เลี้ยงปลานิล
TRANSCRIPT
การเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้ในิกระชั�ง
การเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้ในิกระชั�งเป�นิร�ปแบบการเลี้��ยงที่��ให้�ผลี้ผลี้�ตสู�ง ก�อให้�เก�ดประโยชันิ"สู�งสู#ดในิเชั�งเศรษฐศาสูตร" แลี้ะการใชั�ประโยชันิ"จากแห้ลี้�งนิ(�าที่��วไปอ�กที่��งย�งชั�วยให้�ผ��ที่��ไม่�ม่�ที่��ด�นิที่(าก�นิสูาม่ารถห้�นิม่าเลี้��ยงปลี้าได� ห้ากปลี้�อยปลี้าในิอ�ตราที่��เห้ม่าะสูม่ จะที่(าให้�ปลี้าม่�อ�ตราการเจร�ญเต�บโตที่��ด�ขึ้/�นิสูาม่ารถชั�วยลี้ดระยะเวลี้าการเลี้��ยงให้�สู� �นิลี้งได� นิอกจากนิ��ย�งสูะดวกในิการด�แลี้จ�ดการ การเคลี้1�อนิย�าย รวม่ที่��งการเก2บเก��ยวผลี้ผลี้�ตแลี้ะม่�การลี้งที่#นิต(�ากว�าร�ปแบบ การเลี้��ยงอ1�นิๆ ในิขึ้ณะที่��ผลี้ตอบแที่นิต�อพื้1�นิที่��สู�ง อย�างไรก2ตาม่ การเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้ในิกระชั�งอาจจะม่�ขึ้�อเสู�ยอย��บ�าง เชั�นิ ป6ญห้าโรคพื้ยาธิ�ที่��ม่าก�บนิ(�าซึ่/�งไม่�สูาม่ารถควบค#ม่ได� นิอกจากนิ��นิย�งอาจก�อให้�เก�ดป6ญห้าเร1�องสูภาพื้แวดลี้�อม่ห้ากไม่�ม่�การค(านิ/งถ/งปร�ม่าณแลี้ะที่��ต� �งขึ้องกระชั�ง ตลี้อดจนิความ่เห้ม่าะสูม่ขึ้องลี้(านิ(�า ด�งนิ��นิการเลี้��ยงย�งขึ้/�นิอย��ก�บอาห้ารสู(าเร2จร�ปเพื้�ยงอย�างเด�ยวที่(าให้�สู��นิเปลี้1องในิการลี้งที่#นิ ห้ลี้�กการสู(าค�ญที่��ควรค(านิ/งถ/งสู(าห้ร�บการเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�งได�แก�
การเลี้�อกสถานิที่�� บร�เวณที่��จะที่(าการเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�ง จะต�องม่�ค#ณภาพื้สู��งแวดลี้�อม่อย��ในิเกณฑ์"ด� เนิ1�องจากการเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�งเป�นิการเลี้��ยงแบบพื้�ฒนิา (intensive) เนิ�นิการจ�ดการเลี้��ยงโดยใชั�อาห้ารเป�นิห้ลี้�ก ค#ณภาพื้นิ(�าจ/งเป�นิเร1�องสู(าค�ญสู(าห้ร�บการเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�ง โดยปกต�แห้ลี้�งนิ(�าที่��จะนิ(าม่าเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�งควรเป�นิแห้ลี้�งนิ(�าที่��ม่�ความ่สูม่บ�รณ" กลี้�าวค1อ จะต�องม่�ปร�ม่าณธิาต#อาห้ารต(�า ห้ร1อกลี้�าวอย�างง�ายๆ ค1อ นิ(�าจะต�องใสูสูะอาด ม่�ค#ณภาพื้ด� การเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�งสูาม่ารถที่(าได�ที่��งในิบ�อขึ้นิาดให้ญ�ที่��ไม่�สูาม่ารถถ�ายนิ(�าได�ห้ม่ด ห้ร1อในิอ�างเก2บนิ(�า แม่�นิ(�า ลี้(าคลี้อง ห้นิอง บ/ง ที่�� ว ไ ป ร ว ม่ ถ/ ง บ ร� เ ว ณ ชั า ย ฝั่6� ง ที่ ะ เ ลี้ เ ป� นิ ต� นิ โ ด ย ม่� ห้ ลี้� ก ใ นิ ก า ร พื้� จ า ร ณ า ถ/ ง ที่(า เ ลี้ ที่�� เ ห้ ม่ า ะ สู ม่ ด� ง นิ��
การถ�ายเที่ของกระแสนิ��า ปกต�การเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�งจะอาศ�ยการถ�ายเที่นิ(�าผ�านิกระชั�ง เพื้1�อพื้�ดพื้าเอานิ(�าด�เขึ้�าม่าแลี้ะไลี้�เอาขึ้องเสู�ยออกไปนิอกกระชั�ง เสูม่1อนิม่�การเปลี้��ยนินิ(�าให้ม่�เพื้1�อให้�นิ(�าม่�ค#ณภาพื้ด�ตลี้อดเวลี้า ด�งนิ��นิบร�เวณที่��เลี้��ยงปลี้าในิกระชั�งจ/งควรม่�กระแสูนิ(�าแลี้ะลี้ม่ เพื้1�อชั�วยให้�การห้ม่#นิเว�ยนิขึ้องนิ(�าภายในิกระชั�งเป�นิไปด�วยด�แต�ต�องไม่�ร#นิแรงนิ�ก โดยเฉพื้าะสู(าห้ร�บการเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�งในิอ�างเก2บนิ(�าห้ร1อบ�อขึ้นิาดให้ญ� กระแสูลี้ม่จะเป�นิป6จจ�ยสู(าค�ญที่��ที่(าให้�เก�ดการห้ม่#นิเว�ยนิขึ้องกระแสูนิ(�าในิกระชั�ง บร�เวณที่��แขึ้วนิกระชั�งจ/งควรเป�นิบร�เวณที่��โลี้�งแจ�ง ห้�างไกลี้จากร�ม่ไม่�
แลี้ะไม่�ควรม่�พื้รรณไม่�นิ(�า เนิ1�องจากต�นิไม่�แลี้ะพื้รรณไม่�นิ(�าม่�กจะบ�งกระแสูลี้ม่ แลี้ะกระแสูนิ(�า ซึ่/�งจะม่�ผลี้ต�อการห้ม่#นิเว�ยนิถ�ายเที่นิ(�าในิกระชั�ง ความลี้�กของแหลี้�งนิ��า แห้ลี้�งนิ(�าควรม่�ความ่ลี้/กพื้อประม่าณ เม่1�อกางกระชั�งแลี้�วระด�บพื้1�นิกระชั�งควรสู�งจากพื้1�นิก�นิบ�อ ห้ร1อพื้1�นินิ(�าไม่�นิ�อยกว�า 50 เซึ่นิต�เม่ตร เพื้1�อให้�นิ(�าถ�ายเที่ได�ด�ตลี้อด ห�างไกลี้จากส��งรบกวนิ บร�เวณที่��ลี้อยกระชั�งควรห้�างจากแห้ลี้�งชั#ม่ชันิ เพื้1�อป>องก�นิการรบกวนิจากการพื้ลี้#กพื้ลี้�านิ ซึ่/�งจะที่(าให้�เก�ดความ่เคร�ยดกระวนิกระวาย ได�ร�บบาดเจ2บจากการว�ายชันิกระชั�งที่(าให้�ปลี้าไม่�ก�นิอาห้ารที่��งห้ม่ดนิ��จะเป�นิอ#ปสูรรคต�อการเจร�ญเต�บโตตาม่ปกต�ขึ้องปลี้าที่��เลี้��ยงห้ร1อเป�นิโรคต�ดเชั1�อจากบาดแผลี้ที่��เก�ดขึ้/�นิได�
ชันิ�ดปลี้าที่��จะเลี้��ยงแลี้ะอ�ตราปลี้�อย ด�งได�กลี้�าวแลี้�วว�าร�ปแบบการเลี้��ยงในิกระชั�งม่�ความ่เห้ม่าะสูม่ต�อการเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้เป�นิอย�างย��ง เนิ1�องจากปลี้านิ�ลี้เป�นิปลี้าที่��เลี้��ยงง�าย ม่�ความ่อดที่นิ ม่�ตลี้าดร�บรอง โดยเฉพื้าะปลี้านิ�ลี้แปลี้งเพื้ศ ซึ่/�งเป�นิปลี้าเพื้ศผ��ลี้�วนิ จะที่(าให้�ได�ผลี้ผลี้�ตสู�งขึ้/�นิกว�าการเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้ปกต� เนิ1�องจากปลี้าเพื้ศผ��ม่�อ�ตราการเจร�ญเต�บโตสู�งกว�าเพื้ศเม่�ย อ�กที่��งจะได�ปลี้าที่��ม่�ขึ้นิาดให้ญ�แลี้ะปลี้าแต�ลี้ะต�วม่�ขึ้นิาดไม่�แตกต�างก�นิม่าก เนิ1�องจากปลี้าที่��เลี้��ยงจะเป�นิร# �นิเด�ยวก�นิซึ่/�งต�างจากการเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้รวม่เพื้ศที่��ม่�การผสูม่พื้�นิธิ#"วางไขึ้� ที่(าให้�ม่�ปลี้าห้ลี้ายร# �นิ แลี้ะม่�จ(านิวนิแนิ�นิบ�อเก�ดการแย�งอาห้าร แลี้ะพื้1�นิที่��ไม่�เพื้�ยงพื้อ สู(าห้ร�บอ�ตราการปลี้�อยนิ��นิขึ้/�นิก�บป6จจ�ยห้ลี้ายประการ เชั�นิ ขึ้นิาดที่��เร��ม่ปลี้�อย ระยะเวลี้าการเลี้��ยง แลี้ะขึ้นิาดที่��ตลี้าดต�องการ
อาหาร การให'อาหาร แลี้ะการจ�ดการระหว�างการเลี้��ยง การเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�งเป�นิร�ปแบบการเลี้��ยงปลี้าแบบพื้�ฒนิา ( intensive ) ห้ร1อ ก/�งพื้�ฒนิา ( semi-
intensive ) เนิ�นิการให้�อาห้ารเพื้1�อเร�งผลี้ผลี้�ตแลี้ะการเจร�ญเต�บโต จ/งควรจะใชั�อาห้ารที่��ม่�ค#ณค�าที่างโปรต�นิค�อนิขึ้�างสู�งแลี้ะเห้ม่าะสูม่ก�บความ่ต�องการขึ้องปลี้าแต�ลี้ะขึ้นิาด ป6จจ�ยที่��สู(าค�ญควรนิ(าม่าประกอบการพื้�จารณาเก��ยวก�บการให้�อาห้ารปลี้าในิกระชั�ง ได�แก� ระด�บโปรต�นิในิอาหาร ปร�ม่าณโปรต�นิที่��เห้ม่าะสูม่สู(าห้ร�บการเจร�ญเต�บโตขึ้องปลี้านิ�ลี้ที่��ม่�อาย#ต�างก�นิแลี้ะแตกต�างก�นิ สู(าห้ร�บลี้�กปลี้าว�ยอ�อนิ (Juvenile) แลี้ะลี้�กปลี้านิ��ว (Fingerling) จะต�องการอาห้ารที่��ม่�ระด�บโปรต�นิประม่าณ 30-40 % แต�ในิปลี้าให้ญ�จะต�องการอาห้ารที่��ม่�โปรต�นิประม่าณ 25-30%
เวลี้าในิการให'อาหาร เนิ1�องจากปลี้าจะก�นิอาห้ารได�ด� เม่1�อม่�ปร�ม่าณออกซึ่�เจนิลี้ะลี้ายในินิ(�าสู�งซึ่/�งจะเป�นิชั�วงเวลี้ากลี้างว�นิ ด�งนิ��นิสู�วนิให้ญ�จ/งควรให้�อาห้ารในิชั�วงเวลี้าด�งกลี้�าว ความถ��ในิการให'อาหาร ปลี้านิ�ลี้เป�นิปลี้าที่��ไม่�ม่�กระเพื้าะอาห้ารจร�ง จ/งสูาม่ารถก�นิอาห้ารได�ที่�ลี้ะนิ�อยแลี้ะม่�การย�อยอาห้ารที่��ค�อนิขึ้�างชั�า การให้�อาห้ารคร��งลี้ะม่ากๆ จะที่(าให้�สู�ญเสู�ยอาห้ารแลี้ะก�อให้�เก�ดสูภาวะนิ(�าเสู�ยได� ด�งนิ��นิ เพื้1�อให้�สูาม่ารถใชั�ประโยชันิ"จากอาห้ารเม่2ดสู�งสู#ดจ/งควรให้� อาห้ารแต�นิ�อย แต�ให้�บ�อยๆ โดยความ่ถ��ที่��เห้ม่าะสูม่ค1อ ปร�ม่าณ 4-5 คร��งต�อว�นิ จะชั�วยเร�งการเจร�ญเต�บโตแลี้ะที่(าให้�ผลี้ตอบแที่นิในิเชั�งเศรษฐศาสูตร"สู�งสู#ด อ�ตราการให'อาหาร ปร�ม่าณอาห้ารที่��ให้�ปลี้าก�นิจะขึ้/�นิอย��ก�บขึ้นิาดขึ้องปลี้าแลี้ะอ#ณห้ภ�ม่�ขึ้องนิ(�า ห้ากอ#ณห้ภ�ม่�ขึ้องนิ(�าสู�งขึ้/�นิ จะที่(าให้�อ�ตราการก�นิอาห้ารขึ้องปลี้าสู�งขึ้/�นิตาม่ไปด�วย อ#ณห้ภ�ม่�นิ(�าที่��เห้ม่าะสูม่ประม่าณ 25-30 องศาเซึ่ลี้เซึ่�ยสู ควรให้�อาห้าร 20 % ขึ้องนิ(�าห้นิ�กปลี้า สู(าห้ร�บปลี้าขึ้นิาดเลี้2กในิปลี้าร# �นิอ�ตราการให้�อาห้ารจะลี้ดลี้งเห้ลี้1อ ประม่าณ 6-8 % แลี้ะสู(าห้ร�บปลี้าขึ้นิาดให้ญ� อ�ตราการให้�อาห้ารจะเห้ลี้1อเพื้�ยงประม่าณ 3-4 %
การจ�ดการระหว�างการเลี้��ยง ควรม่�การตรวจสูอบกระชั�งเพื้1�อซึ่�อม่แซึ่ม่สู�วนิที่��ชั(าร#ดที่#กๆ สู�ปดาห้" รวม่ที่��งสู#�ม่ปลี้าม่าตรวจสูอบนิ(�าห้นิ�กเพื้1�อปร�บปร�ม่าณอาห้ารที่��ให้�ได�อย�างเห้ม่าะสูม่
การเก)บเก��ยวผลี้ผลี้�ต การเก2บเก��ยวผลี้ผลี้�ตเป�นิขึ้�อควรค(านิ/งอ�กประการห้นิ/�งสู(าห้ร�บการจ�ดการการเก2บเก��ยวผลี้ผลี้�ต จากการเ ลี้�� ย ง ใ นิ ก ร ะ ชั� ง ค ว ร ค(า นิ/ ง ถ/ ง ขึ้ นิ า ด ขึ้ อ ง ป ลี้ า แ ลี้ ะ ป ร� ม่ า ณ ที่�� ต ลี้ า ด ต� อ ง ก า ร
การสร'างกระชั�งร+ปร�างแลี้ะขนิาดของกระชั�ง กระชั�งที่��ใชั�เลี้��ยงปลี้านิ�ลี้ม่�ร�ปที่รงต�างๆ เชั�นิ ร�ปสู��เห้ลี้��ยม่จ�ต#ร�สู ร�ปสู��เห้ลี้��ยม่ผ1นิผ�า แลี้ะร�ปกลี้ม่ เป�นิต�นิ ร�ปร�างขึ้องกระชั�งจะม่�ผลี้ต�อการไห้ลี้ผ�านิขึ้องกระแสูนิ(�าที่��ถ�ายเที่เขึ้�าไปในิกระชั�ง เม่1�อเปร�ยบเที่�ยบปร�ม่าณเที่�าๆก�นิ กระชั�งร�ปสู��เห้ลี้��ยม่จ�ต#ร�สูจะม่�พื้1�นิที่��ผ�วที่��ให้�กระแสูนิ(�าไห้ลี้ผ�านิได�ม่ากกว�ากระชั�งร�ปแบบอ1�นิๆ
ขนิาดกระชั�ง ที่��ใชั�เลี้��ยงจะแตกต�างก�นิไป ซึ่/�งขึ้/�นิอย��ก�บความ่ต�องการขึ้องเกษตรกร ขึ้นิาดพื้1�นิที่��ที่��แขึ้วนิกระชั�ง ตลี้อดจนิป6จจ�ยต�างๆ ด�งกลี้�าวขึ้�างต�นิ กระชั�งสู��เห้ลี้��ยม่ ขึ้นิาด 1.2 X 1.2 X 2.5 ห้ร1อ 2 X 2X 2.5 เม่ตร กระชั�งสู��เห้ลี้��ยม่ผ1นิผ�า ขึ้นิาด 4 X 2 X 2.5 เม่ตร
สู(าห้ร�บ ต'นิที่,นิค�าสร'างกระชั�ง ต�นิที่#นิต�อปร�ม่าตรจะลี้ดลี้งเม่1� อขึ้นิาดขึ้องกระชั�งให้ญ�ขึ้/�นิแต�ผลี้ผลี้�ตต�อปร�ม่าตรก2จะลี้ดลี้งด�วย เนิ1�องจากกระชั�งให้ญ�กระแสูนิ(�าไม่�สูาม่ารถห้ม่#นิเว�ยนิได�ที่��วถ/ง ความ่ลี้/กขึ้องกระชั�งสู�วนิให้ญ�ที่��ใชั�จะม่�ความ่ลี้/ก 2.5 เม่ตร เม่1�อลี้อยกระชั�งจะให้�กระชั�งจม่อย��ในินิ(�าเพื้�ยง 2.2 เม่ตร โดยม่�สู�วนิที่��โผลี้�พื้�นินิ(�าประม่าณ 20-
25 เซึ่นิต�เม่ตร ความ่ลี้/กขึ้องกระชั�งม่�ผลี้ต�อการเต�บโตขึ้องปลี้าเชั�นิก�นิ ปกต�ระด�บออกซึ่�เจนิที่��ลี้ะลี้ายในินิ(�าจะสู�งบร�เวณผ�วนิ(�า ที่��ระด�บความ่ลี้/กประม่าณ 2 เม่ตร ปร�ม่าณออกซึ่�เจนิที่��ลี้ะลี้ายในินิ(�าพื้�ยง 50-70 % ขึ้องปร�ม่าณออกซึ่�เจนิที่��ผ�วนิ(�าเที่�านิ��นิ ด�งนิ��นิ การสูร�างกระชั�งไม่�ควรให้�ลี้/กเก�นิไป เนิ1�องจากปลี้าจะห้นิ�ลี้งไปอย��ในิสู�วนิที่��ลี้/กซึ่/�งม่�ปร�ม่าณออกซึ่�เจนิต(�า แลี้ะจะสู�งผลี้ให้�ปลี้าก�นิอาห้ารนิ�อยม่�อ�ตราการเจร�ญเต�บโตต(�า ด�งนิ��นิขึ้นิาดกระชั�งขึ้/�นิอย��ก�บป6จจ�ยเป�นิองค"ประกอบขึ้องการเลี้��ยงซึ่/�งผ��เลี้��ยงต�องต�ดสู�นิใจโดยพื้�จารณาถ/งจ(านิวนิปลี้าที่��ปลี้�อย กระชั�งขึ้นิาดเลี้2กที่��ปลี้�อยห้นิาแนิ�นิ ให้�ผลี้ผลี้�ตต�อปร�ม่าตรสู�ง ด�แลี้จ�ดการง�าย แต�ผลี้ผลี้�ตรวม่อาจจะต(�ากว�ากระชั�งขึ้นิาดให้ญ�ด�งกลี้�าวขึ้�างต�นิ นิอกจากนิ��ที่��บร�เวณผนิ�งกระชั�งด�านิบนิ ควรใชั�ม่#�งเขึ้�ยวขึ้นิาดความ่กว�างประม่าณ 90 เซึ่นิต�เม่ตร ขึ้/งที่�บไว�เพื้1�อป>องก�นิม่�ให้�อาห้ารห้ลี้#ดลี้อดออกนิอกกระชั�งในิระห้ว�างการให้�อาห้าร การแขวนิกระชั�ง ควรแขึ้วนิให้�กระชั�งห้�างก�นิไม่�นิ�อยกว�า 3 เม่ตร เพื้1�อป>องก�นิไม่�ให้�เก�ดม่#ม่อ�บระห้ว�างกระชั�งเป�นิการลี้ดสูภาวะการขึ้าดออกซึ่�เจนิห้ากจ(าเป�นิควรใชั�เคร1�องต�นิ(�าห้ร1อเคร1�องสู�บนิ(�าชั�วยให้�เก�ดการห้ม่#นิเว�ยนิถ�ายเที่นิ(�าภายในิกระชั�งแลี้ะเป�นิการเพื้��ม่ปร�ม่าณออกซึ่�เจนิในินิ(�าอ�กด�วย ขึ้นิาดตาอวนิที่��ใชั�ที่(ากระชั�ง จะต�องเห้ม่าะสูม่ก�บขึ้นิาดปลี้าที่��เลี้��ยงเพื้1�อป>องก�นิไม่�ให้�ปลี้าห้นิ�ลี้อดไปได� อ�กที่��งจะต�องให้�กระแสูนิ(�าไห้ลี้ผ�านิได�สูะดวก แลี้ะป>องก�นิไม่�ให้�ปลี้าขึ้นิาดเลี้2กภายนิอกเขึ้�าม่ารบกวนิแลี้ะแย�งอาห้ารปลี้าในิกระชั�ง ขึ้นิาดตาอวนิที่��ใชั�ไม่�ควรม่�ขึ้นิาดเลี้2กกว�า 1.5 X 1.5 เซึ่นิต�เม่ตร เพื้1�อไม่�ให้�ขึ้�ดขึ้วางการห้ม่#นิเว�ยนิขึ้องนิ(�าผ�านิกระชั�ง กระชั�งควรม่�ฝั่าป?ดซึ่/�งอาจที่(าจากเนิ1�ออวนิชันิ�ดเด�ยวก�บที่��ใชั�กระชั�งห้ร1อว�สูด#ที่��เห้ม่าะสูม่ ที่��งนิ��เพื้1�อป>องก�นิไม่�ให้�นิกม่าก�นิปลี้าที่��เลี้��ยงห้นิ�ออกแลี้ะปลี้าจากภายนิอกกระโดดเขึ้�ากระชั�ง รวม่ที่��งป>องก�นิไม่�ให้�นิกม่าก�นิปลี้าที่��เลี้��ยง
อ�ตราการปลี้�อยปลี้า การเลี้��ยงปลี้าขึ้นิาดตลี้าด ผ��เลี้��ยงควรค(านิ/งถ/งป6จจ�ยต�างๆ ค1อ ขึ้นิาดปลี้าที่��ตลี้าดต�องการแลี้ะระยะเวลี้าที่��ผลี้ผลี้�ตออกสู��ตลี้าดในิเวลี้าที่��เห้ม่าะสูม่แลี้�วจ/งพื้�จารณาย�อนิกลี้�บเพื้1�อห้าขึ้นิาดแลี้ะจ(านิวนิปลี้าที่��จะปลี้�อยลี้งเลี้��ยง
เนิ1�องจากการเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้แปลี้เพื้ศในิกระชั�ง ม่�เป>าห้ม่ายการผลี้�ตเพื้1�อการค�า ซึ่/�งผ��เลี้��ยงควรที่��จะผลี้�ตปลี้าออกม่าให้�ตรงก�บความ่ต�องการขึ้องผ��ซึ่1�อในิระยะเวลี้าที่��เห้ม่าะสูม่แลี้ะม่�ปร�ม่าณเพื้�ยงพื้อ อ�ตราปลี้�อยที่��ก(าห้นิดจะอย��ภายใต�การต�ดสู�นิใจ ซึ่/�งควรค(านิ/งถ/งขึ้�อเที่2จจร�งด�งต�อไปนิ�� ระยะเวลี้าการเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้ในิกระชั�ง การเร�งให้�ผลี้ผลี้�ตออกม่าในิเวลี้าอ�นิรวดเร2ว (ระยะเวลี้าเลี้��ยงสู��นิ ) จะต�องปลี้�อยปลี้าลี้งเลี้��ยงในิอ�ตราไม่�ห้นิาแนิ�นินิ�กแลี้ะใชั�ปลี้าที่��ม่�ขึ้นิาดให้ญ� อ�ตราการปลี้�อยปลี้าขึ้/�นิอย��ก�บขึ้นิาดขึ้องกระชั�ง โดยที่��กระชั�งขึ้นิาดเลี้2กสูาม่ารถปลี้�อยได�ในิอ�ตราค�อนิขึ้�างห้นิาแนิ�นิในิขึ้ณะที่��กระชั�งขึ้นิาดให้ญ�ม่ากอ�ตราการปลี้�อยลี้งเลี้��ยงอาจลี้ดลี้ง 6-8 เที่�า ต�วอย�าง เชั�นิ กระชั�งขึ้นิาด 1-4 ลี้�กบาศก"เม่ตร ปลี้�อยปลี้านิ�ลี้แปลี้งเพื้ศในิอ�ตรา 300-400 ต�วต�อลี้�กบาศก"เม่ตร จะสูาม่ารถผลี้�ตปลี้าให้�ได�ขึ้นิาดปร�ม่าณ 400-500 กร�ม่ แลี้ะห้ากปลี้�อยในิอ�ตรา 200-250 ต�ว ต�อลี้�กบาศก"เม่ตร จะผลี้�ตปลี้าได�ขึ้นิาดประม่าณ 700 กร�ม่ ในิขึ้ณะที่��กระชั�งขึ้นิาด 100 ลี้�กบาศก"เม่ตรปลี้�อยปลี้าในิอ�ตรา 50 ต�วต�อลี้�กบาศก"เม่ตร จะสูาม่ารถผลี้�ตปลี้าได�เพื้�ยงขึ้นิาดเฉลี้��ย 400-500 กร�ม่ เที่�านิ��นิ สู(าห้ร�บขึ้นิาดปลี้าห้ากเลี้��ยงปลี้าขึ้นิาด 5-10 กร�ม่ เลี้��ยงให้�ได�ขึ้นิาด 250-300 กร�ม่ ต�องใชั�เวลี้า 6-8 เด1อนิ แต�ห้ากต�องการปลี้าที่��ม่�ขึ้นิาดให้ญ� จ(าเป�นิต�องปลี้�อยลี้�กปลี้าให้ญ�ขึ้/�นิ ห้ร1อแบ�งการเลี้��ยงออกเป�นิชั�วงๆ ขึ้นิาดปลี้าที่��ตลี้าดต�องการ ถ�าต�องการปลี้าขึ้นิาดให้ญ� ควรปลี้�อยปลี้าลี้งเลี้��ยงในิอ�ตราความ่ห้นิาแนิ�นิต(�า แลี้ะ/ห้ร1อ ย�นิระยะเวลี้าเลี้��ยงให้�นิานิขึ้/�นิ ในิที่างตรงก�นิขึ้�าม่ห้ากตลี้าดม่�ความ่ต�องการปลี้าขึ้นิาดเลี้2ก ผ��เลี้��ยงสูาม่ารถปลี้�อยปลี้าในิอ�ตราสู�ง แลี้ะ/ห้ร1อ ย�นิระยะเวลี้าเลี้��ยงให้�สู� �นิลี้ง การเลี้��ยงปลี้าว�ยอ�อนิเป-นิปลี้าร,�นิแลี้ะการเลี้��ยงปลี้าร,�นิเป-นิปลี้าขนิาดตลี้าด การเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�งควรแบ�งการเลี้��ยงออกเป�นิห้ลี้ายๆชั�วง เพื้1�อความ่สูะดวกในิการจ�ดการด�แลี้ย�นิระยะเวลี้าในิการเลี้��ยงในิแต�ลี้ะชั�วงให้�สู� �นิลี้ง ที่��งนิ��เพื้1�อให้�ได�ร�บผลี้ตอบแที่นิที่��ด�ย��งขึ้/�นิ ซึ่/�งสูาม่ารถแบ�งเป�นิขึ้��นิตอนิต�างๆ ได�แก� 1. การเลี้��ยง/อนิ#บาลี้ลี้�กปลี้าขึ้นิาดเลี้2กเป�นิปลี้าว�ยร# �นิ 2. การเลี้��ยงลี้�กปลี้าว�ยอ�อนิเป�นิปลี้าว�ยร# �นิ 3. การเลี้��ยงปลี้าว�ยร# �นิเป�นิปลี้าขึ้นิาด 100-200 กร�ม่ 4. การเลี้��ยงปลี้าว�ยร# �นิ ห้ร1อ ปลี้าขึ้นิาด 100-200 กร�ม่ เป�นิปลี้าขึ้นิาดตลี้าด การเลี้��ยงปลี้าว�ยอ�อนิเป-นิว�ยร,�นิ การอนิ#บาลี้ลี้�กปลี้าว�ยอ�อนิถ/งขึ้นิาด 50-100 กร�ม่นิ��นิ เป�นิการเลี้��ยงเพื้1�อสู�งต�อไปย�งผ��เลี้��ยงสู�งต�อไปย�งผ��เลี้��ยงปลี้าขึ้นิาดตลี้าด ซึ่/�งอาจจะด(าเนิ�นิการได�ที่��งในิบ�อด�นิ แลี้ะในิกระชั�ง สู(าห้ร�บการเลี้��ยงในิกระชั�งผ��เลี้��ยงควรที่(าการค�ดขึ้นิาดปลี้าที่#ก 4-6 สู�ปดาห้" เพื้1�อค�ดปลี้าที่��แคระแกร2นิออกการเลี้��ยงเร��ม่จากปลี้าขึ้นิาดประม่าณ 1 กร�ม่ สูาม่ารถเลี้��ยงในิกระชั�งขึ้นิาดตา ¼ นิ��ว ด�วยอ�ตราปลี้�อย 3,000 ต�วต�อลี้�กบาศก"เม่ตร ใชั�เวลี้าประม่าณ 7-8 สู�ปดาห้" จะได�ปลี้าขึ้นิาดประม่าณ 10 กร�ม่ เพื้1�อนิ(าไปค�ดแลี้ะเลี้��ยงต�อให้�ได�ปลี้าขึ้นิาด 25-30 กร�ม่ โดยเลี้��ยงในิกระชั�งขึ้นิาดตา ½ นิ��ว ด�วยอ�ตราปลี้�อย 2,500 ต�วต�อลี้�กบาศก"เม่ตร ประม่าณ 5-6 สู�ปดาห้" ก2จะได�ปลี้าขึ้นิาดเลี้2กเฉลี้��ย 25-30 กร�ม่ ตาม่ต�องการ ชั�วงที่�� อนิ#บาลี้ลี้�กปลี้าเลี้2กเป�นิปลี้าว�ยร# �นิควรให้�อาห้ารที่��ม่�ปร�ม่าณโปรต�นิสู�งไม่�นิ�อยกว�า 25 %
การเลี้��ยงปลี้าว�ยร,�นิเป-นิปลี้าขนิาดตลี้าด ห้ลี้�งจากอนิ#บาลี้ลี้�กปลี้าได� 12-14 สู�ปดาห้" ควรค�ดขึ้นิาดเพื้1�อให้�ได�ปลี้าที่��จะนิ(าไปเลี้��ยงต�อม่�ขึ้นิาดสูม่(�าเสูม่อ กลี้�าวค1อ จะได�ปลี้าว�ยร# �นิขึ้นิาดปลี้าประม่าณ 50-60 กร�ม่ ก�อนินิ(าไปเลี้��ยงเป�นิปลี้าขึ้นิาดตลี้าด ควรแบ�งการเลี้��ยงออกเป�นิขึ้��นิตอนิเป�นิการเลี้��ยงปลี้าร# �นิให้�เป�นิปลี้าขึ้นิาด 100 กร�ม่ โดยใชั�อ�ตราปลี้�อยลี้งเลี้��ยงในิกระชั�ง 1,500 ต�วต�อลี้�กบาศก"เม่ตร จะใชั�เวลี้าประม่าณ 5 สู�ปดาห้" ห้ร1อถ�าต�องการนิ(าไปเลี้��ยงเป�นิปลี้าขึ้นิาดตลี้าดเลี้ย ควรปลี้�อยในิอ�ตรา 1,000 ต�วต�อลี้�กบาศก"เม่ตร ใชั�ระยะเวลี้าในิการเลี้��ยงประม่าณ 9-10 สู�ปดาห้" ควรให้�อาห้ารเม่2ดชันิ�ดลี้อยนิ(�าที่��ม่�คาร"โบไฮเดรตเป�นิแห้ลี้�งพื้ลี้�งงานิ แลี้ะม่�โปรต�นิประม่าณ 25 % ในิปร�ม่าณ 5 % ขึ้องนิ(�าห้นิ�กต�วปลี้า ว�นิลี้ะ 3 เวลี้า โดยม่�การปร�บปร�ม่าณอาห้ารที่#ก 15 ว�นิ จะได�ปลี้าขึ้นิาด 300-400 กร�ม่ การเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้แปลี้งเพศในิกระชั�ง โดยแบ�งการเลี้��ยงออกเป�นิชั�วงต�างๆ ด�งกลี้�าวขึ้�างต�นิ ม่�ขึ้�อด� ค1อ ผ��เลี้��ยงสูาม่ารถที่ราบผลี้ผลี้�ตที่��แนิ�นิอนิ ปลี้าที่��ได�ม่�ขึ้นิาดสูม่(�าเสูม่อเห้ม่าะสู(าห้ร�บการผลี้�ตเพื้1�อการค�า สูาม่ารถปร�บขึ้นิาด
ตากระชั�งให้�เห้ม่าะสูม่ก�บขึ้นิาดปลี้าที่��เลี้��ยงได� การเพื้��ม่ขึ้นิาดตากระชั�งจะเป�นิประโยชันิ"ในิด�านิการห้ม่#นิเว�ยนิถ�ายเที่นิ(�าในิกระชั�ง ซึ่/�งจะชั�วยเร�งการเจร�ญเต�บโตขึ้องปลี้าให้�ด�ย��งขึ้/�นิ ขึ้��นิตอนิต�างๆ นิ��ผ��เลี้��ยงสูาม่ารถสู�งต�อก�นิเป�นิลี้�กษณะผ��เลี้��ยงปลี้าขึ้นิาดต�างๆ ซึ่/�งแต�ลี้ะขึ้��นิตอนิใชั�เวลี้าไม่�นิานินิ�ก ที่(าให้�ผ��เลี้��ยงสูาม่ารถม่�รายได�ในิเวลี้าอ�นิรวดเร2ว ม่�อ�ตราเสู��ยงในิการลี้งที่#นิต(�า แลี้ะลี้งที่#นิไม่�ม่ากนิ�ก
ป0ญหาแลี้ะอ,ปสรรคการเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�ง แม่�ว�าการเลี้��ยงปลี้าในิกระชั�งจะม่�ขึ้�อได�เปร�ยบห้ลี้ายประการ แต�ก2ม่�ป6ญห้าอ#ปสูรรคแลี้ะขึ้�อจ(าก�ดขึ้องการเลี้��ยงอย��บ�าง ได�แก� 1. อาจจะม่�การรบกวนิจากปลี้าธิรรม่ชัาต� แลี้ะศ�ตร�ปลี้าในิธิรรม่ชัาต� 2. ปลี้าขึ้นิาดเลี้2กห้ลี้#ดเขึ้�าไปในิกระชั�ง แลี้ะแย�งอาห้ารปลี้าได� 3. การด�แลี้จ�ดการแม่�ว�าจะสูะดวก แต�ต�องเสู�ยเวลี้าแลี้ะแรงงานิม่ากกว�าการเลี้��ยงร�ปแบบอ1�นิ 4. ป6ญห้าการลี้�กขึ้โม่ย ค�อนิขึ้�างง�าย 5. ลี้�กษณะการเลี้��ยงในิกระชั�ง เป�นิร�ปแบบที่��ต�องใชั�อาห้าร เลี้��ยงเป�นิห้ลี้�กซึ่/�งต�องสู��นิเปลี้1องค�าใชั�จ�ายม่ากอาห้ารสู�วนิห้นิ/�งสู�ญเสู�ย โดยลี้อดตากระชั�งออกไปขึ้�างนิอก 6. นิ(�าต�องด�ตลี้อด ถ�าสู��งแวดลี้�อม่ไม่�ด� นิ(�าเสู�ย จะที่(าให้�ปลี้าตายห้ม่ดกระชั�งได� 7. ปลี้าจะเป�นิโรคต�ดต�อก�นิได�ง�าย 8. ถ�าม่�การเลี้��ยงก�นิม่ากๆ ม่�ลี้ปลี้าแลี้ะเศษอาห้ารที่��เห้ลี้1อจะตกไปที่��พื้1�นิเก�ดห้ม่�กห้ม่ม่ ที่(าให้�นิ(�าเนิ�าเสู�ยได� โดยเฉพื้าะที่��นิ(�านิ��งไม่�ม่�นิ(�าถ�ายเที่
การเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้แปลี้งเพศในิกระชั�ง ด�งที่��ได�กลี้�าวไปแลี้�วว�า กระชั�งที่��ใชั�เลี้��ยงอาจที่(าได�ห้ลี้ายขึ้นิาด ที่��งนิ��ขึ้/�นิก�บความ่เห้ม่าะสูม่ขึ้องสูภาพื้แวดลี้�อม่ เชั�นิ ความ่ลี้/กแลี้ะความ่แรงขึ้องกระแสูนิ(�า ตลี้อดจนิขึ้นิาดแลี้ะจ(านิวนิปลี้าที่��ต�องการเลี้��ยง จากการศ/กษาขึ้องกรม่ประม่ง ( สูถานิ�ประม่งนิ(�าจ1ดจ�งห้ว�ดอ#ตรด�ตถ" ) สูาม่ารถกลี้�าวได�ว�า การเลี้��ยงปลี้านิ�ลี้ในิกระชั�งจะให้�ผลี้ผลี้�ตเฉลี้��ยระห้ว�าง 180-212 ก�โลี้กร�ม่/กระชั�ง ( กระชั�งขึ้นิาด 2.0X 2.0X 2.5 ) โดยปลี้�อยปลี้าลี้งเลี้��ยงในิอ�ตราความ่ห้นิาแนิ�นิ 60
ต�ว/ลี้�กบาศก"เม่ตร ห้ร1อเที่�าก�บ 500 ต�ว/กระชั�ง ( ลี้�กปลี้าขึ้นิาด 60 กร�ม่ ) ระยะเวลี้าการเลี้��ยงประม่าณ 63 ว�นิ ก2จะได�ขึ้นิาดตลี้าด ( ต�วลี้ะ 3 ขึ้�ด ) ซึ่/�งห้ากราคาจ(าห้นิ�ายก�โลี้กร�ม่ลี้ะ 40 บาที่ ก2จะที่(า ให้�ม่�รายได�ถ/ง 7,200-8,480
บาที่/กระชั�ง/2 เด1อนิ จากต�นิที่#นิเฉลี้��ยประม่าณ 5,985 บาที่ ค�ดเป�นิก(าไรสู#ที่ธิ� 1,215-2,495 บาที่/กระชั�ง/2 เด1อนิ ที่��งนิ��สูภาพื้การเลี้��ยงจร�งม่�กจะที่(าการเลี้��ยงเป�นิแพื้ แพื้ลี้ะอย�างนิ�อย 4 กระชั�ง ด�งนิ��นิจะที่(าให้�ผ��เลี้��ยงม่�รายได�ระห้ว�าง 2,430-4,990 บาที่/เด1อนิ/4 กระชั�ง ซึ่/�งสูาม่ารถค(�าจ#นิครอบคร�วขึ้นิาดเลี้2กได�อย�างเพื้�ยงพื้อ สู(าห้ร�บรายลี้ะเอ�ยดการเลี้��ยงด�งกลี้�าว กระชั�งที่��ใชั�เลี้��ยงม่�ขึ้นิาด 2.0 X 2.0 X 2.5 เม่ตร ที่(าด�วยอวนิไนิลี้อนิขึ้นิาดชั�องตา 1 นิ��ว แขึ้วนิอย��บนิแพื้ๆ ลี้ะ 3 กระชั�ง โครงที่(าด�วยที่�อเห้ลี้2กขึ้นิาดเสู�นิผ�าศ�นิย"กลี้าง 2 นิ��ว ใชั�ถ�งพื้ลี้าสูต�กเป�นิที่#�นิลี้อย กระชั�งแขึ้วนิลี้อยนิ(�า เป�นิต�นิที่#นิ 5,000 บาที่ต�อแพื้ ( 4 กระชั�ง ) โดยจะม่�อาย#การใชั�งานิ 3 ปA ปลี้�อยปลี้าขึ้นิาดต�วลี้ะประม่าณ 60 กร�ม่ ลี้งเลี้��ยงในิกระชั�ง ในิอ�ตราความ่ห้นิาแนิ�นิ 60 ต�ว/ลี้�กบาศก"เม่ตรห้ร1อกระชั�งลี้ะ 500 ต�ว ให้�อาห้ารเม่2ดสู(าห้ร�บปลี้าก�นิพื้1ชัที่��ม่�ระด�บโปรต�นิร�อยลี้ะ 30 ว�นิลี้ะ 2 คร��ง ให้�ชั�วงเชั�าแลี้ะบ�าย โดยให้�ก�นิจนิอ��ม่ ที่(าการเลี้��ยงโดยใชั�ระยะเวลี้า 63 ว�นิ จะได�ผลี้ด�งตารางแสูดงอ�ตราการเจร�ญเต�บโตด�งนิ�� ต า ร า ง แ สู ด ง อ� ต ร า ก า ร เ จ ร� ญ เ ต� บ โ ต ขึ้ อ ง ป ลี้ า นิ� ลี้ แ ป ลี้ ง เ พื้ ศ ที่�� เ ลี้�� ย ง ใ นิ ก ร ะ ชั� ง
นิ(�าห้นิ�กเพื้��ม่ต�อว�นิ (ค�าเฉลี้��ย) 4.9 – 5.86 กร�ม่ / ต�วอ�ตราการเจร�ญเต�บโตจ(าเพื้าะ 2.82 – 3.05 เปอร"เซึ่2นิต" / ว�นิ อ�ตราการรอดตาย 96.2 – 96.6 เปอร"เซึ่2นิต"อ�ตราการเปลี้��ยนิอาห้ารเป�นิเนิ1�อ 1.21 – 1.42
ปร�ม่าณอาห้ารที่��ใชั� (ต�อกระชั�ง) 211 – 218 กก.
ผลี้ผลี้�ต 180 – 212 กก.
สู�วนิรายลี้ะเอ�ยดต�นิที่#นิการผลี้�ตได�ม่�การนิ(าค�าที่างห้ลี้�กเศรษฐศาสูตร" ได�แก� ค�าเสู�ยโอกาสูการลี้งที่#นิ ค�าแรงงานิ ค�าเสู1� อม่ราคา ม่าค(า นิวณด�วย เพื้1� อให้�ผลี้ที่�� ได�สูะที่�อนิถ/งต�นิที่#นิที่�� เป�นิจร�ง โดยม่�รายลี้ะเอ�ยดด�งตาราง ต า ร า ง แ สู ด ง ร า ย ลี้ ะ เ อ� ย ด ต� นิ ที่# นิ ก า ร เ ลี้�� ย ง ป ลี้ า นิ� ลี้ แ ป ลี้ ง เ พื้ ศ ใ นิ ก ร ะ ชั� ง
รายการ เฉลี้��ย ห้ม่ายเห้ต#
1. ต�นิที่#นิผ�นิแปร
1.1 ค�าพื้�นิธิ#"ปลี้านิ�ลี้เพื้ศผ�� 1,000,000
ต�วลี้ะ 2 บาที่ ขึ้นิาด 50 กร�ม่
1.2 ค�าอาห้ารปลี้า 4,352.40 214.9 ก�โลี้กร�ม่ๆ ลี้ะ 20.25
บาที่ 1.3 ค�าแรงงานิ 292.57 ชั��วโม่งลี้ะ 25.45 บาที่
- เลี้��ยง 63 ว�นิ จ�บปลี้า ที่(าความ่สูะอาดกระชั�ง
1.4 ค�าเสู�ยโอกาสูเง�นิลี้งที่#นิขึ้องต�นิที่#นิ ผ�นิแปร(ค�ดจากอ�ตราดอกเบ��ยเง�นิฝั่ากประจ(าร�อยลี้ะ 4.5 บาที่ / ปA)
44.18
รวม่ต�นิที่#นิผ�นิแปร 5,689.15
2. ต�นิที่#นิคงที่��
2.1 ค�าเสู1�อม่ราคาอ#ปกรณ" 250.00
2.2 ค�าเสู�ยโอกาสูเง�นิลี้งที่#นิคงที่��(ค�ดจากอ�ตราดอกเบ��ยเง�นิฝั่ากประจ(า ร�อยลี้ะ 4.5 บาที่/ปA)
2.25
รวม่ต�นิที่#นิคงที่�� 252.50
รวม่ต�นิที่#นิที่��งห้ม่ด (บาที่) 5,942.00
ผลี้ตอบแที่นิแลี้ะรายได' ภายห้ลี้�งการเลี้��ยง 63 ว�นิ จะได�ผลี้ผลี้�ต 180 – 212 กก. จ(าห้นิ�ายในิราคา 40 บาที่ / กก. จะม่�รายได�อย��ระห้ว�างชั�วง 7,213 – 8,502 บาที่ซึ่/�งเม่1�อนิ(าต�นิที่#นิที่��งห้ม่ดห้�กออกจากรายได� จะม่�ก(าไรสู#ที่ธิ�ระห้ว�าง 1,294 –
2,439 บาที่ / กระชั�ง โดยม่�จ#ดค#�ม่ที่#นิที่�� 31.11 บาที่ โดยม่�รายลี้ะเอ�ยดการลี้งที่#นิ - ผลี้ตอบแที่นิด�งตาราง ต า ร า ง แ สู ด ง ร า ย ไ ด� สู# ที่ ธิ� ผ ลี้ ต อ บ แ ที่ นิ ก า ร ลี้ ง ที่# นิ แ ลี้ ะ จ# ด ค#� ม่ ที่# นิ
( เฉลี้��ย )ระยะเวลี้าการเลี้��ยง (ว�นิ) 63 -
ผลี้ผลี้�ตปลี้า ( ก�โลี้กร�ม่ ) 180 – 212 196
ราคาปลี้านิ�ลี้ ( บาที่ ) 40 -
รายได�จากการขึ้ายปลี้า ( บาที่ )
7,213 – 8,502 7,857.5
ต�นิที่#นิที่��งห้ม่ด ( บาที่ ) 5,918 – 6,062 5,990
รายได�สู#ที่ธิ� ( บาที่ / กระชั�ง ) 1,294 – 2,439 1,866.5
ร า ค า จ# ด ค#� ม่ ที่# นิ ( บ า ที่ / ก�โลี้กร�ม่ )
28.5 – 32.8 30.65
ผลี้ตอบแที่นิต�อต�นิที่#นิ ( ร�อย 21.8 – 40.2 31
ลี้ะ )
ห้ม่ายเห้ต# จากขึ้�อม่�ลี้ที่ดลี้องขึ้องสูถานิ�ประม่งนิ(�าจ1ดจ�งห้ว�ดอ#ตรด�ตถ" จ(านิวนิ 9 กระชั�ง
การลี้�าเลี้�ยงพ�นิธุ์,3ปลี้า ก�อนิการลี้(าเลี้�ยงพื้�นิธิ#"ปลี้าที่��ต�องขึ้นิสู�งระยะไกลี้ ม่�ความ่จ(าเป�นิอย�างย��งที่��จะต�องอดอาห้ารปลี้าที่��ถ�กลี้(าเลี้�ยง 12 – 24 ชั��วโม่ง เพื้1�อให้�อาห้ารที่��อย��ในิระบบที่างเด�นิอาห้ารได�ถ�กขึ้�บถ�ายห้ร1อใชั�ให้�ห้ม่ดก�อนิ ชั�วยลี้ดขึ้องเสู�ยที่��เก�ดขึ้/�นิระห้ว�างการลี้(าเลี้�ยง สู(าห้ร�บการลี้(าเลี้�ยงพื้�นิธิ#"ปลี้าม่�อย��ด�วยก�นิ 2 ว�ธิ� ค1อ การลี้(าเลี้�ยงแบบภาชันิะป?ด แลี้ะแบบภาชันิะเป?ด การลี้�าเลี้�ยงแบบภาชันิะป5ด เป�นิภาชันิะที่��ม่�แพื้ร�ห้ลี้ายในิป6จจ#บ�นิ ภาชันิะป?ดจ(าเป�นิต�องอ�ดออกซึ่�เจนิห้ร1ออากาศใสู�ลี้งไปในิภาชันิะก�อนิป?ด เพื้1�อเป�นิการเพื้��ม่ออกซึ่�เจนิในิภาชันิะลี้(าเลี้�ยง ในิป6จจ#บ�นินิ�ยม่ใชั�ถ#งพื้ลี้าสูต�กเป�นิภาชันิะลี้(าเลี้�ยง เนิ1�องจากราคาถ�กแลี้ะสูะดวก ยกเว�นิการลี้(าเลี้�ยงพื้�นิธิ#"ปลี้าขึ้นิาดให้ญ�จ(าเป�นิต�องใชั�ภาชันิะโลี้ห้ะห้ร1อถ�งชันิ�ดอ1�นิๆ ที่��ม่�ฝั่าป?ด การลี้�าเลี้�ยงแบบภาชันิะเป5ด ภาชันิะที่��ใชั�ในิการลี้(าเลี้�ยงม่�ร�ปร�างลี้�กษณะแตกต�างก�นิตาม่ที่�องถ��นิ ภาชันิะลี้(าเลี้�ยงอาจเป?ดฝั่าห้ร1อป?ดฝั่าแต�ม่�ร�ถ�ายอากาศ เขึ้�า ออก– ในิภาชันิะลี้(าเลี้�ยงได� ภาชันิะด�งกลี้�าวอาจที่(าด�วยโลี้ห้ะพื้ลี้าสูต�กเป�นิตะกร�าไม่�ไผ�สูานิแลี้ะที่าด�วยชั�นิ ถ�งไม่� ฯลี้ฯ การลี้(าเลี้�ยงพื้�นิธิ#"ปลี้าที่��ต�องขึ้นิสู�งจ(านิวนิม่ากในิระยะไกลี้ๆ จ(าเป�นิต�องม่�เคร1�องให้�อากาศห้ร1อออกซึ่�เจนิที่�อโดยตรงไปย�งถ�งลี้(าเลี้�ยง ว�ธิ�การด�งกลี้�าวนิ��เห้ม่าะสูม่สู(าห้ร�บการนิ(าพื้�นิธิ#"ปลี้าขึ้นิาดให้ญ�เพื้1�อไปจ(าห้นิ�ายในิตลี้าดในิลี้�กษณะย�งม่�ชั�ว�ตอย�� ห้ร1อเป�นิพื้�นิธิ#"ปลี้าที่��ผ��ซึ่1�อนิ�ยม่ซึ่1�อปลี้าซึ่/�งจะที่(าให้�ม่�ราคาสู�งขึ้/�นิ แลี้ะผ��ซึ่1�อม่�ความ่นิ�ยม่
เที่คนิ�คที่��ชั�วยให'การลี้�าเลี้�ยงพ�นิธุ์,3ปลี้าม�ประส�ที่ธุ์�ภาพ 1. อ,ณหภ+ม� การควบค#ม่อ#ณห้ภ�ม่�ให้�อย��ในิระด�บค�อนิขึ้�างต(�าแลี้ะคงที่��จะชั�วยให้�อ�ตรารอดตายขึ้องปลี้าสู�งขึ้/�นิ เนิ1�องจากจะชั�วยลี้ดอ�ตราการเผาผลี้าญพื้ลี้�งงานิขึ้องปลี้าขึ้ณะลี้(าเลี้�ยง ด�งนิ��นิชั�วงเวลี้าที่��เห้ม่าะสูม่ในิการลี้(าเลี้�ยงพื้�นิธิ#"ปลี้า ค1อ ตอนิเย2นิ กลี้างค1นิ ห้ร1อตอนิเชั�า ห้ากม่�ความ่จ(าเป�นิต�องลี้(าเลี้�ยงในิเวลี้าอ1�นิ ห้ร1อขึ้ณะอ#ณห้ภ�ม่�สู�ง ต�องห้าที่างลี้ดอ#ณห้ภ�ม่� เชั�นิ ลี้(าเลี้�ยงในิรถยนิต"ที่��ม่�เคร1�องปร�บอากาศ ห้ร1อใชั�นิ(�าแขึ้2งใสู�ในิภาชันิะลี้(าเลี้�ยงเพื้1�อลี้ดอ#ณห้ภ�ม่�ให้�ต(�าลี้ง 2. เกลี้�อแกง การเต�ม่เกลี้1อแกงในินิ(�าที่��ใชั�ลี้(าเลี้�ยง จะชั�วยให้�ปลี้าปร�บต�วค1นิสู��สูภาพื้ปกต�ได�ไม่�ยาก นิอกจากนิ��เกลี้1อย�งที่(าให้�ค�าความ่เป�นิด�าง ( alkalinity ) แลี้ะค�าความ่กระด�าง ( hardness ) สู�งขึ้/�นิ การเปลี้��ยนิค�าความ่เป�นิกรดเป�นิด�าง (pH) จ/งม่�นิ�อยลี้ง จะที่(าให้�อ�ตราการรอดตายสู�งขึ้/�นิ 3. ยาสลี้บ เป�นิสูารเคม่�ชันิ�ดห้นิ/�งที่��ชั�วยในิการลี้ดอ�ตราการเผาผลี้าญพื้ลี้�งงานิระห้ว�างการลี้(าเลี้�ยง ซึ่/�งนิ�ยม่ใชั�ในิปลี้าที่��ม่�ขึ้นิาดให้ญ�ห้ร1อม่�ราคาแพื้ง 4. ยาเหลี้�อง เป�นิสูารเคม่�ที่��สูาม่ารถนิ(าม่าใสู�ในินิ(�าที่��ใชั�ในิการลี้(าเลี้�ยงพื้�นิธิ#"ปลี้า ชั�วยในิการป>องก�นิการต�ดเชั1�อรา แลี้ะเชั1�อแบคที่�เร�ย ในิระห้ว�างการขึ้นิสู�ง 5. นิ��าที่��ใชั'บรรจ,ในิการลี้�าเลี้�ยง เป�นิสู��งที่��สู(าค�ญม่ากสู(าห้ร�บการลี้(าเลี้�ยงพื้�นิธิ#"ปลี้า ควรเป�นินิ(�ากรองแลี้ะสูะอาด ห้ากเป�นิไปได�ควรเป�นินิ(�าที่��ที่��ม่าจากแห้ลี้�งเด�ยวก�บที่��ใชั�ขึ้�งปลี้าก�อนิลี้(าเลี้�ยง
โรคปลี้านิ�ลี้ เนิ1�องจากป6จจ#บ�นิผลี้ผลี้�ตปลี้านิ�ลี้ย�งไม่�เพื้�ยงพื้อก�บความ่ต�องการขึ้องตลี้าด ด�งนิ��นิเกษตรกรสู�วนิให้ญ�จ/งเร�งเพื้��ม่ก(าลี้�งการผลี้�ตต�อห้นิ�วยพื้1�นิที่�� โดยการปลี้�อยปลี้าในิอ�ตราที่��ห้นิาแนิ�นิม่าก ในิกรณ�นิ�� ห้ากฟาร"ม่ใดขึ้าดการจ�ดการที่��ด� จะเป�นิผลี้ให้�สู��งแวดลี้�อม่ในิบ�อไม่�เห้ม่าะสูม่ที่(าให้�ปลี้าเก�ดความ่เคร�ยดเป�นิสูาเห้ต#ให้�เก�ดความ่เคร�ยดเป�นิสูาเห้ต#ให้�เก�ดโรคได�ง�าย ซึ่/�งพื้อจะแบ�งโรคขึ้องปลี้านิ�ลี้ออกตาม่สูาเห้ต#ได�ด�งนิ��
โรคที่��ม�สาเหต,มาจากปรส�ตภายนิอก ปรสู�ตภายนิอกที่��ที่(าอ�นิตรายต�อปลี้านิ�ลี้ห้ลี้ายชันิ�ด โดยปรสู�ตจะเขึ้�าเกาะในิบร�เวณเห้ง1อก ผ�วห้นิ�งแลี้ะคร�บ ที่(าให้�ปลี้าเก�ดความ่ระคายเค1องเก�ดบาดแผลี้ สู�วนิพื้วกที่��เกาะบร�เวณเห้ง1อกจะที่(าให้�ม่�ผลี้ต�อระบบการแลี้กเปลี้��ยนิกDาซึ่ ที่(าให้�ปลี้าเก�ดป6ญห้าขึ้าดออกซึ่�เจนิได� ชันิ�ดปรส�ตภายนิอก ได�แก� 1. โปรโตซั�ว พื้ยาธิ�ในิกลี้#�ม่นิ��จะที่(าลี้ายต�อลี้�กปลี้าม่ากกว�าปลี้าขึ้นิาดให้ญ� ชันิ�ดขึ้องโปรโตซึ่�วที่��พื้บบ�อย ได�แก� เห้2บระฆั�ง Trichodina sp., Ichtyophtirius multifils, Epistylis sp., Scyphidia sp., Apiosoma sp, แ ลี้ ะ Ichtyobodo sp. การร�กษา : ใชั�ฟอร"ม่าลี้�นิ ( formalin ) อ�ตราเขึ้�ม่ขึ้�นิ 5 – 50 ppm 2. ปลี้�งใส ได�แก� Gyrodactylus sp. แลี้ะ Dactylogyrus sp. พื้วกนิ��จะเขึ้�าเกาะบร�เวณเห้ง1อกที่(าให้�เห้ง1อกม่�ผ�วห้นิาขึ้/�นิ ห้ร1อเก�ดอาการบวม่ ที่(าให้�ปลี้าห้ายใจไม่�สูะดวก การร�กษา : เชั�นิเด�ยวก�บโปรโตซึ่�ว
3. คร�สเตเชั�ยนิ ได�แก� Arhulus sp., Ergasilus sp., Lernaea sp. แลี้ะ Lamproglena sp. ปรสู�ตในิกลี้#�ม่นิ�� สู�วนิขึ้องอว�ยวะที่��ม่�ปลี้ายแห้ลี้ม่ฝั่6งเขึ้�าไปในิเนิ1�อปลี้าเพื้1�อชั�วยในิการย/ดเกาะแลี้ะ / ห้ร1อก�นิเซึ่ลี้ลี้" ห้ร1อเลี้1อดขึ้องปลี้าเป�นิอาห้ารซึ่/�งที่(าอ�นิตรายต�อปลี้าอย�างร#นิแรง ที่(าให้�ปลี้าเก�ดแผลี้ขึ้นิาดให้ญ� แลี้ะสู�ญเสู�ยเลี้1อด ถ�าพื้บเป�นิปร�ม่าณม่ากจะที่(าให้�ปลี้าตายอย�างรวดเร2ว ปรสู�ตกลี้#�ม่นิ��ม่�กพื้บในิปลี้านิ�ลี้ที่��เลี้��ยงในิกระชั�งเป�นิสู�วนิให้ญ� การร�กษา : ใชั�ด�พื้เที่อร"เรกซึ่" ( Dipterex ) ในิอ�ตราความ่เขึ้�ม่ขึ้�นิ 0.25 – 0.5 ppm แชั�ตลี้อด
โรคที่��ม�สาเหต,มาจากปรส�ตภายในิ ปรสู�ตกลี้#�ม่นิ��ม่�กพื้บอย��ในิที่างเด�นิอาห้าร แลี้ะไม่�ที่(าอ�นิตรายต�อปลี้าม่ากนิ�ก 1. โปรโตซั�ว ชันิ�ดที่��พื้บในิลี้(าไสู� ได�แก� Eimeria sp. ถ�าม่�เป�นิปร�ม่าณม่ากจะที่(าให้�ปลี้าผอม่ได� สู�วนิอ�กชันิ�ดพื้บในิระบบห้ม่#นิเว�ยนิโลี้ห้�ต ได�แก� Trypanosoma sp. ปรสู�ตชันิ�ดนิ��แม่�จะตรวจพื้บในิระบบเลี้1อดขึ้องปลี้านิ�ลี้แต�ย�งไม่ม่�รายงานิแนิ�ชั�ดว�าที่(าให้�ปลี้านิ�ลี้ปFวยห้ร1อตายได� 2. เ ม ต า ซั� ว ไ ด� แ ก� digentic, trematodes, cestodes, mematodes แ ลี้ ะ acanthocephalan
โรคที่��ม�สาเหต,มาจากแบคที่�เร�ย 1. โรคต�วด�าง เก�ดจาก Flexibacter columnaris พื้บในิปลี้านิ�ลี้ที่��เลี้��ยงนิ(�าจ1ด สู�วนิปลี้านิ�ลี้ที่��เลี้��ยงนิ(�ากร�อยจะเป�นิชันิ�ด F. Maritimus โรคนิ��ม่�กพื้บในิชั�วงที่��อากาศม่�การเปลี้��ยนิแปลี้งกะที่�นิห้�นิ ในิชั�วงอากาศเย2นิ ในิชั�วงฝั่นิตกห้นิ�ก แลี้ะห้ลี้�งจากการขึ้นิย�ายปลี้า ปลี้าที่��พื้บว�าม่�อาการต�วด�างม่�กตายในิเวลี้าอ�นิรวดเร2ว ถ�าไม่�ร�บที่(าการร�กษาที่�นิที่�ปลี้าจะตายห้ม่ดบ�อภายในิ 24-48 ชั��วโม่ง การร�กษา : ใชั�ยาเห้ลี้1อง acrifalvin แชั�ในิอ�ตราความ่เขึ้�ม่ขึ้�นิ 1-3 ppm. ถ�าลี้�กปลี้าที่��อนิ#บาลี้ในิบ�อป�นิ ห้ร1อถ�งไฟเบอร" อาจใชั�ด�างที่�บที่�ม่ในิอ�ตราความ่เขึ้�ม่ขึ้�นิ 2-4 ppm. แชั�ตลี้อด 2. โรคต�ดเชั��อ Aeromonas ปลี้าจะม่�อาการตกเลี้1อดตาม่ต�ว ที่�องบวม่ม่�เลี้1อดปนิ นิ(�าเห้ลี้1องในิชั�องที่�อง ห้ร1อม่�แผลี้ห้ลี้#ม่
การร�กษา : ใชั�ยาปฏิ�ชั�วนิะผสูม่อาห้ารในิอ�ตรา 3-5 กร�ม่ต�ออาห้าร 1 ก�โลี้กร�ม่ ให้�ปลี้าก�นินิานิ 5-7 ว�นิ 3. โรคต�ดเชั��อ Streptococcus ปลี้าม่�อาการตาขึ้#�นิ ตาบอด ห้ร1อตกเลี้1อดภายในิลี้�กตา บางคร��งพื้บว�าใต�คาง ห้ร1อชั�องขึ้�บถ�ายม่�อาการบวม่แดง ม่�นิ(�าเลี้1อดภายในิชั�องที่�อง โรคนิ��จะเป�นิลี้�กษณะขึ้องโรคที่��เร1�อร�งค1อปลี้าจะแสูดงอาการขึ้องโรคชั�าแลี้ะเป�นิระยะเวลี้านิานิกว�าปลี้าจะตาย การร�กษา : ใชั�ยาปฏิ�ชั�วนิะผสูม่อาห้ารในิอ�ตรา 3-5 กร�ม่ต�ออาห้าร 1 ก�โลี้กร�ม่ นิานิ 5-7 ว�นิ
โรคที่��เก�ดจากเชั��อรา ราเป�นิสูาเห้ต#ขึ้องโรค ได�แก� Achlya sp. แลี้ะ Aphanomyces sp. ที่(าให้�ปลี้าเก�ดแผลี้แลี้ะบร�เวณแผลี้จะม่�เสู�นิสู�ขึ้าวคลี้�ายขึ้นิขึ้/�นิฟ�เป�นิกระจ#กปลี้าปFวยจะก�นิอาห้ารนิ�อยลี้ง การร�กษา : ใชั� trifluralin แชั�ในิอ�ตราความ่เขึ้�ม่ขึ้�นิ 0.05-0.1 ppm.
โรคที่��ม�สาเหต,มาจากเชั��อไวร�ส ในิประเที่ศไที่ยย�งไม่�ม่�รายงานิ
การป9องก�นิการเก�ดโรค 1. ระว�งไม่�ให้�ปลี้าเก�ดความ่เคร�ยด โดยการด�แลี้สูภาพื้แวดลี้�อม่ให้�เห้ม่าะสูม่ ไม่�ปลี้�อยปลี้าห้นิาแนิ�นิจนิเก�นิไป ม่�การถ�ายเที่นิ(�า ให้�อาห้ารที่��ม่�ค#ณภาพื้แลี้ะปร�ม่าณที่��เห้ม่าะสูม่ 2. เม่1�อนิ(าปลี้าให้ม่�เขึ้�าม่าในิฟาร"ม่ ควรจะแชั�ฟอร"ม่าลี้�นิในิอ�ตราความ่เขึ้�ม่ขึ้�นิ 25-30 ppm. (สู�วนิในิลี้�านิ)
เพื้1�อก(าจ�ดปรสู�ตที่��อาจต�ดม่าก�บต�วปลี้า 3. เม่1�อม่�การขึ้นิสู�งปลี้า ควรแชั�เกลี้1อในิอ�ตรา 0.1-0.5 % เพื้1�อลี้ดความ่เคร�ยดให้�ก�บปลี้า 4. ซึ่1�อพื้�นิธิ#"ลี้�กปลี้าจากแห้ลี้�งที่��เชั1�อถ1อได�ว�าไม่�เคยม่�การระบาดขึ้องโรคปลี้า 5. ถ�าม่�การนิ(าผ�กตบห้ร1อผ�กบ#�งใสู�ลี้งในิบ�อ ควรจะที่(าความ่สูะอาดรากแลี้ะใบขึ้องผ�กก�อนิ โดยก�อนิแชั�ด�างที่�บที่�ม่เขึ้�ม่ขึ้�นิ 5 ppm. นิานิ 10 นิาที่� จ/งลี้�างนิ(�าสูะอาดก�อนิใสู�ลี้งในิบ�อ เพื้1�อลี้ดสูปอร"ขึ้องเชั1�อราแลี้ะปรสู�ตอาจต�ดม่า