บทที่ 4 - krirk universityromphruekj.krirk.ac.th/books/2550/3/04.pdfบทท 4...

บทท 4 การจดการดลยภาพระหวางจรยธรรม

กบอำนาจทามกลางความแตกตาง และความขดแยงในสงคม

สดน ชาวหนฟา

ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550 124

4 บทท

ก. ความนำ

โครงสรางของสงคมมนษย เกยวของและเชอมโยงดวยวถทางเศรษฐกจ สงคม

และการเมองทไมอาจแยกขาดจากกนได วถทางเศรษฐกจ เปนเรองของการแสวงหา

ความมงคง การแขงขนภายใตแผนและกลยทธ การประยกตใชทรพยากรวตถ-

ธรรมชาต ทรพยากรมนษย และทรพยากรเวลา สวนวถทางสงคม เปนเรองของ

วถชวต ครอบครว ชมชน สงคม ซงเกดจากปฏสมพนธกนของอารมณ ความรสก

ความเชอ ความร ความจรง หลอหลอมจนเกดกจกรรม พธกรรม วฒนธรรมตางๆ

ตลอดจนกระบวนการทางสงคม เนองจากมนษยเปนสตวสงคม ทตองอยกนเปนหม

จงไมอาจหลกพนความเกยวของในเรองของ อำนาจ สทธ หนาท อสรภาพ เสรภาพ

ความรบผดชอบ ความเสมอภาคไปได ซงกคอ วถทางการเมอง “การเมอง” จะเปนทง

เปาหมาย ความตองการ และเปนทงเครองมอ ทจะพาใหสมาชกของสงคม ตลอดจน

องคาพยพตางๆ ทประกอบกนเปนหมกลม เปนวฒนธรรม ตลอดจนเปนองค

ประกอบของสงคม ไปสความเจรญงอกงาม ความสข ซงประกอบดวย อสระเสรภาพ

สมรรถภาพ ภราดรภาพ สนตภาพ และบรณภาพ อนเปนภาวะแหงอดมการณ

อนสงสดของมนษยชาต

แตในชวตความเปนจรง มนษยมไดมความเปนอสระอยางแทจรง เพราะ

โดยพนฐานแลว สงทครอบงำจตใจมนษย คอความชวรายทตดตวมนษยมาตงแต

เกด (กเลสมาร) คอยสงการใหมนษยไปเทยวเสาะแสวงหาสงตางๆ (เหยอ) เพอ

นำมาตอบสนองความใครอยากอนเกดจากความชวรายในจตใจ การคนหาตวตน

ของสงชวรายในตวมนษยเปนเรองยากอยแลว สวนการกำจดสงชวรายเหลานนยง

การจดการดลยภาพระหวางจรยธรรม กบอำนาจทามกลางความแตกตาง

และความขดแยงในสงคม สดน ชาวหนฟา*

การจดการดลยภาพระหวางจรยธรรมกบอำนาจทามกลางความแตกตางและความขดแยงในสงคม

สดน ชาวหนฟา 125

เปนเรองยากขนไปอก มนษยจงตองตกเปนบรกรรบใชอำนาจชวรายไปจนวนตาย

และเปนตนเหตของความขดแยงกนในสงคม

ข. ความแตกตางและความขดแยงในสงคม

(1) “สข” กบ “ทกข”: ฐานรากของทศนะ 2 ดาน เสนแบงความคดเกยวกบ

วถชวตของมนษย

ชวตของมนษย ถามองจากฝงของความสข จะเกดคำถามวา ทำอยางไรมนษย

จงจะมความสข หรอแสวงหาความสขมาเสพใหสาสมใจ หรอมากเทาทตองการ

แตถามองจากฝงของความทกข กจะเกดคำถามวา ทำอยางไรมนษยจงจะไปเสย

ใหพนจากความทกข (เพราะความทกขเปนสงทไมพงปรารถนาเลย) การแสวงหา

ความสขมาเสพ จะทำใหเกดวงวนของชวต เพราะตราบใดทมนษยยงหว กระหาย

(อยาก) อย มนษยกจะวงแสวงหา ตอบสนองตามอำนาจความอยากเหลานนโดย

ไมสนสด หวใหม กเสพใหม หากเปลยนมมมองไปอกฝงหนงวา ความทกข

ความไมสบายกาย ความไมสบายใจของมนษย มาจากสงชวรายทแอบซอนอยใน

จตใจ เมอพบตนเหตแลว กลงมอกำจดสงชวรายเหลานนใหสญสนไปทละนอยจน

หมดสน เมอไมมตนเหต ความทกขกไมแสดงผล ทำใหเกดสภาวะวางๆ ขนมา

(ซงจะเรยกวา “สข” กได แตมสภาพทตางจากความสขของอกฝงหนง เพราะสขท

เกดจากไดเสพสมใจ กบสขเพราะวางเปลา นนแตกตางกนแนนอน)

ไมวาจะมองชวตจากฝงของความสขหรอความทกขกตาม แตรากเหงาปญหา

ของมนษย กมทมาจาก 2 สาเหตใหญๆ คอ (1) เกดความตองการแลวสนอง

ตอบไมเพยงพอ และ (2) เกดความตองการแลว และแมสนองตอบเพยงพอแลว

กยงเกดความตองการอกไมสนสด สรปใจความวา การสนองตอบความตองการ

นนไมใชหนทางทำใหปญหาของมนษยหมดไป เพราะเปนวธการไลตามหลงปญหา

จงอนมานไดวา “ความตองการ” นแหละคอ “ตวปญหา” ทแทจรง หาใช

“การสนองตอบ” ไม

ทกข ปญหาชวต = ความตองการ / การสนองตอบความตองการ

จากสมการ อธบายไดวา “ความตองการ” (Demand) แบงออกเปน 2 ประเภท


คอ ความตองการพนฐาน (need) และความตองการสวนเกน (redundancy หรอ

want)

(1) ความตองการพนฐาน ไดแก ความตองการทจำเปนแกการดำรงชวต

เชน ความตองการปจจยส และเครองมอประกอบอาชพ สวสดภาพตางๆ เพอให

พนจากภยทง 5 ประการ [1] คอ ภยธรรมชาต ภยจากมนษย ภยจากเครองจกรกล

ภยจากอำนาจลกลบ และภยจากความเชอทยดถอไวผดๆ

(2) ความตองการสวนเกน ไดแก ความตองการใดๆ ทไมจำเปนตอการ

ดำรงชวต หรอจำเปนนอยทสด นอกจากเปนสงทไมจำเปน หรอจำเปนตอชวต

นอยทสดแลว ยงจะกอใหเกดโทษและสรางปญหาใหแกผทยงหลงยดตดกบมนอก

ดวย เชน ถาเปนวตถ อาหาร สงของเครองใชประจำวน แตมประโยชนนอย และ

กลบสราง “ความรสกอลงการ” หรอสราง “ความรสกยงใหญเหนอสามญ” ใหแก

ผเปนเจาของ วตถเหลานนกเปนสวนเกนจำเปนในความตองการพนฐาน

วธคดแบบแรก “สนองตอบ ความตองการสวนเกน + เพม ความตองการ

สวนเกน” วธคดแบบนมงกระตนความอยากทเปนสวนเกนของมนษย เพอใหเกด

กระบวนการคด กระบวนการผลต ใหไดมาซงวตถ สงของ เครองอำนวยความสะดวก

ดวยการใชกลยทธ (Strategy) ในการสอสารหลากหลายวธการ ทจะหลอกลอ มอมเมา

ใชอำนาจบงคบ (flight) สรางกระแส (agenda) รณรงค (campaign) ตลอดจน

การแขงขนการสอสารทางการตลาด (Marketing communication) สดแลวแตจะ

สรรหาวธการมาใช ทงนเพอกระตนความรสกของประชาชนผบรโภควาสงทนำมา

เสนอขายนน เปนสงจำเปน เพอใหคนบรโภควตถ อาหาร สงของเหลานนใน

ปรมาณมากๆ (mass consumption) อนเปนหนทางในการสรางผลกำไร (profit-

maximization) ใหแกผประกอบการ ซงแนนอนวาจะสงผลกระทบตอระบบนเวศ

และสงแวดลอม ตลอดจนทรพยากรทรอยหรอลงไป

1 1) อาชวตภย ภยอนเนองดวยการดำรงชวต (ความยากลำบากในการหาเลยงชวต) 2) อสโลกภย ภยคอการตเตยน (ชอเสยงไมด กลวไมโดงดง ไมมชอเสยง) 3) ปรสสารชภย ภยคอการสะทกสานในบรษท (ไมแกลวกลาอาจหาญในชมชน) 4) มรณภย ภยคอความตาย (กลวไมมชวต) 5) ทคตภย ภยคอ ทคต (กลวตกตำ ไปสททกขรอน เพราะไมสามารถมญาณประจกษแจงถง ความเปนจรงแหงความดทตนไดอยางมนใจ)]



วธคดแบบแรกน นอกจากไมใหความสำคญกบปจจยพนฐานของชวต (ปจจยส)

แลว ยงเปนบอนทำลายทรพยากรของโลกอกดวย เปนรากเหงาของความคดทม

อทธพลและทรงพลงในการครอบงำมนษยมากทสด เกดขนมาในยคของกระบวน

ทศนสมยใหม (Modern paradigm) มงสราง “ความรสกทนสมย” ใหแกผคน นบ

เปนเสนหทดงดดมนษยใหหลงใหลและคลอยตามไดงาย เพราะนอกจากจะสอดคลอง

กบวสยปถชนแลว ยงจะเปนชองทางแสวงผลประโยชนของชนชนหนง ดวยการ

แขงขนกนสรางความรำรวย และเอารดเอาเปรยบอกชนชนหนง

วธคดแบบทสอง “ลด ความตองการสวนเกน เพม ความตองการพนฐาน”

วธคดแบบน ตงสมมตฐานอยบนหลกสจธรรมทวา ความทกขหรอปญหา มใชสง

เทยงแทถาวร เมอเกดขนแลว จะคงสภาพอยชวเวลาหนง แลวกดบสลายไป แตก

อาจจะเกดขนใหมอกรอบกได เพราะเหตของทกขยงอย แตทกขเพราะขาดแคลน

ปจจยพนฐาน (ปจจยส และสวสดภาพชวตและทรพยสน) ถอเปนภาระหนาท

ของมนษยทกคนตองกระทำการตอบสนองความตองการพนฐานเหลานน เพอความ

อยรอด แตตนเหตของความทกข ทเกดจากการไมตอบสนองความตองการสวนเกน

(ทกขเพราะถกอำนาจของกเลสเผารน) กเปนภาระหนาทของมนษยทตองกระทำ

เชนกน แตมใชการตอบสนอง แตคอการลดการตอบสนองลง (เทากบงดใหอาหาร

แกสงชวราย) เปนการแกปญหาทตนเหตทแทจรง

การลดความตองการสวนเกน เปนหนาทหลกของปจเจกชนซงเปนผอยใน

ความปกครองของรฐ ในขณะเดยวกนรฐหรอผปกครอง กมหนาทหลกในการ

สรางปจจยจำเปนพนฐานเหลานนอยาใหบกพรอง ใหสมาชกผอยในปกครองรสก

อบอน และมนใจในความอดมสมบรณของปจจยในการดำรงชพเหลานน และรสก

ปลอดภยในสวสดการ ชวต และทรพยสน นคอ ความผาสกทเกดจาก “ความพอเพยง”

ของสงคมมนษย

การสนองตอบความตองการพนฐาน ถอเปน “หนาท” และภารกจทควรกระทำ

ในฐานะประชาชน ถาไมกระทำ ยงไมถอเปนความผด แตถาเปนผปกครอง (รฐ)

ถาไมกระทำ ถอเปนความผด และความไมชอบธรรม ทงรฐและปจเจกชน หาก

ละเลยการสรางปจจยพนฐานเหลาน จะทำใหประเทศนนออนแอ สวนการสนอง


ตอบความตองการสวนเกน ในฐานะผปกครอง หากละเวน ปลอยใหปจเจกชน

กระทำการกระตนความใครอยาก และแขงขน อยางเสรโดยไมมการควบคม ถอเปน

ความผด และถารฐกระทำเสยเอง ยอมเปนการใชอำนาจทไมชอบธรรมอยางยง

ประชาชนยอมมสทธอนชอบทจะขบไลผปกครองใหออกไป เพราะเปนพฤตกรรม

บอนทำลายทรพยากร และสรางมลภาวะใหแกสงคม[2]

(2) กระบวนทศน 4 ยค: ฐานรากทางความคดทแตกตางกน

ทศนะทเกยวกบวถชวตของมนษย ไมวาจะมองจากฝงของความสข หรอมอง

จากฝงของความทกขกตาม เปนปจจยทหนง ทมอทธพลตอความคดในดานเศรษฐกจ

การเมองการปกครอง ตลอดจนความเชอทางศาสนา และวฒนธรรมประเพณ สวน

ปจจยทสอง ทมอทธพลไมดอยไปกวากน คอแบบแผนทางความคด ความร และ

ความประพฤต ซงเรยกวา กระบวนทศน (Paradigm)[3]

ฟรตจอฟ คาปรา นกคดยคใหม (New age thinker) เมอประมาณ 20 ปท

ผานมา ผเขยนหนงสอ “จดเปลยนแหงศตวรรษ” และ The Web of life ไดให

นยามกระบวนทศนวา คอ ชดแนวคด (Concepts) คานยม (Values) ความเขาใจ

รบร (Perceptions) และการปฏบตทมรวมกนของคนกลมหนง ชมชนหนง ทกอ

ตวเปนแบบแผนของทศนะ ทเกยวกบความจรง (Reality) ซงเปนรากฐานของวถ

และการจดการตนเองของชมชน งานเขยนของเขามอทธพลและเปนแรงผลกดน

ใหเกดแนวคดนอกกรอบดงเดม ทแยกบรบทางวทยาศาสตร (คดแบบแยกสวน)

ไปสบรบททางสงคม (คดแบบองครวม) กอใหเกดการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม

จากฝงของปรชญาทเนนการบรโภควตถไปสปรชญาความพอเพยง

คณะกรรมการรวมภาครฐบาลและเอกชนเพอแกไขปญหาสงคม (กรอ.สงคม)

ใหความหมายของกระบวนทศนวา คอ “ทรรศนะพนฐานอยางหนงอยางใดหรอ

หลายอยาง อนกำหนดแบบแผนการคดและการปฏบตในประชาคมหนงๆ เมอ

ทรรศนะพนฐานดงกลาวเปลยนแปลงไป จะทำใหแบบแผนการคดและการปฏบต

2 John Lock เชอวารฐเปนเหมอนบรษทจำกด ใชกฎหมายเพอประโยชนของสวนราม และอาจถกประชาชนโคนลมเปลยนแปลงได ถารฐละเมดพนธสญญาตอประชาชน 3 จากบทความ “กรอบความคดวาดวยกระบวนทศนสขภาพ” ทนำเสนอโดย อ.อรศร งามวทยาพงศ แหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร เพอคนหาตำตอบวา กระบวนทศนคออะไร? ความสำคญของกระบวนทศน เกยวของกบมนษย สงคม ระบบนเวศ วกฤตการณ การพฒนาดานตางๆ อยางไร โปรดด http://www.midnightuniv.org/datamid2001/newpage4.html



ทเกยวของเปลยนแปลงไปดวยทงกระบวน ซงเรยกวาเปนการ “ปรบเปลยนกระบวน

ทศน” (Paradigm Shift)

1. กระบวนทศนโบราณ (Ancient paradigm) เกดมาในยคทมนษยยงอย

กบธรรมชาต ปา เขา ถำ เมอประมาณ 3,000 ป กอนครสตศกราช มความเชอเรอง

พธกรรมไสยศาสตร การทรงเจา และเสยงทาย เชอวาอำนาจแหงภตผ ปศาจ และสง

ลกลบ สามารถดลบนดาลความเปนไปของชวตมนษยได มนษยทมกระบวนทศนน

กจะแสวงหาความรสกปลอดภย จากสงชวรายตางๆ ทมองไมเหน ทามกลางกระแส

โลกาภวฒน กลมคนทมแนวคดอยในกระบวนนยงคงมอยในสงคมไทย ทงในชนบท

และในเมอง หลากหลายอาชพ กระบวนทศนแบบนดจะสอดคลองและกลมกลน

กบพฤตกรรมการพนนของคนไทย เชน การพนนหวย การตอรองเสยงทาย เปนตน

2. กระบวนทศนสมยกลาง (Medieval paradigm) เปนยคทมนษยกำลง

แสวงหาคนควาขอเทจจรงเกยวกบการเกดมาของชวต กฎธรรมชาต กฎของโลก

โดยวธการสงเกต และการหยงร กลมคนทมกระบวนทศนแบบน จะสนใจและ

แสวงหาความจรงเกยวกบชวต ชวตเกดมาทำไม ตายแลวไปไหน เปาหมายสงสด

ของชวตคออะไร ความสขทเทยงแท จะหาไดจากทไหน ยคนใหความสำคญกบนก

ปราชญ และการแสวงหาความรใหมๆ เปนตนกำเนดของศาสนาทกศาสนาในโลก

ในยโรปตรงกบสมยกลาง ศาสนจกรมอำนาจเหนออำนาจรฐ ทำใหเกดการตอส

ทางกระบวนทศน (เรยกวายคมด) ระหวางนกปราชญกบพระ ชวงปลายของยคน

เกดพฒนาการของปญญา องคความร และประดษฐกรรมใหมๆ และเกดความขด

แยงอยางรนแรงกบศาสนจกร จนเกดการลมสลายของตวแทนพระเจา ในขณะท

กระแสของวตถนยมเรมมบทบาทอยางเดนชด อยางไรกตามกระบวนทศนน ยงได

รบการยอมรบและสบตอกนมาในปจจบน หากแตจำกดอยในกลมคนทถอเครง

ทางศาสนา หลงปฏรปศาสนาแลว

3. กระบวนทศนสมยใหม (Modern paradigm) หรอกระบวนทศนแบบจกรกล

เมอประมาณครสตศตวรรษ ท 16 เปนตนมา อนเปนผลสบเนองมาจากความขดแยง

กบอำนาจและความเชอทางศาสนา เปนจดกำเนดของระบบทนนยม ทมงสงเสรม

การผลตและบรโภค (สราง และ เสพ) “วตถ-ทรพยากร” กระบวนทศนน มองโลก


และองคประกอบทกอยางในโลกและจกรวาลเปนวทยาศาสตร ซงตองมการพสจน

เพอแสดงขอเทจจรงใหประจกษ หนวยของวตถ ประกอบมาจากหนวยยอย รางกาย

กบจตไมเกยวของกน มนษยเปนเพยงสตวสงคมทประกอบกนขนเพยงเพอสบ

เผาพนธเทานน วฒนธรรมจกรกล จะเปนตวจดการและควบคมใหสงคมเกดความ

สงบเรยบรอย หรอเรยกอกอยางหนงวา วฒนธรรมอตโนมต โดยมงสนองความ

ตองการสวนเกน เพอนำพาสงคมประเทศชาตไปสการพฒนาอตสาหกรรม และ

เทคโนโลย จดสนสดของกระบวนทศนนคอ ยคโลกาภวฒน (Globalization) ซงเปน

รอยตอระหวางการลมสลายของทนนยม

4. กระบวนทศนหลงสมยใหม (Post-modern paradigm) เปนกระบวนทศน

ทมงเนนคณภาพชวตและสงคม หลงการลมสลายของระบบทน และความโกลาหล

ครงยงใหญของโลก หรอชวงรอยตอระหวางความทกขเขญของการใชอำนาจเบยดเบยน

กนเองระหวางมนษย ระหวางกลมนกปกครองกบประชาชนทถกปกครอง เปนยคสมย

แหงการปฏวตฐานรากทางความคดของมนษยชาตเลยกวาได เพอสรางโลกใหมใหม

ลกษณะและคณสมบตแหงความ “สมดล-สมบรณ-สขภาวะ” ใหแกคนในสงคม

กระบวนทศนโพสตโมเดรน จะใหความสำคญ และเคารพศกดศรในความเปนมนษย

อยางสงสด ยอมรบในความแตกตางของเพอนมนษย และเหนอกเหนใจกน ความ

มนำใจจะกลบคนมา นโยบายตางๆ ทางเศรษฐกจ การเมอง การปกครอง มงสนอง

ความตองการพนฐานมากกวาความตองการสวนเกน

การเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษย มรากฐานมาจากพลงของความเชอทม

ความยดมนมากนอยตางกน 3 แบบ คอ (1) แบบยดมน-เชอมนไมเปลยน (2) แบบ

เปลยนชวคราว หรอเปลยนกลบไปกลบมา และ (3) แบบเปลยนถาวร ความเชอ-

ความยดมนทฝงรากลกอยในตวมนษย สามารถเปลยนแปลงได ตองอาศยปจจย

เกอหนนตางๆ ไดแก ความร เหตผล แรงจงใจ แรงบบคน สวสดภาพและความ

ตองการพนฐาน กลาวไดวาปจจยตางๆ ดงกลาว กคอสารตถะของกระบวนทศน

นนเอง

ดงนน ถากระบวนทศนเปลยนแปลงไป (Paradigm shift) กจะสงผลให

พฤตกรรมกเปลยนไปดวย เปนพลวตทมอทธพลตอกนอยางแยกไมออก การยดมน



ไมเปลยนแปลง เกดจากปจจยสนบสนน (ไดแก ความร เหตผล แรงจงใจ แรงบบคน

สวสดภาพและความตองการพนฐาน) มไมเพยงพอ สวนการเปลยนพฤตกรรม

ชวคราว มสาเหตมาจากปจจยสนบสนนดงกลาว ไมมนำหนกเพยงพอ แตถา

ปจจยสนบสนนไดรบการปลกฝงลงไปในจตใจ ผานความเชอมน ศรทธา จะทำให

พฤตกรรมตางๆ เปลยนอยางถาวรได

กระบวนทศนทจะพามนษยไปสสนตภาพ ตองประกอบดวยหลกจรยศาสตร

(Ethics) และสนทรยศาสตร (Aesthetics) โดยเฉพาะความคดทเกยวกบวถชวต

ของมนษย สำหรบคนในยค Modernization อาจตงคำถามวา ความสขคออะไร

ชวตทเกดมานนจะพบกบความผาสกไดอยางไร แตสำหรบคนในยค Post-modern

แลว พวกเขาไมตองตงคำถามนแลว เพราะพวกเขาไดไปถงสภาวะ “เปน อย คอ”

เรยบรอยแลว ดงนน จรยศาสตรและสนทรยศาสตร จงเปนทง (1) “ศล” คอ

เครองขดเกลากาย-จตใจ (2) “ธรรมะ” คอทอยอาศยของจตวญญาณทด (3)

“กรรมด-กรรมชว”[4] ซงกคอความเปนตวตนทแทจรงของมนษยทยงเวยนวาย

ตายเกด (กมมพนธ กมมทายาโท กมมโยน กมม ปฏสรโณ)

จะเหนวา การเกดขน ดำรงอย และเปลยนไปของกระบวนทศน เกดจากองค

ประกอบอยางนอย 3 ประการ คอ (1) คน ทดำรงสภาพปกตสมบรณดวยกาย

และอาการ (physical property) (2) แรงผลกดนทางจตใจ (motive) ทเกดจาก

ความตองการในระดบตางๆ และ (3) กฏเหลก 3 ขอ (the Three Common

Characteristics) ของหลกสจธรรม ทเรยกวา “ไตรลกษณ” หรอสามญลกษณะ

ซงกลาวไววา คน สตว สงของ รปธรรม นามธรรมใดๆ กตาม ไมอาจหลกพนจาก

บทบญญต ของกฎเหลกดงกลาวไปได (จาก ขททกนกาย ธมมปทะ พระไตรปฎก

เลม 25 ขอ 30 หนา 51) คอ กฏแหงความไมเทยงแท (อนจจตา) กฏแหงความ

ทนสภาพเดมไดยาก (ทกขตา) มแลวกดบไป หรอ มาแลวกไป หรอ เกดแลวกตาย

และกฎแหงความไรตวตน (อนตตตา) การยดมนวานนเปนเรา นนเปนของเรา ก

คอการตกอยในสภาพของ “ทกข” ซงจะเปนแรงผลก (negative) ทางจตใจ ใหมนษย

4 ผเขยนเหนวา หากมอง ศล ธรรมะ และ กรรม เปนกระบวนการการพฒนาคณภาพชวต อาจเทยบไดวา ศล คอสวนของ Input Unit ธรรมะ คอสวนของ Memory Unit และ กรรม คอสวนของ Output Unit โดยใชพฤตกรรม คด พด กระทำ การประกอบอาชพ (ซงตรงกบ สมมาสงกปปะ สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ ในหลกอรยมรรค ในพระพทธศาสนา) เปนกระบวนการและเปนตวจดการใหศล ธรรมะ และ กรรม มบทบาททสอดคลอง และเปนเหตเปนผลซงกนและกน.


แสวางหาวถทางทจะไปเสยใหพนจากความทกขเหลานน การหลดพนจากสภาวะ

“ทกข” กคอสภาพทจตอยในสภาวะวางๆ แตคนทวไปเรยกวา “สข”[5]

(3) ประชาธปไตย 2 แบบ

กวาเจบสบป ทประเทศไทยปกครองในระบอบประชาธปไตย โดยยด “รปแบบ”

มากกวาเนอหาสาระ หรอ “ความเปนจรง” กลายเปนวฒนธรรมทฝงลกและยด

มนวา รปแบบทถอปฏบตมาชานานนนเปนสงทถกตอง ชอบธรรม กลาวคอ การ

ประกาศใชรฐธรรมนญ การเลอกตง การจดตงรฐบาล การปกครองภายใตระบบ

ราชการ การถอเสยงขางมาก ตลอดจนการแขงขนเสร (การลงทน การผลต การคา

การตลาด การสอสาร และการบรโภค) มใชเนอแทหรอสาระสำคญ และมใชเปาหมาย

หลกของประชาธปไตย จากปรากฏการณทผานมา การมรฐธรรมนญ ไมสามารถ

ปองกนการปฏวต-รฐประหารไดแตอยางใด การเลอกตงทวไปไดพฒนาการทจรต

กลโกงอยางซบซอนมากขน เปนทมาของรฐบาลทมใชเปนของปวงชน แตกลบเปน

แหลงแสวงผลประโยชนทบซอนของนกการเมอง นกธรกจ โดยอาศยระบบราชการ

เปนเครองมอ อาศยเสยงขางมาก ใชเสยงประชาชนเปนขออางในการสรางอทธพล

(ประชาชนถกซอไวเปนมานบงตา ผานนโยบายประชานยม) และการทจรตคอรรปชน

อยางมโหฬาร ภายใตกระบวนการการแขงขนเสร แตสาระหรออดมการณทแทจรงของ

ประชาธปไตย อยทความเทาเทยม ความเสมอภาค ทตงอยบนพนฐานของศลธรรม

ความแตกตาง ระหวางระบอบประชาธไตย 2 แบบ คอ ประชาธปไตยเชง

ปรมาณ (Mob Democracy) หรอ ประชาธปไตยมงปรมาณนบหว หรอประชาธปไตย

โดยฝงชน (mob) และ ประชาธปไตยเชงคณภาพ (Mass Democracy) หรอ

ประชาธปไตยเพอมวลชน (mass)[6]

5 ความสขชนดน จะมสภาวะกลางๆ ซงแตกตางจาก “สข” ทเกดจากการไดเสพสนองตาม “ความอยาก” สขอยางหลงนจะม แรงดด (positive) ใหมนษยอยากไดใครเสพ ครนไดเสพแลวก “รสกสข” ซงไมยงยน รอจนกวาสขนนจะสลายไป ความหว ของรอบใหมกเกดขนอก กจะเกดทกขอนใหมตอจากอนเดมอก ไปไมมทสนสด เรยกวา “วฏสงสาร” (the cycle of rebirth) 6 ประชาธปไตยมงปรมาณนบหว เปนประชาธปไตยทถอเกณฑฝงชน (mobilizations) หรอปรมาณเปนหลก โดยอาศยปรมาณ เปนเครองชวดความสำเรจ เปนอำนาจตอรอง ใหความสำคญกบกระบวนการเชงวตถธรรมมากกวานามธรรม (ไมสนใจในคณคา ปญญา ธรรมะ) สวนประชาธปไตยมงคณภาพศกยภาพ จะเรมจาก “ปรมาณ” ทเลกนอยไปกอน โดยอาศยคณภาพและศกยภาพของประชาชนเปนเครองชวดความสำเรจ แลวพฒนา “คณภาพ” จนเกดมวลทมากขน โดยใหความสำคญกบมวลของคณภาพ (mass) เปนเปาหมายหลก ถามากดวยปรมาณและคณภาพ ถอเปนความสมบรณของระบอบ ผเขยน บญญตคำวา Mob Democracy แทนคำวาประชาธปไตยเชงปรมาณ หรอประชาธปไตยมงปรมาณนบหว โดยอาศยพฤตกรรม การกอฝงชนประทวงมาเปนจดเทยบเคยง มไดมงความหมายตามหลกรฐศาสตรแตอยางใด สวนคำวา Mass Democracy แทนคำวาประชาธปไตยเชงคณภาพ หรอประชาธปไตยมงคณภาพและศกยภาพ กเพอเทยบเคยงความหมายใหตรงกนขามกบ Mob Democracy ซง การเปน Mass นนจะตองอยบนพนฐานของคณธรรม คณภาพ และศกยภาพดวย



เปรยบเทยบลกษณะและคณสมบตของระบอบประชาธปไตย 2 แบบ

ลกษณะและ ประชาธปไตยโดยเชงปรมาณ ประชาธปไตยเชงคณภาพ คณสมบต (Mob Democracy) (Mass Democracy)

(1) คณสมบต - ประมขของรฐ อาจเปน - ประมขของรฐ เปน ผทรงธรรม

(Specification) พระมหากษตรย หรอ (ธรรมราชา หรอ ทศพธราชธรรม)

ประธานาธบด

- ผใชอำนาจรฐ มาจากการ - ผใชอำนาจรฐ มาจากการเลอกตง

เลอกตง หรอแตงตง

- ใชองคกรอสระ และสอเปน - ใหเสรภาพแกองคกรอสระและ

เครองมอของรฐ ในการโนมนาว สอมวลชน เพราะรฐคอตวแทน

(Agenda) และแผยแพร ของประชาชน โดยประชาชน

ประชาสมพนธ (Public เพอประชาชน ทำใหประชาชนม

relations) ผลงานของรฐ ความรสกเปนเจาของ

- ผนำ คอ ผใชอำนาจของ - ผนำ คอ ผรบใชประชาชน

ประชาชน เสยงประชาชน เสยงประชาชนคอเสยงสวรรค

คอสทธอนชอบธรรมของผนำ

- มกฎหมาย เปนเครองมอ - กฎหมายทไมชอบธรรม

ในการบงคบใชอำนาจ อาจถกโตแยงดวยวธการ

“อารยะขดขน”

- ผลประโยชน สำคญกวา - หร โอตตปปะ สำคญกวา

หร โอตตปปะ (ความละอาย ผลประโยชน

และเกรงกลวตอบาป)

- ใชหลกนตศาสตร เปนเกณฑ - ใชหลกนตศาสตร + รฐศาสตร

ตดสนและแกปญหา เปนเกณฑตดสนและแกปญหา

- ระบบทน เปนทนอภสทธ - ระบบทน เปนทนกาวหนา

ทนผกขาด ทนองอำนาจรฐ (Advance capital) ทมการ

(ทนหนาเหลยม หรอ จดสรรอำนาจ (Power sharing)



Robber baron) [7] โดยม และความมงคง (Wealth เปาหมายเพอเปนทนใหญ sharing) แบบมสวนรวม เตบโต มสภาพเปนปลาใหญ ดวยเทคโนโลย และการบรหาร กนปลาเลก แสวงกำไรโดย จดการ ภายใตหลกบรรษทธรรม ไมสนใจเรอง จรยธรรม ภบาล (Corporate Gove- rnance) ทสงคมตรวจสอบได

(2) คณคา - มวลและปรมาณ คอ - คณภาพ เปนตวชวดความสำเรจ

(Value) ตวชวดความสำเรจ มการใชกล (ตนทน) หากมปรมาณดวยถอวา ฉอฉล เพอใหไดปรมาณ เปนความงดงาม (กำไร) ตามเกณฑ (ตนทน = ตนทน +กำไร)

- ทนทางสงคมตอหนวย ตำ - ทนทางสงคมตอหนวยสง เพราะนบเอาปรมาณเทานน เพราะตองใช การใชปญญา + สรางสรรค ปญญา + อารมณ + ความสม ไมมผลตอสทธตามกฎหมาย เสยงตอการสญเสย สวสดภาพ (คนคอ เครองจกรกล ไมตองคด ซงนบคาเปนเงน หรอเปนตวเลข ขยนและปฏบตตามกฎหมาย ไมไดกพอ)

- ศกดศรในความเปนมนษย - เคารพในศกดศรความเปนมนษย ถกรดรอน

- ประเมนคน จากความร กำลง - ประเมนคน จากความสามารถ และปรมาณ (Competency ทาง ปญญาและการสรางสรร Knowledge & Capacity) (Competency Skill & Intelligence)

7 เจาของทนมกใชเลหเหลยม กลโกงตางๆ และอำนาจทไมชอบธรรมเปนเครองมอในการพฒนาทน หรอท รองศาสตราจารย ดร.ณรงค เพชรประเสรฐ เรยกวา ทนสามานย คำวา Robber baron มาจากคำเรยกของนกเศรษฐศาสตร ชอ Heibroner (1968) แปลวา ขนนางโจร เพราะเปนการครอบงำตลาดทนดวยการทำลายคแขงขน และเอาเปรยบประชาชนคนสวนใหญ โดยใชอำนาจรฐสรางขอบงคบเพอประโยชนของนายทนใหญ โปรดด ณรงค เพชรประเสรฐ. ฅนชนกลางไทยในกระแสทนนยม. (กรงเทพมหานค: จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2548), หนา 11-22..




- ปฏเสธพลงมวลชนทคดคาน - ยอมรบฟงทงขอเสนอ และขอ (กฏหม) ยอมรบพลงมวลชนท วพากษของพลงมวลชนแลวยต สนบสนน ดวยวถทางแหงธรรม (เชน หลกจรยธรรม 9 ค)

(3) เนอหาสาระ - มองโครงสรางของสงคมเปนแบบ - ชวตคอองครวม (Holistic) ม

(Content) จกรกล (Machanicism) วดมลคา สขภาวะ 4 ดาน (กาย จต

(Static value) โดยใชวตถ และ อารมณ สงคม) เปนองคประกอบ

ปรมาณ เปนตวชวดผลสมฤทธ ใชคณคา (worth) และความด

งาม (virtue) เปนเกณฑวดผล

สมฤทธ

- ใชกตกา และสถานการณตางๆ - ใชจรยธรรม และวกฤตตางๆ

ในการสรางความชอบธรรม ในการสรางโอกาส ใหเกดความ

ชอบธรรม

- การมสวนรวมทางการเมองของ - การมสวนรวมทางการเมองของ

ประชาชน คอ การปฏบตตาม ประชาชน คอ การเคารพกฎหมาย

กฎหมาย หรอกตกา ซงกำหนด และกฏศลธรรม และสามารถ

โดยผแทน ตรวจสอบอำนาจรฐได

- องคประกอบของสงคม คอ คน - องคประกอบของสงคม คอ

กฎหมาย เงน อำนาจ วตถ ปรมาณ สงขารธรรม (วตถ, พช, สตว,

คน-มนษย, เทพ, ธรรม)

- มงตอบสนองความตองการ - มงลดการตอบสนอง ความ สวนเกน (redundancy) เพอผล ตองการ สวนเกน เพอนำพา ประโยชนทางการคา ธรกจ สงคมไปสความสมดลย การตลาด และการสอสาร ตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง ตามแนวทางระบบทนนยม- บรโภคนยม


ลกษณะและ ประชาธปไตยโดยเชงปรมาณ ประชาธปไตยเชงคณภาพ

คณสมบต (Mob Democracy) (Mass Democracy)

- แสวงกำไร “นำเงน” บนความ - “นำใจ” คอ กำไรสวนเกน ทจะ

หวกระหาย และกเลส ตณหา ผนไปเปนทนของการผลตและ

ของคน บรโภคในรอบตอไป

- การจดสรรอำนาจและผลประโยชน - การจดสรรอำนาจและผล

(Power sharing) เพอกลมทนใหญ ประโยชน (Power sharing)

ทแอบองรฐ และใหความสำคญกบ กระจาย ไปยงกลมคนชนกลาง

หนสวนทางอำนาจ อยางเทาเทยม หรอไมแตกตาง

(Authoritarian partnership) กนมาก สงเสรมความเทาเทยม

มากกวา หนสวนทางสงคม กนระหวาง Authoritarian

(Social partnership) partnership กบ Social

partnership

(4) บรบท - ใชหลกคณาภบาล เปน - ใชหลกประโยชน ประหยด

(Context) หนวยนบในการวาง จรยธรรม เปนฐานคดในวางแผน

แผนงาน และการประเมนคา งาน และการประเมนคา

- ชนชนปกครองใช Authoritarian - มการใช Authoritarian

principle เปนเครองมอง สวน principle และ Libertarian

ผถกปกครองใช Libertarian principle อยางสมเหตสมผล

principle เปนเครองมอ [8]

- สะสมความขดแยง ไปสการ - ยอมรบความขดแยงทพอเหมาะ

เรยกรอง ความเปนธรรม เปนความแตกตางทงดงาม

ตามธรรมชาต

8 รองศาสตราจารย ดร.ณรงค เพชรประเสรฐ เหนวา เอกภาพจากทกภาคสวน (The unity of partnership) จะสรางความเปนปกแผนทางอำนาจ (Authoritarianism) และความเปนหนสวนทางสงคม (Social partnership) รฐ มปจจย คอ ทน อาวธ กองกำลง และขอมลขาวสาร ในขณะทคนชนกลาง มปจจยทางดาน ปญญาความร และการบรหารจดการ ยงคงเหลอปจจยดาน “พลงประชาชน” ทจะถกดงจากทงสองฝาย แตฝายรฐทกมอำนาจจากนายทน ซงมทนสงกวา จะใชเงนซอประชาชนเปนพวกผานนโยบายอปภมภตางๆ เพอสรางมานบงตา มใหคนจนมองเหนพฤตกรรมอนชวรายของตน เปดโอกาสในการรวบอำนาจ และทจรตคอรรปชน แตคนชนกลางรเทาทนพฤตกรรมเหลาน โปรดด ณรงค เพชรประเสรฐ. เพงอาง. หนา 190.



ลกษณะและ ประชาธปไตยโดยเชงปรมาณ ประชาธปไตยเชงคณภาพ

คณสมบต (Mob Democracy) (Mass Democracy)

- ใชนโยบายประชานยม - ใชนโยบายเศรษฐกจพงตน

(Popularity) และ ระบบอปถมภ ชมชนเขมแขง ในการสราง

ในการสรางความมนคงของรฐบาล ความมนคงแกรฐ และ

หรอ Investment through the poor Investment for the poor

(5) การสอสาร - สอ ถกใชเปนกระบอกเสยง - เสรภาพของสอ คอ สาระสำคญ

(Communica- ของรฐ ในการประชาสมพนธ ของการมสวนรวมทางการเมอง

tion) ใหประชาชนไปใชสทธตาม ของภาคประชาชน

กฎหมาย และตามกตกา

- สอทรบใชผมอทธพล จะไดรบ - สงเสรมจรรยาบรรณของสอ

การสนบสนน (สอออนแอ) (สอเขมแขง)

- สอสาร+รฐชน = สอสารเพอผใช - สอสาร+มวลชน = สอสารเพอ

อำนาจรฐ มวลชน

(4) วงแหวนการเมองไทย 4 ภาคสวน: จดเรมตนของการทจรต คอรปชน

แบบไทยๆ

กจกรรมทางการเมองของไทย แบงออกได 4 ระดบ หรอ 4 ภาคสวน คอ

การเมองภาคประชาชน การเมองภาคเอกชน การเมองทองถน และการเมองภาครฐ

กจกรรมทางการเมองของแตละระดบตางเกยวของกนดจเดยวกบวงแหวนทวาง

เหลอมซอนทบกนสามวง แตละวงมความสมพนธกนและเกยวรอยกนเปนการเมอง

ภาครฐ ซงความสมพนธดงกลาว เปนความสมพนธกน 3 ดาน คอ ดานการใชอำนาจ

และการใชสทธ ดานภาระกจ หนาท ความรบผดชอบ และดานความจงรกภกด

กบอสระภาพเสรภาพ

(1) การเมองภาคประชาชน คอ การมสวนรวมทางการเมองของภาคประชาชน

เชน การเลอกตงผแทน การแสดงประชามตคดคาน หรอยอมรบ (2) การเมอง

ภาคเอกชน คอ การมสวนรวมของกลมบคคล หรอคณะบคคลทมธรกรรมอยางใด

อยางหนงทสอดคลองกน รวมกนแสดงบทลาทและพลงทางการเมอง (3) การเมอง


ทองถน คอการมสวนรวมของประชาชนในระดบทองถน เชน การเลอกผแทน

ผปกครอง การลงมตตางๆ การเมองทง 3 ภาคสวน เปนสวนสนบสนนใหเกด

(4) การเมองภาครฐ ซงประกอบดวย รฐธรรมนญ การเลอกตง การมรฐบาล มรฐสภา

มกฎหมาย มการบรหารปกครอง

ธรรมชาตของการเมองไทยทผานมา ผทมบทบาทในการเมองภาคเอกชน

มกจะเปนนายทน หรอผมอทธพล ทประกอบธรกจ ยอมมความเกยวของสมพนธ

กบประชาชนในฐานะเปนกลมลกคาในทางธรกจ ในขณะเดยวกนกมสายสมพนธ

กบนกการเมองทองถน ทมกจะมผลประโยชนแลกเปลยนและตางตอบแทนกน

นอกจากนสายสมพนธอกคหนง กคอ นกการเมองทองถน และประชาชนในตำบล

ตางกมสายสมพนธในลกษณะเจานาย-ลกนอง ซงมกจะมผลประโยชนตอบแทนโดย

ผานหวคะแนน สมพนธภาพของนกการเมองทง 3 กลม จะสงผลไปถงพฒนาการ

ของการเมองภาครฐ ทมลกษณะไมแตกตางอะไรกบการเมองทง 3 กลมดงกลาว

วงแหวนความสมพนธของการเมอง 4 ภาคสวน เปนจดเรมตนของปญหา

และวกฤตทางการเมองมาตลอด ในรปของการทจรตคอรรปชน การเอารดเอาเปรยบ

ของฝายปกครอง ในเมอนคอธรรมชาตของการเมองไทย ทฝงรากลกมานาน การ

แกไขจะตองวางระบบการศกษา การสอสาร การประชาสมพนธอยางตอเนองและ

จรงจง โดยกำหนดทศทางและนโยบายทางการศกษา การเผยแพรขอมลขาวสาร

ผานสอสารมวลชน ในการสรางความเขาใจหลกปรชญาการเมอง เพอสลายเชอของ

การทจรตและปมอทธพลทางการเมอง ดวยการสรางความเขาใจในบทบาท หนาท



ความจรง ระหวางรฐ กบ ประชาชน ใหสามารถตรวจสอบซงกนและกนได อยาง

เปนธรรม

รองศาสตรจารย สงศต พรยะรงสรรค ไดใหความหมายของพฤตกรรม

คอรรปชน ไววา “คอรรปชน หมายถง กระบวนการทบคคลสาธารณะ มงแสวงหา

ผลประโยชนใหแกตวเอง ครอบครว วงศาคณาญาต พวกพองและคนใกลชด โดย

อาศยตำแหนง หนาท กฎหมาย อำนาจทไดรบมอบหมายและสถานะในระบบราชการ

หรออทธพลในทางสวนตวเปนเครอง ไมวาการกระทำดงกลาวจะผดกฎหมาย หรอ

อาจไมผดกฎหมาย ไมวาการกระทำดงกลาวจะนำมา ซงผลประโยชนทางดานเงนทอง

หรอสงตอบแทน หรอไมกตาม ถาหากการกระทำดงกลาวขดกบหลกคณธรรมและ

จรยธรรมของบคคลสาธารณะ ขดกบมาตรฐานความคาดหวงของสาธารณชนทม

ตอบคคลสาธารณะ ขดกบผลประโยชนของประชาชนจำนวนมากและขดกบหลกการ

แหงการมผลประโยชนทบซอน กถอเปนการคอรรปชนทงสน”[9] ทำใหเกดมมมอง

วงแหวนความสมพนธของการเมอง 4 ภาคสวน วาเปนจดกำเนดของกระบวนการ

ทจรตทสลบซบซอนยากแกการแกไข

ปจจย 4 ประการ ทอาจนำไปสการคอรรปชน ตามท เอ.ดบบรว. กด และ

ด.สตาซาเวจ (A.W Goudie and D. Stasavage: 1998) รวบรวมไว คอ [10]

(1) ความสมพนธระหวางขาราชการกบนกการเมอง ดวยการแทรกแซงการ

แตงตงขาราชการของนกการเมอง เพอเออตอการเปดทางใหทจรต

(2) ความสมพนธระหวางฝายบรหารและฝายตลาการ (Judiciary Relationship)

ทไมแยกอำนาจบรหารกบอำนาจตลาการอยางชดเจน กอใหชองทางทจรต

(3) ความสมพนธระหวางรฐกบประชาชน (Civil society relationship) ท

มสอมวลชนเปนสอกลางวาจะเขาขางฝายประชาชน หรอเขาขางฝายรฐ โดยมพนฐาน

ของจรยธรรมและจรรยาบรรณของสอ

(4) กลยทธการพฒนาขนพนฐานของรฐบาล (Basic strategy of the Govern-

ment) หมายความวา กลยทธทางเศรษฐกจและเครองมอตางๆ ทางนโยบาย บรรดา

9 สงศต พรยะรงสรรค. ทฤษฎคอรรปชน. (กรงเทพมหานคร: รวมดวยชวยกน, 2549), หนาปกหลง. 10 อางแลว, หนา 38-39.


กฎเกณฑตางๆ ของระบบการเมองมสวนชวยเหลอและสนบสนนใหเกดชองทาง

การทจรตได

จะเหนวา นกปรชญาการเมองในอดต เชน เพลโต (Plato) อรสโตเตล

(Aristotle) แมเคยวเวลล (Machiavelli) และรสโซ (Rousseau) ตางเหนพองกนวา

คอรรปชน มเหตมาจากความไมเทาเทยมกนในสงคม ดานความรำรวยในโภคทรพย

(wealth) อำนาจ (power) และสถานภาพ (status) นนหมายถง การเลอกปฏบต

เพอใหไดรบผลประโยชนทเปนโภคทรพย อำนาจ และสถานภาพ เพอตนเอง นคอ

ปจจย และเงอนไขทมอทธพลตอการทจรตของนกการเมองและผมอำนาจ

ทฤษฎทางสงคมศาสตร 5 ทฤษฎ ทเปนชองทางใหเกดการทจรตคอรรปชน

ไดแก [11]

(1) ทฤษฎทางดานศลธรรม (Moral Approach) เมอนำบรรทดฐานศล

ธรรมมาเปนเกณฑวด จะทำใหเกดความแตกตางทชดเจนของความไมซอสตยทม

อยภายตวของบคคลสาธารณะ

(2) ทฤษฎทางดานโครงสรางนยม (Structural Approach) ทำใหเกด การ

แทรกแซงระบบเศรษฐกจของรฐ, การควบคม ดแลกจกรรมภาคเอกชน, การผกขาด

สนคาและบรการโดยภาครฐ, ความไมเทาเทยมกนทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง,

สอรฐมอำนาจเหนอภาคประชาสงคม, การรวมมอกนระหวางนกการเมอง ขาราชการ

ธรกจเอกชน, ความเขมแขงของกลมผลประโยชนทางดานธรกจ, ผนำทางการเมอง

ไมสนใจปญหาคอรรปชน, ระบบการตรวจสอบออนแอ, ระบบบรโภคนยมภาค

ประชาสงคมขาดความเขาใจในปญหาคอรรปชน

(3) ทฤษฎทางดานหนาทนยม (Functional Approach) ทำใหเกดความสมพนธ

ระหวางการพฒนา (Development) กบการสรางสงคมททนสมย (Modernization)

และความสมพนธระหวางระบบทนนยม (Capitalism) กบระบอบประชาธปไตย

(Democracy)

(4) ทฤษฎทางดานสถาบนนยม (Institutional Approach) ทำใหเกดดาน

กฎหมาย บทบาทของฝายบรหารกบฝายตลาการ มไดแยกออกจากกนเดดขาด

ทำใหระบบการตรวจสอบออนแอ

11 สงศต พรยะรงสรรค., อางแลว., หนา 41-42.



(5) ทฤษฎทางดานเศรษฐศาสตรการเมอง (Political Economy Approach)

ทำใหเกดหลกธรรมาภบาล และเกดผลกระทบ

(5) การใชอำนาจ กบ การแสวงผลประโยชนทางการเมอง: บทเรยนของ

ประเทศไทยสมยรฐบาล พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร

ตลอดระยะเวลา 5 ป รฐบาล พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร สรางความนยม

ทางการเมองใหเกดขน แบบฝงรากลก ดวยการใชนโยบายประชานยม และระบบ

อปถมภ เพอดำรงไวซงอำนาจทางการเมองของรฐบาล แลวใชชองทางแหงอำนาจ

เหลานน แสวงผลประโยชนเพอตน ครอบครวและพวกพองจนรำรวย ในขณะท

ประชาชนสวนใหญยากจนลง มหนสนพอกพนขน ปญหาความยากจนและปญหา

อนๆ ไมไดรบการแกไข ปญหาตางๆ สะสม มาเปนเวลาชานาน เพราะรฐบาลของ

พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร นอกจากมองตางมมกบนกปราชญ นกการศาสนา และนก

วชาการแลว ยงใชคำพดสรางความแยก ดหมน และกลาวเทจ ไมรบผดชอบในคำ

พดของตนในฐานะเปนนายกรฐมนตร ทำใหคนไทยเกดการแตกแยก

(1) เกดความขดแยงระหวางกลมนายทนทองอำนาจรฐ (กลมทนทเปนคน

ของรฐบาล) กบกลมทนนอกอำนาจรฐ (กลมทนของคนชนกลาง)[12] ทถกเอาเปรยบ

จากทนใหญ ไมมความคดในดานการจดสรรหนสวนทงดานอำนาจ (Authoritarianism

partnership) และหนสวนทางสงคม (Social partnership) ของคนในรฐบาลแต

อยางใด จงเกดการครอบงำและอทธพล และความมงคงรำรวยเฉพาะคนในรฐบาล

เทานน

(2) ขดแยงกบกลมปญญาชน ทคนในรฐบาลนอกจากไมรบฟงขอตเตอน

ยงดหมนดวยซำไปวาเปนพวก “ขาประจำ” เกดการทาทาย ทำใหกลมทอยฝาย

ตรงขามของกลมนายทนรฐ สะสมความไมพอใจขนเรอยๆ แมปญญาชน (ซงมกลม

ของทนคนชนกลางรวมอยดวย) จะไมมทน ไมมอาวธ กองกำลงกตาม แตพวกเขา

กมพลงปญญาความร มการบรหารจดการ และรบรขอมลขาวสารได ยอมรทนระบอบ

ทกษณวา ขณะนรฐบาลกำลงผนทนของรฐ (ทมาจากภาษของประชาชน ซงคนชนกลาง

12 ณรงค เพชรประเสรฐ. เพงอาง. หนา 208-216, 229-232.


คนระดบปญญาชนเปนผเสยภาษมากทสด) นำไปอปถมภคนจนผานโครงการตางๆ

เชน กองทนหมบานละลาน โครงการ 30 บาท ซงเปนการลงทนผานคนจน

(Investment through the poor) นคอการดงคนจนมาเปนฐานสนบสนน เพอสราง

มานบงตาไมใหคนจนมองเหน เปดทางทจรตคอรปชนอยางมโหฬาร ผานโครงการ

ทมมลคานบแสนลานบาท พรอมกบใชระบอบประชาธปไตย มาเปนเครองมอและ

เปนขออางในการดำเนนนโยบายตางๆ เพอสรางภาพ “ความชอบธรรม” เชน

การดำเนนนโยบายประชานยมของรฐบาล อางกฎกตกา ประชาธปไตย ทำใหรสกวา

การใชอำนาจ (ทไดมาจากกระบวนการเลอกตงตามระบอบประชาธปไตย) ในฐานะ

ทเปนตวแทนประชาชน (ทซอคะแนนเสยงมา) เปนสงทชอบธรรม การนำเงนภาษ

ของรฐ มาลงทนสรางสวสดการใหแกประชาชน เพอแลกเปลยนกบ สถานภาพใน

ความเปนนายกรฐมนตร ทำใหประชาชนเชอวา หากยงมนายกรฐมนตรชอทกษณ

ชนวตร นโยบายตางๆ กจะไดรบการตอบสนองตอไป แตถาตนพนตำแหนงดวย

วธการใดๆ กตาม สวสดการตางๆ ทประชาชนไดรบ จะถกเพกถอนไป

เมอมกลมประชาชนคดคานนโยบายตางๆ เพราะเหนวาไมชอบธรรม กราง

กตกาและกฎหมายเพอสรางความชอบธรรมใหแกตนเอง ผานระบบรฐสภาทตน

อปถมภอย กตกาและกฎหมายเหลานนจงไมชอบธรรม

(3) เกดความขดแยงระหวางรฐบาลกบพนกงานรฐวสาหกจ เพราะรฐบาล

จะแปรรปรฐวสาหกจ เชน มความพยายามจะแปรรปการไฟฟา โดยนำเขาตลาด

หลกทรพยหวงจะขายใหคนตางชาต (กลมเทมาเสก สงคโปร) แมจะทำไมสำเรจ

แตกมความพยายามจะนำสนทรพยของชาตประเภทอนๆ ออกขายในตลาดหลกทรพย

นนยอมสมเสยงตอการครอบงำทางเศรษฐกจของคนตางชาต การขายกจการ

โทรคมนาคมใหสงคโปรซงสมเสยงตอการขายความลบของชาต สรางความไมพอใจ

ใหเกดขนอยางกวางขวาง เรยกพฤตกรรมเหลานวา “ขายชาต” ซงเปนขอกลาวหา

ทรนแรง แต พ.ต.ท. ดร.ทกษณ ชนวตร กลบนงเฉย ไมออกมาตอบโตขอกลาวหา

นน ยงสรางความเคลอบแคลงใหแกประชาชน

(4) ความขดแยงระหวางคนภาคใต กบคนภาคเหนอ ซงเปนถนคะแนนเสยง

ของคนรฐบาล โดยเฉพาะใน 3 จงหวดภาคใต รฐบาลไมสามารถแกไขสถานการณได



เพราะมแนวคดสวนทางกบคนภาคใต คนในรฐบาล นอกจากคดกลบขวกนกบขอ

เทจจรงในสงคมไทยแลว ยงอาศยเปนชองทางสรางระบบอปถมภ ดวยการแปลง

“นำใจ” ของชาวบานใหเปน “บญคณ” แบงแยกคนออกเปนฝายๆ แลวมอบรางวล

ใหแกผทเหนดวย สรางความรสกเปนบญคณ ทสามารถชนำได เทากบสรางเกราะ กำบง

เพอปกปดพฤตกรรมฉอราษฎรของตน ปกปดความผดของตนดวยการครอบงำสอ

การแกไขปญหาจงหวดชายแดนภาคใต ไมสามารถกระทำได เพราะมความคดเปน

ศตรตงแตแรก คดวาการแกปญหาแบบจกรกล จะชวยได ยงสรางความบาดหมาง

เพมขน

(5) การเปดการคาเสรทใหความสำคญกบระบบทนมากเกนไป ทำใหคนไทย

เสยเปรยบมากกวา

(6) เมอจดวกฤตมาถง ประชาชนแบงออกเปน 2 ขวอยางชดเจน คอ ขว

ตอตานรฐบาลทไมชอบธรรม นำโดยฝายพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย

กบขวตอบโตผตอตานรฐบาล ไดแกกลมคารวานคนจน และกลมอาชพรถรบจาง

นอกจากนกยงมกลมปฏเสธการชมนมเรยกรอง ซงไมชอบการเมองอยกอนแลว

ไดแกกลมนกธรกจทรกประโยชนของตน

คนท “รทนทกษณ” จะไมชอบพฤตกรรมทกษณ และคอยขดขวางไมใหเขาม

อำนาจตอไป คนท “รทนระบอบทกษณ” จะมองเหนอนตรายทจะเกดขนในวน

ขางหนา สวนคนทไมรทนทกษณ และเคยไดรบสวสดการจากนโยบายประชานยม

กจะเชดชวาทกรรมและปกปองเขา ยงไมรทนระบอบทกษณ กจะยงเชอสนทวา คอ

ระบอบประชาธปไตยทงดงาม

ขอกลาวหาวา พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร เปนบคคล “ขายชาต” ควรออกไป และ

ไมสมควรเกยวของกบการเมองไทยอกตอไป เปนขอกลาวหาทรนแรง แตการไมตอบ

ขอกลาวหานน เทากบยอมรบความจรง ทงๆ ทตนเองครอบครองสอไวเกอบหมดแลว

มโอกาส มเวลาตงมากมายทจะชแจง แตกลบปลอยใหเวลาลวงเลย สงผลใหอณหภม

แหงขอสงสยเพมขนอยตลอดเวลา และมปรมาณมากพอทจะขบไลนกการเมอง ทไม

พงประสงคออกไป


ค. การจดการดลยภาพระหวางจรยธรรมกบอำนาจ

การยตขอขดแยงจงตองอาศยกระบวนยตธรรม หรอความเปนกลางมาเปน

เครองตดสน กรอบคดทผเขยนนำมาใชในการยตขอขดแยงทงหลายทงปวง เรยกวา

กระบวนการสรางความเปนกลาง (Process of Mid-Position) ประกอบดวย ปจจย

นำเขา (Input) ไดแก (1) หลกจรยธรรม 9 (2) หลกตดสนใจเชงคณธรรม (กญแจ

5 ดอก) และ (3) หลกธรรมาภบาล แลวนำมาประกอบการวเคราะหขอขดแยง

หรอประเดนปญหา เรยกวากระบวนการวเคราะห (Process Analysis) แลวตดสน

หรอลงความเหน (Output) จนทำใหทงสองฝายใหเกดความพงพอใจ (Satisfaction)

การยอมรบ (Attention) การรบรอง (Certification) และเกดสนตภาพ (Peace)

ในทสด

ระดบชวด ปจจยนำเขา (Input) ปจจยวเคราะห ปจจยสงออก (Output) (Processed Analysis)

ระดบท 1 1. หลกจรยธรรม 9 1. วเคราะหขอขดแยง ความเปนธรรม หรอ

2. หลกตดสนใจเชง (Conflict) ความยตธรรม (Justice)

คณธรรม (กญแจ - สถานการณ (Conflic- - ความพงพอใจ

5 ดอก) ting event) (Satisfaction)

- การฟองรอง (Protes- - ผลกระทบ (Impact)

tation) - การยอมรบ

(Attention)

2. วเคราะหคณสมบต - การรบรอง

- ผตดสน (Justice) (Certification)

- ผกลาวหา (Accuser) - ความมนคง

- ผถกกลาวหา สนตสข (Peace)

(Suspect)

- บคคลท 3

(เสยงประชาคม)



ระดบชวด ปจจยนำเขา (Input) ปจจยวเคราะห ปจจยสงออก (Output)

(Processed Analysis)

ระดบท 2 สถานภาพผวเคราะห ปจจยประกอบการ ผลทตองการ

วเคราะห

ผตดสน 1. กระบวนทศน - ความคดเหนเปนกลาง

(บคคล, คณะบคคล) (Paradigm) - พฤตกรรมเปนกลาง

2. ขอมล Demographic - คำตดสน ชถก ชผด

และ Psychographic

Background [13]

3. ระดบคณธรรม-

จรยธรรม

ผกลาวหา เหมอนผตดสน ดวยขอมลจรง

(บคคล, คณะบคคล)

ผถกกลาวหา เหมอนผตดสน ผด ตองไดรบโทษ

(บคคล, คณะบคคล) ไมผด ตองไดรบการ

คมครอง

บคคลท 3 1. สนบสนนผกลาวหา - สนบสนนฝายท

(เสยงของประชาคม) 2. สนบสนนผถกกลาวหา เปนธรรม

3. ปฏเสธการกลาวหา - ปฏเสธฝายอธรรม

ระดบท 3 ผลกระทบตอเศรษฐกจ สถานการณขดแยง / สภาวะปกต-ปญหายต

สงคม ศลธรรม ขอกลาวหา (เปนกลาง)

ระดบชวดท 1 เปนการวเคราะหในภาพรวมของประเดนขดแยงตางๆ วาท

สดแลวจะเกดความเปนธรรมหรอไม เพยงใด สวนระดบชวดท 2 มความชดเจนขน

เพราะเปนการวเคราะหทตวบคคล วามสถานภาพเหมาะสมเพยงใด มคาความ

เปนกลางเพยงพอหรอไมทจะตดสนความถกผด ระดบชวดท 3 เปนคำตอบ

13 Demographic Background เปนขอมลทางประชากรศาสตร เชน ถนเกด ชาต เผาพนธ อาชพ ตำแหนง การศกษา เปนตน สวน Psychographic Background เปนขอมลทางจตภาพ เชน ชอบ ไมชอบ ความคด วสยทศน อดมการณ


สดทายทจะบอกแกสงคมวา ภาวะเศรษฐกจ สงคม และศลธรรม ทไดรบผล

กระทบจากประเดนขอขดแยงตางๆ ไดรบการแกไขสภาวะปกตหรอยง

ปจจยตางๆ ทนำมาเปนเครองมอวเคราะหและตดสน

(1) หลกจรยธรรม 9 ค

คำวา “ศลธรรม” มาจากรากศพทภาษาละตน Moralis แปลวาหลกความ

ประพฤตทดสำหรบบคคลพงปฏบต ผมหรอใชอำนาจทางการเมองการปกครอง

จะตองยดหลกศลธรรม (เชน มทศพธราชธรรม 10 ประการ) หลกจรรยาบรรณ

และหลกคณธรรม เปนแนวประพฤตปฏบต จงจะยนยนไดวาใชอำนาจนนอยาง

ชอบธรรม จรรยาบรรณ หมายถงประมวลความประพฤต ทผประกอบอาชพการงาน

แตละอยางกำหนดขน เพอรกษาและสงเสรมเกยรตคณชอเสยง และฐานะของสมาชก

อาจเขยนเปนลายลกษณอกษร หรอไมกไดโดยอาศยคณธรรม หมายถง สภาพคณงาม

ความดทางความพฤตและจตใจ เปนเครองแสดง ยนยนวา สภาพในลกษณะใดท

เปนถอวาเปนกลางทยอมรบได

ธรรมะ 9 ค เปนหลกเกณฑทางศลธรรม ทผเขยนกำหนดขนใชเปนเครองช

วดตดสนกรณเกดความขดแยงกนในสงคม การยนอยตรงกลางระหวางสองขวของ

ธรรมะ 9 ค จะไมเกดประโยชนอะไร แตจะตอง “เลอกขาง” เลอกฝงทเปนธรรม

หรอฝงไมเปนธรรม คอ

(1) ด - ชว

(2) ถก - ผด

(3) จรง - เทจ

(4) ประโยชน - โทษ

(5) ศลปะ - อนาจาร

(6) ควร - ไมควร

(7) เทยงธรรม - ลำเอยง

(8) สาระ - ไรสาระ

(9) หมด - เหลอ



ขอขยายความธรรมะคของ ศลปะ กบ อนาจาร เพอสรางความเขาใจทถกตอง

กอนวา ภาพหรอสอใดๆ ทผด ดแลวเกดกเลสกาม ราคะ โทสะ โมหะ สงนนคอ

อนาจาร ภาพหรอสอใดๆ ทผด ดแลวกเลสกาม ราคะ โทสะ โมหะ ลดลง สงนน

คอ ศลปะ และ ภาพหรอสอใดๆ ทผดแลว เกดสนทรยารมณ และความผาสก

รมเยน สงบ สนต แตเขมแขง เปนพลงทกอใหเกดการเสยสละ ไมยดมนถอมน

และสลายอตตา สงนนคอ ศลปะสดยอดของศลปะ

คของเทยงธรรม กบ ลำเอยง ใชหลกปฎเสธความลำเอยง หรอ อคต 4 มา

ประกอบพจารณา ธรรมะคของสาระ กบ ไรสาระ ใหดทความหมายของ คน 3

จำพวก เปนขอเปรยบเทยบ คอ (1) คนทมอง อสาระ วาเปน สาระ คอ คนอสาระ

(คนขยะ) (2) คนทมอง สาระ วา ไรสาระ คอ คนไรสาระ (3) คนทมอง อสาระ วา

ไรสาระ และมอง สาระ วา เปนสาระ คอ คนมสาระ

สวนคำวา หมด เหลอ หมายถง การวเคราะหสภาพจตใจของตนเองวา ยงม

อำนาจชวรายใดๆ (กเลส อตตา) หรอความลงเลสงสยอะไร คางอยในจตใจหรอ

ไมเทาไร และสามารถบอกได ยนยนไดวา สงชวรายอะไรทเกาะฝงลกอยในจตใจ

(โลภ โกรธ หลง) ทตนเองไดกำจดมนหมดไปแลว มนสญไปแลว มนตายสนท

แลวจรง ไมกำเรบไมฟนมาสรางความเดอดเนอใจใหแกตน ถาหากมนยงไมหมด

(กคอ “เหลอ”) กยงคงตองทำหนาทในการกำจดและสะสางกเลส อตตาเหลานน

ตอไป อยาใหคางอยในใจ เพราะถาใหมนอยในตวเรานานไปมากเทาใด กจะสราง

ความเดอดรอนมากและนานขนเทานน และนคอหนาท และภารกจของความเปน

มนษย (มนสโส)

(2) หลกตดสนใจเชงคณธรรม (กลไก “กญแจ 5 ดอก”)

แมกญแจ (เหตทเกด)

องคประกอบ 5 ประการ ทจะนำมาเปนเหตเปนปจจย หรอเปนขอมล

ขอเทจจรง ประกอบการวเคราะหพฤตการณใดๆ หรอบคคลใด ซงเปรยบเสมอน

แมกญแจ การใหคาคะแนนตามลำดบจากมากไปหานอย ไดแก


กญแจเจตนา ดจากสถานการณและพฤตการณเจตนาในลำดบทตางกน (จากมาก

ไปหานอย) คอ กอใหเกดทำผดกฎหมายหรอไม, สรางความบาดเจบ หรอทรพย

สนเสยหายหรอไม, บนดาลโทสะ ปองกนตว เหตสดวสย, กระทำผดทางวาจา หรอ

แคพยายามกระทำผด, ไมถงขนเจตนา หรอแคประมาท

กญแจผลกระทบ ดจากผลหรอสงทเกดวากระทบตอสงใด ในระดบทรนแรง

ในลำดบตางกน (จากมากไปหานอย) คอ กระทบตอสาธารณะ, กระทบตอบคคล,

กระทบตอทรพยสนหรอสตว, กระทบตอชอเสยง เกยรตยศ

กญแจกรรม ดจากปรมาณหรอคณภาพของการกระทำทมลำดบตางกน (จาก

มากไปหานอย) คอ กระทำเปนกลมคณะ, ทำเพยงลำพง, ทำเอง หรอจางวานใหผอน

กระทำ, ทำเพราะหลงผด, ทำเพราะถกบงคบหรอสถานการณบงคบใหจำนน

กญแจสำนก ดจากจำนวนครงทเกดขน (จากมากไปหานอย) คอ เกดซำซาก,

เกดสองสามครง, เพงเกดขนครงแรก, ยอมรบการเกดขน (ตนแบบของความผด)

กญแจฐานะ ดจากสถานภาพความสำนก รบผดชอบ และ ความนาเชอถอ

ของผกระทำ หรอสงทเกดขน วาอยในฐานะทควรกระทำ หรอละเวนการกระทำ

ทสมควรกลาวโทษรองทกขในลำดบทตางกน (จากมากไปหานอย) คอ เปนผอย

ในฐานะผนำทางความคด หรอผนำทางสงคม (ปราชญ), เปนผอยในฐานะผบรหาร

นกปกครอง หรอนกการเมอง, เปนผอยในฐานะการจดการ หรอำนวยความสะดวก

ในทางสาธารณะหรอทางการคา การบรหาร, เปนผอยในฐานะบคคลทวไป, เปน

ผในวยผใหญ, เปนเดก

ลกกญแจ (ความจำเปน)

กลไกการตดสนใจ หลงจากผานการพจารณา วเคราะหจากเหต ปจจย ขอมล

ทถกตองมาแลว เทากบเปนการกลาวโทษ ลงทณฑ ภายใตหลกความจำเปน 5

ประการ ตอไปน เปนตวตดสนขนสดทาย ซงเปรยบเสมอนลกกญแจ

(1) ความถของพฤตการณ (Frequency Event)

(2) ความรนแรง (Effect Violence)

(3) ผลกระทบ (Impact)



(4) ความยากงายในการแกไข (Interaction Crisis)

(5) ประโยชนสง ประหยดสด (Saving Cost)

จดตดสนความถก-ผด, ชอบธรรม-ไมชอบธรรม, เปนกลาง-ลำเอยง ของ

พฤตการณใด หรอบคคลใดอยตรงท การนำหลกกญแจ เจตนา - ผลกระทบ -

กรรม - สำนก - ฐานะ มาพจารณาและวเคราะหดวา คอนไปทางฝงบวกหรอทาง

ฝงลบ แลวเลอกลกกญแจ หลกความจำเปน 5 ประการ มาพจารณาประกอบการ

ตดสนใจวา พฤตการณใดเกดถ หรอรนแรง หรอผลกระทบเสยหายมากกวา หรองาย

ตอการแกไข และถาลงมอแลวเกดประโยชนสงกวา กใหเลอกทำสงนนกอนเปน

ลำดบแรก

(3) หลกธรรมาภบาล 6

หลกธรรมาภบาล (Good Governance) คอ หลกการปกครอง การบรหาร

การจดการ การควบคมดแลกจการตางๆ ใหเปนไปในครรลองธรรม ประกอบ

ดวยธรรมะ 6 ประการ คอ (1) ความซอสตยสจรต (2) ความเปดเผย โปรงใส

(3) ความรบผดชอบ ทสามารถตรวจสอบได (4) ความชอบธรรม และยตธรรม

(5) ความมคณภาพและประสทธภาพ และ (6) ความมคณธรรมจรยธรรม[14]

จะเหนวาหลกธรรมาภบาล เปนทงตวกำหนดคณสมบต และบทบาทหนาทใหแก

นกการเมองและนกปกครองเปนสำคญ แตถามองเจตนารมณใหลกซง ธรรมาภบาล

ยอมครอบคลมถงบคคลทกฐานะทกประเภท เพราะไมวาบคคลผนนจะอยในฐานะ

นกปราชญ หรอพระ นกปกครอง นกธรกจ หรอประชาชนทวไป ยอมตองยดหลก

ธรรมะเปนภาระหนาท จงจะทำใหสงคมโดยรวมอยรวมกนไดอยางสงบสข

ในสงคมการเมองยคโบราณ นกบวชมกจะไดรบการยอมรบจากพระราชา หรอ

ชนชนปกครอง ในฐานะเปนปโรหต คอยแนะนำตกเตอน ใหความเหนตางๆ ใน

การบรหารบานเมอง (เชนกรณตวอยาง สมเดจพระนเรศวร มพระมหาเถรคนฉอง

เปนองคฐาธปตยปโรหต คอยถวายคำแนะนำตางๆ) ทำใหประชาราษฎรประสบ

14 หลกธรรมาภบาล สามารถนำมาสรางคณภาพใหแกองคกรภาคธรกจกได โดยเนนการสรางความสำเรจ 3 ดาน คอ การปฏบตทดตอพนกงาน การปฏบตทดตอลกคา และการปฏบตทดตอสงคมและสงแวดลอม มาเปนสวนผสม โปรดดรายละเอยดท: http://www.ismed.or.th/knowledge/showcontent.php?id=60. สถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (วนท 7 เมษายน 2549)


ความผาสก แตยคปจจบน การเมองตกอยภายใตการเอารดเอาเปรยบของกลมทน

ทมงผลประโยชน (ผลประโยชนทบซอน) ซงโดยธรรมชาตของทนนยมมงแสวง

กำไร จากการไดเปรยบในทกวถทาง ยงไดอำนาจรฐมาเปนเครองมอ กยงเพมการ

ไดเปรยบสงขน ซบซอนขน จงหวงไมไดเลยวา นกการเมองในยคนจะลดละ เสยสละ

เพอประชาชน โดยยอมรบฟงคำแนะนำของพระทปรารถนาดตอการเมองการปกครอง

ตรงกนขาม กลบคอยกดกนพระไมใหมบทบาททางการเมองดวยซำ[15]

สำหรบประเทศไทย ผทมบทบาทมากทสดในทางการเมอง ไดแกคนระดบ

ชนกลาง ทมการศกษา และมรายไดในดบทไมเดอดรอน อยดกนด กลมนนอกจาก

ไมคอยสนใจกจกรรมทางดานการเมอง แตกลบปลอยให เปนภาระหนาทของคน

อกกลมหนง ใหมอำนาจและใชอำนาจอยางไรการตรวจสอบ ประกอบกบองคกรภาค

ประชาชนออนแอ สอสารมวลชนถกแทรกแซง พอๆ กบความเพกเฉยในจรรยาบรรณ

ของสอเอง ปลอยโอกาสใหนกการเมองผสมพนธกบนกธรกจทเหนแกตว รวมกน

ชำแหระผลประโยชนของชาตอยางตอเนอง จนไมสนใจทพฒนาคณภาพชวตของ

ประชาชน สงผลใหการเมองไทยลมลก ลกแลวกลมอก มานานเกอบรอยป

ทเปนเชนนเพราะ กลมคนทมการศกษา และคนระดบชนนำของประเทศ ถก

ครอบงำดวยวฒนธรรม และกรอบคดภายใตกระบวนทศนสมยใหม (Modern

Paradigm) เสยเปนสวนใหญ เชอวาประเทศไทยและคนไทยเปนองคประกอบของ

เครองจกรกล เปนวตถทตองไดรบการพฒนากลไก ทำใหมองไมเหนสมพนธภาพท

ลกซงของจตใจกบวตถและสงแวดลอม นโยบายและแผนพฒนาทกระดบ จงโนมเอยง

15 สมณะโพธรกษ แหงสำนกสนตอโศก ไดใหความเหนเกยวกบบทบาทและฐานะของนกบวชกบนกการเมอง ไววา “…..นกการเมอง มหนาททำให “คนและสงคม พนทกขพนเดอดรอน” นกการศาสนาพทธ มหนาททำให “คนและสงคม พนทกขพนเดอนรอน”นกการเมองทด มความสามารถสง และ เปนพทธศาสนกทด มธรรมะชนสงดวย ชวยให “คนและสงคม พนทกขพนเดอดรอน” ไดอยางมประสทธภาพสงแนอน นกการเมองทมความสามารถสง แตไมมธรรมะดพอ กจะชวย “คนและสงคม ใหพนทกขพนเดอดรอน” ไดบางแคสวนหนง และไมยงยน นกการ และ นกการศาสนาพทธ จงมงานเดยวกนรวมกนไมแยกกนเลย ชวยกนทำงานให “คนและสงคม พนทกขพนเดอดรอน” พรอมทงรป และ นาม แตกแปลก ทในประเทศไทย เมองพทธแทๆ พยายามแยกสงทตองอยดวยกนนใหเดดขาด และแปลกยง ทเมองไทยไมมกฎหมายใด ใหนกการศาสนาพทธไปชวยดแลนกการเมอง แตมกฎหมายใหนกการเมอง ชวยควบคมดแลนกการศาสนาพทธ นคอนกการเมอง ตงใจชวยนกการศาสนาพทธ ใชหรอไม ไมแนใจ…! แลวนกการศาสนาพทธ จะมโอกาสไดชวยนกการเมองไหมน…?” (สวนหนงของคำสมภาษณของสมณะโพธรกษ เมอวนท 9 ตลามคม 2545) โปรดด “ขาวสารการพฒนาประชาธปไตย” พรรคเพอฟาดน ฉบบท 8 ปท 3 เดอน ม.ค.-ม.ค.2547, http://www.asoke.info/02Polity/FhaeParty/NEWS/vol0008mar2004.html



ไปทางดานวตถและกลไก ขาดการพฒนาทางดานจตวญญาณ แผนพฒนาดานตางๆ

ถกยกรางกนขนเพอรบใชระบบทนนยม-บรโภคนยม นบวนปญหาตางๆ กสะสม

สลบซบซอนขน โดยเฉพาะปญหาความขดแยงทางการเมองการปกครอง ทเชอมโยง

อำนาจไปผกไวกบผลประโยชน กอใหเกดการทจรตคอรรปชน โดยเฉพาะคนทรำรวย

และมอำนาจ กจะฉกฉวยแสวงความรำรวยบนความยากจนของประชาชนยงขนไป

อกไมมทสนสด ไมวาประเทศไทยจะผานการเลอกตงมากครงกตาม ประเทศไทย

กยงมนกการเมองรนเกา มพฤตกรรมแสวงผลประโยชนทบซอนทไมแตกตางกน

โดยอาศยวาทกรรมของคำวา “ประชาธปไตย” เปนชองทางในการแสวงผลประโยชน

โดยสรางรปแบบความเชอขนมาชดหนง วาหวใจการปกครองในระบบประชาธปไตย

ตองมรฐธรรมนญ มการเลอกตง และมรฐสภา แลวอาศยรปแบบความเชอเหลานน

นำมาเปนขออาง เพอปทางไปสชองทางทอาศยระบอบการประชาธปไตย เปนแหลง

แสวงอำนาจและผลประโยชน โดยทเจาของอำนาจประชาธปไตยคอประชาชน กลบ

ถกใชเปนเครองมอ และยกเปนขออางเพอสรางความชอบธรรมใหคณะของตน

นนเปนเพราะวา ระบบการเมองของไทย ไมใหความสำคญกบคณธรรมจรยธรรม

กลายมาเปนวฒนธรรมหนงทกดกนพระ หรอศาสนาไมใหเขาไปยงเกยวกบกบ

การเมอง ซงถอวาเปนเรองผดปกตในระดบสากลโลก แตกลายเปนเรองปกตสำหรบ

การเมองไทย นนเทากบวาปฏเสธการตรวจสอบจากฝายคณธรรม ทำใหรากแกว

ของประชาธปไตยไมมโอกาสเจรญเตบโต รากแกวทนกปรชญาการเมองใหการยอมรบ

กนมากทสด กคอ หลกธรรมาภบาล (Good Governance)

ถาปลอยใหมชองวางของรายไดกด หรออำนาจกตาม ระหวางผปกครองและ

ประชาชน จะทำใหเกดความไมชอบธรรมขนมาระดบหนง เปนธรรมดาอยเองท

ประชาชนจะรองขอ ความเทาเทยมกนในสงคม เพราะผแทนปวงชนทขนอาสามา

แกไขปญหาบานเมอง แตทำตวใหเปนปญหาเสยเอง ยอมแกปญหาบานเมองไมได

เชน การแกไขปญหาความยากจน ตวรฐมนตรตองเปนคนจนใหไดเสยกอน เปนตน

แตถาทำตวตรงขาม ใชอำนาจหนาทแสวงประโยชนสรางความรำรวยขนมา ยอมถก

สงคมตรวจสอบอยางหลกไมพน


ดงนน การนำแนวคด “ธรรมาภบาล” มาใชเปนทฤษฎในการวเคราะหรวม

จะทำใหการลงความเหนและตดสนประเดนขอขดแยงตางๆ มความยดหยนและ

นมนวลขน

กลยทธในการสรางความเปนกลาง เพอนำไปสแนวทางสมานฉนท [16]

กระบวนการสรางความเปนกลาง (Process of Mid-Position) เปนแนวทาง

แกไขปญหาและขอขดแยงตางๆ เพอชใหสงคมเหนวา ปญหาความขดแยงทงปวง

เกดจากคน และระบบ ซงมนบดเบยว ขาดสมดลย ตราบใดทคนยงมกเลสอย

ปญหากจะมอยเรอยไป ตนเหตของปญหาทงปวงจงอยทคน การยตปญหาดวยการ

ตอบสนองกเลสคนนน ไมสามารถแกปญหาได อยางดกแคบรรเทาใหปญหาทเลาลง

เทานน การขจดรากเหงาของปญหา จงตองเรมทคนกอน อยาปลอยใหอำนาจกเลส

ครองใจ จนกอความวนวายใหแกสงคม เมอมองเหนปญหา ตองกลาทจะออกมาช

หรอ “บอกขมทรพย” ใหแกกนและกน อยาทำตวเปนคนกลางทอยเฉยๆ หรอไม

ยอมรบคำวพากษวจารณจากคนอน สดทายกกลาวโทษคนอนๆ ทสรางความไม

พอใจวา ไมเปนกลาง แลวะจะบอกวาตน “เปนกลาง” นน ไมถกตอง

ความชอบธรรมในการใชสทธ และเสรภาพของประชาชน ภายใตขอกำหนด

ของรฐธรรมนญ เทานน ยงไมพอทจะตดสนวาฝายใดเปนธรรม หรอไมเปนธรรม

บรบททจะนำมาพจารณาวเคราะห โดยใชกระบวนการสรางความเปนกลาง (Process

of Mid-position) ประกอบดวย (1) ประชาชน (2) รฐบาล (3) ธรกจเอกชน

(4) สอสารมวลชน และสอมวลชน และ (5) รากแกวการเมอง 4 ค คอ สทธ-เสรภาพ,

หนาท-ความรบผดชอบ, ความยตธรรม-ความเสมอภาค, จรยธรรม-อำนาจ

16 ผเขยนเหนวา แนวทางสมานฉนท ควรจะนำไปใชหลงการตดสนประเดนปญหาความขดแยงหรอความแตกตางๆ ใหชดเจนเสยกอน วา อะไร ด-ชว ถก-ผด จรง-เทจ ประโยชน-โทษ ศลปะ-อนาจาร สาระ-ไรสาระ เทยงธรรม-ลำเอยง เหมาะควร-ไมเหมาะควร การเกดกลมกอนทแตกกระจายกนออกไป พลงหรอมวลกลดนอยลงไปดวย หากนำมารวมกน กจะเพมมวลไดมากขน การรวมกนในระดบทเรยกวา “สามคค” อาจจะตงอยบนพนฐานของธรรมะหรอไมกได ซงเปนธรรมเชงลบมากกวาเชงบวก (เชน ความสามคคในหมโจร กมลกษณะของความสามคคเชนกน แตคนสวนใหญ มกจะเรยกวา “ซองสม” หรอ “มวสม” มากกวา) สวนแนวทาง “สมานฉนท” ควรจะเปนการรวมกนของฝายด (ธรรมะเชงบวก) เทานน ดงนน ความพยายามของนกการเมองบางคน ทจะรวมเอาคนดกบคนเลวไวดวยกน หรอรวมเอาพรรคการเมองคนละขวมารวมงานกน หรอ รวมเอากลมฝงธรรมะกบฝงอธรรมใหอยรวมกนแบบสมานฉนทนน จงเปนสงทเปนไปไมได มนขดแยงกบสจธรรมอยางสนเชง.



โดยตงสมมตฐานไว 6 ประการ คอ (1) รฐบาลทไมชอบธรรม คอ รฐบาลท

ละเมด หรอรดรอนสทธ และเสรภาพ ของประชาชนและสอมวลชน (2) รฐบาลหรอ

นกการเมองทมพฤตการณทจรตคอรรปชน มกจะสมคบกบนกธรกจเอกชน ดำเนน

นโยบาย “ประชานยม” สรางภาพใหเปนมานบงตา เพอแสวงผลประโยชนใหแก

ตนเองและพวกพอง (3) ความยากจน-ความโงเขลา-ความออนแอ ของประชาชน

คอวงจรทผมอทธพล ตองการใหมอยตอไป ซงในทสดกจะพาประเทศไปสความ

หายนะทางการเมอง เศรษฐกจ สวนนกการเมองและผมอทธพลเหลานนกยงคง

เสวยสขอยบนความรำรวย (4) การเมองทไมชอบธรรม และ การเมองทไมเปนกลาง

เปนการเมองทยงคงอยในภาวะวกฤต และไมมนคง สรางความเดอดรอนใหแก

ประชาชน สงคม และสงแวดลอม (5) ปจจย 5 ประการตอไปน คอ รฐธรรมนญ

ทรางโดยคนรำรวย การเลอกตงผแทนปวงชนโดยวธการซอเสยง รฐบาลทมาจากเสยง

ขางมาก รฐสภาทยงมระบบลอบบโวต ระบบราชการ-ศกดนา การดำเนนนโยบาย

เศรษฐกจแบบทนนยมเสร มใชหลกประกนความมนคงทางการเมอง กลบเปน

สนมเหลก (อำนาจทไมชอบธรรม ทจรต กลโกง) ทคอยทำลายโครงสรางเนอเหลก

(จรยธรรมและจรรยาบรรณทางการเมอง) (6) การเมองภาคประชาชน คอ การเมอง

ทเปดโอกาสใหภาคประชาชนตรวจสอบพฤตกรรม พฤตการณของนกการเมอง ซงเปน

ผแทนของตนได และตรวจสอบจรรยาบรรณของสอมวลชนได

ง. บทสรป ปรชญา “ความเปนกลาง” หรอจะเปนแควาทกรรมแหงยคสมย

เมอมสถานการณขดแยงเกดขน กจะเกดคกรณสองฝาย ซงตางฝายกเรยกรอง

หาความเปนธรรมใหแกฝายตน ประชาชนทอยขางฝายปรมาณ กจะอางเอามวล

และปรมาณมาสรางความชอบธรรม (พวกมากลากไป) สวนประชาชนทอยขางฝาย

คณภาพ กจะอางเอาคณภาพ ฐานะ ชนชน (นกวชาการ นกธรกจ นกปราชญ)

มาสรางความชอบธรรม นคอประเดนความขดแยงทหาจดประนประนอมกนไดยาก

สถานการณขดแยงตางๆ มสาเหตมาจากการเบยดเบยนกนเองของคนใน

สงคมนน และเกดจากโครงสรางของเศรษฐกจ สงคม การเมอง มสภาพบดเบยว

ไมสมประกอบ เกดการทจรตคอรปชน การคนหาตนเหตของปญหาดงกลาว จะ

ตองกระทำอยางรอบคอบ มองใหรอบถวน เซาะใหถงรากเหงาของปญหา ดวย


การนำขอมลทงเชงปรมาณ (Quantity fact) และเชงคณภาพ (Quality fact) มา

รวมพเคราะหพจารณาดวย อยามองเพยงแงมมเดยว หรอเพยงดานเดยว มฉะนน

ถาตดสนลงไป กจะเกดความไมธรรม หรอขาดความเปนกลางทนท นอกจากจะ

แกไขปญหาไมไดแลว เทากบจดไฟใหขอขดแยงมนรนแรงขน

นเปนเรองปกตของสงคมมนษยทยงมความเหนแกตว มความเชอ ความคด

วถชวต และวฒนธรรมทแตกตางกน ทำใหสงคมเกดความไมสงบสข และแสวงหา

เรยกรองความยตธรรม บคคลทจะทำหนาทตดสนปญหา จะตองเปนคนกลาง ท

ไมมสวนไดเสยในผลประโยชนของทงสองฝาย และตองกลาตดสนหรอชนำ

มความเขาใจผดกนมากในสงคมไทยวา การวางตวเปนกลางคอการอยเฉยๆ

ใครจะทำดทำเลวอยางไร ไมสนใจไมเกยวของ เพราะเกรงวาจะไปกระทบผอน ความ

เปนกลางในลกษณะนไมสรางสรร ผทรตวหรอไดรบการยกวาเปนปราชญ เปน คนด

ตองกลาหาญทจะชถกชผดและบอกทางเลอกใหแกสงคม จงจะเปนปราชญ เปน

คนดทมคณคา มใชปลอยใหขอขดแยงหรอสถานการณปญหายดเยอตอไป รงแต จะ

สรางความเสยหายมากขน

แตอยางไรกตาม บคคลทจะทำหนาทตดสนคนอน ตองปรบตวเองใหเปนกลาง

เสยกอน ทงฐานะทางสงคม และจตใจทเปนกลาง องคประกอบทจะกอใหเกด

ความเปนกลาง 5 ประการ ประกอบดวย (1) สถานการณขดแยง (Conflicting

event) (2) ผลกระทบ (Impact) (3) การยกขอขดแยงขนพจารณา (Protestation)

(4) ความยตธรรม (Justice) และ (5) กระบวนการสรางความเปนกลาง (Process

of Mid-position)

ในภาวะปกตมใชวาจะไมมความขดแยงกนในสงคม เพยงแตวาความขดแยง

นน ยงไมถงจดแตกหก

ทกฝายยงพออดทนกนได และถายงไมไดรบการแกไข มนกจะสะสมจนถง

จดอมตว ทยอมรบกนไมได จนตองมการกลาวโทษกนและกน

“ความเปนกลาง คอ ความสมดลย ระหวาง วตถและนาม กายกบจต

เปลอกกบแกน ปรมาณกบคณภาพ สจจะกบสมมต

ความเปนกลาง คอ ความชดเจน โปรงใส ดจหงายของทควำ ทำทมดใหสวาง

ชกของลกใหตน ตนจากความหลบ



ความเปนกลาง คอ การมสขภาวะทสมดล ทงทางรางกาย จตใจ อารมณ

และสงคม

ความเปนกลาง คอ การปรบเปลยนพฤตกรรมจากเลวไปสด จากการเอาเปรยบ

ไปสการเสยสละ จากไรสาระไปสสาระ

ความเปนกลาง คอ การลดความรนแรง (Violence) ไปส อหงสา (Nonviolence)

จนเกด อโหส (Peace)

ความเปนกลาง คอ การใหโอกาสคนดไดมอำนาจ เพราะ “คนด” ยอมสราง

“ระบบด” ระบบด จะสงเสรมใหคนด ไดมโอกาสทำดมากขน ในขณะเดยวกนก

ปองปรามคนเลว ใหทำเลวยากขน หรอไมมโอกาสทำเลวเลย

ความเปนกลาง คอ การเดนทางไปส ด ถก จรง ประโยชน คณคา ศลปะ

สาระ เหมาะควร สญญตา

และสดยอดแหงความเปนกลาง คอ การลด ละ เลก กเลส ตณหา อปาทาน ของ

ตนเองจนหมดเปนศนย เปนคณสมบตและเปนคณคา เกดภาวะ “อสระเสรภาพ

ภราดรภาพ สมรรถภาพ บรณภาพ และสนตภาพ”

ขอเสนอแนะ

ประเทศชาตเสยหายเพราะพฤตกรรมคอรปชนของนกการเมอง ถงวาระแลว

ทคนด ไมวาจะเปนนกปราชญ นกวชาการ จะตองออกมารวมกนผลกดนใหเกด

ความชอบธรรมขนในสงคม ดวยการใชมาตราการตางๆ ตอไปน

1. รวมกนตรวจสอบ นกการเมอง นกปกครอง และนกบรหาร เพอสราง

มาตรฐานทางคณธรรมจรยธรรม ใหแกนกการเมอง นกปกครอง และนกบรหาร

รนตอไป และรวมกนสราง “วาระธรรมาภบาลแหงศตวรรษ” ใหคดคอรรปชน

ไมมอายความ

2. กำหนดเปนหลกสตรในสถานศกษาทกระดบชน ใหผเรยนรจก “วเคราะห

วพากษวจารณ อยางออนนอมถอมตน และองอาจกลาหาญทางจรยธรรม” ในการ

ตดสนและลงความเหนประเดนปญหา ขอขดแยงตางๆ ดวยตนเองอยางถกตอง

และถกธรรม ขอนใหรวมถง สอมวลชนดวย


3. ปรบทศทางเศรษฐกจ จากระบบบรโภคนยม ไปสเศรษฐกจแบบพอเพยง

และปรบโครงสรางของโครงการประเภทประชานยม ใหเปนธรรม เพอปองกนเอาเงน

ภาษของประชาชนไปสรางความชอบธรรมใหแกกลมผมอำนาจ

4. จดลำดบนโยบาย และโครงการตางๆ ใหความสำคญของศลธรรม

จรยธรรม อยในลำดบตนๆ และผลกดนใหเกดแนวทางประพฤตปฏบตทแทจรง

5. แกไขรฐธรรมนญ ปองกนการแทรกแซงองคกรอสระ และละเมด

เสรภาพสอ ตลอดจนการมสวนรวมทางการเมองของภาคประชาชนอยางแทจรง

อนาคตของประเทศไทย ขนอยกบความรบผดชอบรวมกนของเหลานกปราชญ

นกวชาการ นกบรหารปกครอง นกธรกจ และประชาชน ในการสรางดลยภาพแหง

สนตภาพ (ความเปนกลาง หรอทางสายกลาง) ใหเปนรปธรรมทสมผสไดจรง

ภาวะของความเปนกลาง นนตองเขาขางสงด คนด เพอใหเกดระบบทด

คนด ยอมสรางระบบด คนเลวยอมสรางระบบเลว ระบบเลว จะคอยกดกนคนด ให

ทำดไดยาก ในขณะเดยวกนกจะเปดชองทางใหคนเลว ทำเลวไดสะดวก และงายขน

สวนระบบด จะสงเสรมใหคนด ไดทำดมากขน งายขน สะดวกขน ในขณะเดยวกน

กจะคอยปองปรามคนเลว ใหทำเลวไดยากขน นคอแนวทางสรางสมานฉนททแทจรง

ดงนนทกคนทรตววาเปน “คนด” ในสงคม ตองชวยกนออกมาแสดงตวตนและชนำ

ความถกตอง และเปนธรรม.



บรรณานกรม กองบรรณาธการผจดการ. ทากกก….ษณ ออกไป. กรงเทพฯ: สำนกพมพบานพระอาทตย,

2549.

แกวสรร อตโพธ และคณะ. หยดระบอบทกษณ! ชวยกนกชาต กประชาธปไตยของเราคนมา.

มปพ., 2549.

คณน บญสวรรณ. 7 ปปฏรปการเมอง: หนเสอปะจระเข?. กรงเทพฯ: สขภาพใจ, 2547.

ณรงค เพชรประเสรฐ. ฅนชนกลางไทยในกระแสทนนยม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2548.

พรรคเพอฟาดน. ขาวสารการพฒนาประชาธปไตย ฉบบท 8 ปท 3 เดอน ม.ค.-ม.ค.

2547.

พนธมตรกชาต กประชาธปไตย ปฏรปการเมองไทย ครงท 2., 10 เหตผล ระบอบทกษณ

สนความชอบธรรม. เอกสารแผนพบ ศนยประสานงานพนธมตรประชาชนเพอ

ประชาธปไตย, 2549.

วทยากร เชยงกล. ปรชญาการเมอง เศรษฐกจ สงคม ททกคนควรร. (กรงเทพมหานคร:

สายธาร, 2548

วฒพงษ เพรยบจรยวฒน. “ไลทรราช เปนของขวญแผนดน.” จดหมายขาว ประชานเทศ

ลำดบท 5 (13 มนาคม 2549), กรงเทพฯ: สถาบนสหสวรรษ, 2549.

วฒพงษ เพรยบจรยวฒน. “ไลทกษณ…แลว “ลางบาน”.” จดหมายขาว ประชานเทศ

ลำดบท 3 (11 กมภาพนธ 2549), กรงเทพฯ: สถาบนสหสวรรษ, 2549.

สถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. ธรรมาภบาล (Good Governance).

http://www.ismed.or.th/knowledge/showcontent.php?id=60, วนท 7 เมษายน

พ.ศ. 2549.

สมณะโพธรกษ. “แสดงธรรมทเชงสะพานมฆวานรงสรรค เมอ 27 มนาคม 2549.”,

ชยชนะของประชาชน บนมตใหมของการตอส สนวตกรรมของการเมองไทย.

กรงเทพฯ: โรงพมพมลนธธรรมสนต, 2549.


สมณะโพธรกษ. ความรก ๑๐ มต ฉบบเขยนใหม. กรงเทพฯ: บจก.ฟาอภย, 2544.

http://www.asoke.info/02Polity/FhaeParty/NEWS/vol0008 mar2004.html

สงศต พรยะรงสรรค และคณะ. คอรรปชน: ขาราชการ นกการเมอง และนกธรกจ.

กรงเทพมหานคร: สภาทปรกษาเศรษฐกจสงคมแหงชาต, 2547.

สงศต พรยะรงสรรค. ทฤษฎคอรรปชน. กรงเทพมหานคร: รวมดวยชวยกน, 2549.

สดน ชาวหนฟา. “การสอสารเพอการพฒนาสขภาวะภายใตระบบบญนยม.”, สารนพนธ

ปรญญานเทศศาสตรมหาบณฑต สาขาการสอสารมวลชน บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยเกรก, 2549.

อรศร งามวทยาพงศ. บทความตนรางเพอการอภปรายของกลม “ทศทางกระบวนทศนไทย”,

กรอบความคดวาดวยกระทศนสขภาพ. Midnight University: new article in

June-July.

http://th.wikipedia.org/wiki/…, สบคนเมอ วนท 7 เมษายน พ.ศ. 2549.

http://www.duangden.com/Ethics.html

http://www.midnightuniv.org/datamid2001/newpage3.html

บทที่ 4 - krirk universityromphruekj.krirk.ac.th/books/2550/3/04.pdfบทท 4...

Documents