخته شده موجودي کاالي ساخته شده

:حال باید حساب هاي موقت بسته شوند که براي این کار از حساب رابط حساب تولید استفاده می کنیم ***ولید حساب ت

***خرید )1

***حساب تولید ***دستمزد مستقیم )2

***حساب تولید ***کنترل سربار )3

***حساب خالصه حساب سود و زیان ***هزینه هاي اداري و عمومی )4

*** فروش ***حساب خالصه سود و زیان )5

تند به حساب تولید بسته نمی شوند و مستقیما به حساب خالصه سود چون جزء بهاي تولید نیس و حساب فروش هزینه هاي اداري و عمومی .و زیان بسته می شوند

د، کاالي در جریان ساخت و موجودي کاالي ساخته شامل موجودي موا( حال موجودي مواد شمارش می شوند و مانده کلیه موجودي ها .محاسبه می شود) فایفو، الیفو و میانگین( با یکی از روش هاي ارزشگذاري موجودي ها) شده


٤٢

بعد از محاسبه بهاي موجودي هاي پایان دوره می بایست ثبت هاي مربوط به تعدیل این موجودي ها تنظیم گردد به این صورت که مانده در ( وجودي ها بسته و مانده پایان دوره آن ها ایجاد شود براي این کار از حساب رابطی به نام حساب تولید استفاده می کنیماول دوره م

).شرکت هاي بازرگانی براي این کار از حساب خالصه حساب سود و زیان استفاده می کردیم

:تعدیل مانده موجودي مواد-1

***حساب تولید )مانده اول دوره***( موجودي مواد

)مانده پایان دوره***(موجودي مواد ***حساب تولید

:تعدیل مانده کار در جریان ساخت -2

***حساب تولید

)مانده اول دوره***( حساب کار در جریان ساخت

) مانده پایان دوره**( *حساب کار در جریان ساخت *** حساب تولید

گردش این حساب ( حال اگر از حساب، حساب تولید مانده گیري کنیم مانده این حساب برابر با بهاي تمام شده کاالي ساخته شده می باشدبنابر این مانده حساب، حساب تولید را با ).ه آموختیم یکسان استدقیقا با گزارش بهاي تمام شده کاالي ساخته شده که در فصول گذشت

:حساب خالصه سود و زیان می بندیم

***حساب خالصه سود و زیان ***حساب تولید

:تعدیل مانده موجودي کاالي ساخته شده-3

***حساب خالصه سود و زیان )مانده اول دوره***( جودي کاالي ساخته شده مو

)مانده پایان دوره***( موجودي کاالي ساخته شده ***حساب خالصه سود و زیان

شبیه گردش حساب خالصه سود و زیان نیز. حال مانده حساب، حساب خالصه سود و زیان نشان دهنده سود یا زیان ویژه شرکت می باشد .گزارش بهاي تمام شده کاالي فروش رفته در فصول قبل می باشد


٤٣

نمونه سوال

مواد اولیه مستقیم به . ریال خریداري کرد 250,000مواد اولیه اي به بهاي تمام شده در اولین سال فعالیت خود شرکت تولیدي کامل -1جمع بهاي تمام شده . ریال به خط تولید تحویل داده شد 70,000شده ریال و مواد غیر مستقیم به بهاي تمام 180,000بهاي تمام شده

هزینه هاي تعمیرات و . ریال از آن دستمزد مستقیم می باشد 60,000ریال بوده است که فقط 100,000دستمزد پرداختی به کارگران ریال بوده است و شرکت 244,000ت جمعا بهاي تمام شده کاالي ساخته شده در طول این مد. ریال است 66,000جمعا تولید نگهداري

مطلوبست انجام ثبت هاي الزم در دفاتر . ریال نقدا به فروش رسانده است 250,000ریال را به قیمت 233,000کاالهایی به بهاي تمام شده .شرکت

:موجودي مواد -1

250,000خرید مواد 250,000بانک /حسابهاي پرداختنی

بنابر این .باید توجه داشته باشید که در روش ادواري در زمان خروج مواد از انبار و مصرف شدن مواد در تولید محصول ثبتی تنظیم نمی گردد .براي تحویل مواد به خط تولید ثبتی زده نمی شود

:دستمزد کارگران-2

:در مورد دستمزد نیروي انسانی می توان دو زمان را تعریف کرد


100,000کنترل دستمزد

100,000بانک /دستمزد پرداختنی

:در زمان تخصیص بهاي دستمزد) ب

می بایست مبلغ دستمزد مستقیم و دستمزد غیر مستقیم را ) مبلغ منظور شده به حساب کنترل دستمزد( براي تخصیص مبلغ دستمزد :همانگونه که قال گفته شد مبلغ دستمزد غیر مستقیم جزء بهاي سربار است بنابر این داریم تفکیک کنیم و

60,000دستمزد مستقیم 40,000کنترل سربار

100,000کنترل سربار :بهاي سربار ساخت-3

مستقیم جزء سربار ساخت هستند که می بایست به حساب کنترل سربار منظور کلیه اقالم بهاي تمام شده بجز مواد مستقیم و دستمزد گردند


٤٤

66,000کنترل سربار 66,000بانک

:فروش -4 250,000بانک

250,000فروش نیم که حساب هاي مرتبط با تولید به حساب تولید بسته می شوند و در بستن حساب هاي موقت باید دقت ک: بستن حساب هاي موقت -5

.سایر حساب هاي به حساب خالصه حساب سود و زیان بسته می شوند 250,000حساب تولید

250,000خرید )1

60,000حساب تولید 60,000دستمزد مستقیم )2

106,000ید حساب تول 106,000کنترل سربار )3

250,000فروش 250,000حساب خالصه سود و زیان )4

حال می بایست موجودي ها شمارش شود تا مانده موجودي ها را محاسبه کنیم چون شرکت در اولین سال فعالیت خود است بنابر این -6

.از اطالعات مسئله می توانیم مانده موجودیها را به روش زیر محاسبه کنیم. یه موجودي ها در ابتداي دوره صفر می باشدمانده کل

مواد (این موجودي ها به خط تولید ارسال شده ریال می باشد و کالٌ 250,000مقدار موجودي مواد خریداري شده : موجودي مواد) الفتوانیم مانده پایان دوره باشد طبق گزارش مصرفی مواد مینده اول دوره موجودي مواد نیز صفر میو چون ما) مستقیم و غیر مستقیم

:)کنیمدر اینجا به جاي جدول از رابطه استفاده می( موجودي مواد را محاسبه کنیم

بتداي دورهموجودي مواد در ا+خرید خالص طی دوره+هزینه حمل کاال - موجودي مواد پایان دوره=مواد مصرف شده

250,000=x -0+250,000+0

.بنابر این از رابطه باال متوجه می شویم که موجودي مواد پایان دوره نیز برابر با صفر می شود

توانیم از طریق جدول بهاي تمام شده کاالي چون بهاي کاالي ساخته شده طی دوره را داریم می: موجودي کاالي در جریان ساخت)ب :جودي کار در جریان ساخت پایان دوره را محاسبه کنیمساخته شده مقدار مو

موجودي کار در جریان +جمع بهاي ساخت طی دوره- موجودي کار در جریان ساخت پایان دوره=بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره ساخت اول دوره

244,000=x -)66,000+100,000+250,000+(0


٤٥

.ریال می شود 172,000ریان ساخت پایان دوره برابر با از رابطه باال مقدار موجودي کار در ج

براي محاسبه موجودي کاالي ساخته شده از رابطه جدول بهاي تمام شده کاالي فروش رفته استفاده می : موجودي کاالي ساخته شده) ج :کنیم

موجودي کاالي +ساخته شده طی دوره بهاي موجودي کاالي-موجودي کاالي ساخته شده پایان دوره=بهاي تمام شده کاالي فروش رفته ساخته شده اول دوره

233,000=x -244,000+0

.ریال می شود 11,000از رابطه باال مقدار موجودي کاالي ساخته شده پایان دوره برابر با

.چون مانده اول و پایان دوره موجودي مواد صفر است بنابر ایت ثبت تعدیلی نداریم:تعدیل مانده موجودي مواد-1

.چون مانده ابنداي دوره صفر است ثبت تعدیل موجودي اول دوره نداریم:تعدیل مانده کار در جریان ساخت-2

172,000حساب کار در جریان ساخت 172,000حساب تولید

ریال می شود که برابر با بهاي تمام شده کاالي 244,000حال اگر از حساب، حساب تولید مانده گیري کنیم مانده این حساب برابر با گردش این حساب دقیقا با گزارش بهاي تمام شده کاالي ساخته شده که در فصول گذشته آموختیم یکسان ( ساخته شده می باشد

:بنابر این مانده حساب، حساب تولید را با حساب خالصه سود و زیان می بندیم).است

244,000ان حساب خالصه سود و زی 244,000حساب تولید

.چون مانده اول دوره صفر است ثبت تعدیلی مانده ابتداي دوره را نداریم:تعدیل مانده موجودي کاالي ساخته شده-3

11,000موجودي کاالي ساخته شده 11,000حساب خالصه سود و زیان

که در این مثال سود ناویژه شرکت برابر با . حال مانده حساب، حساب خالصه سود و زیان نشان دهنده سود یا زیان ویژه شرکت می باشد .گردش حساب خالصه سود و زیان نیز شبیه گزارش بهاي تمام شده کاالي فروش رفته در فصول قبل می باشد .ریال می باشد 17,000

:هاي تمام شده را تهیه می کنیم تا صحت ثبت هاي تنظیم شده را بررسی کنیمحال گزارش مربوط به ب


٤٦

:جدول بهاي تمام شده کاالي ساخته شده-

.....شرکت



0 موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره جمع بهاي ساخت: اضافه می شود



60,000



416,000


416,000


)172,000(

کاالي ساخته شده طی دوره بهاي تمام شده

244,000


.....شرکت



موجودي کاالي ساخته شده ابتداي دوره

0 : اضافه می شود


244,000 بهاي تمام شده کاالي آماده فروش

244,000


11,000( )

233,000 بهاي تمام شده کاالي فروش رفته طی دوره

.....شرکت

صورت حساب سود و زیان


درآمد فروش

250,000 : می شودکسر



17,000


٤٧

:استخراج شده است 1390اطالعات زیر از از دفاتر شرکت امیر در پایان سال -2

پایان دوره اول دوره شرح

19000 22500 موجودي مواد

7500 10500 موجودي کاالي در جریان ساخت

45000 34000 دهموجودي کاالي ساخته ش

850000فروش خالص شرکت . ریال است 160000ریال و بهاي سربار 200000ریال، بهاي دستمزد مستقیم 250000خرید مواد مستقیم صورت تهیه مطلوبست انجام ثبت هاي حسابداري الزم در سیستم ادواري و. ریال می باشد 90000ریال و هزینه هاي عملیاتی برابر با

.د و زیان شرکتحساب سو :ثبت هاي حسابداري الزم در طی دوره-1

250,000خرید 250,000حساب هاي پرداختنی

200,000دستمزد مستقیم 200,000دستمزد پرداختنی

160,000بهاي سربار 160,000حسابهاي مربوطه

850,000بانک 850,000فروش

90,000هزینه هاي عملیاتی 90,000بانک

):با استفاده از حساب تولید( تعدیل و بستن حساب هاي موقت تولیدي-2

:تعدیل مانده موجودي مواد) الف 22500حساب تولید

22500موجودي مواد

19000موجودي مواد 19000حساب تولید


٤٨

:تعدیل موجودي کار در جریان ساخت)ب 10500حساب تولید

10500موجودي کار در جریان ساخت

7500موجودي کار در جریان ساخت 7500 حساب تولید

:بستن حساب هاي موقت تولیدي) ج

610,000حساب تولید 250,000خرید 200,000دستمزد مستقیم 160,000بهاي سربار

:بستن حساب تولید)د 616,500خالصه حساب سود و زیان

616,500حساب تولید ):با استفاده از حساب خالصه سود و زیان(تعدیل و بستن حساب هاي موقت غیر تولیدي-3

:تعدیل موجودي کاالي ساخته شده) الف

34000خالصه حساب سود و زیان 34000موجودي کاالي ساخته شده

45000شده موجودي کاالي ساخته 45000خالصه حساب سود و زیان

:بستن حساب هاي موقت غیر تولیدي)ب

850,000فروش 850,000خالصه حساب سود و زیان

90,000خالصه حساب سود و زیان 90,000هزینه هاي عملیاتی

:ود و زیانبستن حساب خالصه حساب س-4 154,500خالصه حساب سود و زیان

154,500سود انباشته / سرمایه


٤٩

:تهیه گزارش هاي حسابداري صنعتی-5

شرکت امیر صورت بهاي تمام شده کاالي ساخته شده

29/12/90براي دوره مالی منتهی به

:مواد مستقیم

22500 موجودي مواد اول دوره

250000 خرید طی دوره

(19000) موجودي مواد پایان دوره: کسر می شود

253500 بهاي تمام شده مواد مستقیم مصرف شده

200000 :بهاي دستمزد مستقیم

453500 بهاي اولیه

160000 :بهاي سربار

613500 بهاي تولید

10500 دورهموجودي در جریان ساخت اول :اضافه می شود

624000 بهاي تمام شده کاالي در جریان ساخت طی دوره

(7500) موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره:کسر می شود

616500 بهاي تمام شده کاالي ساخته شده


٥٠

شرکت امیر صورت حساب سود و زیان


850000 فروش خالص

:بهاي تمام شده ي کاالي فروش رفته: کسر می شود

34000 موجودي کاالي ساخته شده ي اول دوره

616500 بهاي تمام شده ي کاالي ساخته شده: اضافه می شود

650500 بهاي تمام شده کاالي آماده فروش

(45000) موجودي کاالي ساخته شده ي پایان دوره:کسر می شود

(605500) بهاي تمام شده کاالي فروش رفته

244500 سود ناخالص

(90000) هزینه هاي عملیاتی: کسر می شود

154500 سود خالص قبل از کسر عملیات

(38625) %)25(مالیات بر درآمد

115875 سود خالص پس از کسر مالیات

5/794 )سهم 20000(سود هر سهم


٥١

فصل ششم

نظام دائمی - حسابداري اقالم بهاي تمام شدهاقالم بهاي تمام شده شامل مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و یربار ساخت می باشند که در سیستم دائمی ثبت موجودي ها هر کدام داراي

.ثبت هاي حسابداري مجزا می باشند که در این فصل بررسی می شوند :موجودي مواد-1

خرید مواد) الف )به بهاي تمام شده) ***( کنترل مواد(موجودي مواد ***حسابهاي پرداختنی /بانک

بدهکار می شود که در بعضی متون حسابداري بجاي ) بهاي خرید به اضافه هزینه هاي خرید( در ثبت باال موجودي مواد به بهاي تمام شده .واد استفاده می کنندموجودي مواد از حساب کنترل م

صدور مواد از انبار و انتقال به خط تولید محصول): تخصیص مواد(مصرف مواد) ب

)به بهاي تمام شده مواد مستقیم***( کار در جریان ساخت )به بهاي تمام شده مواد غیر مستقیم***( کنترل سربار

***موجودي مواد تعیین می شود ) فایفو، الیفو ، میانگین و شناسایی ویژه(ثبت باال ابتدا بهاي مواد مصرف شده با یکی از روش هاي ارزشگذاري موجودي ها در

.سپس بهاي مواد مستقیم مصرفی به حساب کار در جریان ساخت و بهاي مواد غیر مستقیم به حساب کنترل سربار منظور می گردد

: یديدستمزد کارگران تول-2


***کنترل دستمزد ***بانک /دستمزد پرداختنی

:در زمان تخصیص بهاي دستمزد) ب

می بایست مبلغ دستمزد مستقیم و دستمزد غیر مستقیم را ) مبلغ منظور شده به حساب کنترل دستمزد( براي تخصیص مبلغ دستمزد :مانگونه که قبال گفته شد مبلغ دستمزد غیر مستقیم جزء بهاي سربار است بنابر این داریمتفکیک کنیم و ه

)به میزان مبلغ دستمزد مستقیم***(کار در جریان ساخت )به میزان دستمزد غیر مستقیم***( کنترل سربار

*** دستمزدکنترل


٥٢

:تسربار ساخ-3

هزینه هاي مربوط به تولید بجز مواد مستقیم و دستمزد مستقیم می باشد که دستمزد و مواد غیر مستقیم هم سربار کارخانه شامل کلیه در مورد سایر ) 2ثبت هاي مربوط به ردیف ا و ( جزء سربار کارخانه می باشند که در هنگام وقوع به حساب کنترل سربار منظور می شوند

بایست در زمان وقوع هزینه مبالغ آنها به حساب کنترل سربار منظور گردد یعنی در هنگام می) بجز مواد و دستمزد( هزینه هاي تولیدي :باید ثبت زیر تنظیم گردد) مثل قبوض برق کارگاه(پرداخت هزینه هاي تولیدي

)مثال مبلغ قبض برق***( کنترل سربار

***حسابهاي پرداختنی /بانک

بدهکار و سپس از این حساب خارج و به حساب کنترل ) مثل هزینه قبوض برق(ا مبلغ به حساب هزینه مربوطهالبته در بعضی متون ابتد :سربار منظور می شود

***هزینه مربوطه ***حسابهاي پرداختنی /بانک

***کنترل سربار ***هزینه مربوطه

می شود خصوصیت به موقع بودن اطالعات از بین برود به این صورت که براي بدست آوردن بهاي تمام شده اما نحوه عمل باال گاهی موجبیک کاال می بایست تا پایان دوره مالی صبر کنیم تا کلیه هزینه هاي سربار واقع شوند و سپس بهاي سربار را به بهاي مواد و دستمزد

آالت تولیدي جزء هزینه هاي سربار است که می بایست در پایان دوره مالی محاسبه و به مستقیم اضافه کنیم مثال هزینه استهالك ماشینبنابر این مدیریت میبایست تا پایان دوره مالی صبر کند تا اطالعات مورد نیاز را بدست آورد و این مورد حساب کنترل سربار منظور شوند

مثال شرکت در ابتدا سال سفارش تولید تعدادي محصول را دریافت کرده است باعث از بین رفتن خصوصیت به موقع بودن اطالعات می شودمی بایست بهاي تمام شده محصول محاسبه شود تا ) پایان خرداد(که تا پایان خرداد می بایست تحویل مشتري دهد حال در زمان تحویل

یریت می بایست تا پایان سال صبر کند تا مبلغ سربار مدیریت بتواند قیمت فروش را براي مشتري محاسبه کند اما با روش گفته شده مد ساخت محاسبه و سپس بهاي تولید بدست آید که بدیهی است در پایان سال مدیریت نیازي به این اطالعات ندارد بنابر این با استفاده از این

که اصطالحا سربار ( تی از سربار تخمینی روش اثربخشی اطالعات حسابداري صنعتی از بین می رود براي حل این مشکل در حسابداري صنع :استفاده می کنیم براي بدست آوردن سربار جذب شده ابتدا نرخ جذب سربار محاسبه می شود) جذب شده نامیده می شود

نرخ جذب سربار ) =سربار بودجه شده(سربار تخمینی ÷) برآوردي(مبناي فعالیت تخمینی

ق قبلی مبلغی به عنوان سربار برآوردي تعیین می شود و همچنین مبنایی در ابتداي هر سال بر اساس فعالیت سال ه اي قبل و تجربه و سوابجهت جذب سربار مشخص می شود که این مبنا می بایست بیشترین رابطه را با سربار ساخت داشته باشد که این مورد بر اساس سوابق و

حال در ابتداي سال . ید، ساعات کار مستقیم، ساعات کار ماشین و غیره باشدتجربیات گذشته مشخص می شود این مبنا می تواند مقدار تول .با تقسیم سربار برآورد شده بر مبناي برآوردي نرخ جذب سربار به دست می آید


٥٣

در شرکت تولیدي آسمان طبق سوابق گذشته ساعات کار مستقیم به عنوان مبناي جذب سربار مشخص شده است اگر در ابتداي سال: مثالبه 92ساعت باشد می توان نرخ جذب سربار را در سال 50,000ریال و ساعات کار مستقیم برآوردي 60,000,000سربار برآوردي 92

:صورت زیر محاسبه کرد

نرخ جذب سربار ) =سربار بودجه شده(سربار تخمینی ÷) برآوردي(مبناي فعالیت تخمینی=60,000,000÷50,000= 1,200

شده با مواد و دستمزد مستقیم ذبخ جذب سربار می توانیم مقدار سربار جذب شده را محاسبه کنیم که با جمع سربار جبعد از محاسبه نر .بهاي تولید محاسبه می شود

سربار جذب شده=نرخ جذب سربار ×مبناي واقعی

خرداد ماه شرکت برابر باشد سربار جذب شده ساعت 12,000اگر در مثال شرکت آسمان در پایان خرداد ساعات کار مستقیم واقعی برابر با :ریال می شود که این مبلغ به حساب کار در جریان ساخت منظور می شود 14,400,000با

14,400,000کار در جریان ساخت

14,400,000سربار جذب شده

اما سربار جذب شده از ضرب یک مقدار تخمینی و یک می آیدر تخمینی بدست توجه داشته باشید که نرخ جذب سربار از تقسیم دو مقدا .می شودمقدار واقعی محاسبه

همانگونه که گفته شد مبلغ سربار واقعی به حساب کنترل سربار و مبالغ سربار جذب شده به حساب سربار جذب شده منظور می گردد حال :دي بررسی می کنیمبار دیگر مراحل گردش حساب ها را در شرکت تولی

مواد مستقیم


کاالي ساخته شده


دستمزد مستقیم

سربار ساخت

سربار نیز سربار جذب شده به حساب در نمودار باال مواد مستقیم و دستمزد مستقیم به حساب کار در جریان ساخت منظور می گردد و بابت کار در جریان ساخت برده می شود و سپس جمع مواد مستقیم و دستمزد مستقیم و سربار جذب شده بعد از تکمیل کاال به حساب کاالي

.ساخته شده و سپس بعد از فروش کاال به حساب بهاي تمام شده کاالي فروش رفته برده می شوند

ار ساخت داریم یکی حساب کنترل سربار که شامل اقالم واقعی سربار است و دیگري سربار جذب شده که بر حال دو حساب در مورد سرباساس نرخ جذب سربار محاسبه شده است و در پایان سال می بایست این دو حساب با هم بسته شوند یعنی حساب کنترل سربار که مانده

جذب شده که مانده بستانکار را دارد را بدهکار می کنیم حال بخاطر این که این دو حساب بدهکار دارد را بستانکار و در مقابل مانده سرباریکی واقعی و دیگري برآوردي است ممکن است داراي مانده مساوي نباشند در این حالت اگر مانده سربار جذب شده بیشتر از سربار

:باشد اضافه جذب سربار داریم) کنترل سربار(واقعی


٥٤

***ده سربار جذب ش ***کنترل سربار

)مابه التفاوت***( اضافه جذب سربار :و اگر مانده سربار واقعی بیشتر از سربار جذب شده باشد کسر جذب سربار داریم

***سربار جذب شده )مابه التفاوت***(کسر جذب سربار

*** کنترل سربار :سربار را با حسابی ببندیم براي این کار از دو روش می توانیم استفاده کنیم) کسر(در این مرحله می بایست اضافه

:جذب سربار مبلغ بااهمیتی نباشد به حساب بهاي تمام شده کاالي فروش رفته بسته می شود) کسر(اگر مانده اضافه-1 ***اضافه جذب سربار

***بهاي تمام شده کاالي فروش رفته جذب سربار مبلغ بااهمیتی باشد به حساب هاي بهاي تمام شده کاالي فروش رفته، موجودي کار در جریان ساخت ) کسر(اگر مانده اضافه-2

سه موجودي در پایان دوره بین جذب سربار بر اساس مانده این) کسر(و موجودي کاالي ساخته شده بسته می شود براي این کار مانده اضافه .آنها تسهیم می شود

ي با این کار مانده این حسابها به اعداد واقعی تبدیل می شوند و همچنین با استفاده از سربار جذب شده توانستیم اصالعات به موقع از بهااطالعات سربار جذب شده به اطالعات سربار تمام شده را محاسبه کنیم حال هر چه برآورد سربار تخمینی و مبناي تخمینی دقیق تر باشد

.جذب سربار کمتر است) کسر(واقعی نزدیکتر است و میزان اضافهدر بعضی متون حسابداري بجاي اینکه سربار واقعی را به حساب کنترل سربار و سربار جذب شده را به حساب سربار جذب شده منظور : نکته

.در پایان دوره مانده حساب کنترل سربار خود نشان دهنده اضافه یا کسر جذب سربار می شودکنند هر دو را به حساب کنترل می برند و باید توجه داشته باشید که همانگونه که سربار به سربار ثابت و متغیر تقسیم می شد نرخ جذب سربار را نیز می توان به دو قسمت نرخ جذب

:سربار متغیر و ثابت تقسیم کرد نرخ جذب سربار متغیر=بار متغیر برآورديسر÷ مبناي برآوردي

نرخ جذب سربار ثابت=سربار ثابت برآوردي÷ مبناي برآوردي نرخ جذب سربار=نرخ جذب سربار متغیر + نرخ جذب سربار ثابت

:بدیهی است با ضرب هر کدام از نرخ ها در مبناي واقعی می توانیم سربار جذب شده متغیر و ثابت را بدست آوریم سربار متغیر جذب شده= نرخ جذب سربار متغیر × واقعی مبناي

ثابت جذب شده سربار= ثابت نرخ جذب سربار× مبناي واقعی سربار جذب شده=سربار متغیر جذب شده + سربار ثابت جذب شده

:در دسترس است 1392اطالعات زیر از برآورد ارقام سربار شرکت جهان در سال : 1مثال ریال 850,000 کل سربار برآوردي

واحد 10,000تولید پیش بینی شده ریال1,000,000مواد مستقیم ساعت 25,000ساعات کار مستقیم

:مطلوبست محاسبه نرخ جذب سربار بر اساس هر یک از مبانی زیر تعداد تولید -الف ساعات کار مستقیم-ب بهاي مواد مستقیم-ج


٥٥

الف( ب سربار بر مبناي تعداد تولیدذنرخ ج=سربار برآوردي ÷تعداد تولید برآوردي = 850,000÷ 10,000=85 ب(نرخ جذب سربار بر مبناي ساعات کار مستقیم=سربار برآوردي÷ ساعات کار مستقیم برآوردي = 850,000÷ 25,000=34

ج(نرخ جدب سربار بر مبناي بهاي مواد مستقیم =سربار برآوردي÷ بهاي مواد مستقیم برآوردي= 850,000÷ 1,000,000=85/0

:مربوط به سربار شرکت ایران برآورد شده است اطالعات:2مثال 450,000سربار ثابت 300,000سربار متغیر

ساعت 5,000ساعات کار مستقیم .ریال بدست آمده است 685,000ساعت و سربار واقعی 4500ان دوره ساعات کار مستقیمدر پای

:مطلوبست تعیین نرخ جذب سربار ثابت و متغیر-الف محاسبه سربار جذب شده-ب محاسبه اضافه و کسر جذب سربار-ج

الف( نرخ جذب سربار ثابت=450,000÷ 5000=90 ر نرخ جذب سربار متغی=300,000÷ 5000=60

نرخ جذب سربار =90+60=150

ب(سربار جذب شده = 4500× 150= 675,000 ج(کسر جذب سربار = 675,000- 685,000= 10,000

تکمیل کاال و انتقال به انبار

ر می در مرحله تولید ابتدا اقالم بهاي تمام شده شامل مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار ساخت به حساب کار در جریان ساخت منظو :شوند حال در زمان تکمیل کاال در دایره تولید دو حالت امکان دارد وجود داشته باشد

اگر شرکت داراي چند دایره تولیدي باشد که در هر دایره اقداماتی روي محصول انجام و سپس به دایره بعد منتقل می کنند می بایست -ادایره انتقال کننده بستانکار و حساب کار در جریان ساخت دایره دریافت کننده حساب کار در جریان بعد از تکمیل محصول در هر دایره

. بدهکار شود و در هنگام تکمیل محصول در دایره آخر حساب کاالي ساخته شده بدهکار و حساب کار در جریان دایره آخر بستانکار می شودول مواد و دستمزد مستقیم و یربار ساخت به حساب کار در جریان براي مثال فرض کنید شرکتی سه دایره تولیدي داشته باشد در دایره ا

بدهکار و مانده حساب کار در جریان 2منظور می شوند و در هنگام تکمیل کاال در دایره اول حساب کار در جریان دایره 1ساخت دایره سربار ساخت به مانده کار در جریان ساخت انتقالی از بستانکار می شود حال در دایره دوم نیز بهاي مواد و دستمزد مستقیم و 1ساخت دایره

2بدهکار و مانده کار در جریان ساخت دایره 3اضافه می شود و هنگام تکمیل کاال در دایره دوم نیز حساب کار در جریان دایره 1دایره جریان ساخت اضافه می شود و هنگام تکمیل نیز مواد و دستمزد مستقیم و سربار ساخت به حساب کار در 3در دایره . بستانکار می شود

.بستانکار می شود 3کاال داال حساب موجودي کاالي ساخته شده بدهکار و حساب کار در جریان ساخت دایره

اگر شرکت فقط داراي یک دایره تولیدي باشد حساب مواد و دستمزد مستقیم و سربار ساخت به حساب کار در جریان ساخت منظور می -2 .هنگام تکمیل کاال و انتقال به انبار کاال حساب موجودي کاالي ساخته شده بدهکار و حساب کار در جریان ساخت بستانکار می شود شود و


٥٦

امتحانی نمونه سوالحل چند

:در دسترس گذاشته است 1385شرکت حافظ اطالعات زیر را در مورد برآورد ارقام سربار سال -1

واحد 10,000حجم تولید پیش بینی شده

ریال 236,000کل سربار ثابت

ریال 25/1سربار متغیر به ازاي یک واحد محصول

:سربار مختلط

ریال 25/0بخش متغیر به ازاي یک واحد محصول

ریال 24,000بخش ثابت

:بار استفاده می کند که اطالعات آن به شرح زیر استشرکت از بهاي تمام شده دستمزد مستقیم به عنوان مبناي جذب سر

ریال 300,000بهاي تمام شده دستمزد واقعی

ریال 305,555بهاي تمام شده دستمزد برآوردي

شرکت سربار جذب شده و واقعی را با استفاده از حساب کنترل سربار ثبت می کند و هر گونه اضافه و کسر سربار را به حساب بهاي تمام .ریال بوده است 280,000سربار واقعی 1385در سال . ه فروش رفته منظور می کندشد

:مطلوبست محاسبه نرخ جذب سربار -الف انجام ثبت هاي الزم در مورد ثبت سربار واقعی، جذب شده و اضافه و کسر جذب سربار -ب بستن حساب اضافه و کسر جذب سربار -ج

دا می بایست مبلغ سربار متغیر و سربار ثابت را جمع کنیم و سپس جمع سربار ساخت را بر بهاي براي محاسبه نرخ جذب سربار ابت) الف :تمام شده دستمزد برآوردي تقسیم کنیم

سربار متغیر)=25/1× 10,000) +(25/0× 10,000=( 15,000 سربار ساخت=24,000+236,000+15,000= 275,000

نرخ جذب سربار=275,000 ÷ 305,555= 9/0 سربار واقعی به حساب کنترل سربار منظور می شود و سربار جذب شده به حساب سربار جذب شده منظور می شود اما در اینجا مبنا را )ب

:بر ثبت هر دو نوع سربار به حساب کنترل سربار قرار داده است بنابر این ابتدا سربار جذب شده را محاسبه می کنیم سربار جذب شده=نرخ جذب سربار ×اقعیمبناي و= 9/0 × 300,000= 270,000

کسر جذب سربار=سربار جذب شده -سربار واقعی = 270,000 - 280,000)= 10,000( 280,000کنترل سربار

280,000حساب هاي مربوطه

270,000کار در جریان ساخت 270,000کنترل سربار


٥٧

براي بستن حساب کسر جذب سربار مانده این حساب بستانکار و حساب ) کسر جذب سربار داریم(نده کنترل سربار بدهکار استچون ما) ج :بهاي تمام شده کاالي فروش رفته بدهکار می شود


10,000کنترل سربار

:گردش موجودي انبار مواد خام شرکت آلفا طی خرداد ماه به شرح زیر است-2 ریال 71,250واحد به بهاي تمام شده 95موجودي ابتداي دوره 1/3 ریال96,000ام به بهاي تمام شده خ واحد مواد120خرید5/3

مواد به خط تولیدواحد 135 صدور10/3 ریال127500واحد مواد به بهاي تمام شده 150خرید12/3 واحد موادبه خط تولید125صدور20/3

.کلیه خرید ها نسیه صورت پذیرفته باشد با فرض آنکه :مطلوبست

lifoثبت هاي الزم در سیستم دائمی طبق روش ارایه

:خرید مواد-5/3 96000موجودي مواد

96000حساب هاي پرداختنی :صدور مواد به خط تولید- 10/3

107250 کار در جریان ساخت 107250موجودي مواد

در اینجا (همانگونه که گفتیم در هنگام صدور مواد جهت انتقال به خط تولید باید بهاي تمام شده مواد با یکی از روش هاي ارزشگذاري مواد در اینجا چون روش الیفو است باید فرض کنیم صدور مواد از اخرین . محاسبه و سپس به حساب کار در جریان ساخت منظور گردد) الیفو

با قیمت هر واحد 5/3در تاریخ ( واحد آن از آخرین خرید 120واحد مواد خارج شده جهت تولید تعداد 135ورودي ها بوده است بنابر این از واحد صادر شده 135بنابر این بهاي . می باشد) ریال 750به قیمت هر واحد (واحد آن از موجودي اول خرداد ماه 15و تعداد ) ریال 800

:جهت تولید از رابطه زیر محاسبه می گردد بهاي مواد صادر شده جهت تولید)=120× 800) +( 15×750=( 107,250

:خرید مواد- 12/3 127,500موجودي مواد

127,500حسابهاي پرداختنی :نتقال به خط تولیدصدور مواد و ا - 20/3

106,250کار در جریان ساخت 106,250موجودي مواد

چون روش الیفو است بنابر این فرض می شود مواد خارج شده جهت تولید از آخرین خرید ها بوده اند بنابر این بهاي تمام شده مواد خارج :شده جهت تولید از رابطه زیر محاسبه می شود

بهاي مواد صادر شده جهت تولید)=120× 850=( 106,250


٥٨

:اطالعات زیر مربوط به عملیات فروردین ماه دایره دوم است. دایره تولیدي است 3شرکت هامون داراي -2 ریال 240,000کاالي در جریان ساخت اول دوره -

ریال 850,000واحدهاي انتقالی از دایره اول -

ریال180,000 مواد مستقیم مصرفی -

ریال 300,000دستمزد مستقیم -

دستمزد مستقیم% 150سربار جذب شده -

ریال 1,750,000دایره سوم بهواحدهاي تکمیل شده و انتقالی -

: مطلوبستسوال سال (. براي کاالي در جریان ساخت Tفاتر شرکت هامون و تهیه حساب انجام ثبت هاي الزم طبق نظام دائمی بهاي تمام شده در د

89(

850,000 2دایره-کار در جریان ساخت 850,000 1دایره-کار در جریان ساخت

180,000 2دایره-کار در جریان ساخت 180,000موجودي مواد

300,000 2دایره-کار در جریان ساخت 300,000کنترل دستمزد

450,000 2دایره-کار در جریان ساخت 450,000 )کنترل سربار(سربار جذب شده

1,750,000 3دایره-کار در جریان ساخت 1,750,000 2یرهدا- کار در جریان ساخت

2دایره-کار در جریان ساخت

1,750,000 3انتقالی به دایره 240,000 موجودي اول دوره

850,000 1انتقالی از دایره 180,000 مواد مستقیم 300,000 دستمزد مستقیم 450,000 سربار ساخت

270,000 مانده


٥٩

:می باشد 85هامی آبسال در بهمن ماه سال اطالعات زیر مربوط به شرکت س-3 پایان دوره اول دوره موجودي مواد

7,400 7,000مواد خام

9,600 14,000کار در جریان ساخت 18,000 15,000کاالي ساخته شده

:سایر اطالعات 40,000: خرید مواد 30,000:دستمزد مستقیم

42,500سربار واقعی . دستمزد مستقیم جذب می شود% 150سربار بر مبناي :مطلوبست

تهیه صورت بهاي تمام شده کاالي ساخته شده و بهاي تمام شده کاالي فروش رفته) الف

)90سوال سال ( جذب سربار) رکس(تعیین مبلغ اضافه) ب

شرکت آبسال صورت بهاي تمام شده کاالي ساخته شده


:مواد مستقیم

7000 موجودي مواد اول دوره

40,000 خرید طی دوره

(7400) موجودي مواد پایان دوره: کسر می شود

39,600 دهبهاي تمام شده مواد مستقیم مصرف ش

30,000 :بهاي دستمزد مستقیم

69,600 بهاي اولیه

45,000 :بهاي سربار

114,600 بهاي تولید

14,000 موجودي در جریان ساخت اول دوره:اضافه می شود

128,600 بهاي تمام شده کاالي در جریان ساخت طی دوره

(9,600) پایان دوره موجودي کاالي در جریان ساخت:کسر می شود

119,000 بهاي تمام شده کاالي ساخته شده


٦٠

.....شرکت




119,000 بهاي تمام شده کاالي ساخته شده طی دوره

134,000 بهاي تمام شده کاالي آماده فروش

:کسر می شود

)18,000 بهاي تمام شده کاالي ساخته شده پایان دوره )

116,000 بهاي تمام شده کاالي فروش رفته طی دوره

ار جذب شده بیشتر از سربار واقعی جذب سربار می بایست سربار واقعی را از سربار جذب شده کسر کنیم اگر سرب) کسر(براي محاسبه اضافهدستمزد مستقیم دانسته بنابر این % 150در مسئله سربار جذب شده . شود اضافه جذب سربار و در غیر اینصورت کسر جذب سربار داریم

.می شود 45,000سربار جذب شده برابر با

اضافه جذب سربار=سربار جذب شده -سربار واقعی = 45,000 - 42,500=2,500

شرکت . می باشد 49,500و ساعت کار واقعی 50,000ساعت بودجه شده . ریال است 10,000,000سربار بودجه شده در شرکت چالوس -4. جذب سربار را به بهاي تمام شده کاالي فروش رفته منتقل می کند) کسر(از عنوان حساب سربار جذب شده استفاده نموده و هر گونه اضافه

:ریال باشد 9,800,000اگر سربار واقعی

)94سوال سال (مطلوبست انجام محاسبات و ثبتهاي الزم

:حل مسئله

استفاده شده است که در ابتداي سال نرخ جذب سربار محاسبه و طی سال سربار جذب شده به ) عادي(در این مسئله از روش بهایابی نرمالالبته می توان هر دو را به حساب کنترل سربار نیز (منظور می شود حساب کاالي در جریان ساخت و سربار واقعی به حساب کنترل سربار

مراحل حل مسئله به شرح زیر می . سربار برده می شود) کسر(در نهایت تفاوت سربار جذب شده و سربار واقعی به حساب اضافه) منظور کرد :باشد

بارنرخ جذب سر= سربار بودجه شده ÷ ) مبناي بودجه شده(ساعات کار بودجه شده

نرخ جذب سربار= 10,000,000÷ 50,000= 200

سربار جذب شده= نرخ جذب سربار × ) مبناي واقعی(ساعات کار واقعی

سربار جذب شده= 200× 49,500= 9,900,000

جذب سربار) کسر(اضافه= سربار جذب شده -سربار واقعی


٦١

اضافه جذب سربار= 9,900,000 - 9,800,000= 100,000

چون سربار جذب شده بیشتر از سربار واقعی است اضافه جذب سربار داریم در صورتی که سربار واقعی بیشتر باشد کسر جذب سربار : نکته .خواهیم داشت

:حال ثبت هاي حسابداري الزم را تنظیم می کنیم

:سربار جذب شده) 1

9,900,000کاالي در جریان ساخت

9,900,000ربار جذب شده س

البته در حل این مسئله چون در . در این ثبت می توان بجاي بستانکار نمودن سربار جذب شده حساب کنترل سربار را بستانکار نمود: نکته .نیستیمجذب سربار استفاده می شود مجاز به استفاده از این روش ) کسر (صورت مسئله قید شده است که از حساب اضافه

:سربار واقعی) 2

9,800,000کنترل سربار

9,800,000حساب هاي مربوطه

:بستن حساب سربار جذب شده و کنترل سربار) 3

9,900,000سربار جذب شده

9,800,000کنترل سربار

100,000جذب سربار اضافه

اگر در ثبت اول بجاي حساب سربار جذب شده از حساب کنترل سربار استفاده کردیم دیگر نیازي به تنظیم ثبت سوم نمی باشد و : نکته .جذب سربار می باشد) کسر(مانده حساب کنترل سربار خود نشان دهنده اضافه

:بستن حساب اضافه جذب سربار) 4

100,000 اضافه جذب سربار


اگر در حل مسئله بجاي حساب سربار جذب شده از حساب کنترل سربار استفاده کرده ایم در اینجا بجاي حساب اضافه کسر جذب : نکته .سربار مانده حساب کنترل سربار بدهکار می شود


٦٢

:شرکت کاوه به شرح زیر است 1392ماهه اول سال 4مربوط به موجودي ابتداي دوره و خرید و مصرف ماده الف طی اطالعات -5

شرح تاریخ وارده

بها هر واحد مقدار صادره

1,100 200 مانده ابتداي دوره .1/1/ 1,150 300 خرید .1/20

250 صدور مواد .02/02 1,200 250 خرید .02/15 400 صدور مواد .02/18 1,220 380 خرید .03/28 280 صدور مواد .04/31

:با فرض برقراري نظام دائمی بهاي تمام شده مطلوبست

)94سوال سال(محاسبه بهاي تمام شده مواد مصرف شده و بهاي تمام شده موجودي پایان تیر ماه با استفاده از روش فایفو و الیفو

:حل مسئله

فرض می . براي حل این مسئله نیازي به تنظیم سند حسابداري نیست ولی براي تشریح بهتر مسئله ثبته هاي حسابداري نیز تنظیم می گردد .کنیم ماده الف جزء مواد مستقیم تولید باشد

):fifo(روش فایفو) الف

.منظور می شود) کنترل مواد(ودي مواد ریال طبق سند افتتاحیه به حساب موج 220,000مانده ابتداي دوره به مبلغ ) 1

) 300×1,150( 345,000موجودي مواد

345,000حساب هاي پرداختنی 20/1/92) 2

277,500کاالي در جریان ساخت

277,500ي مواد موجود 2/2/92)3

کیلو 200کیلو مصرف شده مقدار 250چون روش فایفو است فرض می کنیم مواد مصرفی ابتدا از اولین موجودیها می باشد بنابر این از : نکته :باشد بنابر این داریم می 1,150به مبلغ هر کیلو 20/1/92کیلو از خرید 50ریال و 1,100از موجودي اول دوره با مبلغ هر کیلو

2/2/92بهاي تمام شده مواد مصرف شده در تاریخ ) = 200× 1,100)+ (50× 1,150= ( 277,500


٦٣

300,000موجودي مواد

300,000حساب هاي پرداختنی 15/2/92)4

467,500در جریان ساخت کاالي

467,500موجودي مواد 18/2/92)5

:براي محاسبه بهاي مواد مصرف شده در این تاریخ باز طبق روش فایفو داریم

18/2/92بهاي مواد مصرف شده در تاریخ ) = 250× 1,150) + (150× 1,200= ( 467,500

مصرف شده و دیگر 20/1/92کیلو از خرید 50کیلو از موجودي اول دوره و 200در اینجا فرض کردیم در مرحله قبل دقت کنید: نکتهکیلو از 150برداریم و 20/1/92باقی مانده خرید ) 300 - 50(کیلو 250ابتدا از 18/2/92کیلو تاریخ 400نداریم پس باید براي مصرف

. 15/2/92خرید




339,600موجودي مواد 31/4/92)7

برداشت 28/3/92کیلو از خرید 180و ) 250-150( 15/2/92ز باقی مانده خرید کیلو ا 100مقدار 31/4/92کیلو مصرفی 280از : نکته .شده است

31/4/92بهاي مواد مصرف شده در تاریخ ) = 100× 1,200) + (180× 1,220= (339,600

و مبالغ منظور شده به . می باشد بعد از تنظیم کلیه ثبت ها حال مانده حساب موجودي کاال نشان دهنده بهاي موجودي مواد انتهاي تیر ماه .حساب کاالي در جریان ساخت بابت مصرف مواد نیز نشان دهنده بهاي تمام شده مواد مصرفی است

بهاي موجودي پایان تیر = 220,000+ 300,000+277,500-345,000 - 467,500+ 463,600- 339,600= 244,000

اي مواد مصرف شدهبه= 277,500+ 467,500+ 339,600= 1,084,600

):lifo(روش الیفو)ب

.منظور می شود) کنترل مواد(ریال طبق سند افتتاحیه به حساب موجودي مواد 220,000مانده ابتداي دوره به مبلغ )

) 300×1,150( 345,000موجودي مواد


٦٤

345,000 حساب هاي پرداختنی 20/1/92) 2


287,500موجودي مواد 2/2/92)3

از خرید کیلو مصرف شده همگی 250چون روش الیفو است فرض می کنیم مواد مصرفی ابتدا از آخرین موجودیها می باشد بنابر این از : نکته :است بنابر این داریم 20/1/92

2/2/92بهاي تمام شده مواد مصرف شده در تاریخ )= 250× 1,150= ( 287,500



467,500 کاالي در جریان ساخت

467,500موجودي مواد 18/2/92)5

:براي محاسبه بهاي مواد مصرف شده در این تاریخ باز طبق روش الیفو داریم

18/2/92بهاي مواد مصرف شده در تاریخ ) = 250× 1,200) + (50× 1,150)+(100× 1,100= ( 467,500

463,600ودي مواد موج



341,600موجودي مواد 31/4/92)7

برداشت می شوند 28/3/92همگی از خرید اخر 31/4/92کیلو مصرفی 280از : نکته

31/4/92بهاي مواد مصرف شده در تاریخ ) = 280× 1,220= (341,600

و مبالغ منظور شده به . بعد از تنظیم کلیه ثبت ها حال مانده حساب موجودي کاال نشان دهنده بهاي موجودي مواد انتهاي تیر ماه می باشد .شان دهنده بهاي تمام شده مواد مصرفی استحساب کاالي در جریان ساخت بابت مصرف مواد نیز ن

بهاي موجودي پایان تیر = 220,000+ 300,000+287,500-345,000 - 467,500+ 463,600- 341,600= 232,000

بهاي مواد مصرف شده= 287,500+ 467,500+ 341,600= 1,096,600

.همراه یکسان است ولی در روش الیفو متفاوت است نتایج محاسبات در روش فایفو در دو سیستم ادواري و دائمی: نکته


٦٥

:البته براي حل این مسئله میتوان از جداول زیر نیز استفاده کرد

):fifo(روش فایفو)الف


صادره

ب مانده مانده مصرف م خرید بها هر واحد مقدار

220,000 200 - 220,000 1,100 200 ابتداي .1/1/ 565,000 500 - 345,000 1,150 300 خرید .1/20

287,500 250 277,500 - 250 صدور .02/02 587,500 500 - 300,000 1,200 250 خرید .02/15 120,000 100 467,500 - 400 صدور .02/18 583,600 480 - 463,600 1,220 380 خرید .03/28 244,000 200 339,600 - 280 صدور .04/31

1,084,600 جمع

):lifo(روش الیفو)ب


صادره

ب مانده مانده مصرف م خرید بها هر واحد مقدار

220,000 200 - 220,000 1,100 200 ابتداي .1/1/ 565,000 500 - 345,000 1,150 300 خرید .1/20

277,500 250 287,500 - 250 صدور .02/02 577,500 500 - 300,000 1,200 250 خرید .02/15 110,000 100 467,500 - 400 صدور .02/18 573,600 480 - 463,600 1,220 380 خرید .03/28 232,000 200 341,600 - 280 صدور .04/31

1,096,600 جمع


٦٦

فصل هفتم

بهایابی سفارش کار -هنظام دائمی بهاي تمام شد

همانگونه که در فصل قبل گفتیم امکان دارد یک شرکت داراي چند دایره تولیدي باشد که جهت حسابداري اقالم بهاي تمام شده می بایست ایره منظور براي هر دایره یک حساب کار در جریان ایجاد کنیم و کلیه اقالم بهاي تمام شده دایره را به حساب کار در جریان ساخت همان د

کنیم اما در مواردي امکان دارد که فعالیت شرکت به گونه اي باشد که طی دوره چند سفارش عمده را قبول و تولید و تحویل مشتري دهد مثل شرکت کشتی سازي، هواپیما سازي و مقاطعه کاري ساختمانی که براي بهایابی محصوالت این نوع شرکت ها از روش بهایابی سفارش

.فاده می کنیمکار است

بنابر این روش بهایابی سفارش کار براي شرکت هایی مورد استفاده قرار می گیرد که محصوالت آنها از لحاظ مواد مورد مصرف و کار مورد . نیاز با یکدیگر متفاوت هستند و ویژگی محصوالت به نظر مشتري بستگی دارد

سفارش کار در ابتدا براي هر سفارش یک حساب کار در جریان ساخت ایجاد می کنیم براي حسابداري اقالم بهاي تمام شده در روش بهایابی و کلیه اقالم بهاي تمام شده مربوط به هر سفارش را در حساب کار در جریان خودش ثبت می کنیم و بعد از تکمیل سفارش مانده این

روشی است که در فصل قبل کامل توضیح داده روش مانند بقیه مراحل حسابداري این.حساب به حساب کاالي ساخته شده منظور می گردد .شد

:ضایعات تولید در سیستم بهایابی سفارشات

گاهی در طی مراحل تولید مقداري از محصوالت ضایع می شوند که بهاي مواد و دستمزد مستقیم و سربار ساخت این ضایعات نیز در حساب تکمیل کاال و ارسال کاال به انبار در مورد این بهاي این ضایعات به دو صورت عمل می کار در جریان ساخت منظور شده است حال در زمان

:شود

اگر ضایعات داراي ارزش فروش نباشند بهاي آنها در همان حساب کار در جریان ساخت می ماند و به حساب کاالي ساخته شده منتقل -1 .می شود

ها از از حساب کار در جریان ساخت جدا و در حساب ضایعات قابل بازیافت منظور نمود اگر ضایعات داراي ارزش فروش باشند باید بهاي آن-2 :مراحل حسابداري این روش به شرح زیر می باشد. که در این حالت در زمان فروش ضایعات حساب ضایعات قابل بازیافت بستانکار می شود

:در زمان تکمیل کاال) الف

)میزان محصول تولید شده سالمبه *** (موجودي کاالي ساخته شده )به میزان ضایعات***( ضایعات قابل بازیافت

*** xسفارش -کار در جریان ساخت


٦٧

:در زمان فروش ضایعات) ب

***بانک ***ضایعات قابل بازیافت ) مابه التفاوت***( درآمد متفرقه

امتحانی نمونه سوالحل چند

:شرکت تولیدي بتا در دست است 1390اطالعات زیر از عملیات مهرماه -1

:مانده ابتداي دوره

ریال 50,000کاالي ساخته شده -ریال 185,000کاالي در جریان ساخت -ریال 25,000مواد خام

:فارشهاي در جریان ساخت ابتداي مهرماه به قرار زیر استیات مانده حساب موجودي سئجز

جمع 201سفارش 200سفارش شرح

100,000 45,000 55,000مواد مستقیم 60,000 28,000 32,000دستمزد مستقیم 25,000 10,000 15,000سربار ساخت 185,000 83,000 102,000جمع

ریال 45,000خرید مقداري مواد به صورت نسیه به مبلغ 10/7

ریال به علت معیوب بودن 3,000رگشت مواد خام به ارزش ب 15/7

از مواد 200ریال آن مواد غیر مستقیم بوده است و سهم سفارش 2,000ریال به خط تولید که 56,000صدور مواد خام به ارزش 20/7 .می باشد 201سهم سفارش % 80مستقیم

:دستمزد کارکنان به شرح زیر محاسبه و پرداخت شده است 25/7

)می باشد 201سهم سفارش % 75از دستمزد مستقیم 200سهم سفارش ( ریال 73,500دستمزد مستقیم

ریال 30,000دستمزد غیر مستقیم

.دستمزد مستقیم جذب تولید می شود% 85سربار ساخت بر مبناي 30/7

.تکمیل و به انبار منتقل می شود 200سفارش 1/8

.سود به مشتري سیاهه شد% 20عالوه به قیمت تمام شده به 200سفارش 2/8

)91سوال سال (.ثبت عملیات فوق در دفتر روزنامه: مطلوبست


٦٨

45,000موجودي مواد - 10/7 45,000حسابهاي پرداختنی

3,000حسابهاي پرداختنی - 15/7

3,000 موجودي مواد

24,000 200سفارش -کار در جریان ساخت - 20/7 30,000 201سفارش -کار در جریان ساخت 2,000کنترل سربار


:بدین صورت عمل می کنیم) 56,000 - 2,000=54,000( از مواد مستقیم 200و 201م سفارش براي بدست آوردن سه: نکته

):می گیریم 201را سهم سفارش x(بنابر این داریم می باشد 201سهم سفارش % 80از مواد مستقیم 200سهم سفارش طبق صورت مسئله

X8/1 54,000 =x8/0 +x= 54,000 201سهم سفارش =30,000

31,500 200سفارش -کار در جریان ساخت -25/7 42,000 201سفارش-کار در جریان ساخت 30,000کنترل سربار

103,500تمزد کنترل دس/دستمزد پرداختنی 26,775 200سفارش- کار در جریان ساخت- 30/7

35,700 201سفارش -کار در جریان ساخت 62,475سربار جذب شده

حساب کاالي ساخته شده منظور می مانده گیري می کنیم و مانده این حساب را به 200حال از حساب کار در جریان ساخت سفارش :) ریال می باشد 102,000در ابتداي دوره داراي مانده 200دقت کنید که سفارش( کنیم

184,275بهاي کاالي ساخته شده -1/8 184,275 200سفارش -کار در جریان ساخت

:در سیستم دائمی در هنگام فروش کاال دو ثبت زده می شود

184,275بهاي تمام شده کاالي فروش رفته -2/8 184,275بهاي کاالي ساخته شده

221,130حسابهاي دریافتنی 221,130فروش


٦٩

:از این شرکت در دست است 1387راي سال شرکت امیر کبیر از سیستم هزینه یابی سفارش کار استفاده می کند و اطالعات زیر ب-2 شرح پیش بینی شده واقعی

165,000 166,500سربار کارخانه 510 500ساعات کار مستقیم

:مطلوبست ربارنرخ جذب س-الف )89سوال سال (اضافه یا کسر جذب سربار-ب

الف( نرخ جذب سربار=166,500 ÷ 500= 333

ب(سربار جذب شده = 510 × 333= 169,830

اضافه جذب سربار= 169,830 - 165,000= 4,830

:ترس استشرکت آبان از سیستم هزینه یابی سفارش کار استفاده می کند و اطالعات زیر از این شرکت در دس-3 ریال 100سربار ساخت هر ساعت نرخ جذب

.آن متغیر است% 60ساعت کار بودجه شده و 2,100سربار ساخت بر اساس تولید .ساعت می باشد 2,000و ساعات کار واقعی برابر با ریال 215,000سربار واقعی

جذب سربار) کسر(ه اضافهو محاسب ثابت و متغیر) پیش بینی شده(محاسبه سربار بوجه شده: مطلوبست .درصد سربار متغیر است بنابر این از رابطه زیر نرخ جذب سربار ثابت و متغیر محاسبه می شود 60چون

نرخ جذب سربار متغیر= 100 ×% 60= 60

نرخ جذب سربار ثابت= 100 – 60= 40

.حال از رابطه محاسبه نرخ جذب سربار ثابت استفاده می کنیم نرخ جذب سربار ثابت= بودجه شده ثابت سربار÷دجه شدهساعت کار بو

40= سربار ثابت بودجه شده ÷2,100

سربار ثابت بودجه شده = 84,000

.را بدست آورد) پیش بینی شده(از رابطه محاسبه نرخ جذب سربار متغیر نیز می توان سربار متغیر بودجه شده متغیرنرخ جذب سربار = شده بودجه متغیر سربار÷ساعت کار بودجه شده

60= بودجه شده متغیرسربار ÷2,100

بودجه شده متغیرسربار = 126,000

سربار جذب شده= 2,000× 100= 200,000 جذب سربار) کسر(اضافه= 200,000 - 215,000)= 15,000(


٧٠

فصل هشتم واردهاز اولین صادرهروش اولین -بهایابی مرحله اي -نظام دائمی بهاي تمام شده

ی دو نوع اصلی سیستم بهایابی محصول که در نظام ثبت دائمی موجودي ها از آن ها استفاده می شود عبارتند از بهایابی سفارش کار و بهایابسفارش ثبت هاي روزنامه اي سیستم بهایابی مرحله اي شبیه ثبت هاي سیستم بهایابی سفارش کار است فقط در سیستم بهایابی . مرحله اي

کار کاالها از موجودي کاالي در جریان ساخت به موجودي کاالي ساخته شده منتقل می شوند ولی در سیستم بهایابی مرحله اي کاالها از یک حساب موجودي کاالي در جریان ساخت به یک حساب موجودي کاالي در جریان ساخت دیگر منتقل می شوند همچنین در سیستم

یک مرکز بها می ) کارگاه یا دپارتمان( سفارش یک مرکز بها است در صورتی که در بهایابی مرحله اي هر مرحله بهایابی سفارش کار، هر .باشد

مثال اگر در یک شرکت براي تولید محصول دو مرحله مخلوط سازي و بسته بندي باشد ابتدا در دایره مخلوط سازي مواد مستقیم و دستمزد در . روش سفارش کار به حساب موجودي کاالي در جریان ساخت دایره مخلوط سازي منظور می گردد مستقیم و سربار جذب شده مانند

هنگام انتقال محصول از دایره مخلوط سازي به دایره بسته بندي مانده حساب موجودي کاالي در جریان ساخت دایره مخلوط سازي به ی شود و در این مرحله نیز بهاي مواد و دستمزد ومستقیم و سربار به آن حساب موجودي کاالي در جریان ساخت دایره بسته بندي منتقل م

اضافه می شود و در آخر بعد از تکمیل کاال مانده حساب موجودي کاالي در جریان ساخت دایره بسته بندي به حساب موجودي کاالي .ساخته شده منتقل می شود

طور عمده و با مشخصات یکسان و ثابت تولید می شوند مثل شرکت تولید سیستم بهایابی مرحله اي براي محصوالتی مناسب است که ب .قوطی رب گوجه

گزارش بهاي تمام شده تولیداین گزارش ابزار . گزارش بهاي تمام شده تولید به خالصه کردن نتایج تولید و بهاي تمام شده ي مربوطه براي یک دوره زمانی می پردازد

. ه جریان تولید و بهاي تمام شده استسودمندي براي مدیریت جهت مالحظ .براي تهیه گزارش بهاي تمام شده ي تولید چهار گام متوالی را باید طی نمود

:در این جدول همواره رابطه زیر برقرار است: جدول مقداري تولید -1

واحدهایی که طی دوره + ه قبلواحدهاي انتقالی از دایر= واحدهاي انتقالی به دایره بعد + کاالي در جریان ساخت پایان دوره کاالي در جریان ساخت اول+ اقدام به تولید شده

در این جدول کل کار انجام شده در قالب تعداد کاالي تکمیل شده نشان داده می شود بنابر این کار در جریان : جدول معادل آحاد تکمیل-2باشد % 50عدد با درصد تکمیل 100رموجودي در جریان ساخت ساخت نیز در قالب تعداد کار تکمیل شده نشان داده می شود مثال اگ

میانگین موزون و فایفو انجام داد که در این فصل این مرحله را می توان با دو روش . عدد کاالي تکمیل شده نشان داده می شود 50بصورت .روش فایفو را بررسی می کنیم

تمام شده منظور شده به تولید بر تعداد معادل آحاد تقسیم می شود تا بهاي در این گام جمع بهاي: محاسبه بهاي تمام شده هر واحد-3 .تمام شده هر واحد بدست آید

تخصیص بهاي تمام شده به واحدهاي تکمیلی و در جریان ساخت پایان دوره-4 .گام هاي مطرح شده را در قالب چند مثال بررسی می کنیم


٧١

نمونه سوالروش بهایابی شرکت مرحله اي با روش . به شرح زیر می باشد) 1(تولیدي است اطالعات مربوط به دایره شرکت نفیس داراي دو دایره -1

.فایفو است %)40و تبدیل % 100ماده الف ( ریال 9010واحد به مبلغ 1000موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره - واحد 25000واحدهاي شروع به تولید - واحد 23000) 2(ه دایرهواحدهاي تکمیلی و انتقالی ب- %)75و تبدیل % 100، ماده ي ب % 100ماده الف( واحد 3000موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره - ریال 156000ریال و ماده ي ب 200000بهاي ماده ي الف - ریال 59640ریال و بهاي سربار 74550بهاي دستمزد مستقیم -

:مطلوبست د به روش فایفوتهیه گزارش بهاي تولی:الف انجام ثبت هاي دفتر روزنامه: ب

.حل مسئله .جهت تهیه گزارش بهاي تولید می بایست چهار مرحله به ترتیب طی شود: الف .در این جدول همواره باید ورودي ها با خروجی ها مساوي باشد: جدول مقداري تولید: 1گام

شرح

تعداد

کل

1000ه موجودي کاالي در جریان ساخت اول دور

25000 واحدهاي شروع به تولید

26000 جمع

23000واحدهاي تکمیلی و انتقالی به دایره دوم

3000 موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره

جمع

26000

: لجدول معادل آحاد تکمی: 2گام شرح

ماده الف

ماده ب

تبدیل

23000 23000 23000 )2(واحدهاي تکمیلی و انتقالی به دایره

موجودي کاالي در جریان ساخت اول : کسر (1000) (1000) (1000) دوره

واحدهاي تکمیلی طی دوره و انتقالی به 22000 22000 22000 )2(دایره

600 1000 0 ول دورهمعادل تکمیل موجودي در جریان ا

معادل تکمیل موجودي در جریان پایان دوره

3000

3000

2250

معادل آحاد تکمیل

25000

26000

24850


٧٢

:محاسبه بهاي تمام شده هر واحد: 3گام تبدیل ماده ب ماده الف شرح

134190 156000 200000 بهاي تمام شده طی دوره

معادل آحاد: تقسیم

25000

26000

24850

4/5 6 8 بهاي تمام شده هر واحد

در این گام می بایست هزینه ها بین کاالي تکمیل شده و موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره : نحوه تسهیم بهاي تمام شده: 4گام .تسهیم شود

کاالهاي تکمیل شده شامل تعدادي کاالي تکمیل شده از ):2(نحوه تسهیم هزینه ها به موجودي کاالي تکمیل شده و منتقل شده به دایره-1 موجودي اول دوره و تعدادي تکمیل شده از کاالهاي اقدام به تولید شده طی دوره است بنابر این هزینه هاي هر کدام را جداگانه محاسبه می

.کنیم

بهاي موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره

9010

:ورهبهاي تکمیل موجودي اول د

6000 6×1000 ماده ب

3240 5/4×600 بهاي تبدیل

9240

18250 بهاي موجودي اول دوره

بهاي موجودي اقدام به تولید و تکمیل شده طی دوره

176000 8×22000 ماده الف

١٣٢٠٠٠ ٦×٢٢٠٠٠ ماده ب ٤٢٦٨٠٠ ١١٨٨٠٠ ٥/٤×٢٢٠٠٠ تبدیل

445050 )1(کمیل شده دایره بهاي تمام شده کاالي ت

بهاي موجودي کاالي در جریان ساخت پایان :دوره

24000 8×3000 ماده الف

18000 6×3000 ماده ب

54150 12150 5/4×2250 تبدیل

) بها(ه یک مرکز هزینهابتدا ثبت هاي دفتر روزنامه که مانند روش سفارش کار است تنظیم می گردد فقط در روش مرحله اي هر دایر) ب

.شناخته می شود و براي هر دایره یک حساب موجودي در جریان ساخت داریم 200000) 1(دایره -موجودي کاالي در جریان ساخت

156000) 1(دایره- موجودي کاالي در جریان ساخت)1 356000 موجودي مواد


٧٣

74550) 1(دایره- موجودي کاالي در جریان ساخت 74550بهاي حقوق و دستمزد ) 2 59640) 1(دایره-موجودي کاالي در جریان ساخت 59640بهاي سربار ) 3

.ثبت زیر زده می شود) 2(حال بابت انتقال واحدهاي انتقالی به دایره 445050) 2(دایره-موجودي کاالي در جریان ساخت

445050) 1(دایره- موجودي کاالي در جریان ساخت) 4محسوب می شود و هزینه هاي ) 2(منتقل می شود جزء کاالهاي انتقالی دایره) 2(به دایره ) 1(وقتی موجودي کاالي تکمیل شده از دایره

.منتقل می شود) 2(به دایره ) 1(این کاالها نیز از دایره :اطالعات این دایره به شرح زیر می باشد. به طور یکجا اضافه می گردد% 80ماده ج در موقعیت ) 2(در شرکت نفیس در دایره -2 %)90و بهاي تبدیل % 100ماده ي ج (ریال 56450واحد به مبلغ 5000ساخت اول دوره موجودي در جریان- واحد 23000) 1(واحدهاي دریافتی از دایره- واحد 26000واحدهاي تکمیلی و انتقالی به انبار - %)40تبدیل (واحد 2000موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره - ریال 62440ریال بهاي سربار 78050دستمزد مستقیم ریال بهاي 126000بهاي ماده ج -

.و انجام ثبت هاي الزم) 2(مطلوبست تهیه گزارش بهاي تولید دایره : جدول مقداري تولید: 1گام

کل تعداد شرح


5000 23000 ) 1(واحدهاي انتقالی از دایره

جمع

28000

واحدهاي تکمیلی و انتقالی انبار

26000 2000 موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره

28000 جمع


٧٤

: جدول معادل آحاد تکمیل: 2گام تبدیل ماده ج بهاي انتقالی شرح

26000 26000 26000 تقالی به انبارواحدهاي تکمیلی و ان

موجودي کاالي در جریان ساخت اول : کسر)5000( دوره )5000( )5000(

واحدهاي تکمیلی طی دوره و انتقالی انبار

21000

21000

21000

معادل تکمیل موجودي در جریان اول دوره

0

0

500

800 0 2000 معادل تکمیل موجودي در جریان پایان دوره

22300 21000 23000 معادل آحاد تکمیل

:محاسبه بهاي تمام شده هر واحد: 3گام شرح

بهاي انتقالی

ماده ج

تبدیل

بهاي تمام شده طی دوره

445050

126000

140490


23000

21000

22300

بهاي تمام شده هر واحد

35/19

6

3/6

در این گام می بایست هزینه ها بین کاالي تکمیل شده و موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره : تسهیم بهاي تمام شده نحوه: 4گام .تسهیم شود

کاالهاي تکمیل شده شامل تعدادي کاالي تکمیل شده از : نحوه تسهیم هزینه ها به موجودي کاالي تکمیل شده و منتقل شده به انبار-1طی دوره است بنابر این هزینه هاي هر کدام را جداگانه محاسبه می ) 1(و تعدادي تکمیل شده از کاالهاي انتقالی از دایره موجودي اول دوره

.کنیم


٧٥


56450

:بهاي تکمیل موجودي اول دوره

×500 بهاي تبدیل 3/6 3150

3150

59600 ي موجودي اول دورهبها


×21000 انتقالی 35/19 406350

١٢٦٠٠٠ ٦×٢١٠٠٠ ماده ج×٢١٠٠٠ تبدیل ٣/٦ ٦٦٤٦٥٠ ١٣٢٣٠٠

724250 )1(بهاي تمام شده کاالي تکمیل شده دایره

بهاي موجودي کاالي در جریان ساخت پایان :ورهد

×2000 انتقالی 35/19 38700

×800 تبدیل 3/6 5040 43740

:حال ثبت هاي حسابداري تنظیم می شود

126000) 2(دایره -موجودي کاالي در جریان ساخت 126000موجودي مواد ) 1

78050) 2(دایره-جریان ساختموجودي کاالي در

78050بهاي حقوق و دستمزد ) 2 62440) 2(دایره-موجودي کاالي در جریان ساخت 62440بهاي سربار ) 3

.انبار ثبت زیر زده می شود حال بابت انتقال واحدهاي انتقالی به 724250موجودي کاالي ساخته شده

724250) 2(دایره- موجودي کاالي در جریان ساخت) 4


٧٦

:فرایند تولید محصول خود را به شرح زیر ارائه نموده است) 1(شرکت ایران شرق اطالعات مربوط به مرحله-3

ریال 20000و بهاي آن ) تکمیل% 60(واحد 800جریان ساخت اول دوره کار در -

)تکمیل% 45( واحد 2000کار در جریان ساخت پایان دوره -

واحد 7200اقدام به تولید -

ریال 963000ریال و بهاي تبدیل 720000مواد اولیه : هزینه هاي طی دوره-

ر ابتداي فرایند عملیات وارد فرایند ساخت می شودالزم به ذکر است در این مرحله مواد د

.تهیه گزارش تولید به روش فایفو: مطلوبست

:حل مسئله :جدول مقداري تولید: 1گام

شرح

تعداد

کل


800

7200 واحدهاي اقدام به تولید

جمع

8000

6000واحدهاي تکمیلی و انتقالی به دایره بعد

2000 موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره جمع

8000

.تعداد کاالهاي تکمیل شده از رابطه تعداد وارده برابر با تعداد صادره محاسبه شده است: 1نکته .ولید هستیم پس بهاي انتقالی نداریمچون در مرحله اول ت: 2نکته

: جدول معادل آحاد تکمیل: 2گام

تبدیل ماده ج شرح

6000 6000 واحدهاي تکمیلی و انتقالی به دایره بعد

موجودي کاالي در جریان ساخت اول : کسر)800( دوره )800(

واحدهاي تکمیلی طی دوره و انتقالی به دایره 5200 5200 بعد


0

320


2000

900


7200

6420


٧٧

:محاسبه بهاي تمام شده هر واحد: 3گام تبدیل ماده اولیه شرح

963000 720000 بهاي تمام شده طی دوره


7200

6420

150 100 بهاي تمام شده هر واحد

در این گام می بایست هزینه ها بین کاالي تکمیل شده و موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره : نحوه تسهیم بهاي تمام شده: 4گام .تسهیم شود

کمیل شده شامل تعدادي کاالي تکمیل شده از کاالهاي ت: نحوه تسهیم هزینه ها به موجودي کاالي تکمیل شده و منتقل شده به انبار-1 موجودي اول دوره و تعدادي تکمیل شده از کاالهاي اقدام به تولید شده طی دوره است بنابر این هزینه هاي هر کدام را جداگانه محاسبه می

.کنیم


20000


48000 150×320 بهاي تبدیل

48000

بهاي موجودي اول دوره

68000


٥٢٠٠٠٠ ١٠٠×٥٢٠٠ ماده اولیه ١٣٠٠٠٠٠ ٧٨٠٠٠٠ ١٥٠×٥٢٠٠ تبدیل

1368000 )1(بهاي تمام شده کاالي تکمیل شده دایره

جریان ساخت پایان بهاي موجودي کاالي در :دوره

200000 100×2000 ماده اولیه

335000 135000 150×900 تبدیل

:به شرح زیر است 1383اطالعات مربوط به عملیات مرحله سوم شرکت تولیدي پویا در مهر ماه -4

درصد 65 ریال با درجه تکمیل 2400000واحد به بهاي تمام شده 1220کاالي در جریان ساخت اول دوره-

ریال 7000000واحد به بهاي تمام شده 10000واحدهاي دریافتی از مرحله قبل - درصد 80درصد کاالي تکمیل شده و انتقالی به مرحله بعد می باشد با درجه تکمیل 20کاالي در جریان ساخت پایان دوره -

.مواد در ابتداي فرایند اضافه می شوند-

.ریال می باشد 1206360ریال و سربار 2312190و دستمزد مستقیم ریال 4500000بهاي مواد مستقیم

.مطلوبست تهیه گزارش تولید به روش فایفو


٧٨

: جدول مقداري تولید: 1گام کل تعداد شرح

1220موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره

10000 ) 2(واحدهاي انتقالی از دایره

11220 جمع

9350 واحدهاي تکمیلی و انتقالی انبار

1870 موجودي کاالي در جریان ساخت پایان دوره

جمع

11220

ان دوره می براي بدست آوردن واحدهاي تکمیل شده و پایان دوره از این رابطه استفاده می کنیم که جمع واحدهاي تکمیلی و پای: نکتهبنابر این ) طبق صورت مسئله(درصد کاالي تکمیلی است 20و چون کاالي پایان دوره ) طبق جدول مقداري تولید(باشد 11220بایست

:داریم کاالي تکمیلی% + 20)کاالي تکمیلی=(11220

.می شود واحد 1870و کاالي پایان دوره برابر با 9350پس کاالي تکمیلی و انتقال داده شده برابر با

.چون در مرحله سوم هستیم پس بهاي انتقالی از دایره هاي قبلی را داریم: جدول معادل آحاد تکمیل: 2گام شرح


ماده اولیه

تبدیل

واحدهاي تکمیلی و انتقالی به انبار

9350

9350

9350

موجودي کاالي در جریان ساخت اول : کسر دوره

)1220(

)1220(

)1220(

واحدهاي تکمیلی طی دوره و انتقالی انبار

8130

8130

8130


0

0

427


1870

1870

1496


10000

10000

10053

:محاسبه بهاي تمام شده هر واحد: 3گام

تبدیل ماده اولیه اي انتقالیبه شرح

3518550 4500000 7000000 بهاي تمام شده طی دوره


10000

10000

10053

350 450 700 بهاي تمام شده هر واحد

در جریان ساخت پایان دوره در این گام می بایست هزینه ها بین کاالي تکمیل شده و موجودي کاالي : نحوه تسهیم بهاي تمام شده: 4گام .تسهیم شود


٧٩

کاالهاي تکمیل شده شامل تعدادي کاالي تکمیل شده از : نحوه تسهیم هزینه ها به موجودي کاالي تکمیل شده و منتقل شده به انبار-1اي هر کدام را جداگانه موجودي اول دوره و تعدادي تکمیل شده از کاالهاي انتقالی از دایره هاي قبلی طی دوره است بنابر این هزینه ه

.محاسبه می کنیم


2,400,000


149,450 350×427 بهاي تبدیل

149,450

بهاي موجودي اول دوره

2,549,450


5,691,000 700×8,130 انتقالی

3,658,500 450×8,130 ماده اولیه

12,195,000 2,845,500 350×8,130 تبدیل

)1(بهاي تمام شده کاالي تکمیل شده دایره

14,744,450


1,309,000 700×1,870 انتقالی

1,870×450 ماده اولیه 841,500 2,674,100 523,600 350×1,496 تبدیل


٨٠

فصل نهم روش میانگین-بهایابی مرحله اي -نظام دائمی بهاي تمام شده

سیستم هزینه یابی مرحله اي زمانی به کار می رود که محصوالت تولیدي یک دایره مشابه و اساسا همگن بوده و از یکدیگر قابل تفکیک .نباشند یعنی تولید بصورت انبوه صورت گیرد مثل صنایع تولید کننده سیمان، فوالد

که در چهار بخش است "گزارش هزینه تولید "در سیستم هزینه یابی مرحله اي کلیه هزینه هاي قابل تسهیم به هر دایره، در گزارشی به نام :گزارش می شود

:رابطه زیر برقرار است در این جدول همواره: جدول مقداري تولید -1

واحدهایی که طی دوره اقدام + واحدهاي انتقالی از دایره قبل= واحدهاي انتقالی به دایره بعد + کاالي در جریان ساخت پایان دوره+ ضایعات کاالي در جریان ساخت اول دوره+ به تولید شده

ولید قرار دارند بر اساس واحدهاي تکمیل شده بیان می شوند تا در این بخش کلیه واحدهایی که در جریان ت: معادل آحاد تکمیل شده-2در جریان ساخت اول دوره وجود نداشته باشد محاسبه ) کاالي(در حالتی که موجودي . بتوان بهاي تمام شده یک واحد را به دست آورد

لی در حالتی که کاالي در جریان ساخت اول یکسان است و) FIFO(معادل آحاد در سیستم میانگین و سیستم اولین صادره از اولین وارده .دوره وجود داشته باشد نحوه محاسبه معادل آحاد در دو روش میانگین و فایفو متفاوت خواهد بود

و : هزینه هاي منظور شده به حساب دایره و محاسبه بهاي تمام شده هر واحد-3 در این بخش از گزارش بهاي تمام شده تولید ارائه می شود اگر کاالي در جریان . تقسیم بهاي تمام شده تولید بر معادل آحاد محاسبه شده، بهاي تمام شده هر واحد کاال محاسبه می شود سپس با

ساخت اول دوره وجود نداشته باشد نحوه محاسبه بهاي تمام شده تولید در هر دایره در دو روش میانگین و فایفو یکسان خواهد بود ولی اگر .خت ابتداي دوره وجود داشته باشد نحوه محاسبه بهاي تمام شده تولید در دو روش متفاوت خواهد بودکاالي در جریان سا

این بخش از گزارش بهاي تولید نشان دهنده نحوه توزیع و تسهیم بهاي تمام شده منظور شده در حساب دایره بین : تخصیص هزینه ها-4نحوه تسهیم هزینه ها نیز در صورتی که کاالي در . شده و کار در جریان ساخت استواحد هاي تکمیل شده و منتقل شده، تکمیل و منتقل ن

.جریان اول دوره وجود داشته باشد در دو روش میانگین و فایفو متفاوت خواهد بود

تهیه گزارش هزینه تولیدهیه گزارش هزینه تولید در روش فایفو به در فصل قبل نحوه تهیه گزارش هزینه تولید در روش فایفو را بررسی کردیم که خالصه مراحل ت

:شرح زیر می باشد

بایست همواره ورودي هاي یک دایره با خروجی هاي آن دایره در طی یک دوره برابر باشد میکه : جدول مقداري تولید) الف

ل میا تعداد کاالي اقدام به تولید و تکگردد ت میل شده کسر میدر روش فایفو ابتدا تعداد کاالي اول دوره از تعداد کاالي تک: معادل آحاد)ب .گردند میاضافه ) ل میبا توجه به درصد تک(ل کاالي اول دوره و کاالي پایان دورهمیتک شده طی دوره بدست آید سپس معادل آحاد

اي هر واحد بر اساس در روش فایفو تنها هزینه هاي طی دوره بر معادل آحاد تکمیل شده تقسیم می شود تا به: بهاي تمام شده هر واحد)ج .مواد و تبدیل بدست آید

در روش فایفو هزینه ها بین کاالهاي تکمیل شده و انتقال یافته، کاالي در جریان ساخت پایان دوره تسهیم می : نحوه تخصیص هزینه ها) دجودي اول دوره با هم جمع و هاي تکمیل مو فقط جهت تعیین بهاي کاالي تکمیل شده می بایست بهاي موجودي اول دوره و هزینه. شود

. سپس بهاي کاالهاي اقدام به تولید و تکمیل شده طی دوره به آن اضافه شود


٨١

هر گاه موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره نداشته باشیم گزارش هزینه تولید به دو روش فایفو و میانگین یکسان خواهد بود اما اگر مراحل تهیه گزارش هزینه تولید در . ره باشد روش کار در روش میانگین با فایفو متفاوت خواهد بودکار در جریان ساخت داراي مانده اول دو

:روش میانگین را می توان به شرح زیر خالصه کرد

:روش میانگین موزون تهیه این گزارش در دو روش میانگین و فایفو یکسان است: گزارش مقداري تولید)الف

براي همین معادل آحاد . ن موزون ، عینا مانند حالتی است که کاالي در جریان ساخت اول دوره وجود ندارددر روش میانگی: معادل آحاد)ب .کاالي تکمیل شده و معادل آحاد تکمیل شده پایان دوره با هم جمع می شوند

ا هزینه هاي طی دوره جمع و در روش میانگین، هزینه هاي موجود در کاالي در جریان ساخت اول دوره ب: بهاي تمام شده هر واحد)ج .سپس بر معادل آحاد تکمیل شده تقسیم می شود

در روش میانگین موزون، هزینه ها بین کاالهاي تکمیل شده و انتقال یافته، کاالي در جریان ساخت پایان دوره : نحوه تخصیص هزینه ها)ددر بهاي هر واحد کاال ) تعداد کاالي تکمیل شده(کمیل شدهبراي محاسبه بهاي کاالي تکمیل شده معادل آحاد کاالي ت. تسهیم می شود

.ضرب می شود

نمونه سوال

.تولید محصول الف را تکمیل و روانه انبار کاال می کند سایر اطالعات به شرح زیر می باشد 2شرکت چالوس طی فرایند در مرحله -1 .می شود و بهاي تبدیل یکنواخت تحقق می یابداضافه % 40در مقطع Bدر ابتداي فرایند تولید و ماده Aماده -الف .ریال می باشد 6,940,000تکمیل است و به بهاي تمام شده % 30واحد که 4,000کاالي در جریان ساخت اول دوره -ب واحد 40,000کاالي تکمیل شده و انتقالی به انبار -ج %45واحد با درجه تکمیل 2,000کاالي در جریان ساخت پایان دوره -د

مصرف شده طی دوره Bریال و بهاي ماده 19,750,000مصرف شده طی دوره Aریال، بهاي ماده 39,500,000بهاي انتقالی - ط .ریال می باشد 40,925,000ریال و بهاي تبدیل 30,450,000

هزینه 1,940,000انتقالی و هزینه 1,000,000ریال هزینه تبدیل و 3,000,000ریال بهاي موجودي اول دوره مبلغ 6,940,000از مبلغ .باشد Bهزینه ماده 1,000,000و Aماده

.مطلوبست تهیه گزارش بهاي تولید به روش میانگین :جدول مقداري تولید-

4,000موجودي ابتداي دوره 38,000 1واحدهاي انتقالی از دایره 42,000 جمع 40,000کاالي تکمیل شده 2,000موجودي پایان دوره

42,000جمع


٨٢

:جدول معادل آحاد تکمیل شده-2 تبدیل Bماده Aماده انتقالی شرح

40000 40000 40000 40000 کاالي تکمیل شده 900 2000 2000 2000 معادل تکمیل کاالي پایان دوره

40900 42000 42000 42000 معادل آحاد : 2جدول هزینه هاي منظور شده به دایره -3

تبدیل Bماده Aماده انتقالی شرح 3000000 1000000 1940000 1000000 هزینه کاالي اول دوره

40925000 30450000 19750000 39500000 زینه هاي طی دورهه 40900 42000 42000 42000 معادل آحاد تکمیل شده 96/1073 8/748 42/516 28/964 بهاي تمام شده هر واحد

:جدول تسهیم هزینه ها-4 جمع تبدیل Bماده Aماده انتقالی شرح

132138400 96/1073×40000 8/748×40000 42/516×40000 28/964×40000 بهاي کاالي تکمیل شده 5425564 96/1073×900 8/748×2000 42/516×2000 28/964×2000 بهاي کاالي پایان دوره 137563964 هزینه هاي تخصیصی

:به شرح زیر است 1383اطالعات مربوط به عملیات مرحله سوم شرکت تولیدي پویا در مهر ماه -2

ریال و تیدیل 100,200مواد مستقیم انتقالی، 68,600(ریال 229,430واحد به بهاي تمام شده 1220ول دورهکاالي در جریان ساخت ا- درصد 65با درجه تکمیل )ریال 60,630

ریال 7,000,000واحد به بهاي تمام شده 10,000واحدهاي دریافتی از مرحله قبل -

درصد 80ل شده و انتقالی به مرحله بعد می باشد با درجه تکمیل درصد کاالي تکمی 20کاالي در جریان ساخت پایان دوره -

.مواد در ابتداي فرایند اضافه می شوند-

:هزینه هاي طی دوره شامل

.ریال می باشد 1,206,360ریال و سربار 2,312,190ریال و دستمزد مستقیم 4,500,000بهاي مواد مستقیم

.میانگینمطلوبست تهیه گزارش تولید به روش


٨٣

: جدول مقداري تولید: 1گام کل تعداد شرح

1,220موجودي کاالي در جریان ساخت اول دوره

10,000 ) 2(واحدهاي انتقالی از دایره

11,220 جمع

9,350 واحدهاي تکمیلی و انتقالی انبار

1,870 ي در جریان ساخت پایان دوره موجودي کاال

جمع

11,220

براي بدست آوردن واحدهاي تکمیل شده و پایان دوره از این رابطه استفاده می کنیم که جمع واحدهاي تکمیلی و پایان دوره می : نکتهبنابر این ) طبق صورت مسئله(ي تکمیلی استدرصد کاال 20و چون کاالي پایان دوره ) طبق جدول مقداري تولید(باشد 11220بایست

:داریم کاالي تکمیلی% + 20)کاالي تکمیلی=(11,220

.واحد می شود 1,870و کاالي پایان دوره برابر با 9,350پس کاالي تکمیلی و انتقال داده شده برابر با

.دایره هاي قبلی را داریمچون در مرحله سوم هستیم پس بهاي انتقالی از : جدول معادل آحاد تکمیل: 2گام شرح


ماده اولیه

تبدیل

واحدهاي تکمیلی و انتقالی به انبار

9,350

9,350

9,350

1,496 1,870 1,870 معادل تکمیل موجودي در جریان پایان دوره

10,846 11,220 11,220 معادل آحاد تکمیل

:دمحاسبه بهاي تمام شده هر واح: 3گام

شرح


ماده اولیه

تبدیل

60,630 100,200 68,600 بهاي موجودي اول دوره بهاي تمام شده طی دوره

7,000,000

4,500,000

3,518,550

10,846 11,220 11,220 معادل آحاد: تقسیم

بهاي تمام شده هر واحد

630

410

330


٨٤

:تخصیص هزینه ها: 4گام

هاي موجودي تکمیل شده طی دورهب

5,890,500 630×9,350 انتقالی

3,833,500 410×9,350 ماده اولیه

12,809,500 3,085,500 330×9,350 تبدیل

12,809,500 )1(بهاي تمام شده کاالي تکمیل شده دایره


1,178,100 630×1,870 انتقالی

1,870×410 ماده اولیه 766,700

2,438,480 493,680 330×1,496 تبدیل


٨٥

دهمفصل

انحرافات مواد ، دستمزد و سربار

یابی استانداردسیستم هزینه

بینی شده و در طول دوره مالی، این بار پیشدر این سیستم قبل از شروع دوره مالی، بهاي تمام شده محصول از لحاظ مواد، دستمزد و سر شود و در هاي واقعی در نظر گرفته میدر این سیستم حساب هایی جهت گردآوري هزینه. گیرندهزینه ها مالك محاسبه و ثبت قرار می

.رسدپایان دوره، مغایرت بین حسابهاي واقعی و استاندارد در حساب انحرافات به ثبت مییابی مرحله اي و هزینه یابی سفارش کار قابل استفاده است ولی غالبا با سیستم هزینه استاندارد در هر دو سیستم هزینه یابیسیستم هزینه

.روداي به کار مییابی مرحلهاگر . ر گیردنامند و بایستی علل آن مورد بررسی قراهاي استاندارد اختالفی موجود باشد آن را انحراف میچنانچه بین هزینه واقعی و هزینههاي استاندارد باشد هاي واقعی کمتر از هزینههاي استاندارد باشد انحراف را نامساعد و برعکس اگر هزینههزینه هاي واقعی بیشتر از هزینه

.نامندانحراف را مساعد می

:مواد مستقیم و انحرافات مربوطه) 1

:انحرافات مربوط به مواد مستقیم شامل دو قسمت هستند

انحراف نرخ مواد )الف

مواد) مقدار(انحراف مصرف ) ب

.کنیمبراي بدست آوردن فرمول محاسبه این دو انحراف از رابطه زیر استفاده می

مصرف استاندارد براي تولید ×نرخ استاندارد واقعی

SQ×SR

مصرف واقعی×نرخ استاندارد

AQ ×SR

مصرف واقعی× نرخ واقعی

AQ×AR

:هاي زیر را استخراج کردتوان رابطهاز نمودار باال می

انحراف نرخ= SR × AQ – AR × AQ = (SR –AR)× AQ )=نرخ استاندارد مواد-نرخ واقعی مواد(×مقدار مصرف واقعی مواد

نحراف نرخا انحراف مصرف


٨٦

انحراف مصرف= SR × SQ – SR × AQ = (SQ – AQ) SR )=مصرف استاندار براي تولید واقعی-مصرف واقعی( ×نرخ استاندارد

کیلوگرم مواد 5بایست کند طبق استاندارد براي تولید هر واحد محصول مییابی استاندارد استفاده میشرکت آسمان از روش هزینه: مثالرم مواد کیلوگ 70,000دهد طی یک ماه مقدار اطالعات واقعی شرکت نشان می. ریال استفاده شود 220مستقیم به قیمت هر کیلو گرم

.واحد محصول تولید شود 12,500ریال مصرف شده تا 24,500,000مستقیم به مبلغ .مطلوبست محاسبه انحرافات مواد مستقیم

:حل مسئله

:دهیمکنیم و اعداد مورد نیاز را در آن قرار میابتدا نمودار مربوطه را رسم می


13,750,000=220×62500


15,400,000=220×70000


24,500,000=350×70000

گوییم طبق استاندارد دین صورت که میکنیم ببراي بدست آوردن مصرف استاندارد براي تولید واقعی از رابطه تناسب استفاده می: 1نکتهواحد محصول چه میزان ماده باید استفاده شود 12,500کیلو ماده استفاده شود پس براي تولید 5بایست براي تولید یک واحد محصول می

شودکیلو می 62,500که حاصل

واحد محصول

مقدار ماده

1 استاندارد

5

12,500 واقعی

x

x=12,500× 5=62,500

-اگر مبلغ استاندارد بیشتر از مبلغ واقعی باشد تفاوت را انحراف مساعد می. انحرافات به دو دسته اند یا مساعد هستند و یا نامساعد: 2نکته

اي مبلغ واقعی می نامند و اگر مبلغ واقعی بیشتر از مبلغ استاندارد باشد انحراف را نامساعد می نامند بنابر این همواره مبلغ استاندارد را منهکنیم اگر حاصل مثبت شد انحراف مثبت و اگر منفی شد انحراف نامساعد است مثال در مورد انحراف نرخ مواد در مثال باال عدد

.می شود بنابر این انحراف نرخ مواد نامساعد است - 9,100,000کنیم که حاصل ریال می 24,500,000ریال را منهاي عدد 15,400,000

انحراف )=1,650,000( مصرف

انحراف )=9,100,000( نرخ


٨٧

:زد مستقیم و انحرافات مربوطهدستم) 2آید که این انحرافات کل دستمزد مستقیم از اختالف بین هزینه استاندارد دستمزد براي تولید واقعی و هزینه واقعی دستمزد به دست می

:شودانحراف به دو قسمت تقسیم می انحراف نرخ دستمزد -1 )outputبر اساس صادره یا ( انحراف کارایی دستمزد -2و انحراف بازده دستمزد ) انحراف ترکیب( حراف کارایی دستمزد بر اساس صادره نیز به دو انحراف، انحراف کارایی دستمزد بر اساس واردهان

.کنیماگر در مسئله فقط انحراف نرخ و کارایی دستمزد را خواست از نمودار زیر استفاده می.شودتقسیم می

اندارد ساعات کار است×نرخ استاندارد دستمزد براي تولید واقعی

SH×SR

ساعات کار واقعی×نرخ استاندارد دستمزد

AH ×SR

ساعات کار واقعی× نرخ دستمزد واقعی

AH×AR

:توان رابطه هاي زیر را استخراج کرداز نمودار باال می

انحراف نرخ دستمزد= SR ×AH – AR×AH = (SR – AR)×AH)=نرخ استاندارد دستمزد-تمزدنرخ واقعی دس(×ساعات کار واقعی

انحراف = SR ×SH – SR×AH = (SH –A H)×SR)=ساعات کار استاندار براي تولید واقعی-ساعات کار واقعی( ×نرخ استاندارد دستمزد کارایی دستمزد

ساعت کار 4طبق استاندارد براي تولید یک واحد محصول نیاز به . ده می کندیابی استاندارد استفاشرکت آسمان از روش هزینه: 1مثال 12,000,000ساعت کار مستقیم به مبلغ 40,000اطالعات واقعی طی ماه نشان دهنده . ریال می باشد 280مستقیم به نرخ هر ساعت

.واحد محصول است 12,500ریال براي تولید

.قیممطلوبست محاسبه انحرافات دستمزد مست

انحراف نرخ دستمزد انحراف کارایی دستمزد


٨٨

ساعات کار ×نرخ استاندارد دستمزد استاندارد براي تولید واقعی

14,000,000=280×50,000


11,200,000=280×40,000


12,000,000=300×40,000

کنیم به این صورت که طبق براي بدست اوردن ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی مثل حالت قبل از تناسب استفاده می: 1نکتهاعت س 50000واحد محصول نیاز به 12500ساعت کار مستقیم است بنابر این براي تولید 4استاندارد براي تولید یک واحد محصول نیاز به

.باشدکار مستقیم می

واحد مقدار ماده محصول

4 1 استاندارد

12,500 واقعی

x

x=12,500× 4=50,000

:کیلو محصول به شرح زیر است 4کارت استاندارد براي تولید : 2مثال

ریال 50کیلو هر کیلو 5مواد ریال 80هر ساعت ساعت 2دستمزد ریال 100ساعت هر ساعت 2سربار

ریال 163,800ساعت کار انجام شده برابر با 2,100کیلو محصول تولید شده و دستمزد 4,000کیلو مواد، 5,200طی آذر ماه با مصرف .تقیممطلوبست محاسبه انحرافات نرخ و کارایی دستمزد مس. بوده است


2,000×80=SH×SR


2,100×80=AH ×SR


2,100×78=AH×AR

.شودنامساعد می 3,800بنابر این انحراف کل دستمزد برابر با

انحراف کارایی دستمزد=2,800,000

انحراف نرخ دستمزد)=800,000(

انحراف کارایی دستمزد)=8000(نامساعد

انحراف نرخ دستمزد=4200مساعد


٨٩

:نحوه محاسبه ساعت کار استاندارد براي تولید واقعی

نیاز به ) کیلو 4,000(ساعت کار الزم است پس می توان نتیجه گرفت که براي تولید واقعی 2کیلو محصول 4طبق صورت مسئله براي تولید براي محاسبه نرخ واقعی ساعت کار مبلغ دستمزد . است که همان ساعت کار استاندارد براي تولید واقعی است ساعت کار مستقیم 2,000

.تقسیم شده است) 2,100(بر تعداد ساعت کار واقعی) 163,800(ساعت کار

:باشدندارد هر واحد محصول میاطالعات زیر مربوط به تولید استا. شرکت آسمان از روش هزینه یابی استاندارد استفاده می نماید: 3مثال ریال هر کیلو 320کیلوگرم 5مواد مستقیم ریال هر ساعت 280ساعت 4دستمزد مستقیم :اطالعات واقعی شرکت

واحد 12500مقدار تولید - ریال 24,500,000ریال 350کیلوگرم هر کیلو 70,000هزینه مواد مستقیم به میزان - ریال 12,000,000ریال 300ساعت هر ساعت 40,000هزینه دستمزد مستقیم بابت -

.مطلوبست محاسبه انحرافات نرخ و مصرف مواد و نرخ و کارایی دستمزدمصرف استاندارد براي تولید ×نرخ استاندارد

واقعی

20,000,000=320×62,500=SQ×SR

قعیمصرف وا×نرخ استاندارد

22,400,000=320×70,000=AQ ×SR


24,500,000=350×70,000=AQ×AR

و انحراف کل مواد ریال مساعد می شود 2,100,000نامساعد و انحراف نرخ مواد برابر با 2,400,000بنابر این انحراف مصرف مواد برابر با .شودنامساعد می 4,500,000برابر با


14,000,000=280×50,000=SH×SR


11,200,000=280×40,000=AH ×SR


12,000,000=300×40,000=AH×AR

.شودمساعد می 2,000,000بنابر این انحراف کل دستمزد برابر با

انحراف نرخ

)2,100,000(

انحراف مصرف

)2,400,000(

انحراف کارایی دستمزد=2,800,000مساعد

انحراف نرخ دستمزد)=800,000(نامساعد


٩٠

:سربار ساخت و انحرافات مربوطه

.شودقبل از شروع بحث انحرافات سربار مطالبی جهت یادآوري ارائه می

:توان این روش ها را به سه روش تقسیم کردبندي میوجود دارد که در یک تقسیم) هزینه یابی(شهاي مختلفی جهت بهایابیرو

در این روش مواد مستقیم ، دستمزد مستقیم و سربار ثابت و متغیر به بهاي واقعی به حساب کار در جریان ساخت : بهایابی واقعی.1 گردند منظور می

گردد ولی در این روش مواد مستقیم و دستمزد مستقیم به بهاي واقعی به حساب کار در جریان ساخت منظور می: لبهایابی نرما.2سربار بصورت سربار جذب شده به حساب کار در جریان ساخت منظور می شود و در پایان عملیات تفاوت سربار واقعی و سربار جذب

.گرددي پایان دوره و کاالي فروخته شده منظور میجذب سربار به حساب کاال) کسر(شده بصورت اضافه

به ) که در ابتداي دوره تعیین شده است( در این روش مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار بصورت استاندارد: بهایابی استاندارد.3 .شودورت انحرافات محاسبه میحساب کار در جریان ساخت منظور می گردد و در پایان عملیات تفاوت اطالعات واقعی و استاندارد بص

براي محاسبه سربار جذب شده ابتدا باید نرخ جذب سربار را در ابتداي سال تعیین کنیم که جهت این کار از دو پیش بینی شده .کنیماستفاده می

نرخ جذب سربار= سربار بودجه شده ÷ظرفیت بودجه شده

.فعالیت می توان سربار جذب شده را تعیین نمودحال اگر در طی سال با مشخص شده مقدار واقعی میزان

سربار جذب شده= میزان فعالیت واقعی ×نرخ جذب سربار

ظرفیت بودجه شده را می توان در سطوح مختلف ظرفیت شامل ظرفیت ایده آل یا اسمی ، ظرفیت عملی، ظرفیت عادي و : نکته .ظرفیت واقعی مورد انتظار تعیین کرد

:مجاز سربار را از رابطه زیر بدست آوریم حال می توانیم بودجه

بودجه مجاز سربار= سربار ثابت بودجه شده + سربار متغیر جذب شده = سربار ثابت بودجه شده)+ میزان واقعی فعالیت ×نرخ جذب سربار متغیر(

کیلو محصول شامل موارد زیر می باشد 4کارت هزینه براي تولید : مثال

ریال 200ریال و جمعا 100ي هر ساعت ساعت به ازا 2سربار ساخت ریال 160ریال جمعا 80ساعت به ازاي هر ساعت 2دستمزد مستقیم

ریال 250ریال جمعا 50کیلو گرم به ازاي هر کیلو 5مواد مستقیم .آن متغیر است% 60ساعت کار بودجه شده و 2100سربار ساخت بر اساس تولید

ریال شده است که 220,000ساعت بوده و سربار واقعی 2,200ولید شده، ساعت کار واقعی کیلو محصول ت 4,000در آذر ماه مطلوبست محاسبه بودجه مجاز براساس ساعات کار واقعی و بودجه مجاز . ریال آن ثابت بوده است 90,000ریال آن متغیر و 130,000

. بت جذب شده بر اساس ساعات کار استاندارد براي تولید واقعیبر اساس ساعت کار استاندارد براي تولید واقعی و محاسبه سربار ثا


٩١

حل مسئله

نرخ جذب سربار متغیر= 100 ×% 60= 60

نرخ جذب سربار ثابت= 100 – 60= 40

نرخ جذب = سربار بودجه شده ×ساعت کار بودجه شده 40= سربار ثابت بودجه شده ×2,100سربار ثابت بودجه شده = 84,000ربار ثابتس

بودجه مجاز بر اساس = سربار ثابت بودجه شده) + ساعات کار واقعی×نرخ جذب سربار متغیر = (84,000) + 2,200×60= (216,000 ساعت واقعی

بودجه =سربار ثابت بودجه شده)+ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی×نرخ جذب سربار متغیر=(84,000)+2,000×60=(204,000 ..اس ساعات مجاز بر اس

سربار ثابت جذب شده بر اساس ساعات کار = ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی ×نرخ جذب سربار ثابت = 2,000 ×40= 80,000 ..استاندارد براي تولید

ساعت کار 2کیلو محصول طبق استاندارد به 4براي بدست آورن ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی می گوییم که براي تولید .ساعت طبق استاندارد نیاز است 2,000کیلو محصول 4,000مستقیم نیاز داریم پس براي تولید

انحرافات مربوط به سربار ساخت در سیستم بهایابی استاندارد را می توان به چند طریق محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل قرار داد که :عباتند از

روش یک انحرافی.1

فیروش دو انحرا.2

روش سه انحرافی.3

روش چهار انحرافی.4

.در اینجا فقط روش دو انحرافی مورد بررسی قرار می گیرد

سربار جذب شده بر اساس ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی

متغیر:نرخ سربار متغیر×...ساعات استاندارد

ثابت:نرخ سربار ثابت×...ساعات استاندارد براي

ساعات کار بودجه مجاز بر اساس استاندارد براي تولید واقعی

نرخ سربار ×...ساعات استاندارد متغیر:متغیر

ثابت:سربار ثابت بودجه شده

سربار واقعی

متغیر:سربار متغیر واقعی

ثابت:سربار ثابت واقعی

انحراف قابل کنترل )ظرفیت(انحراف حجم


٩٢

:دارد استفاده می کند هزینه هاي استاندارد یک واحد محصول عبارت است ازشرکت یزد از هزینه یابی استان: 1مثال

ریال 100ریال جمعا 200کیلو گرم از قرار هر کیلو 5/0مواد مستقیم ریال 360ریال جمعا 120ساعت از قرار ساعتی 3دستمزد مستقیم

ریال 60ریال جمعا 20ساعت از قرار ساعتی 3سربار متغیر ساخت ریال 30ریال جمعا 10ساعت از قرار ساعتی 3ابت ساخت سربار ث

.باشدساعت می 108,000ریال و ساعات بودجه شده در ظرفیت عادي 1,080,000سربار ثابت بودجه شده ساالنه .ساعت است 109,000واحد و ساعات کارکرد واقعی طی سال 36,200تولید واقعی طی سال

:اشدهزینه هاي واقعی به شرح زیر می ب ریال 13,189,000دستمزد مستقیم

ریال 2,160,000سربار متغیر ساخت ریال 1,105,000سربار ثابت ساخت

.مطلوبست محاسبه انحرافات سربار

سربار جذب شده بر اساس ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی

متغیر:20×108,600=2,172,000

ثابت:10×108,600=1,086,000

اساس ساعات کار بودجه مجاز بر استاندارد براي تولید واقعی

متغیر:20×108600=2,172,000

ثابت:1,080,000


متغیر:2,160,000

ثابت:1,105,000

.باشددر شرکت تولیدي نبرد به شرح زیر می هزینه هاي استاندارد تولید یک واحد محصول: 2مثال

ریال 1,000ریال به مبلغ 200کیلو نرخ هر کیلو 5مواد مستقیم ریال 1,200ریال به مبلغ 300ساعت هر ساعت 4دستمزد مستقیم ریال 1,200به مبلغ ریال 300ساعت هر ساعت 4سربار ثابت ریال 2,000ریال به مبلغ 500ساعت هر ساعت 4سربار متغیر

ریال 5,400جمع .باشدریال می 1,200,000بر با واحد برا 1,000سربار ثابت بودجه شده بر اساس ظرفیت عادي

3,750کل دستمزد براي تولید مزبور . ریال به مصرف رسیده است 210کیلو گرم از قرار هر کیلو 4,500واحد محصول 800براي تولید .حرافاتمطلوبست محاسبه ان. ریال گزارش شده است 2,500,000ریال و کل بهاي تمام شده ي سربار واقعی 1,050,000ساعت به مبلغ

انحراف قابل کنترل

نامساعد) 13,000(

)ظرفیت(انحراف حجم

مساعد 6,000


٩٣


800,000=200×4000


900,000=200×4,500


945,000=210×4,500

اعات کار س×نرخ استاندارد دستمزد استاندارد براي تولید واقعی

960,000=300×3,200


1,125,000=300×3,750


1,050,000=280×3,750

جذب شده بر اساس سربارساعات کار استاندارد براي تولید

واقعی متغیر:500×3,200=1,600,000

ثابت:300×3,200=960,000

جمع=2,560,000

بودجه مجاز بر اساس ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی

متغیر:500×3,200=1,600,000

ثابت:1,200,000

جمع=2,800,000


2,500,000

:نکات

.براي بدست آوردن مصرف استاندارد براي تولید واقعی از رابطه زیر استفاده شده است -1

انحراف نرخ

نا مساعد)45000(

)مقدار(انحراف مصرف


انحراف کارایی دستمزد)=165,000(نامساعد

انحراف نرخ دستمزد=75,000مساعد




مساعد 300,000


٩٤

واحد مقدار ماده محصول


800 واقعی

x

x=800× 5=4,000

.ردن ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی از رابطه زیر استفاده شده استبراي بدست آو-2

واحد محصول

مقدار ساعت


4

800 واقعی

x

x=800× 4=3,200

.همواره رابطه هاي زیر برقرار است-3

ف کل موادانحرا= انحراف مصرف مواد + انحراف نرخ مواد) = 100,000) + (45,000)=(145,000(

انحراف کل دستمزد= انحراف نرخ + انحراف کارایی = 75,000) + 165,000)= (90,000(

انحراف کل سربار= انحراف قابل کنترل + انحراف حجم سربار= 300,000) + 240,000= (60,000

:باشدحد کاال میاطالعات زیر استاندارد یک وا. شرکت الف از سیستم بهایابی استاندارد استفاده می کند: 3مثال

ریال 3,000ریال به مبلغ 300کیلو با نرخ 10مواد ریال 2,000ریال به مبلغ 400ساعت با نرخ 5دستمزد )یک سوم سربار، ثابت است( ریال 4,500ریال به مبلغ 900ساعت با نرخ 5سربار

:باشدسال به شرح زیر می اطالعات واقعی در پایان. ساعت می باشد 10,000ظرفیت عادي واحد 1,800تولید واقعی ریال 305کیلو با نرخ 19,800مواد مصرفی

ریال 450ساعت با نرخ 9,900دستمزد ریال 9,000,000سربار واقعی

.مطلوبست محاسبه انحرافات


٩٥


5,400,000=300×18000

مصرف واقعی×ندارد نرخ استا

5,940,000=300×19,800


6,039,000=305×19,800


3,600,000=400×9,000

ساعات کار واقعی×ستمزد نرخ استاندارد د

3,960,000=400×9,900


4,455,000=450×9,900

سربار جذب شده بر اساس ساعات کار استاندارد براي تولید

واقعی متغیر:600×9,000=5,400,000

ثابت:300×9,000=2,700,000

جمع=8,100,000


متغیر:600×9,000=5,400,000

ثابت:3,000,000

جمع=8,400,000


9,000,000

انحراف نرخ

نا مساعد)99,000(




انحراف نرخ دستمزد)=495,000(نامساعد


نا مساعد) 600,000(




٩٦

ثبت هاي حسابداري در بهایابی استاندارد

:براي ثبت حسابداري انحرافات در بهایابی استاندارد سه روش وجود دارد

)کامل(طرح یگانه-1

طرح ناقص-2

)دوگانه(طرح مختلط-3

در این روش موجودي کاالي در جریان ساخت به .شوددر اینجا فقط در مورد طرح یگانه که از متداول ترین روشها است توضیحاتی داده میشود و در زمان تکمیل کاال نیز حساب موجودي کاالي در جریان ساخت به بهاي تمام شده استاندارد نرخ و مقدار استاندارد بدهکار می

.شودبستانکار می


مانده انتقالی از دوره قبل مانده اول دوره کاالي ساخته شده مقدار استاندارد× نرخ استاندارد مواد اولیه

ساعات کارکرد استاندارد× نرخ استاندارد دستمزد مستقیم

تعداد × هزینه استاندارد یک واحد تولید

ساعات استاندارد× نرخ استاندارد سربار سربار کارخانه

شود بنابر این انحرافات مربوط به مواد در زمان مصرف مواد، خت منظور نمیدر این روش انحرافات به حساب موجودي کاالي در جریان سا .شوندانحرافات دستمزد در زمان پرداخت حقوق و انحرافات مربوط به سربار در زمان ثبت سربار جذب شده شناسایی و ثبت می

:باشدبهاي استاندارد تولید یک گالن سم در شرکت زونیک به شرح زیر می: مثال

ریال 12,000ریال جمعا 6,000کیلوگرم هر کیلو 2مستقیم مواد ریال 20,000ریال جمعا 10,000ساعت هر ساعت 2دستمزد مستقیم )ریال متغیر است 3,000(ریال 10,000ریال جمعا 5,000ساعت هر ساعت 2سربار تولید

ریال 42,000ده استاندارد هر گالن سم جمع بهاي تمام شگالن سم است و ساعات استاندارد کار مستقیم به عنوان مبناي فعالیت 13,200ظرفیت عادي که مالك تعیین جذب سربار قرار می گیرد

.باشدریال می 4,400,000سربار ثابت بودجه شده . استفاده می شود :هاي زیر انجام شده استگالن سم هزینه 1,000ماه براي تولید در طی بهمن

ریال براي هر کیلو 6,200کیلو با نرخ 2,100مواد مستقیم ریال براي هر ساعت 9,800ساعت با نرخ 2,100دستمزد مستقیم

ریال 4,400,000ریال و سربار ثابت واقعی 6,500,000سربار متغیر واقعی .هاي حسابداري الزمحرافات و تنظیم ثبتمطلوبست محاسبه ان


٩٧

:حل مسئله :انحرافات مواد مستقیم) الف


12,000,000=6,000×2,000


12,600,000=6,000×2,100


13,020,000=6,200×2,100

واقعی از رابطه زیر استاندارد براي تولید براي بدست آوردن مصرف :استفاده شده است

واحد محصول

مقدار ماده


2

x x=1000× 2=2,000 1,000 واقعی

:انحرافات دستمزد مستقیم)ب

ساعات کار ×ارد دستمزدنرخ استاند استاندارد براي تولید واقعی

20,000,000=10,000×2,000


21,000,000=10,000×2,100


20,580,000=9,800×2,100

براي بدست آوردن ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی از رابطه زیر استفاده شده :است

واحد محصول

مقدار ساعت


2

1,000 واقعی

x

x=1,000× 2=2,000

انحراف نرخ

نا مساعد)420,000(



انحراف کارایی دستمزد)=1,000,000(نامساعد

انحراف نرخ دستمزد=420,000عدمسا


٩٨

انحرافات سربار)ج

سربار جذب شده بر اساس ساعات واقعیکار استاندارد براي تولید

متغیر:2,000×3,000=6,000,000

ثابت:2000×2,000=4000,000

جمع=10,000,000


متغیر:2,000×3,000=6,000,000

ثابت:4,400,000

جمع=10,400,000


10,900,000

:ثبت هاي حسابداري

:قبل از تنظیم ثبت ها به نکات زیر باید توجه کرد

شود مثال باید مواد مستقیم مصرف شده موجودي موجودي کاالي در جریان ساخت همواره با مقدار استاندارد و نرخ استاندارد بدهکار می-1شود که این عدد همان قسمت بلغ مصرف استاندارد براي تولید واقعی ضربدر نرخ استاندارد مواد بدهکار میکاالي در جریان ساخت به م

.باشدراست نمودار محاسبه انحراف مواد است در مورد دستمزد مستقیم و سربار جذب شده نیز به همین منوال می

پرداخت حقوق و سربار جذب شده است با مقدار واقعی بستانکار در تنظیم سند حسابداري قسمت بستانکار ثبت که همان مصرف مواد،-2 .شوندمی

بنابر این ) چون بدهکار ثبت مقدار استاندرد و بستانکار ثبت مقدار واقعی است( تفاوت بدهکار و بستانکار ثبت همان انحرافات هستند-3 .شودو اگر مساعد باشد بستانکار می اگر انحراف نامساعد باشد بدهکار. شوندانحرافات بدهکار یا بستانکار می

:مصرف مواد-1

)1,000×2×6,000( 12,000,000موجودي کاالي در جریان ساخت 420,000انحراف نرخ مواد 600,000انحراف مصرف مواد

13,020,000 موجودي مواد






٩٩

:دستمزد مستقیم-2 )1,000×2×10,000( 20,000,000موجودي کاالي در جریان ساخت 1,000,000انحراف کارایی دستمزد

420,000انحراف نرخ دستمزد 20,580,000و دستمزد بهاي حقوق

جذب سربار-3

)1,000×2×1,000( 10,000,000موجودي کاالي در جریان ساخت 500,000انحراف قابل کنترل 400,000انحراف حجم

10,900,000ر کنترل سربا تکمیل کاال-4

)1,000×42,000( 42,000,000موجودي کاالي ساخته شده 42,000,000موجودي کاالي در جریان ساخت

-و در پایان دوره اگر بی اهمیت باشند به بهاي تمام شده کاالي فروش رفته بسته می حساب انحرافات نیز جزء حسابهاي موقت می باشند

.شوندشوند و اگر با اهمیت باشند به حساب بهاي تمام شده کاالي فروش رفته، موجودي کاالي در جریان و کاالي ساخته شده تسهیم می


١٠٠

امتحانی نمونه سوالحل چند :به تولید استاندارد شرکت الوان به شرح زیر استاطالعات مربوط -1

ریال 120کیلو هر کیلو 5مواد ریال100ساعت هر ساعت 4دستمزد

:واحد کاال هزینه هاي واقعی زیر انجام شده است 2,000در طی دوره براي تولید ریال 1,265,000کیلوگرم به مبلغ 11,000مواد مصرفی

ریال 836,000ساعت 8800دستمزد براي :مطلوبست

محاسبه انحراف نرخ و مصرف مواد. 1 )92سوال سال (محاسبه انحراف نرخ و کارایی دستمزد. 2

:حل مسئله :انحرافات مواد مستقیم) 1


1,200,000=120×10,000


1,320,000=120×11,000

مصرف واقعی× قعینرخ وا

1,265,000

:براي بدست آوردن مصرف استاندارد براي تولید واقعی از رابطه زیر استفاده شده است

واحد محصول

مقدار ماده


5

2,000 واقعی

x

x=2,000× 5=10,000

انحراف نرخ

مساعد55,000




١٠١

:انحرافات دستمزد مستقیم)2

ساعات کار استاندارد ×نرخ استاندارد دستمزد براي تولید واقعی

800,000=100×8,000


880,000=100×8,800


836,000

:براي بدست آوردن ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی از رابطه زیر استفاده شده است

واحد محصول

مقدار ساعت


x x=2,000× 4=8,000 2,000 واقعی

در طی دوره . ریال است 250ستاندارد دستمزد براي هر ساعت کار مستقیم ساعت و نرخ ا 3زمان استاندارد براي تولید هر واحد محصول -2

.ریال دستمزد پرداخت شده است 7,500,000ساعت کار مستقیم انجام شده و جمعا 25,000واحد کاال 3,500مالی براي

)93سوال سال (انحراف نرخ دستمزد و انحراف کارایی دستمزد را محاسبه کنید

:حل مسئله

ساعات کار استاندارد ×ندارد دستمزدنرخ استا براي تولید واقعی

2,625,000=250×10,500


6,250,000=250×25,000


7,500,000


نحراف نرخ ا دستمزد=44,000مساعد

انحراف کارایی دستمزد)=3,625,000(نامساعد

انحراف نرخ ستمزدد)=1,250,000(نامساعد


١٠٢

:براي بدست آوردن ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی از رابطه زیر استفاده شده است

واحد محصول

مقدار ساعت


x x=3,500× 3=10,500 3,500 واقعی

:در دست استیابی استاندارد استفاده می کند اطالعات زیر از دفاتر شرکت تولیدي صبا که از هزینه-3

ریال 120,000کیلو گرم به بهاي تمام شده 12واحد محصول 4مواد استاندارد براي تولید

ریال 240,000ساعت به بهاي تمام شده 20واحد محصول 4دستمزد استاندارد براي تولید

.ریال مصرف شده است 29,212,500کیلو گرم مواد به بهاي تمام شده 3,075واحد محصول تولید شده و 1,000در طی دوره مالی

ریال 60,516,000ساعت به بهاي تمام شده 4,920دستمزد پرداختی براي

).91سوال سال (مطلوبست محاسبه انحرافات مواد و دستمزد

:حل مسئله

:انحرافات مواد مستقیم) الفمصرف استاندارد براي تولید ×نرخ استاندارد

واقعی

30,000,000=10,000×3,000

مصرف واقعی×استاندارد نرخ

30,750,000=10,0000×3,075


29,212,500

:براي بدست آوردن مصرف استاندارد براي تولید واقعی از رابطه زیر استفاده شده است

واحد محصول

دار ماده مق


x x=3,000 1,000 واقعی

انحراف نرخ

نامساعد)1,537,500(




١٠٣

:انحرافات دستمزد مستقیم)ب

ساعات کار استاندارد ×نرخ استاندارد دستمزد براي تولید واقعی

60,000,000=12,000×5000


59,040,000=12,000×4,920

واقعیساعات کار × نرخ دستمزد واقعی

60,516,000

براي بدست آوردن ساعات کار استاندارد براي تولید واقعی از رابطه زیر استفاده

:استشده

انحراف کارایی دستمزد=960,000مساعد

انحراف نرخ دستمزد)=1,476,000(نامساعد

واحد محصول

مقدار ساعت


واقعی 1,000 x x=5,000

1ﯽﺘﻌﻨﺻ يراﺪﺑﺎﺴﺣ...

Documents