บทท ๓ ผทรงสทธตามกฎหมาย

ผทรงสทธถอเปนประธานแหงสทธตามกฎหมายในฐานะผมสทธและใชสทธตามกฎหมาย ซงสามารถ

แบงเปน ๒ ประเภท ไดแก

(๑) บคคลธรรมดา

(๒) นตบคคล

๓.๑ บคคลธรรมดา

๓.๑.๑ สภาพบคคล

กฎหมายไดก าหนดหลกเกณฑในการพจารณาถงการเรมตนสภาพบคคล (การเกด) และการ

สนสดสภาพบคคล (การตาย) ของบคคลธรรมดาไวในมาตรา ๑๕ “สภาพบคคลยอมเรมแตเมอคลอดแลวอย

รอดเปนทารก และสนสดลงเมอตาย” ซงการก าหนดหลกเกณฑในเรองดงกลาวนน เพอเปนการรบรองสทธ

และความสามารถในการมสทธตาง ๆ ของบคคลทกคนเมอเรมตนมสภาพบคคลดงกลาว

ความสามารถในการมสทธของบคคลไดรบการรบรองไมเฉพาะจากประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยเทานน รฐธรรมนญยงไดมการก าหนดรบรองสทธไว แมวาจะไมไดบญญตชดเจนตรง ๆ วา “บคคลทกคน

มสทธตามกฎหมาย” แตรฐธรรมนญไดบญญตรบรองสทธของบคคลทกคนใหมสทธเทาเทยมกน “บคคลยอมเสมอ

กนในกฎหมายและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน” นยแหงมาตราดงกลาวพจารณาไดวา บคคลทก

คนมสทธเทาเทยมกนในทางกฎหมาย และมบญญตวา “การจ ากดสทธและเสรภาพของบคคลทรฐธรรมนญรบรอง

ไวจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเฉพาะเพอการทรฐธรรมนญนก าหนดไวและ

เทาท จ าเปนเทานน และจะกระทบกระเทอนสาระส าคญแหงสทธและเสรภาพนนมได ” จากบทบญญตแหง

รฐธรรมนญเมอพจารณาตามลายลกษณอกษรประกอบกบเจตนารมณท มงคมครองสทธและเสรภาพของบคคล

(มนษย) ตามหลกสทธมนษยชนแลว ยอมพจารณาไดวา “บคคลทกคนเมอเกดขนมาเปนมนษยตามกฎหมายยอม

ไดรบสทธตาง ๆ เสมอกน” การท บคคลมสทธนน จงเปนใหมความสามารถตามมา กลาวคอ ความสามารถในสทธ

ตาง ๆ เหลานน ขอใหทานสงเกต ค าท ผเขยนขดเสนใต “มนษยตามกฎหมาย” หมายความวา บคคล (มนษย) ทม

สภาพบคคลตามท กฎหมายก าหนดหลกเกณฑเทานน ท เปนเชนนเพราะนวตกรรมทางวทยาศาสตรปจจบน

สามารถสรางมนษยดวยวธการอนนอกจากธรรมชาตได คอ การโคลนนง ซงมนษยท เกดจากกรรมวธทาง

วทยาศาสตรนยอมไมมความสามารถในการมสทธตาง ๆ ตามทกฎหมายรบรอง ซงยงเปนขอขดแยงท มอาจหาขอ

ยตตรงกนไดวา แลวมนษยวทยาศาสตรนน ไมมสภาพเปนมนษยใชหรอไม เพราะโดยความเปนจรงแลว กไมม

ความแตกตางอะไรกบมนษยโดยธรรมชาตเลย ดวยเหตนเอง แมวากฎหมายจะไมรบรองใหมสภาพบคคลอนจะ

ยงใหเกดสทธตาง ๆ ใหแกมนษยทางวทยาศาสตร แตทวาในเช งศลธรรมและหลกสทธมนษยชนยอมใหความ

คมครองวามคณสมบตเปนมนษยซงท าใหมนษยทางวทยาศาสตรนมศกดศรความเปนมนษย (Human Dignity)

เชนเดยวกบมนษยโดยธรรมชาต แตถงกระนนกยงถกถยงกนอยวา เมอมศกดศรความเปนมนษยแลว จะรบรอง

ใหมสทธและหนาท เหมอนกบมนษยโดยธรรมชาตหรอไม

ฝายแรก เหนวา ควรใหมนษยทางวทยาศาสตรมสทธและหนาท เชนเดยวกบมนษยโดยธรรมชาต

โดยใหเหตผลวามนษยไมวามทมาจากทใดหรอกรรมวธใดกมความหมายเปนมนษย

ฝายทสอง เหนวา ไมควรใหมนษยทางวทยาศาสตรมสทธและหนาท เชนเดยวกบมนษยโดย

ธรรมชาต เนองจาก กฎหมายก าหนดเรองสภาพบคคลไววา “คลอดและอยรอดเปนทารก” “คลอด” ยอมรบวา

ตองเปนการคลอดโดยธรรมชาตเทานน นอกจากนมเหตผลเรองส าคญทวา หากยอมรบใหมนษยทางวทยาศาสตร

มสทธและหนาท เทากบเปนการสนบสนนใหมการท าการโคลนนงมนษยในโลก ซงจะท าใหเกดปญหาทางดาน

ศลธรรมของมนษยตามมาภายหลงได

แตการทกฎหมายยอมรบใหมนษยทางวทยาศาสตรนมศกดศรความเปนมนษยนน เนองดวย

ตองการคมครองมใหถกเอารดเอาเปรยบหรอถกมนษยโดยธรรมชาตแสวงหาประโยชนในชวต รางกาย เสรภาพ

อนามย และ/หรออนใดทมลกษณะไมพงกระท าตอมนษยดวยกน

ซงความเหนของฝายทสองไดรบการสนบสนนมากในเวลาน และประเทศไทยกยดตามแนวทางน

มาตลอด จงสรปไดวา บคคลธรรมดาทกฎหมายบญญตรบรองเรองความสามารถในการมสทธและหนาทตองเปน

บคคลทมสภาพบคคลตามมาตรา ๑๕ เทานน

นอกจากน บคคลเทานนทกฎหมายบญญตรบรองใหมความสามารถในการมสทธและหนาท

สตวและ/หรอสงของอนใดทกฎหมายเรยกวา ทรพยหรอทรพยสนยอมไมมความสามารถในกา รเปนผทรงสทธ

ตาง ๆ ได เชน คณปวย ๙๐ ปยกทรพยสมบตท งหมดทตนมอยโดยท าเปนพนยกรรมยกทรพยสนใหแกสนข เพราะ

ลกหลานไมมาดแล จะเหนไดวา พนยกรรรมนนเสยเปลาไปเพราะกฎหมายไมรบรองใหสนขมสทธตาง ๆ (ในทาง

กฎหมายพจารณาเปนเพยงทรพยเทานน) เปนตน

เพราะฉะนน ขอใหทานพงระลกไวเสมอวา เมอมสภาพบคคลแลว บคคลทกคนยอมสามารถม

สทธอยางเทาเทยมกน

มบางกรณท กฎหมายก าหนดเงอนไขดานอายใหบคคลจะมสทธได ตอเมอมอายครบตามท

กฎหมายก าหนด หรอกฎหมายจ ากดความสามารถมสทธแกบคคลบางจ าพวก

สทธตาง ๆ บคคลจะมตอเมอเขาเงอนไขเรองอายตามกฎหมาย เชน มาตรา ๑๔๔๘ “การ

สมรสจะท าไดตอเมอชายและหญงมอายสบเจดปบรบรณแลว” หรอ มสทธในการท าพนยกรรมตอเมออายสบหาป

บรบรณ หรอ ผรบบตรบญธรรมตองมอายไมต ากวาย สบหาป และตองมอายแกกวาผท จะเปนบตรบญธรรมอยาง

นอยสบหาป

กฎหมายจ ากดความสามารถมสทธแกบคคลบางจ าพวก เชน เมอผใชอ านาจปกครองถกศาลสง

ถอดถอนอ านาจปกครอง ความสามารถมสทธเหนอบตร ยอมสนสดลง

๓.๑.๒ ความสามารถของบคคล

ในเรองความสามารถของบคคลธรรมดานน อาจกลาวไดวา ความสามารถของบคคล หรอ

capacity หมายถง สภาพการณท บคคลจะพงมสทธและหนาทหรอใชอ านาจแหงสทธทมอยได กลาวคอ เมอม

สภาพบคคลความสามารถของบคคลกจะเกดมขนทนทโดยอตโนมตอนเปนผลมาจากการทกฎหมายบญญต

รบรองสทธไว และในประเดนเรองความสามารถของบคคลตองไมลมวา บคคลตามกฎหมายนนไดแก บคคล

ธรรมดาและนตบคคล ดงนน บคคลธรรมดาและนตบคคลเมอเรมตนมสภาพบคคล ความสามารถในการมสทธ

ตาง ๆ ยอมเกดขน และจากการททานไดศกษามาแลวจะพบวา สทธตาง ๆ ของบคคลธรรมดากบนตบคคลตาม

กฎหมายบญญตไวในมาตรา ๖๗ บญญตวา

“ภายใตบงคบมาตรา ๖๖ นตบคคลยอมมสทธและหนาท เชนเดยวกบบคคลธรรมดา เวนแตสทธ

และหนาท ซงโดยสภาพจะพงมพงไดเฉพาะแกบคคลธรรมดาเทานน”

ซงมขอพจารณาอยวา แมกฎหมายจะรบรองใหบคคลสามารถมสทธไดตามกฎหมายตาม ๓.๑

แตทวาประเดนปญหาเรองการใชสทธ (Usage) ตามกฎหมายไดถกบญญตใหบคคลยอมสามารถใชสทธแตกตาง

กน กลาวคอ มบคคลบางประเภทถกจ ากดในการใชสทธ กลาวคอ กฎหมายบญญตไมใหบคคลบา งกลมบาง

จ าพวกสามารถใชสทธไดเตมทหรอถกจ ากดไมใหใชสทธตามกฎหมายได และไมเปนการขดตอรฐธรรมนญมาตรา

๒๙ และมาตรา ๓๐ เนองจากการจ ากดการใชสทธดงกลาวตงอยบนรากฐานหรอท เรยกวา “คณธรรมทาง

กฎหมาย” ในการคมครองบคคลบางประเภทหรอบางจ าพวกเหลานนไมใหถกเอารดเอาเปรยบในสงคม เนองจาก

บคคลบางประเภทดงกลาวมขอจ ากดหรอขอเสยเปรยบโดยสภาพซงอาจเกดจากสาเหตตาง ๆ ดงตอไปน

๑. วยวฒ

๒. สตสมปชญญะ

๓. พฤตกรรม

ดงนน สรปไดวา เหตแหงความไมสามารถในการใชสทธ อาจเปนเหตใหญ ๒ ประการไดแก

๑. เหตเนองจากสภาพโดยธรรมชาต

กลาวคอ สภาพโดยธรรมชาตของบคคลนนยงขาดสภาพในอนจะเปนผทรงสทธและใชสทธของ

ตนได เชน เดกทยงไมรเดยงสา ผเยาวทยงออนดอยทางประสบการณในการใชชวต หรอเปนคนทมสตสมปชญญะ

ไมสมบรณ หรอไมมสตสมปชญญะ เปนตน

๒. เหตเนองจากคณธรรมทางกฎหมาย

กลาวคอ กฎหมายตองการคมครองบคคลบางประเภท เพราะไดค านงแลววาหากปลอยใหบคคล

เหลานไปและใหมความสามารถในการใชสทธเหมอนบคคลธรรมดาทวไป อาจกอใหเกดความเสยหายแกตวเขาได

ดงนน กฎหมายจงตองหาทางชวยเหลอบคคลเหลานนใหมคนเขามาคอยชวยเหลอและ/หรอกลนกรองการ

ตดสนใจ

ฉะนน เรองของการจ ากดความสามารถในการใชสทธของบคคลจงเปนบทกฎหมายทก าหนดขน

เพอใชกบบคคลธรรมดาเทานน เพราะสภาพตาง ๆ ขางตน จะพงมพงไดเฉพาะแกบคคลธรรมดาเทานน

๓.๑.๓ บคคลทถกจ ากดความสามารถในการใชสทธ

บคคลทถกกฎหมายจ ากดความสามารถในการใชสทธมอย ๓ ประเภท ไดแก

๑. ผเยาว (Minor)

๒. คนไรความสามารถ (Incompetent)

๓. คนเสมอนไรความสามารถ (Quasi Incompetent)

ขอใหทานลองพจารณาวา เบองหลงของคณธรรมทางกฎหมายทจ ากดความสามารถในการใช

สทธของกลมบคคลตาง ๆ ขางตน มเหตผลอะไร

๓.๑.๓.๑ ผเยาว (Minor)

ผเยาว

มาตรา ๑๙ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บญญตวา “บคคลยอมพนจาก

ภาวะผเยาวและบรรลนตภาวะเมอมอายย สบปบรบรณ”

มาตรา ๒๐ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บญญตวา “ผเยาวยอมบรรล

นตภาวะเมอท าการสมรส หากการสมรสนนไดท าตามบทบญญตมาตรา ๑๔๔๘”

ตามบทบญญตแหงกฎหมายขางตน เปนการก าหนดถงการบรรลนตภาวะของ

บคคลวามอย ๒ กรณ ไดแก

๑. การบรรลนตภาวะโดยเกณฑอาย

๒. การบรรลนตภาวะโดยการสมรส

ซงสามารถพจารณาไดวา “ผเยาวคอบคคลท มอายต ากวา ๒๐ ปบรบรณ

และ/หรอบคคลทมอายต ากวา ๒๐ ปบรบรณยงไมไดสมรสโดยชอบดวยกฎหมาย”

คณธรรมทางกฎหมายมงคมครองบคคลกลมน เพราะเลงเหนวาโดยสวนใหญของ

ผเยาวเปนบคคลทออนตอความเจนจดของโลก ออนดอยทางดานประสบการณ ความนกคด ซงหากปลอยให

บคคลดงกลาวสามารถใชสทธไดอยางกบบคคลทวไปท ไดบรรลนตภาวะแลว อาจกอใ หเกดความเสยหาย

เสยเปรยบ หรอถกเอารดเอาเปรยบได กฎหมายจงตองตกรอบการใชสทธของผเยาว ใหมบคคลคอยเขามาดแล

และมอ านาจในการตดสนใจแทนจนกวาผเยาวจะสงสมประสบการณและ/หรอองคความรตาง ๆ ใหมความ

เขมแขงเพยงพอแลว จงจะหลดพนจากอ านาจดงกลาว กฎหมายจงเรยกบคคลท เขามามอ านาจคมครองดแล

ผเยาววา “ผแทนโดยชอบธรรม” ซงประกอบดวย ๑.ผใชอ านาจปกครอง และ๒. ผปกครอง ซงจะไดกลาวถงใน

ล าดบถดไป แต ณ ท น ขอใหทานสงเกตวา การทกฎหมายเรยกวา “ผแทนโดยชอบธรรม” กเพราะบคคลท เขามา

คมครองนนกระท าการใด ๆ ตางเปนผแทนของผเยาว และทส าคญค าวา “โดยชอบธรรม” คอ ความชอบธรรมโดย

กฎหมาย กลาวคอ มขอบเขตกวางขวางกวาชอบธรรมตามธรรมชาต เนองจากผมอ านาจเหนอผเยาวโดย

ธรรมชาต คอ บดามารดา แตกฎหมายค านงตอไปอกวาบดามารดาบางรายกไมมคณสมบตเพยงพอทจะปกปอง

คมครองบตรผเยาวของตนได จงก าหนดใหหมายความรวมถง บคคลอนทไดรบการมอบหมายและ/หรอแตงตงให

มาคมครองผเยาวซงไดแก ผปกครอง

เมอทานพจารณาไดวา บคคลธรรมดาจะบรรลนตภาวะได ๒ กรณ จงสรปได

วาระยะเวลาแหงการเปนผเยาว คอ

“ระยะเวลาตงแตเรมตนมสภาพบคคล (วนท ๑ เมอเรมคลอดและอยรอดเปน

ทารก) จนกระทงมอายครบยสบปบรบรณ”

จดแรกคอการเรมตนสภาพบคคล (คลอดและอยรอดเปนทารก) จดปลายคอ

อายครบย สบปบรบรณ แตชวงระยะเวลาทแสดงขางตนนน ทานพอจะเหนภาพในความเปนจรงใชไหมวา ผเยาว

ตามกฎหมายความเปนจรงแลวแบงออกเปนหลายชวงเวลาดวยกน ซงแตละชวงเวลาสภาพทางความคดและ

สภาพการณดานประสบการณยอมแตกตางกนไป ทานลองใครครวญดวา จากจดแรกจนถงประมาณจดกงกลาง

กลาวคอ ระยะเวลาเรมตนสภาพบคคลเปนทารกและเปนเดกเลก ๆ จะเหนไดวา ผเยาวในชวงเวลานโดยสวนใหญ

ไมอยในภาวการณทจะสามารถในการใชสทธไดเลย เพราะสภาพโดยธรรมชาตของมนษยในชวงเวลาดงกลาว เปน

ระยะเวลาทยงไมมความรสกผดชอบ ชวด

ในท นจะขอเทยบเคยงกบกฎหมายอาญา เชน ทารกคนหนงใชนวมอไปแหย

โดนลกนยนตาของทารกอกคนหนง จะถอวาทารกรายนนมความผดฐานท ารายรางกายมไดเนองจากไมม

องคประกอบทางดานจตใจ กลาวคอ ทารกยงไมรสกผดชอบชวดอยางไรฉนใด ความสามารถในการใชสทธนน

บคคลจะใชสทธของตนไดตองรวาตนไดกระท าการใด ๆ ไปท เรยกวา “การแสดงเจตนา” เมอทารกและ/หรอเดก

ในชวงระยะเวลาดงกลาวยงไมมความรสกผดชอบชวดจงถอไดวาผเยาวไมมความสามารถในการแสดงเจตนาได

อยางไร เมอไมมการแสดงออกของเจตนา จงไมถอวาเปนการใชสทธ ทานตองพงระลกไวเสมอวา การใชสทธของ

บคคลใด ตองใชสทธไปโดยทมเจตนาสมบรณ เพราะเมอทานไดศกษาในวชานตกรรมสญญา ทานจะพบวา แม

บคคลนนจะไดแสดงเจตนาท านตกรรมสญญา แตเปนการแสดงไปดวยความวปรต เชน ส าคญผด ซอนเรน ถก

ขมข ถกกลฉอฉล เปนตน กฎหมายกไดบญญตคมครองใหนตกรรมสญญานน ๆ มผลเปนโมฆยะ

แลวระยะเวลาท ผเยาวมความสามารถในการแสดงเจตนาจะเรมตนเมอใด

หรอจะกลาวอกนยหนงไดวาระยะเวลาทยงไมมความรสกผดชอบจะสนสดลงเมอใดนน ไมมกฎหมายก าหนดไววา

ใหถอเอาอายเกณฑใดระหวาง ๐-๒๐ เปนบรรทดฐาน ทงน คงจะตองอาศยการพจารณาจากขอเทจจรงเปนราย

กรณ ๆ ไป แตพอจะเทยบเคยงไดกบกรณอน ๆ ทกฎหมายใชเกณฑอายเปนหลกในการพจารณา เชน

ประมวลกฎหมายอาญา ใชเกณฑอายไมเกน ๗ ป ท กระท าความผดทาง

อาญา เดกผนนไมตองรบโทษโดยมไดก าหนดวางเงอนไขใหตองกระท าประการใด หรอ เดกอายเกนกวา ๗ ป

บรบรณ แตไมเกน ๑๔ ปบรบรณ ไดกระท าความผด เดกไมตองรบโทษ แตก าหนดใหศาลวางเงอนไขเพอ

ด าเนนการบางประการกได เชน วากลาวตกเตอน หรอมอบตวใหผปกครองไปดแลโดยมขอก าหนดบางประการ

เมอน ามาพจารณาเทยบเคยง กจะเหนตอไปอกวา คงมอาจน ามาปรบใชไดอยางเตมทสกเทาใด เพราะในความเปน

จรงเดกอาย ๗ ป อาจมความคดความอานดกวาเดกอาย ๑๔-๑๕ ปกได

หรอประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมการใชเกณฑอายมาบญญต ไว

เชนกน เชน มาตรา ๒๕ บญญตไววา “ผเยาวอาจท าพนยกรรมได เมอมอายสบหาปบรบรณ” และมาตรา ๑๗๐๓

“พนยกรรมซงบคคลทมอายยงไมครบสบหาปบรบรณท าขนนนเปนโมฆะ”

บทบญญตมาตรา ๒๕ และมาตรา ๑๗๐๓ ขางตนพอสณฐานประมาณให

เหนไดวา กฎหมายแพงถอเอาอาย ๑๕ ปเปนเกณฑ (กฎหมายแพง ๑,มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, หนา

๑๕๖) ซงในการท าพนยกรรมทกฎหมายวางเกณฑอายท ๑๕ ปจะเหนไดวาเปนเงอนไขส าคญถงขนาดท าให

พนยกรรมนน ๆ เปนอนไรผล หรอทภาษากฎหมายเรยกวา โมฆะ

แตการแปลความหรอการสบเจตนาดงกลาวยอมไมอาจฟนธงใหชดวาเกณฑ

อาย ๑๕ ปนน เปนเกณฑอายของผเยาวทจะท าใหผเยาวรสกผดชอบ วาอะไรควรกระท า อะไรไมควรกระท า

เพราะมขอสงเกตปรากฏตามมาตรา ๑๕๙๘/๕ บญญตถงเรองการใชสทธของผปกครองวา

“ถาผอยในปกครองรจกผดชอบและมอายไมต ากวาสบหาปบรบรณ

เมอผปกครองจะท ากจการใดทส าคญใหปรกษาหารอผอยในปกครองกอนเทาทจะท าได”

จะเหนวา การท กฎหมายบญญตไวเชนนน เทากบเปนการยนยนวา แม

อ านาจปกครองของผเยาวซงมท งอ านาจปกครองเรองสวนตวและ/หรอเรองทรพยสน แตหากจะท ากจการใดท

ส าคญซงเกยวกบผเยาว กฎหมายบญญตไวชดเจนวา ถาผอยในปกครอง “รจกผดชอบ” และ อายไมต ากวา ๑๕

ป ผปกครองตองปรกษาผเยาว จงเทากบวา กฎหมายไดอาศยหลกการพนฐานเพอพจารณาความรผดชอบของ

ผเยาวไวท

๑. อาย คอ ไมต ากวา ๑๕ ปบรบรณ และ

๒. สภาพการณท รจกผดชอบ

ดงนน ผเยาวอายเกนกวา ๑๕ ปอยางเดยวไมเพยงพอตองมองคประกอบดาน

ความคดความอานของผเยาวรายนนดวย (ผอยในปกครองรจกผดชอบ) ซงแนนอนท สดหลกเกณฑขางตน

กฎหมายใชค าวา “ถา” ยอมแสดงนยถงความเปนเงอนไขส าคญทจะตองพจารณาถงเปนรายกรณ ๆ ไป

ทวาอาจมผต งขอสงเกตและคดคานวา ผเยาวทมอายไมเกน ๑๕ ป แตมปจจย

อน ๆ ประกอบท าใหขอเทจจรงผเยาวรายนน ๆ มวฒภาวะเหมอนกบผใหญหรอมความรผดชอบดแลว กไมตกอย

ในเงอนไขแหงมาตรา๑๕๙๘/๕ กลาวคอ ผปกครองไมตองไปขอค าปรกษากอน ซงทานจะเหนวามนออกจะด

พกลอย

จากตวอยางขางตน คงพอเหนไดวา เกณฑอาย (๑๕ ป) อยางเดยวไมเพยงพอ

ตองมขอเทจจรงเรองความรสกผดชอบก ากบอกช นหนงดวย ปญหาทนาพจารณาคอ จะสามารถน ามาปรบใชโดย

ถอวาเกณฑอาย ๑๕ ป เปนชวงอายท ผเยาวมความรสกผดชอบเพยงพอไดหรอไม

ผเขยนมความเหนวา การทกฎหมายบญญตถงเกณฑอาย ๑๕ ปตามมาตรา

ตาง ๆ ขางตน เปนการตงสมมตฐานจากลกษณะของผเยาวโดยทวไปวา “คนเราเมอมอาย ๑๕ ป ควรจะม

ความคดความอานทเพยงพอ” เพราะฉะนน หากจะถามวาควรยดเปนเกณฑตายตวหรอไม ผเขยนเหนวา คง

ไมใชเกณฑอายทตายตว แตเปนเกณฑทเราสามารถตงเปนสมมตฐานไวในใจกอนวา ผเยาวอาย ๑๕ ป

ควรจะมความรสกผดชอบ ซงหากขอเทจจรงปรากฏวา แมอาย ๑๕ ปกตามแตสภาพการณตามความจรงไมม

ความรสกผดชอบ ยอมไมถอวา ผเยาวคนนนสามารถขอความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมได แตในทาง

กลบกน หากผเยาวคนนนอายต ากวา ๑๕ ป เรากไมควรไปปฏเสธในทนทวา ผเยาวรายนนไมสามารถ

ในการขอความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมได ขอใหทานพจารณาขอเทจจรงเกยวกบสภาพการณ

ตอไป และประเดนดงกลาวในทางกฎหมายถอวาเปนขอเทจจรงท เปนเรองตองไปพสจนในชนศาล

เรองดงกลาวจงเปนเรองทหาขอยตไดยากมาก เพราะไมมเกณฑแนนอน

ดงนน เกณฑอายจงไมควรไปจ ากดวาควรเปนชวงอายเทานนชวงอายเทาน ใหทานใครครวญพจารณาเปนราย

กรณ ๆ ไป โดยค านงถง

๑. อายทมากพอสมควร (แตไมควรก าหนดวาตองไมต ากวา ๑๕ ป)

๒. สภาพการณของผเยาวในเรองความรสกผดชอบ

และท ส าคญท สด ขอใหทานส าเหนยกนกอยเสมอวา ผเยาวทกคนไม

สามารถทจะขอความยนยอมท านตกรรมจากผแทนโดยชอบธรรมได แตไมไดหมายความวา ผเยาวท ไม

อาจขอความยนยอมไดนนไมมสทธ แตสทธท ผเยาวมอยในชวงอายซงยงไมรผดชอบตองใหผแทนโดยชอบธรรม

เปนผมอ านาจ (สทธ) จดการแทน ความดงกลาวถอเปนคณธรรมทางกฎหมายทแฝงอย ทานคงหาค าตอบไดไม

ยาก

ภาวะสนสดของการเปนผเยาว

กฎหมายไดก าหนดเหตแหงภาวะสนสดของการเปนผเยาวไว ๒ กรณ

๑. เหตเพราะการบรรลนตภาวะ

มาตรา ๑๙ บญญตวา “บคคลยอมพนจากภาวะผเยาว และบรรลนตภาวะ

เมออายยสบปบรบรณ”

การทกฎหมายก าหนดวาเมออายครบ ๒๐ ปบรบรณยอมบรรลนตภาวะ อน

จะมผลใหบคคลผนนสามารถใชสทธไดสมบรณตามกฎหมาย กฎหมายใชการสมมตฐานทวไปวา คนทมวยวฒ

ขนาดน ผานโลกมาพอสมควรนาจะเกบเกยวความร ประสบการณ ความช านาญ ไหวพรบ ปฏภาณ ถงขนาดท า

ใหมความรสกผดชอบเพยงพอทจะใชชวตไดอยางล าพงปราศจากความดแลของผอนได เชนเดยวกนกบประเดน

กอนน ขอใหทานลองนกดวาความเปนจรงไมไดหมายความวาคนทมอายเกนกวา ๒๐ ปจะมความคดอานดกวาคน

ทมอายต ากวาเสมอไป การบรรลนตภาวะในแตละประเทศกยดเกณฑอายแตกตางกน เชน

ประเทศองกฤษถอวาบคคลยอมพนจากภาวะผเยาวและบรรลนตภาวะเมอ

อายย สบเอดปบรบรณ

ประเทศฝรงเศสถอวาบคคลยอมพนจากภาวะผเยาวและบรรลนตภาวะเมอ

อายย สบเอดปบรบรณ

ประเทศเยอรมนถอวาบคคลยอมพนจากภาวะผเยาวและบรรลนตภาวะเมอ

อายสบแปดปบรบรณ

ประเทศญ ปนถอวาบคคลยอมพนจากภาวะผเยาวและบรรลนตภาวะเมออาย

ย สบปบรบรณ

ประเทศสวตเซอรแลนดถอวาบคคลยอมพนจากภาวะผเยาวและบรรลน ต

ภาวะเมออายย สบปบรบรณ

อนงการนบอายนนขอใหพจารณาตามมาตรา ๑๖ “การนบอายของบคคล ให

เรมนบแตวนเกด...”

๒. เหตเพราะการสมรส

มาตรา ๒๐ บญญตวา “ผเยาวยอมบรรลนตภาวะเมอท าการสมรส หากการ

สมรสนนไดท าตามบทบญญตมาตรา ๑๔๔๘”

มาตรานก าหนดรบรองใหผเยาวสามารถสมรสได โดยโยนใหพเคราะหวาเปน

การสมรสทชอบดวยกฎหมายทก าหนดไวในเรองเงอนไขแหงการสมรส กลาวคอ

มาตรา ๑๔๔๘ บญญตวา “การสมรสจะท าไดตอเมอชายและหญงมอายสบ

เจดปบรบรณแลว แตในกรณทมเหตอนสมควร ศาลอาจอนญาตใหท าการสมรสกอนนนได”

จากบทบญญตดงกลาวท าใหสามารถวางหลกกฎหมายในการบรรลนตภาวะ

ของผเยาวโดยการสมรสไดดงตอไปน

๑. การสมรสตองเปนการสมรสโดยชอบดวยกฎหมายเทานน กลาวคอ การ

สมรสตามกฎหมายจะมไดแตเฉพาะเมอจดทะเบยนสมรสตอหนาเจาหนาทแลว ดงนน การอยกนฉนสามภรรยา

โดยไมไดจดทะเบยนไมไดท าใหการสมรสนนชอบดวยกฎหมาย แมขอเทจจรงจะปรากฏวาจะเปนการอยกนฉ น

สามภรรยาโดยเปดเผยตอบคคลภายนอก หรออยกนกนมาระยะเวลานานแลวกตาม

๒. การสมรสตองปฏบตตามเงอนไขแหงการสมรส กลาวคอ

๒.๑ ชายและหญงตองมอายสบเจดปบรบรณ

มาตรา ๑๔๔๘ บญญตวา “การสมรสจะท าไดตอเมอชายและหญงมอายสบ

เจดปบรบรณแลว แตในกรณทมเหตอนสมควร ศาลอาจอนญาตใหท าการสมรสกอนนนได”

๒.๒ ชายหรอหญงตองไมเปนบคคลวกลจรตหรอคนไรความสามารถ

มาตรา ๑๔๔๙ บญญตวา “การสมรสจะกระท ามไดถาชายหรอหญงเปน

บคคลวกลจรตหรอเปนบคคลซงศาลสงใหเปนคนไรความสามารถ”

๒.๓ ชายหรอหญงไมเปนญาตสบสายโลหตโดยตรงขนไปหรอลงมา

มาตรา ๑๔๕๐ บญญตวา “ชายหญงซงเปนญาตสบสายโลหตโดยตรงขนไป

หรอลงมากด เปนพนองรวมบดามารดาหรอรวมแตบดาหรอมารดากด จะท าการสมรสกนไมได ความเปนญาต

ดงกลาวมานใหถอตามสายโลหต โดยไมค านงวาจะเปนญาตโดยชอบดวยกฎหมายหรอไม”

๒.๔ ผรบบตรบญธรรมจะสมรสกบบตรบญธรรมไมได

มาตรา ๑๔๕๑ บญญตวา “ผรบบตรบญธรรมและบตรบญธรรมจะสมรสกน

ไมได

๒.๕ สมรสซอนไมได

มาตรา ๑๔๕๒ บญญตวา “ชายหรอหญงจะท าการสมรสในขณะทตนมค

สมรสอยไมได”

๒.๖ หญงทสามตาย หรอหญงหมายจะสมรสใหมไดตอเมอการสนสดแหง

การสมรสครงกอนไดผานพนไปแลวไมนอยกวา ๓๑๐ วน เวนแต มบตรเกดในระหวางนน หรอ สมรสกบคสมรส

เดม หรอ มใบรบรองวาไมไดต งครรภ หรอ ศาลมค าสงใหสมรส

มาตรา ๑๔๕๓ บญญตวา “หญงทสามตายหรอท การสมรสสนสดลงดวย

ประการอ นจะท าการสมรสใหมไดตอเมอการสนสดแหงการสมรสไดผานพนไปแลวไมนอยกวาสามรอยสบวน เวน

แต

(๑) คลอดบตรแลวในระหวางนน

(๒) สมรสกบคสมรสเดม

(๓) มใบรบรองแพทย ประกาศนยบตรหรอปรญญาบตรซงเปนผประกอบการ

รกษาโรคในสาขาเวชกรรมไดตามกฎหมายวามไดมครรภ หรอ

(๔) มค าสงศาลใหสมรสได

๓. ผเยาวจะท าการสมรสตองไดรบความยนยอมของบคคลดงตอไปน

(มาตรา๑๔๕๔ ประกอบมาตรา ๑๔๓๖)

(๑) บดาและมารดา ในกรณทมท งบดามารดา

(๒) บดาหรอมารดา ในกรณท มารดาหรอบดาตายหรอถกถอนอ านาจ

ปกครองหรอไมอยในสภาพหรอฐานะทอาจใหความยนยอมหรอโดยพฤตการณผเยาวไมอาจขอความยนยอมจาก

มารดาหรอบดาได

(๓) ผรบบตรบญธรรมในกรณท ผเยาวเปนบตรบญธรรม

(๔) ผปกครองในกรณท ไมมบคคลซงอาจใหความยนยอมตาม (๑) (๒) และ

(๓) หรอมแตบคคลดงกลาวถกถอนอ านาจปกครอง

และการสมรสใดท เกดขนโดยปราศจากการใหความยนยอมของบคคลตาง ๆ

ดงกลาวขางตน มผลท าใหการสมรสตกเปนโมฆยะ

การใหความยนยอมของบคคลดงกลาวขางตน เมอใหความยนยอมแลวหา

ถอนคนไดไม ซงการใหความยนยอม กฎหมายจ ากดรปแบบไววาจะเปนความยนยอมทชอบดวยกฎหมายจะ

กระท าไดแตโดยวธการใดวธการหนงดงตอไปน

(๑) ลงลายมอชอในทะเบยนขณะจดทะเบยนสมรส

(๒) ท าเปนหนงสอแสดงความยนยอมโดยระบชอผจะสมรสทงสองฝาย

และลงลายมอชอของผใหความยนยอม

(๓) ถามเหตจ าเปน จะใหความยนยอมดวยวาจาตอหนาพยานอยางนอย

สองคนกได

๓. เหตเพราะศาลสง

มาตรา ๑๔๔๘ บญญตวา “การสมรสจะท าไดตอเมอชายและหญงมอายสบ

เจดปบรบรณแลว แตในกรณทมเหตอนสมควร ศาลอาจอนญาตใหท าการสมรสกอนนนได”

จะเหนไดวามาตรา ๑๔๔๘ ตอนทาย ศาลสามารถมค าสงใหผเยาวทอายต า

กวา ๑๗ ป สมรสกนได หากมการรองขอและศาลใชดลยพนจพเคราะหวาสมควรใหผเยาวแตงงานได เหตผลท

ศาลใชพเคราะห เชน ความจ าเปน เพราะผเยาวอายไมเกน ๑๗ ป ไดต งครรภ ซงในความเปนจรงนนยอมเปนไป

ไดโดยแนแทเนองจากวยเจรญพนธของหญงมเกณฑทต ากวา ๑๗ ป เปนตน

ฉะนน เมอบคคลยงอยในภาวะของการเปนผเยาว กฎหมายจงตองจ ากด

ความสามารถในการใชสทธท านตกรรมของผเยาว

ความสามารถของผเยาว

หลกทวไปเกยวกบความสามารถของผเยาว

มาตรา ๒๑ “ผเยาวจะท านตกรรมใด ๆ ตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบ

ธรรมกอน การใด ๆ ท ผเยาวไดท าลงปราศจากความยนยอมเชนวานนเปนโมฆยะ เวนแตจะบญญตไวเปนอยาง

อน”

เหตผล

มาตรานถอวาเปนมาตราหลกเรองความสามารถของผเยาว เพราะฉะนน เมอทานตอง

วนจฉยเก ยวกบความสามารถของผเยาวทานตองทองใหขนใจวา “ผเยาวท านตกรรมได ตองไดรบความ

ยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม” ไมไดหมายความวา ผเยาวท านตกรรมไมได กฎหมายก าหนดไวแจงชดวา

“ผเยาวท านตกรรมได” แตกอนทจะใชนนตองมาขอความยนยอมกอน เพราะอะไรละหรอ เพราะผแทนโดยชอบ

ธรรม (ผใหญ) จะไดชวยประคบประคอง กลนกรองกอนวา เหมาะควรหรอไมส าหรบนตกรรมในเร องนน ๆ เพอ

คมครองผเยาวมใหถกหลอก เอาเปรยบจากคกรณ และ/หรอเพอคอยพจารณาวานตกรรมดงกลาวเปนประโยชน

ตอผเยาวหรอไม แมวานตกรรมดงกลาวคกรณจะไมไดเอาเปรยบกตาม แตเปนเพราะความไมยบยงช งใจของ

ผเยาว ทานตองยอมรบกอนวา ผเยาวถงจะรสกผดชอบเพยงพอทจะขอความยนยอมแลว แตบางคราวอาจจะไม

รจกความยบยงช งใจ

ประเดนทตองพจารณา

๑. ผเยาว (กลาวถงแลวในตอนตน)

๒. ความสามารถในการใชสทธ

กลาวคอ วตถแหงสทธ ไดแก นตกรรม ฉะนนจงเปนเรองท ผเยาวใชสทธในการท านต

กรรม

กฎหมายไดก าหนดเรองของสทธเรยกรองท บคคลฝายหนง ส า ม า ร ถ ใ ช ส ท ธ

เรยกรองใหบคคลอกฝายหนงปฏบตการอยางใดอยางหนง เชน กระท าการ (ชดใชหน คาสนไหมทดแทน

คาเสยหาย) หรองดเวนกระท าการ เปนตน กลาวคอ หากนอกเหนอจากทกฎหมายก าหนดใหอ านาจไว บคคลฝาย

หนงยอมไมสามารถเรยกรองกบบคคลอนได ซงมกเรยกวา เจาหนมสทธเรยกรองใหลกหนช าระหน กฎหมายได

บญญตไวในมาตรา ๑๙๔ “ดวยอ านาจแหงมลหน เจาหนยอมมสทธจะเรยกใหลกหนช าระหนได อนงการช าระ

หนดวยงดเวนการอนใดอนหนงกยอมมได” ค าวา “มลหน” ทท าใหแตละคนเกดสทธเรยกรองนนมอยดวยกน ๓

ประการ

ประการแรก ไดแก นตกรรม

ประการทสอง ไดแก นตเหต (ละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได)

ประการทสาม ไดแก กฎหมายบญญตใหมสทธ (หนภาษอากร)

ซงในท น จะไมขอกลาวถง ประการทสองกบประการทสามเพราะกฎหมายจ ากดความสามารถในการใชสทธของ

ผเยาวเฉพาะกรณมลแหงหนประการแรกหรอกจการท เกยวกบนตกรรมเทานน

มาตรา ๑๔๙ “นตกรรม หมายความวา การใด ๆ อนท าลงโดยชอบดวยกฎหมายและ

ดวยใจสมคร มงโดยตรงตอการผกนตสมพนธขนระหวางบคคลเพอจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน หรอระงบซง

สทธ”

ในชนน ขอใหทานเขาใจนตกรรมอยางงายวา ไดแก สญญา (เพราะทานตองไปศกษา

เรองนตกรรมอยางละเอยดตอไป) เชน นายเอกสทธท าสญญาซอนาฬกากบนายสามารถ สญญาดงกลาวเปนนต

กรรม เพราะชอบดวยกฎหมาย และทงคสมครใจขายและอกฝายสมครใจซอกน และมงโดยตรงตอการผกนต

สมพนธ แปลความหยาบ ๆ วา ท งคมสทธเรยกรองกนได และกอใหเกดสทธระหวางคสญญา กลาวคอ นายเอก

สทธมสทธเรยกรองใหนายสามารถสงมอบนาฬกา ขณะเดยวกนนายสามารถกเกดสทธเรยกรองใหนายเอกสทธ

ช าระราคา เปนตน

จะเหนวาค าท ขดเสนใต “ดวยใจสมคร” นน แสดงใหเหนวา เรองนตกรรมไดให

ความส าคญกบเรองความสมครใจในการเขาท านตกรรมเปนส าคญ ดงนน การทจะพจารณาวาคสญญานนได

สมครใจแลวหรอไม ใหพจารณาวา บคคลนนเขาใจหรออยในสภาวะทสามารถเขาใจเตมทหรอไม ซงทานจะเหน

ไดวา ผเยาวยอมไดรบความคมครอง โดยใหผแทนโดยชอบธรรมเปนผคอยพจารณาถงสภาวการณท เขาใจดงกลาว

ดวยอกชนหนง กฎหมายใชค าวา “ผแทน” ยอมสอเปนนยวา เรองตาง ๆ ทตวแทนจะมสทธกระท าได กตอเมอ

ตวการในท นคอผเยาวมอ านาจอยางเตมท

๓. ตองไดรบความยนยอม (Consent)

ความยนยอม หมายถง การแสดงออกของบคคลซงสามารถรไดหรอสนนษฐานโดย

สจรตไดวาบคคลนนไดอนญาต

หลกความยนยอม

๑. การใหความยนยอมตองใหกอนหรอขณะกระท านตกรรม

๒. การใหความยนยอมโดยปกตท วไปแลว ตองใหแกผเยาวโดยตรง เวนแตมเหตผล

เหมาะสม เชน ผเยาวฝากเพอนมาขออนญาต เปนตน

๓. การใหความยนยอม ผใหความยนยอมตองสมครใจ กลาวคอ ท ใหความยนยอมไป

ไมใชเพราะถกฉอฉล หลอกลวง ขมข หรอส าคญผด

๔. การใหความยนยอมอาจใหในรปแบบโดยตรงหรอโดยออมกได กลาวคอ การให

ความยนยอมโดยตรง อาท การใหความยนยอมโดยวาจา การใหความยนยอมโดยท าเปนลายลกษณอกษร การให

ความยนยอมโดยออม เชน การนง ซงตามพฤตการณสามญชนทวไป (วญชน) เขาใจไดวาเปนการยนยอม เปน

ตน ขอใหนกตามวา ผเยาวไปขอเงนพอซอเครองเลนเกมส พอหยบเงนให สองหมนบาทไมกลาวอะไรเลย กรณ

เชนนถอวา พอไดใหความยนยอมโดยตรงแลวคอการสงเงนให

ทานจะเหนไดวา วธการใหความยนยอมกฎหมายไมไดก าหนดไววาจะตองปฏบต

อยางไร แสดงวาท าอยางไรกไดใหรหรอสนนษฐานไดวาใหอนญาต มขอสงเกตอยวา การใหความยนยอมเปนลาย

ลกษณอกษรยอมสามารถพสจนหรอใชเปนพยานหลกฐานไดงายกวา การใหความยนยอมโดยวาจาหรอโดย

ปรยาย เพราะฉะนน เวลาทานไปท างาน ทานตองเลอกวธใหความยนยอมเปนลายลกษณอกษรกอน หากจ าเปน

และ/หรอมเหตอนไมสามารถใชวธการดงกลาวไดจงน าวธการโดยวาจาหรอโดยปรยายเขามาแทนซงตองพจารณา

เปนรายกรณไป๑

ค าพพากษาฎกาทมการยกเปนตวอยางบอย ๆ ไดแก กรณผแทนโดยชอบธรรมไดรวม

ลงลายพมพนวมอแทนลายมอชอในสญญาท ผเยาวไดท ากบคสญญานน จะถอวาผแทนโดยชอบธรรมใหความ

ยนยอมแลวหรอยง ศาลไดพเคราะหวากรณเชนนถอไดวาใหความยนยอมแลว และการใหความยนยอมโดยปรยาย

๕. การใหความยนยอมตองชดเจนและตรงกบเนอหาสาระ

กรณนเหนไดชดเจนวา ผเยาวขอความยนยอมเรองอะไร กตองอนญาตในเรองนน

เชน ขอเรอง ก แตอนญาตเรอง ข เปนตน ซงแตกตางจากกรณท ผแทนโดยชอบธรรมใหความยนยอมโดย

ความส าคญผดหรอเขาใจผด เพราะเรองส าคญผดหรอเขาใจผดอาจเปนเพราะไมรเรอง แตการใหความยนยอมใน

เรองไมชดเจนหรอถกตองน เชน อาจเกดมเหตแทรกแซงเขามาท าใหสมรรถนะการรบรเรองราวท ผเยาวขอความ

๑ โปรดศกษาค าพพากษาฎกาท ๓๔๙๖/๒๕๓๗.

ยนยอมไมมประสทธภาพ เชน ผเยาวขออนญาตในขณะทมรถไฟแลนมาพอด หรอขออนญาตทางโทรศพทแต

ปรากฏวาสญญาณขาดหาย เปนตน

๖. ระยะเวลาในการขอความยนยอม

ขอใหทานพจารณาจากมาตรา ๒๑ กฎหมายบญญตวา “ผเยาวจะท านตกรรมใด ๆ

ตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอน” กฎหมายใชค าวา “กอน” ไดแก กอนเขาท านตกรรม

จงเกดประเดนวา ผเยาวขอความยนยอมขณะท านตกรรมไดหรอไม

ฝายหนง เหนวา ผเยาวไมสามารถขอความยนยอมขณะท านตกรรมไดเนองจาก

บทบญญตแหงกฎหมายไดก าหนดไวเปนลายลกษณอกษรแจงชดวา “กอน” ยอมตองหมายถง ผเยาวตองขอ

ความยนยอมกอนท านตกรรม ไมไดหมายความถง ขณะท านตกรรม มฉะนน แลวกฎหมายตองบญญตวา “ผเยาว

จะท านตกรรมใด ๆ ตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอนหรอขณะท านตกรรม” และทส าคญ

เจตนารมณของกฎหมายทวางหลกเกณฑเรองนขนเพอคมครองผเยาว ดงนน ระยะเวลาท ใหผแทนโดยชอบธรรม

พจารณาใครครวญกควรมระยะเวลาใหพอสมควรจะไดปรกษาหารอกนกอน ไถถามความจ าเปน และ/หรออนใดท

ผแทนโดยชอบธรรมจะใชเพอประกอบการตดสนใจจะอนญาตหรอไม ความขอนขอใหทานเปรยบเทยบกบมาตรา

๑๕๙๘/๕ ซงหากผเยาวไดมาขอความยนยอมขณะท านตกรรมนน

ระยะเวลาการตดสนใจกระชนชดเหลอเกน

อกฝายหนง เหนวา จรงอยตามทอกฝายหนงกลาวอางมานนมเหตผลรบฟงได แตหาก

ลองพจารณาใหดวา กฎหมายบญญตใชค าวา “กอน” กจรง แตการตความกฎหมายตองค านงถงเจตนารมณของ

กฎหมายประกอบดวย จะพบวา กฎหมายบญญตขนเพอคมครองผเยาว ในขณะเดยวกนเมอผเยาวมาขอความ

ยนยอมขณะท านตกรรม แลวผแทนโดยชอบธรรมยงไมไดใครครวญถามไถผเยาวเลย กฎหมายกใหสทธแกผแทน

โดยชอบธรรมอยแลววา จะไมใหความยนยอมกได เพราะฉะนน เปนสภาวะของผแทนโดยชอบธรรมแลวทจะไมไป

เออออหอหมกกบผเยาว เรองอะไรท ผแทนโดยชอบธรรมยงไมแนใจวานตกรรมจะเปนประโยชนแกผเยาวหรอ

เปลานน กควรปฏเสธไปกอน มาตรา ๒๑ ไมไดก าหนดตรงไหนวา เมอผเยาวมาขอความยนยอมแลว ผแทนโดย

ชอบธรรมตองอนญาตเสมอไป และการทตความใหหมายความรวมถง “ขณะ” ท านตกรรมดวย นาจะเปน

ประโยชน/ผลดตอผเยาวมากกวา ลองคดด จากความเปนจรงเรองบางเรองจะมาขอกอนมนไมได ตองท าขณะนน

ซงผเยาวกโทรศพทมาขออนญาต เชน มสนคาท ผเยาวตองการหรอจ าเปนตองใช ซงน ามาลดราคาและมอย

จ านวนจ ากดจะกลบไปบาน เพอขอความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอน อาจจะท าใหผเยาวสญเสยโอกาส

อนดได เหนไหมวา การตความขยายให “กอน” มความหมายรวมถง “ขณะ” ดวยยอมเปนผลดแกผเยาว

ความเหนทงสองฝายขางตนนน จะเหนไดวา ความเหนฝายหลงเปนความเหนท ยดถอ

และปฏบตใช ดงนน สรปไดวา ความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมตองมกอนหรออยางชาท สดขณะท านตกรรม

๗. การขอความยนยอมภายหลงจากท านตกรรม ประเดนทจะตองพจารณาตอไปวา

“การท ผเยาวขอความยนยอมในภายหลงไดท านตกรรมส าเรจจะสามารถท าไดหรอไม” จะเหนไดวา ไมสามารถ

กระท าไดตามหลกมาตรา ๒๑ แตการความยนยอมดงกลาวเปนการใหสตยาบนโมฆยกรรม ซงมผลท าใหนตกรรม

สมบรณเหมอนกนแตอาศยหลกการตางกนซงจะไดกลาวถงในเรองโมฆยกรรม

๘. ลกษณะของการขอความยนยอมและการใหความยนยอม

ลกษณะของการขอความยนยอมและการใหความยนยอมเฉพาะเรอง

กลาวคอ ใชหลก “ขออยางไรกไดอยางนน” หมายถง เมอผเยาวจะท านตกรรมเรองใด

กจะมาขอความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรม และผแทนโดยชอบธรรมตองใหความยนยอมในเรองนน

ตวอยางเชน ผเยาวขอเงนผแทนโดยชอบธรรมเพ อซอตเลยงปลา ผแทนโดยชอบธรรมใหเงนไป ผเยาวกตองน าเงน

ไปซอตเลยงปลา สวนจะซอตเลยงปลาขนาดใด แบบใด สใด ยอมไดท งสน

หากผเยาวขอความยนยอมเรองใด แลวผแทนโดยชอบธรรมไมไดใหความยนยอมใน

เรองนน แตใหความยนยอมอกเรอง เชน ผเยาวขอเงนไปซอกระเปาถอ แตผแทนโดยชอบธรรมใหเงนแลวแจงวา

ใหไปซอกระเปาสะพาย กรณเชนน ทานจะเหนไดวา การขอความยนยอมไมตรงกบการใหความยนยอม

แสดงวา ผแทนโดยชอบธรรมไมใหความยนยอมซอกระเปาถอ หากผเยาวไปซอผลจง

ตกเปนโมฆยะ สวนผเยาวจะไปซอกระเปาสะพายตามท ผแทนโดยชอบธรรมอนญาตหรอไมนน เปนเรองของ

ผเยาว หากผเยาวตกลงซอยอมถอไดวานตกรรมนนผแทนโดยชอบธรรมอนญาตแลวจงมผลสมบรณ และถาไม

ซอกไมมผลผกพนแตอยางใด

โดยหลกการขางตน จะพบวา กฎหมายประสงคท จะคมครองผเยาวใหสามารถขอ

ความยนยอมไดเปนคราว ๆ ไป เนองจาก หากใหผเยาวขอความยนยอมเรองหนงเรองใดแลว และใหถอวาเปนการ

ขอความยนยอมครอบคลมทกเรองมลกษณะเปนการทวไป เทากบเปนการสนสดอ านาจของผแทนโดยชอบธรรมท

จะเขามาดแล และท าใหผเยาวไมไดรบการคมครองตามกฎหมายอยางแทจรง

ดงนน หลกการขอความยนยอมของผเยาวตองขอความยนยอมเปนเรอง ๆ ไป แตม

ขอยกเวนตามมาตรา ๒๖ ซงจะไดศกษากนตอไป

๔. ผแทนโดยชอบธรรม

“ผเยาวจะท านตกรรมใด ๆ ตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอน...”

ผแทนโดยชอบธรรม สามารถพเคราะหไดวาเปน ผแทน-โดยชอบ-(ตาม) ธรรม (ชาต

ของมนษย) ซงหลกกฎหมายไดยดโยงกบหลกสจธรรมของมนษยท ว า มนษยเปนสตวท อ อนแอและม

สญชาตญาณความเปนแม (ทกเพศ) จงก าหนดใหผเยาวตองมคนมาคอยโอบอม และแกไขปญหาหยอน

ความสามารถในการท านตกรรม เพราะฉะนน บคคลกลมแรกตองเปนบดามารดา สวนบคคลกลมสองถอวาเปน

คณธรรมทางกฎหมายและคณธรรมทางสงคม เมอปรากฏวาผเยาวไมมบคคลกลมแรกมาคอยปกปอง จงสรางกลม

บคคลอนท เรยกวา ผปกครองขน ผแทนโดยชอบธรรมจงไดแกบคคลดงตอไปน

ผใชอ านาจปกครอง

มาตรา ๑๕๖๖ ไดก าหนดหลกเกณฑในเรองของอ านาจปกครองของบดามารดาไว

โดยบญญตไวตามวรรคแรกวา “บตรซงยงไมบรรลนตภาวะตองอยภายใตอ านาจปกครองของบดา

มารดา”

หมายความวา ผเยาวตองอยภายใตอ านาจปกครองของบดาและมารดา

สวนอ านาจปกครองจะอยกบบคคลใดบคคลหนง เมอปรากฏเหตตามวรรคสอง

“อ านาจปกครองอยกบบดาหรอมารดา ในกรณดงตอไปน

(๑) มารดาหรอบดาตาย

(๒) ไมแนนอนวามารดาหรอบดามชวตอยหรอตาย

(๓) มารดาหรอบดาถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ

(๔) มารดาหรอบดาตองเขารกษาตวในโรงพยาบาลเพราะจตฟนเฟอน

(๕) ศาลสงใหอ านาจปกครองอยกบบดาหรอมารดา

(๖) บดาและมารดาตกลงกนตามทมกฎหมายบญญตไวใหตกลงกนได

กอนทจะไดอธบายถงเรองอน จะขออธบายความหมายของค าวา “อ านาจปกครอง”

กอน

อ านาจปกครอง

อ านาจปกครอง หมายถง สทธในการดแลผเยาว ท งในเรองสวนตวและในเรอง

ทรพยสน ในเรองสวนตวเชน ผใชอ านาจปกครองมสทธก าหนดทอยของบตร หรอท าโทษบตรตามสมควรเพอวา

กลาวสงสอน หรอใหบตรท าการงานตามสมควรแกความสามารถและฐานานรป หรอมสทธในการเรยกบตรคน

จากบคคลอนซงกกบตรไวโดยมชอบดวยกฎหมาย หรอในเรองทรพยสน ซงกฎหมายก าหนดใหผใชอ านาจ

ปกครองตองจดการทรพยสนดวยความระมดระวงเชนวญชนจะพงกระท า

จากความขางตนสรปไดวาอ านาจปกครองแบงเปนสองสวน ไดแก

สวนท ๑ อ านาจในการจดการเรองสวนตว

สวนท ๒ อ านาจในการจดการทรพยสนของบตร

โดยทวไปแลวการใชอ านาจปกครองอยกบบดาและมารดา จะอยกบมารดาแตเพยงคน

เดยวไดตองเปนกรณท บตรเกดจากหญงท มไดสมรสกบมารดา และยงไมไดเปนบตรโดยชอบดวยกฎหมาย (จด

ทะเบยนรบรองบตร)

กรณตามมาตรา ๑๕๖๖ วรรคสอง ทก าหนดใหอ านาจอยกบบดาหรอมารดาคนใดคน

หนงได หากปรากฏวา

๑. มารดาหรอบดาตาย

ตายในความหมายนหมายความทงตายโดยธรรมชาตและตายโดยผลของกฎหมาย

(สาบสญ)

๒. ไมเปนทแนนอนวามารดาหรอบดามชวตอย

กรณน มารดาหรอบดาเปนแตเพยงผไมอยและยงไมไดมการรองขอใหศาลสงใหบคคล

นนตกเปนคนสาบสญ สาบสญเปนอยางไรขอใหทานทบทวนจากบทเรยนทผานมา

๓. มารดาหรอบดาถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ

เรองคนไรความสามารถและคนเสมอนไรความสามารถจะขออธบายในล าดบถดไป ใน

ท นขอใหทานเขาใจวาคนไรความสามารถและคนเสมอนไรความสามารถตามกฎหมายใหถอวาคนเหลานเปนผ

หยอนความสามารถถกจ ากดสทธเชนเดยวกนกบผเยาว ดงนนเมอพจารณาตามตรรกะแลวจงไมเหมาะสมให

บคคลทอยในสภาวการณเชนนนไปมอ านาจปกครองผเยาว

๔. มารดาหรอบดาตองเขารกษาตวในโรงพยาบาลเพราะจตฟนเฟอน

กรณน มารดาหรอบดาอยในภาวะของจตฟนเฟอน คอรสกส านกไมไดอยางวญชน

ทวไป แตขนาดความรนแรงไมหนกจนถงขนาดสามารถรองขอใหศาลสงใหเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอน

ไรความสามารถได

การวเคราะหวา เปนคนจตฟนเฟอนหรอไม เปนปญหาขอเทจจรงทตองพสจนจากค า

วนจฉยโรคทางการแพทย

ประเดนทชวนใหพจารณาคอ

ก. มารดาหรอบดาจตฟนเฟอน แตไมไดรกษาตวในโรงพยาบาล

ข. มารดาหรอบดารกษาตวในโรงพยาบาล เฟอน แตจตไมไดฟนเฟอน

ทง ก และ ข มารดาหรอบดาคนนนยงมอ านาจปกครองบตรอย หลายคนอาจฉงนกบ

ขอ ก มากกวา ขอ ข วาขอเทจจรงปรากฏชดวาจตฟนเฟอนเพยงแตไมไดรกษาตวในโรงพยาบาล อยางนถาใหม

อ านาจปกครองผเยาวอาจเกดความเสยหายได ค าตอบ ใช แตไมใชใชตามอนมาตรานใหไปใชอนมาตราถดไป

๕. ศาลสงใหอ านาจปกครองอยกบบดาหรอมารดา

หากมเหตจ าเปนนอกเหนอจากเรองตาง ๆ ขางตน ศาลอาจสงใหอ านาจปกครองอย

กบมารดาหรอบดาคนหนงคนใดกได

จะเหนไดวาประเดนขางตน ก. มารดาหรอบดาจตฟนเฟอน แตไมไดรกษาตวใน

โรงพยาบาลหรอ ข. มารดาหรอบดารกษาตวในโรงพยาบาล เฟอน แตจตไมไดฟนเฟอน ยอมสามารถรองขอตอ

ศาลใหมค าสงได

๖. บดามารดาไดตกลงกนวาอ านาจปกครองอยกบผใด

กรณเชนน มกฎหมายก าหนดไว เชน “...ในกรณทมการหยากนโดยความยนยอม ให

สามภรยาท าความตกลงกนเปนหนงสอวาฝายใดจะเปนผใชอ านาจปกครองบตร....”

การสนสดอ านาจปกครอง

อ านาจปกครองยอมสนสดลงเมอปรากฏเหตดงตอไปน

๑. เมอพนสภาพผเยาว (ผเยาวบรรลนตภาวะ)

๒. เมอถกศาลถอนอ านาจปกครอง

๓. เมอผใชอ านาจปกครองตาย

๔. เมอผอยภายใตอ านาจปกครองตาย

ซงสามารถอธบายดงตอไปน

๑. เมอพนสภาพผเยาว (ผเยาวบรรลนตภาวะ)

ตามกฎหมายมาตรา ๑๕๗๘ ไดก าหนดเกณฑเกยวกบการปฏบตของผแทนโดยชอบ

ธรรมเมอผเยาวคนนนพนสภาพเพราะเหตบรรลนตภาวะวา “ในกรณทอ านาจปกครองสนไป เพราะผเยาวบรรลนต

ภาวะ ผใชอ านาจปกครองตองรบสงมอบทรพยสนทจดการและบญชในการนนใหผบรรลนตภาวะเพอรบรอง ถาม

เอกสารเกยวกบเรองจดการทรพยสน กใหสงมอบพรอมกบบญช”

๒. เมอถกศาลถอนอ านาจปกครอง

ศาลอาจมค าสงถอนอ านาจปกครองได หากปรากฏกรณใดกรณหนงดงตอไปน

๑) ผใชอ านาจปกครองถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไร

ความสามารถ

๒) ผใชอ านาจปกครองไดใชอ านาจปกครองโดยมชอบ เชน ท าโทษบตรอยางทารณ

โหดราย ไมมเหตผล เปนตน

๓) ผใชอ านาจปกครองมความประพฤตช ว เชน ผใชอ านาจปกครองเปนคนตดยาเสพ

ตดรายแรง หรอท าอาชพทผดศลธรรม (คาหญง)

๔) ผใชอ านาจปกครองลมละลาย ดวยเหตตรรกะทวา เมอทรพยสนของตนยงจดการ

ไมได กไมสมควรใหจดการทรพยสนของผเยาว

๕) ผใชอ านาจปกครองไดจดการทรพยสนของผเยาวในทางทอาจเปนภยเสยหายแก

ทรพยสนของผเยาว

๓. เมอผใชอ านาจปกครองตาย

๔. เมอผอยภายใตอ านาจปกครองตาย

ผปกครอง

กรณปกตผเยาวยอมอยภายใตอ านาจปกครองของบตรตามทกลาวถงแลว แตความ

ปรากฏวาผเยาวรายนนไมมบดามารดาหรอบดามารดาถกถอดถอนอ านาจปกครอง

ความหมาย

ความหมายของผปกครองโดยทวไป หมายถง บคคลทบดามารดาไววางใจใหผเยาวไป

อยในความดแลของบคคลนน เ นองดวยเพราะความจ าเปนบางประการ เชน ผเยาวมาเรยนหนงสอท

มหาวทยาลยขอนแกน ซงภมล าเนาของบดามารดาอยจงหวดนครสวรรค บดามารดาอาจสงผเยาวใหอยกบลงปาท

ขอนแกน คนทวไปกจะเรยกลงปาวาผปกครองของผเยาว แตในความหมายผปกครองตามกฎหมายหาหมายความ

เชนนนไม

ความหมายของผปกครองตามกฎหมาย หมายความถง ผปกครองซงกฎหมายรบรองให

มสทธและหนาท โดยมบญญตไวตามมาตรา ๑๕๘๕ วรรคหนง “บคคลทยงไมบรรลนตภาวะและไมมบดามารดา

หรอบดามารดาถกถอดถอนอ านาจปกครองเสยแลวนน จะจดใหมผปกครองขนในระหวางท เปนผเยาวกได ”

๑. เปนผเยาว

๒. และตองปรากฏวา

ก. ไมมบดามารดา ในกรณนไมไดหมายความเฉพาะแตบดามารดาตายเทานน ยง

หมายความรวมถงผเยาวท ถกทอดทง และ/หรอ เดกเรรอนซงไมปรากฏบดามารดา เนองจากหลก “เดกยอมไดรบ

ความคมครองเสมอ”

ข. มบดามารดาแตขอเทจจรงไดความวาถกศาลมค าสงถอดถอนอ านาจปกครอง ซง

ทานไดศกษาแลวขางตน หรออ านาจปกครองหมดสนไปดวยผลตามกฎหมาย เชน ยกบตรใหเปนบตรบญธรรมกบ

ผอน

บดามารดาไดยกบตรของตนใหเปนบตรบญธรรมแกผรบบตรบญธรรม เมอผรบบตร

บญธรรมตาย ตองถอวา ผเยาวนนบดามารดาถกถอดถอนอ านาจปกครองโดยผลของกฎหมาย ความตายของ

ผรบบตรบญธรรมไมมผลท าใหเดกกลบมาอยในความปกครองของบดามารดโดยอตโนมต เพราะเมอบดามารดายก

บตรของตนใหบคคลอนรบเปนบตรบญธรรม อ านาจปกครองในตวเดกยอมสนสดลง ดงนน เมอบดามารดารอง

ขอศาลอาจสงใหเปนผปกครองผเยาว (บตร) ได (โปรดเทยบเคยงกบค าพพากษาฎกาท ๔๑๗/๒๔๙๕)

ประเดนทตองพจารณาวา เมอขอเทจจรงปรากฏวา ผเยาวมบดามารดาแตบดามารดา

อาศยอยอกประเทศหนง หรอมบดามารดาแตไมไดมาเก ยวของกบผเยาวดวย เชนน จะขอใหศาลมค าสงต ง

ผปกครองไดหรอไม ซงผเขยนเหนวา สามารถตงผปกครองได โดยพจารณามาตรา ๑๕๘๕ และมาตรา ๔

ประกอบ

ขอใหทานเทยบเคยงกบกรณขางตนกบค าพพากษาฎกาท ๕๔๖/๒๕๓๒ ถามบดาหรอ

มารดา แตบดาหรอมารดาไมไดมาเกยวของดวยและไมปรากฏวาอยหนใด หรอแมบดาผเยาวจะมภมล าเนาอยใน

ตางประเทศ เมอยงไมปรากฏวาถกถอนอ านาจปกครองกจะขอใหศาลตงผปกครองหาไดไม

ผปกครองตองไดรบการแตงตงโดยศาลเทานน

บคคลทจะเขามาเปนผปกครองมอย ๒ กรณ

๑. เมอมการรองขอของญาตของผเยาว หรออยการ

๒. เมอผซงบดาหรอมารดาทตายทหลงไดระบชอไวในพนยกรรมใหเปนผปกครอง

จะเหนไดวา บคคลทจะเขามาเปนผปกครองไดนน กรณท ๑ เมอญาตหรออยการรอง

ขอใหบคคลใดเปนผปกครอง แตหากมพนยกรรมของบดาหรอมารดาทตายทหลงระบใหต งใครกต งบคคลนน ทาน

จะสงเกตไดวาผปกครองในความหมายตามกฎหมายไมไดพจารณาเรองล าดบญาตความสนท ซงความเปนญาต

ช นสนทไมไดท าใหบคคลผนนเปนผปกครองและการจะเปนผปกครองตามกฎหมายตองมค าสงแตงตงโดยศาล

คณสมบตของบคคลทจะเปนผปกครอง

๑. ตองเปนบคคลทบรรลนตภาวะ

๒. และไมปรากฏเหตดงตอไปน

๒.๑ ถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถ

๒.๒ ถกศาลสงใหเปนคนเสมอนไรความสามารถ

๒.๓ เปนบคคลลมละลาย

๒.๔ ผซงไมเหมาะสมทจะปกครองผเยาวหรอทรพยสนของผเยาว

๒.๕ ผซงเคยมคดความในศาลกบผเยาว ผบพการ หรอ พนองรวมบดามารดาหรอรวม

แตบดาหรอมารดากบผเยาว

๒.๖ ผซงบดาหรอมารดาทตายไดท าหนงสอระบชอหามมใหเปนผปกครอง

หนาทของผปกครอง

เมอผปกครองคอบคคลท เขามาดแลผเยาวเหมอนดงเปนบดามารดา จงท าใหผปกครอง

มหนาท เชนเดยวกบผใชอ านาจปกครอง ไดแก

๑. หนาท อปการะเลยงด อบรมสงสอน และจดหาสงของใหแกผเยาวตามความจ าเปน

โดยสมควรแกฐานานรป

๒. หนาท ใหการศกษา

๓. หนาทก าหนดถนทอยของบตร ลงโทษผเยาวตามควร ฯลฯ

ผลการท านตกรรมโดยปราศจากความยนยอม

หลก เมอผเยาวไดท าลงโดยปราศจากความยนยอมเชนวานนเปนโมฆยะ

การท ผเยาวไดท านตกรรมและขอความยนยอมภายหลง หรอกรณท ผเยาวท านตกรรม

ลงโดยปราศจากความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรม ผลทางกฎหมายถอวา นตกรรมท ผเยาวกระท าลงโดย

ปราศจากความยนยอมตกเปน “โมฆยะ” แตเงอนแงในการพจารณาตางกน กลาวคอ

ในการท านตกรรมของผเยาวตองขอความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม “กอน”

หมายถง กอนท ผเยาวจะเขาท านตกรรมตองไปขอความยนยอมกอน เนองจาก ผแทนโดยชอบธรรมจะได

ใครครวญและ/หรอไตรตรองไดวานตกรรมนน ๆ เปนประโยชนและ/หรอผเยาวเสยเปรยบหรอไม

แมวากฎหมายจะบญญตไวอยางชดแจงวา “กอน” แตเปนท ยอมรบกนทวไปวาให

หมายความถง “ขณะ” ท านตกรรมดวย ท งนมเหตผลสนบสนนคอ

๑. กฎหมายตองตความตามเจตนารมณ มากกวาการเพงพนจแตเฉพาะลายลกษณ

อกษร

๒. การขยายขอบเขตดงกลาวเปนการอ านวยประโยชนตอผเยาวโดยแท กลาวคอ ใน

ความเปนจรงอาจมนตกรรมบางอยาง หรอบางสถานการณทจะตองเขาท านตกรรมทนท ขอมขอความยนยอม

กอน เชน มผมาเสนอขายของท ผเยาวตองการหรอจ าเปนและมผตองการสงของนนหลายคน หากชกชาจะเสย

ประโยชนได

๓. การใหความยนยอมขณะท านตกรรมนน หากผแทนโดยชอบธรรมไมเหนดวยหรอ

เวลาท ใหตดสนใจนอยเกนไป ขอมลประกอบการตดสนใจไมเพยงพอ ผแทนโดยชอบธรรมกมสทธไมใหความ

ยนยอมกได

ดวยเหตผลขางตน ท าไมถงจะตองไปตดสทธของผแทนโดยชอบธรรมใหมสทธใหความ

ยนยอมเฉพาะกอนท านตกรรมตามตวอกษรเทานน ควรขยายความเพ อประโยชนของผเยาว

ส าหรบฝายทไมเหนดวย ใหเหตผลวา

๑. หากกฎหมายตองการใหขอความยนยอมในขณะท านตกรรมได คงจะตองบญญตวา

“ผเยาวจะท านตกรรมใด ๆ ตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบกอนหรอขณะท านตกรรม” แตเมอไม

บญญตขนแสดงวากฎหมายมความมงประสงคเฉพาะแตกอนท านตกรรมเทานน

๒. หากผเยาวสามารถขอความยนยอมขณะท านตกรรมได ผแทนโดยชอบธรรมจะเอา

ระยะเวลาทไหนในการตดสนใจ เพราะกระชนชด

ซงอยางทกลาวถงแลววาเปนทยอมรบกนวาการใหความยนยอมนนตองมอยกอนหรอ

ขณะท านตกรรมสญญา

สวนการขอความยนยอมภายหลงท านตกรรม กไมไดท าใหนตกรรมนนสมบรณ

เพราะนตกรรมตกเปนโมฆยะ แตการขอความยนยอมภายหลงเทากบเปนการยอมรบ (สตยาบน) ในนตกรรมท

เปนโมฆยะ ซงผลจะท าใหนตกรรมนนสมบรณ ซงจะไดศกษาในล าดบตอไป

โมฆยะ

“ผเยาวจะท านตกรรมใด ๆ ตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอน การ

ใด ๆ ท ผเยาวไดท าลงปราศจากความยนยอมเชนวานนเปนโมฆยะ”

โมฆยะ หมายความถง ผลทางกฎหมายทท าใหนตกรรมนนอยในชวงเวลาทไมแนนอน

วาจะมผลสมบรณ หรอตกเปนอนเสยเปลาไป (โมฆะ) ชวงเวลาทไมแนนอนนน เปนชวงเวลาท บคคลซงกฎหมาย

ใหอ านาจ (สทธ) สามารถพจารณายอมรบนตกรรมนน ซงกฎหมายเรยกวา “ใหสตยาบน” อนจะมผลท าใหนต

กรรมมผลสมบรณ

“มาตรา ๑๗๗ ถาบคคลผมสทธบอกลางโมฆยกรรมตามมาตรา ๑๗๕ ผหนงผใดไดให

สตยาบนแกโมฆยกรรม ใหถอวา การนนเปนอนสมบรณมาแตเรมแรกแตทงนยอมไมกระทบกระเทอนถงสทธของ

บคคลภายนอก”

หรอปฏเสธไมรบ ซงกฎหมายเรยกวา “บอกลาง” อนจะมผลท าใหนตกรรมตกเปนอน

เสยเปลา (โมฆะ) “มาตรา ๑๗๖ โมฆยกรรมเมอบอกลางแลว ใหถอวาเปนโมฆะมาแตเรมแรก และใหผ

เปนคกรณกลบคนสฐานะเดม ถาเปนการพนวสยจะใหกลบคนเชนนนไดกใหรบคาเสยหายชดใชใหแทน”

ผลสมบรณ หมายถง นตกรรมมผลบงคบไดตามกฎหมาย และกอใหเกดสทธและ

หนาทตามกฎหมายตอกน เชน ผเยาวไปท านตกรรมซอขายเครองเสยงโดยมไดรบอนญาตจากผแทนโดยชอบ

ธรรม นตกรรมนนมผลเปนโมฆยะ ตอมาภายหลงผเยาวไดไปขออนญาตผแทนโดยชอบธรรมหลงท านตกรรมและ

ผแทนโดยชอบธรรมอนญาต โดยใหสตยาบนแกนตกรรมนน (แสดงเจตนา) การซอขายเครองเสยงดงกลาวมผล

สมบรณ ผซอผขายเรยกรองกนได

ผลโมฆะ หมายถง นตกรรมทตกเปนอนเสยเปลาเหมอนวาไมเคยกระท านตกรรมตอ

กน คกรณตางฝายตางกลบคนสสถานะเดม และหากยากทจะกลบคนสสถานะเดมใหชดใชคาเสยหายแทน เชน

กรณขางตนหากผแทนโดยชอบธรรมแสดงเจตนาปฏเสธ (บอกลาง) นตกรรมซอขายเครองเสยง ใหถอวา ผเยาว

และคกรณไมเคยตกลงท าสญญากนเลย ผใดยดถอสงใดของอกฝายหนงไวกใหคนกนไป และหากปรากฏวามการ

น าเครองเสยงไปขายตอแลวไมอาจน ามาคนได กใหชดใชราคาเครองเสยงนนแทน

จากการศกษาเรองความยนยอมจะพบวา การยนยอมตองเปนการเฉพาะเทานน แต

บางกรณกฎหมายไดก าหนดวาเมอผเยาวขอความยนยอมในเรองหนงแลวยอมมผลไปถงเรองอนโดยท ผเยาวไม

ตองมาขอความยนยอมอกได ตามมาตรา ๒๖ “ถาผแทนโดยชอบธรรมอนญาตใหผเยาวจ าหนายทรพยเพอการ

อนใดอนหนงอนระบไว ผเยาวจะจ าหนายทรพยนนเปนประการใดภายในขอบของการทระบไวนนกท าไดตามใจ

สมคร อนง ถาไดรบอนญาตใหจ าหนายทรพยสนโดยมไดระบวาเพอการอนใด ผเยาวกจ าหนายไดตามสมครใจ”

บทบญญตขางตนเปนขอยกเวนของการใหความยนยอมเฉพาะการ ซงสามารถพจารณาไดดงน

นตกรรม

โมฆยะ

๑. กรณผแทนโดยชอบธรรมระบไวในค าอนญาตวาใหผเยาวจ าหนายทรพยสนเพอการ

อนใดอนหนง

เชน บดาใหเงนบตรเพอใหไปซอหนงสออาน จะเหนไดวา กรณนผแทนโดยชอบธรรม

คอบดา ใหเงนบตรผเยาวเพอใหซอหนงสอ กลาวคอมการระบการอนใดอนหนงไวแลว คอ ซอหนงสอ ไมใชใหไป

ท าอยางอน ดงนน หากผเยาวเอาเงนไปซอเกม นตกรรมยอมตกเปนโมฆยะ แตหากผเยาวเอาเงนไปซอหนงสอไม

วาหนงสอนน ๆ เปนประเภทใดกตาม ยอมตองถอไดวาผเยาวไดใหความยนยอมแลว และถาผแทนโดยชอบธรรมม

ความประสงคใหผเยาวเอาเงนไปซอหนงสอเรยนกตองระบในความยนยอมใหชดแจงวาท ใหเงนนเพอน าไปซอ

หนงสอเรยน

๒. กรณผแทนโดยชอบธรรมไมไดระบไวในค าอนญาตวาใหผเยาวจ าหนายทรพยสน

เพอการอนใดอนหนง

เชน เมอนกศกษามาเรยน ผแทนโดยชอบธรรมใหเงนมาเรยนวนละ ๒๐๐ บาท เงน

๒๐๐ บาทน นกศกษาสามารถน าไปซอขาวปลาอาหาร ขนม เครองดม หนงสอ หรออนใดกไดตามใจสมคร อน

เกยวเนองกบการใชชวตตามปกต จงเกดค าถามวา นกศกษาน าเงนนไปใชในกจกรรมนนทนาการหรอบนเทงใจกบ

เพอน ๆ เชน ชมภาพยนตร เลนโบวลง ไดหรอไม

มค าพพากษาฎกาท นาสนใจ ฎ.๕๕๒๗ / ๒๕๔๑ ไดพพากษาวา เมอโจทกซงเปน

ผเยาวไดรบความยนยอมจากบดามารดาใหฟองและด าเนนคดแลว โจทกยอมมสทธทจะมอบอ านาจใหผอนฟอง

และด าเนนคดแทนได หาจ าตองไดรบความยนยอมจากมารดาบดาอกครง

มขอนาสงเกตวา ค าพพากษาคดน เมอผเยาวขออนญาตผแทนโดยชอบธรรมในกจการ

อนใดอนหนงแลว ผเยาวไมจ าตองขออนญาตผแทนโดยชอบธรรมอก ท งน เพราะไดรบความยนยอมแลว จง

เทากบวา ศาลใชมาตรา ๒๖ มาปรบใช ซงมาตรา ๒๖ บญญตถงเรอง “อนญาตใหผเยาวจ าหนายทรพยสน”

แตการฟองรองคดกนไมใชเปนการจ าหนายทรพยสน จงแสดงวา ศาลใชมาตรา ๒๖ ขยายขอบเขตใหหมายความ

รวมถงนตกรรมอยางอนนอกจากการจ าหนายทรพยสนดวย

ขอสงเกต

นตกรรมใดท ผแทนโดยชอบธรรมจะกระท าแทนผเยาวตองไดรบอนญาตจากศาล นต

กรรมดงกลาวผเยาวอาจขอความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมหาไดไม

นตกรรมท ผแทนโดยชอบธรรมตองขออนญาตศาลพจารณาไดตามมาตรา ๑๕๗๔

“นตกรรมใดอนเกยวกบทรพยสนของผเยาวดงตอไปน ผใชอ านาจปกครองจะกระท ามได เวนแตศาลจะอนญาต

(๑) ขาย แลกเปลยน ขายฝาก ใหเชาซอ จ านอง ปลดจ านอง หรอโอนสทธจ านอง ซง

อสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยทอาจจ านองได

(๒) กระท าใหสดสนลงทงหมดหรอบางสวนซงทรพยสทธอนใดในอสงหารมทรพย

(๓) กอตงภาระจ ายอม สทธอาศย สทธเหนอพนดน สทธเกบกน ภาระตดพนใน

อสงหารมทรพย หรอทรพยสทธอนใดในอสงหารมทรพย

(๔) จ าหนายไปทงหมดหรอบางสวนซงสทธเรยกรองท จะใหไดมาซงทรพยสทธใน

อสงหารมทรพย หรอสงหารมทรพยทอาจจ านองได หรอสทธเรยกรองทจะใหทรพยสนเชนวานนของผเยาวปลอด

จากทรพยสทธทมอยเหนอทรพยสนนน

(๕) ใหเชาอสงหารมทรพยเกนสามป

(๖) กอขอผกพนใด ๆ ท มงใหเกดตาม (๑) (๒) หรอ (๓)

(๗) ใหกยมเงน

(๘) ใหโดยเสนหา เวนแตจะเอาเงนไดของผเยาวใหแทนผเยาวเพอกศลสาธารณะ เพอ

การสงคม หรอตามหนาทธรรมจรรยา ท งน พอสมควรแกฐานานรปของผเยาว

(๙) รบการใหโดยเสนหาทมเงอนไขหรอคาภาระตดพนหรอไมรบการใหโดยเสนหา

(๑๐) ประกนโดยประการใด ๆ อนอาจมผลใหผเยาวตองถกบงคบช าระหน หรอท านต

กรรมอ นทมผลใหผเยาวตองรบเปนผรบช าระหนของบคคลอนหรอแทนบคคลอน

(๑๑) น าทรพยสนไปแสวงหาผลประโยชนนอกจากในกรณท บญญตไวในมาตรา

๑๕๙๘/๔ (๑) (๒) หรอ (๓)

(๑๒) ประนประนอมยอมความ

(๑๓) มอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการวนจฉย

เมอทานพจารณาครบ ๑๓ อนมาตรา คงพจารณาไดวาเปนเรองท เกยวกบมลคาของ

ทรพยสนทมคาสง เชน อสงหารมทรพย หรอการกอภาระผกพนใด ๆ

บคคลทมสทธใหสตยาบนและ/หรอบอกลาง

บคคลดงตอไปนเปนบคคลทกฎหมายใหอ านาจ (สทธ) ในการใหสตยาบนและ/หรอ

บอกเลกนตกรรมท เปนโมฆยะ

๑. ผเยาว

๒. ผแทนโดยชอบธรรม

๓. ผรบทอดสทธของผเยาว

อนง ในกรณของผเยาว ไดแก ผเยาวทบรรลนตภาวะแลว หรอ ผเยาวยงไมบรรลนต

ภาวะแตตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรม มขอสงเกตวา กรณท ผเยาวทยงไมบรรลนตภาวะ แต

ผแทนโดยชอบธรรมยนยอมเปนผบอกลางและ/หรอใหสตยาบน อาจเกดความเส ยงได ดงนน หากจะใหผเยาวทยง

ไมบรรลนตภาวะเปนผใหสตยาบนและ/หรอบอกลางกควรมหลกฐานแสดงเจตนายนยอม หรอปฏเสธของผแทน

โดยชอบธรรมไวเปนลายลกษณอกษรทนาเชอถอ ส าหรบกรณของผรบทอดสทธของผเยาว กลาวคอ ทายาทผรบ

มรดกของผเยาวยอมมสทธในการใหสตยาบนและ/หรอบอกเลกนตกรรมท เปนโมฆยะเชนเดยวกน

ประเดนพจารณาตอไปคอนตกรรมบางอยางท ผเยาวสามารถใชสทธท านตกรรมไดดวย

ตนเองโดยมพกตองขอความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมกอน

ขอยกเวนในความสามารถท านตกรรมของผเยาว

“ผเยาวจะท านตกรรมใด ๆ ตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอน การ

ใด ๆ ท ผเยาวไดท าลงปราศจากความยนยอมเชนวานนเปนโมฆยะ เวนแตจะบญญตไวเปนอยางอน” ค าวา

บทบญญตเปนอยางอนปรากฏดงตอไปน

๑. นตกรรมทเปนคณประโยชนแกผเยาวฝายเดยว

มาตรา ๒๒ “ผเยาวอาจท าการใด ๆ ไดท งสน หากเปนเพยงเพอจะไดไปซงสทธอนใด

อนหนง หรอเปนการเพอใหหลดพนจากหนาทอนใดอนหนง”

บทบญญตขางตน สามารถพจารณาได ๒ ประเดน กลาวคอ

(๑) นตกรรมท ผเยาวกระท าลงและมผลใหผเยาวไดสทธอนหนงอนใด

หมายถง นตกรรมท ผเยาวกระท าลงไปอนมผลท าใหผเยาวไดสทธหรอกอใหเกดความ

เคลอนไหวแหงสทธในการกอใหเกดสทธบางประการ เชน ผเยาวมปยา และปยาไดท าพนยกรรมยกทรพยสน

ทงหมดใหผเยาว จะเหนไดวานตกรรม (พนยกรรม) ท าใหผเยาวกอใหเกดสทธไดรบมรดก หรอ การรบทรพยสนทม

ผใหโดยเสนหา

ขอใหทานลองพจารณาวา หากขอเทจจรงแหงคดปรากฏวา นายสมชาย (อา) มความ

ประสงคจะยกทดนใหแกผเยาว (หลาน) โดยมเงอนวาใหหลานน าเงนมาใหอาเปนจ านวนเงนหนงบาท ทงนเพอ

แกเคลด เพราะหมอดทกวา ไมควรใหของแกหลาน จงตองแกเคลดโดยซอขายทดนกนในราคาหนงบาท ดงน ทาน

จะเหนไดวา นตกรรมนตกเปนโมฆยะ เนองจากเปนการใหโดยมเงอนไข ซงผ เยาวไมไดประโยชนฝายเดยว

น าหนกของประโยชนท เกดมกบผเยาวตองเตมเปยมและในขณะประโยชนของคกรณของผเยาวตองไมเกดมอย

แมจะเกดแตเพยงเลกนอยตองถอวาเปนภาระกบผเยาวตองหามตามกฎหมาย

(๒) นตกรรมท ผเยาวกระท าลงและมผลใหหลดพนจากหนาท

การหลดพนจากภาระยอมแสดงวาผเยาวมภาระหนาท ซงตามกฎหมายเรยกวา “หน” เมอเจาหนยอม

ปฏบตการอยางใดอยางหนงเพอใหขจดภาระนนลงและเปนประโยชนกบผเยาวกกระท าได เชน นายสงบ (เจาหน)

ตกลงปลดหนใหแกผเยาว จะเหนไดวาการปลดหนตองท าเปนหนงสอและเปนนตกรรมฝายเดยวท ผเยาวลกหนโดย

ไมตองขอความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม นตกรรมนนยอมมผลสมบรณ

๒. นตกรรมทผเยาวตองท าเองเฉพาะตว

มาตรา ๒๓ “ผเยาวอาจท าการใด ๆ ไดท งสน ซงเปนการตองท าเฉพาะตว”

“นตกรรมเฉพาะตว” หมายถง นตกรรมท เปนเรองสวนตวโดยแทของผเยาว ท ไม

อาจใหผใดมากาวลวงได โดยนยแหงลายลกษณอกษรอาจคาบเกยวกบเรองความสามารถพเศษของผเยาวเพราะ

ความสามารถพเศษของผเยาวมกถกเรยกวา “ความสามารถเฉพาะตว” แตกฎหมายมไดหมายความในเรอง

ความสามารถเฉพาะตว เชนนน อาท รองเพลงเกง เตนร าเกง หรอแสดงเกง แตกฎหมายมงเฉพาะเรองสวนตว

เชน การรบรองบตร การท าพนยกรรม หรอ การขอเพกถอนการสมรส เปนตน

ตวอยาง แมผเยาวจะเปนนกแสดงทมความสามารถสง และการแสดงเปนศลปะท ผเยาว

จะตองท าดวยตนเอง โดยท ไมสามารถหาใครมาแทนท ได ดงน การท ผเยาวรบงานแสดงเองโดยมไดขอความ

ยนยอมจากบดามารดาหาท าใหนตกรรมนนมผลสมบรณไม นตกรรมคงมผลเปนโมฆยะ

๓. นตกรรมเปนการอนจ าเปนในการด ารงชพของผเยาว

มาตรา ๒๔ “ผเยาวอาจท าการใด ๆ ไดท งสน ซงเปนการสมแกฐานานรปแหงตน และเปนการอนจ าเปน

๓.๑.๓.๒ คนไรความสามารถ

บคคลวกลจรตท ถกศาลสงใหบคคลวกลจรตนนเปนคนไรความสามารถ

โดยทกฎหมายก าหนดใหคสมรส บพการ ผสบสนดานของผวกลจรตนน หรอพนกงาน

อยการเปนผรองขอตอศาล ใหศาลมค าสงใหเปนคนไรความสามารถ และตองอยในความอนบาลของผอนบาล๒

กฎหมายจ ากดความสามารถในการใชสทธ

กลาวคอ การท านตกรรมสญญาใดทคนไรความสามารถไดกระท าลงการนนตกเปน

โมฆยะ๓

ขอสงเกต

(๑) แมวาบคคลวกลจรตซงศาลยงไมไดมค าสงเปนคนไรความสามารถไดไปกระท านต

กรรมสญญา ยอมมผลสมบรณตามกฎหมาย เวนแตจะพสจนไดวา นตกรรมสญญาไดกระท าลงในขณะบคคลนน

จรตวกลอย และคสญญาอกฝายไดทราบดวยวาผกระท านนเปนคนวกลจรต๔

(๒) ค าสงใหบคคลเปนคนไรความสามารถตองประกาศในราชกจจานเบกษา๕

๓.๑.๓.๓ คนเสมอนไรความสามารถ

หมายถง บคคลทมลกษณะอยางหนงอยางใดดงตอไปน๖

๒ มาตรา ๒๘. ๓ มาตรา ๒๙. ๔ มาตรา ๓๐. ๕ ราชกจจานเบกษา เปนหนงสอของทางราชการทออกเปนรายสปดาหโดยส านกงานราชกจจานเบกษา ส านกงานเลขาธการคณะรฐมนตร ส าหรบลงประกาศเกยวกบกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ ตลอดจนประกาศของกระทรวง ทบวง กรมตางๆ

รวมทงประกาศเกยวกบการจดทะเบยนหนสวนบรษท. ๖ มาตรา ๓๒ บคคลใดมกายพการหรอมจตฟนเฟอนไมสมประกอบหรอ ประพฤตสรยสราย เสเพลเปนอาจณ หรอ ตดสรายาเมา

หรอ มเหตอนใดท านองเดยวกนนน จนไมสามารถจะจดท าการงานโดยตนเองได หรอ จดกจการไปในทางทอาจจะเสอมเสยแก

ทรพยสน ของตนเองหรอครอบครวเมอบคคลตามทระบไวใน มาตรา ๒๘ รองขอตอศาล ศาลจะสงใหบคคลนนเปนคนเสมอนไร

ความสามารถกได

(๑) กายพการ

(๒) จตฟนเฟอนไมสมประกอบ

(๓) ประพฤตสรยสรายเสเพลเปนอาจณ

(๔) ตดสรายาเมา

(๕) มเหตอนท านองเดยวกน และ บคคลเชนวานนไมสามารถจะจดท าการงานโดยตนเองได หรอจดกจการไป

ในทางทอาจเสอมเสยแกทรพยสนของตนเองหรอครอบครว

โดยทกฎหมายก าหนดใหคสมรส บพการ ผสบสนดานของผวกลจรตนน หรอพนกงาน

อยการเปนผรองขอตอศาล ใหศาลมค าสงใหเปนคนเสมอนไรความสามารถ เมอศาลเหนสมควร ศาลอาจสงให

บคคลเชนวานนตกเปนคนเสมอนไรความสามารถและใหอยในความพทกษของผพทกษ

โดยหลกแลว คนเสมอนไรความสามารถสามารถไปกระท านตกรรมสญญาไดมผล

สมบรณ แตกฎหมายจ ากดการใชสทธในการท านตกรรมสญญาเปนบางเรองตาง ๆ ดงน ซงคนเสมอนไร

ความสามารถจะตองไดรบความยนยอมของผพทกษกอนแลวจงจะท าการอยางหนงอยางใดดงตอไปน๗

๑. น าทรพยสนไปลงทน

๒. รบคนทรพยสนทไปลงทน ตนเงนหรอทนอยางอน

๓. กยมหรอใหกยมเงน ยมหรอใหยมสงหารมทรพยอนมคา

๔. รบประกนโดยประการใด ๆ อนมผลใหตนตองถกบงคบ ช าระหน

๕. เชาหรอใหเชาสงหารมทรพยมก าหนดระยะเวลาเกนกวา หกเดอนหรอ

อสงหารมทรพยมก าหนดระยะเวลาเกนกวาสามป

๖. ใหโดยเสนหา เวนแตการใหทพอควรแกฐานานรป เพอ การกศลการสงคม หรอ

ตามหนาทธรรมจรรยา

๗. รบการใหโดยเสนหาทมเงอนไขหรอคาภาระตดพน หรอ ไมรบการใหโดยเสนหา

๘. ท าการอยางหนงอยางใด เพ อจะไดมาหรอปลอยไปซงสทธ ในอสงหารมทรพยหรอ

บคคลซงศาลไดสงใหเปนคนเสมอนไรความสามารถตามวรรคหนงตองจดใหอยในความพทกษการแตงต งผพทกษให

เปนไปตามบทบญญตบรรพ ๕ แหงประมวลกฎหมายน

ใหน าบทบญญตวาดวยการสนสดของความเปนผปกครองในบรรพ ๕ แหงประมวลกฎหมายนมาใชบงคบแกการสนสด

ของการเปนผพทกษโดยอนโลม

ค าสงของศาลตามมาตราน ใหประกาศในราชกจจานเบกษา.

๗ มาตรา ๓๔.

ในสงหารมทรพยอนมคา

๙. กอสรางหรอดดแปลงโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอน หรอ ซอมแซมอยางใหญ

๑๐. เสนอคดตอศาลหรอด าเนนกระบวนพจารณาใด ๆ เวนแต การรองขอตาม มาตรา

๓๕ หรอการรองขอถอนผพทกษ

๑๑. ประนประนอมยอมความ หรอมอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการวนจฉย

หรอ ถามกรณอนใดนอกจากทกลาวในวรรคหนงซงคนเสมอนไรความสามารถอาจ

จดการไปในทางเสอมเสยแกทรพยสนของตนเองหรอ ครอบครวในการสงใหบคคลใดเปนคนเสมอนไร

ความสามารถ หรอ เมอผพทกษรองขอในภายหลงศาลมอ านาจสงใหคนเสมอนไรความสามารถนน ตองไดรบ

ความยนยอมของผพทกษกอนจงจะท าการนนได

ขอสงเกต (๑) ในกรณท ผพทกษไมยนยอมใหคนเสมอนไรความสามารถไปกระท านตกรรมโดย

ปราศจากเหตผลอนสมควร คนเสมอนไรความสามารถสามารถรองขอตอศาล ใหศาลมค าสงอนญาตกได หาก

การนนจะเปนคณประโยชนแกคนเสมอนไรความสามารถ (มาตรา ๓๕)

(๒) ค าสงใหบคคลเปนคนไรความสามารถตองประกาศในราชกจจานเบกษา

๓.๑.๔ การสนสดสภาพบคคล

การสนสดสภาพบคคลมผลท าใหไมถอเปนผทรงสทธตามกฎหมาย มไดดงน

(๑) ตาย (สภาพบคคลสนสดลงเมอตาย)

(๒) สาบสญ กลาวคอ เมอบคคลใดศาลไดมค าสงใหตกเปนคนสาบสญใหถอวาถงแกความตาย๘

๘ มาตรา ๔๘-๖๔.

๓.๒ นตบคคล

(๑) ความหมาย

หมายถง สงทกฎหมายสมมตและใหการรบรองวามสภาพบคคลตามกฎหมาย โดยก าหนดใหนตบคคลม

สทธและหนาท เชนเดยวกบบคคลธรรมดา เวนแตสทธและหนาท ซงโดยเฉพาะจะพงมพงไดแตบคคลธรรมดาเทานน

(๒) นตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไดแก

๒.๑ สมาคม ไดแก การกอตงสมาคมเพอกระท าการใด ๆ อนมลกษณะตอเนองรวมกนและ

มใชเปนการหาผลก าไรหรอรายไดมาแบงปนกน ตองมขอบงคบและจดทะเบยนตามกฎหมาย๙ และสมาคมทไดจด

ทะเบยนแลวมฐานะเปนนตบคคล๑๐

๒.๒ มลนธ ไดแก ทรพยสนทจดสรรไวโดยเฉพาะส าหรบวตถประสงคเพอการกศลสาธารณะ

การศาสนา ศลปะ วทยาศาสตร การศกษา หรอเพอสาธารณประโยชนอยางอน โดยมไดมงหาผลประโยชนมา

แบงปนกน และไดจดทะเบยนตามกฎหมาย๑๑ และมลนธทไดจดทะเบยนแลวมฐานะเปนนตบคคล

๑๒

๒.๓ หางหนสวน หมายถง สญญาซงบคคลตงแตสองคนขนไปตกลงเขากนเพอกระท ากจการ

รวมกนดวยประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการทท านน๑๓

หางหนสวนท ไดจดทะเบยนตามกฎหมายแลว ใหมฐานะเปนนตบคคลตางหากจากผเปน

หนสวน๑๔ ไดแก หางหนสวนสามญ

๑๕ หางหนสวนจ ากด

๑๖

๙ มาตรา ๗๘. ๑๐ มาตรา ๘๓. ๑๑ มาตรา ๑๑๐. ๑๒ มาตรา ๑๑๒. ๑๓ มาตรา ๑๐๑๒. ๑๔ มาตรา ๑๐๑๕. ๑๕ มาตรา ๑๐๒๕ อนวาหางหนสวนสามญนนคอหางหนสวนประเภทซงผเปนหนสวนหมดทกคนตองรบผดรวมกนเพอหนท งปวงของหนสวนโดยไมมจ ากด. ๑๖ มาตรา ๑๐๗๗ อนหางหนสวนจ ากดนนคอหางหนสวนประเภทหนง ซงมผเปนหนสวนสองจ าพวกดงจะกลาวตอไปน คอ (๑) ผเปนหนสวนคนเดยว หรอ หลายคนซงมจ ากดความรบผดเพยงไมเกนจ านวนเงนทตนรบจะลงหนในหาง

หนสวนนนจ าพวกหนง และ

(๒) ผเปนหนสวนคนเดยว หรอ หลายคนซงตองรบผดรวมกนในบรรดาหนของหางหนสวนไมมจ ากดจ านวน

อกจ าพวกหนง.

๒.๔ บรษทจ ากด หมายถง บรษทประเภทหนงซงตงขนดวยแบงทนเปนหนมมลคาเทา ๆ กน

โดยผถอหนตางรบผดจ ากดเพยงไมเกนจ านวนเงนทตนยงสงใชไมครบมลคาของหนทตนถอ๑๗ โดยมบคคลท เรม

กอตงต งแตสามคนขนไปจะเรมกอการและตง โดยเขาช อกนท าหนงสอบรคณหสนธ

หนงสอบรคณหสนธ หมายถง หนงสอท ผเรมกอการแสดงความประสงคในการจดตงบรษท

จ ากด หนงสอบรคณหสนธตองมรายการดงตอไปนคอ

(๑) ชอบรษทอนคดจะตงขน ตองมค าวา “จ ากด” ไวทายช อนนดวยเสมอไป

(๒) ทต งส านกงานของบรษทซงจดทะเบยนนนจะตงอย ณ ท ใดในราชอาณาจกร

(๓) วตถประสงคท งหลายของบรษท

(๔) ถอยค าทแสดงความรบผดของผถอหนจะมจ ากด ถอยค าแสดงวาความรบผดของผถอหนจะมจ ากด

(๕) จ านวนทนเรอนหน ซงบรษทจ ากดก าหนดจะจดทะเบยนแบงออกเปนหนมก าหนดหนละ

เทาไร

(๖) ชอ ทอย อาชพ และลายมอชอของบรรดาผเรมกอการ ทงจ านวนหนซงตางคนตางเขาชอ

ซอหนไวคนละเทาใด

หนงสอบรคณหสนธนน กฎหมายบญญตใหท าเปนตนฉบบไวไมนอยกวา ๒ ฉบบ นอกจากจะ

ใหลงลายมอชอของบรรดาผเรมกอการแลว ยงใหมพยานอยางนอย ๒ คน ลงชอรบรองลายมอชอทงปวงของผเรม

กอการดวย การจดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธนนตองจดทะเบยนทส านกงานทะเบยนหนสวนบรษท

(๓) การสนสดสภาพบคคล

(๑) เมอไดก าหนดเหตไวในขอบงคบหรอหนงสอบรคณหสนธ

(๒) เมอไดก าหนดระยะเวลาไวในขอบงคบหรอหนงสอบรคณหสนธ

(๓) เมอทประชมใหญมมตใหเลก

(๔) เมอนตบคคลนน ศาลมค าสงใหลมละลาย หรอมค าสงใหเลก เนองจาก มวตถประสงคขด

ตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน หรอเปนภยตอความมนคงของประเทศ เปนตน

๑๗ มาตรา ๑๐๙๖.