sanayilesme.ssm.gov.trwww.ssm.gov.tr

sanayilesme.ssm.gov.trwww.ssm.gov.tr

SAVUNMASANAYİANALİZRAPORU2011-2015 YILI VERİLERİYLE

SAVUNMA SANAYİİ MÜSTEŞARLIĞI

SAVUNMA SANAYİİ MÜSTEŞARLIĞI

2010-2014 YILI VERİLERİYLE

SAVUNMASANAYİANALİZRAPORU

Harp sanayi tesisatımızı, daha ziyadegelişmesi ve genişlemesi içinalınan tedbirlere devam edilmeli veendüstrileşme mesaimizde de ordu ihtiyacıayrıca göz önünde tutulmalıdır.

Bundan sonrası için, bütün uçaklarımızın vemotorlarının memleketimizde yapılması vehava harp sanayimizin de, bu esasagöre geliştirilmesi gerekir.

İÇİNDEKİLER

1. 9.......................................................................................................YÖNTEM

2. 11.......................................................................................................KAPSAM

3. 13..............................SAVUNMA SANAYİ SANAYİLEŞME PORTALI

4. 15.....................................DEĞERLENDİRMEYE ALINAN FİRMALAR

5. 18....................................SAVUNMA SANAYİ 25 (SS25) ÇALIŞMASI

6.

7.

21

31

...................................................

.........................................................................

SAVUNMA SANAYİ 2011-2015 YILIMALİ ANALİZ VERİLERİNE İLİŞKİN TESPİTLER

MALİ ORAN TANIMLARI

5

SAVUNMA SANAYİ ANALİZİ

Günümüzde, ülkelerin savunma ve güvenlik ihtiyaçlarınınkarşılanmasında, teknolojik bağımsızlık, her zamankinden dahaönemli bir konuma gelmiş bulunmaktadır.

Türkiye, stratejik konumu ile Doğu-Batı ve Kuzey-Güney arasındadoğal bir köprü işlevi görerek önemli pazarlara giden etkili ve uygunmaliyetli bir çıkış noktasıdır. Ülkemiz; Avrupa, Avrasya, Orta Doğu veKuzey Afrika’daki 1,5 milyar müşteriye kolay erişim imkânı ve toplamGSYİH’leri 25 trilyon ABD doları olan çok sayıda pazara erişimsunmaktadır.

Türkiye, konumunun verdiği avantaj ile küresel ölçekte “yükselenekonomi” haline gelmiş, satın alma gücü paritesine göre GSYİHsıralamasında, AB üyesi ülkelerle kıyaslandığında 6. büyük ekonomi,dünyanın ise 16. büyük ekonomisi konumuna yükselmiştir.

7

4. Alan: Stratejik İnsan Kaynağı ve Güçlü Kurumsal Yönetimdir.

“Teknolojik Derinlik ve Küresel Etkinlik” ana temasını işleyen yenidönem planlama çalışmaları ile de desteklendiği üzere sürdürülebilirve rekabetçi bir savunma sanayi ekosistemi oluşturma çalışmalarıkapsamında firmaların bilanço ve gelir-gider tabloları üzerindensektörün mali analizi çalışmalarına devam edilmektedir. Savunmasanayi firmalarının 2011-2015 yılı verileriyle sergilediği performansailişkin değerlendirmeler ve bu kapsamda geliştirilen öneriler aşağıdaözetlenmektedir.

Bu bağlamda, son on yılda (2005-2015) gerçekleştirilen yabancıyatırımcı verilerine bakıldığında, 161 milyar ABD doları (2015 yılında16,8 milyar ABD Doları) tutarında doğrudan yabancı yatırımcıyatırımı gerçekleştiği görülmekte olup Ekonomi Bakanlığı verilerinegöre 2015 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de 47.593 adet uluslararasısermayeli şirket faaliyette bulunmaktadır.

Ülkemiz, bulunduğu coğrafya itibarıyla her türlü tehdide karşımodern ve güçlü bir silahlı kuvvetlere sahip olma ve bu kuvvetikendi kaynakları ile idame ettirebilme mecburiyetindedir. Bumeyanda, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin bütün modern silah ve teçhizatihtiyaçlarını öncelikli olarak Türk savunma sanayi tarafındantasarlanan, geliştirilen ve üretilen ürünlerle sağlanmasıhedeflenmektedir. Bu meyanda, Müsteşarlığımız 2017-2021Stratejik Plan çalışmaları tamamlanmış olup, “teknoloji kullanan”anlayışından “teknoloji üreten” anlayışına geçmiş ve hedeflerinisürdürebilir sanayi ve teknolojik yetkinlik üzerine odaklamıştır.

“Teknolojik Derinlik ve Küresel Etkinlik” ana temasını işleyen yenidönem Stratejik Planımızda 4 ana stratejik alan tanımlanmıştır.Bunlar;

1. Alan: Modernizasyon Projelerinde Hız, Kalite ve Maliyet Etkinlik,

2. Alan: Kabiliyet Kazanımı İçin Verimlilik Yönetimi,

3. Alan: Teknolojik Yetkinlikleri Bilimsel Birikimler ve Deneyimler ileBirleştirmek ,

6

9

1. YÖNTEM

Firmaların Sınıflandırılması

Savunma sanayinde faaliyet gösteren 163 firmanın bilanço ve

gelir-gider tablolarının Savunma Sanayii Müsteşarlığı Sanayileşme

Portali’ne girilmesi ile toplanan veriler analize tabi tutulmuştur.

Eldeki verilerin yorumlanması ve anlamlı çıkarımlar yapılabilmesini

teminen firmalar, 2 ana kategoride sınıflandırılmışlar; analize ve

kıyaslamalara tabi tutulmuşlardır.

Yüklenicilik Kategorisi Alt Sektör Kategorisi

Ana Yüklenici

Alt Yüklenici

Kara Araçları

Deniz Araçları

Havacılık ve UzayYan Sanayi

Elektrik, Elektronik ve Yazılım

Silah Sistemleri

1

2. KAPSAMSavunma sanayi performansının değerlendirilmesi amacıyla pilotuygulaması ilk kez 2009 yılında gerçekleştirilen analiz çalışmasıkapsamında, 163 firmanın 2011-2015 yılı Bilanço ve Gelir-Gidertabloları ve bunun yanı sıra ihtiyaç duyulan diğer veriler SavunmaSanayi Sanayileşme Portali’nden alınmıştır.

2

11

Mali Analizler163 firmanın 2011-2015 yılları verileri, bahse konu kategorilerdedeğerlendirmeye alınmış ve firmaların mali performansları analizedilmiştir.

"sanayilesme.ssm.gov.tr" adresindenfirma bazında ürün ve yetenek aramasıyapılabilmektedir.

3

13

Sanayileşme Portali’ne Firma Bilgileri, Ürün ve Yetenek Bilgileri, MaliBilgiler, Test Alt Yapısı alanlarında veri kalemlerinde bilgi girişyapılmaktadır.

2012 yılında faaliyete geçen SSM Sanayileşme Portali kullanıcı sayısı,2016 yılı sonu itibari ile 565’dir.

Bu firmalardan 366’sının, ürün ve yeteneklerine ilişkin veri girişlerinitamamlamasını takiben “Firma/Ürün/Yetenek Arama” ekranı 31 Aralık2014 itibariyle hizmete açılmıştır. Portale veri girişi gerçekleştirilenürün sayısı 2016 yıl sonu itibariyle 2.637 ‘ya ulaşmıştır.

Portal çalışmalarımıza ek olarak yine portale kayıtlı olan firmalarımızbaz alınarak, Müsteşarlığımız bünyesinde savunma sektöründeçalışan firmaların endüstriyel yetkinliklerinin seviyesinin saptanmasıve portal veri girişlerinin doğrulanması hedefi ile “Endüstriyel YetkinlikDeğerlendirme ve Destekleme Programı’nı (EYDEP) Projesi”başlatılmıştır.

EYDEP Projesi ile hedeflenen; vakıf şirketleri ve ana yüklenici firmalartarafından gerçekleştirilen şirket denetlemesi süreçlerinin tek birplatformda toplanarak değerlendirmenin tüm paydaşlar tarafındankullanılabilmesini sağlamaktır. EYDEP sonuçlarının analiz edilmesiyle,savunma sanayimizin güçlü ve geliştirilecek yönlerinin saptanmasıve yatırımların bu doğrultuda planlanması da amaçlanmaktadır.EYDEP kapsamında bugüne kadar 15 firmanın pilot çalışmasıtamamlanmıştır. Pilot çalışma sürecinde Aselsan, TAI, Havelsan,Roketsan ve FNSS firma temsilcileri katılımlarıyla 12-15 kişilik genişbir denetçi ekibi ile denetimler gerçekleştirilmiştir.

12

3. SAVUNMA SANAY SANAY LE ME PORTALIİ İ Ş

Müsteşarlığımız, sürdürülebilir sanayinin yüksek katma değerüreten KOBİ ve yan sanayimizin geliştirilmesiyle mümkünolabileceği gerçeğinden hareketle, KOBİ ve yan sanayimizinteknolojik derinlik kazanmasına büyük önem vermektedir ve yenihazırlanan 2017-2021 Stratejik Planı'nda bu amaç göz önündebulundurularak hazırlanmıştır.

KOBİ ve yan sanayinin geliştirilmesi çalışmaları kapsamındaprojelerde yerli sanayimizin imkan ve kabiliyetlerinin maksimumölçüde kullanılması ve sistemlerin kritik bileşenlerinin yerliimkanlarla temin edilmesine yönelik olarak, Sanayi Katılımıfaaliyetlerine büyük önem verilmektedir.

Savunma Sanayi Portali, “Sürdürülebilirlik” ve “Teknolojik Derinlik”unsurlarını desteklemek üzere kurulmuştur. Savunma sanayialanında çalışan firmaların birbirlerinden haberdar olmalarını veiletişimlerini artırmalarını, bu alanda faaliyet göstermek isteyenfirmaların da kendilerini tanıtabilmelerini sağlayacak bu portaldenelde edilen verilerle, savunma sanayi ana ve yan sanayi firmalarıylailgili sürekli güncellenen bir veri tabanı oluşturulmuştur.

3

4. DEĞERLENDİRMEYE ALINAN FİRMALAR

Analiz kapsamında değerlendirmeye alınan 163 firma aşağıdalistelenmiştir.

SAVUNMA SANAYİ ANALİZ ÇALIŞMASI KAPSAMINDADEĞERLENDİRMEYE ALINAN FİRMALAR

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

2G HAVACILIK

ADA SAVUNMA

AEROTİM MÜHENDİSLİK

AKANA MÜHENDİSLİK

AKGÜN BİLGİSAYAR

AKSA

ALFA İLERI TEKNOLOJİ

ALP HAVACILIK

ALTAN HİDROLİK

ALTINAY HAVACILIK

ANADOLU DENİZ

ANKETEK ELEKTRONİK

ANOVA PROJE

ARES TERSANECİLİK

ARMELSAN SAVUNMA

ARSER OTOMOTİV

ARTI ENDÜSTRİYEL

ASELSAN

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

ASKAR MAKİNA

ASPİLSAN

ATEL TEKNOLOJİ

AYDIN YAZILIM

BAHADIR MAKİNA

BARIŞ ELEKTRİK

BERKIN BİLGİSAYAR

BİAS MÜHENDİSLİK

BİLGİ BİLGİ SİSTEMLERİ

BİL-PLAS

BİTES SAVUNMA

BMC OTOMOTİV

BÖKE MÜHENDİSLİK

BTB PROJE

BTT BİLGİ TEKNOLOJİ

C TECH BİLİŞİM

CES İLERİ KOMPOZİT

CETEK MAKİNA

CNK HAVACILIK

COMPRO BİLİŞİM

COŞKUNOZ SAVUNMA

CS TECH BİLİŞİM

ÇAN ORTAK GİRİŞİMİ

DATA HİDROLİK

DEARSAN GEMİ

DEARSAN SAVUNMA

DEKOM

DELTA ELEKTRONİK

DİZAYN MAKİNA

DORA MAKİNA

DORÇE PREFABRİK

DURATEK

EGE ENDÜSTRİ

EKİNOKS YAZILIM

EKİNOKS-AG SAVUNMA

EKİP GEMİ İNŞAA

15

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

130

131

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

142

143

144

145

146

147

148

149

150

151

152

153

154

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

155

156

157

158

159

160

161

162

163

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

129

İ-MARİNE

İMTES

İSTANBUL DENİZCİLİK

İSTANBUL LİNK

İŞBİR ELEKTRİK

İŞLEM COĞRAFİ BİLGİ

KOÇ BİLGİ

KOREL ELEKTRİK

KUT MÜHENDİSLİK

LABRİS TEKNOLOJİ

MAK SAVUNMA

MAKEL TEKNOLOJİ

MAKİNA ve KİMYA END.

MED MAKİNA

MED-MARİNE

MEG GEMİ

MEGA RADAR

MEGE TEKNİK

MEKA HAVACILIK

MET

MFK MAKİNA

MİKRON MAKİNA

MİKRON MUHENDİSLİK

MPG MAKİNE

MTU MOTO

YALIN DEFENCE

YALTES ELEKTRONİK

YEPSAN SAVUNMA

YONCA TEKNİK

YONCA-ONUK

YONPEN PLASTİK

YTY METAL

YÜKSEL KOMPOZİT

ZEREN DENİZCİLİK

MYLASER MEKANİK

NANOBİZ

NBS

NERO ENDÜSTRİ

NETAŞ

NUROL MAKİNA

ODAK KOMPOZİT

ONUR MÜHENDİSLİK

OTOKAR OTOMOTİV

OTONOM TEKNOLOJİ

ÖZNUR SAVUNMA

ÖZTEK TEKSTİL

PAVO TASARIM

PDMSOL SAVUNMA

Pİ MAKİNA OTOMOTİV

PROBİL

ROKETSAN

SAFKAR EGE

SAMSUN YURT SAVUNMA

SAVRONİK ELEKTRONİK

SDT UZAY VE SAVUNMA

SEDEF GEMİ

SELAH MAKİNE

SİBERNETİK MAKİNA

SİSTEM TEKNİK

16 17

EKO SAVUNMA

ELSİS ELEKTRONİK

EMGE

EMKO ELEKTRONİK

EPSİLON KOMPOZİT

ESEN SİSTEM

ESRI BİLGİ SİSTEMLERİ

ETA ELEKTRONİK

ETKİN TIBBİ CİHAZLAR

FİBERLAST

FNSS

GİRSAN MAKİNA

GMC İKLİMLENDİRME

GORA MAKİNA

GÜR METAL

GÜVENLİ YAŞAM

HAS-EL TEKNİK MAKİNA

HAVELSAN EHSİM

HAVELSAN

HAVELSAN TEKNOLOJİ

HEMA ENDÜSTRİ

HEXAGON STUDIO

HMS MAKİNA

HST OTOMOTİV

ICTERRA BİLGİ

SPARK ÖLÇÜM

SPM KOMPZİT

STM

TECİMER

TEI-TUSAŞ

TEKNO TASARIM

TEKNOKAR

TEKOM ELEKTRİK

TEPAŞ ELEKTRİK

TİSAŞ

TRON ELEKTRONİK

TURAC

TURMAR

TUSAŞ

THY TEKNİK

UDEA ELEKTRONİK

UNICOM UNIVERSAL

UYSAL OTOMOTİV

ÜÇ ASLAR İŞ MAKİNALARI

ÜN TEKNİK MAKİNA

ÜNVER GRUP

VİG METAL

VİZYON ARGE

WORTHINGTON ARITAŞ

YAKUPOĞLU

19

24

25

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

18

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Savunma Sanayi Savunma ve Havacılık Cirosuna göre ilk 25 firmayılisteledik. Savunma Sanayi ilk 25 firması sektörü %93 oranında temsiletmektedir. Bu nedenle, Müsteşarlık olarak Savunma Sanayi verileriistatistiği yıllara sari olarak SS25 verileri baz alınarak takip edilmektedir.

TÜRKİYE'NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU (ISO 500) verilerinebakıldığında Türkiye’de ilk firma (1TL 2,7249 ABD Doları) 13 milyarDolar (TÜPRAŞ ) ile başlamakta ve 500. Firma 82 milyon Dolar ile

5. SAVUNMA SANAYİ 25 (SS25) ÇALIŞMASI

Savunma ve Havacılık (S&H) satışlarına göre sıralanan ilk 25 firmalistelenmektedir. Bu 25 firmanın önemli oranda sektörü temsil ettiğideğerlendirilmektedir. 2015 yılı S&H satışlarına göre sıralanan ilk 25firma aşağıdaki şekilde oluşmuştur:

2014Sıra No

2015Sıra No

Firma AdıS&H Cirosu(M$)

ISO500

15

-

11

-

-

17

-

-

22

-

24

12

39,80

34,36

32,58

27,79

22,84

22,04

21,29

20,37

15,86

15,46

14,94

14,51

NUROL MAKİNA

PROBİL BİLGİ İŞLEM

DEARSAN

HST OTOMOTİV

ÖZTEK TEKSTİL

AYDIN YAZILIM

İSTANBUL DENİZCİLİK

YAKUPOĞLU TEKSTİL

SAMSUN YURT SAVUNMA

ÇAN ORTAK GİRİŞİMİ

SAVRONİK

YONCA-ONUK

2014Sıra No

2015Sıra No

Firma AdıS&H Cirosu(M$)

ISO500

1

2

3

4

5

6

7

8

9

11

10

12

1

3

2

5

4

8

9

10

7

6

-

14

ASELSAN

THY TEKNİK

TAI

TEI

ROKETSAN

FNSS

MKEK

STM

OTOKAR

HAVELSAN

BMC

ALP HAVACILIK

985,20

928,02

786,13

308,64

277,39

188,27

177,62

170,10

158,05

132,82

77,14

61,92

23

-

36

132

127

221

130

-

79

-

-

-

13 - 41,55 -SEDEF GEMİ

20 21

6. SAVUNMA SANAYİ 2015 YILI MALİ ANALİZVERİLERİNE İLİŞKİN TESPİTLER

1- Net SatışlarNet satış rakamları bazında Elektrik-Elektronik, Yazılım ile Havacılıkve Uzay Sektörlerinin başı çektiği görülmektedir. 2015 yılı rakamlarıbazında ilgili iki sektörün cirosu toplam cironun %73’ünüoluşturmaktadır.

Sektör Bazında S&H Ciro Dağılımı

tamamlanmaktadır. İkinci en büyük ISO 500 şirket listesi ise 82milyon Dolar ile başlayıp 35 milyon Dolar ile tamamlanmaktadır.

Savunma Sanayi ilk 25 firması 1 milyar Dolar ciro ile başlayarak 25.Firmada 14 milyon dolara düşmektedir. S&H Cirosu İlk 4. Firmadansonra 300 Milyon bandına ve 13. Firmadan sonra ise 40 Milyonbandına inmektedir. Bu durum, bize sektörün dolaylı ciroüretemediğini göstermektedir. Ana Yüklenici firmalarımızın AltYüklenici ve Yan Sanayi firmalarına yeterli büyüklükte iş aktarımıyapması sektörde dolaylı ciroyu artıracaktır. Sektörün büyümesi içindolaylı ciro oluşturulması gerektiği değerlendirilmektedir.

2015 yılı içinde alt yüklenici firmaların sektör içinde ciro payı haladüşük seviyededir. Ana yüklenici ile alt yüklenici ve yan sanayiciroları arasında yüksek bir fark bulunmaktadır.

%41

%32

%11

%11

%5

ELEKTRİK, ELEKTRONİK

VE YAZILIM

KARA ARAÇLARI

HAVACILIK VE UZAY

SİLAH SİSTEMLERİ

DENİZ ARAÇLARI

2322

Mali analiz sonuçlarına göre, ana yükleniciler tarafından, altyüklenici ile yan sanayi ayrımının henüz yeterli olgunluğa ulaşmadığısonucu ortaya çıkmaktadır. Yüklenicilik bazında firmaların gelirtablosunda yer alan net satış rakamlarının dağılımına baktığımızda;ana yüklenicilerin %72, alt yüklenicilerin %23, yan sanayinin %6paya sahip olduğunu görmekteyiz. Yüklenicilik bazında ciro dağılımı2012-2015 yıllarında herhangi bir gelişim göstermemiş olup son 3yılda dağılım hep aynı oranlarda seyretmiştir.

Müsteşarlık olarak, savunma sanayi tedarik zincirinin, bir piramitşeklinde yapılanmasını hedefliyoruz. Bu yapıda; sistem projeleri,tepede yer alan ve ana yüklenici nitelikleri taşıyan firmasorumluluğunda yürütülmektedir. Alt yükleniciler, piramidin bir altseviyesinde, ana yüklenici sorumluluğundaki sistemi oluşturan altsistemleri geliştiren, üreten, testlerini yapan ve ana yükleniciyeteslim eden şirketlerdir. Alt yüklenici firmaların altındakiler desistemde kullanılan parça ve aksamları sağlayan yan sanayi rolünüüstlenen kuruluşlardır. Böyle bir yapının, alt yüklenici firmalarınyenilikçilik, üretim ve tasarım yeteneklerinin gelişmesine olanaksağlayacağını ve buna bağlı olarak, alt yüklenici firmalarıncirolarında sürdürülebilir bir artış olacağı değerlendirilmektedir.

2. Varlık Yönetimi ve Verimlilik GöstergeleriFirmaların toplam aktif büyüklükleri ile satış hacimlerikarşılaştırıldığında, sektördeki ana yüklenici firmaların ortalamatoplam aktiflerinin %40’ı oranında bir satış hacmi yakaladıklarıgözlemlenmiştir. Firmalarımız uluslararası rakiplerine oranla sahipoldukları aktifler ile uluslararası firmaların yarısı miktarında ciro eldeetmektedir.

Ortalama Net Satışlar (TL)

6.000.000.000

8.000.000.000

10.000.000.000

12.000.000.000

0

2.000.000.000

4.000.000.000

Ana Yüklenici Alt Yüklenici Yan Sanayi

20142015 2013

Ana Yüklenici

Alt Yüklenici

Yan Sanayi

%72%71

%23%24

%5%5

%70

%26

%4

AKTİF DEVİR HIZI

YERLİ %59 YABANCI %85Airbus %60

Spirit %121

BAE %85

MTU %86

Rockwell %70

Toplam 2015 Net Satış Toplam 2014 Net Satış

2524

Bu oranın düşük çıkması; projeye dayalı üretim yapılması,kaynakların etkin kullanılamaması ve stok çevrim sürelerinin uzunolmasından kaynaklanmaktadır.

Ana yüklenici firmalarımız, uluslararası savunma firmaları ile aynıoranda stok tutmasına rağmen stokların ciroya dönüşme oranıyabancı firmalara göre yarı hızdadır. Bunun sebebi, firmalarımızınağırlıklı stoklarında hammadde tuttukları için stok devir hızlarınındüşük kalmasıdır.

Ana yüklenici firmalarımız, yüksek operasyonel maliyetle faaliyetlerinisürdürmektedir. Bu da firmaların karlılıklarını etkilemektedir.Uluslararası alanda Deloitte firmasınca yapılan sektör analizlerindeprogram yönetimi, fiyat baskısı, müşterilerin alım gücüne bağlıolarak önümüzdeki yıllarda uluslararası savunma firmalarının faaliyetkar marjı seviyesinin %10 seviyesinde sabit kalacağıöngörülmektedir. Bu sebeple firmalar operasyonel süreçlerininverimliliklerinin arttırılması ve tedarik zinciri yapılarının geliştirilmesiüzerine detaylı çalışmalar yapmaktadır. Amerikalı ve Avrupalısavunma firmaları, tarihi düşük faiz oranlarından kredi kullanarakürün geliştirme, şirket alımı faaliyetlerini finanse etmişlerdir.

Bu durumda, yerli ana yüklenici firmalarımızın yüksek operasyonelmaliyetler ile yakaladıkları karlılık oranları ile uluslararası firmalar ileihracat bazında fiyat rekabetinde zorlanacağı öngörülmektedir.

Bu noktada, teknoloji geliştirme ve süreçlerimizi mükemmelleştirmekonusuna odaklanmamız ve rekabet edebilir düzeyde yetkinlikkazanmamızı sağlayacak alanlarda araştırma ve geliştirmeçalışmalarının yoğunlaştırılması gerekliliği değerlendirilmektedir.

YABANCIYERLİ

Stok/Aktif

Stok Gün Sayısı

Hammaddenin Toplam Stoğa Oranı

%18%19

110195

%30%55

KİŞİ BAŞI FAALİYET KARARIFAALİYET KARARI

Amerika

Avrupa

Türkiye

41.000 $%11,6

29.000 $%8,3

23.000 $%13,8

3. Giderler ve İthalatSektörde yer alan firmaların giderlerinde en büyük harcamakalemleri malzeme ve işçiliktir.

İşçilik; %29 Malzeme; %53

Genel YönetimGiderleri; %8

Genel ÜretimGiderleri; %10

Firmaların ithalat giderleri ile ilk madde malzeme giderlerikarşılaştırıldığında; ana yüklenici firmaların hammadde teminindeağırlıklı olarak ithalat bağımlısı olduğu tespit edilmiştir.Sektör ithalatının yaklaşık %75’ini hammadde ve ara mal tedariğioluşturmaktadır.

26

4- Kur RiskiTl’nin dolar bazında değer kaybetmesi neticesinde sektör cirosu vekarı dolar bazında gerilemektedir. Dolar bazında 2014-2015 kurartışı %25 olup, ihracat artış oranı %4’dür. Dolar bazında sektörciro ve karında artışın sağlanması amaçlı ihracatın arttırılması veithalatın düşürülmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

5- Maddi Duran VarlıklarSektörde 2015 yılı içinde tesis, arazi, altyapı, makine teçhizatyatırımını en çok yan sanayi ve ana yüklenici firmalargerçekleştirmiştir.

Sektör bazında baktığımız zaman yan sanayinde Havacılık ve Uzay,Elektrik, Elektronik ve Yazılım sektörlerinin, ana yüklenicilik bazındaise Deniz Araçları sektörünün 2015 yılında yatırıma ağırlık verdiğitespit edilmiştir.

%49 %37%20

Ana Yüklenici Alt YükleniciYan Sanayi

27

Alt yüklenici ve yan sanayi firmaları kaynaklarının ortalama%40’ını makine teçhizat ve altyapı yatırımlarına tahsisetmektedir. Firmaların yaptıkları yatırımlar ile ne kadarlık bir satışhacmi yakaladıklarını incelediğimiz zaman özellikle SilahSistemleri ve Havacılık sektörlerinde alt yüklenici olarak faaliyetgösteren firmaların yaptıkları altyapı yatırımlarını satışa yansımaoranının düşük olduğu, firmalarda atıl kapasite olduğu tespitedilmiştir. Bu da alt yüklenicilerin maliyetlerini olumsuz yöndeetkilemektedir. Buna yol açan sebeplerden birisinin, özellikle altyüklenici firmaların projelerde alt sistem sorumluluğu alacaklarıöngörüsüyle yatırım yaptıkları fakat ana yüklenici firmaların altyüklenicisine ağırlıklı mekanik işleme işi aktarması olduğudeğerlendirilmektedir.

Yan Sanayi

Ana Yüklenici

Alt Yüklenici

MDV Değişim Oranı

MDV Değişim Oranı

MDV Değişim Oranı

Havacılık ve Uzay

Deniz Araçları

Kara Araçları

Elektrik, Elektronik ve Yazılım

Kara Araçları

Elektrik. Elektronik ve Yazılım

%70

%58

%56

%34

%35

%22

28

HAVACILIK VE UZAY

SİLAH SİSTEMLERİ

Maddi Duran VarlıkDevir Hızı

Maddi Duran VarlıklarınAktiflere Oranı

Alt Yüklenici

Alt Yüklenici

Yan Sanayi

Yan Sanayi

Ana Yüklenici

Ana Yüklenici

Maddi Duran Varlık Devir Hızı: Net Satışlar/ Maddi Duran Varlıklar

3

3

%49

%35

3

3

%38

%32

5

2

%10

%10

6- Borçlanma ve Öz kaynakSektörde genel olarak aktiflerin %70’i firma dışı kaynak ile %30’u isefirmaların öz kaynakları ile finanse edilmektedir. Ağırlıklı özelsektörün yer aldığı Kara Araçları ve Deniz Araçları firmaları ortalama%15 öz kaynak ile faaliyet göstermektedirler. Bu oran sektörortalamasının altında yer almaktadır. İlgili sektörlerde öz kaynakyetersizliği dikkat çekmektedir. Bu sektörler avans ve öz kaynak ilekarşılayamadıkları finansman ihtiyaçlarını, diğer sektörlerdeki anayüklenicilerden farklı olarak, kısa vadeli borçlanarakkarşılamaktadırlar. Elektrik Elektronik ve Yazılım, Havacılık ve Uzayve Silah Sistemleri sektörlerinin borçlanma yapısına bakıldığında,bu sektörlerde faaliyet gösteren ana yüklenicilerin ağırlıklı olarakuzun vadeli alınan avanslar ile borçlandığı görülmektedir.

29

HAVACILIK VE UZAY KISA VADELİ BORÇLARIN UZUN VADELİ BORÇLARA ORANI

KARA ARAÇLARI

Ana Yüklenici

Ana Yüklenici

Alt Yüklenici

Alt Yüklenici

Yan Sanayi

Yan Sanayi

1

1

10

3

8

9

Sektörde firmaların %20‘si kısa vadeli borçlarını ödemekte zorlukyaşamaktadır. Alt yüklenici ve yan sanayi firmalar ise avansa dayalıprojelerinin çok olmaması nedeniyle ağırlıklı kısa vadeli bankakredileri ve satıcı finansmanı ile firma dışı kaynak sağlamakta; tesis,makine, cihaz gibi duran varlık yatırımlarını da ağırlıklı kısa vadeliborçlar ile finanse etmeye çalışmaktadır. Bu durum ilgili firmalardafinansal sıkıntı yaratmaktadır.

Deniz Araçları %14

Havacılık ve Uzay

Öz Kaynakların Toplam Aktiflere Oranı

Kara Araçları

Silah Sistemleri

Elektrik, Elektronik ve Yazılım

%17

%39

%41

%42

SİLAH SİSTEMLERİ KISA VADELİ BORÇLARIN UZUN VADELİ BORÇLARA ORANI MALİ ORAN TANIMLARI

Ana Yüklenici

Alt Yüklenici

Yan Sanayi

1

2

3

Özellikle havacılık ve uzay alt yüklenici firmaları ve kara araçları yansanayi firmaları uzun vadeli borçların yaklaşık 10 katı kadar kısavadeli borçlanmıştır.

30 31

Net işletme sermayesi, şirketlerin faaliyetleri süresince tam kapasitedekarlı ve verimli şekilde çalışabilmesi, üretimini devam ettirebilmesi, işhacmini arttırabilmesi, yükümlülüklerini karşılayamama riskininazalması açısından önem taşır.

Cari oran net işletme sermayesinin yeterliliğini ve kısa vadeli borçödeyebilme kapasitesini göstermektedir.

Nakit oran, alacaklar tahsil edilemediği ve satışların azaldığı zordurumlarda şirketlerin en likit varlıkları ile kısa vadeli borçlarının ilketapta ne kadarlık kısmını geri ödeyebileceğini göstermektedir.

Toplam aktiflerin ne kadarlık kısmının yabancı kaynaklardanfonlandığını göstermektedir.

Stok devir hızı, stok olarak tutulan varlıkların firma tarafından ne kadar hızlaüretim içinde tüketildiği ve satışa hazır hale getirildiğini göstermektedir.

Alacak devir hızı, şirketlerin ticari alacaklarını tahsil etme kabiliyetiniölçen ve şirketlerin bir yıl süresince alacaklarını satışları ile kaç defadevir ettiklerini gösteren bir orandır.

Maddi duran varlıklar devir hızı, şirketlerin faaliyetlerini yürütebilmeleriiçin yaptıkları maddi yatırımlar (maddi duran varlıklar) ile hangi ölçüdesatış hacmi başarısı gösterdiklerini ölçen bir orandır.

Aktif devir hızı, şirketlerin sahip oldukları varlıklar (toplam aktifler) ileyarattıkları satış hacmi başarısını ölçen bir orandır. Bu oran bizevarlıklara aşırı yatırım yapılıp yapılmadığını yani şirketlerin aktifbüyüklüklerinin gereksiz yere büyütülüp büyütülmediğini gösterir.

ORAN AÇIKLAMA

Net İşletme Sermayesi =Dönen Varlıklar - Kısa VadeliYabancı Kaynaklar

Cari Oran = Dönen Varlıklar /Kısa Vadeli Borçlar

Nakit Oran = ( Kasa+Banka+Menkul Kıymetler ) / Kısa VadeliYabancı Kaynaklar

Borç Aktifler Oranı = Kısa VadeliYabancı Kaynaklar +Uzun VadeliYabancı Kaynaklar / Aktif

Stok Devir Hızı: Satılan MalınMaliyeti / Ortalama Ticari Stok

Alacak Devir Hızı: Net Satışlar /Ortalama Ticari Alacaklar

Maddi Duran Varlık Devir Hızı:Net Satışlar/ Maddi DuranVarlıklar

Aktif Devir Hızı: Net Satışlar /Ortalama Toplam Aktif

Stok Devir Hızı: Satılan MalınMaliyeti / Ortalama Ticari Stok

Alacakların Tahsil Süresi: 365 /Alacak Devir Hızı

2011-2015 YILI VERİLERİYLE SAVUNMA SANAYİ ANALİZ RAPORU

sanayilesme.ssm.gov.tr

www.ssm.gov.tr