การบรหารจดการเมองและมหานครของไทยรองศาสตราจารยวฒสาร ตนไชย

เลขาธการสถาบนพระปกเกลา

หลกสตรผบรหารระดบสงดานการบรหารงานพฒนาเมอง (มหานคร รนท 4)

วนเสารท 30 พฤษภาคม พ.ศ.2558 เวลา 13.30 – 14.30 น.

ณ หอง Studio R2 ชน 4 โรงแรมเรเนซองส ราชประสงค กรงเทพมหานคร

หวขอการบรรยาย

• อะไรคอเมองพเศษ มหานครในฐานะเมองพเศษ ?

• เมองพเศษในประเทศไทย

• การพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษของไทยยคปจจบน

• ตวอยางเมองพเศษในตางประเทศ

• สรป: เมองแหงอนาคต (Cities of the future)

อะไรคอเมองพเศษ

มหานครในฐานะเมองพเศษ ?

อะไรคอเมองพเศษ

อ านาจหนาทการ

จดท าบรการ

สาธารณะโดยทวไป

(General

Functions)

อ านาจหนาทการ

จดท าบรการ

สาธารณะเฉพาะ

พนท (Special

Functions)

อ านาจหนาทเปนการจดท า

บรการสาธารณะเฉพาะพนท

เปนสงทสะทอนถงความพเศษ

ในการบรหารจดการเมองพเศษ

หรอองคกรปกครองสวนทองถน

รปแบบพเศษ

ฟงกชนทหลากหลายของเมองพเศษ

(Multi-Function)

เมองทอย

อาศย

เมอง

เศรษฐกจ

เมอง

การศกษา

เมอง

เกษตร

เมอง

ทองเทยว

เมอง

สขภาพ

เมอง

มรดกโลก

เมอง

คมนาคม

ประเดนการพจารณาถงเมองพเศษ: หลกการ 3E ของ AmericanPlanning Association (APA)

การเจรญเตบโตทาง

เศรษฐกจ

(Economy)

การสรางความ

เทาเทยมทาง

สงคม (Equity)

การสงวนรกษา

ไวซง

สภาพแวดลอม

ทางธรรมชาต

(Environment)

ภารกจหลกของเมอง

• ภารกจดานวางแผนและการจดการ

(Planning and Management)

• ฝายบรหารเมองและหนวยงานของ

เมอง / โยธาธการและผงเมอง

• ภารกจดานโครงสรางพนฐาน

(Infrastructure)

• การขนสง / พลงงานและประปา

• ภารกจดานมนษย (Human)

• การศกษา / การสาธารณสข /

สวสดการสงคม / ความปลอดภย

มตการพจารณาเมอง

มตการเตบโต

มตความ

เปลยนแปลง

มตความเสอม

- การขยายตวของประชากร

- การขยายตวของเมอง จากชนบทสเมอง

- ความทนสมยของเมอง

- การเปลยนแปลงเปนทงเชงบวกและเชงลบ

- การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม

- การรบมอและเปนผน าการเปลยนแปลง

- ความเสอมของวฒนธรรมดงเดม

- ความเสอมทางทรพยากรและสงแวดลอม

- ความเสอมของชมชน

มหานครและเมองพเศษในประเทศไทย

มหานครของไทยในปจจบน ?

• รายชอจงหวดตามจ านวนประชากร ประชากรมาก / แนวโนมการเปนมหานคร ?

กรงเทพมหานคร

(5,692,284 คน)นครราชสมา (2,620,517 คน) อบลราชธาน (1,844,669 คน)

ขอนแกน (1,790,049 คน) เชยงใหม (1,678,284 คน) บรรมย (1,579,248 คน)

ตองการรปแบบการบรหารจด

การเมองรปแบบพเศษทมความ

คลองตวสง จดการปญหานคร

หลวงไดด

เปนศนยรวมความ

เจรญและการบรหาร

การปกครอง

1 พนททเปนเมองหลวงของประเทศ

3 พนททองเทยว

ตองมการจดต งองคกร

บรหารจดการรปแบบพเศษ

ดแล

มศกยภาพดานการทองเทยว

มความตองการบรการ

สาธารณะขนพนฐานตางจากท

อน

2 พนทชายแดน

มศกยภาพดานการทองเทยว มความตองการบรการสาธารณะขนพนฐานตางจากทอน

ตองมการบรหารจดการพเศษท

สามารถตดสนใจไดทนเมอเกด

วกฤตการณบางอยาง

มศกยภาพการคาชายแดน

เปนพนทเสยงปญหาความ

มนคง

การจดรปแบบ

องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษของไทย

รปแบบองคกรบรหารจดการในพนทพเศษในประเทศไทย

กลมเมองชายแดน กลมเมองทองเทยวกลมเมองอตสาหกรรม

และโลจสตกส

เขตเศรษฐกจชายแดน จ.ตาก

เขตเศรษฐกจชายแดน จ.เชยงราย

เขตเศรษฐกจชายแดนสะเดา จ.สงขลา

พนทโดยรอบทา

อากาศยานสวรรณภม

พนทเทศบาล

ต าบลแหลมฉบง

เกาะภเกต – อปท.รปแบบพเศษ

เกาะสมย – อปท.รปแบบพเศษ

เกาะชาง - ต งองคการบรหารการพฒนา

พเศษเพอการทองเทยวอยางย งยน(อพท.)

องคกรบรหารจดการในพนทพเศษในประเทศไทย

กลมเมองชายแดน แมสอด (ตาก)

กลมเมองทองเทยวเชง

ธรรมชาต

ภเกต หวหน-

ชะอ า

กลมเมองทองเทยว

สนทนาการพทยา

กลมเมองประวตศาสตร

และวฒนธรรมสโขทย อยธยา

กลมเมองอตฯและ

โลจสตกส

แหลมฉบง

มาบตาพด

กลมเมองเศรษฐกจใน

ภมภาค

ใหพจารณา

จากสภาพ

ความเปนเมอง

พนทพเศษทควรศกษาน ารองในแตละกลมเมองพนทพเศษทควรเรงพฒนาใหเปนฐานเศรษฐกจ

รปแบบการจดต งองคกรบรหารจดการรปแบบพเศษในไทย –

พนททองเทยว

• มการศกษาความเปนไปไดในการจดรปแบบ

การปกครองทองถนรปแบบพเศษแบบ กทม.

และพทยา

เกาะภเกต

• มแนวคดน ารปแบบ อปท. รปแบบพเศษมาใช

2 รปแบบ คอ จดตง “เมองสมย” และจดตง

“องคการมหาชน”

เกาะสมย

• ปจจบนองคกรรปแบบพเศษ “องคการบรหาร

การพฒนาพเศษเพอการทองเทยวอยางย งยน

(อพท.) ซงมสถานภาพเปน “องคการมหาชน”

เกาะชาง

เกาะภเกต

เกาะสมย

เกาะชาง

รปแบบการจดต งองคกรบรหารจดการรปแบบพเศษในไทย

พนทเศรษฐกจของประเทศ

• มแนวคดการจดตง “บรรษทพฒนาศนยกลางการ

บนสวรรณภม” ซงตองจดท ารางกฏหมายเพอ

จดตงบรรษทเพอการพฒนาพนทเปนการเฉพาะ

พรอมก าหนดก าหนดอ านาจหนาทและแนวทาง

ด าเนนการ

พนทโดยรอบทาอากาศยานสวรรณภม

• มแนวคดยกระดบ อปท. จากเทศบาลต าบลเปน

“เมองแหลมฉบง” ซงตองตราเปน พรบ. และผล

การศกษายงไมชดเจนวาจะเหมาะกบสภาพพนท

หรอไม

พนทเทศบาลต าบลแหลมฉบงแหลมฉบง

พนทโดยรอบ

ทาอากาศยานสวรรณภม

รปแบบการจดต งองคกรบรหารจดการรปแบบพเศษในไทย

พนทชายแดนมแนวคดการจดต ง “เขตเศรษฐกจพเศษ”

• มต ครม. 19 ตค.47 เหนชอบหลกการก าหนดให

เทศบาลเมองแมสอดและ อปท.ใกลเคยงเปนเขต

เศรษฐกจพเศษ

เขตเศรษฐกจชายแดน จ.ตาก

• การศกษาเสนอ อ.แมสาย/เชยงแสน/เชยงของ &ใหตรา

พรบ. แตการเปลยนแปลงทางการเมองท าใหการจดต งม

ปญหาทางปฏบต

เขตเศรษฐกจชายแดน จ.เชยงราย

• มการศกษาศกยภาพ อ.สะเดา จ.สงขลา และเมองบกต

กายฮตม ของมาเลเซย โดยอาศยความเชอมโยงภายใต

กรอบ IMT-GT และ JDS ปจจบนอยระหวาง

การศกษาระยะ 2 เพอจดท าแผนปฏบตการรวมกน

เขตเศรษฐกจชายแดนสะเดา จ.สงขลา

สะเดา

แมสอด

แมสาย/เชยงแสน

/เชยงของ

แมสอด

กรงเทพมหานคร: องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษของไทย

โครงสรางการปกครองทองถนในกรงเทพมหานครและปรมณฑล

• โครงสรางองคกรปกครองสวนทองถน

รปแบบพเศษของกรงเทพมหานคร

• โครงสรางองคกรปกครองสวนทองถน

ในจงหวดปรมณฑล (อบจ. + อบต. +

เทศบาล)

• แตท าไมกทม. และอปท. ในปรมณฑล

ไมมการจดท าบรการสาธารณรวมกน ?

ประกาศคณะกรรมการการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

เรอง การท าความตกลงรวมมอกนจดท าบรการสาธารณะขององคกรปกครองสวน

ทองถน 28 พฤษภาคม 2558

• ขอ ๒ การท าความตกลงรวมมอกนในการจดท าบรการสาธารณะขององคกรปกครองสวนทองถนต งแต

สองแหงขนไป ซงอาจเปนองคกรปกครองสวนทองถนในเขตจงหวดเดยวกนหรออาจขามเขตจงหวดได

หากเปนพนทตดตอกน และประชาชนในพนทนนไดรบประโยชนจากการจดท าบรการสาธารณะนน

โดยตรงโดยเปนไปตามหลกเกณฑ ดงตอไปน

• (๑) เปนอ านาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนตามกฎหมายวาดวยการก าหนดแผนและข นตอนการกระจายอ านาจ

ใหแกองคกรปกครองสวนทองถน หรอกฎหมายวาดวยการจดตงองคกรปกครองสวนทองถน หรอเปนภารกจทไดรบการ

ถายโอนตามแผนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

• (๒) เปนภารกจหรอโครงการทเกนกวาศกยภาพหรอไมคมคาทองคกรปกครองสวนทองถนจะด าเนนการเอง หรอเปน

ภารกจหรอโครงการทองคกรปกครองสวนทองถนรวมมอกนเพอเกดประโยชนแกประชาชนในทองถน

• ในการจดท าบนทกขอตกลงตามวรรคหนง ใหองคกรปกครองสวนทองถนประชมปรกษาหารอรวมกนโดยจดท า

บนทกขอตกลงเปนหนงสอ และน าเสนอสภาทองถนของแตละแหงพจารณาใหความเหนชอบโดยปฏบตตาม

กฎหมายจดต งองคกรปกครองสวนทองถนน น ท งน ใหรายงานและจดสงส าเนาบนทกขอตกลงใหผก ากบดแล

องคกรปกครองสวนทองถนทราบดวย

ปญหาในการจดบรการสาธารณะรวมของกรงเทพมหานครและอปท. อน

• ทองถนไทยมปญหาในการจดบรการสาธารณะรวมกบผอนของทองถน

• ปญหาความขดกนของกฎหมาย

• เทศบาลและอบจ. กฎหมายไมอนญาตใหท ากจการรวมกบกทม.

• พรบ. เทศบาลฯ มาตรา 58 และ 59 เทศบาลตงแตสองแหงขนไปสามารถตงสหการได ท าให

เทศบาลไมสามารถท าสหการรววมกบอปท. รปแบบอนได

• พรบ. องคการบรหารสวนจงหวดฯ มาตรา 45 (8) อบจ. สามารถจดท ากจการทเปนอ านาจหนาท

ของราชการสวนทองถนอนทอยในเขตองคการบรหารสวนจงหวด ท าใหอบจ. ไมสามารถท า

กจการรวมกบอปท. นอกจงหวด เชน กทม. ไมสามารถท างานรวมกบอบจ. ได

• แตกทม. กฎหมายอนญาตใหท ากจการรวมกบอปท. อนได

• มาตรา 95 ก าหนดใหกรงเทพมหานครสามารถจดตงองคกรในรปของสหการทมฐานะเปนนต

บคคลรวมกบสวนราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถนอนได

ปญหาในการแขงขนกบเอกชน

• รฐธรรมนญพ.ศ. 2540 มาตรา 87 และรฐธรรมนญพ.ศ. 2550 มาตรา 84

• “รฐตองสนบสนนระบบเศรษฐกจแบบเสรโดยอาศยกลไกตลาด ก ากบดแลใหมการแขงขนอยางเปนธรรม คมครองผบรโภค และปองกนการผกขาดตดตอนทงทางตรง

และทางออม รวมทงยกเลกและละเวนการตรากฎหมายและกฎเกณฑทควบคมธรกจท

ไมสอดคลองกบความจ าเปนทางเศรษฐกจ และตองไมประกอบกจการแขงขนกบเอกชน

เวนแตมความจ าเปนเพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ รกษาผลประโยชน

สวนรวม หรอการจดใหมการสาธารณปโภค”

• ปญหา: มาตรานถกตความใหอปท. ไมสามารถจดบรการสาธารณะใดทมเอกชน

ด าเนนการอย เชน

• การจดสรรทดนและการสรางบานขายของเทศบาลเมองพระพทธบาท ในบนทกส านกงาน

คณะกรรมการกฤษฎกาเลขเสรจท 156/2550

ทศทางการจดบรการสาธารณะรวมกนของกรงเทพมหานครและปรมณฑล

• รางรธน. มาตรา 211 ”ใหมรปแบบองคกรบรหารทองถน ท

หลากหลาย เหมาะสมกบการบรหารจดการตามภมสงคมแตละพนท

รวมทงตองกระจายอ านาจหนาทและความรบผดชอบ ะ“

การจดต งหนวยงานอปท. ทมหนาท

จดบรการสาธารณะเปนการเฉพาะ

(Single Purpose Body)

• บรษทจ ากดทอปท. หลายแหงถอหนรวมกนและ

บรหารงานรวมกน

การจดต งกจการพาณชย (Local

Public Enterprise)

• เปนหนวยงานของทองถนทด าเนนงานเปนอสระและ

คลองตวคลายกบองคการมหาชนของรฐ

การจดต งองคการมหาชนทองถน

(Local Public Organization)

• กจการเพอสงคม (Social Enterpsise) เชน สหกรณ มลนธ

• การด าเนนงานโดยชมชน (Community)

• การด าเนนงานโดยเอกชน (Privatization)

การเปดโอกาสใหชมชนหรอเอกชน

เขามารวมจดบรการสาธารณะ

• การแกไขกม. ใหสหการเกดขนจรงไดในทางปฏบตการจดต งสหการ

สรป: เมองแหงอนาคต (Cities of the future)

แนวคดเมองแหงอนาคต

(Cities of the future)

• “Vision into Reality” เปนสงส าคญทสด

Making it happen: A roadmap for cities and local public services to achieve outcomes โดย PricewaterhouseCoopers (PwC)

ตองมวสยทศนและแผนยทธศาสตร

การมวสยทศนทดจ าเปนตอการสรางความทะเยอทะยานและอยบนความเปนจรง

การสรางและวางแผนวสยทศนควรมาจากหลายภาคสวน

การมวธคดแบบองครวมจ าเปนตอการวางแผนเพอน าไปสการด าเนนงานตามกลยทธ

ตองเจาะลกและจดล าดบความส าคญตอวธคดท งหมดเพอเตรยมพฒนาแนวทางส าหรบอนาคต

ทองถนไทยและเมองพเศษ• “Vision into Reality” เปนสงส าคญทสดจ าเปนตองม

วสยทศนและแผนยทธศาสตร

Making it happen: A roadmap for cities and local public services to achieve outcomes โดย PricewaterhouseCoopers (PwC)

กระบวนทศนเพอสรางเมองแหงอนาคต

(Cities of the future)

นโยบายการจดการทน

เศรษฐกจทองถนทย งยน

(Sustainable Local Economy)

การบรหารจดการขดความสามารถ

วสยทศน

ภาวะผน า แบรนดของเมองการจดล าดบความ

ส าตญ

ปญญาทางสงคม การคลงของเมอง

โครงการและ

แผนงาน

ผลการปฏบตงาน

และความเสยงประชาชนทรพยสนพนธมตร

ทนทางสงแวดลอม วฒนธรรมและการ

พกผอนหยอนใจการมสวนรวมและ

ทนทางการเมองทนทาง ICT

ทนทางสงคม

ทนทางปญญา

ทนทาง

สาธารณปโภค

เมองแหงอนาคต / เมองแหงโอกาส

A City of the Future, A City of Opportunity

การด าเนนงานและการ

จดการผลการปฏบตงาน

ความทะเยอทะยานทางยทธศาสตร

KEY SUCCESS ส าหรบเมองแหงอนาคต

• แมวาเมองใดทยงไมมการก าหนดวสยทศนอยาง

ชดเจน แตกตองตระหนกถงความตองการของคน

สวนมากในการพฒนา

ตองสรางวสยทศนทชดเจน

(Clear Vision)

• เพอใหทรพยากรของเมองทกประเภทถกจดการเพอใหบรรล

ตามวสยทศนของเมอง

• การพฒนาศกยภาพจากภายในท าไดหลายรปแบบเชน การ

ฟนฟ brand ของเมอง / การเรยนรจากเมองอน ๆ /

การพฒนาภาวะผน าของเมอง

ตองมการพฒนาศกยภาพจาก

ภายในทหลากหลาย

(multiple internal

capacities)

KEY SUCCESS ส าหรบเมองแหงอนาคต

• ตองมแนวทางในการสราง รกษา และพฒนา

ความรวมมอและพนธมตรรวมกบประชาชน

ภาคเอกชน ภาควชาการ และองคกรพฒนา

เอกชน (NGOs)

• เพอชวยวางแผน ก าหนด และปฏบตใหวสยทศน

นนบรรลเปาหมาย

ทองถนตองสรางความรวมมอกบ

หลายภาคสวน (partner

collaboratively)

• การท าใหศกยภาพภายในของเมองเกดขนจรง

ในทางปฏบตไดตออาศยความเปนผน า ท งความ

เปนผน าของบคลากรของเมอง และการก าหนดวา

“เมองควรเปนผน าในดานใด”

การสรางความเปนผน า

(Leadership)

KEY SUCCESS ส าหรบเมองแหงอนาคต

• ทรพยากรทางการเงน (Financing)

• การลดขนตอนการท างานทยงยาก การสรางใหเปน

มาตรฐานเดยวกน และการปรบปรงใหคลองตว

(Simplifying, Standardizing and Streamlining)

• การปฏบตตามแผน (Implementation

planning)

• การจดการความเสยงอยางครอบคลม

(Comprehensive risk management)

• การจายคาตอบแทนตามผลลพธ (payment

by results/outcome)

ตองมทรพยากรทเพรยบพรอม

ส าหรบการพฒนาศกยภาพจาก

ภายใน (multiple

internal capacities)

Q & A