บทที่ 6 ผลการวิเคราะห์เงื่อนไข ... · 2015....

บทท 6 ผลการวเคราะหเงอนไขทน าไปสทางเลอก และผลจากทางเลอกของเกษตรกร

ในการศกษาวจยเรองเงอนไขและผลของการปลกพชเพอรายไดกบการรกษานเวศ:

กรณศกษาการปลกลนจกบพชผกของชมชนมงบานแมสาใหม-แมสานอย ต าบลโปงแยง อ าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม นน เปนการทจะพยายามท าความเขาใจถงสถานการณการเปลยนแปลงทเกดขนกบการผลตลนจ ภายใตแรงกดดนจากเงอนไขดานตาง ๆ ทสงผล หรอน าไปสทางเลอกในการคงสวนลนจไว หรอตดตนลนจแลวปลกผกแทนของเกษตรกรทมทางเลอกทแตกตางกน และเพอวเคราะหวาทางเลอกทตางกนของเกษตรกรทมทางเลอกมาก กบเกษตรกรทมทางเลอกนอยนน ไดสงผลทางเศรษฐกจและผลทางนเวศทเหมอน หรอตางกนอยางไร

จากกรณศกษาทตองการน าพชเศรษฐกจหลกในพนทศกษา คอ ลนจกบพชผก มาใชอธบายเงอนไขและผลของการปลกพชเพอรายไดกบการรกษานเวศของเกษตรกรชาวมงบานแมสาใหม-แมสานอยนน เปนการท าวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพ การศกษาในครงนไดจ าแนกกลมกรณศกษาทไดท าการเลอกไวแลวจ านวนทงหมด 40 ครวเรอนตวอยาง โดยจ าแนกออกเปน 2 กลม ไดแก กลมแรก เกษตรกรครวเรอนตวอยางทมทางเลอกมากโดยยงคงสวนลนจไวจ านวน 20 ราย กบกลมทสอง เกษตรกรครวเรอนตวอยางทมทางเลอกนอย โดยตดตนลนจทงแลวหนมาปลกพชผกแทนอกจ านวน 20 รายเทากน โดยผวจยท าการศกษาวเคราะหตามกรอบแนวคดในเรองเงอนไขดานตาง ๆ ทน าไปสทางเลอกในการ ใหน าหนกกบการรกษานเวศ โดยการคงสวนลนจไว หรอเลอกรายได โดยการตดตนลนจแลวปลกพชผกแทนรวมถงผลทางเศรษฐกจและนเวศจากการเลอกของเกษตรกรครวเรอนตวอยางทงสองกลม และขอมลทวไปของกลมเกษตรกรตวอยาง โดยแบงการศกษาออกเปน 4 ดาน ดงน 6.1 ดานขอมลทวไปของกลมเกษตรกรตวอยาง สวนท 1 ขอมลทวไป

- จ านวนปทอาศยอยในหมบาน - จ านวนสมาชก และแรงงานครวเรอน - ต าแหนงทางสงคม - สมาชกกลมทางสงคม

113

6.2 ดานเงอนไขทสงผลตอทางเลอกของเกษตรกร 6.2.1 เงอนไขทางนเวศ สวนท 1 การเขาถงแหลงน าเพอการเกษตร 6.2.2 เงอนไขเชงพนทท ากน

สวนท 1 นโยบายของรฐ สวนท 2 จ านวนและขนาดพนทถอครอง - จ านวนพนทถอครอง

- ขนาดพนทถอครอง - ขนาดพนทเพาะปลกลนจและพชผกปปจจบน - ขนาดพนทเพาะปลกลนจและพชผก 5 ปทแลว

สวนท 3 ความมนคงในการถอครองทดน -ความมนคงในการถอครองทดนพนทอยอาศย -ความมนคงในการถอครองทดนพนทการเกษตร

6.2.3 เงอนไขทางเศรษฐกจ สวนท 1 เงอนไขในการผลต

- แหลงเงนทนในการผลต - ความหลากหลายในการประกอบอาชพอน ๆ

สวนท 2 ฐานะทางเศรษฐกจ และความตองการเงนสด - ทรพยสน - หนสน

- รายจาย - เงนออม - รายไดจากการประกอบอาชพอน ๆ

6.3 ดานผลตอบแทนทางเศรษฐกจ สวนท 1 ตนทนการผลตลนจ และพชผก - ตนทนคงท - ตนทนผนแปร - ตนทนขาย - ตนทนทางออม สวนท 2 รายไดสทธจากการปลกลนจ และพชผก

114

6.4 ดานผลกระทบตอระบบนเวศ สวนท 1 คณสมบตทางกายภาพของดน (Soil physical properties) - สดน (Soil color)

- เนอดน (Soil texture) สวนท 2 คณสมบตทางเคมของดน (Soil chemical properties) - คาความเปนกรดเปนดาง (pH)

- ปรมาณอนทรยวตถ (O.M.) - ปรมาณไนโตรเจนทเปนประโยชน (N) - ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชน (P) - ปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชน (K)

สวนท 3 ขอมลความหลากชนดพรรณของสงคมพชชนลาง - กราฟภาพหนาตดจดสมวางแปลงสวนลนจ - กราฟภาพหนาตดจดสมวางแปลงสวนผก - ขอมลชนดและจ านวนของพรรณสงคมพชชนลาง ในแปลงสวนลนจ - ขอมลชนดและจ านวนของพรรณสงคมพชชนลาง ในแปลงสวนผก

6.1 ดานขอมลทวไปของกลมเกษตรกรตวอยาง

สวนท 1 ขอมลทวไป ศกยภาพของเกษตรกรถอเปนตวกระท าทกอใหเกดการเปลยนแปลงในกจกรรมทาง

การเกษตรในรปแบบตาง ๆ นบวามความส าคญตอการวเคราะหเงอนไขทน าไปสทางเลอกของเกษตรกรเอง

1. จ านวนปทอาศยอยในหมบาน กลมตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมาก และกลมตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกนอย

พบวา อาศยอยในหมบานนาน เฉลย 42.2 ป และ 36.9 ป ตามล าดบ โดยเกษตรกรกลมทมทางเลอกมากเขามาอยอาศยในหมบานนานมากกวาเกษตรกรกลมทมทางเลอกนอย สงผลใหมความสามารถในการจบจอง แผงถางพนทเพอการเกษตรไดเปนจ านวนมากกวา และมความเหมาะสมเพอการท าการเกษตรมากกวา โดยเฉพาะการเขาถงแหลงน าเพอการเกษตร

2. จ านวนสมาชก และแรงงานครวเรอน กลมตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมาก และกลมตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกนอย

พบวา มจ านวนสมาชกครวเรอน เฉลย 7.4 คน และ 5.5 คน ตามล าดบ สวนจ านวนแรงงานครวเรอน

115

ของกลมตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมาก และกลมตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกนอย ม เฉลย 4.5 คน และ 3.1 คน ตามล าดบ โดยเกษตรกรกลมลนจมจ านวนสมาชกและแรงงานครวเรอนมากกวาเกษตรกรกลมผก โดยเฉพาะแรงงานเฉพาะกจทเขามาชวยท างานในชวงเกบเกยวลนจทเปนชวงตองการแรงงานมาก เพอตองการใหทนกบการสกของลนจทมอายการเกบเกยวสน อกทงแรงงานจางคอนขางหายากและคาจางราคาสง ท าใหเกษตรกรกลมนยงคงสามารถรกษาลนจเอาไวได สวนเกษตรกรกลมผกตองตดลนจแลวปลกผกแทน

3. ต าแหนงทางสงคม กลมตวอยางสวนใหญไมไดด ารงต าแหนงคณะกรรมการ หรอด ารงต าแหนงทางสงคม

กลมตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมาก และกลมเกษตรกรทมทางเลอกนอย พบวา ด ารงต าแหนงทางสงคม คดเปนรอยละ 20 และ 25 ตามล าดบ นบวาไมตางกนมากระหวางเกษตรกรทง 2 กลม

4. สมาชกกลมทางสงคม กลมตวอยางสวนใหญเขาเปนสมาชกกลมทางสงคมมากกวา 1 กลม โดยทงกลมทม

ทางเลอกมาก และกลมทมทางเลอกนอย พบวา สวนใหญเขาเปนสมาชกกลมแมบาน คดเปนรอยละ 80 และ 50 ตามล าดบ และกลมฌาปนกจศพ คดเปนรอยละ 60 และ 90 ตามล าดบ สวนกลมผลตปยหมกอนทรย/ ชวภาพ มเพยงกลมทมทางเลอกมากทเขาเปนสมาชก คดเปนรอยละ 40 เชนกนทกลมกองทนหมบาน (กองทนเงนลาน) มเพยงกลมทมทางเลอกนอยเขาเปนสมาชก คดเปนรอยละ 70 ซงแสดงใหเหนถงฐานะทางเศรษฐกจดานความตองการเงนสดของเกษตรกรกลมน ทมมากกวากลมทมทางเลอกมาก

6.2 ดานเงอนไขทสงผลตอทางเลอกของเกษตรกร 6.2.1 เงอนไขทางนเวศ

เงอนไขทางนเวศถอเปนผลการศกษาดานเงอนไขส าคญประการหนง ทน าไปสทางเลอกในการคงสวนลนจไว หรอตดตนลนจแลวปลกผกแทนของเกษตรกรทมทางเลอกมากกบเกษตรกรทมทางเลอกนอยบานแมสาใหม-แมสานอย เงอนไขทางนเวศ ไดแก ลกษณะทางกายภาพ สภาพภมอากาศ ทรพยากรธรรมชาต ระบบน า และศกยภาพของการน าน ามาใชในพนทการเกษตร โดยเฉพาะเงอนไขดานศกยภาพของการน าน าจากล าหวยมาใชของพนทการเกษตรนน ถอเปนเงอนไขทางนเวศทมความส าคญทน ามาสทางเลอกในการยงคงสวนลนจไว หรอตดลนจแลวหนมาปลกผกเปนอยางมาก ทงนเพราะพนททตดแหลงน าถอเปนปจจยสงเสรมส าคญในการก าหนดทงคณภาพและปรมาณการผลตของพชทปลก สงผลตอความสามารถในการน าระบบน าเพอการเกษตรมาใช รวมทงการน าปจจยการผลตตาง ๆ มาใชในพนทเพาะปลก

116

สวนท 1 การเขาถงแหลงน าเพอการเกษตร แหลงน าเพอการเกษตรของเกษตรกรในพนทศกษาบานแมสาใหม-แมสานอย สวนใหญ

เปนแหลงน าตาง ๆ ทไมใชน าฝน ซงไดแก ล าหวย เหมอง น าใตดน (บอขด น าบาดาล) กกเกบน าไวใช (เกบไวในอางเกบน า แทงค และอน ๆ )

จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวาสวนใหญมพนทสามารถเขาถงแหลงน าเพอการเกษตรมากกวาเกษตรกรทมทางเลอกนอย คดเปนรอยละ 82.15 ขณะทเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน คดเปนรอยละ 71.19 ตามล าดบ (ดงตาราง 6.1) ตาราง 6.1 การเขาถงแหลงน าเพอการเกษตร

แปลงเพาะปลกแปลงท

เกษตรกรกลมลนจ (20 ราย) เกษตรกรกลมผก (20 ราย)

เขาถง (%)

เขาไมถง (%)

รวม (%) เขาถง (%)

เขาไมถง (%)

รวม (%)

1 2 3

18 (90) 16 (80) 12 (75)

2 (10) 4 (20) 4 (25)

20 (100) 20 (100) 16 (100)

19 (95) 16 (80)

7 (36.84)

1 (5) 4 (20)

12 (63.16)

20 (100) 20 (100) 19 (100)

รวม 46 (82.15) 10 (17.85) 56 (100) 42 (71.19) 17 (28.81) 59 (100) ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554

จากตาราง 6.1 แสดงใหเหนการเขาถงแหลงน าเพอการเกษตรของเกษตรกรกลมลนจและเกษตรกรกลมผก คอเกษตรกรกลมลนจมจ านวนแปลงเพาะปลกทมศกยภาพในการดงน ามาใชมากกวาจ านวนแปลงเพาะปลกของเกษตรกรกลมผก โดยแปลงเพาะปลกทมการใชประโยชนจากแหลงน า เกษตรกรมระบบการใชน าเพอการเกษตรแบบจดการเอง เชน ระบบสปรงเกลอร หรอดงสายยาง การใชน าจงมประสทธภาพ สงผลใหพวกเขายงคงสวนลนจเอาไวได เนองจากการเพาะปลกตองใชน ามากในชวงตงแตลนจแทงชอดอกไปจนถงชวงกอนเกบเกยว มเชนนนการผลตจะไมไดคณภาพ สวนเกษตรกรกลมผกตองตดลนจแลวปลกผกอาศยน าฝน 6.2.2 เงอนไขเชงพนทท ากน เงอนไขเชงพนท นบเปนเงอนไขทส าคญอกประการหนงทสงผลตอทางเลอกในการคงสวนลนจไว หรอตดตนลนจแลวปลกผกแทน ถอเปนการปรบตวเพอความอยรอดของเกษตรกรทมทางเลอกทตางกน หากอธบายในเชงพลวต พบวา ในสมยแรกเรมทชมชนไดยายถนทอยเขามาตงถนฐานใกลเคยงบรเวณพนทศกษาน ชมชนด ารงชพดวยการเพาะปลกเพอการยงชพเปนหลก มวถ

117

การผลตผกพนกบการพงพงฐานทรพยากรธรรมชาต ดน น า ปา รปแบบการเพาะปลกเปนแบบการท าไรยายท ถอวาเปนระบบการหมนเวยนธาตอาหารโดยตวของธรรมชาตเอง ในชวงเวลานนแมรฐจะมการออกกฏหมายประกาศใหพนทเปนปาหวงหามและปาสงวนแหงชาตแลวกตาม แตการจดการพนทปาตามนโยบายของรฐยงไมไดเนนขอจ ากดและเขมงวดในการดแลมากนก จงเปนชวงทยงไมมอปสรรคในการผลต และการเขาถงฐานทรพยากรธรรมชาตยงเปนแบบเปด อยางไรกตามการออกกฏหมายในดานการดแลพนทปารวมไปจนถงการจดการทรพยากรธรรมชาตโดยรฐนนมไดหยดนงตายตว แตมพฒนาการมาโดยตลอด นบจากการทรฐประกาศใหพนทของหมบานแมสาใหมเปนเขตอนรกษและเรมมมาตรการทางกฎหมายทเขมงวดมากขน โดยนบตงแตปพ.ศ. 2492 เปนตนมา ไดประกาศใหพนทปาดอยสเทพเปนเขตหวงหาม ตอมาในป พ.ศ. 2507 ไดประกาศใหเปนเขตปาสงวน และปพ.ศ. 2524 ไดประกาศเปนเขตอทยานแหงชาตดอยสเทพ-ปย จากนนในปพ.ศ. 2528-2529 พนทตงของหมบานถกจดใหอยในพนทชนคณภาพลมน า 1A ทถอเปนพนทปาอนรกษหรอปาสงวน เปนพนททรพยากรหวน า (Head water) เปนพนททมความลาดชนสงมาก ลอแหลมตอการเสอมโทรม และยงคงมหรอควรมปาปกคลมอยางถาวร จากมาตรการทางกฏหมายตาง ๆ เหลาน ทหนวยงานรฐเขามาควบคมการใชทรพยากร ท าใหเกษตรกรไมสามารถขยาย หรอหมนเวยนพนทเพาะปลกตอไปไดอก ตองเปลยนรปแบบการเพาะปลกเปนแบบถาวร มอปสรรคในการผลต และการเขาถงฐานทรพยากรธรรมชาตถกจ ากดใหเปนเขตหวงหาม ฉะนนเงอนไขเชงพนทท ากน ทครอบคลมถงนโยบายของรฐ การถอครองทดนจงถอเปนเงอนไขอกอนหนงทก าหนดทางเลอกใหเกษตรกร (ดงตาราง 6.2)

118

สวนท 1 นโยบายของรฐ ตาราง 6.2 นโยบายของรฐ

นโยบายของรฐทมตอชมชนบนพนทสง ผลกระทบตอชมชนในพนทศกษา

ชวงท 1 ระหวางปพ.ศ. 2460-2510 รฐไดก าหนดเขตหวงหามทดนในพนทดวยพระราชกฤษฏกาเมอปพ.ศ. 2492

เงอนไขจากนโยบายการจดการพนทปายงไมมขอจ ากดและความเขมงวดในการดแลมากนก การจ ากดการใชทดนโดยการออกกฏหมายประกาศขอบเขตพนทของรฐกยงไมเขมงวด ชมชนมกลยทธในการด ารงชพแบบการเพาะปลกเพอยงชพ ปลกฝนเพอแลกเงนสด ท าใหชมชนยงคงท าไรแบบยายทๆไปเรอย ๆ บวกกบทฝนยงไมไดถกประกาศใหเปนพชเสพตดผดกฏหมาย จงท าใหการปลกฝนของชมชนยงไมถกเพงเลงจากทางการ

ชวงท 2 ระหวางปพ.ศ. 2511- 2523 นบต งแตปพ.ศ. 2502 รฐบาลเรมมนโยบายตอชาวเขาขน เพอหาวธควบคมการผลตฝนเปนหลก อกทงการหาทางแกไขปญหาท าลายปาไมและตนน าล าธาร ปญหาความปลอดภยทางชายแดน และปญหาทางดานสงคมและการเมอง และการเขามาของโครงการพฒนาบนพนทสง โครงการปลกพชทดแทนฝน ในปพ .ศ . 2507 รฐไดประกาศใหบรเวณพนทศกษาเปนเขตปาสงวนแหงชาต

ชมชนถกปราบปรามใหหยดการปลกฝน แลวถกควบคมใหตงถนทอยเปนหลกแหลง ปลกพชเชงพาณชยแบบถาวร ทดแทนฝน ชมชนมกลยทธในการด ารงชพแบบการเพาะปลกกงยงชพ อปสรรคทชมชนตองเผชญในการด ารงชพ คอ น าใชเพอการเกษตรเรมไมเพยงพอ ขาดสทธในการถอครองทดน การเรมขาดแคลนทดนทจะขยายเปนพนทท ากน เนองจากการออกกฏหมายโดยรฐในปพ.ศ. 2507 ไดประกาศใหบรเวณพนทศกษาเปนเขตปาสงวนแหงชาต ท าใหการเขาถงทรพยากรธรรมชาตในขณะนน เปนแบบกงเปด-กงปด

ชวงท 3 ระหวางป พ.ศ. 2524- 2536 ดวยเงอนไขเชงพนทของพนทท ากนทถกประกาศทบใหเปนเขตอทยานแหงชาต ท าใหชาวบานสวนใหญเลอกปลกลนจเปนหลก เพราะนอกจากจะเปนพชทใหผลในระยะยาวแลว ยงถอเปนไม

119

ตาราง 6.2 นโยบายของรฐ (ตอ)

นโยบายของรฐทมตอชมชนบนพนทสง ผลกระทบตอชมชนในพนทศกษา ในวนท 1เมษายน พ.ศ. 2524 รฐบาลไดประกาศในราชกจจานเบกษาเลมท 98 ตอนท 57 ตามพระราชกฤษฎกา ก าหนดบรเวณทดนปาดอยสเทพ ซงรวมพนทศกษาเขาไวดวย ใหเปนอทยานแหงชาต ดอยสเทพ-ปย จากนนไดมมตคณะรฐมนตรวนท 28 พฤษภาคม ปพ.ศ. 2528 ใหมการจ าแนกพนท เพอจ ากดการใชประโยชนทเขมงวดมากขน และมตคณะ รฐมนต ร ว น ท 21 ต ล าคม ปพ .ศ . 2529 ก าหนดใหพนทตงของหมบานถกจดใหอยในพนทชนคณภาพลมน า 1A รฐย งไดสง เสรมการสงออกสนคาผลไมไทย รวมท งไมผล ลนจ ทไดก าหนดในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 (พ.ศ. 2530-2534) ท าใหชมชนไดหนไปปลกไมผลลนจกนมากขน เนองมาจากกระบวนการพฒนา การอนรกษและสงเคราะหชนบนพนทสงโดยรฐ

ผลยนตนทสามารถใหความมนคงทางดานสทธการใชทดน ทใชปองกนการยดทดนท ากนจากอทยานฯ อกประการหนง คอรฐยงไดสงเสรมการสงออกสนคาผลไมไทย รวมทงไมผลลนจ การทชมชนไดหนไปปลกไมผลลนจกนมากขน เนองมาจากกระบวนการพฒนา การอนรกษและสงเคราะหชนบนพนทสงโดยรฐ การออกกฏหมายกดขวางการเขาถงทรพยากรธรรมชาตและทดนของชมชน โดยรฐดงกลาว นบวาการเขาถงทรพยากรธรรมชาตของชมชนในชวงนเปนแบบปด

120


นโยบายของรฐทมตอชมชนบนพนทสง ผลกระทบตอชมชนในพนทศกษา

ชวงท 4 ระหวางปพ.ศ. 2537- ปจจบน นโยบายการพฒนาทสงอยางตอเนองของรฐ การเสรมสรางปจจยขนพนฐาน การพฒนาประเทศของรฐผานทางการขยายตวของตลาด แตรฐกลบไมมนโยบายการดแล สงเสรมสนบสนนทตอเนองส าหรบลนจทถอเปนพชเศรษฐกจหลกของชมชน

จากทลนจเคยเปนพชเศรษฐกจหลกของชมชน แตมาภายหลงในชวงประมาณป พ.ศ. 2545 ทลนจมปญหาทงผลผลตตกต า โรคและแมลง ตองใชปจจยการผลตทงปยและฮอรโมนเพอบ ารง และเคมเกษตรตาง ๆ เพอปองกนและก าจดโรคและแมลง อกทงแหลงผลตลนจกระจายอยทวไปในภาคเหนอ เมอผลผลตออกมาพรอมกนท าใหลนจลนตลาด จนน ามาซงราคาขายทต าลงมาก ไมคมกบการลงทน ท าใหเกษตรกรจ าตองปรบเปลยนการผลตลนจ จงท าใหเกดการเปลยนแปลงขน บวกกบทชมชนตงอยไมไกลจากตวเมอง การเดนทางไปมาสะดวก ท าใหเกษตรกรเขาถงตลาดไดอยางมาก อกท งชองทางตลาดของพชผกนนมหลากหลาย มความตองการบรโภคพชผกอยตลอดเวลา จากเงอนไขในการดแลลนจและปจจยทเออใหเกษตรกรเรมหนมาปลกพชรายไดอายส น แตอยางไรกตามดวยเงอนไขเชงพนท ชมชนจงไมสามารถขยายพนทท ากนเพอปลกพชผกลมลกอายส นได จงท าใหเกษตรกรบางรายตองตด โคน ลม ตนลนจบางสวนเพอใชพนทปลกพชผก ซงใหรายไดทดกวาการดแลลนจ เนองจากพชผกนนอายส นจงเปดโอกาสใหเกษตรกรสามารถเพาะปลกพชผกไดหลายครงในหนงรอบป โดยเฉพาะถาในพนทมแหลงน า เกษตรกรจะสลบชนดพชแลวปลกสลบในแปลงเดยวนนถง 3 ครงตอรอบป โดยรปแบบการเพาะปลกของชมชนเปนแบบถาวรทเปลยนจากไมผลยนตนลนจมาเปนพชผกลมลก ท าใหเกษตรกรมกลยทธในการด ารงชพแบบการเพาะปลกเชงพาณชยแบบเขมขน ซงเกษตรกรเผชญกบอปสรรค คอ การกเปนหนสงขน และการพงพงปจจยการผลตจากภายนอก ประชากรในชมชนทเพมสงขน ขาดแคลนทดนเพอขยายพนททางการเกษตร และทรพยากรน าและพนทปามอยอยางจ ากด การออก

121


นโยบายของรฐทมตอชมชนบนพนทสง ผลกระทบตอชมชนในพนทศกษา กฎหมายโดยรฐนนคอ นโยบายการอนรกษและการออกกฎอทยานแหงชาต การแบงขอบเขตทดน

ระหวางพนทของรฐกบพนทท ากนของชมชน เพอปองกนการบกรกขยายพนทท ากนเพมของชมชนนนเอง ซงการเขาถงทรพยากรธรรมชาตเปนแบบการประกาศเขตหวงหาม

ทมา: จากการตรวจเอกสาร และการอภปรายกลมรวมกบผน าและผอาวโสในหมบาน

122

สวนท 2 จ านวนและขนาดพนทถอครอง 1. จ านวนพนทถอครอง จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามจ านวนพนทอย

อาศยโดยเฉลย 0.1 แปลง/ ครวเรอน (โดยมพนทอยอาศย จ านวนสงสด 2 แปลง ต าสด 0 แปลง) มพนทเพาะปลกทงหมดโดยเฉลย 0.6 แปลง/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกทงหมด จ านวนสงสด 10 แปลง ต าสด 2 แปลง) ตามล าดบ สวนเกษตรกรเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวามขนาดพนทอยอาศยโดยเฉลย 0.05 แปลง/ ครวเรอน (โดยมพนทอยอาศย จ านวนสงสด 1 แปลงต าสด 0 แปลง) มพนทเพาะปลกทงหมดโดยเฉลย 0.5 แปลง/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกทงหมด จ านวนสงสด 8 แปลง ต าสด 2 แปลง) ตามล าดบ (ดงตาราง 6.3) ตาราง 6.3 จ านวนพนทถอครอง

จ านวนพนทถอครอง


พนทอยอาศย (แปลง)

พนทเพาะปลกทงหมด (แปลง)

พนทอยอาศย (แปลง)

พนทเพาะปลกทงหมด (แปลง)

สงสด ต าสด เฉลย

2 0 0.1

10 2 0.6

1 0

0.05

8 2 0.5

ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554

จากตาราง 6.4 แสดงใหเหนวาจ านวนพนทถอครอง ทงพนทอยอาศยและพนทเพาะปลกทงหมดของเกษตรกรกลมลนจ มเปนจ านวนมากกวาเกษตรกรกลมผก โดยเฉพาะพนทเพาะปลกทเปนเงอนไขทสงผลใหเกษตรกรกลมลนจยงคงสามารถรกษาสวนลนจเอาไวได พวกเขาสามารถแบงพนทบางแปลงมาปลกผก โดยไมจ าเปนตองตดสวนลนจทงหมด ขณะทเกษตรกรกลมผกมพนทเพาะปลกเปนจ านวนนอยกวา ไมสามารถคงสวนลนจเอาไวได ตองตดตนลนจแลวมาปลกผกแทน

2. ขนาดพนทถอครอง จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามขนาดพนทอยอาศย

โดยเฉลย 1.67 งาน/ ครวเรอน (โดยมพนทอยอาศย จ านวนสงสด 3 งาน ต าสด 1 งาน) มพนทเพาะปลกทงหมดโดยเฉลย 39.01 ไร/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกทงหมด จ านวนสงสด 96 ไร ต าสด 9 ไร) ตามล าดบ สวนเกษตรกรเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวามขนาดพนทอยอาศยโดยเฉลย 1.57 งาน/ ครวเรอน (โดยมพนทอยอาศย จ านวนสงสด 2.5 งาน ต าสด

123

0.5 งาน) มพนทเพาะปลกทงหมดโดยเฉลย 25.77 ไร/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกทงหมด จ านวนสงสด 47 ไร ต าสด 6.5 ไร) ตามล าดบ (ดงตาราง 6.4) ตาราง 6.4 ขนาดพนทถอครอง

ขนาดพนทถอครอง


พนทอยอาศย (งาน)

พนทเพาะปลกทงหมด (ไร)

พนทอยอาศย (งาน)

พนทเพาะปลกทงหมด (ไร)


3 1

1.67

96 9

39.01

2.5 0.5 1.57

47 6.5 25.77


จากตาราง 6.5 แสดงใหเหนวาขนาดพนทถอครอง ทงพนทอยอาศยและพนทเพาะปลกท งหมดของเกษตรกรกลมลนจ มเปนขนาดใหญมากกวาเกษตรกรกลมผก โดยเฉพาะพนทเพาะปลกทเปนเงอนไขทสงผลใหเกษตรกรกลมลนจยงคงสามารถรกษาสวนลนจเอาไวได พวกเขามพนทปลกลนจเปนแปลงขนาดใหญ แมลนจราคาตกต า แตพวกเขาขายลนจในปรมาณมาก ท าใหมรายไดมากกวาเกษตรกรทมขนาดแปลงเลกทไดรบผลกระทบหนกกวาจากราคาลนจตกต า เพราะมปรมาณไมมาก พวกเขาจงไมสามารถรกษาสวนลนจเอาไวได

3. ขนาดพนทเพาะปลกลนจและพชผกปปจจบน ม.ย. 2553-พ.ค. 2554 จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามขนาดพนท

เพาะปลกลนจปปจจบนม.ย. 2553-พ.ค. 2554 โดยเฉลย 23.26 ไร/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกลนจปปจจบน จ านวนสงสด 64 ไร ต าสด 6ไร) มพนทเพาะปลกพชผกปปจจบนโดยเฉลย 4.33 ไร/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกพชผกปปจจบน จ านวนสงสด 20.5 ไร ต าสด 0 ไร) ตามล าดบ สวนเกษตรกรเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวามขนาดพนทเพาะปลกลนจปปจจบนโดยเฉลย 9.06 ไร/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกลนจปปจจบน จ านวนสงสด 23 ไร ต าสด 0 ไร) มพนทเพาะปลกพชผกปปจจบนโดยเฉลย 8.18 ไร/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกพชผกปปจจบน จ านวนสงสด 26.5 ไร ต าสด 0 ไร) ตามล าดบ (ดงตาราง 6.5)

124

ตาราง 6.5 ขนาดพนทเพาะปลกลนจและพชผกปปจจบน ม.ย. 2553-พ.ค. 2554

พนทเพาะปลก ปปจจบน


พนทเพาะปลกลนจ (ไร)

พนทเพาะปลกผก (ไร)




64 6

23.26

20.5 0

4.33

23 0

9.06

26.5 0

8.18 ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554

4. ขนาดพนทเพาะปลกลนจและพชผก 5 ปทแลว ม.ย. 2548-พ.ค. 2549 จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามขนาดพนท

เพาะปลกลนจ 5 ปทแลว ม.ย. 2548-พ.ค. 2549 โดยเฉลย 26.85 ไร/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกลนจ 5 ปทแลว จ านวนสงสด 67 ไร ต าสด 6ไร) มพนทเพาะปลกพชผก 5 ปทแลว โดยเฉลย 5.32 ไร/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกพชผก 5 ปทแลว จ านวนสงสด 40 ไร ต าสด 0 ไร) ตามล าดบ สวนเกษตรกรเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวามขนาดพนทเพาะปลกลนจ 5 ปทแลว โดยเฉลย 12.05 ไร/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกลนจ 5 ปทแลว จ านวนสงสด 32.5 ไร ต าสด 0 ไร) มพนทเพาะปลกพชผก 5 ปทแลว โดยเฉลย 6.51 ไร/ ครวเรอน (โดยมพนทเพาะปลกพชผก 5 ปทแลว จ านวนสงสด 16 ไร ต าสด 0 ไร) ตามล าดบ (ดงตาราง 6.6) ตาราง 6.6 ขนาดพนทเพาะปลกลนจและพชผก 5 ปทแลว ม.ย. 2548-พ.ค. 2549

พนทเพาะปลก 5 ปทแลว







67 6

26.85

40 0

5.32

32.5 0

12.05

16 0

6.51 ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554

จากตาราง 6.6-6.7 แสดงใหเหนขอมลเชงประจกษของขนาดพนทเพาะปลกลนจและพชผกปปจจบน เปรยบเทยบกบขอมล 5 ปทแลว โดยเกษตรกรกลมลนจท าการลดท งพนทเพาะปลกลนจและพชผกลง สวนเกษตรกรกลมผกลดพนทเพาะปลกลนจ แตเพมพนทเพาะปลกพชผกจาก 5 ปทแลว เนองจากเกษตรกรกลมลนจมทางเลอกในการประกอบอาชพอนนอกภาคเกษตรมากกวา จงไมมความจ าเปนตองใชทดนเพอท าการเกษตร สวนเกษตรกรกลมผกมทางเลอก

125

ในการประกอบอาชพอนในภาคเกษตรมากกวา มความจ าเปนในการพงพงทดนเพอท าการเกษตรมากกวา

สวนท 3 ความมนคงในทดน 1. ความมนคงในการถอครองทดนพนทอยอาศย ความมนคงในการถอครองทดนทเปนพนทอยอาศยของเกษตรกรบานแมสาใหม-แมสา

นอยนน ไดแบงออกเปน 2 ระดบ คอ ระดบมนคงมาก กบระดบมนคงนอย โดยวเคราะหจากสถานะการถอครองทดนของตวเกษตรกรวาเปนเจาของทดนหรอไม และจากค าถามเกยวกบความมนคงในการถอครองทดนของตวเกษตรกรเอง ระดบมนคงมาก คอสถานะการถอครองทดนของตวเกษตรกรนนเปนเจาของทดน และโดยความคดเหนสวนตวของเกษตรกรเองทมความรสกวามนคงในการถอครองทดน สวนระดบมนคงนอย คอสถานะการถอครองทดนของตวเกษตรกรนนไมไดเปนเจาของทดน และโดยความคดเหนสวนตวของเกษตรกรเองทมความรสกวาไมมความมนคงในการถอครองทดน

จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวาสวนใหญมพนทอยอาศย 1 แปลง จ านวน 18 ราย หรอคดเปนรอยละ 90 รองลงมามพนทอยอาศย 0 แปลง และมพนอยอาศย 2 แปลง จ านวน 1 ราย หรอคดเปนรอยละ 5 เปนจ านวนเทากนโดยมความมนคงในทดนทเปนพนทอยอาศยสงสดรอยละ 87.5 ต าสดรอยละ 12.5 ตามล าดบ สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวาสวนใหญมพนทอยอาศย 1 แปลง จ านวน 19 ราย หรอคดเปนรอยละ 95 รองลงมามพนทอยอาศย 0 แปลง จ านวน 1 ราย หรอคดเปนรอยละ 5 โดยมความมนคงในทดนทเปนพนทอยอาศยสงสดรอยละ 82.5 ต าสดรอยละ 17.5 ตามล าดบ (ดงตาราง 6.7) ตาราง 6.7 ความมนคงในการถอครองทดนอยอาศย

ความมนคงในการ

ถอครองทดน


มนคงมาก % มนคงนอย % รวม %

มนคงมาก % มนคงนอย % รวม %

พนทอยอาศย 87.5 12.5 100 82.5 17.5 100 ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554

2. ความมนคงในการถอครองทดนพนทการเกษตร จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวาสวนใหญมพนท

การเกษตร 1 แปลง จ านวน 20 ราย หรอคดเปนรอยละ 100 โดยมความมนคงในทดนแปลงนสงสดรอยละ 92.5 ต าสดรอยละ 7.5 รองลงมามพนทการเกษตร 2 แปลง จ านวน 20 ราย หรอคดเปนรอย

126

ละ 100 โดยมความมนคงในทดนแปลงนสงสดรอยละ 85 ต าสดรอยละ 15 และมพนทการเกษตร 3 แปลง จ านวน 16 ราย หรอคดเปนรอยละ 80 โดยมความมนคงในทดนแปลงนสงสดรอยละ 90.62 ต าสดรอยละ 9.38 ตามล าดบ สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวาสวนใหญมพนทการเกษตร 1 แปลง จ านวน 20 ราย หรอคดเปนรอยละ 100 โดยมความมนคงในทดนแปลงนสงสดรอยละ 87.5 ต าสดรอยละ 12.5 รองลงมามพนทการเกษตร 2 แปลง จ านวน 20 ราย หรอคดเปนรอยละ 100 โดยมความมนคงในทดนแปลงนสงสดรอยละ 82.5 ต าสดรอยละ 17.5 และมพนทการเกษตร 3 แปลง จ านวน 19 ราย หรอคดเปนรอยละ 95 โดยมความมนคงในทดนแปลงนสงสดรอยละ 81.58 ต าสดรอยละ 18.42 ตามล าดบ (ดงตาราง 6.8) ตาราง 6.8 ความมนคงในการถอครองทดนพนทการเกษตร

แปลงเพาะปลกแปลงท


มนคงมาก มนคงนอย รวม (%) มนคงมาก มนคงนอย รวม (%) 1 2 3

92.5 85

90.62

7.5 15

9.38

100 100 100

87.5 82.5 81.58

12.5 17.5 18.42

100 100 100


จากตาราง 6.7-6.8 แสดงใหเหนความมนคงในการถอครองทดน ทงทเปนทอยอาศยและพนทการเกษตรของเกษตรกรกลมลนจและเกษตรกรกลมผก ขอมลเปนแบบผกผนกน คอขอมลทงพนทอยอาศยและพนทการเกษตรแปลงเพาะปลกท 1-3 ของเกษตรกรกลมลนจมความมนคงมากกวาเกษตรกรกลมผก เนองมาจากสมยอพยพตงถนฐานเกษตรกรกลมลนจมสมาชกครวเรอนมากกวา ท าใหสามารถบกเบกพนทไดมากกวา จงมสถานะเปนเจาของในการถอครองทดน บวกกบชนดของพชทปลกสวนใหญคอไมผลยนตนลนจ จงเพมความรสกวามนคงในการถอครองทดนใหกบตวของเกษตรกร 6.2.3 เงอนไขทางเศรษฐกจ เงอนไขทางเศรษฐกจ เปนอกหนงเงอนไขทมความส าคญตอทางเลอกในการคงสวนลนจไว หรอตดตนลนจแลวปลกผกแทนของเกษตรกร 2 กลม ทมทางเลอกทตางกนบานแมสาใหม-แมสานอย เงอนไขทางเศรษฐกจเปนเงอนไขทส าคญในการผลตลนจและพชผกของเกษตรกรบานแมสาใหม-แมสานอย ไดแก เงอนไขในการผลต ทประกอบไปดวย ตนทน แหลงเงนทน และการประกอบอาชพอน ๆ สดทายคอฐานะทางเศรษฐกจ และความตองการเงนสดของเกษตรกรแตละกลม ซงประกอบไปดวย ทรพยสน หนสน รายได รายจาย เงนออม เปนเงอนไขทส าคญทมผลตอ

127

การก าหนดรปแบบการใชทดนทงทางตรง และการก าหนดชนดพชทปลก รวมถงระบบการดแลการใชปจจยการผลต และรอบระยะเวลาการเพาะปลกพช

สวนท 1 เงอนไขในการผลต 1.แหลงเงนทนในการผลต จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย เกยวกบแหลงเงนทนใน

การผลตลนจ พบวาสวนใหญใชเงนสวนตว จ านวน 19 ราย หรอคดเปนรอยละ 95 รองลงมายมญาต/เพอนบาน จ านวน 1 ราย หรอคดเปนรอยละ 5 ตามล าดบ และแหลงเงนทนในการผลตผกพบวาสวนใหญใชเงนสวนตว จ านวน 15 ราย หรอคดเปนรอยละ 75 รองลงมากจากแหลงเงนกในระบบ จ านวน 3 ราย หรอคดเปนรอยละ 15 และยมญาต/เพอนบาน จ านวน 2 ราย หรอคดเปนรอยละ 10 ตามล าดบ สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวาสวนใหญใชเงนสวนตว จ านวน 14 ราย หรอคดเปนรอยละ 70 รองลงมากจากแหลงเงนกในระบบ จ านวน 3 ราย หรอคดเปนรอยละ 15 และกจากแหลงเงนกนอกระบบ จ านวน 2 ราย หรอคดเปนรอยละ 10 ตามล าดบ และแหลงเงนทนในการผลตผกพบวาสวนใหญใชเงนสวนตว จ านวน 11 ราย หรอคดเปนรอยละ 55รองลงมากจากแหลงเงนกในระบบ จ านวน 7 ราย หรอคดเปนรอยละ 35 และกจากแหลงเงนกนอกระบบ จ านวน 2 ราย หรอคดเปนรอยละ 10 ตามล าดบ (ดงตาราง 6.9) ตาราง 6.9 แหลงเงนทนในการผลต

แหลงเงนทน เกษตรกรกลมลนจ (20 ราย) เกษตรกรกลมผก (20 ราย)

ใชในการผลตลนจ (%)

ใชในการผลตผก (%)

ใชในการผลตลนจ (%)

ใชในการผลตผก (%)

เงนสวนตว 19 (95) 15 (75) 14 (70) 11 (55)

ยมญาต / เพ อนบาน (ไมเสยดอกเบย)

1 (5) 2 (10) 1 (5) 0 (0)

แหลงเงนก ในระบบ

0 (0) 3 (15) 3 (15) 7 (35)

แหลงเงนก นอกระบบ

0 (0) 0 (0) 2 (10) 2 (10)


128

จากตาราง 6.9 แสดงใหเหนวาแหลงเงนทนในการผลตลนจและผกของเกษตรกรกลมลนจและเกษตรกรกลมผก ขอมลเปนแบบผกผนกน โดยเฉพาะแหลงเงนทนสวนตว ทเกษตรกรกลมลนจมเปนจ านวนมากกวาเกษตรกรกลมผก นบเปนเงอนไขทสงผลใหเกษตรกรกลมลนจสามารถยงคงรกษาสวนลนจเอาไวได รายไดจากลนจไมสงผลกระทบตอพวกเขามากนก เพราะแหลงเงนทนเปนเงนสวนตวของพวกเขาเอง สวนเกษตรกรกลมผกมแหลงเงนทนสวนตวนอยกวา โดยสวนใหญตองไปกจากแหลงเงนก นบเปนเงอนไขทสงผลใหพวกเขาตองตดลนจแลวปลกผกแทน เนองจากลนจเกบเกยวไดเพยงปละหน แตพชผกอายส นปลกไดตลอดป จงมเงนหมนเวยนดกวา เกษตรกรมนใจวาจะสามารถจายเงนคนใหกบแหลงเงนกได

2. ความหลากหลายในการประกอบอาชพอน ๆ จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย เกยวกบเวลาทใชในการ

ประกอบอาชพอน ๆ ของสมาชกในครวเรอนทงหมด 6 อาชพในรอบ 1 ป ม.ย. 2553- พ.ค.2554 พบวาสวนใหญคาขาย จ านวน 14 ราย หรอคดเปนรอยละ 100 (โดยใชเวลา คดเปนรอยละ 10.9) รองลงมาท าสวนพชชนดอน ๆ จ านวน 11 ราย หรอคดเปนรอยละ 100 (โดยใชเวลา คดเปนรอยละ 8.1) และรบจางภายนอกภาคเกษตร จ านวน 7 ราย หรอคดเปนรอยละ 100 (โดยใชเวลา คดเปนรอยละ 6.2) ตามล าดบ สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวาสวนใหญท าสวนพชชนดอน ๆ จ านวน 11 ราย หรอคดเปนรอยละ 100 (โดยใชเวลา คดเปนรอยละ 7.2) รองลงมารบจางภายในภาคเกษตร จ านวน 5 ราย หรอคดเปนรอยละ 100 (โดยใชเวลา คดเปนรอยละ 9.0) และท าสวนผกโรงเรอน จ านวน 4 ราย หรอคดเปนรอยละ 100 (โดยใชเวลา คดเปนรอยละ 10.2) ตามล าดบ จากขอมล คาความถทง 3 ล าดบ ของล าดบการใชเวลาในการประกอบอาชพอน ๆ ของเกษตรกรกลมลนจ เมอรวมกนแลวมคามากกวา 20 เนองจากเกษตรกรแตละราย มความหลากหลายในการประกอบอาชพอน ๆ มากกวาแหลงเดยว (ดงตาราง 6.10) ตาราง 6.10 เวลาทใชในการประกอบอาชพอน ๆ ของสมาชกในครวเรอน

ล าดบการใชเวลาในการประกอบอาชพอน ๆ เรยงล าดบจากอาชพทใชเวลามากทสด ไปหาอาชพทใชเวลานอยทสด

เกษตรกรกลมลนจ จ านวน 20 ราย เกษตรกรกลมผก จ านวน 20 ราย

อาชพ ล าดบการใชเวลา (%) อาชพ ล าดบการใชเวลา (%) คาขาย

14 (10.9) ท าสวนพชชนดอน ๆ

11 (7.2) ท าสวนพชชนดอน ๆ 11 (8.1) รบจางภายในภาค

เกษตร 5 (9.0)

รบจางภายนอกภาคเกษตร

7 (6.2) ท าสวนผกโรงเรอน 4 (10.2) ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554

129

จากตาราง 6.10 แสดงใหเหนความหลากหลายในการประกอบอาชพอน ๆ เกษตรกรกลมลนจประกอบอาชพนอกภาคเกษตรหลากหลายกวาเกษตรกรกลมผก โดยเฉพาะอาชพคาขายและไปรบจางภายนอกภาคเกษตร ทเกษตรกรไมจ าเปนตองพงพงทดนเพอท าการเกษตร นบเปนเงอนไขทสงผลใหเกษตรกรกลมนสามารถคงสวนลนจเอาไวโดยไมตองตด เพราะพวกเขามรายไดทเพยงพอจากการประกอบอาชพอน ๆ นอกภาคเกษตร สวนเกษตรกรกลมผกแมจะมความหลากหลายในการประกอบอาชพอน ๆ แตลวนอยในภาคการเกษตรทตองพงพงทดนเพอท าการเกษตร สงผลใหเกษตรกรกลมนตองตดตนลนจแลวน าทดนมาใชในการปลกผกและพชชนดอน ๆ สวนท 2 ฐานะทางเศรษฐกจ และความตองการเงนสด 1.ทรพยสน จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามทรพยสนรวม จ านวน 21,728,550 บาท มทรพยสนเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 151,947 บาทตามล าดบ สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวามทรพยสนรวม จ านวน 11,938,200บาท มทรพยสนเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 102,915 ตามล าดบ (ดงตาราง 6.11) 2. หนสน จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามหนสนรวม จ านวน 4,605,400 บาท มหนสนเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 32,205 บาท ตามล าดบ สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวามหนสนรวม จ านวน 1,548,000 บาท มหนสนเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 13,344 ตามล าดบ (ดงตาราง 6.11)

3. รายจาย จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามรายจายเพอการบรโภครวม จ านวน 5,412,920 บาท มรายจายเพอการบรโภคเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 37,852 บาท ตามล าดบ สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวามรายจายเพอการบรโภครวม จ านวน 4,311,244 บาท มรายจายเพอการบรโภคเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 37,165 ตามล าดบ (ดงตาราง 6.11)

4. เงนออม จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามเงนออมรวม จ านวน 781,000 บาท มเงนออมเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 5,461 บาท ตามล าดบ สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวามเงนออมรวม จ านวน 342,000 บาท มเงนออมเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 2,948ตามล าดบ (ดงตาราง 6.11)

130

ตาราง 6.11 เงอนไขทางดานฐานะทางเศรษฐกจ และความตองการเงนสด

ฐานะทางเศรษฐกจ และ

ความตองการเงนสด

เกษตรกรกลมลนจ เกษตรกรกลมผก เฉลย/ หว (บาท)

รวม (บาท) เฉลย/ หว

(บาท)

รวม (บาท)

ทรพยสน 151,947 21,728,550 102,915 11,938,200 หนสน 32,205 4,605,400 13,344 1,548,000 รายจายเพอการบรโภค 37,852 5,412,920 37,165 4,311,244 เงนออม 5,461 781,000 2,948 342,000


จากตาราง 6.11 แสดงใหเหนวา ทรพยสนและเงนออมของเกษตรกรกลมลนจ เฉลย/ หว มมากกวาเกษตรกรกลมผก แสดงถงฐานะทางเศรษฐกจทดกวาเกษตรกรกลมผก สงผลใหเกษตรกรกลมนมความจ าเปนตองพงพงรายไดจากลนจนอยกวาเกษตรกรกลมผก แตขณะเดยวกนกลบมความตองการเงนสดในดานรายจายเพอการบรโภคมากกวาเกษตรกรกลมผก โดยเฉพาะหนสนทมสงมากกวาเทาตว อยางไรกตามรายไดนอกภาคเกษตรของเกษตรกรกลมนมจ านวนสงมากกวาเกษตรกรกลมผกถงเกอบเทาตว เหลานลวนเปนเงอนไขทสงผลใหเกษตรกรกลมลนจยงคงสามารถรกษาสวนลนจเอาไวได แมไมสามารถเปนแหลงรายไดหลกของครวเรอนไดอกตอไป สวนเกษตรกรกลมผกตองตดตนลนจแลวปลกผกแทน เพราะรายไดจากแหลงอนมไมเพยงพอตอความตองการทางเศรษฐกจของครวเรอน

5. รายไดจากอาชพการประกอบอาชพ อน ๆ จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามรายไดในภาคเกษตรรวม จ านวน 2,000,600 บาท มรายไดในภาคเกษตรเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 13,990 บาท และมรายไดนอกภาคเกษตรรวม จ านวน 3,737,260 บาท มรายไดนอกภาคเกษตรเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 26,134 บาท ตามล าดบ สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวามรายไดในภาคเกษตรรวม จ านวน 2,352,200 บาท มรายไดในภาคเกษตรเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 20,277 และมรายไดนอกภาคเกษตรรวม จ านวน 1,715,500 บาท มรายไดนอกภาคเกษตรเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 14,788 บาท ตามล าดบ (ดงตาราง 6.12) ตาราง 6.12 รายไดจากการประกอบอาชพ อน ๆ

แหลงรายได เกษตรกรกลมลนจ เกษตรกรกลมผก

เฉลย/ หว (บาท)

รวม (บาท) เฉลย/ หว (บาท)

รวม (บาท) รายไดในภาคเกษตร 13,990 2,000,600 20,277 2,352,200

รายไดนอกภาคเกษตร 26,134 3,737,260 14,788 1,715,500

131


จากตาราง 6.12 แสดงใหเหนรายไดทไดรบจากการประกอบอาชพอน ๆ โดยเกษตรกรกลมลนจมรายไดรวมจากการประกอบอาชพทงในและนอกภาคเกษตรมากกวาเกษตรกรกลมผก นบเปนเงอนไขทสงผลใหเกษตรกรกลมนสามารถคงสวนลนจเอาไวโดยไมตองตด เพราะพวกเขามรายไดทเพยงพอจากการประกอบอาชพอน ๆ สวนเกษตรกรกลมผกมรายไดรวมจากการประกอบอาชพทงในและนอกภาคเกษตรนอยกวา สงผลใหเกษตรกรกลมนตองตดตนลนจแลวน าทดนมาใชในการปลกพชผก 6.3 ดานผลตอบแทนทางเศรษฐกจ

สวนท 1 ตนทนการผลตลนจ และพชผก ในการปลกลนจและพชผกนน มตนทนการผลต จ าแนกออกเปน 3 ประเภท ไดแก

ตนทนคงท ตนทนผนแปร ตนทนขาย สวนตนทนทางออม นนถอเปนตนทนซอนเรน ไมไดน ามาบวกเขากบตนทนทง 3 ประเภท

การคดผลก าไร ขาดทนในการผลตลนจนน คดจากคาของผลผลตลนจรวม-ตนทนการผลตลนจรวม สวนการคดผลก าไร ขาดทนในการผลตพชผกนน คดจากคาของผลผลตพชผกรวม-ตนทนการผลตพชผกรวม โดยจ าแนกการผลตพชทงสองชนดออกเปน 2 ชวงเวลา คอ ปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) กบ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) เปรยบเทยบกน

1. ตนทนคงท ตนทนคงท คอตนทนทไมแปรผนกบปรมาณการผลต ในทนหมายถง คาเชาทดน คาเครองมอและอปกรณการเกษตร การค านวณตนทนคงท มดงน

1) คาเชาทดน จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย และเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวาเกษตรกรเชาทดนเพอท าการเกษตรทงในและนอกพนททท าการศกษา คาเชาทดนคดจากราคาคาเชาจรงปจจบนในอตราทตางกน โดยเกษตรกรใชทดนเชาปลกพชชนดอนทไมใช ลนจ หรอ พชผก ดงนนผศกษาจงไมไดน ามาค านวณรวมกบตนทนคงทในการผลตลนจและพชผกดวย

2) คาเครองมอและอปกรณการเกษตร จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย มคาเครองมอและอปกรณการเกษตรของการปลกลนจปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) ประกอบดวย คาอปกรณใหน าทงระบบ 873,200 บาทตอป เครองมอท าสวนทงหมด 250,500 บาทตอป คนงานประจ า 27,500 บาทตอป และในสวนของใบรบรองมาตรฐานการท าการเกษตรทดทเหมาะสม (Good Agricultural Practice: GAP) ทมคาใชจายนน เกษตรกรไดรบการ

132

สนบสนนจากโครงการอพแลนด คาเครองมอและอปกรณการเกษตร รวมทงหมดเทากบ 1,151,200 บาทตอป สวน 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) มคาอปกรณใหน าทงระบบ 873,200 บาทตอป เครองมอท าสวนทงหมด 250,500 บาทตอป คนงานประจ า 27,500 บาทตอป คาเครองมอและอปกรณการเกษตรรวมทงหมดเทากบ 1,151,200 บาทตอป และคาเครองมอและอปกรณการเกษตรของการปลกผกปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) ประกอบดวย คาอปกรณใหน าทงระบบ 517,200 บาทตอป เครองมอท าสวนทงหมด 200,000 บาทตอป และในสวนของใบรบรองมาตรฐานการท าการเกษตรทดทเหมาะสม (Good Agricultural Practice: GAP) ทมคาใชจาย นน เกษตรกรไดรบการสนบสนนจากโครงการหลวงแมสาใหม คาเครองมอและอปกรณการเกษตรรวมทงหมดเทากบ 1,151,200 บาทตอป สวน 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) มคาอปกรณใหน าทงระบบ 517,200 บาทตอป เครองมอท าสวนทงหมด 200,000 บาทตอป คาเครองมอและอปกรณการเกษตรรวมทงหมดเทากบ 1,151,200 บาทตอป (ดงตาราง 6.13) ตาราง 6.13 ตนทนคงทในการผลตลนจ และพชผกเปรยบเทยบของเกษตรกรกลมลนจ

ตนทนคงท เกษตรกรกลมลนจ (20 ราย)

ปปจจบน ม.ย. 2553- พ.ค.2554 (บาท) 5 ปทแลว ม.ย.2548-พ.ค.2549 (บาท)

การผลตลนจ การผลตผก การผลตลนจ การผลตผก เชาทดน 0 0 0 0 อปกรณใหน าทงระบบ

873,200 517,200 873,200 517,200

เ ค รอ ง มอท าสวนทงหมด

250,000 200,000 250,000 200,000

คนงานประจ า 27,500 0 27,500 0 คา GAP 0 (สนบสนนโดย

โครงการอพแลนด) 0 (สนบสนนโดยโครงการหลวง)

0 0

อนๆ 0 0 0 0 รวม 1,150,700 717,200 1,150,700 717,200

ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554 สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน มคาเครองมอและอปกรณ

การเกษตรของการปลกลนจปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) ประกอบดวย คาอปกรณใหน าทงระบบ 597,750 บาทตอป เครองมอท าสวนทงหมด 239,250 บาทตอป คนงานประจ า 3,450 บาทตอ

133

ป และในสวนของใบรบรองมาตรฐานการท าการเกษตรทดทเหมาะสม (Good Agricultural Practice: GAP) ทมคาใชจายนน เกษตรกรไดรบการสนบสนนจากโครงการอพแลนด และคาใชจายอน ๆ 5,000 บาทตอป คาเครองมอและ อปกรณการเกษตร รวมทงหมดเทากบ 845,450 บาทตอป สวน 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) มคาอปกรณใหน าทงระบบ 597,750 บาทตอป เครองมอท าสวนทงหมด 239,250 บาทตอป คนงานประจ า 3,450 บาทตอป และคาใชจายอน ๆ 5,000 บาทตอป คาเครองมอและอปกรณการเกษตร รวมทงหมดเทากบ 845,450 บาทตอป และคาเครองมอและอปกรณการเกษตรของการปลกผกปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) ประกอบดวย คาอปกรณใหน าทงระบบ 872,750 บาทตอป เครองมอท าสวนทงหมด 243,250 บาทตอป และในสวนของใบรบรองมาตรฐานการท าการเกษตรทดทเหมาะสม (Good Agricultural Practice: GAP) ทมคาใชจาย นน เกษตรกรไดรบการสนบสนนจากโครงการหลวงแมสาใหม คาเครองมอและอปกรณการเกษตรรวมทงหมดเทากบ 1,116,000 บาทตอป สวน 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) คาอปกรณใหน าทงระบบ 872,750 บาทตอป เครองมอท าสวนทงหมด 243,250 บาทตอป คาเครองมอและอปกรณการเกษตรรวมทงหมดเทากบ 1,116,000 บาทตอป (ดงตาราง 6.14) ตาราง 6.14 ตนทนคงทในการผลตลนจ และพชผกเปรยบเทยบของเกษตรกรกลมผก

ตนทนคงท เกษตรกรกลมผก (20 ราย)


การผลตลนจ การผลตผก การผลตลนจ การผลตผก เชาทดน 0 0 0 0 อปกรณใหน าทงระบบ

597,750 872,750

597,750 872,750

เ ค ร อ ง ม อท าสวนทงหมด

239,250 243,250 239,250 243,250

คนงานประจ า 3,450 0 3,450 0 คา GAP 0 (สนบสนนโดย

โครงการอพแลนด) 0 (สนบสนนโดยโครงการหลวง)

0 0

อนๆ 5,000 0 5,000 0 รวม 850,450 1,116,000 850,450 1,116,000


134

2. ตนทนผนแปร ตนทนผนแปร คอตนทนทแปรผนกบปรมาณการผลต ในทนหมายถง คาปจจยการผลต

วสดทางการเกษตร และคาใชจายในการเพาะปลกลนจและพชผกในรอบการเพาะปลก1 ป คอปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) การค านวณตนทนผนแปร โดยการสอบถามคาใชจายตาง ๆ จากเกษตรกร จากนนรวมคาใชจายของแตละรายในแตละป

จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามตนทนผนแปรรวมของการปลกลนจปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) รวมเปนจ านวน 496,929 บาทตอป และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) รวมเปนจ านวน 48,700 บาทตอป และตนทนผนแปรรวมของการปลกผกปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) รวมเปนจ านวน 478,920 บาทตอป และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) รวมเปนจ านวน 193,691 บาทตอป

ตนทนผนแปรรวมของการปลกลนจปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) กบ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) ของเกษตรกรทมทางเลอกมาก มคาตางกนเนองมาจากเมอ 5 ปทแลวราคาลนจตกต า เกษตรกรจงลดการดแลและการใชปจจยการผลตทางการเกษตร โดยปลอยสวนลนจทงไว แตเมอ 2 ปทผานมาราคาลนจเรมดขน เกษตรกรไดเพมการดแลและการใช ปจจยการผลตมากขน อกทงปจจยการผลตปรบราคาสงขน จงท าใหตนทนผนแปรรวมของการปลกลนจปปจจบน สงกวา 5 ปทแลว และตนทนผนแปรรวมของการปลกผกปปจจบนสงกวา 5 ปทแลว เนองจากเกษตรกรเพมจ านวนรอบการผลตพชผกในรอบป จงท าใหการใชปจจยการผลตทางการเกษตรเพมมากขน (ดงตาราง 6.15) ตาราง 6.15 ตนทนผนแปรในการผลตลนจ และพชผกเปรยบเทยบของเกษตรกรกลมลนจ

ตนทนผนแปร เกษตรกรกลมลนจ (20 ราย)


การผลตลนจ การผลตผก การผลตลนจ การผลตผก เ ม ล ด / ก ล าพนธ

0 100,600 0 45,798

ปยเคม 94,850 141,640 19,400 65,398 ปยคอก 21,000 48,850 0 15,698 ฮอรโมน/สารปองกน ก าจดตางๆ

241,429 90,780 19,300 35,000

135

ตาราง 6.15 ตนทนผนแปรในการผลตลนจ และพชผกเปรยบเทยบของเกษตรกรกลมลนจ (ตอ)

ตนทนผนแปร เกษตรกรกลมลนจ (20 ราย)

ปปจจบน ม.ย. 2553- พ.ค.2554 (บาท) 5 ปทแลว ม.ย.2548-พ.ค.2549 (บาท) การผลตลนจ การผลตผก การผลตลนจ การผลตผก

วสดปลก 0 1,000 0 0 ค า ไ ฟ ฟ า ใ นการผลต

0 0 0 0

น ามนเชอเพลง ในการผลต

46,600 47,300 6,000 19,797

แรงงานตามฤดกาล

86,500 38,300 0 7,000

เบดเตลด 6,550 10,450 4,000 5,000 อนๆ 0 0 0 0 รวม 496,929 478,920 48,700 193,691

ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554 สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน มตนทนผนแปรรวมของการ

ปลกลนจปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) รวมเปนจ านวน 250,270 บาทตอป และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) รวมเปนจ านวน 438,150 บาทตอป และตนทนผนแปรรวมของการปลกผกปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) รวมเปนจ านวน 1,252,730 บาทตอป และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) รวมเปนจ านวน 939,110 บาทตอป

ตนทนผนแปรรวมของการปลกลนจปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) ของเกษตรกรทมทางเลอกนอยลดลงจาก 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) นน เนองมาจากเมอ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) เกษตรกรจางแรงงานตามฤดกาลเปนจ านวนมาก ซงตางจากปปจจบนทเกษตรกรลดการจางแรงงานตามฤดกาลเปนจ านวนมาก จงท าใหตนทนผนแปรรวมของการปลกลนจปปจจบนลดลง และตนทนผนแปรรวมของการปลกผกปปจจบนสงกวา 5 ปทแลวเนองจากเกษตรกรลดพนทปลกลนจ เพมพนทปลกผก (ดงตาราง 6.16)

136

ตาราง 6.16 ตนทนผนแปรในการผลตลนจ และพชผกเปรยบเทยบของเกษตรกรกลมผก

ตนทนผนแปร เกษตรกรกลมผก (ราย)


การผลตลนจ การผลตผก การผลตลนจ การผลตผก เ ม ล ด / ก ล าพนธ

0 157,100 0 64,270

ปยเคม 62,110 434,200 92,100 409,350 ปยคอก 2,000 44,440 2,000 31,000 ฮอรโมน/สารปองกน ก าจดตางๆ

103,350 221,640 128,150 172,540

วสดปลก 0 89,400 0 0 ค า ไ ฟ ฟ า ใ นการผลต

0 0 0 0

น ามนเชอเพลง ในการผลต

49,560 93,200 44,850 82,900

แรงงานตามฤดกาล

25,750 204,650 130,550 173,550

เบดเตลด 6,500 7,100 40,500 5,500 อนๆ 1,000 1,000 0 0 รวม 250,270 1,252,730 438,150 939,110


3. ตนทนขาย ตนทนขาย คอรายจายตาง ๆ ทจายไปเพอใหเกดเปนสนคา ในทนหมายถง คาใชจายท

เกยวของกบขนตอนการขายลนจและพชผก ไดแก คาขนสง คาแรงงานในการขายในรอบการเพาะปลก1 ป คอปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) การค านวณตนทนขาย โดยการสอบถามคาใชจายตาง ๆ จากเกษตรกร จากนนรวมคาใชจายของแตละรายในแตละป

137

จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามตนทนขายรวมของการปลกลนจปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) รวมเปนจ านวน 45,300 บาทตอป และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) รวมเปนจ านวน 4,200 บาทตอป และตนทนขายรวมของการปลกผกปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) รวมเปนจ านวน 22,050 บาทตอป และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) รวมเปนจ านวน 14,250 บาทตอป

ตนทนขายรวมของการปลกลนจ และการปลกผกปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) ของเกษตรกรทมทางเลอกมาก สงขนจากตนทนขายรวมของการปลกลนจ และการปลกผกเมอ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) เนองจากราคาน ามนทเพมสงขน จงท าใหคาขนสงลนจและพชผกในปปจจบนสงขนตามไปดวย (ดงตาราง 6.17) ตาราง 6.17 ตนทนขายผลผลตลนจ และพชผกเปรยบเทยบของเกษตรกรกลมลนจ

ตนทนขาย เกษตรกรกลมลนจ (20 ราย)


การผลตลนจ การผลตผก การผลตลนจ การผลตผก คาขนสงขายผลผลต

45,300 22,050 4,200 14,250

ค า แ ร ง ง า นข า ย / ข นผลผลต

0 0 0 0

รวม 45,300 22,050 4,200 14,250 ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554

สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน มตนทนขายรวมของการปลกลนจปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) รวมเปนจ านวน 33,100 บาทตอป และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) รวมเปนจ านวน 46,600 บาทตอป และตนทนผนแปรรวมของการปลกผกปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) รวมเปนจ านวน 112,200 บาทตอป และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) รวมเปนจ านวน 79,000 บาทตอป

ตนทนขายรวมของการปลกลนจปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) ของเกษตรกรทมทางเลอกนอยลดลงจาก 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) และตนทนขายรวมของการปลกผกปปจจบนสงกวา 5 ปทแลว เนองจากเกษตรกรลดพนทปลกลนจ เพมพนทปลกผก จงท าใหตนทนขายรวมของการปลกลนจปปจจบนลดลง และตนทนขายรวมของการปลกผกปปจจบนเพมขนจากเมอ 5 ปทแลว (ดงตาราง 6.18)

138

ตารางท 6.18 ตนทนขายผลผลตลนจ และพชผกเปรยบเทยบของเกษตรกรกลมผก

ตนทนขาย เกษตรกรกลมผก (20 ราย)


การผลตลนจ การผลตผก การผลตลนจ การผลตผก คาขนสงขายผลผลต

33,100 112,200 46,600 79,000

ค า แ ร ง ง า นข า ย / ข นผลผลต

0 0 0 0

รวม 33,100 112,200 46,600 79,000 ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554

4. ตนทนทางออม ตนทนทางออม คอตนทนคาเสยโอกาสทเกดขนจากการเพาะปลกลนจและพชผกในรอบ

การเพาะปลก1 ป คอปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) และ 5 ปทแลว (ม.ย. 2548-พ.ค. 2549) ของเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย และเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน ในทนหมายถง คาจางแรงงานของสมาชกในครวเรอน ทไมไดน ามาบวกเขากบตนทนคงท ตนทนผนแปร และตนทนขาย แตถอเปนตนทนทซอนเรน สวนคาจางแรงงานประจ าไดบวกเขากบตนทนคงท คาจางแรงงานตามฤดกาลไดบวกเขากบตนทนผนแปร และคาจางแรงงานขาย/ขนผลผลตนนจดอยในหมวดของตนทนขาย ซงจากการสมภาษณไมมคาใชจายสวนนของเกษตรกรทงสองกลม เนองจากเกษตรกรทงสองกลมใชเพยงแรงงานในครวเรอนขายผลผลต หากเกษตรกรฝากผลผลตลงมาขายกบรถของเพอนบาน คาใชจายสวนนไดบวกเขากบคาขนสงขายผลผลตทอยในหมวดของตนทนขาย ซงขอมลคาจางแรงงานเหลานไดมาจากการสมภาษณเกษตรกรทงสองกลม กลมละ 20 รายเทากน ตารางท ตนทนทางออมในการผลตลนจ และพชผกเปรยบเทยบ ของเกษตรกรกลมลนจและพชผก

การคดตนทนทางออม มดงน 1) คาจางแรงงานของสมาชกในครวเรอนนน คดจากอตราคาแรงขนต าของแรงงานทจาง

ในพนทศกษาคอบานแมสาใหม-แมสานอย คอวนละ 150 บาท คณกบจ านวนสมาชกในครวเรอนทเปนแรงงานเกษตรกรรมหลก และสมาชกทมาชวยงานเกษตรกรรมบางครงในรอบการเพาะปลก1 ป คอปปจจบน (ม.ย. 2553-พ.ค. 2554) ของเกษตรกรทงสองกลม และคณดวยจ านวนวนทใชแรงงานจรงในการปลกผกสลด (โดยจ านวนวนทใชแรงงานของสมาชกครวเรอนไดจากการ

139

สมภาษณครวเรอนของเกษตรกรทงสองกลม จ านวนกลมละ 20 รายเทากน) ดงนน คาจางแรงงานของสมาชกครวเรอน = 150 บาท × จ านวนแรงงานครวเรอน × จ านวนวนทใชแรงงาน จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 ราย พบวามคาจางแรงงานของสมาชกครวเรอน รวมเปนจ านวน 2,744,700 บาทตอป สวนเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน มคาจางแรงงานของสมาชกครวเรอน รวมเปนจ านวน 2,134,800 บาทตอป ตามล าดบ สวนท 2 รายไดสทธจากการปลกลนจ และพชผก

จากการเกบตวอยางเกษตรกรทมทางเลอกมากจ านวน 20 รายในรอบ 1 ป ม.ย. 2553- พ.ค.2554 พบวามรายไดสทธจากลนจรวม จ านวน -1,124,329 บาท มรายไดสทธจากลนจเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน -7,545.83 บาท มรายไดสทธจากผกรวม จ านวน 2,336,920 บาท มรายไดสทธจากผก เฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 15,684.02 บาท และ5 ปทแลว ม.ย. 2548-พ.ค. 2549 พบวามรายไดสทธจากลนจรวม จ านวน 1,114,150 บาท มรายไดสทธจากลนจเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 7,477.51 บาท มรายไดสทธจากผกรวม จ านวน 215,331 บาท มรายไดสทธจากผก เฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 1,445.17 บาท ตามล าดบ (ดงตาราง 6.19) ตาราง 6.19 รายไดสทธจากการปลกลนจ และพชผกเปรยบเทยบของเกษตรกรกลมลนจ

มลคาปจจบนสทธ

เกษตรกรกลมลนจ (20 ราย) ปปจจบน ม.ย. 2553-พ.ค. 2554

(บาท) 5 ปทแลว ม.ย.2548-พ.ค.2549 (บาท)

การผลตลนจ การผลตพชผก การผลตลนจ การผลตพชผก ตนทนรวม 1,692,929 1,218,170 1,203,600 925,141 ผลผลตรวม 568,600 3,555,090 2,317,750 1,140,472 รายไดสทธ -1,124,329 2,336,920 1,114,150 215,331

ทมา: จากการส ารวจในเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2554 สวนเกษตรกรเกษตรกรทมทางเลอกนอยอกจ านวน 20 รายเทากน พบวามรายไดสทธ

จากลนจรวม จ านวน -740,320 บาท มรายไดสทธจากลนจเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 6,730.18 บาท มรายไดสทธจากผกรวม จ านวน 2,113,020 บาท มรายไดสทธจากผก เฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 19,209.27 บาท และ5 ปทแลว ม.ย. 2548-พ.ค. 2549 พบวามรายไดสทธจากลนจรวม จ านวน -497,200บาท มรายไดสทธจากลนจเฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน -4,520 บาท มรายไดสทธจากผกรวม จ านวน 349,890 บาท มรายไดสทธจากผก เฉลย/ สมาชกในครวเรอน จ านวน 3,180.81 บาท ตามล าดบ (ดงตาราง 6.20)

140

ตาราง 6.20 รายไดสทธจากการปลกลนจ และพชผกเปรยบเทยบของเกษตรกรกลมผก

มลคาปจจบนสทธ

เกษตรกรกลมผก (20 ราย) ปปจจบน ม.ย. 2553-พ.ค. 2554

(บาท) 5 ปทแลว ม.ย.2548-พ.ค.2549 (บาท)

การผลตลนจ การผลตพชผก การผลตลนจ การผลตพชผก ตนทนรวม 1,128,820 2,480,930 1,330,200 2,134,110 ผลผลตรวม 388,500 4,593,950 833,000 2,484,000 รายไดสทธ -740,320 2,113,020 -497,200 349,890


6.4 ดานผลกระทบตอระบบนเวศ สวนท 1 คณสมบตทางกายภาพของดน (Soil physical properties) จากการเกบตวอยางดนจากแปลงสวนลนจ โดยเลอกสมจากแปลงของเกษตรกรกลมลนจทปลกลนจเปนพชหลก มการดแล จดการสวนลนจเปนอยางด จ านวน 1 แปลง และเลอกเกบตวอยางดนจากแปลงสวนผกทพกทดนทงไวประมาณ 3 เดอน โดยเลอกสมจากแปลงของเกษตรกรกลมผกทปลกผกเปนพชหลก มการดแล จดการสวนผกเปนอยางด จ านวน 1 แปลง เทากน โดยเลอกพนททมลกษณะทางกายภาพใกลเคยงกน ไดแก ความลาดชนของพนททใกลเคยงกน และลกษณะดนทเปนดนรวนเหนยวปนทรายคลายกน ไปท าการศกษาหาคณสมบตทางกายภาพของดนไดผลการศกษาดงน

1. สดน (Soil color) จากการสมเกบตวอยางดนจากแปลงสวนลนจ และแปลงสวนผกเพอศกษาหาสของดน

พบวา ตวอยางดนจากสวนลนจเปนสน าตาลปนแดงเขม โทนส5YR คาความเขมสอยในระดบ 3 และคาความบรสทธสอยในระดบ 2 สวนตวอยางดนจากสวนผกเปนสน าตาลปนแดงเขม โทนส5YR คาความเขมสอยในระดบ 3/4 และคาความบรสทธสอยในระดบ 4 (ดงตาราง 6.21) ตาราง 6.21 คณสมบตทางกายภาพของดน (สดน) รายละเอยดตวอยางดน สดน HUE

(โทนส) VALUE

(คาความเขมส) จากสวนลนจ Dark Radish Brown สน าตาลปนแดงเขม 5YR 3 จากสวนผก Dark Radish Brown สน าตาลปนแดงเขม 5YR 3/4

ทมา: จากการเกบตวอยางดนในเดอนพฤษภาคม 2555

141

2. เนอดน (Soil texture) จากการสมเกบตวอยางดนจากแปลงสวนลนจ และแปลงสวนผกเพอศกษาหาคณสมบต

ของเนอดน พบวา ตวอยางดนจากสวนลนจเปนดนรวนเหนยวปนทราย Sandy Clay Loam สวนตวอยางดนจากสวนผกเปนดนรวนเหนยวปนทรายละเอยด Fine Sandy Clay Loam สวนท 2 คณสมบตทางเคมของดน (Soil chemical properties) จากการเกบตวอยางดนจากแปลงสวนลนจ โดยเลอกสมจากแปลงของเกษตรกรกลมลนจทปลกลนจเปนพชหลก มการดแล จดการสวนลนจเปนอยางด จ านวน 1 แปลง และเลอกเกบตวอยางดนจากแปลงสวนผกทพกทดนทงไวประมาณ 3 เดอน โดยเลอกสมจากแปลงของเกษตรกรกลมผกทปลกผกเปนพชหลก มการดแล จดการสวนผกเปนอยางด จ านวน 1 แปลง เทากน โดยเลอกพนททมลกษณะทางกายภาพใกลเคยงกน ไดแก ความลาดชนของพนททใกลเคยงกน และลกษณะดนทเปนดนรวนเหนยวปนทรายคลายกน ไปท าการศกษาหาคณสมบตทางเคมของดน (ดงตาราง 6.22)ไดผลการศกษาดงน

1. คาความเปนกรดเปนดาง (pH) จากการสมเกบตวอยางดนจากแปลงสวนลนจ และแปลงสวนผกเพอศกษาหาคาความ

เปนกรดเปนดางของดน พบวา ตวอยางดนจากสวนลนจมคาความเปนกรดเปนดาง 5.20 สวนตวอยางดนจากสวนผกมคาความเปนกรดเปนดาง 4.22

2.ปรมาณอนทรยวตถ (O.M.) จากการสมเกบตวอยางดนจากแปลงสวนลนจ และแปลงสวนผกเพอศกษาหาปรมาณอนทรยวตถในดน พบวา ตวอยางดนจากสวนลนจมปรมาณอนทรยวตถในดน 3.76 % สวนตวอยางดนจากสวนผกมปรมาณอนทรยวตถในดน 6.39 %

3.ปรมาณไนโตรเจนทงหมด (N) จากการสมเกบตวอยางดนจากแปลงสวนลนจ และแปลงสวนผกเพอศกษาหาปรมาณ

ไนโตรเจนทเปนประโยชนในดน พบวา ตวอยางดนจากสวนลนจมปรมาณไนโตรเจนทเปนประโยชน ในดน 0.18 mg/kg สวนตวอยางดนจากสวนผกมปรมาณไนโตรเจนทเปนประโยชนในดน 0.31 mg/kg

4.ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชน (P) จากการสมเกบตวอยางดนจากแปลงสวนลนจ และแปลงสวนผกเพอศกษาหาปรมาณ

ฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดน พบวา ตวอยางดนจากสวนลนจมปรมาณฟอสฟอรสทเปน

142

ประโยชน ในดน 64 mg/kg สวนตวอยางดนจากสวนผกมปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดน 681 mg/kg

5.ปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนได (K) จากการสมเกบตวอยางดนจากแปลงสวนลนจ และแปลงสวนผกเพอศกษาหาปรมาณ

โพแทสเซยมทเปนประโยชนในดน พบวา ตวอยางดนจากสวนลนจมปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนได ในดน 186 mg/kg สวนตวอยางดนจากสวนผกมปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดน 106 mg/kg ตาราง 6.22 คณสมบตทางเคมของดน

รายละเอยดตวอยาง

พเอช pH 1:1

อนทรยวตถ OM %

ไนโตรเจน Total-N

%

ฟอสฟอรส Available-P

mg/kg

โพแทสเซยม Exchangeabl

e-K mg/kg ตวอยางดนจ า ก ส ว นลนจ

5.20 3.76 0.18 64 186

ตวอยางดนจากสวนผก

4.22 6.39 0.31 681 106

ทมา: จากการเกบตวอยางดนในเดอนพฤษภาคม 2555

สวนท 3 ขอมลความหลากชนดพรรณของสงคมพชชนลาง 1. กราฟภาพหนาตดจดสมวางแปลงสวนลนจ และแปลงสวนผก ด าเนนการศกษาโดยใชเครองอานพกดจากดาวเทยม GPS (GPS-Global positioning system) จบพกดบรเวณแปลงตวอยาง รวมทงจดสมวางแปลงทงหมด ด าเนนการวางแปลงขนาด 5 X 5 เมตร และวางแปลงขนาดเลก 1 x 1 เมตร ในแปลง 5 X 5 เมตร จ านวน 25 แปลง เปนจ านวนทงหมด 4 แปลง ในพนทแปลงสวนลนจขนาด 2 ไร ของเกษตรกรกลมลนจรายเดมทใชสมเกบตวอยางดน โดยแนวสมวางแปลงเดนไปทางทศเหนอ มทศดานลาดไปทางทศเหนอ (ดงกราฟท 6.1) และวางแปลงขนาด 5 x 5 เมตร และวางแปลงขนาดเลก 1 x 1 เมตร ในแปลง 5 X 5 เมตร จ านวน 25 แปลง เปนจ านวนทงหมด 2 แปลง ในพนทแปลงผกขนาด 1 ไร ของเกษตรกรกลมผกรายเดมทใชสมเกบตวอยางดน เชนกน โดยแนวสมวางแปลงเดนไปทางทศเหนอ มทศดานลาดไปทางทศตะวนออก (ดงกราฟท 6.2)

143

กราฟ 6.1 กราฟภาพหนาตดจดสมวางแปลงสวนลนจ

ทมา: จากการวางแปลงเกบตวอยางวชพชในเดอนพฤษภาคม 2555 กราฟ 6.2 กราฟภาพหนาตดจดสมวางแปลงสวนผก

ทมา: จากการวางแปลงเกบตวอยางวชพชในเดอนพฤษภาคม 2555

2. ขอมลชนดและจ านวนของพรรณสงคมพชชนลาง ในแปลงสวนลนจ จากการสมวางแปลงเพอส ารวจความหลากชนดพรรณของสงคมพชชนลาง ในแปลง

สวนลนจ จ านวน 4 จด กลมตวอยางทใชในการส ารวจ คอ วชพช ท าการเกบรวบรวมขอมลจ านวนและเกบตวอยางวชพช (ดงตาราง 6.23-6.27) ไดผลการศกษาดงน

144

ตาราง 6.23 พรรณสงคมพชชนลางในจดสมวางแปลงท 1 ในแปลงสวนลนจ

ชอวทยาศาสตร (Scientific name) ชอสามญ (Common name) จ านวน (%)

Oxalis Corniculata L. CrH ผกแวน สงสม สมดน หญาตานทราย สมสงกา สมสามตา

12

Bidens pilosa L. ExH กนกไส หญากนจ าขาว ปนนกไส 6 Emilia sonchifolia (L.) DC. H ผกกาดนกเขา ผกแดง ผกบง หางปลาชอน ห

ปลาชอน เฮยะเออง 4

Paspalum conjugatum Berg G หญานมหนอน หญาเหบ 4 Peperomia pellucida (L.) Humb., Bonpl. & Kunth H

ผกกระสง ผกฮากกลวย 4


จากตาราง 6.23 จดสมวางแปลงท 1 ในระดบความสงจากระดบน าทะเล 736 เมตร พบวา สวนใหญมพรรณวชพช ผกแวน (Oxalis Corniculata L. CrH) คดเปนรอยละ 12 รองลงมามพรรณวชพชปนนกไส (Bidens pilosa L. ExH) คดเปนรอยละ 6 และมพรรณวชพช หางปลาชอน (Emilia sonchifolia (L.) DC. H) หญานมหนอน (Paspalum conjugatum Berg G) และผกกระสง (Peperomia pellucida (L.) Humb., Bonpl. & Kunth H) คดเปนรอยละ 4 เทากน ตาราง 6.24 ตาราง 6.23 พรรณสงคมพชชนลางในจดสมวางแปลงท 2 ในแปลงสวนลนจ


Peperomia pellucida (L.) Humb., Bonpl. & Kunth H

ผกกระสง ผกฮากกลวย 16


5.2

Cyperus cyperoides (L.) Kuntze H หญารงกา 4 ทมา: จากการวางแปลงเกบตวอยางวชพชในเดอนพฤษภาคม 2555

จากตาราง 6.24 จดสมวางแปลงท 2 ในระดบความสงจากระดบน าทะเล 739 เมตร พบวา สวนใหญมพรรณวชพชผกกระสง (Peperomia pellucida (L.) Humb., Bonpl. & Kunth H) คดเปนรอยละ 16 รองลงมามพรรณวชพชผกแวน Oxalis Corniculata L. CrH) คดเปนรอยละ 5.2 และมพรรณวชพชหญารงกา (Cyperus cyperoides (L.) Kuntze H) คดเปนรอยละ 4 ตามล าดบ

145

ตาราง 6.25 พรรณสงคมพชชนลางในจดสมวางแปลงท 3 ในแปลงสวนลนจ


Bidens pilosa L. ExH กนกไส หญากนจ าขาว ปนนกไส 34 Mikania cordata (Burm.f.) B.L.Rob. C

ขไกยาน ขเหลกยาน สลาปตโงะ 18


10

Paspalum conjugatum Berg G หญานมหนอน หญาเหบ 10 Cyperus cyperoides (L.) Kuntze H หญารงกา 10


จากตาราง 6.25 จดสมวางแปลงท 3 ในระดบความสงจากระดบน าทะเล 738 เมตร พบวา สวนใหญมพรรณวชพชปนนกไส (Bidens pilosa L. ExH) คดเปนรอยละ 34 รองลงมามพรรณวชพชขเหลกยาน (Mikania cordata (Burm.f.) B.L.Rob. C) คดเปนรอยละ 18 และมพรรณวชพชผกแวน Oxalis Corniculata L. CrH) หญานมหนอน (Paspalum conjugatum Berg G) และหญารงกา (Cyperus cyperoides (L.) Kuntze H) คดเปนรอยละ 10 เทากน

จดสมวางแปลงท 4 ในระดบความสงจากระดบน าทะเล 742 เมตร พบวา สวนใหญมดนเปลา (bare soil)) คดเปนรอยละ 100 3. ขอมลชนดและจ านวนของพรรณสงคมพชชนลาง ในแปลงสวนผก

จากการสมวางแปลงเพอส ารวจความหลากชนดพรรณของสงคมพชชนลาง ในแปลงสวนผก จ านวน 2 จด กลมตวอยางทใชในการส ารวจ คอ วชพช ท าการเกบรวบรวมขอมลจ านวนและเกบตวอยางวชพช ไดผลการศกษาดงน ตาราง 6.26 พรรณสงคมพชชนลางในจดสมวางแปลงท 1 ในแปลงสวนผก


Crassocephalum crepidioides (Benth.) S.Moore ExH

ผกกาดชาง ผกเปดน า ผกเผดแมว 46

Ageratum conyzoides L. H ตบเสอเลก เทยมแมฮาง สาบแรงสาบกา หญาสาบแฮง หญาสาบแรง

42

146

ตาราง 6.26 พรรณสงคมพชชนลางในจดสมวางแปลงท 1 ในแปลงสวนผก (ตอ)


Amaranthus viridis L. H ผกขม ผกหม ผกขมหด 2 ทมา: จากการวางแปลงเกบตวอยางวชพชในเดอนพฤษภาคม 2555

จากตาราง 6.26 จดสมวางแปลงท 1 ในระดบความสงจากระดบน าทะเล 1327 เมตร พบวา สวนใหญมพรรณวชพชผกกาดชาง (Crassocephalum crepidioides (Benth.) S.Moore ExH) คดเปนรอยละ 46 รองลงมามพรรณวชพชสาบแรงสาบกา (Ageratum conyzoides L. H) คดเปนรอยละ 42 และมพรรณวชพชผกขมหด (Amaranthus viridis L. H) คดเปนรอยละ 2 ตามล าดบ ตาราง 6.27 พรรณสงคมพชชนลางในจดสมวางแปลงท 2 ในแปลงสวนผก


Conyza sumatrensis Conyza sumatrensis (Retz.) Walker

จอลอ 39

Ageratum conyzoides L. H ตบเสอเลก เทยมแมฮาง สาบแรงสาบกา หญาสาบแฮง หญาสาบแรง

32

Crassocephalum crepidioides (Benth.) S.Moore ExH

ผกกาดชาง ผกเปดน า ผกเผดแมว 8


จากตาราง 6.27 จดสมวางแปลงท 2 ในระดบความสงจากระดบน าทะเล 1320 เมตร พบวา สวนใหญมพรรณวชพช จอลอ (Conyza sumatrensis Conyza sumatrensis (Retz.)

Walker) คดเปนรอยละ 39 รองลงมามพรรณวชพชสาบแรงสาบกา (Ageratum conyzoides L. H) คดเปนรอยละ 32 และมพรรณวชพชผกกาดชาง (Crassocephalum crepidioides (Benth.) S.Moore ExH ) คดเปนรอยละ 8 ตามล าดบ

147

6.5 สรป ในบทนไดรายงานผลการศกษาและวเคราะหเงอนไข ทน าไปสทางเลอกในการชง

น าหนกระหวางรายได คอการตดตนลนจแลวปลกผก กบการรกษานเวศคอการคงสวนลนจเอาไว ของเกษตรกรทมทางเลอกมากกบเกษตรกรทมทางเลอกนอยบานแมสาใหม-แมสานอย การน าเสนอในบทนไดแบงเนอหาออกเปน 3 ดานคอ ดานเงอนไขทสงผลตอทางเลอกของเกษตรกร ดานผลตอบแทนทางเศรษฐกจ และดานผลตอระบบนเวศในแปลง ซงการศกษาพบวา ดานเงอนไขทสงผลตอทางเลอกของเกษตรกร ไดแก 1. เงอนไขทางนเวศ ประกอบดวย จ านวนแรงงานครวเรอน ทเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจมเปนจ านวนมากกวา เกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผก โดยเฉพาะทเปนแรงงานครวเรอนเฉพาะกจ ทปกตประกอบอาชพอนนอกภาคเกษตร เชน คาขายและรบจางนอกภาคเกษตรในเมอง พอถงชวงเวลาดแลและเกบเกยวลนจ พวกเขาสามารถปลกตวมาชวยในชวงเวลาเหลานนได เงอนไขในการเขาถงแหลงน าเพอการเกษตรของเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจทมมากกวาเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผก สามารถดงน ามาใชในชวงลนจออกดอกจนถงเกบเกยว ท าใหการผลตลนจมคณภาพ นบเปนเงอนไขทสงผลใหเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจสามารถยงคงลนจเอาไว สวนเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผกไมสามารถคงลนจเอาไวได ตองตดตนลนจแลวปลกผกแทน 2.ดานเงอนไขเชงพนทท ากน ประกอบดวย นโยบายของรฐทเนนสงเสรมสนบสนนใหเกษตรกรในพนทศกษาใชทดนแบบถาวรปลกไมยนตนมากกวาพชลมลก อกทงจ านวนและขนาดพนทถอครองของเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจมมากกวาเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผก นบเปนเงอนไขทสงผลใหเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจสามารถเกบสวนลนจเอาไวได โดยเลอกตดเฉพาะบางแปลงมาปลกผกเพอเปนรายไดเสรม ขณะทเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผกมทดนไมมากพอทจะแบงเพาะปลกได จ าตองตดตนลนจแลวปลกผกแทน จากการเลอกคงสวนลนจไวของเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจ ยงใหความรสกมนคงมนใจในการถอครองทดนของพวกเขาใหมมากกวาเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผกอกดวย 3.เงอนไขทางเศรษฐกจ ประกอบดวย ตนทนการผลตลนจและพชผก โดยแหลงเงนทนทใชในการผลตของเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจ สวนใหญมาจากเงนสวนตว สวนเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผกใชจากแหลงเงนกมากกวา เกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจมความหลากหลายในการประกอบอาชพอนทอยนอกภาคการเกษตรมากกวา จงไมมความจ าเปนตองพงพงทดนเพอท าการเกษตร สวนเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผกมอาชอน ๆ อยในภาคการเกษตรทงหมด จงมความตองการทดนในการท าการเกษตรมาก อกทงทรพยสนและเงนออมของเกษตรกร

148

ครวเรอนตวอยางกลมลนจมเปนจ านวนมากกวาเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผก แมวาหนสนและรายจายเพอการบรโภคจะเปนจ านวนมากกวาดวยกตาม ทวารายไดจากอาชพอนของเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจมกมมากกวาเชนกน เหลานนบวาเปนเงอนไขทสงผลใหเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจมความสามารถคงสวนลนจเอาไวได สวนเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผกนน เพอความอยรอดทางเศรษฐกจของครวเรอน จ าตองตดตนลนจแลวปลกผกแทน ซงหากเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผกมเงอนไขในดานคาง ๆ ทดกวาทเปนอย พวกเขาอาจสามารถคงสวนลนจเอาไวไดเชนกน

ดานผลตอบแทนทางเศรษฐกจ รายไดจากการปลกลนจทเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจและเกษตรกรครวเรอน

ตวอยางกลมผกไดรบเปนจ านวนตดลบ โดยครวเรอนตวอยางกลมผกเปนจ านวนตดลบสงขนเมอเปรยบเทยบกบ 5 ปทแลว แตยงเปนจ านวนนอยกวาเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมลนจ สวนรายไดจากการปลกผกเกษตรกรทง 2 กลม ไดรบรายไดเปนจ านวนเพมขนเมอเปรยบเทยบกบ 5 ปทแลว ดงนนผลตอบแทนทางเศรษฐกจจากการปลกผกเปนเงอนไขใหเกษตรกรครวเรอนตวอยางกลมผกตดตนลนจแลวปลกผกแทน

ดานผลตอระบบนเวศในแปลง สมบตทางกายภาพของดน จากตวอยางดนแปลงสวนลนจและแปลงสวนผก มคณสมบตไมตางกนเนองมาจากสภาพดนเดม สมบตทางเคมของดน จากตวอยางดนทง 2 แปลง ดนมความอดมสมบรณอยในระดบปานกลางเทากน ความหลากชนดพรรณของสงคมพชชนลางของตวอยางแปลงสวนลนจ มความแตกตางทางดานชนดและมความหลากหลายชนดมากกวาแปลงสวนผก

บทที่ 6 ผลการวิเคราะห์เงื่อนไข ... · 2015....

Documents