คู มือการตรวจค ุณภาพการซ...

คมอการตรวจคณภาพการซอมทามอเตอร

น.อ.ประจกษ พลสวสด หน.ไฟฟา กองควบคมคณภาพ อราชนาวมหดลอดลยเดช กรมอทหารเรอ กมภาพนธ 2550

2

คานา

ในคมอฯเลมน จะนาเสนอการตรวจคณภาพการซอมทามอเตอร ซงโดยทวไปแลวมอเตอรทเขารบการซอมทาในโรงงานสวนมากจะเปนมอเตอรกระแสสลบ และการซอมทามอเตอรในอดตทผานมาพบวา เมอซอมเสรจแลวนาไปตดตงในเรอพอใชไปไดไมนานกเสยอก สวนใหญคอขดลวดไหม ทงนอาจเกดจากหลายสาเหต เชน การซอมทาหรอการตดตงทไมไดมาตรฐาน รวมทงไมมการตรวจสอบระบบควบคมมอเตอรเมอนาไปตดตงทเรอ เปนตน ทาใหตองเสยเวลา รวมทงงบประมาณในการซอมทาโดยไมจาเปน สงผลกระทบตอภารกจของกองทพเรอ ดงนนการแกปญหาในเบองตน คอ การซอมทามอเตอรในโรงงานใหมมาตรฐานและผานการตรวจคณภาพตามเกณฑทกาหนด ยอมเปนสงทรบประกนไดวามอเตอรทไดตองมประสทธภาพ สามารถทจะนาไปตดตงและใชงานไดเปนอยางด การตรวจคณภาพการซอมทามอเตอรทจะกลาวถงในคมอฯ น เปนการซอมทาเฉพาะมอเตอรกระแสสลบ เทานน โดยเนอหามดวยกนทงหมด 3 บท โดยในบทท 1 กลาวถงโครงสรางและขนตอนการซอมทามอเตอร บทท 2 จะกลาวถงการพนขดลวด สวนในบทท 3 กลาวถงการโอเวอรฮอล และในตอนทายของคมอฯ นน จะอธบายถงรายละเอยดและขนตอนในการวดคาทางไฟฟาตลอดจนแบบฟอรมตางๆ รวมทงเกณฑและมาตรฐานทใชในการตรวจและทดสอบคณภาพของมอเตอร แผนกไฟฟาฯ ขอขอบคณขาราชการ ซงประกอบดวย น.ท.มานตย ปรางศร ร.อ.สมชาย ญาณรกษา ร.อ.มานะชย คาแยม พ.จ.อ.สนทร ศรสวสด พ.จ.อ.รตนไกร นลคง พ.จ.อ.เอนกพงษ พานเจม จ.อ.ทระวตร ศรสวสด ทไดชวยกนจดทาคมอฯ เลมนจนสาเรจ การจดทาคมอฯ เลมนเปนเพยงจดเรมตนในการทจะพฒนาการซอมทามอเตอรของอราชนาวมหดลอดลยเดชใหมคณภาพไดตามมาตรฐาน อกทงสามารถใชเปนเอกสารอางองได ถามขอผดพลาดประการใดกรณาแจงใหผจดทาทราบจะเปนพระคณยง

น.อ.ประจกษ พลสวสด หน.ไฟฟา กองควบคมคณภาพ อราชนาวมหดลอดลยเดช กรมอทหารเรอ กมภาพนธ 2550

3

สารบญ

เรอง หนา

คานา 2 สารบญ 3 สารบญตาราง 5 สารบญภาพ 6 บทท 1 โครงสรางและขนตอน 8 บทท 2 การพนขดลวด 19 บทท 3 การโอเวอรฮอล 40 รายการอางอง 56 ภาคผนวก 57 ก แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร 58 ก.1 แบบฟอรมบนทกผลการตรวจคณภาพมอเตอร 61 ก.2 แบบฟอรมการพนขดลวด 62 ก.3 แบบฟอรมการทดสอบแกนเหลก 63 ข เกณฑการทดสอบคาทางไฟฟา 64 ข.1 การตรวจสอบและทดสอลหลงถอด 64 ข.2 การเทสรน 65 ข.3 เกณฑการทดสอบความสนสะเทอน 66 ข.4 กรณพนขดลวดใหม 67 ข.5 เกณฑการทดสอบคาฉนวนกรณโอเวอรฮอล 68 ข.6 กรณโอเวอรฮอล 69 ข.7 เกณฑการทดสอบทางไฟฟากอนประกอบ 70 ค.วธการวดคาทางไฟฟา 71 ค.1 การวด POWER FACTOR 71 ค.2 การวดกระแสไฟฟา 74 ค.3 การวดแรงดนไฟฟา 75 ค.4 การวดความตานทานฉนวน 76

4

ค.5 การวดคา PI 78 ค.6 การเปรยบเทยบเสรจ 80 ค.7 การทดสอบศกยสงกระแสตรง 86 ค.8 วธทดสอบคาความตานทานฉนวน 88 ค.9 วธการวดกระแสไฟฟาโดยใช CLAMP METER 90

5

สารบญตาราง ข.1 แรงดนทดสอบหลงถอด 64 ข.2 แรงดนทดสอบกอนเทสรน 65 ข.3.1 เกณฑการวดเสยงแบรง 66 ข.3.2 เกณฑการวดความสนสะเทอน 66 ข.4 เกณฑการทดสอบกรณพนขดลวดใหม 67 ข.5 เกณฑการทดสอบคาฉนวนกรณโอเวอรฮอล 68 ข.6 เกณฑการพจารณากรณโอเวอรฮอล 69 ข.7 แรงดนทดสอบกอนประกอบ 70 ค.4 เกณฑคาความตานทานฉนวน 76 ค.5.1 แรงดนทดสอบในการวดคา PI 79 ค.5.2 เกณฑการทดสอบคา PI 79 ค.6 แสดงฟงกชนในการทดสอบเสรจ 81 ค.8 พกดแรงดนในการทดสอบความตานทานฉนวน 89

6

สารบญภาพ 1.1 แผนผงการซอมทามอเตอร 9 1.2 พนทปฏบตงานในโรงงาน 10 1.3 การเทสรน 12 1.4 การวดระยะหางระหวางดรเตอรและเฮาสซง 14 2.1 ขนตอนการพนขดลวดใหม 19 2.2 บรเวณทพนขดลวดและทดสอบ 21 2.3 การรอขดลวด 21 2.4 วงจรการทดสอบแกนเหลก 22 2.5 การวดอณหภมบนแกนเหลก 23 2.6 การทดสอบแกนเหลก 23 2.7 การซอมและทดสอบแกนเหลก 23 2.8 การพนวานชแดง 25 2.9 ลกษณะของขดลวดใหม 25 2.10 การลงขดลวดใหม 26 2.11 การทดสอบคาทางไฟฟา 26 2.12 การอบไลความชน 27 2.13 การจมแชวานช 28 2.14 การหา BALANCE 30 2.15 การประกอบโรเตอรและสเตเตอร 32 2.16 การทดสอบขนสดทาย 34 2.17 การทดสอบท NO LOAD 35 2.18 การทาสและบรรจ 37 2.19 การสงมอบ 38 3.1 ขนตอนการโอเวอรฮอล 40 3.2 การวดระยะหางระหวางดรเตอรและเฮาสซง 41 3 .3 การลางทาความสะอาด 43 3.4 การอบแหง 44 3.5 การจมแชวานช 45

7

3.6 การหา BALANCE 47 3.7 การประกอบโรเตอรและสเตเตอร 49 3.8 การทดสอบท NO LOAD 51 3.9 การทาสและบรรจ 54 3.10 การสงมอบ 55 ค.1.1 POWER FACTOR METER แบบใช AC 1 φ 72 ค.1.2 POWER FACTOR METER แบบใช AC 3 φ 73 ค.2 CLAMP ON MULTI METER 74 ค.3 วธวดแรงดนไฟฟา 75 ค.4 อณหภมของความตานทานฉนวน 77 ค.5.1 ลกษณะโมเลกลของฉนวน 78 ค.5.2 การวดคาความตานทานฉนวน 78 ค.5.3 ความตานทานฉนวนท 1 นาทและท 10 นาท 79 ค.6.1 ลกษณะ SURGE TEST 80 ค.6.2 สญญาณเสรจ 81 ค.6.3 การชอตของขดลวด 82 ค.6.4 รปคลนของขดลวดทด 83 ค.6.5 รปคลนของขดลวดท Short single winding 83 ค.6.6 รปคลนของขดลวดท Short partial ground 83 ค.6.7 รปคลนของขดลวดท Solid ground coil 84 ค.6.8 รปคลนของขดลวดท Solid turn-to-turn short 84 ค.6.9 รปคลนของขดลวดท Coil-to-coil short 84 ค.6.10 รปคลนของขดลวดท Phase-to-phase short 85 ค.6.11 รปคลนของขดลวดท Group-to-group short 85 ค.6.12 รปคลนของขดลวดท Reverse coil 85 ค. 7 การทดสอบ Hi po t 8 6 ค.8.1 ถอดสายไฟฟาปอนเขาอปกรณ 88 ค.8.2 ถอดสายไฟฟาทตอระหวางขดลวด 88 ค.8.3 ตอมาตรวดเมกกะโอหม 89 ค.9 การวดกระแสไฟฟาโดยใช Clamp on meter 90

8

บทท 1 โครงสรางและขนตอน

โดยทวไปแลวอปกรณไฟฟาทซอมทาในโรงงานของกรมอทหารเรอ สวนมากเปนอปกรณทตดตงในเรอและสวนใหญจะเปนมอเตอร (AC motor) ซงการซอมทาสวนใหญ จะเปนการพนขดลวดใหมและโอเวอรฮอล โดยในการซอมทา จะอาศยประสบการณในการทางานของชาง หรอไมกทาตามความเคยชนทมมานานแลว โดยทไมมรปแบบหรอขอกาหนด รวมทงมาตรฐานทใชในการตรวจและทดสอบคณภาพการซอมทา จงทาใหไมสามารถรบประกนไดวามอเตอรทซอมทาเสรจแลวจะมคณภาพมากหรอนอยเพยงใด ในบทนจะกลาวถงโครงสรางและขนตอนการซอมทามอเตอร ตงแตการรบมอเตอรทยกขนมาจากเรอ มายงโรงงานเพอดาเนนการซอมทา โดยจะแยกเปน 2 สวน คอ 1. การโอเวอรฮอล (Overhauling) 2. การพนขดลวดใหม (Rewinding) พจารณาแผนผงโครงสรางและขนตอนการซอมทามอเตอรในรปท1.1 สามารถสรปขนตอนในการซอมทามอเตอรดงน

1. การรบมอเตอร ในขนตอนนจะกลาวถงการรบมอเตอรเขามาในโรงงานตามใบสงงาน เพอดาเนนการซอมทาตอไป

2. การตรวจสภาพทางกายภาพ เปนการตรวจสอบสภาพของมอเตอรวาสามารถเทสรนไดหรอไม กลาวคอถาเทสรนใหดาเนนการเทสรน แตถาเทสรนไมไดใหทาการถอดแยกชน

3. การเทสรน เปนการตรวจสอบคาเกณฑตางๆ ของมอเตอร ถาผานเกณฑใหทาการโอเวอรฮอล แตถาไมผานใหทาการถอดแยกชน

4. การถอดแยกชน ในขนตอนนจะทาเมอมอเตอรเทสรนไมไดหรอเทสรนไมผาน 5. การตรวจสอบและทดสอบสภาพหลงถอด เปนการตรวจและทดสอบสภาพมอเตอรทงทางกลและไฟฟา

หลงจากไดถอดแยกชนแลว รวมทงประเมนสภาพและกาหนดขอบเขตของงานทจาเปนตองดาเนนการซอม 6. การพนขดลวดใหม ในขนตอนนจะกลาวถงในบทท 2 7. การโอเวอรฮอล ในขนตอนนจะกลาวถงในบทท 3

ซงในแตละขนตอนมรายละเอยดดงตอไปน

9

รปท 1.1 แผนผงการซอมทามอเตอร

10

รปท 1.2 พนทปฏบตงานในโรงงาน

1. รบมอเตอร วตถประสงค เพอรบมอเตอรเขาซอมทาตามใบสงงาน เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน

- วธการปฏบตงาน 1.1 นามอเตอรทจะดาเนนการซอมทาไปไวในบรเวณทจดเตรยม ดงรปท 1.2 1.2 จดวางมอเตอรใหสามารถตรวจสอบสภาพทางกายภาพได 1.3 มอบหมายงานใหชางหรอผรบผดชอบในการดาเนนการ เอกสารทใชบนทกขอมล

- ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ

-

11 2. ตรวจสอบสภาพทางกายภาพ วตถประสงค เพอทาการตรวจสอบสภาพทางกายภาพหรอชนสวนอปกรณของมอเตอรในบรเวณทรบเขา กอนทจะทาการถอดแยกชนหรอเทสรนตอไป เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา, เวอรเนย, ฟตเหลกหรอกลองถายรป วธการปฏบตงาน 2.1 ตรวจสอบใบสงงานวาถกตองและระบชดเจนตรงกบมอเตอร จากนนจดเนมเพลทและรายละเอยดตางๆของมอเตอร 2.2 ตรวจสอบสภาพและลกษณะโดยทวไปหากมชนสวนทซบซอนควรถายรปแนบกบแบบฟอรม 2.3 วดและบนทกตาแหนงของคปปลง, มเลยหรอเฟอง เทยบกบตาแหนงปลายเพลา (เชน เสมอเพลา เพลาลก 5.2 mm เพลาโผล 2.5 mm เปนตน) 2.4 ตรวจสอบสภาพชนสวนตางๆของมอเตอรวามการแตกหก, ชารด หรอเสยหายหรอไม อยางไร หากมชนสวนทเสยหายบรรยายไดไมชดเจนอาจถายรป แลวแนบกบใบงานเพออางองตอไป

2.5 บนทกผลการตรวจสอบสภาพทางกายภาพทงหมด ลงในแบบฟอรม เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ

-

3. การเทสรน วตถประสงค เพอทาการทดสอบสภาพมอเตอรในขณะรน เพอประเมนสภาพทงทางดานไฟฟาและทางกล กอนการถอดแยกชน สาหรบมอเตอรทไมแนใจ และตองการทราบวามความผดปกตอยางหนงอยางใดหรอไม เชน มอเตอรสนหรอมเสยงผดปกตเปนตน การทดสอบนจะทาเมอเหนวาเหมาะสมและมอเตอรตองอยในสภาพทสามารถจะทาการเทสรนไดเทานน เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน โวลทมเตอร, แอมมเตอร, มลตมเตอร, เมกเกอร , มลลโอหมมเตอร , เครองเสรจ, เครองวดรอบ,เครองวดความสน/เสยงแบรง, เทอรโมมเตอร และหฟงเสยงแบรง

12

รปท 1.3 การเทสรน วธการปฏบตงาน หมายเหต : การเทสรนจะทาไดเมอมอเตอรอยในสภาพทเทสรนไดเทานนมฉะนนใหขามไปขนตอนการถอดแยกชน 3.1 ตรวจสอบทางกายภาพพนฐานวาสามารถหมนเพลาไดคลองไมตดขด 3.2 ตรวจสอบสภาพการหลอลนของแบรงวาเพยงพอแลว 3.3 ตรวจสอบทเกยวของกบไฟฟา เชน คอมมวเตเตอร, แปรงถาน, สลปรง และสายลดสวาอยในสภาพเปนทนาพอใจและไมเปนอปสรรคในการเทสรน รวมทงขดลวดอยในสภาพทไมมรองรอยเสยหายหรอรอยชอต (กรณทเหนขดลวด) 3.4 เมอสภาพทางกายภาพเปนทนาพอใจใหทาการทดสอบขดลวด ดงรปท 1.3 ดงตอไปน •วดความตานทานขดลวด( Winding Resistance) •วดคาฉนวน (Megger) ของขดลวดทกชดดวยแรงดนทดสอบ และ คาฉนวนตาสดทยอมรบไดกอนการเทสรน

•ทดสอบการ Surge Test (กรณททาได) ดวยแรงดนทดสอบ 3.5 ถาผลการทดสอบเปนทนาพอใจจงเรมทาการเทสรนดงน •ถาเปน AC Induction Motor จายแรงดน 25% - 50% ของแรงดนพกด •ถาเปน AC Synchronous Motor สตารทและรนแบบซงโครนสมอเตอร 3.6 หลงจาก Start up ตามขางตนแลวใหตรวจสอบโดยทนทวามอเตอรหมนไดโดยไมมเสยงผดปกตทงทางกลและไฟฟา หากมเสยงหรอสงผดปกตให หยด ทดสอบทนท 3.7 ตรวจสอบใหแนใจวากระแสและแรงดนอยในระดบทปกต สาหรบ AC 3 เฟส ตรวจสอบความสมดลของกระแสและแรงดน 3.8 หากผลการทดสอบทแรงดนตาเปนทนาพอใจ ใหเปลยนแรงดนจนถงแรงดนพกด (ถาทาได) และตรวจสอบสภาพการทางานวาปกตหรอไม • หากผดปกตให หยด ทนท

13 •ตรวจสอบพกดของแหลงจายไฟวาสามารถจายไดถงแรงดนพกดหรอไม สาหรบมอเตอรตวใหญอาจตองการโวลตหรอกระแสเกนทแหลงจายจะจายได ในกรณนใหจายเทาทจายได โดยไมเกนกาลงของแหลงจาย (ไมควรเกน 80% ของพกด) 3.9 ถาผลการทดสอบขางตนเปนทนาพอใจ ใหวดแรงดน, กระแส, ความเรวรอบ, คาความสนสะเทอน, SPM, อณหภมของแบรงและขดลวดหรอเฟรม 3.10 ลดแรงดนลงตาสดและตดไฟจากมอเตอร 3.11 ตรวจสอบขอมลและผลการเทสรนกบเกณฑทยอมรบได เพอประเมนผลการทดสอบตอไป หากผลการทดสอบใดทเกนจากทยอมรบได ควรระบใหชดเจนเพอจะไดดาเนนการแกไขซอมแซมตอไป 3.12 บนทกผลการทดสอบ เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ เอกสารในภาคผนวก ข.2 4. การถอดแยกชน วตถประสงค เพอทาจดทาแนวทางในการถอดมอเตอรแยกชนสวน รวมทงการมารคและระบชนสวนตางๆ เพอชวยเปนขอมลในการประกอบกลบคนและการตรวจสอบหลงจากไดมอเตอรแลว ขนตอนตางๆนเปนขนตอนพนฐานสาหรบมอเตอรทมโครงสรางมาตรฐานทวไปเทานน หากมอเตอรทมโครงสรางพเศษ ซบซอนควรจะใชทกษะและความชานาญในการถอด เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา, เวอรเนย, ฟตเหลก, ฟล เลอรเกจ, เทเปอรเกจ, พลาสตกเกจ, เมกเกอร, ไดอลเกจ วธการปฏบตงาน 4.1 กอนถอดตรวจสอบดวามอเตอรไดทาการเทสรนเปนทเรยบรอยแลว (กรณทจาเปนตองเทสรนกอน) 4.2 มารคตาแหนงคประกอบ (Match Mark) บนชนสวนคประกอบตาง ๆ เชน ฝามอเตอรกบเฟรม, ฝาประกบแบรงกบฝามอเตอร, เทอรมนอลบอรด กบเฟรม และ ฝาปดตาง ๆ เปนตนเพอใหแนใจวาเมอประกอบสงคนแลวจะไดตาแหนงเดม

4.3 กรณสลฟแบรง •ใหถายนามนออกจากอาง ตรวจดสภาพนามนแลวบนทกผล •วดระยะเคลยรแรนซของแบรง และ ขอมลในสวนแบรงทงสองดานแลวบนทกผล •วดระยะชองวางระหวาง สเตเตอร กบ โรเตอร (Air Gap) ทงสองดาน ดงรปท 1.4 (ถาโครงสรางมอเตอรมชองวางใหวดได) แลวบนทกผล

14

รปท 1.4 การวดระยะระหวางโรเตอรและเฮาสซง

4.4 ถอดคปปลง (ถาม) และใบพดออก กอนถอดตรวจสอบใหแนใจวาไดวดและบนทกระยะ และตาแหนงไวแลว

4.5 คลายนอตยดฝาประกบทงสองดาน ถอดฝาประกบนอกดานขบ พรอมชนสวนทยดตดกบเพลา เชน แหวนลอคแบรง ปลอกกนจารบออก ถอดฝามอเตอร (เฮาสซง) ดานขบออก

•ขณะถอดฝาออกระวงอยาใหโรเตอรกระแทกกบสเตเตอร สงเกตปลายแกนเหลกของ สเตเตอรและโรเตอร อยในแนวเดยวกนหรอตรงกนหรอไม 4.6 ถอดฝาปะกบนอกดานตรงขามดานขบพรอมชนสวนทยดตวเพลาออก แลวถอดฝามอเตอรออก ระวงอยาใหกระแทกกบสเตเตอร 4.7 ขณะถอดใหสงเกตและตรวจสอบลกษณะการตดตง ควรถายรปถาจาเปน • สาหรบมอเตอรทมโครงสรางแบรง แบบ Antifriction (บอล หรอ เอนย) หากดานหนงเปนเอนย และ อกดานหนงเปนบอล โดยทวไปเอนยจะอยดานขบ และ บอลจะอยดานตรงขามดานขบ การถอดจะถอดฝาดานขบกอน แตหากดานเอนยอยดานตรงขามดานขบและบอลอยดานขบ การถอดจะถอดดานตรงขามดานขบกอน 4.8 กรณทตองเปลยนแบรงใหม ใหถอดแบรงออกทงสองดาน อาจใชความรอนชวยถาจาเปน •ใหปองกนขดลวดขณะถอดแบรง กรณทระยะแบรงใกลเคยงและอาจเปนอนตรายกบขดลวดขณะถอดได ใหทาการชกโรเตอรออกกอนแลวจงถอดแบรง 4.9 ชกโรเตอรออกดวยเครองมอและอปกรณทเหมาะสมกบขนาดและนาหนกของโรเตอร ระวงอยาใหเกดการขดขด หรอ กระแทกขณะชกโรเตอรออก 4.10 ทาความสะอาดเบองตนเทาทจาเปนเพอใหสามารถทาการตรวจสอบและทาการวดขนาดตาง ๆได 4.11 หลงจากทตรวจสอบเรยบรอยแลว •ปกปดและปองกนชนสวน ผวทสาคญ เชนผวเพลาบรเวณสลฟแบรง เพอปองกนการกระแทกขณะขนยายและจดเกบ •เกบชนสวนตางๆในททเตรยมไว

15เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ -

5. การตรวจสอบและทดสอบสภาพหลงถอด วตถประสงค

เพอทาการตรวจสอบและทดสอบสภาพมอเตอรทงทางกลและไฟฟาหลงจากไดถอดแยกชนแลว รวมทงประเมนสภาพ และกาหนดขอบเขตของงานทจาเปนตองดาเนนการซอม เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน

เวอรเนย, ไมโครมเตอรวดนอก/ใน, ไดอลเกจ, สายตา,เมกเกอร, มลลโอหมมเตอร, เครองเสรจ, มลตมเตอรวธการปฏบตงาน การตรวจสอบทางกล 5.1 กอนการตรวจสอบตองทาความสะอาดผวงานทจะตรวจสอบ 5.2 ตรวจสอบและบนทกสภาพของชนสวนตาง ๆ เพอตรวจดความเสยหาย สกหรอ และความผดปกตของชนงานดวยสายตาเบองตน สเตเตอร

• ตวเฟรมมอเตอร • แกนเหลกและลมรองสลอต • ฝามอเตอรและเบาแบรง • ฝาปะกบแบรงนอก / ใน และหวอดจารบ • ฝาครอบคอยล (ถาม)

โรเตอรและเพลา • บารและเอนรง • แบนดง, ตวยดลอคตางๆ • ผวชาฟและรองลม • ผวคอมมวหรอสลปรง

แบรงและชนสวน • เบอรแบรงและชนดรง • ชลตาง ๆ ยางกนฝน • ปลอก / จานกนจารบ • แหวนลอคสปรงฟรโหลด • กนรน

16• รองรอยการหลอลนทพบ • ปรมาณจารบนามนทพบ

ชดซองถานและแปรงถาน (กรณ ดซ และสลปรงมอเตอร) • ตรวจดสภาพความสมบรณและรองรอยการอารค • แปรงถานและสายลดสแปรงถาน • ซองถานและสปรงกดถาน • แขนซองถาน (Brush Ringing)

5.3 ตรวจดความฟตของชนสวนประกอบทสาคญ โดยการวดขนาดเสนผานศนยกลางเบาแบรงทง 2 ดาน • กรณสลฟแบรง วดความโตรในของแบรง (Bore ID) • รคปปลง, มเลย, เฟอง • ผวชาฟบรเวณแบรง • ผวชาฟบรเวณคปปลง

5.4 กรณทไมสามารถวดคารนเอาท (Run-Out) ของเพลาบนตวมอเตอรได ใหทาการวดบนแทนบาลานซแทน โดยใชตาแหนงรองรบทเหมาะสมและผวกลมเรยบ 5.5 บนทกผลการตรวจสอบ การตรวจสอบทางไฟฟา 5.6 หลงจากถอดแยกชนใหตรวจสอบสภาพดวยสายตา เพอประเมนสภาพขดลวด แกนเหลก และชนสวนอนๆทเกยวกบไฟฟาดงน

• ขดลวด ตรวจสอบสภาพความเสยหายลกษณะตาแหนง และขนาดของจดชอต รองรอย ความผดปกตทวไป • แกนเหลก ตรวจดรองรอยการเสยดส รอยชอตทแกนเหลก สแกนเหลกทอาจเปลยน เนองจากความรอน, แกนเหลกเคลอนจากจดเดมหรอไม • โรเตอร ตรวจสอบขดลวด / โรเตอรบาร , เอนรง ดสภาพรอยเชอม มรอยแตกราว ขาด หรอหลวม • สายลดส ตรวจสอบความเปนฉนวนของสายลดส • อปกรณอนๆ เชน ถาน แปรงถาน, สลปรง , คอมมว ดสภาพความเสยหาย หรอความผดปกตอน ๆ • บนทกผลการการตรวจสอบ 5.7 การทดสอบขดลวดดวยการวดคาตาง ๆดงน

• ความตานทานขดลวด (Widing Resistance) ขดลวดทกชด • ความตานทานฉนวน (Megger) ขดลวดทกชด • ทดสอบเสรจ (Surge Test) • บนทกผลการทดสอบ

17เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ เอกสารในภาคผนวก ข.1

18

สรป

ในบทนไดกลาวถงขนตอนการซอมทามอเตอรในภาพรวม กลาวคอ แยกการซอมทาเปน 2 ประเภท คอการพนขดลวดใหมและการโอเวอรฮอล (พจารณาจากรปท 1.1) ซงมทงหมด 7 ขนตอน โดยในการซอมทาจะอธบายตงแตขนตอนการรบมอเตอรเขาซอมทาในโรงงานแลวจงแยกการซอมทามอเตอรวาจะพนขดลวดใหมหรอโอเวอรฮอลโดยใชเกณฑและมาตรฐานตางๆตามทระบไวในแตละขนตอน สามารถแสดงเปนขนตอนในการซอมทามอเตอรโดยเรยงตามลาดบไดดงน โอเวอรฮอล

พนขดลวดใหม • กรณเทสรนได

• กรณเทสรนไมได

สาหรบการพนขดลวดใหมและโอเวอรฮอลจะกลาวถงในบทตอไป

19

บทท 2 การพนขดลวด

ในบททผานมาเราไดกลาวถงโครงสรางและขนตอนการซอมทามอเตอร โดยแยกเปนการโอเวอรฮอลและการพนขดลวดใหม ซงมเกณฑและมาตรฐานในการกาหนดหรอแยกวามอเตอรตวนนๆจะรบการซอมทาแบบใด ในบทนจะกลาวถงขนตอนการพนขดลวดใหม ซงเกดจากขดลวดเดมไหมเสยหาย หรอขดลวดไมอยในสภาพทจะใชงานได เชนสภาพฉนวนตากวาเกณฑทกาหนด ดงนน เราจะตองทาการเปลยนและพนขดลวดใหม โดยมขนตอนดงรปท 2.1

รปท 2.1 ขนตอนการพนขดลวดใหม

20 ซงมรายละเอยดดงตอไปน

2.1 รบมอเตอร, เกบขอมลขดลวด, รอขดลวด, ทาความสะอาดแกนเหลก วตถประสงค เพอทาการกาหนดแนวทางในการรบมอเตอร, เกบขอมลขดลวด, รอขดลวด, ทาความสะอาดแกนเหลก กอนทจะ ดาเนนการ พนขดลวดตามขนตอนตอไป

เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน คมตดลวด, กระดาษทรายหยาบ, นา วธการปฏบตงาน

2.1.1 นามอเตอรทจะดาเนนการพนขดลวดไปไวในบรเวณทจดเตรยมตามใบสงงานดงรปท 2.2 2.1.2 ตรวจสอบชนงานของมอเตอรวาตรงกบใบสงงานจรง ตรวจสอบรายละเอยด ลกษณะและขอบเขตของงานใหชดเจน 2.1.3 มอบหมายงานใหชางหรอผรบผดชอบเพอดาเนนการตอไป 2.1.4 เกบขอมลกอนการพนขดลวดดงน • เกบขอมลชนสวนอปกรณทตดมาเชน เทอรมนอลบอรด, บอกซ, ฮทเตอรและลกษณะการตดตงเดมกอนการถอด ถายรปถาจาเปน และมารคคประกบ บนทกขอมล • เขยนเลขทใบสงงานหรอแขวนปายบนชนสวนอปกรณนนถอดแลวนาไปเกบบนชน 2.1.5 บนทกความเสยหายของขดลวด ถายรปถาจาเปน รวมทงขอสงเกต หรอขอควรระวงในขณะพนขดลวด (ถาม) 2.1.6 เกบขอมลการพนขดลวดจากของเดม ตามรายละเอยดในใบขอมลของขดลวดของมอเตอรตวนน เชน ขอมลของลวด, การตอวงจร, สายลดส, การมารคสายระยะตางๆ , ชนดของฉนวนเดม เปนตน สเกตการตอวงจรหรออนๆ 2.1.7 ตรวจสอบความถกตองครบถวนของขอมลอกครง กรณสงสยขอมลใดใหตรวจสอบกบหวหนางานหรอผชวย 2.1.8 ทาการรอขดลวดเกาออก อาจใชเครองมอหรอมอตามความเหมาะสม ระวงอยาใหรองสลอตบดเสยรปหรอเสยหายตามรปท 2.3 2.1.9 ลอกฉนวนเกาออกใหใชความรอนจากเปลวแกสชวยเทาทจาเปนอยาใหฉนวนระหวางแกนเหลกเสยหาย

2.1.10 ขดรองสลอตดวยกระดาษทรายหยาบ แตงปากสลอตพรอมทาความสะอาดแกนเหลก 2.1.11 ถาแกนเหลกมรองรอยการชอต ใหทาการทดสอบแกนเหลก (Loop test) แตถาไมมใหทาการพนวานชแดงตอไป

เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ -

21

รปท 2.2 บรเวณทพนขดลวดและทดสอบ

รปท 2.3 การรอขดลวด 2.2 Loop Test หรอ Core loss test วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางสาหรบการทดสอบแกนเหลก (Loop Test) เพอทจะหาจดรอนทเกดขนในแกนเหลก เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน Voltage Supply, โวลทมเตอร, แอมมเตอร, มลตมเตอร, เครองวดอณหภม, ฟตเหลก, ขดลวดตวนา วธการปฏบตงาน ในขนตอนนจะทาการทดสอบแกนเหลกกตอเมอตรวจพบรอยชอตบนแกนเหลก (ประเมนดวยสายตา) และถาไมมรอยชอตใหนาแกนเหลกไปพนวานชแดงตอไป

2.2.1 จด Nameplate และบนทกรายละเอยดตางๆของมอเตอรทจะทดสอบแกนเหลกลงในแบบในภาคผนวก ก. 2.2.2 นาแกนเหลกซงมโครงสรางดงรปท 2.4 มาวดคาตางๆ (หนวยเปน มลลเมตร) ดงน

22 • ความยาวของแกนเหลก (L) • เสนผานศนยกลางภายในแกนเหลก (D1) • ความลกของรองสลอต (S) • ความหนาของแกนเหลก (B)

รปท 2.4 วงจรการทดสอบแกนเหลก

2.2.3 กาหนดแรงดนและความถทใชในการทดสอบ แลวคานวณหา Loop turns, Estimated Amperes, Core weight บนทกผลในแบบฟอรมภาคผนวก ก.3 จากนนจงเลอกขนาดของขดลวดตวนาจากกระแสทคานวณได 2.2.4 กาหนดจดทจะวดอณหภมบนแกนเหลก โดยในการวดอณหภมจะตองวดตลอดความยาวของแกนเหลก และกาหนดจดวดจดอนอกประมาณ 3-5 จด ตามรปท 2.5 2.2.5 พนขดลวดตวนารอบแกนเหลกโดยมจานวนรอบทพนตามทคานวณไดตามขอ 2.2.3 และมลกษณะการพนดงรปท 2.6 2.2.6 จายแรงดน, กระแสและความถในขอ 2.2.3 จากแหลงจาย แลววดอณหภมของแกนเหลกตามจดทกาหนดในขอ 2.2.5 บนทกผล 2.2.7 เปรยบเทยบอณหภมทวดระหวางจดโดยอณหภมเฉลยประมาณ 40-50 Cและคาแตกตางของอณหภมจดวดจดเดยวกนไมเกน 5 C 2.2.8 ถาอณหภมทวดเกนจากทกาหนด ใหทาการรอแกนเหลกเพอเปลยนแกน แลวเคลอบและอดแกนเหลกใหมโดยจะตองใหขนาดของแกนเหลกเทาเดม ดงรปท 2.7

23

รปท 2.5 การวดอณหภมบนแกนเหลก

รปท 2.6 การทดสอบแกนเหลก

รปท 2.7 การซอมและอดแกนเหลก

24เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการและมรอยชอตบนแกนเหลก ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ -

2.3 การพนวานชแดง วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางสาหรบการพนวานชแดงหลงจากทผานการรอและการทดสอบแกนเหลก และทาความสะอาด เรยบรอยแลว เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน วานชแดง วธการปฏบตงาน 2.3.1 ในการพนวานชแดงทแกนเหลก ใหทาการเคลอบดวยการสเปรยวานชแดงลงไปบนชนงานดงรปท 2.8 เมอสเปรยทวชนงานแลวใหปลอยไวใหแหงเอง และเมอแนใจวาวานชแดงแหงสนท ถายงไมมการประกอบใหทาการหอหมดวยพลาสตก และนาเกบในทจดเกบ 2.3.2 ชนสวนอะไหลตางๆใหเคลอบดวยการทาลงไปบนชนงานทตองการ แลวปลอยใหแหงเอง เมอแนใจวาวานชแดงแหงสนท ถายงไมมการประกอบใหทาการจดเกบในททจดเตรยมไว เพอดาเนนการขนตอไป 2.3.3 สาหรบมอเตอรแรงสง 6.6 กโลโวลต ไมตองพนวานชแดงทแกนเหลก มอเตอรเฮอรมาตกหรอคอมเพลสเซอรใหพนดวยวานชใสแทน

เอกสารทใชบนทกขอมล

- ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ -

25

รปท 2.8 การพนวานชแดง

2.4 การพนขดลวดและทดสอบ วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางสาหรบการพนขดลวดใหมและทดสอบเบองตนกอนนาขดลวดไปเคลอบวานช เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน ขดลวด, โวลทมเตอร, แอมมเตอร, มลตมเตอร, เมกเกอร ,มลลโอหมมเตอร ,เครองเสรจ วธการปฏบตงาน

รปท 2.9 ลกษณะของขดลวดใหม 2.4.1 เตรยมฟอรมของลวด ดงรปท 2.9 และฉนวนตางๆตามขอมลทบนทกในภาคผนวก ก.1 2.4.2 กอนลงขดลวด ใหยนยนนบจานวนขดลวดอกครง แลวจงลงขดลวดและตอวงจรตอไปดงรปท 2.10

26

รปท 2.10 การลงขดลวดใหม 2.4.2 ในระหวางการพนขดลวดใหทาการทดสอบตามรายการทระบทกขนตอน หากขนตอนใดผลการทดสอบไมผาน ใหแจง หรอรายงานใหหวหนางานทราบ เพอกาหนดแนวทางแกไขและปองกนตอไป 2.4.3 หลงจากใสขดลวดแลวใหตรวจสอบสภาพดวยสายตา เพอประเมนสภาพขดลวด, แกนเหลก และชนสวนอนๆทเกยวของกบการทดสอบ 2.4.4 ทดสอบขดลวดดวยการวดคาตาง ๆดงรปท 2.11 ดงน

• ความตานทานขดลวด (Widing Resistance) ขดลวดทกชด • ความตานทานฉนวน (Megger) ขดลวดทกชด • ทดสอบเสรจ (Surge Test)

2.4.5 บนทกผลการทดสอบ เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ เอกสารในภาคผนวก ข.4

รปท 2.11 การทดสอบคาทางไฟฟา

27 2.5 การอบไลความชนและทดสอบขดลวด วตถประสงค

เพอกาหนดแนวทางสาหรบการอบไลความชนหลงจากทพนขดลวดและทดสอบเสรจแลว ซงเปนการอบมอเตอรเพอไลความชนและปลอยใหเยนตวลงหลงจากนนจงทดสอบขดลวด เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน ตอบ วธการปฏบตงาน 2.5.1 นามอเตอรเขาเตาอบเพอไลความชนดงรปท 2.12 ดงน • มอเตอรแรงตา (<1000 V) อบท 80-100°C - ขนาดไมเกน 200 kW อบ 1-2 ชวโมง - ขนาดเกน 200 kW อบ 2-4 ชวโมง • มอเตอรแรงดนสง (3.3 kV- 6.6 kV ) ซงมเรซนในขดลวดแลวอบท 120-140°C - ระยะเวลาในการอบ 12 ชวโมง 2.5.2 หลงจากอบแหงแลวรอใหขดลวดเยนตวลงแลวทาการทดสอบขดลวด (Megger) ขดลวดทกชด กอนทาการเคลอบ

รปท 2.12 การอบไลความชน เอกสารทใชบนทกขอมล


28 2.6 การเคลอบวานช วตถประสงค

เพอกาหนดแนวทางสาหรบการเคลอบวานชดวยการจมแช หลงจากทอบแหงแลว เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา, เมกเกอร, เทอรโมมเตอร, ถงแชวานช วธการปฏบตงาน หลงจากทอบมอเตอรเพอไลความชนและปลอยใหเยนตวลงแลวใหวดคาเมกเกอร การเคลอบวานชดวยการจมแช (DIP) 2.6.1 ทาการปดหรอปองกนชนสวนทไมตองการใหสมผสวานช เชน สายลดส ,หลกเทอรมนอล ,เนมเพลท

2.6.2 ยกและเคลอนยายมอเตอรโดยใชสลงและสเกนทมขนาดเหมาะสมและปลอดภย ดงรปท 2.13 2.6.3 นามอเตอรลงจมแชในถงวานชใหนายาทวมสวนทเปนขดลวด 2.6.4 แชทงไวจนกวาฟองอากาศจะหมด

2.6.5 หากระดบวานชไมทวมขดลวดทงหมดใหทาการพลกกลบดานมอเตอร หรอหมนโรเตอรใหสวนทยงไมสมผสวานชอยดานลาง 2.6.6 นามอเตอรขนจากถงวานช 2.6.7 ลางคราบวานชในสวนทไมตองการใหวานชแหงตดกนดวย ไซลน เชน สายลดส เนมเพลท ผวเพลาบรเวณแบรง บรเวณฉนวน สลปรง เปนตน

รปท 2.13 การจมแชวานช

การเคลอบวานชดวย VPI (Vacuum Pressure Impregnation) กรณทตองการเคลอบวานชดวยวธวพไอ 2.6.8 ตรวจสอบใหแนใจวาขนาดของมอเตอรสามารถลงในถงวพไอได จงนามอเตอรลงในถงใหอยในตาแหนงทเหมาะสมและมนคงแลวปดฝาใหสนท

29 2.6.9 ทาการเดนปมสญญากาศ (Vacumm) เพอดดอากาศออกจากมอเตอรและถงจนกระทงความดนในถงอยในเกณฑทกาหนด แชทงไวประมาณ 1 ชวโมง เปดนายาเรซนเขาถง VPI เชคระดบจนใหนายาทวมขดลวด ปดวาลวจากถงนายา อดอากาศแหงเขาถง จนกระทงไดความดนท 4-6 บาร ทงไวใหขดลวดแชในนายาทความดนดงกลาว 1-2 ชวโมง ตามขนาดของมอเตอร คอยๆเปดวาลวเพอใหนายาไหลยอนกลบคนสถงนายาจนหมด คอยๆปลอยอากาศทมความดนออก เปดฝาแลวยกมอเตอรขนจากถงวพไอ ลางคราบนายา

เอกสารทใชบนทกขอมล -

ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ - 2.7 การอบแหงและขดวานชสวนเกน วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางสาหรบการอบแหงและขดวานชสวนเกนหลงจากทเคลอบวานชแลว เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน เตาอบ มดขด วธการปฏบตงาน

2.7.1 หลงจากผานขนตอนการเคลอบวานชแลว นามอเตอรเขาเตาอบอณหภม 120 °C- 140°C ระยะเวลาในการอบ ขนอยกบขนาดของมอเตอร

• มอเตอรขนาดเลก – ขนาดกลาง (ไมเกน 1000 kW) ใชเวลาในการอบ 8-10 ชม. • มอเตอรขนาดใหญ (>1000 kW) ใชเวลาในการอบ 10-15 ชม. 2.7.2 เมอทาการอบแหงแลวใหทาการตรวจสอบใหแนใจวา วานชทกสวน แหงสนทดแลวจงนามอเตอรออกจากเตาอบและทาการขดวานชสวนเกนออก เอกสารทใชบนทกขอมล

- ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ _

30 2.8 หาสมดลโรเตอรและเปลยนแบรง

วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางการหาบาลานซโรเตอร ใหอยในเกณฑมาตรฐาน ซงจะมผลตอระดบความสนสะเทอนของมอเตอรขณะใชงาน เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา, ฟตเหลก, ตลบเมตร, เวอรเนย, ไดอลเกจ, เครองชงนาหนก, ชดควบคมและแสดงผลการบาลานซ วธการปฏบตงาน 2.8.1 ตรวจสอบรายละเอยดของโรเตอร แลวบนทกในแบบฟอรม 2.8.2 ตรวจสอบคา Rotor Approx weight, Service speed, Balancing speed และพกดมาตรฐานในการบาลานซพรอมสเกตชภาพโรเตอร

รปท 2.14 การหา Balance 2.8.3 เมอไดคา Balancing speed และ grade ทใชบาลานซ นาคาทไดไปหาคา Max Permissible unbalance weight จากกราฟ standard ทใช Balancing และคานวณหานาหนก Unbalance สงสดทยอมรบได (Max Permissible unbalance weight) ทงสองดาน 2.8.4 ทาการตรวจเชคหนาสมผสของเพลา ตาแหนงทจะวางบนแทน balance ม 2 กรณ •ใชตาแหนงแบรงของเพลาทงสองดานตองทาการใสแบรงในตาแหนงเดมกอนนาขนแทน Balance •ใชตาแหนงฝาปะกบหรอตาแหนงอนทเหนวาเหมาะสมใหเชคหนาสมผสดวยสายตาและการสมผส ถาหนาสมผสไมเรยบใหทาการปรบแตงใหเรยบโดยการใชกระดาษทรายเบอร 150 2.8.5 ถาโรเตอรมใบพด, คปปลง, เกยร, มเลย ใหประกอบเขากบเพลาในตาแหนงเดมกอนทาการ Balance กรณทไมม คปปลง, เกยร, มเลย ตดมาใหตดเหลกใสรองลมใหเสมอกบความสงของรองลม 2.8.6 ตรวจเชคความโตของตาแหนงทจะวางโรเตอรบนแทน Balance และเชคระยะหางตาแหนงทจะวางโรเตอรบนแทน Balance เพอปรบตาแหนงแทนใหสามารถวางโรเตอรไดพอด 2.8.7 เมอนาโรเตอรขนแทน Balance เรยบรอยแลว ใหทาการยดโรเตอรตดกบเพลาของเครอง Balance และเชคระยะ A, B, C และรศม R1, R2 แลวบนทกผล

31 2.8.8 เชคคา Run Out ของเพลาทตาแหนงตางๆบนทกคาในฟอรม 2.8.9 ทาการเดนเครอง Balance และอานคานาหนก Unbalance เรมตนและมมทง 2 ดาน 2.8.10 ทาการใสหรอเอานาหนกออกตามทระบจากเครอง กรณใสนาหนกควรยดใหแขงแรง 2.8.11 เดนเครอง Balance เพอหาคานาหนก Unbalance และใสหรอนานาหนกออกจนกวาคาจะอยในเกณฑมาตรฐาน 2.8.12 บนทกผลการ Balance ตามแบบฟอรมในภาคผนวก ก.2

เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ - 2.9 การตรวจสอบและทดสอบกอนประกอบ วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางในการตรวจสอบและทดสอบขดลวดรวมทงชนสวนตางๆหลงจากทซอมแลวกอนการประกอบ เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน เมกเกอร, เครองเสรจ, ไมโครมเตอรวดนอกวดใน, เวอรเนย, มลตมเตอร วธการปฏบตงาน การตรวจสอบทางกล

2.9.1 ตรวจสอบความเรยบรอยของชนสวนตางๆ เชน ขดลวด ,แกนเหลก, วานช ,ลม, สายลดส, ตววด อณหภม, โรเตอร, นาหนกทใสบาลานซ ,ผวเพลา, สลปรง ,คอมมวเตเตอร, แบรง และชนสวนประกอบอนๆ

2.9.2 ตรวจวดขนาดของเพลาบรเวณแบรง เบาแบรง ปลายเพลา 2.9.3 ตรวจสอบเบอรแบรงใหมวาถกตอง และตรวจสอสภาพวาหมนคลองไมมรอยสนม 2.9.4 บนทกผล การตรวจสอบทางไฟฟา 2.9.5 วดคาเมกเกอรของขดลวด ซองถาน กอนประกอบ เกณฑตามภาคผนวก ข.7 2.9.6 กรณ ดซมอเตอรใหเสรจเทส อารเมเจอรกอนการประกอบ 2.9.7 ตรวจสอบฮทเตอรตววดอณหภมตางๆ 2.9.8 บนทกผล


2.10 ประกอบมอเตอร วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางการประกอบมอเตอรลงจากผานการตรวจและทดสอบแลว เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา, ฟตเหลก, เวอรเนย, ฟลเลอรเกจ, เทเปอรเกจ, พลาสตกเกจ, เมกเกอร วธการปฏบตงาน

รปท 2.15 การประกอบโรเตอรและสเตเตอร

2.10.1 จดเตรยมชนสวนอปกรณ เครองมอทจะใชในการประกอบมอเตอร พรอมทงจดเตรยมพนทสาหรบการประกอบใหพรอม 2.10.2 ตรวจดชนสวนขดลวดและผวสมผสทสาคญของชนงานตางๆวาไดผานการตรวจสอบมาแลว 2.10.3 ปองกนผวทสาคญเชนผวคอมมวเตเตอร ผวสลปรง ดวยการหอกระดาษแขง 2.10.4 เสยบโรเตอรดวยเครองมอและอปกรณทเหมาะสมกบขนาด และนาหนกของโรเตอร ใหดานขบ (DE)อยดานขบ (DE) ของสเตเตอรขณะเสยบโรเตอรใชความระมดระวงอยาใหเกดการกระแทก หรอเสยดสอยางรนแรงซงอาจทาใหแกนเหลกหรอขดลวดเสยหาย และจดแนวปลายแกนเหลกของโรเตอรใหตรงกบสเตเตอร 2.10.5 แบรงชนด บอล /โรลเลอร ใหฮทแบรง โดยเครองมอเหนยวนาความรอนททาใหอณหภมวงในไมเกน 100 C หามใชความรอนจากแกสโดยเดดขาด

33 2.10.6 ใสฝาประกบในแบรงใหตรงกบดานขบ (DE) หรอดานตรงขามดานขบ (NDE) โดยสงเกตจากจดมารค จากนนใหทาจารบบางๆลงบนผวชารฟ บรเวณแบรงใสแบรงท ฮทแลวเขาเพลาใหไดตาแหนงทถกตองซงโดยปกตแลวแบรงจะยนบาโดยใหตวเลชเบอรแบรงหนออกดานนอก 2.10.7 เมอแบรงเยนตวแลวใสจารบใหแบรง (กรณทเปนแบรงแบบเปด) ดวยชนดและปรมาณทกาหนด 2.10.8 กรณทมอเตอรมซองถาน ใหตดตงชดซองถานเขากบฝาของมอเตอร (ปกตจะอยตรงขามดานขบ (NDE)) สงเกตจดมารกคประกบเพอรกษาตาแหนงของนวตรอนใหตรงตามเดม ปรบเลอนซองถานใหมระยะหางจากผวคอมมวเตเตอรหรอสลปรงใหมากทสดกอน เพอสะดวกในการประกอบฝาของมอเตอรเขากบเฟรม 2.10.9 ประกอบชนสวนทสมผสกบแบรง เชนแหนบบลอค ปลอกกนจารบ หรออนๆทอยบนเพลาสงเกตระยะและตาแหนงใหถกตอง 2.10.10 เชคดบาของฝาเฮาสซงและบาของเฟรมวาไมมรอยเบลอ หรอคราบวานชตดอย จากนนใหใสฝา เฮาสซงดานทตรงกนกบเฟรมมอเตอรโดยสงเกตจดมารค ขณะใสฝาเฮาสซงควรใชสตดเกลยวรอยผานรเพอหาตาแหนงของฝาประกบในแบรงดวย 2.10.11 ยดนอตฝามอเตอร แลวกวดนอตใหสมาเสมอจนแนน 2.10.12 ใสจารบเขาฝาประกบนอกของแบรงดวยจารบชนดเดยวกนกบทใสในแบรง ปรมาณทใสประมาณครงหนงของชองวางฝาประกบ ขณะใสฝาประกบสงเกตตาแหนงจดมารคบนฝาประกบและบนเฮาสซงใหตรงกน 2.10.13 ประกอบฝาดานทเหลอดวยวธเดยวกน •กรณแบรงเปนแบรงชนดสลฟแบรง (Sleeve Bearing) โดยปกตแบรงทจะประกอบหลงจากใสฝามอเตอรเขาไปกอนแลว ขณะใสฝามอเตอรระวงอยาใหกระแทกผวชาฟ

2.10.14 ประกอบแบรงเขาเฮาสซงดานทตรงกน โดยยกเพลาลอยขนเลกนอย แลวคอยๆใสแบรงซกลางใหคอยๆเลอนลงตามผวโคงประกอบแบรงซกบนตวลอคและฝาปดบนเพอตรวจสอบแนวรอยนงของเพลาบนผวแบบบท

•ปกตแบรงทไมไดทาแรบบท (Rabbet) มาใหม และมรอยแนวนงเดมทนาพอใจอยแลว กไมจาเปนตองทาการปรบหรอขดแรบบทอก •หากรอยแนวนงแรบบทไมนาพอใจ ใหทาการขดจดสงเพอปรบจดสมผสแนวรอยนงแนวรอยนงควรเปนแถบตรงจดตาสดของแรบบท กวางประมาณ 1-2 นว เนอทขดจดสมผสไมควรตากวา 75% ของแถบ (แถบรอยนงบนแรบบททกวางเกนไปอาจทาใหแบรง รอนขณะทางานได) 2.10.15 วดแบรง เคลยรแรนซดวยพลาสตกเกจ และ ฟลเลอรเกจ

•วด Air Gap ระหวางสเตเตอรและโรเตอร •กรณแบรงมฉนวนใหทดสอบคาความตานทานฉนวนของแบรง คาทไดตองสงกวา 3000 โอหม •บนทกผลลงในแบบฟอรม

2.10.16 ตรวจสอบและตดตงแหวนวกนามน (Oil Ring) แหวนตองหมนไดอสระ ขอบดานในตองเรยบไมมรอยสะดด หากพบใหใชตะไบละเอยดลบออก เวลาประกอบแหวน (ชนดผาซก) หวสกรตองไมยนออกมาดานนอก และรอยตอระหวางซกบนซกลางตองเรยบเสมอกนและไมสะดด

2.10.17 ประกอบชลดกนนามนและวดระยะเคลยแรนซใหเหมาะสม 2.10.18 ใหแนใจวารอยตอของฝาครอบแบรงไดทาปะเกนเหลวชนดทนนามนทงไวแลวประกอบสวนทเหลอ

34 2.10.19 หมนเพลาเพอใหแนใจวาไมมการเสยดสหรอมความฝดทผดปกต 2.10.20 เขาสายลดสภายในชองซองถานตามตาแหนงมารคเดม 2.10.21 ตรวจสอบความเรยบรอยโดยทวไปรวมทงความแนนของนอตยดตางๆ

2.10.22 กรณมอเตอรมคลปปลงหรอมเลยมาดวยใหใสกลบคนหลงจากการทา No load Test Run แลว 2.10.23 เมอการประกอบผานแลวใหตดตอหวหนาชาง เพอนาแทนทดลองมาทดลองตอไป


ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ -

2.11 การทดสอบขนสดทาย วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางการทดสอบมอเตอรขนสดทายและทาการเทสรนท No load หลงจากทซอมบรการแลว และเกณฑพจารณาผลการทดสอบ เพอใหแนใจวามอเตอรอยในสภาพทจะนาไปใชงานไดตอไป เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน โวลตมเตอร, แอมมเตอร, มลตมเตอร, เมกเกอร ,มลลโอหมมเตอร ,เครองเสรจ ,เทอรโมมเตอร เครองวดความสนสะเทอน, เครองวดรอบ

รปท 2.16 การทดสอบขนสดทาย

35

รปท 2.17 การทดสอบท No load วธการปฏบตงาน 2.11.1 ตรวจสอบทางกายภาพวามอเตอรสามารถหมนไดคลองไมตดขด สภาพทวไปเรยบรอย ทงภายในชองคอมมวเตเตอรหรอสลปรง

2.11.2 ตรวจสอบดวามการหลอลนแบรงดวยจารบหรอนามนเพยงพอหรอไม 2.11.3 ทาการทดสอบขดลวดดงรปท 2.16 ดงน

•ทดสอบความตานทานขดลวด ( Winding Resistance ) •คาความตานทานฉนวน ( Insulation Resistance ) •ทดสอบการเสรจ ( Surge Test )

2.11.4 ทดสอบอปกรณอนๆทตดมากบมอเตอร •ตววดอณหภมขดลวด ใหทาการทดสอบคาความตานทานและคาความเปนฉนวน •ฮทเตอร ใหทาการทดสอบคาความตานทานและคาความเปนฉนวน • ตววดอณหภมแบรงใหทดสอบคาความตานทาน •ไดโอด (กรณเปน Generator) ใหทดสอบการนาไฟฟาและขวของไดโอด

2.11.5 เมอการทดสอบขนตนผานเปนทนาพอใจจงเรมทาการเทสรน โดยตอสายไฟจากแหลงจาย ใหถกตองตามชนดของมอเตอรตดแผนสะทอนเพอวดความเรวรอบทเพลาของมอเตอร 2.11.6 เรมจายไฟเพอใหมอเตอรเรมหมนทความเรวรอบตาๆกอน

•สงเกตเสยง เมอมอเตอรเรมหมนตองไมมเสยงดงผดปกต •ตรวจสอบกระแสใหอยในเกณฑปกตและสมดล •หากมเสยงผดปกตหรอกระแสสงหรอตาผดปกตใหหยดเดนเครองทนท

2.11.7 ถาหากผลการหมนทความเรวรอบตาเปนทนาพอใจ •กรณแบรง NU :ใหรนทรอบตา ทงไวประมาณ 10 นาท •กรณสลฟแบรง: ใหสงเกตแหวนวกนามนวาหมนไดอสระและวกนามนมาหลอลนแบรงไดปกต

2.11.8 เพมแรงดนทจายจนแรงดนพกด (ถาทาได) ตรวจสอบการทางานของขดลวดวาปกตหรอไม 2.11.9 หากพบวาผดปกตใหหยดเดนเครองทนท

36 2.11.10 กรณมอเตอรตวใหญ ใหตรวจสอบกระแสและพกดของแหลงจายไฟไมควรเกน 80% ของพกดแหลงจายไฟ 2.11.11 เพมแรงดนจนจนความเรวรอบคงทวดคาแรงดน กระแส ความเรวรอบ ความสนสะเทอน เสยงแบรง (กรณบอลและโรลเลอรแบรง) อณหภมของแบรงและเฟรม 2.11.12 ประเมนผลจากคาทวดได 2.11.13 สาหรบ AC 3 เฟส ปกตไมมเกณฑทแนนอนขนอยกบขนาด จานวนโพล (Pole) และชนดการใชงานของมอเตอร 2.11.14 เปอรเซนตของกระแส Unbalance ของ AC 3 เฟส ทโนโหลดไมเกน 10% ของคาเฉลย 2.11.15 ระดบความสนสะเทอน ใชเกณฑในภาคผนวก ก.3 2.11.16 เสยงของแบรงสาหรบกรณแบรงบอลและโรลเลอร และแบรงใหมมคาความเรวพกด

-DBc < 10 (DBN) -DBM < 10(DBN)

2.11.17 อณหภมของแบรงสาหรบมอเตอรทวๆไปไมควรเกน 10°C 2.11.18 ระยะเวลาการเทสรนในเกณฑเบองตนดงน 2.11.19 สลฟแบรง ระยะเวลาในการทดลอง > 1 ชงโมง 2.11.20 บอลหรอโรเลอรแบรง ระยะเวลาในการทดลอง > 15-30 นาท (ตามขนาดของมอเตอร) 2.11.21 มอเตอร ระยะเวลาในการทดลอง 5-10 นาท 2.11.22 บนทกผล เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ เอกสารในภาคผนวก ข.4 2.12 การทาส วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางการทาสบนตวมอเตอรหลงจากทไดทาการซอมเสรจแลว เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน ส วธการปฏบตงาน 2.12.1 ตรวจสอบวาสทจะใชเปนสเดมหรอสทตองการหรอไม 2.12.2 จดเตรยมส เครองมอและอปกรณทจาเปนตองใชในการทาส

37 2.12.3 เตรยมผวชนงานเพอขจดผวมอเตอรทไมเรยบ และคราบจารบหรอนามนออก 2.12.4 ปองกนชนสวนทไมตองการใหส พนทบ

• ผวเพลา • กระจกใส, พลาสตกใสตาแมว (Sight glass), ทดระดบนามน • หวอดจารบ • ชอหรอเบอรเครองจกรทตดอยบนมอเตอร • คปปลง ,มเลย (ยกเวนบรเวณทมสเดมอยแลว) , ลกยาง • จดสาหรบตอสายกราวด (ถาม) • นอตสาหรบปรบระดบอะไลเมนท • จดอนๆทเหนสมควร

2.12.5 ผสมสกบทนเนอรในอตราสวนทเหมาะสมและวางหรอแขวนชนงานเพอความสะดวกในการพนส 2.12.6 ทาการพนสลงบนชนงานใหละอองสกระจายสมาเสมอจนกระทงสจบทวถง (ขณะพนสใหเปดเครองดดละอองสดวย) 2.12.7 ตรวจสอบความเรยบรอยและทวถงของสทพนอกครง 2.12.8 ลอกกระดาษทตดในขอ 2.12.4 ออกจากชนงาน 2.12.9 เกบความเรยบรอยของงานและนาปายและนาปายระบเลขทงานตดทตวมอเตอร 2.12.10 นามอเตอรไปตงบรเวณทจดไวเพอรอใหสแหง และรอตรวจสอบความเรยบรอยกอนสงงาน

รปท 2.18 การทาสและบรรจ เอกสารทใชบนทกขอมล


38 2.13 ตรวจสอบความเรยบรอยขนสดทายและสงมอบ

วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางการตรวจสอบความเรยบรอยขนสดทายกอนสงคนมอเตอร เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา วธการปฏบตงาน 2.13.1 นาใบสงงานมาตรวจสอบรายละเอยดอกครง 2.13.2 ตรวจสอบความเรยบรอยภายนอก เชน นอตทกตวแนนหรอไม สายลดส (สภาพฉนวน) อยในสภาพดหรอไม ทเฟรมมรอยมารคหรอไม ถามใหทาการลบออก ถามปญหาควรแจงหวหนาชางเพอดาเนนการแกไขตอไป 2.13.3 หอมอเตอรพรอมอะไหลทตองสงคน (ถาม) พรอมรายละเอยดการซอมทาและการทดสอบมอเตอรทงหมดตามเอกสารทายบท ดงรปท 2.18 2.13.4 สงมอบมอเตอรเพอดาเนนการตอไป ดงรปท 2.19

รปท 2.19 การสงมอบ เอกสารทใชบนทกขอมล


39

สรป

ในบทนไดกลาวถงขนตอนการพนขดลวดใหมซงมสาเหตจากขดลวดไหมเสยหายหรอสภาพของฉนวนไมสมบรณ และมคาความตานทานฉนวนตากวาเกณฑทกาหนดซงพบวาในแตละขนตอนนนมความสาคญและบางขนตอนจาเปนตองทาการตรวจและทดสอบคณภาพใหผานเกณฑกอนทจะดาเนนการในขนตอนตอไป ทงนเพอใหมอเตอรทซอมทาเสรจแลวมคณภาพและไดมาตรฐาน สามารถนาไปตดตงและใชงานไดอยางมประสทธภาพตอไป

40

บทท 3 การโอเวอรฮอล

ในบทนจะกลาวถงขนตอนการโอเวอรฮอล ซงเปนขนตอนทตอเนองจากบทท 1 นนคอ มอเตอรทจะทาโอเวอรฮอลนน ขดลวดยงอยในสภาพทใชงานไดด กลาวคอคาความตานทานฉนวนอยในเกณฑทกาหนด โดยม ขนตอนในการซอมทาดงรปท 3.1 มรายละเอยดดงน

รปท 3.1 ขนตอนการโอเวอรฮอล

41

3.1 รบมอเตอรและถอดมอเตอรแยกชน

วตถประสงค เพอทาการรบมอเตอรเขาทาการโอเวอรฮอลในบรเวณทจดเตรยมไว และจดทาแนวทางในการถอดมอเตอรแยกชน รวมทงการมารคและระบชนสวนตางๆ เพอชวยเปนขอมลในการประกอบกลบคนและการตรวจสอบหลงจากไดมอเตอรแลว ขนตอนตางๆนเปนขนตอนพนฐานสาหรบมอเตอรทมโครงสรางมาตรฐานทวไปเทานน หากมอเตอรทมโครงสรางพเศษ ซบซอน ควรจะใชทกษะและความชานาญในการถอด เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา, เวอรเนย, ฟตเหลก, ฟลเลอรเกจ, เทเปอรเกจ, พลาสตกเกจ, เมกเกอร, ไดอลเกจ วธการปฏบตงาน 3.1.1 นามอเตอรทจะทาการโอเวอรฮอลไปไวในบรเวณทจดเตรยมไว 3.1.2 จดวางมอเตอรใหสามารถดาเนนการไดอยางสะดวก 3.1.3 มอบหมายงานใหชางหรอผทเกยวของดาเนนการตอไป 3.1.4 กอนถอดตรวจสอบดวามอเตอรไดทาการเทสรนเปนทเรยบรอยแลว 3.1.5 มารคตาแหนงคประกอบ (Match Mark) บนชนสวนคประกอบตางๆ เชนฝามอเตอรกบเฟรม, ฝาประกบแบรงกบฝามอเตอร, เทอรมนอลบอรดกบเฟรมและ ฝาปดตาง ๆ เปนตนเพอใหแนใจวาเมอประกอบสงคนแลวจะไดตาแหนงเดม

3.1.6 กรณสลฟแบรง •ใหถายนามนออกจากอาง ตรวจดสภาพนามนแลวบนทกผล •วดระยะเคลยรแรนซของแบรง และ ขอมลในสวนแบรงทงสองดานแลวบนทกผล •วดระยะชองวางระหวาง สเตเตอร กบ โรเตอร (Air Gap) ทงสองดานถาโครงสรางมอเตอรมชองวางใหวดได แลวบนทกผล

รปท 3.2 การวดระยะระหวางโรเตอรและเฮาสซง

42 3.1.7 ถอดคปปลง (ถาม) และใบพดออก กอนถอดตรวจสอบใหแนใจวาไดวดบนทกระยะ และตาแหนงไวแลว

3.1.8 คลายนอตยดฝาประกบทงสองดาน ถอดฝาประกบนอกดานขบ พรอมชนสวนทยดตดกบเพลา เชน แหวนลอคแบรง ปลอกกนจารบออก ถอดฝามอเตอร (เฮาสซง) ดานขบออก

•ขณะถอดฝาออกระวงอยาใหโรเตอรกระแทกกบสเตเตอร สงเกตปลายแกนเหลกของสเตเตอรและโรเตอร อยในแนวเดยวกน / ตรงกนหรอไม 3.1.9 ถอดฝาปะกบนอก ดานตรงขาม ดานขบ พรอมชนสวนทยดตวเพลาออกแลวถอดฝามอเตอรออก ระวงอยาใหกระแทกกบสเตเตอร 3.1.10 ขณะถอดใหสงเกตและตรวจสอบลกษณะการตดตง ควรถายรปถาจาเปน •สาหรบมอเตอรทมโครงสรางแบรง แบบ Antifriction (บอล หรอ เอนย) หากดานหนงเปนเอนย และ อกดานหนงเปนบอล โดยทวไปเอนยจะอยดานขบ และ บอลจะอยดานตรงขามดานขบ การถอดจะถอดฝาดานขบกอน แตหากดานเอนยอยดานตรงขามดานขบและบอลอยดานขบ การถอดจะถอดดานตรงขามดานขบกอน 3.1.11 กรณทตองเปลยนแบรงใหม ใหถอดแบรงออกทงสองดาน อาจใชความรอนชวยถาจาเปน •ใหปองกนขดลวดขณะถอดแบรง กรณทระยะแบรงใกลเคยงและอาจเปนอนตรายกบขดลวดขณะถอดได ใหทาการชกโรเตอรออกกอนแลวจงถอดแบรง 3.1.12 ชกโรเตอรออกดวยเครองมอและอปกรณทเหมาะสมกบขนาดและนาหนกของโรเตอร ระวงอยาใหเกดการขดขด หรอ กระแทกขณะชกโรเตอรออก 3.1.13 ทาความสะอาดเบองตนเทาทจาเปน เพอใหสามารถทาการตรวจสอบและทาการวดขนาดตาง ๆได 3.1.14 หลงจากทตรวจสอบเรยบรอยแลวใหดาเนนการ •ปกปดและปองกนชนสวน ผวทสาคญ เชนผวเพลาบรเวณสลฟแบรง เพอปองกนการกระแทกขณะขนยายและจดเกบ •เกบชนสวนตางๆในททเตรยมไว เอกสารทใชบนทกขอมล


43 3.2 ลางทาความสะอาดและอบแหง

วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางการลางทาความสะอาดขดลวด ชนสวนอะไหล สาหรบมอเตอรททาการโอเวอรฮอล ตลอดจนการอบแหงหลงจากลางทาความสะอาด เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน แปรงขด, นา, สารซกฟอก, เตาอบ วธการปฏบตงาน

รปท 3.3 การลางทาความสะอาด 3.2.1 กอนลางทาความสะอาดควรเชคใหแนใจวาไดทาการวด และบนทกคาการตรวจสอบหลงการถอดเรยบรอยแลว 3.2.2 ตรวจดชนงานทจะลางวามชนสวนทอาจเสยหายหรอเสอมสภาพขณะทาการลางไดหรอไม 3.2.3 วางชนงานบนทตงใหเหมาะสม กรณโรเตอร อาจตงไวบนขาตงทมจดรองรบผวเพลาทออนเพอปองกนผวเพลาโดยเฉพาะบรเวณจดแบรง 3.2.4 กรณมความสกปรก จารบ หรอ ฝน จานวนมากสะสมอยทชนงานควรขจดออกกอนโดยใชผาเชด แปรงขด หรอลมเปา เพอใหทาความสะอาดไดงายขน 3.2.5 กรณการทาความสะอาดดวยการฉดนาลาง กอนการฉดนาลางควรตรวจสอบสภาพของขดลวดและฉนวนอกครง เพอสงเกตรอยแตก (Crack) หรอสภาพเปอยยยของฉนวนวามหรอไม ควรระวงอยาใหปลายหวฉดเขาใกลขดลวดมากเกนไป (ไมควรตากวา 2 นวโดยประมาณ) 3.2.6 ฉดลางคราบสกปรกโดยรอบใหทวกอนแลวจงฉดนารอนลางคราบ กรณมคราบไขมนหรอสงสกปรกทนาไมสามารถลางออกได ใหผสมสารซกฟอกในอตราสวนทเหมาะสม ทงไวใหขนฟองจนกระทงฟองแตกแตไมเกน 5 นาท สาหรบชนสวนทไมใชขดลวดสามารถใชปรมาณสารซกฟอกมาขนได

44 3.2.7 ชะลางดวยนา และ นารอน ใหทวจนแนใจวาคราบสารซกฟอกไมหลงเหลอแลวระยะเวลาในการฉดนาฉะลางไมควรเกน 5 เทาของระยะเวลาแชฟอง 3.2.8 ตรวจสอบดความสะอาด หากไมพอใจ อาจทาความสะอาดใหมอกครง สาหรบคราบเหนยวทยงหลงเหลออยเมอเปาลมแลวอาจใชนายาโซเวนท เชน LEC ทาความสะอาดอก 3.2.9 หลงทาความสะอาดเสรจ ใชลมเปาคราบนาออก เพอใหการอบเรวขน 3.2.10 นาชนงานเขาเตาอบ ชนสวนทไมจาเปนตองอบหรอไมสามารถทนความรอนได เชน เทอรมนอลพลาสตก หรอฝาครอบพลาสตก ใหถอดออก 3.2.11 นามอเตอรเขาตอบโดยทอณหภมและระยะเวลาในการอบขนอยกบขนาดของมอเตอร ดงรปท 3.4 โดยมเกณฑในการอบคอ สาหรบกรณฉดลางดวยนา

•อณหภมของชนงานขณะอบ 100°C -130°C แนะนาท 120°C •ระยะเวลาในการอบ • มอเตอรขนาดเลก – ขนาดกลาง (ไมเกน 1000 KW):10-15 ชวโมง • มอเตอรขนาดใหญ (มากกวา 1000 KW): 15-24 ชวโมง

สาหรบกรณใชโซเวนททาความสะอาด •อณหภมในการอบอบ 80°C - 100°C •ระยะเวลาในการอบ 2-4 ชวโมง

3.2.12 เมออบแหงแลว จงนามอเตอรออกจากเตา เพอดาเนนการในขนตอนตอไป

รปท 3.4 การอบแหง เอกสารทใชบนทกขอมล

- ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทรบการโอเวอรฮอลและชนสวนมอเตอรทตองทาความสะอาด ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ -

45

3.3 การเคลอบวานช วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางสาหรบการเคลอบวานชดวยการจมแช หลงจากทอบแหงแลว เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา, เมกเกอร, เทอรโมมเตอร, ถงแชวานช วธการปฏบตงาน หลงจากทอบมอเตอรเพอไลความชนและปลอยใหเยนตวลงแลวใหวดคาเมกเกอร การเคลอบวานชดวยการจมแช (DIP) 3.3.1 ทาการปดหรอปองกนชนสวนทไมตองการใหสมผสวานช เชน สายลดส ,หลกเทอรมนอล ,เนมเพลท 3.3.2 ยกและเคลอนยายมอเตอรโดยใชสลงและสเกนทมขนาดเหมาะสมและปลอดภย ดงรปท 3.5

3.3.3 นามอเตอรลงจมแชในถงวานชใหนายาทวมสวนทเปนขดลวด 3.3.4 แชทงไวจนกวาฟองอากาศจะหมด

3.3.5 หากระดบวานชไมทวมขดลวดทงหมดใหทาการพลกกลบดานมอเตอร หรอหมนโรเตอรใหสวนทยงไมสมผสวานชอยดานลาง 3.3.6 นามอเตอรขนจากถงวานช 3.3.7 ลางคราบวานชในสวนทไมตองการใหวานชแหงตดกนดวย ไซลน เชน สายลดส เนมเพลท ผวเพลาบรเวณแบรง บรเวณฉนวน สลปรง เปนตน

รปท 3.5 การจมแชวานช การเคลอบวานชดวย (VPI) Vacuum Pressure Impregnation กรณทตองการเคลอบวานชดวยวธวพไอ 3.3.8 ตรวจสอบใหแนใจวาขนาดของมอเตอรสามารถลงในถงวพไอได จงนามอเตอรลงในถงใหอยในตาแหนงทเหมาะสมและมนคง แลวปดฝาใหสนท

46 3.3.9 ทาการเดนปมสญญากาศ (Vacuum) เพอดดอากาศออกจากมอเตอรและถงจนกระทงความดนในถงอยในเกณฑทกาหนด แชทงไวประมาณ 1 ชวโมง เปดนายาเรซนเขาถง VPI เชคระดบจนใหนายาทวมขดลวด ปดวาลวจากถงนายา อดอากาศแหงเขาถง จนกระทงไดความดนท 4-6 บาร ทงไวใหขดลวดแชในนายาทความดนดงกลาว 1-2 ช วโมง ตามขนาดของมอเตอร คอยๆเปดวาลวเพอใหนายาไหลยอนกลบคนสถงนายาจนหมด คอยๆปลอยอากาศทมความดนออก เปดฝาแลวยกมอเตอรขนจากถงวพไอ ลางคราบนายา การเคลอบวานชแดง 3.3.10 สวนทเปนขดลวดของสเตเตอรและโรเตอร รวมทงแกนเหลกใหทาการเคลอบดวยการสเปรยวานชแดงลงไปบนชนงาน เมอสเปรยทวชนงานแลวใหปลอยไวใหแหงเอง และเมอแนใจวาวานชแดงแหงสนท ถายงไมมการประกอบใหทาการหอหมดวยพลาสตก และนาเกบในทจดเกบ 3.3.11 ชนสวนอะไหลตางๆใหเคลอบดวยการทาลงไปบนชนงานทตองการ แลวปลอยใหแหงเอง เมอแนใจวาวานชแดงแหงสนท ถายงไมมการประกอบใหทาการจดเกบในททจดเตรยมไว เพอดาเนนการขนตอไป เอกสารทใชบนทกขอมล


3.4 การอบแหงและขดวานชสวนเกน วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางสาหรบการอบแหงและขดวานชสวนเกนหลงจากทเคลอบวานชแลว เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน เตาอบ, มดขด วธการปฏบตงาน

3.4.1 หลงจากผานขนตอนการเคลอบวานชแลวนามอเตอรเขาเตาอบอณหภม 120°C-140°C ระยะเวลาในการอบ ขนอยกบขนาดของมอเตอร

• มอเตอรขนาดเลก – ขนาดกลาง (ไมเกน 1000 kW) ใชเวลาในการอบ 8-10 ชม. • มอเตอรขนาดใหญ (>1000kW) ใชเวลาในการอบ 10-15 ชม. 3.4.2 เมอทาการอบแหงแลวใหทาการตรวจสอบใหแนใจวา วานชทกสวน แหงสนทดแลวจงนามอเตอรออกจากเตาอบและทาการขดวานชสวนเกนออก เอกสารทใชบนทกขอมล


47

3.5 หาสมดลโรเตอรและเปลยนแบรง วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางการหาสมดลโรเตอรใหอยในเกณฑมาตรฐาน ซงจะมผลตอระดบความสนสะเทอนของมอเตอรขณะใชงาน เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา, ฟตเหลก, ตลบเมตร, เวอรเนย, ไดอลเกจ, เครองชงนาหนก, ชดควบคมและแสดงผลการบาลานซ วธการปฏบตงาน 3.5.1 ตรวจสอบรายละเอยดของโรเตอรแลวบนทกในแบบฟอรม 3.5.2 ตรวจสอบคา Rotor Approx weight, Service speed, Balancing speed และพกดมาตรฐานในการบาลานซ พรอมสเกตชภาพโรเตอร

รปท 3.6 การหา Balance 3.5.3 เมอไดคา Balancing speed และ grade ทใชบาลานซ นาคาทไดไปหาคา Max Permissible unbalance weight จากกราฟ standard ทใช Balancing และคานวณหานาหนก Unbalance สงสดทยอมรบได (Max Permissible unbalance weight) ทงสองดาน 3.5.4 ทาการตรวจเชคหนาสมผสของเพลา ตาแหนงทจะวางบนแทน balance ม 2 กรณ •ใชตาแหนงแบรงของเพลาทงสองดานตองทาการใสแบรงในตาแหนงเดมกอนนาขนแทน Balance •ใชตาแหนงฝาปะกบหรอตาแหนงอนทเหนวาเหมาะสม ใหเชคหนาสมผสดวยสายตาและการสมผส ถาหนาสมผสไมเรยบใหทาการปรบแตงใหเรยบโดยการใชกระดาษทรายเบอร 150 3.5.5 ถาโรเตอรมใบพด, คปปลง, เกยร, มเลย ใหประกอบเขากบเพลาในตาแหนงเดมกอนทาการ Balance กรณทไมม คปปลง, เกยร, มเลย ตดมาใหตดเหลกใสรองลมใหเสมอกบความสงของรองลม 3.5.6 ตรวจเชคความโตของตาแหนงทจะวางโรเตอรบนแทน Balance และเชคระยะหางตาแหนงทจะวางดรเตอรบนแทน Balance เพอปรบตาแหนงแทนใหสามารถวางโรเตอรไดพอด

48 3.5.7 เมอนาโรเตอรขนแทน Balance เรยบรอยแลว ใหทาการยดโรเตอรตดกบเพลาของเครอง Balance และเชคระยะ A, B, C และรศม R1, R2 แลวบนทกผล 3.5.8 เชคคา Run Out ของเพลาทตาแหนงตางๆบนทกคาในฟอรม 3.5.9 ทาการเดนเครอง Balance และอานคานาหนก Unbalance เรมตนและมมทง 2 ดาน 3.5.10 ทาการใสหรอเอานาหนกออกตามทระบจากเครอง กรณใสนาหนกควรยดใหแขงแรง 3.5.11 เดนเครอง Balance เพอหาคานาหนก Unbalance และใสหรอนานาหนกออกจนกวาคาจะอยในเกณฑมาตรฐาน 3.5.12 บนทกผลการ Balancing เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ -

3.6 การตรวจสอบและทดสอบกอนประกอบ วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางในการตรวจสอบและทดสอบขดลวดรวมทงชนสวนตางๆหลงจากทซอมแลวกอนการประกอบ เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน เมกเกอร, เครองเสรจ, ไมโครมเตอรวดนอกวดใน, เวอรเนย, มลตมเตอร วธการปฏบตงาน การตรวจสอบทางกล 3.6.1 ตรวจสอบความเรยบรอยของชนสวนตางๆ เชน ขดลวด แกนเหลก วานช ลม สายลดส ตววดอณหภม โรเตอร นาหนกทใสบาลานซ ผวเพลา สลปรง คอมมวเตเตอร แบรง และชนสวนประกอบอนๆ 3.6.2 ตรวจวดขนาดของเพลาบรเวณแบรง เบาแบรง ปลายเพลา 3.6.3 ตรวจสอบเบอรแบรงใหมวาถกตอง และตรวจสอสภาพวาหมนคลองไมมรอยสนม 3.6.4 บนทกผล การตรวจสอบทางไฟฟา 3.6.5 วดคาเมกเกอรของขดลวด ซองถาน กอนประกอบ เกณฑตามภาคผนวก ก.6 3.6.6 กรณ ดซมอเตอรใหเสรจเทสอารเมเจอรกอนการประกอบ 3.6.7 ตรวจสอบฮทเตอรตววดอณหภมตางๆ 3.6.8 บนทกผล


3.7 ประกอบมอเตอร วตถประสงค

เพอกาหนดแนวทางการประกอบมอเตอรหลงจากทตรวจและทดสอบกอนการประกอบแลว เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา, ฟตเหลก, เวอรเนย, ฟลเลอรเกจ, เทเปอรเกจ, พลาสตกเกจ, เมกเกอร วธการปฏบตงาน

รปท 3.7 การประกอบโรเตอรและสเตเตอร

3.7.1 จดเตรยมชนสวนอปกรณ เครองมอทจะใชในการประกอบมอเตอร พรอมทงจดเตรยมพนทสาหรบการประกอบใหพรอม 3.7.2 ตรวจดชนสวน ขดลวด และผวสมผสทสาคญของชนงานตางๆวาไดผานการตรวจสอบมาแลว 3.7.3 ปองกนผวทสาคญเชนผวคอมมวเตเตอร ผวสลปรง ดวยการหอกระดาษแขง 3.7.4 เสยบโรเตอรดวยเครองมอและอปกรณทเหมาะสมกบขนาดและนาหนกของโรเตอร ใหดานขบ (DE)อยดานขบ (DE) ของสเตเตอรขณะเสยบโรเตอรใชความระมดระวงอยาใหเกดการกระแทกหรอเสยดสอยางรนแรงซงอาจทาใหแกนเหลกหรอขดลวดเสยหาย และจดแนวปลายแกนเหลกของโรเตอรใหตรงกบสเตเตอร 3.7.5 แบรงชนด บอล /โรลเลอร ใหฮทแบรง โดยเครองมอเหนยวนาความรอนททาใหอณหภมวงในไมเกน 100 C หามใชความรอนจากแกสโดยเดดขาด

50 3.7.6 ใสฝาประกบในแบรงใหตรงกบดานขบ (DE) หรอดานตรงขามดานขบ (NDE) โดยสงเกตจากจดมารค จากนนใหทาจารบบางๆลงบนผวชารฟ บรเวณแบรงใสแบรงทฮทแลวเขาเพลาใหไดตาแหนงทถกตองซงโดยปกตแลวแบรงจะยนบาโดยใหตวเลชเบอรแบรงหนออกดานนอก 3.7.7 เมอแบรงเยนตวแลวใสจารบใหแบรง (กรณทเปนแบรงแบบเปด) ดวยชนดและปรมาณทกาหนด 3.7.8 กรณทมอเตอรมซองถาน ใหตดตงชดซองถานเขากบฝาของมอเตอร (ปกตจะอยตรงขามดานขบ (NDE) ) สงเกตจดมารกคประกบเพอรกษาตาแหนงของนวตรอนใหตรงตามเดม ปรบเลอนซองถานใหมระยะหางจากผวคอมมวเตเตอรหรอสลปรงใหมากทสดกอนเพอสะดวกในการประกอบฝาของมอเตอรเขากบเฟรม

3.7.9 ประกอบชนสวนทสมผสกบแบรง เชนแหนบบลอค ปลอกกนจารบหรออนๆทอยบนเพลาสงเกตระยะและตาแหนงใหถกตอง 3.7.10 เชคดบาของฝาเฮาสซงและบาของเฟรมวาไมมรอยเบลอ หรอคราบวานชตดอยจากนนใหใสฝาเฮาสซงดานทตรงกนกบเฟรมมอเตอรโดยสงเกตจดมารค ขณะใสฝาเฮาสซงควรใชสตดเกลยวรอยผานรเพอหาตาแหนงของฝาประกบในแบรงดวย 3.7.11 ยดนอตฝามอเตอร แลวกวดนอตใหสมาเสมอจนแนน 3.7.12 ใสจารบเขาฝาประกบนอกของแบรงดวยจารบชนดเดยวกนกบทใสในแบรง ปรมาณทใสประมาณครงหนงของชองวางฝาประกบ ขณะใสฝาประกบสงเกตตาแหนงจดมารคบนฝาประกบและบนเฮาสซงใหตรงกน 3.7.13 ประกอบฝาดานทเหลอดวยวธเดยวกน • กรณแบรงเปนแบรงชนดสลฟแบรง (Sleeve Bearing) โดยปกตแบรงทจะประกอบหลงจากใสฝามอเตอรเขาไปกอนแลว ขณะใสฝามอเตอรระวงอยาใหกระแทกผวชาฟ

3.7.14 ประกอบแบรงเขาเฮาสซงดานทตรงกน โดยยกเพลาลอยขนเลกนอยแลวคอยๆใสแบรงซกลางใหคอยๆเลอนลงตามผวโคงประกอบแบรงซกบนตวลอคและฝาปดบนเพอตรวจสอบแนวรอยนงของเพลาบนผวแบบบท

• ปกตแบรงทไมไดทาแรบบท (Rabbet) มาใหม และมรอยแนวนงเดมทนาพอใจอยแลว กไมจาเปนตองทาการปรบหรอขดแรบบทอก • หากรอยแนวนงแรบบทไมนาพอใจ ใหทาการขดจดสงเพอปรบจดสมผสแนวรอยนงแนวรอยนงควรเปนแถบตรงจดตาสดของแรบบท กวางประมาณ 1-2 นว เนอทขดจดสมผสไมควรตากวา 75 % ของแถบ (แถบรอยนงบนแรบบททกวางเกนไปอาจทาใหแบรง รอนขณะทางานได) 3.7.15 วดแบรง เคลยรแรนซดวยพลาสตกเกจ และ ฟลเลอรเกจ

• วด Air Gap ระหวางสเตเตอรและโรเตอร • กรณแบรงมฉนวนใหทดสอบคาความตานทานฉนวนของแบรงคาทไดตองสงกวา 3000 โอหม • บนทกผลลงในแบบฟอรม

3.7.16 ตรวจสอบและตดตงแหวนวกนามน (Oil Ring) แหวนตองหมนไดอสระ ขอบดานในตองเรยบไมม รอยสะดด หากพบใหใชตะไบละเอยดลบออก เวลาประกอบแหวน (ชนดผาซก) หวสกรตองไมยนออกมาดานนอก และรอยตอระหวางซกบนซกลางตองเรยบเสมอกนและไมสะดด

3.7.17 ประกอบชลดกนนามนและวดระยะเคลยแรนซใหเหมาะสม 3.7.18 ใหแนใจวารอยตอของฝาครอบแบรงไดทาปะเกนเหลวชนดทนนามนทงไว แลวประกอบสวนทเหลอ

51 3.7.19 หมนเพลาเพอใหแนใจวาไมมการเสยดสหรอมความฝดทผดปกต 3.7.20 เขาสายลดสภายในชองซองถานตามตาแหนงมารคเดม 3.7.21 ตรวจสอบความเรยบรอยโดยทวไปรวมทงความแนนของนอตยดตางๆ 3.7.22 กรณมอเตอรมคลปปลงหรอ มเลยมาดวยใหใสกลบคนหลงจากการทาเทสรนท No load แลว 3.7.23 เมอการประกอบผานแลวใหตดตอหวหนาชาง เพอนาแทนทดลองมาทดลองตอไป

เอกสารทใชบนทกขอมล


3.8 การทดสอบขนสดทาย วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางการทดสอบมอเตอรขนสดทายและทาการเทสรนท No load หลงจากทซอมบรการแลว และเกณฑพจารณาการทดสอบ เพอใหแนใจวามอเตอรอยในสภาพทจะนาไปใชงานไดตอไป เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน โวลตมเตอร, แอมมเตอร, มลตมเตอร, เมกเกอร ,มลลโอหมมเตอร ,เครองเสรจ ,เทอรโมมเตอร

รปท 3.8 การทดสอบท No load วธการปฏบตงาน 3.8.1 ตรวจสอบทางกายภาพวามอเตอรสามารถหมนไดคลองไมตดขด สภาพทวไปเรยบรอย ทงภายในชองคอมมวเตเตอรหรอสลปรง

3.8.2 ตรวจสอบดวามการหลอลนแบรงดวยจารบหรอนามนเพยงพอหรอไม 3.8.3 ทาการทดสอบขดลวดดงรปท 3.8 ดงน

52 • ทดสอบความตานทานขดลวด( Winding Resistance ) • คาความตานทานฉนวน ( Insulation Resistance ) • ทดสอบการเสรจ ( Surge Test )

3.8.4 ทดสอบอปกรณอนๆทตดมากบมอเตอร • ตววดอณหภมขดลวด ใหทาการทดสอบคาความตานทานและคาความเปนฉนวน • ฮทเตอร ใหทาการทดสอบคาความตานทานและคาความเปนฉนวน • ตววดอณหภมแบรงใหทดสอบคาความตานทาน • ไดโอด (กรณเปน Generator) ใหทดสอบการนาไฟฟาและขวของไดโอด

3.8.5 เมอการทดสอบขนตนผานเปนทนาพอใจ จงเรมทาการเทสรน โดยตอสายไฟจากแหลงจายใหถกตองตามชนดของมอเตอร ตดแผนสะทอนเพอวดความเรวรอบทเพลาของมอเอตร

3.8.6 เรมจายไฟเพอใหมอเตอรเรมหมนทความเรวรอบตาๆกอน • สงเกตเสยง เมอมอเตอรเรมหมนตองไมมเสยงดงผดปกต • ตรวจสอบกระแสใหอยในเกณฑปกตและสมดล • หากมเสยงผดปกตหรอกระแสสงหรอตาผดปกตใหหยดเดนเครองทนท

3.8.7 ถาหากผลการหมนทความเรวรอบตาเปนทนาพอใจ • กรณแบรง NU :ใหรนทรอบตา ทงไวประมาณ 10 นาท • กรณสลฟแบรง : ใหสงเกตแหวนวกนามนวาหมนไดอสระและวกนามนมาหลอลนแบรงไดปกต

3.8.8 เพมแรงดนทจายจนแรงดนพกด (ถาทาได) ตรวจสอบการทางานของขดลวดวาปกตหรอไม 3.8.9 หากพบวาผดปกตใหหยดเดนเครองทนท 3.8.10 กรณมอเตอรตวใหญ ใหตรวจสอบกระแสและพกดของแหลงจายไฟไมควรเกน 80% ของพกดแหลงจายไฟ 3.8.11 เพมแรงดนจนจนความเรวรอบคงทวดคาแรงดน กระแส ความเรวรอบความสนสะเทอน เสยงแบรง (กรณบอลและโรลเลอรแบรง) อณหภมของแบรงและเฟรม 3.8.12 ประเมณผลจากคาทวดได 3.8.13 AC 3 เฟส ปกตไมมเกณฑทแนนอนขนอยกบขนาด จานวนโพล (Pole) และชนดการใชงานของมอเตอร 3.8.14 เปอรเซนตของกระแส Unbalance ของ AC 3 เฟส ทโนโหลดไมเกน 10% ของคาเฉลย 3.8.15 ระดบความสนสะเทอน ใชเกณฑในภาคผนวก ก 3.8.16 เสยงของแบรงสาหรบกรณแบรงบอลและโรลเลอร และแบรงใหมมคาความเรวพกด

-DBc < 10(DBN) -DBM < 10(DBN)

3.8.17 อณหภมของแบรงสาหรบมอเตอรทวๆไปไมควรเกน 10°C 3.8.18 ระยะเวลาการเทสรนในเกณฑเบองตนดงน 3.8.19 สลฟแบรง ระยะเวลาในการทดลอง > 1 ชงโมง

53 3.8.20 บอลหรอโรเลอรแบรง ระยะเวลาในการทดลอง > 15-30 นาท (ตามขนาดของมอเตอร) 3.9.21 มอเตอร ระยะเวลาในการทดลอง 5-10 นาท 3.8.22 บนทกผล เอกสารทใชบนทกขอมล แบบฟอรมการตรวจคณภาพมอเตอร ในภาคผนวก ก ความถในการตรวจสอบ มอเตอรทกตวทซอมหรอบรการ ขอกาหนดทางดานการตรวจสอบ เอกสารในภาคผนวก ข.6

3.9 การทาส วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางการทาสบนตวมอเตอรหลงจากทไดทาการซอมเสรจแลว เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน ส วธการปฏบตงาน 3.9.1 ตรวจสอบวาสทจะใชเปนสเดมหรอสทตองการหรอไม 3.9.2 จดเตรยมส เครองมอและอปกรณทจาเปนตองใชในการทาส 3.9.3 เตรยมผวชนงานเพอขจดผวมอเตอรทไมเรยบ และคราบจารบหรอนามนออก 3.9.4 ปองกนชนสวนทไมตองการใหส พนทบ • ผวเพลา • กระจกใส, พลาสตกใสตาแมว (Sight glass), ทดระดบนามน

• หวอดจารบ • ชอหรอเบอรเครองจกรทตดอยบนมอเตอร • คปปลง ,มเลย (ยกเวนบรเวณทมสเดมอยแลว) , ลกยาง • จดสาหรบตอสายกราวด (ถาม) • นอตสาหรบปรบระดบอะไลเมนท • จดอนๆทเหนสมควร

3.9.5 ผสมสกบทนเนอรในอตราสวนทเหมาะสมและวางหรอแขวนชนงานเพอความสะดวกในการพนส 3.9.6 ทาการพนสลงบนชนงาน โดยใหละอองสกระจายสมาเสมอ จนกระทงสจบทวถง(ขณะพนสใหเปดเครองดดละอองสดวย) 3.9.7 ตรวจสอบความเรยบรอยและทวถงของสทพนอกครง 3.9.8 ลอกกระดาษทตดในขอ 3.9.4 ออกจากชนงาน

54 3.9.9 เกบความเรยบรอยของงานและนาปายและนาปายระบเลขทงานตดทตวมอเตอร 3.9.10 นามอเตอรไปตงบรเวณทจดไวเพอรอใหสแหง และรอตรวจสอบความเรยบรอยกอนสงงานตอไป

รปท 3.9 การทาสและบรรจ



3.10 ตรวจสอบความเรยบรอยขนสดทายและสงมอบ วตถประสงค เพอกาหนดแนวทางการตรวจสอบความเรยบรอยขนสดทายกอนสงคนมอเตอร เครองมอวด/ทดสอบทจาเปน สายตา วธการปฏบตงาน 3.10.1 นาใบสงงานมาตรวจสอบรายละเอยดอกครง 3.10.2 ตรวจสอบความเรยบรอยภายนอก เชน นอตทกตวแนนหรอไม สายลดส (สภาพฉนวน) อยในสภาพดหรอไม ทเฟรมมรอยมารคหรอไม ถามใหทาการลบออก ถามปญหาควรแจงหวหนาชางเพอดาเนนการแกไขตอไป 3.10.3 หอมอเตอรพรอมอะไหลทตองสงคน (ถาม) พรอมรายละเอยดการซอมทาและการทดสอบมอเตอรทงหมดตามเอกสารทายบท ดงรปท 3.9 3.10.4 สงมอบมอเตอรเพอดาเนนการตอไป ดงรปท 3.10

55

รปท 3.10 การสงมอบ



สรป

ในบทนไดกลาวถงขนตอนการโอเวอรฮอล โดยมอเตอรตองผานการเทสรนเรยบรอยแลว (ผานเกณฑ) และขดลวดยงอยในสภาพทใชงานไดดหรออาจจะเคลอบวานชเสรมอกครงกได การโอเวอรฮอลเปนเพยงการถอดมอเตอรเพอลางทาความสะอาดและผานขนตอนตางๆดงทกลาวมาแลวเทานน มอเตอรไมไดเสยหายอะไร และพบวาบางขนตอน เหมอนกบขนตอนในการพนขดลวด

56

รายการอางอง 1. บรษท ยเซอรวสเซส (ระยอง) จากด, ``เอกสารการซอมทามอเตอร", ๒๕๔๘. 2. EASA Guide , ``The Effect of Repair/Rewinding on motor Efficiency", England UK, ๒๕๔๘. 3. IEEE Standard 43-2000: IEEE Recommend Practice for Testing Insulation Resistance of Rotating Machinery. Institute of Electrical and Electronics Engineers, Inc. New York, NY, 2000. 4. IEEE Standard 522-1992: IEEE Guide for Testing Turn-To-Turn Insulation on Form-Wound Stator Coil for Alternating-Current Rotating Electric Machines. Institute of Electrical and Electronics Engineers, Inc. New York, NY, 1992. 5. Standard Publication 60034-8: Rotating Electrical Machines, Part 8: Terminal Markings and Direction of Rotation of Rotating Machines .International Electrotechnical Commission. Geneva, Switzerland, 1972; second impression, 1990. 6. Standard Publication 60136: Dimensions of Brushes and Brush-holders for Electric Machinery. International Electrotechnical Commission. Geneva, Switzerland, second edition, 1986. 7. IEEE Standard 4-1995: Standard Techniques for High-Voltage Testing. Institute of Electrical and Electronics Engineers, Inc. New York, NY, 1995. 8. IEEE Standard 95-1977: IEEE Recommended Practice for Insulation Testing of Large AC Rotating Machinery with High Direct Voltage. Institute of Electrical and Electronics Engineers, Inc. New York, NY, 1977; reaffirmed 1991. 9. IEEE Standard 1068-1996:IEEE Recommended Practice for the Repair and Rewinding of Motors for the Petroleum and Chemical Industry. Institute of Electrical and Electronics Engineers, Inc. New York, NY, 1977; reaffirmed 1997. 10. ISO 1940-1: Mechanical Vibration – Balance Quality Requirements of Rigid Rotors. International Organization for Standardization. Geneva, Switzerland, 1986. 11. ISO 1940-2: Determination of Permissible Residual Unbalance. International Organization for Standardization. Geneva, Switzerland, 1997. 12. NEMA Standards MG 1-1998: Motors and Generators. National Electrical Manufacturers Association. Rosslyn, VA; 1998. 13. Electrical Apparatus: Let’s Solve Your Problem II. Barks Publications, Chicago, Inc. 1999.

57

ภาคผนวก

58ภาคผนวก ก

แบบฟอรมบนทกผลการตรวจคณภาพการซอมทามอเตอร

บนทกผลการตรวจคณภาพ การซอมทามอเตอร

Tag. No.:xxxxx

ชอมอเตอร: หมายเลขใบสงงาน: หวเรองใบสงงาน: วนทรบ: วนทแลวเสรจ: พกดมอเตอร Type: Ser No: Power: kW. Volt: V. Phase: φ Amp: A. Freq: Hz. Insulation Class: Cos θ : RPM:

กองควบคมคณภาพ อราชนาวมหดลอดลยเดช กรมอทหารเรอ

Last update: Nov-06

59

หวเรองใบสงงาน: หมายเลขใบสงงาน: วนท : ชางผรบผดชอบ:

ตรวจสภาพทางกายภาพ 1. เพลา ยาว …………… ลก …………… เสมอ มลม ไมมลม 2. การหมนของเพลา ได ไมได 3. การหลอลนของแบรง ผาน ไมผาน 4. ตรวจสอบสภาพคอมมวเตเตอร สภาพด เสอมสภาพ 5. ตรวจสอบสภาพแปรงถาน สภาพด เสอมสภาพ 6. ตรวจสอบสภาพสลปรง สภาพด เสอมสภาพ 7. ตรวจสอบสภาพสายลดส สภาพด เสอมสภาพ 8. ตรวจสอบสภาพขดลวด สภาพด เสอมสภาพ(ไหม) 9. ตรวจสอบการเทสรน ได ไมได

การเทสรน Insulation Test at: ………V.DC In Time …… Min U-V: ………….MΩ U-W :…………MΩ V-W:.. .….........MΩ

Resistance Test at:………………..°C U-V: ………….MΩ U-W :…………MΩ V-W:.. .….........MΩ Surge Test at: ……………. KV Good Fail DA:……………. PI:…………… Running Test

L1:……………A. At ………….V.AC L2:……………A. At ………….V.AC L3:……………A. At ………….V.AC Connection ………… Speed …………RPM

Vibration Test: Drive End Nondrive End

VER: ………….mm/s VER: ………….mm/s

HOR: ………….mm/s HOR: ………….mm/s AX:………… ..mm/s AX:………… ..mm/s

Bearing Test Drive End Nondrive End

dBM: ………… dBM :………… dBC: …………. dBC :…………. dBI: …………. dBI :………….

Bore Diameter of Bearing end Shield DE………………..mm. NDE……………………mm. Shaft Diameter at Bearing Journal DE………………..mm. NDE……………………..mm. Rotor Unbalance Check DE………………..g. NDE…………………….g. ผลการเทสรน ผาน ไมผาน ไมไดเทสรน หมายเหต:

กองควบคมคณภาพ อราชนาวมหดลอดลยเดช อร.

60

DELIVERED RECORD

ภาพมอเตอรซอมทาเสรจแลว Insulation Test at:………..V.DC In Time:……….Min U-V: ………….MΩ U-W :…………MΩ V-W:.. .….........MΩ

Resistance Test at: ……..°C U-V: ………….MΩ U-W :…………MΩ V-W:.. .….........MΩ

Surge Test AT: 1000 V Good Fail DA:……….PI:………… Running Test

L1:……………A. At ………….V.AC L2:……………A. At ………….V.AC L3:……………A. At ………….V.AC Connection ………… Speed …………RPM

Vibration Test: Drive End Nondrive End

VER ………….mm/s VER ………….mm/s HOR ………….mm/s HOR ………….mm/s AX………… ..mm/s AX………… ..mm/s

Bearing Test Drive End Nondrive End

dBM ………… dBM ………… dBC …………. dBC …………. dBI …………. dBI ………….

Bore Diameter of Bearing end Shield DE………………..mm. NDE…………………mm. Shaft Diameter at Bearing Journal DE………………..mm. NDE………………….mm. Rotor Unbalance Check DE………………..g. NDE…………………g. หมายเหต:

QC BY ……………………. APPROVED BY ……………………………..

61ก.1 แบบฟอรมการพนขดลวด ชอเรอ: ชอมอเตอร: วนท: หมายเลขใบสงงาน: Type: 3 phase 1 phase Brand: Type: Ser No: Power : Volt: Amp: Freq : RPM: Cosθ:

Description Original Rewound To จานวนสลอต จานวนขดลวดทงหมด จานวนขดลวดตอกรป ระยะสแปน จานวนรอบในหนงขดลวด จานวนขดลวดตวนาทใช ขดลวดตวนา วงจรการตอ จานวนสายไฟทออกมาใชงาน ความยาวคอลย DE ความยาวคอลย NDE ดานออกหวสาย สายหรด เบอร/ความยาว นาหนกลวด ตวเชคอณหภม ความยาวของแกนเหลกสเตเตอร เสนผานศนยกลาง สเตเตอร สาเหตของการไหม

ผรอลวด: ผทพนขดลวด: :

62ก.2 แบบฟอรมการหาสมดลโรเตอร ชอเรอ: ……………………….. หวเรองใบสงงาน:…………………………… วนท ………./………/………. หมายเลขใบสงงาน:…………………………. Type:……………………………… Ser No:…………………… Power :…………………………… Volt………………. Amp:…………………………….. Freq…………………….. Insulation Class:…………………. Cosθ:………………….. RPM:…………….. Rotor: AC DC GEN BLOVO BLOVO-PUMP DRAWING DxBxL = ………………… mm. A = ……………. B = ………………… C = …………………. R1 = ……………… R2 = ………………..

SPEED …

………RPM

RESD.WEIGHT ON DE. RESD.WEIGHT ON NDE. CHECK WEIGHT (g) ANGLE(C°) WEIGHT (g) ANGLE(C°)

INCOMMING CHECK FINAL SET UP

Tested By ………………….. QC By ………………………………..

ก.3 แบบฟอรมการทดสอบแกนเหลก CORE LOSS TEST FROM

RPM MFR. FRAME TYPE PHASE Hz. VOLTS AMPS MODEL SERIAL NO.

CORE DIMENSION Inch mm

Length less air ducts L =

Inside diameter D1 =

Slot depth S =

Back – Iron depth B =

Use this section when core dimensions are in MILLIMETERS Mean Dia. D D1 + (2 x S) + B = + (2 x ) + = mm Mean Dia. D Loop Turns 180000 x Vs = 180000 x =

f x L x B x x Loop Turns

Estimated Amperes 1.1 x D = 1.1 x = Loop Turns

Estimated Amperes

Core Weight * D x L x B = x x x = 43821 43821

lb

Core Weight

*Note: Weight calculation is based on back – iron only, and does not include teeth. Size AWG 18 16 14 12 10 8 6 4 3 2 1 1/0 2/0 3/0 4/0 Amperes* 18 22 25 30 40 50 70 90 105 120 140 155 185 210 235

LEAD WIRE SELECTION Metric

Size(mm2) 1.0 1.5 2.5 4.0 6.0 10 16 25 25 35 50 50 70 95 120

LEAD SIZE

*Note: If estimated amperes fall between table’s values, use next higher value for selection of lead wire or cable. CORE TEMPERATURES oF oC Use only meters that read true RMS value.

METER READING CORE W2 ASSESSMENT W1

Ambient At start At end Rise Time Elapsed (minutes)

TEST DATA Volts Amps Watts Disposition of core: Use Repair Scrap

Before stripping W1 Watts/lb** Watts/kg** After stripping W2 Watts/lb** Watts/kg**

POWER SUPPLY FOR TESTING Vs = Volt f = Hz.

KW:

HP:

= =

ภาคผนวก ข

เกณฑการทดสอบคาทางไฟฟา ภาคผนวก ข.1 การตรวจสอบและทดสอบหลงถอด ตารางท ข.1: แรงดนทดสอบหลงถอด

การทดสอบคาฉนวน แรงดนพกดของ เครองจกร แรงดนทดสอบ คาตาสดทยอมรบได

การทดสอบเสรจ แรงดนทดสอบ

AC สเตเตอร 220 V 380 V 500 V 660 V 3300 V 6600 V

500 V 500 V 500 V 500 V 2500V 5000 V

2 MΩ 2 MΩ 2 MΩ 2 MΩ 5 MΩ 10 MΩ

700 V 800 V 1000 V 1100 V 3800 V 7000 V

AC โรเตอร ≤ 1000 V > 1000 V

500 V

1000 V

2 MΩ 5 MΩ

แรงดนพกด+500 V แรงดนพกด+500 V

DC Machine ≤ 1000 V

500 V

2 MΩ

แรงดนพกด+500 V

หมายเหต: สาหรบ AC Machine ผลการทดสอบเสรจกราฟตองสมดลทง 3 เฟส 2.คาความตานทานของขดลวด สาหรบมอเตอร AC 3 เฟส จะตองสมดล และคาความคลาดเคลอนไมเกน 5% จากคาเฉลย

3.ผลการดรอปขดลวด (Winding Drop Test) ทง DC สเตเตอร และซงโครนสโรเตอร • DC Voltage drop: แรงดนทแตกตางกนของขดลวดแตละโพล ควรจะไมเกน 5% ถอวายอมรบได

• AC Voltage drop:แรงดนทแตกตางกนของขดลวดแตละโพล ควรจะไมเกน 10% ถอวายอมรบได 4. ผลการทดสอบ Core loss test อณหภมเฉลยทยอมรบไดควรจะไมเกน 40-50 ºC ถามจดรอน (Hot spot) เกน 10 ºC ควรดาเนนการแกไขโดยการสลบแกนหรอเปลยนแกน 5. การทดสอบพไอ (PI: Polarization Index) ควรจะ ≥ 2 หมายเหต: เกณฑการประเมนผลดงกลาวเปนเพยงแนวทางเบองตนเทานน จาเปนตองใชหลายอยางพจารณาประกอบดวย กรณทไมพบความเสยหายของขดลวดชดเจน แตผลการวดมคาทแยกวาเกณฑขางตน กอาจไมไดหมายความวาขดลวดนนใชไมได การแนะนาการซอมแซมใหพจารณาผลหลายๆคา กรณทสภาพฉนวนยงปกต แคสกปรกหรอชน อาจแนะนาใหทาการโอเวอรฮอล

65ภาคผนวก ข.2 เกณฑการเทสรน ตารางท ข.2: แรงดนทดสอบกอนทจะดาเนนการเทสรน

การทดสอบคาฉนวน แรงดนพกดของ เครองจกร แรงดนทดสอบ คาตาสดทยอมรบได

การทดสอบเสรจ แรงดนทดสอบ


500 V 500 V 500 V 500 V 2500V 5000 V

20 MΩ 20 MΩ 20 MΩ 20 MΩ 100 MΩ 100 MΩ

700 V 800 V 1000 V 1100 V 3800 V 7000 V

AC โรเตอร ≤ 1000 V > 1000 V

500 V

1000 V

20 MΩ 20 MΩ

แรงดนพกด+500 V แรงดนพกด+500 V

DC Machine ≤ 1000 V

500 V

2 MΩ

แรงดนพกด+500 V

หมายเหต: สาหรบ AC Machine ผลการทดสอบเสรจกราฟตองสมดลทง 3 เฟส 1. คาความตานทานของขดลวด สาหรบมอเตอร AC 3 เฟส จะตองสมดล และคาความคลาดเคลอนไมเกน 5% จากคาเฉลย 2. กระแส No Load • AC 3 เฟส กระแสควรอยระหวาง 20 - 40% สาหรบมอเตอร 2-4 โพล กระแสทง 3 เฟสควรสมดลกนและคาความคลาดเคลอนไมเกน 10% จากคาเฉลย กรณ DC มอเตอร

1. เมอทากาจายแรงดนทขดลวดฟลด (Shunt field) ทแรงดนพกดและจายกระแสใหอารเมเจอรเมอความเรวเทาทความเรวพกด กระแสของอารเมเจอรควรมคาประมาณ 2 - 5% ของกระแสพกด

2. เมอทากาจายแรงดนของอารเมเจอรเทากบแรงดนพกด และทาการจายแรงดนทขดลวดฟลด จนไดความเรวเทาความเรวพกด แรงดนของขดลวดฟลดจะมคาประมาณ 60 - 70% ของแรงดนพกด

66 ภาคผนวก ข.3 เกณฑการทดสอบความสนสะเทอน

ตารางท ข.3.1:เกณฑการวดเสยงแบรงจากเครอง SPM (Shock Pulse Meter) คาทวดไดจากเครอง SPM ผลการตรวจสอบ

0- 20 ดมาก 21- 35 ควรทจะแกไข

>35 ตองแกไข ตารางท ข.3.2:เกณฑการวดความสนสะเทอน

ระดบความสน การแบงระดบของเครองจกรหมนตามพกด ยานการทดสอบ คาความสน (mm/s) ระดบ 1 ระดบ 2

ระดบ 3 ระดบ 4

0.28 0.45 0.71

A

1.12

A

1.8 B

A

2.8 B

A

4.5 C B

7.1 C B

11.2

C

18

C

28 45 71

0.28 0.45 0.71 1.12 1.8 2.8 4.5 7.1 11.2 18 28 45

D

D

D

D

ระดบ1: มอเตอรขนาดมากกวา 20 HP ตดตงบนฐานเหลกทสรางขนมการสนไหวเลกนอย ระดบ 2: มอเตอรขนาด 20- 100 HP ตดตงบนฐานเหลกทสรางขนมการสนไหวเลกนอย มอเตอรขนาด 100- 400 HP ตดตงบนฐานหลอแนนมการสนไหวนอยมาก ระดบ 3: มอเตอรขนาดมากกวา 400 HP ตดตงบนฐานหลอแนนมการสนไหวนอยมาก ระดบ 4: มอเตอรขนาดมากกวา 100 HP ตดตงบนฐานเหลกทสรางขนมการสนไหวเลกนอย คณภาพมาตรฐาน ISO 3945 A = ดมาก B = พอใช C = ควรจะแกไข D = ตองแกไข

67ภาคผนวก ข.4 กรณพนขดลวดใหม ตารางท ข.4: เกณฑการทดสอบกรณพนขดลวดใหม แรงดนพกด แรงดนทดสอบ

(Megger Voltage ) Minimum

Megger value Surge voltage DC Hi pot

(กอน Dip) (10 sec)

DC Hi pot (หลง Dip) (60sec)

สเตเตอร 380 V 500 V 660 V 3300 V 6600 V

1000 V 1000 V 1000 V 2500 V 5000 V

100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ

1800 V 2000 V 2400 V 7600 V 10000 V

- - -

7600 V 14000 V

- - -

13000 V 24000 V

โรเตอร ทกแรงดนพกด

1000 V

100 MΩ

2U+1000 V

-

-

DC Machine ≤ 300 V > 300 V

500 V 1000 V

50 MΩ 50 MΩ

2U+1000V 2U+1000 V

- -

- -

หมายเหต: การทา Hi – Pot ใหทาหลงอบแลว อณหภมลวดไมเกน 40°C และคาเมกเกอร มากกวา 100 MΩ เทานน

68 ภาคผนวก ข.5 เกณฑการทดสอบคาฉนวนกรณโอเวอรฮอล หลงจากทาความสะอาด เคลอบวานช และ อบแหง

ตารางท ข.5: เกณฑการทดสอบคาฉนวนกรณโอเวอรฮอล แรงดนพกด แรงดนทดสอบ คาตาสดทยอมรบได


500 V 500 V 500 V 500 V 2500 V 5000 V

50 MΩ

100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ

AC โรเตอร แรงดนทกพกด

1000 V

1 MΩ/(kV+1 MΩ)

DC อารเมเจอร

< 300 V ≥ 300V

500 V 1000 V

50 MΩ 50 MΩ

DC ฟวส

< 300 V ≥ 300 V

500 V 1000 V

50 MΩ 50 MΩ

ซองถาน

< 300 V ≥ 300 V

500 V 1000 V

10 MΩ 10 MΩ

69 ภาคผนวก ข.6 กรณโอเวอรฮอล

การโอเวอรฮอล (Overhaul) •คาเมกเกอร (Megger) ตอนมา •สภาพของขดลวดและฉนวน ตอนมา ตารางท ข.6:เกณฑการพจารณาและวธการโอเวอรฮอล

สภาพตอนมา วธการโอเวอรฮอล

< 100 MΩ หรอขดลวดฉนวนเกา สตม อบ ดบ 100 MΩ แต < 1000 MΩ > 1000 MΩ แตสกปรก

สตม อบ -

> 1000 MΩ แตคอนขางสะอาด LEC อบ - > 1000 MΩ สะอาด - อบ - กรณพเศษ ระบโดยหวหนางาน

คาเมกเกอรหลงการโอเวอรฮอล •คาตาสดทยอมรบได 100 MΩ •คาทดนาพอใจ >1000 MΩ

70 ภาคผนวก ข.7 เกณฑการทดสอบทางไฟฟากอนการประกอบ

1. แรงดนทดสอบและคาตาสดทยอมรบไดกอนทจะดาเนนการประกอบ ตรารางท ข.7: แรงดนทดสอบกอนทจะดาเนนการประกอบ

การทดสอบคาฉนวน โอเวอรฮอล พนขดลวดใหม

คาตาสดทยอมรบได

แรงดนพกดของเครองจกร แรงดน

ทดสอบ คาตาสดทยอมรบได แรงดน

ทดสอบ คาตาสดทยอมรบได

โอเวอรฮอล พนขดลวดใหม

AC สเตเตอร 220 V 380 V 500 V 660 V

3300 V 6600V

500 V

1000 V 1000 V 1000 V 2500 V 5000 V

50 MΩ

100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ

500 V 1000 V 1000 V 1000V 2500 V 5000 V

100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ 100 MΩ

840 V 1000 V 1200V 1400 V 4500 V 8400 V

1400 MΩ 1800 MΩ 2000 MΩ 2400 MΩ 7600 MΩ 1000 MΩ

โรเตอรทกแรงดนพกด

1000 V

1 MΩ/(kV+1 MΩ)

1000 V

100 MΩ

0.6(2U+1000) V

2U+1000 V

DC แมชชน ทกแรงดนพกด

1000 V

50MΩ

1000 V

50 MΩ

0.6(2U+1000) V

2U+1000 V

หมายเหต: •ผลการเสรจทยอมรบไดกราฟจะตองสมดลกน •กรณเครองจกรใหญและแรงดนพกดสงๆ เครองทดสอบไมสามารถจายแรงดนหรอกระแสไดเทาทตองการ ใหใชแรงดนเทาทเรองจายไดโดยไมเกนพกดของเครอง (Over Load) 2.การเชคคาฉนวนของฮทเตอร ใชแรงดนทดสอบ 500Vdc คาจากเมกเกอรไมควรตากวา 2 MΩ 3.คาการทดสอบคาพไอ ( PI = Polarization Index) คาตาสดทยอมรบไดคอ ≥ 2

71ภาคผนวก ค

วธการวดคาทางไฟฟา ภาคผนวก ค.1 การวดคา Power Factor Power Factor คอ อตราสวน ระหวางกาลงไฟฟาทใชจรง (Watt) กบ กาลงไฟฟาปรากฏ หรอกาลงไฟฟาเสมอน (VA) ซง คาทดทสด คอ มอตราสวนทเทากน (จะมคาเปนหนง) แตในความเปนจรงแลวไมสามารถทาได เพราะคา Power Factorเปลยนแปลงไปตามการใช Load ซง Load ทางไฟฟามอย 3 ลกษณะ คอ 1. Load ประเภท Resistive หรอ ความตานทาน จะมคา Power Factor = 1ไดแก หลอดไฟฟาแบบไส เตารดไฟฟา หมอหงขาว เครองทานาอน เปนตน 2. Load ประเภท Inductive หรอ ความเหนยวนา จะมคา Power Factor ไมเปนหนง อนไดแก เครองใชไฟฟาทใช ขดลวดเชน มอเตอรและเครองปรบอากาศ เปนตนและ Load ประเภทน จะทาให คา Power Factor ลาหลง (Lagging) และถาตองการ ปรบปรงคา Power Factor ทาไดโดยการนา Load ประเภทใหคา Power Factor นาหนา (Leading) อยางเชน ชดCapacitor Bank เขาไปในชดควบคมไฟฟา 3. Load ประเภท Capacitive หรอ Load ทมตวเกบประจ (Capacitor) เปนองคประกอบ Load ประเภทนจะมใชนอยมาก จะมคา Power Factor นาหนา (Leading) คอกระแสจะนาหนาแรงดน จงนยมนา Load ประเภทนมาปรบปรงคา Power Factor ของระบบทมคา Power Factor ลาหลง ขอด ของการปรบปรง คา Power Factor •กระแสไฟฟาทไหลในวงจรไฟฟาลดลง •หมอแปลง และสายเมนไฟฟา สามารถรบ Load เพมไดมากขน •ลดกาลงงานสญเสยในสายไฟฟาลง •ลดแรงดนไฟฟาตก •เพมประสทธภาพระบบไฟฟาทงระบบ

กาลงไฟฟา มดวยกน 3 อยางคอ • กาลงไฟฟาจรง มหนวยเปน วตต (Watt) • กาลงไฟฟาแฝง มหนวยเปน วาร (VAR) • กาลงไฟฟาปรากฏ มหนวยเปน โวลทแอมป (VA)

สตร การคานวณคาทางไฟฟากระแสสลบ

)1(1000 PhasePFV

kWA××

=

)3(732.1

1000 PhasePFV

kWA××

×=

•หมายเหต (V คอแรงดนไฟฟา , A คอคากระแสไฟฟา , KW คอกาลง , PF คอคาเพาเวอรแฟกเตอร )

72สตรคานวณคา Power Factor ของไฟ Single Phase คอ

Power Factor = กาลงไฟฟาทใชจรง มหนวยเปน (Watt) / กาลงไฟฟาปรากฏ มหนวยเปน (VA)

VAWfactorPower =

สตรคานวณคา Power Factor ของไฟ 3 Phase คอ

Power Factor = กาลงไฟฟาทใชจรง มหนวยเปน (Watt) / กาลงไฟฟาปรากฏ มหนวยเปน (VA)(1.732)

VAWfactorPower×

=732.1

วธการวดคา Power Factor ในการวดคา Power factor นนจะมเครองมอ Power factor Meter อย 2 แบบ คอ แบบทสามารถใชกบไฟ Single Phase และ แบบทสามารถใชกบไฟ 3 Phase ได ดงรปท ค.1.1

รปท ค.1.1 Power factor Meter แบบทใชกบไฟ AC Single Phase

73

รปท ค.1.2 Power factor Meter แบบทใชกบไฟ AC 3 Phase ขนตอนการวดคา Power Factor โดยใช Power Factor Meter 1.กอนทาการวด Power factor นน ควรตรวจสอบในระบบกอนวามการจายไฟมาทโหลดหรอไม คอตรวจสอบกอนวาอปกรณทเราตองการวดคานนมการทางานอยหรอไม ถากาลงทางานอยใหปดกอนทจะตดตงเครองมอวด 2. ในการวดคา Power factor ของไฟ Single Phase นน ใหใชสายสดาวดสายนวตรอน และสายสแดงวดทสายไลน หลงจากนนใหทาการเรมเดนระบบและอานคา Power factor ทไดจากการวด 3. ในการวดคา Power factor ของไฟ 3 Phase นน เราตองทาการวดทงสามเสนพรอมกน L1, L2, L3 โดยใช สายวด A วดทสาย L1, สายวด B วดทสาย L2 , สายวด C วดทสาย L3 หลงจากนนใหทาการเรมเดนระบบและอานคา Power factor ทไดจาก Power factor Meter และคาทวดไดไมควรตากวา 0.7

74 ภาคผนวก ค.2 การวดกระแสไฟฟา

รปท ค.2 CHAMP ON MULTI METER คอเครองวดทสามารถวดไดทงกระแสไฟฟาทยานวด 0-600 แอมแปร (Ampere) ,แรงดนไฟฟาทยานวด 0-600 โวลต (Volt)และคาความตานทานทยานวด 0-2000โอหม (Ohm) ขอควรระวง

1. ระวงการกระชากของกระแสไฟฟาขณะสตารทของมอเตอร ควรตงยานการวดใหอยตาแหนงสงสด 2. ระวงการเลอกยานการวดควรตงยานวดใหตรงกบการใชงาน เชน ถาวดกระแสไฟฟาควรตงทยานการวดกระแสไฟฟา ถาวดแรงดนไฟฟาควรตงทยานการวดแรงดนไฟฟา เปนตน

3. ขณะวดกระแสไฟฟาโดยเครองวด Champ On Multi Meter อยนน ไมควรทาการวดแรงดนไฟฟาหรอคาความตานทานรวมกน

75 ภาคผนวก ค.3: การวดแรงดนไฟฟา

1. นาสายวดมาเสยบเขาชองเสยบสาหรบวดแรงดนไฟฟา คอสายสแดงเสยบชอง VOLT และสายสดาเสยบชอง COM

2. ตงยานการวดแรงดนไฟฟาโดยใหตงทยานทสงทสด 3. ทาการวดแรงดนไฟฟาโดยวดครอมอปกรณททาการวด เชน ถาเปนไฟเฟสเดยวใหวดทสาย Line กบ

สาย Neutral ถาเปนไฟสามเฟสใหวดทสาย L1-L2 ,L1-L3 ,L2-L3 เปนตน 4. อานคาแรงดนไฟฟาทวดไดหากแรงดนไฟฟาทอานไดนนมคาทนอยมากใหลดยานการวดลงมายง

ตาแหนงทสามารถอานคาไดชดเจน

รปท ค.3 วธการวดแรงดนไฟฟา

76 ภาคผนวก ค.4: การวดคาความตานทานฉนวน

Spot Reading Test เปนการทดสอบเบองตน เพอนาคาทไดไปพจารณาวาควรทจะจายไฟเขาขดลวดหรอไม ซงใชเวลาในการทดสอบ 60 วนาท ท 400 C คาทยอมรบไดสาหรบการทดสอบแบบ Spot Reading Test ตามมาตรฐาน IEEE.STD.43 – 2000.Table 3 ไดกาหนดคาความตานทานฉนวนตาสดทยอมรบไดนนจะแปรเปลยนคาตามปทผลตและประเภทของเครองจกรและเปนคาทกาหนดใชเปนแนวทางในการพจารณาการจายไฟใหกบขดลวดเทานน ตารางท ค.4: เกณฑคาความตานทานฉนวน คาความตานทานฉนวน

ตาสด ประเภทททดสอบ

1min1 += kVIR For most windings made before about 1970 ,all field windings and others not described below

100min1 =IR For most DC armature and AC windings built after 1907 (form – wound coils) 5min1 =IR For most machines with random – wound stator coils and form – wound coils

rated below 1 kV Note:

•IR1min is the recommended minimum insulation resistance in megohms at 40 C of the entire machine winding. •kV is the rated machine terminal to terminal voltage in rms kV

77กราฟแสดงคาสมประสทธของอณหภม( tK )

100

10

1

0.1

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140

ท 20 องศา Kt = 0.25

ท 80 องศาKt = 16

Winding Temperatuer (Degree Celsius)

Coeff

icien

t Kt

รปท ค.4 แสดงอณหภมของความตานทานฉนวน ผลของอณหภมทมผลตอคาความตานทานฉนวนทอณหภม 400° C ( 40R °C) ทอณหภมตาง ๆ mt RKCR ×=°40 เมอ 40R °C = คาความตานทานฉนวนทอณหภม 400° C tK = คาสมประสทธทไดจากตารางกราฟ mR = คาความตานทานฉนวน ณ อณหภมททาการวด

ตวอยางการคานวณ วดคาความเปนฉนวนได 120 MΩ ทอณหภม 800°C อยากทราบวามอเตอรจะมคาความเปนฉนวนเทาใดทอณหภม 400°C และท 200°C

จากสตร mt RKCR ×=°40 จากกราฟทอณหภม 800° C และ 200° C จะได tK = 16 และ 0.25 ตามลาดบ แทนคา 40R °C = 16 x 120 = 1920 MΩ แทนคา mR ( 40R °C) =

25.01920 = 7680 MΩ Ans.

สรปผลของอณหภมทมผลตอความตานทานฉนวน

•อณหภมทเพมขนทก ๆ 10 องศา คาความตานทานฉนวนจะลดลงไปครงหนง •อณหภมทลดลงทก ๆ 10 องศา คาความตานทานฉนวนจะเพมขนเทาตว

78 ภาคผนวก ค.5: การวดคา PI (Polarization Index Test)

Polarization index (PI) แปลวาดชนการกลบขว ซงหมายถงการนาการกลบขวของโมเลกลของฉนวน ทเกดจาก การจายแรงดนใหกบฉนวนในขณะทดสอบมาพจารณา ดงรปท ค.5.1 การทดสอบน เปนการทดสอบขยายผลการทดสอบความตานทานฉนวนจะใชเครองมอวดคา PI ลกษณะดงรปท ค.5.2 โดยการอานคาความตานทานฉนวน 2 คา คอคาทเวลา1 นาท และ 10 นาท นบตงแตเรมปอนแรงดนใหกบฉนวนดงรปท ค.5.3 แลวนามาหาดรรชนความตานทานฉนวน(Polarization index: PI)

รปท ค.5.1 ลกษณะโมเลกลของฉนวนทยงไมจายแรงดน รปซาย)และลกษณะโมเลกลของฉนวนทจายแรงดน(รปขวา)

รปท ค.5.2 แสดงลกษณะการวดคาความตานทานฉนวน

79

รปท ค.5.3 คาความตานทานฉนวนท 1 นาท และท 10 นาท

min)1(min)10(

IRIRPI =

โดยท PI คอ ดรรชนความตานทานฉนวน

min)10(IR คอ คาความตานทานฉนวนท 10 นาท min)1(IR คอ คาความตานทานฉนวนท 1 นาท

โดยคาแรงดนทใชทดสอบเมอเทยบกบพกดแรงดนของมอเตอรเปนดงตารางท ค.5.1 ตารางท ค.5.1 คาแรงดนทใชทดสอบในการวดคา PI

พกดแรงดนมอเตอร (AC) แรงดนทดสอบ (DC) <1000 500

1,000-2,500 500-1,000 2,501-5,000 1,000-2,500 5,001-12,000 2,500-5,000

>12,000 5,000-10,000 จากนนนาคา PI ทไดไปเทยบคาในตารางท ค.5.2 ซงแสดงคาตาสดทยอมรบไดสาหรบการทดสอบแบบ PI Test ตามมาตรฐาน IEEE 43-2000 ไดกาหนดคา PI ตาสดทยอมรบไดอางองกบชนดของฉนวนเครองจกร

ตารางท ค.5.2 เกณฑการทดสอบคา PI

คลาสของฉนวน คา PI A 1.5 B 2.0 F 2.0 H 2.0

80ภาคผนวก ค.6: การเปรยบเทยบเสรจ เปนการทดสอบการชอตเทรนของคอยลเปนหลก โดยอาศยหลกการของการดสชารจของแรงดนทอยในคาปาซสเตอรไปยงขดลวดทาใหเกดสญญาณเสรจขน และมการเปลยนแปลงรปรางขนอยกบคาอนดกแตนทของขดลวด

รปท ค.6.1 ลกษณะของ Surge test

จากรปท ค.6.1สวนประกอบของ Surge test ประกอบดวย หมายเลข 1 คอ PRINTER PORT ใชเชอมตอกบ PRINTER หมายเลข 2 คอ AUX PORT ใชสาหรบทดสอบแรงดนสงขนาด 30 kV (Power pack) หมายเลข 3 คอ LINE IN ใชตอกบไฟ AC POWER หมายเลข 4 คอ ON/OFF ใชสาหรบเปด/ปด เครอง หมายเลข 5 คอ FUNCTION KEYS ใชสาหรบบนทกขอมล การเรยกขอมลทบนทก การลบรวมทงการพมพ หมายเลข 6 คอ CRT DISPLAY แสดงรายละเอยดการทดสอบ หมายเลข 7 คอ OPEN GROUND WARNING LIGHT จะมไฟแสดงเมอเครองไมไดตอ GROUND หมายเลข 8 คอ HIPOT TRIP WARNING LIGHT จะมไฟสแดงปรากฏเมอ DC HIPOT trip ในวงจรโดยเครองจะหยดทดสอบจนกวาจะกดปม TEST อกครง หมายเลข 9 คอ ปมปรบความสวางของจอ หมายเลข 10 คอ ปมปรบตาแหนงของรปคลนให ขน/ลง หมายเลข 11 คอ ปมปรบตาแหนงของรปคลนใหเลอนทางซาย-ขวา หมายเลข 12 คอ ปมเลอกฟงกชนในการทางาน เชน ทดสอบความตานทานแตละเฟส, ทดสอบ HIPOT, Auxiliary Power pack (30 kV) หมายเลข 13 คอ ปมปรบ VOLTS/DIV

81หมายเลข 14 คอ ปมปรบ SECONDS/DIV หมายเลข 15 คอ ปมแสดงการทางานเมอจายแรงดนทดสอบ หมายเลข 16 คอ ปมเพมแรงดนทดสอบประมาณ 1000 V/second หมายเลข 17 คอ ปมเพมแรงดนทดสอบประมาณ 33.3 V/second หมายเลข 18 คอ ปมลดแรงดนทดสอบประมาณ 250 V/second หมายเลข 19คอ ปมทดสอบซงอาจใช FOOTSWITH ชวย หมายเลข 20 คอ ปมเลอกการทดสอบ แสดงรายละเอยดตามตาราง ตารางท ค.6: แสดงฟงกชนในการทดสอบเสรจ

Switch Position Test Lead#1 Test Lead#2 Test Lead#3 Ground Surge Lead 1 Hot Ground Ground Ground Surge Lead 2 Ground Hot Ground Ground Surge Lead 3 Ground Ground Hot Ground Hipot Hot Open Open Ground All Leads Ground Ground Ground Ground Ground

หมายเลข 21 คอ FOOTSWITCH ใชแทนปมทดสอบไดในกรณทไมตองการกดปมทดสอบเปนเวลานานๆ หมายเลข 22 คอ สายทใชในการทดสอบ Test Lead#1, Test Lead#2, Test Lead#3 (สแดง) และ Ground (สดา) หมายเลข 23 คอ สายทใชทดสอบความตานทาน ลกษณะของสญญาณเสรจ

รปท ค.6.2 แสดงสญญาณเสรจ

แกนตงเปนขนาดแรงดน (Volt/div) แกนนอนเปนเวลา ( sµ /div)

82วเคราะหความเสยหายของขดลวด การทดสอบเสรจเปนวธการตรวจหาความผดพรองของฉนวนระหวางรอบของขดลวด โดยการพจารณาเวลาในการไตระดบ (rise time) และกระแสอมพลสทจายใหขดลวด โดยขนาดของแรงดนหรอแอมปลจดของรปคลนจะลดลงเมอ inductance ลดลง โดยคานวณจาก

dtdiLV =

โดยทกระแสจะแปรตามเวลา และความเหนยวนา (L) ของขดลวดขนอยกบจานวนรอบของขดลวดและชนดของแกนเหลกทพนอย โดยความถของรปคลนหาไดจาก

LCf

π21

=

จากสมการจะพบวา เมอความเหนยวนาลดลงความถจะเพมขน การพจารณาความผดพรองของขดลวด เมอฉนวนเสยหาย เชนเกดการชอตขนภายใน สวนมากรปแบบการชอตของขดลวดจะปรากฏดงรปท ค.6.3

รปท ค.6.3 แสดงการชอตของขดลวดแบบตางๆ ซงเมอเราใชเครองทดสอบเสรจรน D12R จะปรากฏกราฟดงตอไปน

83

รปท ค.6.4 รปคลนขดลวดทด

รปท ค.6.5 รปคลนของขดลวดท Shorted single winding

รปท ค.6.6 รปคลนของขดลวดท Short partial ground

84

รปท ค.6.7 รปคลนของขดลวดท Solid ground coil

รปท ค.6.8 รปคลนของขดลวดท Solid turn-to-turn short

รปท ค.6.9 รปคลนของขดลวดท coil-to-coil short

85

รปท ค.6.10 รปคลนของขดลวดท phase-to-phase short

รปท ค.6.11 รปคลนของขดลวดท Group-to-group short

รปท ค.6.12 รปคลนของขดลวดท Reverse coil

86ภาคผนวก ค.7: การทดสอบศกยสงกระแสตรง (High Potential Test) Hipot Test มชอเตมวา High Potential Test เปนการทดสอบคณภาพหรอความสามารถของระบบฉนวนทงหมดของอปกรณทตองการทดสอบ วาสามารถทนตอสภาวะแรงดนสงซงมโอกาสเกดไดในระบบแหลงจายไฟและถกจายเขามายงขดลวดของอปกรณไฟฟา ลกษณะทวไปของการนาไปใชงาน

•เปนการทดสอบคณภาพหรอความสามารถของระบบฉนวนทงหมดของอปกรณทตองการทดสอบวาสามารถทนตอสภาวะแรงดนสงซงมโอกาสเกดไดในระบบแหลงจายไฟและถกจายเขายงขดลวดของอปกรณไฟฟา • การทดสอบ Hi-Pot test เปนการทดสอบแบบผานหรอไมผาน (Go & No-Go) •Hi-Pot test มการทดสอบดวยกน 2 วธ

- AC Hi-Pot test - DC Hi-Pot test

•ในการทดสอบจะนยมกระทากนเฉพาะขดลวดใหมหรอมการพนใหมเนองจากคาแรงดนทสงจะไปกระทาใหเกดคาแรงเครยดใหแกฉนวนของขดลวด • การทดสอบดวยวธ AC Hi-Pot Test เปนการทดสอบแบบทาลาย ถาการทดสอบไมผานจะทาใหเกดการเสยหายแกฉนวนได

รปท ค.7 วงจรแสดงการทดสอบ Hi-Pot Test

การทดสอบดวยวธ AC Hi-Pot test •แรงดนทใชทดสอบ = 2 เทาของแรงดนแหลงจาย + 1000V ( 10002 +U ) ถาหากมอเตอรเกาจะใชแค 65% •การทดสอบจะแบงการทดสอบออกเปนขนๆ แตละขนมคาเทากน และเวลาทใชในการทดสอบแตละขนเทากนคอ 1 นาท ตวอยางเชนมอเตอรทมแรงดน 6000 V

- จะมแรงดนสงสดททดสอบ = V130001000)60002( =+× - แบงแรงดนเปนขนๆ ขนละ 1000 V จะไดทงหมด 13 ขน - ทดสอบแตละขนเชน 1000 , 2000 , 3000 ...........13000 V

•จดบนทกคากระแส และพลอตดแนวโนม หากคา Slope ขนชนมากใหหยดการทดสอบเพราะมโอกาสเกดการเบรกดาวนได

V mA

Contactor

AC Voltage

High Voltage Over Current

Motor Test

87การทดสอบดวยวธ DC Hi-Pot Test •แรงดนทใชทดสอบ = 2 เทาของแรงดนแหลงจาย+1000V และคณดวย 1.7 หรอ 7.1)10002( ×+U ถาหากมอเตอรเกาจะใชแค 65% •การทดสอบจะแบงการทดสอบออกเปนขนๆ แตละขนมคาเทากน และเวลาทใชในการทดสอบแตละขนเทากนคอ 1 นาท ตวอยางเชนมอเตอรทมแรงดน 6000 V - จะมแรงดนสงสดททดสอบ = V221007.1)1000)60002(( =×+× - แบงแรงดนเปนขนๆ ขนละ 1500 V จะไดทงหมด 15 ขน - ทดสอบแตละขนเชน 1500, 3000, 4500 ...........22100V

•จดบนทกคากระแส และพลอตดแนวโนม หากคา Slope ขนชนมากใหหยดการทดสอบเพราะมโอกาสเกดการเบรกดาวนได การตรวจเชคกอนทาการวด

•วสดตางๆ รงหน, ปลวก, มด ฯลฯ •สงสกปรกตางๆ เชน นามนหลอลน, นามนจาระบ, ฝน, เกลอ, ทราย และความชน •นาสงสกปรกออกจากขดลวด •อปกรณทปองกนการขยายตวของขดลวด เชน เชอกผกหรอวสดทยดตวโรเตอร

88ภาคผนวก ค.8: วธการทดสอบคาความตานทานฉนวน

•ตดสวทซไมใหเครองจกรทางาน และตดปายหามใชสวทซควบคม •ตรวจหาความชนดวยตาเปลา •กาหนดชนสวนทจะทาการทดสอบ เชน ขดลวดชดสเตเตอร หรอ โรเตอร หรอ เอกซไซตเตอร • ดสชารจประจไฟฟาออกจากขดลวด •ถอดสายศนยออกจากเฟรมเครอง (ดน)

รปท ค.8.1 ถอดสายไฟฟาทปอนเขาอปกรณ เชน U1 ,V1 ,W1 •ถอดสายไฟฟาทเปน Sensing ใหกบโวลเตจเรกกเลเตอรปกตจะเปน 3 เฟส(ยกเวนเครองทเปน 1 เฟส)

ถอดสายไฟฟาทตอกนระหวางขดลวด U2, V2, W2

รปท ค.8.2 ถอดสายไฟฟาทตอกนระหวางขดลวด U2, V2, W2 ตอสายมาตรวดเมกกะโอหม ตอสายมาตรวดเมกกะโอหมสแดง (+) เขาทขดลวด U๑ และสดา (-) เขาทแทนเครองไมมสทาไว

L2

L3

U1 V1

W1

L1

89

รปท ค.8.3 ตอสายมาตรวดเมกกะโอหม ตงแรงดนไฟฟาทเครองวดดงน

ตารางท ค.8: พกดแรงดนทใชทดสอบความตานทานฉนวนของมอเตอร Winding Rated Voltage (V) Insulation Resistance Test Direct Voltage (V)

< 1000 < 1000

1000 – 2500 500– 1000 2501 – 5000 1000– 2500

5001 – 12000 2500 – 5000

>12000 5000 - 10000

•เปดโวลตทมาตรวด •บนทกคาฉนวนท 30 วนาท ,60 วนาท และ 10 นาท ลงในแบบฟอรม •บนทกคาอณหภมบรรยากาศ, คาความชนท 30 วนาท, 60 วนาท และ 10 นาท ลงในแบบฟอรม •ปดแรงดนไฟฟาทมาตรวด

90ภาคผนวก ค.9: วธการวดกระแสไฟฟา โดยใชเครองมอวด Clamp Meter Fluke Model 337 มขนตอนดงน

1. ตรวจเชคยานวดของ Clamp Meter โดยใหอยในตาแหนงการวดกระแสไฟฟา 2. ทาการ Set Clamp Meter ใหมคาเปน 0 กอนทาการวดทกครง 3. ตงยานการวดกระแสของ Clamp Meter ใหอยในตาแหนงการวดกระแสสงสด 4. ทาการวดกระแสไฟฟาโดยนา Clamp Meter คลองทสายไฟทจายใหกบอปกรณ (Load) เพยงเสนใดเสน

หนง ถาเปนไฟสามเฟสควรทาการคลองทงสามสายแตทละสาย เชน L1,L2,L3 เปนตน ตามตวอยาง

วธการวดกระแสไฟฟาทถกตอง

วธการวดกระแสไฟฟาทผด

รปท ค.9 วธการวดกระแสไฟฟา โดยใชเครองมอวด Clamp Meter ขอควรระวงในการวดกระแสไฟฟา

1. ใหระวงการกระชากของกระแสไฟฟาขณะสตารทมอเตอร ควรตงยานวดใหอยในตาแหนงสงสด 2. ระวงการเลอกยานการวด ควรตงยานวดใหตรงกบการใชงาน เชน ถาตองการวดกระแสไฟฟาควรเลอกการวด

กระแสไฟฟา ถาวดแรงดนไฟฟาควรเลอกการวดแรงดนไฟฟา เปนตน 3. ขณะวดกระแสไฟฟา โดยใช Clamp Meter อยนนไมควรทาการวดแรงดนไฟฟาหรอคาความตานทานรวมกน

คู มือการตรวจค ุณภาพการซ...

Documents