EDU1202 l นวตกรรมและเทคโนโลยดจทลเพอการศกษา

บทท 7 การประยกตใชเทคโนโลยดจทลเพอการศกษาและการทำงาน

อาจารย ดร.อญชล วมลศลป

วตถประสงคการเรยนร 1. ผเรยนสามารถอธบายเกยวกบความเปนพลเมองดจทล 2. ผเรยนสามารถอธบายเกยวกบทกษะการเรยนรในยคศตวรรษท 21 3. ผเรยนสามารถอธบายถงการรดจทลและทกษะดจทลเพอการดำรงชวต

4. ผเรยนสามารถบอกถงการประยกตใชเทคโนโลยดจทลเพอการศกษาและการทำงาน

บทนำ สงคมปจจบนเปนสงคมฐานความร (knowledge-based society) ซ งทรพยากรความร กลายเปนหวใจของการดำเนนธรกจ ไมวาจะเปนดานการผลตหรอการบรการจะเนนการใชทกษะความรมากกวาแรงงาน ดงนนคนในสงคมจงตองเปนแรงงานทใชความรในการทำงาน (Knowledge worker) ซงตองมคณลกษณะทสำคญคอ เปนบคคลทพรอมเรยนรตลอดเวลา โดยเฉพาะทกษะของคนในยคศตวรรษท 21 ไดแก ทกษะดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ทกษะการรสารสนเทศ หรอทกษะการรดจทล เปนตน นอกจากนรฐบาลไทยไดมการปรบเปลยนนโยบายและวสยทศนเพอนำพาประเทศไปสประเทศไทย 4.0 (Thailand 4.0) โดยใหความสำคญในการปรบปรงโครงสรางโทรคมนาคมและการสอสารทมประสทธภาพ รวมถงมอนเทอรเนตทครอบคลมทกพนทของประเทศเพอเปนฐานการขบเคลอนเศรษฐกจและสงคมดวยนวตกรรม (ศรรตน จำปเรอง และอมรรตน วฒนาธร, 2553, หนา 165-166; สวทย เมษนทรย, 2559) เพอนำพาประเทศและประชาชนชาวไทยไปสยคสงคมเศรษฐกจทมความมนคง มงคง และยงยน เมอเราเขาสยคสมยทมเทคโนโลยดจทลเปนตวขบเคลอนสงคมและเศรษฐกจของโลก เราจงตองเรยนรถงความเปนมาของเทคโนโลยดงกลาววาเราจะดำรงชวตและใชประโยชนจากเทคโนโลยเหลานไดอยางไร ซงคำวา “ดจทล (Digital)” เปนคำทมาจากภาษาลาตนวา “digitus” หมายถง นวมอ ซงแทนดวยการนบจานวนสงของ การนบนวเปนการนบทมขอจากดคอนบไดไมเกนสบ และไดกาหนดสญลกษณตวเลข คอ 0-9 จานวน 10 สญลกษณ แตเนองจากคอมพวเตอรไมเขาใจการอานตวเลขระบบฐานสบ และสามารถแยกแยะตวเลขไดเพยง 2 สถานะ คอ 0 และ 1 ซงภาษาลาตน เลข 2 คอ คาวา “bi” ดงนน คอมพวเตอรททางานในระบบเลขฐานสองจงเรยกวา binary system ซงการแสดงผลทางเชงคณตศาสตร ในระบบตวเลขฐานสอง คลายกบการแสดงผล ตวเลขฐานสบ แตเปนแสดงสญลกษณตวเลขเพยงสองลกษณะ คอ 0 และ 1 แตละสญลกษณเรยกวา “digit” สำหรบคำวา ดจทล ในประเทศไทยนนเปนคำททบศพทมาจากภาษาองกฤษวา digital บญญตศพทโดยคณะกรมการจดทำพจนานกรมศพทคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศ สำนกงานราชบณฑต ม

2 ความหมายวา เปนคำทใชแทนความหมายของขอมลดวยตวเลขโดยเฉพาะเลขฐานสอง หรอเปนคำทนำไปใชเกยวกบรปแบบขอมลทคอมพวเตอรสามารถจดเกบและจดการได (วระศกด เชงเชาว, 2556; อาร ผลด, 2561, หนา 24) ซงสอดคลองกบพจนานกรมมหาวทยาลย Cambridge (Cambridge University Dictionary, 2019a) ทอธบายความหมายของดจทลวา เปนการบนทกหรอจดเกบขอมลชดตวเลข 1 และ 0 การใชสญญาณดจทลและเทคโนโลยคอมพวเตอร (เชน การบนทกดจทล กลองดจทล ทวดจทล) รวมถง การแสดงขอมลในรปของภาพอเลกทรอนกส (เชน จอแสดงผลแบบดจทล นาฬกาดจทล) ดงนน จงสามารถสรปไดวา ดจทล คอ รปแบบการบนทกหรอจดเกบขอมลของคอมพวเตอรในระบบเลขฐานสอง นนเอง

สวน เทคโนโลยดจทล (Digital Technology) นน มการเรมพฒนาจากวศวกรชาวอเมรกนในชวงกลางศตวรรษท 20 ซงเทคนคตาง ๆ ของวศวกรเหลานนมพนฐานมาจาก Gottfried Wilhelm Leibniz นกคณตศาสตรชาวเยอรมน ทเกดในยคศตวรรษท 17 (ค.ศ. 1646-1716) และเปนผเสนอระบบการคดคำนวณแบบไบนาร (binary) นวตกรรมของ Leibniz ไดเปนแรงบนดาลใจใหเกด รหสตวเลข เชน รหสมาตรฐานอเมรกนสำหรบการแลกเปลยนขอมล (American Standard Code: ASCII) ทใชอธบายวตถดวยตวเลข โดยขอมลดจทลจะถกบนทกในรหสไบนารของการรวมกนของตวเลข 0 และ 1 หรอทเรยกวา บต (bits) ซงเปนตวแทนของคำและรปภาพตาง ๆ เทคโนโลยดจทลชวยใหบบอดขอมลจำนวนมหาศาลบนอปกรณจดเกบขอมลขนาดเลก (small storage devices) ซงสามารถเกบรกษาและขนสงไดอยางงายดาย การแปลงขอมลเปนแบบดจทลยงชวยเพมความเรวในการสงขอมลอกดวย เทคโนโลยดจทลจงเปลยนแปลงวธการสอสาร การเรยนรและการทำงานของผคน จงสามารถสรปไดวา เทคโนโลยดจทล คอ เทคโนโลยทใชความรทางดานวทยาศาสตรหรอวศวกรรมในการบนทกหรอจดเกบขอมลดจทลในรหสไบนาร ทชวยใหการเกบรกษาและขนสงขอมลสะดวก รวมถงเพมความเรวในการสงขอมล (Encyclopedia.com, 2019; Cambridge University dictionary, 2019b; บญเลศ อรณพบลย, 2562)

ความเปนพลเมองดจทล (Digital Citizenship)

ในยคเทคโนโลยดจทลดงทกลาวมานน เราคงจะไดยนไดฟงคำวา “ความเปนพลเมองดจทล (Digital Citizenship)” ซงเปนคำทไดรบการพดถงอยบอย ๆ ในชวงเวลาทผคนกำลงอยในชวงรอยตอแหงการเปลยนผานของยคสมยทมคนรนใหมท เปน Digital Native ซงหมายถง ผทเกดมากบโลกดจทล โดย Marc Prensky นกการศกษาชาวอเมรกน เปนผใหคำนยามน และคนรนกอนหนาทเรยกวา Digital Immigrant (สรวงมณฑ สทธสมาน, 2562) ความหมายของความเปนพลเมองดจทล Heick (2018) ใหนยามของความเปนพลเมองดจทลวา เปนคณภาพของอปนสย การกระทำ และรปแบบการบรโภคของผคนทสงผลตอระบบนเวศของชมชนและเนอหาทเปนดจทล สรวงมณฑ สทธสมาน (2562) ใหความหมายของความเปนพลเมองดจทลวา พลเมองทมความสามารถในการใชอนเทอรเนตในโลกดจทลอยางมประสทธภาพ มความรบผดชอบ และปลอดภย

3 วรพจน วงศกจรงเรอง (2561, หนา 13) ใหความหมายของความเปนพลเมองดจทล (digital citizenship) วาคอ แนวคดและแนวปฏบตท สำคญทชวยใหพลเมองเรยนรวาจะใชประโยชนจากเทคโนโลยดจทลและปกปองตนเองจากความเสยงตาง ๆ อยางไร รวมทง รจกเคารพสทธของตนเองและมความรบผดชอบตอสงคมในโลกสมยใหมไปจนถงเขาใจผลกระทบของเทคโนโลยดจทลทมตอสงคม และใชมนเพอสรางการเปลยนแปลงทางสงคมในเชงบวก สรานนท อนทนนท (2561, หนา 5) ใหความหมายความเปนพลเมองดจทล วาคอ พลเมองผใชงานสอดจทลและสอสงคมออนไลนทเขาใจบรรทดฐานของการปฏบตตวใหเหมาะสมและมความรบผดชอบในการใชเทคโนโลย โดยเฉพาะอยางยง การสอสารในยคดจทลเปนการสอสารทไรพรมแดน สรป ความหมายของ “ความเปนพลเมองดจทล” ไดวา แนวทางทเกยวกบการปฏบตตนในการใชประโยชนจากเทคโนโลยดจทลอยางมประสทธภาพ ปลอดภย มความรบผดชอบ เขาใจผลกระทบของเทคโนโลยดจทลทมตอสงคม ทกษะทสำคญของพลเมองดจทล การสอสารในยคดจทล ผ คนทวโลกสามารถสอสารกนไดแบบไรพรมแดนผานเครอขายอนเทอรเนต สมาชกในโลกออนไลนจะมความหลากหลายทางเชอชาต อาย ภาษา และวฒนธรรม พลเมองดจทลจงตองเปนพลเมองทมความรบผดชอบ มจรยธรรม เหนอกเหนใจและเคารพผอน มสวนรวมและมงเนนความเปนธรรมในสงคม ดงนน การเปนพลเมองในยคดจทล จะตองมความฉลาดทางดจทล (Digital Intelligence Quotient: DQ) ซงเปนความสามารถทางสงคม อารมณ และการรบร ทจะทำใหเราเผชญกบความทาทายของชวตดจทล สามารถปรบตวใหเขากบชวตดจทลได รวมถง ทกษะการใชสอและการเขาสงคมในโลกออนไลน (สรานนท อนทนนท, 2561, หนา 5; สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) , 2562; สาลกา ดอท ซโอ, 2562ก; สำนกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย, ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร, 2562) ดงนน พลเมองดจทล ควรมทกษะทสำคญ 8 ประการ ไดแก

ภาพ 1 ทกษะทสำคญของพลเมองดจทล

ทมา: สรานนท อนทนนท. (2561). ความฉลาดทางดจทล (DQ Digital Intelligence). กรงเทพฯ: มลนธสงเสรมสอเดกและเยาวชน (สสย.).

4 1. ทกษะในการรกษาอตลกษณทดของตนเอง (Digital Citizen Identity) เปนความสามารถในการสรางและบรหารจดการอตลกษณทด1 ของตนไวอยางดทงในโลกออนไลนและโลกความจรง

ซงอตลกษณทดนน ประกอบดวย 1.1 การเรยนรพฒนาหรอการสอสารกบผอน ไดแก

(1) Digital Communication เราควรมวจารณญานอยางเหมาะสม คดกอนโพสตเมอสอสารในโลกออนไลน

(2) Digital Literacy ใชสอดจทลเพอสงเสรมการเรยนรและตดตามการเปลยนแปลงของเทคโนโลยใหทนอยเสมอ

(3) Digital Commerce มความรบผดชอบและปกปองขอมลของผซ อ เม อซ อขายออนไลน

1.2 การนบถอตนเองหรอนบถอผอน ไดแก (1) Digital Access สนบสนนการเขาถงสอดจทลและสทธทเทาเทยมทางดจทล (2) Digital Etiquette ปฏบตตอผอนในสงคมออนไลนดวยความเคารพ และไม

กลนแกลงหรอคกคามทางไซเบอร (3) Digital Law ไมละเมดสทธหรอฉกฉวย อตลกษณ ทรพยสน หรองานอนใดของ

ผอนทเผยแพรในรปแบบดจทล 1.3 การปองกนตนเอง/ปองกนผอน ไดแก

(1) Digital Rights and Responsibilities มอสระในการแสดงออก และรบผดชอบทกการกระทำ

(2) Digital Health and Wellness ดแลตวเองทงทางรางกายและจตใจใหหางไกลความเสยงของโรคภยตาง ๆ ทเกดจากเทคโนโลย

(3) Digital Security รวธการปกปองขอมลสวนตวจากผไมหวงดในโลกไซเบอรและสามารถรกษาความปลอดภยของขอมลและอปกรณดจทล 2. ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) เปนความสามารถในการวเคราะห แยกแยะระหวางขอมลทถกตองและเปนประโยชน กบขอมลทผดหรอขอมลทเขาขายเปนอนตราย ขอมลตดตอทางออนไลนทนาตงขอสงสยและนาเชอถอได ในเวลาทใชอนเทอรเนต รเทาทนสอและสารสนเทศ วเคราะหและประเมนขอมลจากแหลงขอมลทหลากหลายได เขาใจรปแบบการหลอกลวงตาง ๆ ในโลกไซเบอร เชน ขาวปลอม เวบปลอม ภาพตดตอ เปนตน

3. ทกษะการรกษาความปลอดภยของตนเองในโลกไซเบอร (Cybersecurity Management) เปนความสามารถในการปองกน รกษาความปลอดภยขอมลของตนเองในโลกออนไลน ดวยการสรางระบบความปลอดภยทด และปองกนการโจรกรรมขอมลจากผไมหวงดในโลกไซเบอรได นนคอ การปกปองอปกรณดจทล ขอมลทจดเกบ และขอมลสวนตวไมใหเกดความเสยหาย สญหาย หรอถกโจรกรรม

การรกษาความปลอดภยทางดจทลมความสำคญดงน

1อตลกษณทด คอ การทผใชสอดจทลสรางภาพลกษณในโลกออนไลนของตนเองในแงบวก ทงความคดความรสก และการกระทำ

5

3.1 เพอรกษาความเปนสวนตวและความลบ หากไมไดรกษาความปลอดภยใหกบอปกรณดจทล ขอมลสวนตวและขอมลทเปนความลบอาจจะรวไหลหรอถกโจรกรรมได

3.2 เพอปองกนการขโมยอตลกษณ การขโมยอตลกษณเรมมจำนวนทมากขนในยคขอมลขาวสาร เนองจากมการทำธรกรรมทางออนไลนมากยงข น ผ คนเร มทำการชำระคาสนคาผานสออนเทอรเนต และทำธรกรรมกบธนาคารทางออนไลน หากไมมการรกษาความปลอดภยทเพยงพอ มจฉาชพอาจจะลวงขอมลเกยวกบบตรเครดตและขอมลสวนตวของผใชงานไปสวมรอยทำธรกรรมได เชน ไปซอสนคา กยมเงน หรอสวมรอยรบผลประโยชนและสวสดการ

3.3 เพอปองกนการโจรกรรมขอมล เนองจากขอมลตาง ๆ มกเกบรกษาในรปของดจทล ไมวาจะเปนเอกสารภาพถาย หรอคลปวดโอ ขอมลเหลานอาจจะถกโจรกรรมเพอนำไปขายตอ แบลคเมล หรอเรยกคาไถ

3.4 เพอปองกนความเสยหายของขอมลและอปกรณ ภยคกคามทางไซเบอรอาจสงผลเสยตอขอมลและอปกรณดจทลได ตวอยางเชน ไวรสคอมพวเตอร โทรจน (Trojan) และมลแวร (Malware) สามารถสรางความเสยหายรายแรงใหกบคอมพวเตอรหรอระบบปฏบตการได

4. ทกษะการรกษาขอมลสวนตว (Privacy Management) คอ มดลพนจในการบรหารจดการขอมลสวนตว รจกปกปองขอมลความสวนตวในโลกออนไลน โดยเฉพาะการแชรขอมลออนไลนเพอปองกนความเปนสวนตวทงของตนเองและผอน รเทาทนภยคกคามทางอนเทอรเนต เชน มลแวร ไวรสคอมพวเตอร และกลลวงทางไซเบอร โดยทกษะทพงมไดแก

4.1 ไมควรตงรหสผานของบญชใชงานทงายเกนไป 4.2 ตงรหสผานหนาจอสมารทโฟนอยเสมอ 4.3 แชรขอมลสวนตวในสอโซเชยลมเดยอยางระมดระวง 4.4 ใสใจกบการตงคาความเปนสวนตว ระมดระวงในการเปดเผยชอและทตงของเรา และ

ปฏเสธแอปทพยายามจะเขาถงขอมลสวนตวของเรา 4.5 อยาใช Wi-Fi สาธารณะเมอตองกรอกขอมลสวนตว เชน ออนไลนชอปปงหรอธรกรรม

ธนาคาร หรอการลงทะเบยนในสอสงคมออนไลน 4.6 รเทาทนภยคกคามทางอนเทอรเนต

5. ทกษะในการจดสรรเวลาหนาจอ (Screen Time Management) คอ ความสามารถในการบรหารเวลาทใชอปกรณยคดจทล รวมไปถงการควบคมเพอใหเกดสมดลระหวางโลกออนไลน และโลกภายนอก ตระหนกถงอนตรายจากการใชเวลาหนาจอนานเกนไป การทำงานหลายอยางในเวลาเดยวกน และผลเสยของการเสพตดสอดจทล 6. ทกษะในการบรหารจดการขอมลทผใชงาน มการทงไวบนโลกออนไลน (Digital Footprints) คอ ความสามารถเขาใจธรรมชาตของการใชชวตในโลกดจทลวาจะหลงเหลอรอยรอยขอมลทงไวเสมอ รวมไปถงเขาใจผลลพธทอาจเกดขน เพอการดแลสงเหลานอยางมความรบผดชอบ

Digital Footprints หรอรอยเทาดจทล คอ คำทใชเรยกรองรอยการกระทำตาง ๆ ทผใชงานทงรองรอยเอาไวในโลกออนไลน โซเชยลมเดย เวบไซตหรอโปรแกรมสนทนา เชนเดยวกบรอยเทาของคนเดนทาง ขอมลดจทล เชน การลงทะเบยนอเมล การโพสตขอความหรอรปภาพ เมอถกสงเขาโลกไซเบอรแลวจะทงรอยรอยขอมลสวนตวของผใชงานไวใหผอนตดตามไดเสมอ แมผใชงานจะ

6 ลบไปแลว ดงนน หากเปนการกระทำทผดกฎหมายหรอศลธรรม กอาจมผลกระทบตอชอเสยงและภาพลกษณของผกระทำ สรป รอยเทาดจทล กคอ ทกสงทกอยางในโลกอนเทอรเนตทบอกเรองของเรา เชน (1) ขอมลสวนตวทแชรไวในบญชสอสงคมออนไลน (Profile) (2) รปภาพหรอภาพถาย (3) ขอมลอน ๆ ทเราโพสตไวในบลอกหรอเวบไซต 7. ทกษะในการรบมอกบการกลนแกลงบนโลกไซเบอร (Cyberbullying Management) การกลนแกลงบนโลกไซเบอร คอ การใชอนเทอรเนตเปนเครองมอหรอชองทางเพอกอใหเกดการคกคาม ลอลวงและการกลนแกลงบนโลกอนเทอรเนตและสอสงคมออนไลน โดยกลมเปาหมายมกจะเปนกลมเดกจนถงเดกวยรน การกลนแกลงบนโลกไซเบอรจะกระทำผานสอออนไลนหรอสอดจทล โดยรปแบบของการกลนแกลงมกจะเปน (1) การวาราย ใสความ ขทำราย หรอใชถอยคำหยาบคาย (2) การคกคามทางเพศผานสอออนไลน (3) การแอบอางตวตนของผอน (4) การแบลกเมล (5) การหลอกลวง (6) การสรางกลมในโซเชยลเพอโจมตโดยเฉพาะ

วธจดการเมอถกกลนแกลงบนโลกไซเบอร 1) หยด (Stop) : หยดการตอบโตกบผกลนแกลง Logout จากบญชสอสงคมออนไลน

หรอปดเครองมอสอสาร 2) บลอก (Block) : ปดกนการสอสารกบผกลนแกลง โดยการบลอก จากรายชอผตดตอ 3) แจงใหทราบ (Tell) : ถาผกลนแกลงยงไมหยดการกระทำอก ควรบอกผปกครอง/ครท

ไวใจ รายงานไปยงผใหบรการสอสงคมออนไลนนนๆ ผกลนแกลงอาจกระทำการละเมดขอตกลงการใชงานสอออนไลน หรอบนทกหลกฐานการกลนแกลงอเมล หรอภาพทบนทกจากหนาจอ

8. ทกษะการใชเทคโนโลยอยางมจรยธรรม (Digital Empathy) คอ การมความเหนอก เหนใจ และสรางความสมพนธทดกบผอนบนโลกออนไลน แมจะเปนการสอสารทไมไดเหนหนากน มปฏสมพนธอนดตอคนรอบขาง ไมวาพอแม คร เพอนทงในโลกออนไลนและในชวตจรง ไมดวนตดสนผอนจากขอมลออนไลนแตเพยงอยางเดยว และจะเปนกระบอกเสยงใหผทตองการความชวยเหลอ

คดกอนจะโพสตลงสงคมออนไลน (Think Before You Post) 1) ใครครวญกอนทจะโพสตรปหรอขอความลงในสอออนไลน 2) ไมโพสตขณะกำลงอยในอารมณโกรธ 3) สอสารกบผอนดวยเจตนาด ไมใชวาจาทสรางความเกลยดชงทางออนไลน 4) ไมนำลวงขอมลสวนตวของผอน 5) ไมกลนแกลงผอนผานสอดจทล โดยอาจตงคำถามกบตวเองกอนทจะโพสตวา

– is it true? เรองทจะโพสตเปนเรองจรงหรอไม – is it hurtful? เรองทจะโพสต ทำใครเดอดรอนหรอไม – is it illegal? เรองทจะโพสต ผดกฎหมายหรอไม – is it necessary? เรองทจะโพสต มสาระหรอความจำเปนหรอไม – is it kind? เรองทจะโพสต มเจตนาดหรอไม

7

โดยสรป การเปนพลเมองดจทลทดตองมความฉลาดทางดจทล (DQ) ซงเปนความสามารถททำใหเราสามารถดำรงชวตและปรบตวใหเขากบชวตดจทลได ประกอบไปดวยทกษะความรทงดานเทคโนโลยและการคดขนสง ทเรยกวา “การรดจทล” (Digital Literacy) เพอทจะไดใชประโยชนจากขอมลขาวสาร รวธปองกนตนเองจากความเสยงตาง ๆ ในโลกออนไลน เขาใจถงสทธ ความรบผดชอบ และจรยธรรมทสำคญในยคดจทล และใชประโยชนจากอนเทอรเนตในการมสวนรวมทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ทเกยวกบตนเอง ชมชน ประเทศ และพลเมองบนโลกไดอยางสรางสรรค

ทกษะการเรยนรในยคศตวรรษท 21 ผลการวจยดานการศกษาจำนวนมากแสดงใหเหนถงผลลพธทสอดคลองและเปนไปในทศทาง

เดยวกนวา ทกษะและความรท จำเปนของการเปนพลเมอง และการทำงานในศตวรรษท 20 นนคอนขางจะแตกตางจากยคกอน ๆ (โครงการการพฒนาทกษะและการเปนพลเมองดจทล (Digital Citizenship), 2561) ซงบางทกษะ เชน แมจะมลกษณะถาวร (perennial skills) มความสำคญมาตลอดทกยคทกสมย ไมใชเฉพาะแตในศตวรรษท 21 เชน การคดเชงสรางสรรค (creativity) การคดอยางมว จารณญาณ (critical thinking) การส อสาร (communication) และการทำงานเปนทม (collaboration) ซงเปนทกษะทมความสำคญทกยคสมย แตทกษะเหลานกลบมความสำคญมากยงขนในยคดจทล จนกลายเปนสงท “ตองม” มากกวา “นาจะม” รวมถงทกษะใหม ๆ ทจำเปนในบรบทของศตวรรษใหมน เชน ทกษะการเรยนรขามวฒนธรรม และทกษะและความรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ทกษะและความรดจทลเปนสวนหนงของทกษะในศตวรรษท 21 ททำงานรวมกบทกษะอน ๆ เชน ทกษะในการคดเชงสรางสรรคและวพากษ ซงมความสำคญตอการพฒนาความรดานสารสนเทศและสอ ดงนน การทำความเขาใจทกษะแหงศตวรรษท 21 จงมความสำคญตอการพฒนาความรดจทลเปนอยางยง (โครงการการพฒนาทกษะและการเปนพลเมองดจทล (Digital Citizenship), 2561) จากกระแสการเรยกรองใหเกดการเตรยมความพรอมพลเมองสำหรบศตวรรษนของ “ภาคเพอทกษะแหงศตวรรษท 21 (Partnership for 21st Century Skills--P21)” หรอกลม P21 ในประเทศสหรฐอเมรกา เมอป ค.ศ. 2009 อนเนองมาจากความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศททำใหโลกถกขบเคลอนดวยขอมล ความร และนวตกรรม สถาบนการศกษาและผเรยนทยงไมปรบตวตามโลกทเปลยนแปลง รวมถงระบบการศกษาของรฐยงไมไดเตรยมความพรอมนกเรยนเพอทจะเปนพลเมองในยคศตวรรษท 21 ซงทำใหประเทศขาดการเตรยมความพรอมดานแรงงานทสามารถแขงขนได กลม P21 จงไดเสนอกรอบความคดเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 โดยบรณาการ 3 องคประกอบใหญ ๆ ไดแก (1) สาระวชาหลกและแนวคดสำคญในศตวรรษท 21 (2) ทกษะแหงศตวรรษท 21 และ (3) ระบบตาง ๆ ทสนบสนนการเรยนร โดยผสมผสานทงเนอหาความร (สาระวชาหลกและแนวคดสำคญฯ) และชดทกษะตาง ๆ ซงรวมถงทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย และทกษะชวตและการทำงาน เขาดวยกน ทเชอมโยงกบระบบสนบสนนการเรยนร ไดแก มาตรฐานและการประเมน หลกสตรและวธการสอน การพฒนาวชาชพ และสภาพแวดลอมในการเรยนร ซงควรไดรบการปรบเปลยนใหสอดคลองกบการพฒนาทกษะศตวรรษท 21 (ขจรศกด

8 บวระพนธ, 2555, หนา 4; วรพจน วงศกจรงเรอง, 2554, หนา 28-50; สำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) , 2555; อญชล วมลศลป, 2559, หนา 33-39; โครงการ การพฒนาทกษะและการเปนพลเมองดจทล (Digital Citizenship), 2561)

ภาพ 2 กรอบความคดเพอการเรยนรในศตวรรษท 21

ทมา. จาก ทกษะแหงอนาคตใหมการเรยนรในศตวรรษท 21, โดย สำนกงานสงเสรมสงคมแหง การเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.), 2555, คนเมอ 29 พฤศจกายน 2562, จาก http://www.qlf.or.th/Home/Details?contentId=417

1. วชาแกนและแนวคดสำคญในศตวรรษท 21 การรอบรสาระวชามความสำคญอยางยงตอความสำเรจของผเรยน สาระวชาแกน ไดแก (1) ภาษาองกฤษ การอาน หรอศลปะการใชภาษา ภาษาสำคญของโลก (2) ศลปะ (3) คณตศาสตร (4) เศรษฐศาสตร (5) วทยาศาสตร (6) ภมศาสตร (7) ประวตศาสตร (8) การปกครองและความเปนพลเมอง

โดยมแนวคดสำคญในศตวรรษท 21 ดงน 1.1 จตสำนกตอโลก (global awareness) 1.2 ความรพนฐานดานการเงน เศรษฐกจ ธรกจและการเปนผประกอบการ (financial,

economic, business and entrepreneurial literacy) 1.3 ความรพนฐานดานพลเมอง (civic literacy) 1.4 ความรพนฐานดานสขภาพ (health literacy) 1.5 ความรพนฐานดานสงแวดลอม (environmental literacy)

2. ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ไดแก (1) ความคดสรางสรรคและนวตกรรม (creativity and innovation) (2) การคดเชงว พากษและการแกป ญหา (critical thinking and problem

9 solving) และ (3) การส อสารและการร วมมอทำงาน (communication and collaboration) เนองจาก การศกษาในศตวรรษท 21 ตองเตรยมคนออกไปเปนคนทำงานทใชความร และเปนบคคลพรอมเรยนร ไมวาจะประกอบอาชพใด มนษยในศตวรรษนจะตองไดรบการเตรยมความพรอมเพอเขาสชวตและสงแวดลอมในการทำงานทซบซอนมากขน ดงนน ทกษะสำคญทสดของศตวรรษท 21 จงเปนทกษะของการเรยนร ททกคนตองเรยนรตงแตชนอนบาลไปจนถงมหาวทยาลย และตลอดชวต นนคอ 3R x 7C (วจารณ พานช, 2555, หนา 19; Trilling & Fadel, 2009, p. 176)

3R ไดแก Reading (อานออก), (W)Riting (เขยนได) และ (A)Rithmetics (คดเลขเปน) สวน 7C ไดแก

ทกษะดานการคดอยางมวจารณญาณ และทกษะในการแกปญหา (Critical thinking and problem solving)

ทกษะดานการสรางสรรค และนวตกรรม (Creativity & innovation) ทกษะดานความเขาใจตางวฒนธรรม (Cross-cultural understanding) ทกษะดานความรวมมอการทำงานเปนทม และภาวะผนำ (Collaboration, teamwork

& leadership) ทกษะดานการสอสาร สารสนเทศ และรเทาทนสอ (Communications, information &

media literacy) ทกษะดานคอมพวเตอร และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (Computing & ICT

literacy) ทกษะอาชพ และทกษะการเรยนร (Career & learning skills)

3. ทกษะเทคโนโลยสารสนเทศ โลกปจจบนเปนโลกแหงขอมลขาวสารทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ผเรยนควรมทกษะดงน

3.1 การรดานสารสนเทศ (information literacy) 3.2 ใชและจดการสารสนเทศ (use and manage information) 3.3 การรดานสอ (media literacy) 3.4 การรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (information, communications

and technology Literacy; ICT literacy) 4. ทกษะชวตและการทำงาน การทำงานและการใชชวตตองการมากกวาทกษะการคดและ

ความรในเนอหา ในยคแหงการแขงขนตองใหความสำคญกบทกษะชวตและการทำงานดงน 4.1 ความยดหยนและความสามารถในการปรบตว (flexibility and adaptability) 4.2 ความคดรเรมและการชนำตนเอง (initiative and self-direction) 4.3 ทำงานอยางเปนอสระ (work independently) 4.4 ทกษะทางสงคมและการเรยนรขามวฒนธรรม (social and cross-cultural skills) 4.5 การเพมผลผลตและการรรบผด (productivity and accountability) 4.6 ความเปนผนำและความรบผดชอบ (leadership and responsibility)

5. ระบบสนบสนนการศกษาของศตวรรษท 21 วชาแกน แนวคดสำคญ และทกษะแหงศตวรรษท 21 ตองมระบบสนบสนนทเหมาะสม ดงตอไปน

10

5.1 ระบบมาตรฐานและการประเมนของศตวรรษท 21 (standards and assessment system)

5.2 ระบบหลกสตรและการสอน (curriculum and instruction system) 5.3 ระบบการพฒนาทางวชาชพ (professional development system) 5.4 ระบบสภาพแวดลอมการเรยนร (learning environment system)

สำหรบทกษะการเรยนรในยคศตวรรษท 21 สามารถสรปไดวา การเรยนรศตวรรษท 21 นน ผ เรยนตองมความรในเนอหาทหลากหลาย สามารถเชอมโยงความรตาง ๆ ได และมทกษะแหงศตวรรษท 21 ไดแก ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะเทคโนโลยสารสนเทศ และทกษะชวตและการทำงาน โดยทงหมดจะเกดขนไดตองอาศยระบบสนบสนนจำเปน (ระบบมาตรฐานและการประเมน ระบบหลกสตรและการสอน ระบบการพฒนาทางวชาชพ และระบบสภาพแวดลอมการเรยนร) ซงครผสอนจะตองสามารถปรบตวจากผถายทอดความรเปนผใหคำปรกษา และคนหาวธการถายทอดความรเพอใหไดผลผลตทงในดานความรทจะถายทอด และไดผเรยนทมคณภาพตอไป การรดจทล (Digital Literacy) จากบรบททงของโลกและของประเทศไทยทเปลยนไปอนเปนผลมาจากความกาวหนาอยางรวดเรวของเทคโนโลยยคดจทลและการสอสารผานเครอขายอนเทอรเนต เหลานสงผลตอพฤตกรรมการสราง การใช และการสอสารสารสนเทศของคนในสงคมอน ไดแก การนำสารสนเทศดจทลมาใชเรยบเรยงโดยการดดแปลง การทำสำเนาในรปแบบตาง ๆ จากนนแบงปนโดยการโพสตเผยแพรสารสนเทศเหลานเปนสงทสามารถทำไดโดยงายทงทบาน ททำงาน ในหองเรยนหรอแมกระทงในทสาธารณะตาง ๆ ซงสงคมมกคาดหวงวาผทำกจกรรมดงกลาวควรทราบวาตองกระทำภายใตกฎหมายรวมถงมการพจารณาไตรตรองในเรองความเหมาะสมตาง ๆ แตกพบวามกมการกระทำในการใชและเผยแพรสารสนเทศดจทลดวยความไมตระหนกรวาส งใดเปนเร องทผดหรอไมเหมาะสมอยเสมอ เนองจากสอดจทลมพลงในการขบเคลอนการพฒนาการเรยนรของคนและการพฒนาเศรษฐกจและสงคม คนในสงคมจงตองมความรความเขาใจในสอดจทล ทงการรบสง การใช การจดการสอดจทลและกระบวนการทำงานกบเทคโนโลยสารสนเทศ รวมถงการจดการกบอารมณของตนในสงคมสอออนไลน เร มตนจากแนวคดของ Paul Glister (1997) ซ งเขยนไวในหนงสอชอ “Literacy for a digital age” โดยอธบายวาการรดจทล คอ ความเขาใจและสามารถใชสารสนเทศในหลากหลายรปแบบจากแหลงตาง ๆ ผานคอมพวเตอร อยางไรกตาม ไดมผใหความหมายของการรดจทลไวอยางหลากหลายดงน (พรชนตว ลนาราช, 2560, หนา 78) ความหมายของการรดจทล

Aviram and Eshet-Alkalai (2006) ใหคำนยามวา การรดจทล วาเปนการรวม (1) เทคนคกระบวนการในการทำงานกบเทคโนโลย (2) ความรความเขาใจในเรองดจทล และ (3) ทกษะทางดานอารมณและทางสงคม (Emotional-social skills) ไวดวยกน เชน การใชโปรแกรมคอมพวเตอรเปนทกษะกระบวนการในการทำงานกบเทคโนโลย (เชน การจดการแฟมขอมล และการการปรบแตงหรอตดตอภาพฯ) ซงจำเปนตองใชทกษะการเรยนร (เชน ความสามารถในการถอดรหส หรอเขาใจใน

11 ขอมลทฝงมากบภาพทใช) และการสบคนขอมลจากอนเทอรเนตเปนการใชความรความเขาใจซงเปนการบรณาการทกษะกระบวนการ (การทำงานกบเครองมอสบคน) และทกษะการเรยนร (การประเมนขอมลทไดรบ การตรวจสอบความถกตองของขอมล และการหาความเปนกลาง ความเทยงตรง การทราบความแตกตางของขอมลทเกยวของและไมเกยวของ)

William and Minnian (2007) ใหนยามการรดจทลวาเปนแนวคดกวาง ๆ ทใหความสำคญกบการสรางความรจากแหลงทหลากหลาย และการใชความคดแบบมวจารณญาณเทากบการรคอมพวเตอรทเนนทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศ

สำนกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย , ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (2562) ใหความหมายของ การรดจทล วาเปนทกษะดานดจทลพนฐานทเปนตวชวยสำคญในการปฏบตงาน การสอสาร และการทำงานรวมกนกบผอนในลกษณะ “ทำนอย ไดมาก” (work less but get more impact) ชวยสรางคณคา (value co-creation) และความคมคาในการดำเนนงาน (economy of scale) อกทงยงเปนเครองมอชวยใหบคลากรสามารถเรยนรและพฒนาตนเองเพอใหไดรบโอกาสการทำงานทดและเตบโตกาวหนาในอาชพ (learn and growth)

สำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2562) หรอสำนกงาน ก.พ. อธบายความหมายของ การรดจทล (Digital literacy) วาคอ ทกษะในการนำเครองมอ อปกรณและเทคโนโลยดจทลทมอยในปจจบน เชน คอมพวเตอร สมารทโฟน แทปเลต โปรแกรมคอมพวเตอร และสอออนไลน มาใชในการทำงานใหเกดประโยชนสงสด ทนสมย และมประสทธภาพ

อครมา บญอย (2561) การรดจทล (Digital Literacy) หมายถง ทกษะความเขาใจและใชเทคโนโลยดจทลทมอย ในปจจบน เชน คอมพวเตอร โทรศพท แทบเลต โปรแกรมคอมพวเตอร อนเทอรเนต และสอสงคมออนไลน ใหเกดประโยชนสงสดในการสอสาร การปฏบตงาน และการทำงานรวมกน หรอใชเพอพฒนากระบวนการทำงาน หรอระบบงานในองคกรใหมความทนสมยและมประสทธภาพมากทสด โดยทกษะตางๆ นนมความสำคญอยางยงตอการใชชวตในสงคมยคปจจบน ซงเปนสงคมแหงการเรยนรท นบวนจะมความยงยากและซบซอนมากยงข น แตถาเราเขาใจและใชเทคโนโลยอยางสรางสรรค ใชความรดานไอทใหไดมากกวาแคความบนเทงกจะเปนประโยชนตอตนเองและสงคม ทงนเพอเตรยมความพรอมกาวสการเปนประเทศไทย 4.0

พรชนตว ลนาราช (2560, หนา 81) การรดจทล คอ ความร ความเขาใจตอการใชเครองมอทางเทคนค ความรความสามารถพนฐานการใชในการทำงานกบเทคโนโลยสารสนเทศและเครอขายสารสนเทศ ไดแก ความสามารถในการคนคน การจดการ การแบงปน รวมถงการสรางสารสนเทศและความร ทกษะการเรยนรในการทำงานกบสารสนเทศทนำเสนอผานคอมพวเตอรในรปแบบและจากแหลงทหลากหลาย ทกษะการคดเชงวพากษและทกษะทางดานอารมณและทางสงคม โดยการมตรรกะการคดทถกตองและไมใชอารมณ แตใหความสำคญกบเนอหา นอกจากนยงตองมการมทกษะการแกปญหา ทกษะการสอสาร การรวมมอกบผอน รวมถงมการตระหนกดานจรยธรรมและมารยาทบนอนเทอรเนต

สถาบนสอเดกและเยาวชน (สสย.) (2559) การรดจทล คอ สมรรถนะในการใชเทคโนโลยดจทล เครองมอสอสาร เครอขายตาง ๆ เพอคนหาขอมล (เขาถง) ประมวลผล (เขาใจ) และสรางสรรคขอมล (ประยกตใช) ไดหลากหลายรปแบบ

12

สรป การรดจทล คอ ทกษะในการรและเขาใจตอการใชหรอสรางเทคโนโลยดจทลตาง ๆ ทมอยในปจจบนใหเกดประโยชนสงสดในการสอสาร การทำงานของตนเองหรอรวมกบผอน หรอใชเพอพฒนาระบบการทำงานในหนวยงานใหมความทนสมยและมประสทธภาพ

ทกษะทสำคญของการรดจทล

ปจจบนโลกมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวจากยคแอนะลอกไปสยคดจทล และยคโรโบตก (Robotic) ทำใหเทคโนโลยดจทลมอทธพลตอการดำรงชวตและการทำงาน ดงนน ทกษะและความสามารถในการรดจทลจงมความสำคญอยางมาก สำหรบทกษะทสำคญของการรดจทลนน สามารถแบงเปน 3 สวนทสำคญ ไดแก การใช (Use) การเขาใจ (Understand) และการสราง (Create) (อครมา บญอย, 2561; สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) , 2558) ดงมรายละเอยดน

1. การใช (Use) คอ ทกษะและความสามารถในการใชโปรแกรมคอมพวเตอร เชน โปรแกรมประมวลผลคำ (Word processor) เวบเบราวเซอร (Web Browser) อเมล (e-mail) และเครองมอสอสารอน ๆ ไปสเทคนคขนสงขนสำหรบการเขาถงและการใชความร เชน โปรแกรมทชวยในการสบคนขอมล หรอ Search Engine และฐานขอมลออนไลน รวมถงเทคโนโลยทเกดใหม เชน Cloud Computing, Internet of Things (IoT)

2. การเขาใจ (Understand) คอ ทกษะททำใหเขาใจบรบทและประเมนสอดจทล สามารถตดสนใจเกยวกบสงททำและคนพบในโลกออนไลน ซงเปนทกษะทสำคญและจำเปนเมอเขาสโลกออนไลน เพราะทำใหตระหนกวาเทคโนโลยเครอขายมผลกระทบตอพฤตกรรม ความเชอ และความรสกเกยวกบโลกรอบตวเรา ซงเราควรพฒนาทกษะการจดการสารสนเทศในการคนหา ประเมน และใชสารสนเทศอยางมประสทธภาพเพอตดตอสอสาร ประสานงานรวมมอ และแกไขปญหา

3. การสราง (Create) คอ ทกษะในการผลตเนอหาและสอสารอยางมประสทธภาพผานทางสอดจทลประเภทตาง ๆ การสรางเนอหาดวยสอดจทลเปนมากกวาการรวธการใชโปรแกรมประมวล- ผลคำหรอการเขยนอเมล แตยงรวมถงความสามารถในการดดแปลงสอสำหรบผชมทหลากหลาย ความสามารถในการสรางและสอสารดวยการใช Rich Media เชน ภาพ วดโอ และเสยง ตลอดจนความสามารถในการมสวนรวมกบ Web 2.0 อยางมประสทธภาพและมความรบผดชอบ เชน การเขยน Blog การแชรภาพหรอวดโอ รวมถงการใช Social Media รปแบบตาง ๆ

นอกจากน สำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน หรอสำนกงาน ก.พ. (2562ก) รวมกบสถาบนคณวฒวชาชพ (องคกรมหาชน) ไดจดทำโครงการพฒนาทกษะความเขาใจและใชเทคโนโลยดจทลขน เพอสนบสนนการสรางและพฒนาทกษะดานความเขาใจและใชเทคโนโลยดจทล (Digital Literacy) ใหแกกำลงคนภาครฐ ในการนำเครองมออปกรณและเทคโนโลยทมอยในปจจบน อาท คอมพวเตอร โทรศพทมอถอ แทปเลต โปรแกรมอตถประโยชน และสอออนไลน มาใชในการปฏบตงาน พฒนากระบวนการทำงานหรอระบบงานในองคกรใหทนสมยและมประสทธภาพมากขน โดยกำหนดทกษะดงกลาวครอบคลมความสามารถ 4 มต ไดแก การใช (Use) เขาใจ (Understand) การสราง (create) และเขาถง (Access) เทคโนโลยดจทลไดอยางมประสทธภาพ

13

ภาพ 3 ความสามารถ 4 มตของการรเทคโนโลยดจทล

ทมา: สำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน. (2562ก). Digital Literacy คออะไร?. https://www.ocsc.go.th/sites/default/files/info-ebooks.png

โดยระบทกษะความเขาใจและใชเทคโนโลยดจทลออกมาเปน 9 ดานครอบคลมความสามารถทง 4 มตตามทกลาวมาขางตน ดงน

ภาพ 4 ทกษะความเขาใจและใชเทคโนโลยดจทล

ทมา: สำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน. (2562ก). Digital Literacy Project. https://www.ocsc.go.th/DLProject/mean-dlp

14 สำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2562ข) จงไดกำหนดใหขาราชการและบคลากรภาครฐจะตองมทกษะดานดจทลสำหรบการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ ดงน 1. ทกษะขนพนฐาน ไดแก การใชงานคอมพวเตอร การใชงานอนเทอรเนต และการใชงานเพอความปลอดภย โดยเปนการเรยนรเกยวกบการใชดจทล การใชงานอปกรณไอทและตดตอสอสารบนสออนเทอรเนต รวมทงรจกและเขาใชบรการพนฐานและทำธรกรรมออนไลนขนตนได 2. ทกษะขนตนสำหรบการทำงาน ไดแก การใชโปรแกรมประมวลผลคำ การใชโปรแกรมตารางคำนวณ และการใชโปรแกรมนำเสนอ โดยเปนการเรยนรเก ยวกบการใชงานเครองมอดานดจทลหรอแอปพลเคชนขนตนสำหรบการทำงาน 3. ทกษะประยกตสำหรบการทำงาน ไดแก การทำงานรวมกนแบบออนไลน การใชโปรแกรมสรางสอดจทล การใชดจทลเพอความมนคงปลอดภย โดยเปนการเรยนรเกยวกบการเลอกใชงานเครองมอตาง ๆ ดานดจทล ไดหลากหลายและประยกตใชในงานไดมากขน การพฒนาการรดจทล เปนกระบวนการของการเรยนรตลอดชวต เปนทกษะเฉพาะทมความจำเปนตอการรดจทลซงแตละบคคลจะแตกตางกนขนอยกบความตองการและสถานการณของบคคลนน ๆ โดยอาจครอบคลมตงแตการรบรขนพนฐานและการฝกอบรมสการประยกตใชงานทมความยงยากและซบซอนยงขน นอกจากนการรดจทลกนความหมายมากกวาแคการรเกยวกบเทคโนโลย แตยงครอบคลมประเดนตาง ๆ เกยวกบจรยธรรม สงคม และการสะทอน (Reflection) ซงฝงอยในการทำงาน การเรยนร การพกผอน และชวตประจำวนของเราดวย

“Multi-literacies” เปนคำทใชเพ ออธบายถงความถนดและความสามารถทแตกตางและหลากหลายซงจำเปนตอการใช และการเขาใจ ดงนน การสรางสอดจทลดงทกลาวมาขางตน ชวยใหคดไดวา การรดจทลไมใชชดทกษะทตายตว แตเปนกรอบแนวคด (Framework) ทถกนำมาขยายจากความรความสามารถตาง ๆ หลายหลายดาน ภายใต “การรดจทล” คอ ความหลากหลายของทกษะตาง ๆ ทเกยวของสมพนธกนซงทกษะเหลานนอยภายใต การรสอ (Media literacy) การรเทคโนโลย (Technology literacy) การรสารสนเทศ (Information literacy) การรเกยวกบสงทเหน (Visual literacy) การรการสอสาร (Communication literacy) และการรสงคม (Social literacy) (สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.), 2562; เอไอเอส, 2561) ซงมรายละเอยดดงน

การรสอ (Media Literacy) การรสอสะทอนความสามารถของผเรยนเกยวกบการเขาถง การวเคราะห และการผลตสอ

ผานความเขาใจและการตระหนกเก ยวกบ (1) ศลปะ ความหมาย และการสงขอความในรปแบบ ตาง ๆ (2) ผลกระทบและอทธพลของสอมวลชนและวฒนธรรมทเปนทนยม (3) สอขอความถกสรางขนอยางไรและทำไมถงถกผลตขน และ (4) สอสามารถใชในการสอสารความคดของเราเองไดอยางมประสทธภาพไดอยางไร

การรเทคโนโลย (Technology literacy) ความชำนาญในเทคโนโลยสวนใหญมกจะเกยวของกบความรดจทล ซงครอบคลมจากทกษะ

คอมพวเตอรขนพนฐานสทกษะทซบซอนมากขน เชน การแกไขภาพยนตรดจทล หรอการเขยนรหสคอมพวเตอร

15

การรสารสนเทศ (Information literacy) การรสารสนเทศเปนอกสงทสำคญของการรดจทลซงครอบคลมความสามารถในการประเมน

วาสารสนเทศใดทผเรยนตองการ การรวธการทจะคนหาสารสนเทศทตองการออนไลน และการรการประเมนและการใชสารสนเทศทสบคนได การรสารสนเทศถกพฒนาเพอการใชหองสมด และสามารถเขากนไดดกบยคดจทลซงเปนยคทมขอมลสารสนเทศออนไลนมหาศาลซงไมไดมการกรอง ดงนน การรวธการคดวเคราะหเกยวกบแหลงทมาและเนอหานบวาเปนสงจำเปน

การรเกยวกบสงทเหน (Visual literacy) การรเกยวกบสงท เหนสะทอนความสามารถของของผเรยนเกยวกบความเขาใจ การแปล

ความหมายสงทเหน การวเคราะห การเรยนร การแสดงความคดเหน และความสามารถในการใชสงทเหนนนในการทำงานและการดำรงชวตประจำวนของตนเองได รวมถงการผลตขอความภาพไมวาจะผานวตถ การกระทำ หรอสญลกษณ การรเกยวกบสงทเหนเปนสงจำเปนสำหรบการเรยนรและการสอสารในสงคมสมยใหม

การรการสอสาร (Communication literacy) การรการสอสาร เปนรากฐานสำหรบการคด การจดการ และการเชอมตอกบคนอน ๆ ใน

สงคมเครอขาย ปจจบนผคนโดยเฉพาะเดกและเยาวชนไมเพยงจำเปนตองเขาใจการบรณาการความรจากแหลงตาง ๆ เชน เพลง วดโอ ฐานขอมลออนไลน และสออน ๆ เทานน แตจำเปนตองรวธการใชแหลงสารสนเทศเหลานนเพอเผยแพรและแลกเปลยนความร

การรสงคม (Social literacy) การรสงคม หมายถง วฒนธรรมแบบการมสวนรวม ซงถกพฒนาผานความรวมมอและ

เครอขาย เยาวชนตองการทกษะสำหรบการทำงานภายในเครอขายทางสงคม เพอการรวบรวมความร การเจรจาขามวฒนธรรมทแตกตาง และการผสานความขดแยงของขอมล ในยคไทยแลนด 4.0 รฐบาลเตรยมโครงสรางพนฐานใหประเทศไทยเตรยมพรอมขบเคลอนสประเทศแหงนวตกรรม ดงนน เราจงควรพฒนาตนเองใหมทกษะความเขาใจและใชเทคโนโลยดจทล ไมวาจะ “ในฐานะพลเมองแหงยคดจทล” เม อเรามทกษะการใชเทคโนโลยดจทลกจะสามารถดำรงชวตในยคนไดอยางมปกตสข ใชเทคโนโลยมาเพมความสะดวกสบายใหกบชวตได เชน การทำธรกรรมทางการเงน (โอนเงน ซอของออนไลน) กจะสามารถทำไดอยางสบายใจไมตองกลวโดนหลอก และสามารถใชชวตบนโลกออนไลนและโลกดจทลไดอยางปลอดภยและมสข หรอจะ “ในฐานะคนทำงานยคดจทล” เมอเรามทกษะการใชเทคโนโลยดจทล กจะทำใหการทำงานงายขน คลองตว รวดเรวขน สามารถตอยอดและเพมคณภาพของประสทธภาพในการทำงานไดมากมาย หมายความวาทำงานเบาลง แตผลผลตของงานมากขน (ICDL Thailand, 2562) อนเทอรเนตและโลกยคดจทล ประวตอนเทอรเนตและเวบโดยยอ อนเทอรเนต (Internet) มาจากคำวา International network หรอ Inter Connection network หมายถง เครอขายคอมพวเตอรขนาดใหญทเชอมโยงเครอขายคอมพวเตอรทวโลกเขาไวดวยกน เกดข นในป ค.ศ. 1960 โดยประเทศสหรฐอเมรกาไดร เร มโครงการพฒนาเครอขาย

16 คอมพวเตอรสากล ชอ อารพาเนต (Advanced Research Projects Agency Network: ARPANET) โดยใชภาษาทใชสอสารกนระหวาง คอมพวเตอรทเรยกวา โพรโทคอล (protocol) เพอใหเกดการสอสาร การแลกเปลยนขอมลรวมกน โดยอาศยตวเชอมโยงเครอขายทใชมาตรฐานการเชอมโยงเดยวกน คอ TCP/IP Protocol (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) และให ชอเครอขายทเชอมโยงโดยใชโปรโตคอลนวา อนเทอรเนต ผใชเครอขายนสามารถสอสารถงกนไดในหลาย ๆ ทาง อาท อเมล เวบบอรด และ social network (กลมเออาร, 2559; ศศลกษณ ทองขาว และคนอน ๆ, 2555, หนา 28; กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม, สำนกงานคณะกรรมการดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (ONDE), 2556) สวนเวบ (web) หรอเวลด ไวด เวบ (World Wide Web: WWW) หรอภาษาไทยเรยกวา เครอขายใยแมงมม หรอโครงขายอนเทอรเนต คอ พนทเกบขอมลขาวสารทเช อมตอกนทางอนเทอรเนต โดยการกำหนดยอารแอล (URL) คนทวไปมกจะใชคำวา “เวลด ไวด เวบ” สบสนกบคำวา อนเทอรเนต ซงแทจรงแลวเวลดไวดเวบเปนเพยงบรการหนงบนอนเทอรเนตเทานน เวลดไวดเวบ เปนการคดคนของ ทม เบอรเนอรส-ล (Tim Berners-Lee) “บดาแหงอนเทอรเนต” นกพฒนาซอฟตแวรสญชาตองกฤษ ททำงานใหองคกรความรวมมอระหวางประเทศในทวปยโรปเพอวจยและพ ฒนาน วเคล ยร หร อเซ ร น (European Center for Nuclear Research: CERN) ท ประเทศสวตเซอรแลนด ในป 1991 มการสรางเวบไซตแรกของโลกซงอยในสงกดของเซรนขน ตอมาในป 1993 เซรน เปดเผยขอมลซอฟตแวรทงหมดทใชในการพฒนาโครงการเวลดไวดเวบสสาธารณะ ซงเปนการเปดประตส การสรางประวตศาสตรใหมดานการตดตอสอสารของมนษยชาต ขอมลบนอนเทอรเนตในระแรกจะเปนขอความทงหมด ไมมกราฟก ภาพเคลอนไหว เสยง หรอวดโอ ตอมาจงมผพฒนาใหเวบมสวนตดตอกบผใชงานในลกษณะสอมลตมเดยทสามารถเขาถงทรพยากรทมอยบนอนเทอรเนตได ปจจบน มจำนวนผใชอนเทอรเนตทวโลกมากกวา 4.2 พนลานคน และมจำนวนประชากรชาวโซเชยลบนเฟซบกมากกวา 2 พนลานคน จะเหนวาอนเทอรเนตและเวบซงเรมตน จากงานวจยไดกลายเปนเครองมอทมประสทธภาพมากทสดในสงคมยคดจทล (คมชดลก, 2562; ศศลกษณ ทองขาว และคนอน ๆ, 2555, หนา 28; สนก ดอท คอม, 2562)

โลกยคดจทล โลกในยคปจจบนมการดำเนนกจกรรมตาง ๆ ผานทางเครอขายอนเทอรเนตทเราเรยกวาสงคมดจทล ซงแรงผลกดนจากพฒนาการทางดานเทคโนโลยททำใหสงคมเปลยนแปลงไปสสงคมดจทล สงผลใหเกดผลตภณฑทางดานดจทลมากมาย เชน การบรการขาวสาร หนงสอสงพมพอเลกทรอนกส ซด และสอตาง ๆ ทสงผานเครอขายอนเทอรเนต นอกจากน ยงสงผลใหรปแบบการใชชวตของคนในสงคมเปลยนแปลงไปดวย อยางไรกตาม เทคโนโลยดจทลมการพฒนามาอยางตอเนองจนถงปจจบนทเราเรยกวา ยคดจทล 4.0 นน เปนเรองทควรศกษาไวเพอใหรความเปนมาของแตละยคสมย (วนนซอฟต โซลชน, 2562; สำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ, 2561)

17

ภาพ 5 แตละยคสมยของดจทล

ทมา: สำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. (2561). ยค Digital 4.0 เมอโลกขบเคลอนดวยเทคโนโลย. http://www.ops.moe.go.th/ops2017/สาระนาร/2876-ยค-digital-4-0-เมอโลกขบเคลอนดวยเทคโนโลย-25-ก-ย-2561

Digital 1.0 ยคเรมตนของอนเตอรเนต ยคเรมตนของอนเทอรเนต เปนชวงเวลาทการดำเนนชวตของผคนทมการปรบบทบาทให

เขาถงอนเทอรเนตมากขน เปลยนวถชวตจากโลกออฟไลนเปนโลกออนไลนมากขน เชน การส งจดหมายทางไปรษณยเปลยนเปนการสงไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail) และมการถอกำเนดของเวบไซต (Website) ขน ซงชวยใหเราเขาถงขอมลไดงายดาย ทวถง และตลอดเวลา การเปลยนแปลงครงนไดสงผลกระทบครงใหญและเปนวงกวาง ดวยความสามารถของอนเทอรเนตททำใหการดำเนนกจกรรมสะดวกและรวดเรว จงเรมมเกดกจกรรมดานธรกจ เชน การโฆษณาผานเวบไซต และมการใชงานในเชงพาณชยเสมอนกบมหนารานทเปนออนไลนททกคนบนโลกสามารถเหนเราไดงายขน

Digital 2.0 ยคโซเชยลมเดย ยคของโซเชยลมเดย (social media) เมออนเทอรเนตไดเขามาสสงคมเปนวงกวาง คนใน

สงคมไดมการปรบตวและใชงานอนเทอรเนต และใหเขามาอยในชวตประจำวนมากขน โดยเรมสรางเครอขายตดตอสอสารกนในโลกออนไลนจากการคย (chat) กบเพอน สมาคม กลมเลก ๆ ของผคนทตองการความสะดวกสบายในการตดตอสอสาร และพฒนาตวออกไปสการดำเนนกจกรรมในเชงธรกจ ซงนกธรกจมองวา Social Media คอตวเชอมตอระหวางธรกจและผบรโภคชวยใหผบรโภคไดเหน

18 และรจกแบรนดสนคา รวมไปถงสงทตองการนำเสนออกดวย ทงนเครองมอโซเชยลมเดยสามารถเปนอำนาจตอรองของผบรโภคในการเลอกรบสนคาและบรการ

Digital 3.0 ยคแหงขอมลและบกดาตา ยคแหงขอมลและบกดาตา เปนยคทมการใชขอมลหลายลานขอมลใหเปนประโยชน ซงมผล

มาจากการเตบโตของโซเชยลมเดย, e-Commerce และพฤตกรรมของผบรโภคในยค Digital 2.0 สงผลใหขอมลตาง ๆ ไดมมากขน เกดเปนการขยายขอมลมากมายมหาศาล (Big data) แตการนำ บกดาตามาตอบสนองอยางเรยลไทมน น จำเปนตองมระบบคลาวด (Cloud Computing) มาชวยอำนวยความสะดวกในการจดเกบขอมล บรหารขอมล เลอกทรพยากรตามการใชงาน และทำใหเราสามารถเขาถงขอมลบนคลาวดจากทใดกไดผานอนเตอรเนต สามารถแบงปนขอมลกบผอน (Shared Services) ลดตนทนและลดความยงยากเพอโฟกสกบงานหลก เพมความเรวในการบรการและการทำธรกจไดมากขน ซงแพลตฟอรมตาง ๆ โดยเฉพาะทางดานธรกจ ไดมการขยายออกไปเปนมมกวาง และนำขอมลเหลานนมาปรบใชกบธรกจมากขน ไมวาจะเปนการประมวล วเคราะห เกยวกบความตองการของผบรโภค และนำมาวเคราะห ตอยอด คดคนและพฒนาเปน Application เพออำนวยความสะดวกตอผใชงานผานอปกรณสอสารตาง ๆ เชน สมารทโฟน แทปเลต ยค Digital 3.0 ถอวาเปนยคทกลาวไดวา “ใครมขอมลมาก กจะมอำนาจมาก”

Digital 4.0 ยคเทคโนโลยมสมอง ยคปจจบนเปนยคทเทคโนโลยมความฉลาดมากกวา 3 ยคทผานมาอยางมากมาย ทำให

อปกรณตาง ๆ สามารถสอสารและทำงานไดอยางอตโนมต เกดการพฒนาเทคโนโลยปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence: AI) ซ งทำใหคอมพวเตอรมความสามารถคลายมนษยหรอเลยนแบบพฤตกรรมมนษย โดยเฉพาะความสามารถในการคดเองได อาจจะเรยกยคนวา เปนยค Machine to Machine เชน สามารถเปด-ปดเครองใชไฟฟาในบานของตวเองโดยผานแอปพลเคชน หรอการสงทำงานหรอการพมพงานดวยเสยง เปนตน การมทกษะและความรดจทลเพอการเปนพลเมองดจทล เทคโนโลยดจทลทำใหภาพลกษณของการสอสารและบรรทดฐานทางสงคมเปลยนไป ไมวาจะเปนการเสพสอ การเขาถงขอมลขาวสาร หรอการสอสารกบผอน ทกวนนเราอยในโลกทสามารถเขาถงสารสนเทศจำนวนมหาศาล การทเราอยในโลกทมการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยเกดขนอยางรวดเรว และอยในโลกทเปดโอกาสใหเราสามารถใชเครองมอดจทลในการสรรคสรางและเผยแพรแนวคดไดอยางอสระอยางทไมเคยเกดขนมากอน การเปนพลเมองทดในยคดจทลนน เราจะตองมทกษะและความรดจทลทนอกเหนอจากการทเราเพยงแคเขาถงเทคโนโลยไดแตตองสามารถแยกแยะความแตกตางระหวางกลลวงทางการตลาดกบขอมลนาเช อถอได เชน การคนหาขอมลเก ยวกบสขภาพ หรอกรณหางานในโลกออนไลน เราจะตองมทกษะในการคนหาขอมลทตรงกบงานทเราตองการ หรอหากหาโอกาสดานการศกษาในโลกออนไลนเพอพฒนาตวเอง เราตองรวาจะคนหาแหลงขอมลทนาเชอถอไดทไหนและรจกเครองมอการเรยนรออนไลน ดงนน การมทกษะและความรดจทลจะชวยใหเราใชเทคโนโลยเพอตอบโจทยการเปนพลเมองในยคดจทลไดอยางรอบดาน นนคอ ความสามารถในการใชเคร องมอดจทลเพอเขาถงแหลงขอมล (access) วเคราะหพรอมประเมน

19 คณภาพและความนาเชอถอของขอมล (analyze and evaluate) สรางสรรคเนอหาในรปแบบของสอผสมผานเครองมอดจทล (create) ตรวจสอบพฤตกรรมการใชอนเทอรเนตและการสอสารกบผอนโดยคำนงถงความรบผดชอบตอสงคมและหลกจรยธรรม (reflect) รวมถงใชเครองมอดจทลแบงปนความรและแกไขปญหาตาง ๆ ในสงคมผานการทำงานรวมกบผอน (act) (โครงการการพฒนาทกษะและการเปนพลเมองดจทล (โครงการการพฒนาทกษะและการเปนพลเมองดจ ท ล (Digital Citizenship), 2561)

ภาพ 6 ความสามารถทสำคญของการรดจทลและการรสอ

ทมา: โครงการการพฒนาทกษะและการเปนพลเมองดจทล (Digital Citizenship). (2561). ทกษะแหงศตวรรษใหม: ทกษะและความรดจทล. https://thaidigizen.com/digital-citizenship/ch2-digital-literacies/

ทกษะและความรดานดจทลนนมหลายมต ทงความรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร รวมถงความรดานอน ๆ เชน การสอสาร การทำงานรวมกบผอน ความคดสรางสรรคและการคดเชงวพากษ มสวนสำคญท ชวยใหคนในสงคมใชอนเทอรเนตไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลสงสด ทงตอตนเองและสงคม สำหรบทกษะความรทจำเปนตอการเปนพลมองในยคดจทล มดงตอไปน

1. ความรดานสารสนเทศ (Information literacy) การรสารสนเทศ มพฒนาการมาจากการปฐมนเทศหองสมด การสอนการใชหองสมด และ

การสอนบรรณานกรม ซงมจดประสงคทจะพฒนาบคคลใหเรยนรวธการระบ อธบาย สบคนและเขาถงสารสนเทศทตนตองการไดอยางมประสทธภาพ และประสทธผล ซงโลกของดจทลประกอบไปดวยขอมลและสารสนเทศทมากมายมหาศาลทงทเปนเทจและเปนจรง ความรดานสารสนเทศจงเปนความรทเกยวของกบความสามารถในการจดการและใชประโยชนจากสารสนเทศออนไลนไดอยางม

เขาถง (Access)

วเคราะหและประเมน (Analyze & Evaluate)

สรางสรรค (Create)

ไตรตรอง (Reflect)

ลงมอท า (Act)

การรดจทลและรสอ (Digital and Media

Literacy)

20 ประสทธภาพ (โครงการการพฒนาทกษะและการเปนพลเมองดจทล (Digital Citizenship), 2561; จนทมา เขยวแกว, 2557; เอกภพ อนทรภ, 2559) ซงประกอบไปดวย

1) ความสามารถในการเขาถงขอมลไดอยางทนทวงท รจกแหลงขอมลทด รและเขาใจวธการเลอกใชคำคนหรอกลยทธในการคนหาทหลากหลาย

2) รเทาทนขอมลและสารสนเทศทพบในโลกออนไลนวา ขอมลเหลานนไมสามารถเชอถอไดทงหมด และสามารถประเมนความถกตอง ความนาเชอถอของขอมลไดอยางมวจารณญาณ

3) สามารถจดการขอมลและสารสนเทศไดอยางเปนระบบเพอเพมประสทธภาพการในทำงาน

4) สามารถประยกตใชขอมลไดอยางสรางสรรคในการแกไขปญหาตาง ๆ 5) เขาใจถงประเดนทางดานจรยธรรมและกฎหมายทเกยวของกบการเขาถงและการใช

ขอมล เชน การละเมดทรพยสนทางปญญา หลกการใชอยางเปนธรรม (fair use) การอางองแหลงขอมล 2. ความรดานสอ

ทกษะความรดานสอ (media literacy) หรอการรเทาทนสอ คอ ความรความสามารถในการเขาใจ เขาถง ตความ วเคราะห ประเมน และสรางสรรคส อในหลากหลายรปแบบดวยการตระหนกถงผลกระทบของสอภายใตบรบททแตกตางกน ปจจบนเปนยคสงคมขอมลขาวสาร คนในสงคมใชชวตอยในโลกทมขอมลทวมทนจากสอทมอยมากมาย ไมวาจะเปนสอเกา เชน โทรทศน วทย หนงสอพมพ หรอสอใหมทเปนสอดจทล เชน สอโซเชยลมเดย วดโอไวรล โฆษณาในรปแบบใหม ๆ ซงถกสงตอและแพรกระจายไปไดอยางรวดเรว โดยสอเหลานมคนสรางมนขนมาและสรางขนมาดวยวตถประสงคบางอยาง การมทกษะและความรดานสอจะชวยใหเรารจกตงคำถามกบตนเองวา ใครเปนคนสรางเนอหาขนมา วตถประสงคของเนอหานนคออะไร และเนอหาดงกลาวถกสรางขนมาไดอยางไร (โครงการการพฒนาทกษะและการเปนพลเมองดจทล (Digital Citizenship), 2561) 3. ความรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ทกษะและความรพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication Technology: ICT literacy) พจนานกรมศพทศกษาศาสตรรวมสมย สำนกงานราชบณฑตยสภา ไดใหคำอธบายวา หมายถง ความสามารถของบคคลในการร ประมวลความหมาย ขอมล สารสนเทศ ท งท เปนตวเลข ขอความ รปภาพ ภาพเคล อนไหว เสยง สญลกษณ และความสามารถรจกใชอปกรณเทคโนโลยสารสนเทศตาง ๆ อยางพอประมาณและมจรยธรรม เพอใหเปนประโยชนคมคาในการดำรงชวตประจำวน การศกษาและวจย และการประกอบอาชพ รวมทงความสามารถในการสอสาร แลกเปลยน เรองทเหนเปนประโยชน ผานเครอขายเทคโนโลยสารสนเทศ กบบคคล หนวยงาน องคการ สถานทตาง ๆ ได อยางรเทาทน มความสำคญตอการเลอกและการใชเทคโนโลยเพอตอบสนองเปาหมายของผใชในฐานะพลเมอง ความรสำคญดานเทคโนโลยทพลเมองดจทลควรรมดงน (โครงการการพฒนาทกษะและการเปนพลเมองดจทล (Digital Citizenship), 2561); เดลนวส, 2559)

1) เขาใจแนวคดและการทำงานพนฐานของเครองมอดจทล เชน เขาใจคำศพทสำคญหรอคำศพทพ นฐานของระบบคอมพวเตอร เขาใจการทำงานของฮารดแวรและซอฟตแวร ร จกระบบ ปฏบตการทหลากหลายและสามารถเปรยบเทยบขอดขอเสยได

21

2) ประยกตใชเทคโนโลยในกจกรรมตาง ๆ ในชวตประจำวน เชน ทำธรกรรมออนไลน ตดตอสอสาร ประสานงานรวมกบผอน สรางสรรคผลงานและถายทอดความคดของตน

3) เลอกใชเทคโนโลยไดเหมาะสม เขาใจขอดขอเสยของเทคโนโลย เชน เลอกใชแอปพลเคชนทชวยใหการทำงานเกดประสทธผลสงสด

4) รเทาทนการเปลยนแปลงของเทคโนโลยและรจกวธใชเพอการเรยนรตลอดชวต 5) เขาใจประเดนทางจรยธรรมและกฎหมายทเกยวของกบการเขาถงและการใชไอซท

4. ทกษะและความรอน ๆ ในการเปนพลเมองดจทล นอกจากทกษะความรดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ซงม

ความสำคญตอการสรางความเปนพลเมองดจทลโดยตรง แตทกษะดานการคดขนสงกมความสำคญตอการเปนพลเมองดจทลทสมบรณเชนกน เชน ทกษะดานการสอสารและการทำงานรวมกบผอน ความคดสรางสรรคและนวตกรรม การคดเชงวพากษและการแกไขปญหา การใชเทคโนโลยดจทลเพอการศกษา ในปจจบนเทคโนโลยไดเขามาเปลยนแปลงการศกษาและยงคงมบทบาทเชนนตอไปอยางตอเนอง นกการศกษาตางเขาใจดถงเรองนและเกดความรสกกงวลวาจะสามารถรวมเทคโนโลยเหลานเขาไปในการเรยนการสอนอยางไร การใชเทคโนโลยดจทลของผเรยนสวนใหญมกใชนอกเหนอจากอยทอยในหองเรยน ดงนน การผสมผสานเทคโนโลยเหลานเขากบการศกษาของพวกเขาจงเปนส งทสมเหตสมผล เทคโนโลยดจทลสามารถใชเพอทจะสรางประสบการณการเรยนรทมความหมายโดยการวางแผนและใชความคดสรางสรรค ซงทงผเรยนและผสอนสามารถทจะนำเทคโนโลยดจทลมาใชในเปนเครองมอประกอบการเรยนการสอนททรงพลง เนองจากผเรยนในศตวรรษท 21 มพฤตกรรมการเรยนรทเปลยนไป ซงถงแมวาสาระวชาความรจะมความสำคญ แตกยงไมเพยงพอสำหรบการเรยนรเพอมชวตในโลกยคศตวรรษท 21 การเรยนการสอนในศตวรรษท 21 น ผสอนจะมบทบาทในลกษณะของการใหคำแนะนำและออกแบบกจกรรม ไปจนถงการสรางเงอนไขตาง ๆ ทจะชวยใหผเรยนสามารถประเมนความกาวหนาในการเรยนรของตนเองได ในทกษะตาง ๆ ของผเรยนในยคศตวรรษท 21 นนมทกษะทสำคญอย 3 ทกษะททาทายความสามารถของผสอนมาก กคอเรองของ การคดอยางมวจารณญาณและการแกปญหา (critical thinking & problem solving) การรเทาทนการส อสาร การร เทาทนสารสนเทศ และการร เทาทนสอ (communications, information & media literacy) รวมถงการรเทาทนเทคโนโลยสารสนเทศ และการรคอมพวเตอร (computing and ICT literacy) ซงอาจสงผลใหตองมการพฒนาและปรบปรงการเรยนการสอนครงใหญ เน องจากเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทพฒนาตวอยางรวดเรว ทำใหการตดตอสอสารผานสมารทโฟนเปนเรองททำไดงายดาย เชน สอสงคมออนไลน (Facebook, LINE, Twitter, Instagram) และการใช Google ทมขอมลและสารสนเทศมากมายมหาศาล ซงผ เรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเอง และบางครงกลำหนาเนอหาทผสอนจดเตรยมไว ดงนน การจดการเรยนรทมประสทธภาพสำหรบผเรยนยคนจงตองวางแผนอยางด รวมถง ผ สอนจะตองปรบเปลยนวธการทำงานพรอมกบการนำเสนอบทเรยนทแตกตางไปจากเดมโดยสนเชง อยางไรกตาม ถงแมผเรยนจะสามารถหาแหลงความรไดเองจากสอออนไลนตาง ๆ แตจะรไดอยางไรวา สอออนไลนเหลานนมความถกตอง และสรางสรรค ดงนน

22 ในวชาชพของครอาจารยจงตองสรางแหลงขอมลสารสนเทศด ๆ ใหมากขน (Digital Marketing Institute, 2019; บญญพนต พนสวสด, 2560) 1. การประยกตใชเวบบลอก (Blog) สำหรบถายทอดความร

เวบบลอก (Blog หรอ Weblog) คอ เปนเวบไซตทเปนเครองมอสอสารสำหรบเขยนบนทกเลาเรองราว ความรสกนกคด มมมอง ประสบการณ ความร และขาวสารของผเขยน หรอ Blogger สนใจโดยเฉพาะ ในการประยกตใชเวบบลอก (Blog) สำหรบถายทอดความรของผสอนนน สามารถทำไดดงน

1) ผสอนสามารถประยกตใช Blog ในการการถายทอดความรหรอจดการความร (Knowledge Management) เกยวกบวชาตาง ๆ ทจำเปนจะตองถายทอดขนตอนหรอวธการเรยนการสอน เชน วชาบรรยาย โดยเนนใหเปนการทบทวนตอเนองจากบทเรยน

2) สามารถใช Blog เปนเครองมอในการตลาดเชงการศกษากบผเรยน ผานการโปรโมต URL ของ Blog พรอมบอกใหไปทบทวนหลงการเรยนเสรจสนในชวโมง

สำหรบขอแนะนำในการสรางเนอหาหรอตวอยางใน Blog ควรจะเปนการสรปหวขอสน ๆ ตรงประเดน และตวอยางทมการอธบายการคดทเรยบงาย โดยอาจใชเทคนคการนำกราฟก รปภาพ หรอ Infographic มานำเสนอใหเกดความนาสนใจ สวนรายวชาทเปนการปฏบตหรอการใชทกษะ ผสอนควรใชรปภาพในการนำเสนอ และคำอธบายรปภาพทงใตภาพ และเปนกราฟกภายในภาพ โดยเรยงตามลำดบขนตอน เชน ขนตอนท 1, 2, 3 และลกศรมาใชนำทาง เปนตน นอกจากน ผสอนควรเตรยมเนอหาของ Blog โดยใหเนอหาตอเนองจากในชวโมงเรยนไมเกน 48 ชวโมง เพราะผเรยนจะขาดความตอเนองและลดความสนใจในเนอหาลง ถาระยะเวลาเกนกวา 48 ชวโมง ตวอยางเวบบลอก เ ช น storylog.co, wordpress.com, bloggang.com, blogger.com, oknation.nationtv.tv, medium.com, learner.in.th, facebook.com (FB fanpage แ ละ FB Notes), GotoKnow.org เปนตน (บญญพนต พนสวสด, 2560; แมงโก ซโร, 2560; สไม บลไบ, 2559, หนา 239; สชาต จนทรวงศ, วรชย เยาวปาณ, บญมาก ศรเนาวกล และวระชย คอนจอหอ, 2556, หนา 84) 2. การประยกตใช ยทป (YouTube Channel) เพอการศกษา

ในการเรยนการสอนบางกรณ เชน เนอหาทมลกษณะเชงปฏบต ผสอนอาจใชการลำดบขนตอนเปนรปภาพในการอธบายเพยงอยางเดยวไมได ตองใชวดทศน (video) มาชวยสอน ซงในการสรางเนอหาบน YouTube นน ผสอนควรตระหนกวา YouTube ทำหนาทในฐานะเปนวดทศนชวยสอนในลกษณะการทบทวนหรอเปนการสอนทตองอธบายอยางกระชบ ชดเจน และเปนลำดบขนตอน ทสำคญผสอนจะตองพจารณาวาการใชสอประเภทนมความเหมาะสมกบรายวชาทสอนหรอไม เชน เหมาะทจะสรางเนอหาบน YouTube กบรายวชาทเปนการปฏบตมากกวาวชาบรรยาย 3. การประยกตใช Google Classroom เพอการศกษา

Google Classroom เปนบรการหนงของ Google Apps ซงเปนแอปพลเคชนทรวบรวมบรการตาง ๆ เพอสนบสนนธรกจ โรงเรยน และสถาบนตาง ๆ ใหใชผลตภณฑของ Google ไดอยางหลากหลาย Google Classroom ออกแบบมาเพอชวยใหครสรางชนเรยน แจกจายงาน ตดเกรด สงความคดเหน และดทกอยางไดในทเดยว การใช Google Classroom สามารถนำไปใชในการเรยน

23 การสอนไดดงน (กเกล, 2562; สำนกบรการคอมพวเตอร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, 2560; คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ, 2562)

1. ใชจดการงานดานการดแลระบบ Google Classroom ทำใหการทำงานซำ ๆ เปนเรองงายโดยใชการตงคาทงายดายและผสานรวมกบ G Suite for Education เชน การจดเตรยมหองเรยน ผสอนสามารถสรางหองเรยนออนไลนไดอยางงาย ๆ ผานบญชอเมล และสามารถเพมผ เรยนในหองเรยนไดโดยตรงหรอแชรรหสหองเรยนเพอใหผเรยนเขาชนเรยน

2. สามารถตดตามความคบหนาของผเรยนได ไมวาจะเปนกจกรรม หรอการมอบหมายงาน เพอทราบประเดนและชวงเวลาทผสอนควรจะใหความคดเหนเพมเตม ผสอนสามารถจดการสอการเรยนการสอน ทบทวนบทเรยน ตรวจนบคะแนน และตดเกรดของผเรยนไดอยางสะดวกผานระบบของ Google Classroom ผานแอปพลเคชนบนสมารทโฟน หรอเวบไซตไดอยางงายดาย

3. ผสอนสามารถเขาไปเปนผรวมสอนรายวชาอน ๆ ไดเพยงแคไดรบอนญาตจากเจาของวชาใหเขาไปรวมสอน

4. สามารถใชเครองมอสำหรบประเมนผล โดยใช Google Forms สรางเปนแบบฝกหดหรอแบบทดสอบหรอกำหนดกจกรรมตาง ๆ เพ อประเมนผลผเรยนระหวางเรยนบน Google Classroom เพอเสรมสรางทกษะการแกปญหาใหกบผเรยน

5. จดระเบยบงานผเรยน ผเรยนสามารถดงานทงหมดของตนเองไดในหนางานของชนเรยน และเนอหาสำหรบชนเรยนทงหมดจะจดเกบอยในโฟลเดอรภายใน Google ไดรฟโดยอตโนมต

6. ชวยในการส อสารภายในช นเร ยน Google Classroom ทำใหผ สอนสามารถสงประกาศและเรมการพดคยในชนเรยนไดทนท ผเรยนสามารถแชรแหลงขอมลกนหรอตอบคำถามในสตรมได

7. Google Classroom สามารถทำงานไดทกท ทกเวลา และเขาถงไดในทกอปกรณ นอกจาก Google Classroom แลวยงมหองเรยนออนไลน (E-Classroom) อ น ๆ อก

เชน ClassStart.org, Moodle.org, e-classroom.co.za, atutor.github.io, edmodo.com เปนตน 4. การประยกตใช หองเรยนกลบดาน (Flip classroom)

การเรยนแบบหองเรยนกลบดาน เกดจากการประสบการณการสอนในชนเรยนวชาเคมของคร Jonathan Bergmann และ Aaron Sams ในโรงเร ยน Woodland Park ร ฐโคโลราโด ประเทศสหรฐอเมรกา โดยมสาเหตมาจากนกเรยนหลายคนไมสามารถเขาเรยนไดตามเวลาปกต (ชนสรา เมธภทรหรญ, 2560, หนา 20) หองเรยนกลบดาน เปนการเรยนการสอนรปแบบหนงทตางออกไปจากการสอนปกต ซงเปลยนจากผสอนบรรยายเนอหาในหองเรยนไปเปนการใหผเรยนศกษาเรยนรดวยตนเองจากสอวดทศนของผสอนนอกเวลาจากชนเรยน สวนเวลาในชนเรยนจะเปนการมอบหมายใหทำกจกรรมตาง ๆ จากบทเรยนทไดศกษามาแลว เพอฝกทกษะตาง ๆ ฝกการนำความรไปใช และสรางปฏสมพนธภายในหองเรยน ในการเรยนรแบบหองเรยนกลบดานผเรยนสามารถกำหนดเรองทจะศกษาหรอนำเสนอหวขอทสนใจ โดยเลอกใชเครองมอเทคโนโลยทเหมาะสม ไดแก วดโอออนไลนโดยใชแพลตฟอรม เชน YouTube หรอ Vimeo ซงการเรยนรปแบบนเปดโอกาสใหผเรยนไดรถงวธการพฒนาทกษะการวจย ไดเรยนรเพอประเมนวาแหลงขอมลออนไลนเชอถอไดหรอไม สามารถตรวจสอบเน อหาทพบทางออนไลน และคนหาการใชคลปเสยงและรปภาพท

24 เหมาะสมได (พรพร โยธาวงษ, 2561, หนา 254; สพตรา อตมง, 2558, หนา 53; Digital Marketing Institute, 2019) 5. การประยกตใชเครองมอออนไลน (Utilize online tools)

1) การใชเคร องมอออนไลนเพอการทำงานรวมกน ผใชตองมทกษะการทำงานรวมกน (Collaboration) ซ งเปนทกษะทสำคญในยคศตวรรษท 21 เพราะหากผเรยนมทกษะนกจะเปนประโยชนกบการทำงานรวมกบผอนเมอถงวยทำงาน เครองมอออนไลน เชน Google doc และอน ๆ ผเรยนสามารถแบงปนและแกไขงานดวยกน โดยปกตผเรยนมกจะสอสารกนผานสอสงคมออนไลนและชองทางออนไลนตาง ๆ หากกำหนดใหผเรยนทำงานและเชอมตอผานเทคโนโลยดจทลเปนประสบการณในการทำงานจรงทด ทประชมกลม (Group forums) สามารถใชสำหรบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (problem-based learning) สามารถกำหนดปญหาใหกบกลมผเรยนออนไลนเพอรวมกนแกไขปญหาภายในระยะเวลาทกำหนด ซงผลการเรยนรในทน อาจเปนการทำงานรวมกนและแนวทางในการแกปญหามากกวาทจะเปนการตอบคำถามทถกตอง

2) การใชทประชมออนไลน (Online forums) ผสอนสามารถกำหนดกจกรรมใหผเรยนแสดงความคดเหนและแบงปนเนอหาทเกยวของผานทประชมออนไลน ซงในบางกรณอาจเปนผลดสำหรบผเรยนทไมคอยกลาพดหรอแสดงออกในชนเรยน

3) การแชรเน อหา (Sharing content) ผสอนสามารถใชเคร องมอออนไลนในการใหผเรยนรวมกนแชรเนอหา โครงการหรอโครงงานทไดจากการศกษาคนควาตามงานทไดรบมอบหมาย เพอใหเกดการถายทอดและแลกเปลยนเรยนรระหวางกน

4) ใชเคร องมอออนไลนเพ อเปนระบบการตอบกลบในชนเรยน (Use a classroom response system) ใชวธใหผ เรยนนำอปกรณสมารทโฟนมาเอง เพอใชในการรวมกจกรรมการสำรวจความคดเหนและทำแบบฝกหดออนไลนในชนเรยน (polls and quizzes) เน องจากมแอปพลเคชนจำนวนมากทใหบรการดานการศกษา ซงอนญาตใหผเรยนกลมใหญตอบคำถามแบบปรนยแบบเรยลไทม เชน tophat.com, iClicker.com, socrative.com

สรป โลกการศกษาในยคปจจบนซ งเปนยคท เช อมตอกบเทคโนโลยดจทล ไดมการปรบเปลยนไปตามเทคโนโลยและพฤตกรรมของผเรยนและผทมสวนเกยวของตาง ๆ การเรยนการสอนจงตองพฒนาและปรบตวตามสภาพสงคมทเปลยนไป ผสอนในยคนตองมการเรยนร และปรบตวใหทนผเรยนยคใหม ผสอนจำเปนทจะตองเพมภาระตนเองในการสรางเนอหาในสออน ๆ มากขน เพอเปนชองทางชวยใหผเรยนเกดความเขาใจ และแกปญหาได เพราะผเรยนในยคศตวรรษท 21 แมจะมความสามารถในการหาแหลงความรไดเองจากสออนเทอรเนต แตอาจไมร เทาทนวาส อออนไลนเหลานนถกตองหรอเช อถอไดหรอไม ดงน น ในฐานะของผสอนหรอคร จะตองสรางแหลงขอมลสารสนเทศผานเทคโนโลยดจทลใหมากขน เพอใหเปนประโยชนตอผเรยนทจะไดนำไปเรยนร และประยกตใชในสถานการณตาง ๆ ตอไป ทกษะดจทลเพอการท างานและการใชชวต

จากการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยทาใหการใชชวตประจำวนของผคนเปลยนแปลงไปอยางมาก เชน เมอกอนเราอานหนงสอพมพทเปนเลม แตปจจบนเราอานผานอปกรณสมารทโฟน

25 หรอเวลาออกกำลงกายในปจจบนเราจะเหนวาหลายคนสวมใสอปกรณวด เรยกวา Wearable device หรออปกรณสวมใส ทเชอมโยงเขากบอนเทอรเนต และสมารทโฟน รวมถงอปกรณในบานจำนวนมากทเชอมตอกบอนเทอรเนต ในโลกยคดจทลเราตองยอบรบวาเราตองดำรงชวตอยแบบผสมประสานระหวางโลกดจทลและโลกทางกายภาพ จงจำเปนทจะตองมทกษะทางดานดจทลทดขน ไมใชเพยงแคการใชเครองมอทเปนดจทลเทานน แตตองรเทาทนดจทลในเรองตาง ๆ ดวย นอกจากน การทำงานในยคปจจบนและอนาคตทกำลงจะมาถงมแนวโนมเกยวกบทกษะการทำงานทมความชดเจนระดบหนงวามนษยจะตองทำงานรวมกบหนยนต ระบบอตโนมตและเทคโนโลยตาง ๆ เนองจากการทำงานของระบบดงกลาวมความแมนยำกวามนษย ชวยลดตนทน เพมรายได เสรมขดความสามารถในการแขงขนได องคกรตาง ๆ จงตองการคนทำงานทมทกษะความชำนาญดานการบรหารจดการดจทลและเทคโนโลยข นสง นอกจากน ทกษะการทำงานในโลกยคดจทลทจำเปนตอคนทำงาน (โดยเฉพาะสายงานทางดานธรกจ) กคอ ทกษะดานการคดเชงวพากษ ความคดสรางสรรค ความเอาใจใสดแล การทำงานเปนทม และทกษะการเปนผประกอบการ (Entrepreneurship) ดงนน เราจงควรมทกษะดงตอไปน (ธนชาต นมนนท, 2562; สาลกา ดอท ซโอ, 2561)

1. ความสามารถในการใชเทคโนโลยดจทลตาง ๆ ถงแมจะเปนการยากทจะตามเทคโนโลยใหทนทงหมด กตาม แตเราตองมทกษะความเขาใจพนฐานในการใชงานเครองมอเหลาน ไมวาจะเปน ความสามารถของเทคโนโลยหรอขอจำกดตาง ๆ

2. สามารถคนหา ใชขอมล มความเขาใจและจดการกบขอมล นอกจากจะมความสามารถในการคนขอมลจากอนเทอรเนตแลว ตองมความเขาใจในขอมล สามารถวเคราะหและตดสนใจเลอกขอมลทมคณภาพได เพอนำมาบรหารจดการ วเคราะห ประเมนผล และนำไปใชประโยชนได

3. มทกษะการใชเทคโนโลยดจทลในการเรยนการสอนแบบใหม โดยผเรยนและผสอนตองมทกษะการใชงานเทคโนโลยดจทลทถกตอง ไดแก กระบวนการการเรยนการสอนแบบใหม การใชเครองมอ การออกแบบหลกสตร และการคดเชงวเคราะห เชน การผลตสไลดออนไลน ผสอนจะตองมทกษะและความเขาใจในการใชเครองมอนเพอใหการเรยนการสอนมคณภาพ

4. มทกษะการสอสาร และการทำงานรวมกน อนเทอรเนตและเทคโนโลยดจทลทำใหเราสามารถเชอมตอ สอสารและแลกเปลยนขอมลกนงายขน ทำใหรปแบบการทำงานเปลยนไป ดงนน จงจำเปนตองมทกษะการทำงานใชเคร องมอตาง ๆ เชน อเมล วดโอคอนเฟอเรนซ เครองมอในการทำงานรวมกน การแชรขอมล เพอใหสามารถทำงานรวมกนไดในสถานทแตกตางกนและโดยใชอปกรณไดอยางหลากหลาย

5. สามารถสรางเนอหาหรอนวตกรรม เทคโนโลยดจทลทำใหเราสามารถสรางนวตกรรมในรปแบบตาง ๆ ได ไมวาจะเปน ขอความ รปภาพ วดทศน ซอฟตแวร หรอบรการตาง ๆ ดงนน เราตองมทกษะการสรางเนอหาดจทลเหลาน เชน การสรางภาพดจทล การทำอนโฟกราฟกหรอโมชนกราฟก วดทศน รวมถงการเขยนโปรแกรม ซงเปนทกษะททกคนควรมเพอสามารถสรางสงใหม ๆ ได

6. เขาใจเรองอตลกษณดจทล การใชงานเครองมอใด ๆ บนโลกดจทลจะมความเสยงตอภยคกคามตาง ๆ เราจงตองมความเขาใจและทกษะในเรองการปกปองขอมลตวเอง การเกบรกษารหสของตนเองและผอนทเกยวของกบเรา รวมถงตองมจรรยาบรรณในการใชงาน

26

7. ทกษะความเขาใจในมนษยดวยกน เนองจากการทำงานรวมกนเปนทม ตองอาศยการสอสาร พดคย คนทำงานจงจำเปนตองรจกตวตนของกนและกน เพอเขาสงคม รจกการสอสาร

8. ทกษะการเรยนรตลอดชวต เพอพฒนาศกยภาพของตนเองโดยการแสวงหาองคความรใหม ๆ อยางสมำเสมอ

9. ความสามารถในการบรหารจดการความเปลยนแปลง การเปนผนำองคกรจะตองมทกษะในการสอสารและการบอกเลาเรองทตองการสอสารนนอยางชดเจน เพอความเขาใจทถกตองตรงกนในองคกร และตองมความเปนผนำในกรณทขอมลหรอสถานการณคลมเครอ โดยมงไปทผลสำเรจมากกวากระบวนการ การใชเทคโนโลยดจทลเพอการทำงาน

ดวยความกาวหนาของเทคโนโลยดจทล อปกรณและเครอขายการสอสารในปจจบน ทอำนวยความสะดวกในการตดตอสอสารและทำงานรวมกบคนอนไดอยางมประสทธภาพ จากทกททกเวลา ทำใหเกดรปแบบการทำงานในยคดจทลทคนทำงานสามารถตดตอสอสารกน ทำงานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ แสดงใหเหนวา เทคโนโลยสามารถชวยใหผประกอบการธรกจไมวาขนาดเลกหรอขนาดใหญสามารถใชประโยชนจากเงนทนทมดวยวธทชาญฉลาดและมประสทธภาพมากขน ซงในการทำงานนนเทคโนโลยดจทลไดเขามามบทบาทและชวยอำนวยความสะดวกในหลากหลายลกษณะ ดงน (เขตอสาหกรรมซอฟตแวรประเทศไทย (Software Park Thailand), 2554; เทค ออน แมค, 2559; มงคล เฮงโรจนโสภณ, 2562; Gregory, 2019) 1. ดานผลผลต (Productivity) เทคโนโลยดจทลไดเขามาชวยอำนวยความสะดวกในกรณตาง ๆ เชน

1) ใชบรหารจดการองคกร ไดแก ใชเพมขดความสามารถในการแขงขนของบรษทหรอโรงงาน ซงนอกจากการพฒนาผลตภณฑ เทคโนโลยดจทลยงสามารถใชในการพฒนาระบบการจดการหรอจดเกบขอมลหรอระบบการทำงานทมประสทธภาพมากขน เชน Augmented Reality (AR) หรอเทคโนโลยทจำลองภาพเสมอน 3 มตเขามาทบซอนกบภาพจรง สามารถนำมาปรบใชกบการวเคราะหเคร องจกรในโรงงานได โดยนำมาเชอมตอภาพเครองจกรและแสดงขอมลใหวศวกรผเช ยวชาญสามารถตรวจสอบสภาพเครองจกรผานเครองมอสอสารหรอคอมพวเตอรไดแมไมไดอยหนาเครองจกรนน ๆ หรอเครองโดรนทโดยทวไปมกจะถกนำไปใชในการถายภาพวดทศน เมอนำมาผสมผสานกบเทคโนโลย RFID กสามารถประยกตใชกบการตดตามความคบหนาของโครงการกอสรางตาง ๆ ไดรวดเรว สามารถเหนภาพไดชดเจนขน เปนตน

2) ใชในการใหบรการไอไอท ( IoT) และดจทลโซลชน (digital solution) เชน Smart Transportation (โซลชนสำหรบงานขนสงทตองการตดตามสถานะขนสง หรอตรวจสอบพฤตกรรมการขบรถ) Smart City (โซลชนเมองอจฉรยะเพมความสามารถในการบรหารจดการเมอง เชน ความปลอดภย ประหยดพลงงาน รกษาสงแวดลอม) Smart Recognition (โซลชนชวยจดจำ ตรวจสอบ และแยกแยะวตถ ยานพาหนะ หรอบคคล โดยใชกลองวดทศน) Smart Cold Chain (โซลชนชวยงานบรหารจดการตแช หองเยน) Smart Kiosk (ใชระบบ IoT ในอปกรณเครองหยอดเหรยญ) Smart Health (โซลชนการดแลสขภาพ) Smart Industrial Estate (โซลชน IoT เพมประสทธภาพการ

27 บรหารจดการภายในนคมอตสาหกรรม) Smart Living (โซลชนสำหรบทพกอาศย) เปนตน (ผจดการออนไลน, 2561)

3) ใชเพมผลผลตทางการเกษตร เชน การใชโดรน (Drone) หรออากาศยานไรคนขบ (Unmanned Aerial Vehicle: UAV) และหนยนต ในปจจบนมการนำมาใชในหลายรปแบบ เชน การนำกลองมาตดเพอถายรปจากมมสง การใชขนสงสนคา ดงท Google และ Amazon กำลงพฒนา การใชฉดปยและพนสารเคมในการเกษตร การใชตรวจสภาพจราจรและเกบขอมลภมศาสตร และการใชในการชวยชวตผประสบภยในพนทตาง ๆ ทเขาถงยาก เปนตน (กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2559)

4) ใชตดตามและบนทกเวลาการทำงาน Time tracking software เปนเครองมอประเภทซอฟตแวรทใชสำหรบการวางแผนเวลาทเราใช ซงการวเคราะหดงกลาวเมอใชอยางเหมาะสมจะชวยกำกบตดตาม หนาททรบผดชอบ การปรบปรงกระบวนการ และผลตผล ตวอยางซอฟตแวร เชน tsheets.com, dovico.com, bqe.com.au, timewriter.com เปนตน 2. การเงน (Financials)

1) ใชบรการการแจงหนออนไลนเพอลดตนทนในการเกบเงนจากลกคา ตวอยางเวบทใหบรการไดแก pay.amazon.com, apple.com/apple-pay, authorize.net, go.wepay.com, quickbooks.intuit.com/payments, paypal.com

2) ใชในการตดตามงบประมาณออนไลนเพอตดตามและลดคาใชจายขององคกร 3) ยนภาษออนไลนไดอยางมประสทธภาพยงขน 4) สรางกระแสรายไดใหมดวยการขายผลตภณฑหรอสนคาทางออนไลน 5) ใชซอฟตแวรการบญชทครอบคลมเพอเพมความคลองตวทางการเงนทางธรกจของ

องคกร 6) แชรไฟลดจทลกบผทำบญชหรอนกบญชขององคกรเพอปรบปรงกระบวนการทำบญช

อยางตอเนอง 7) สำรวจแอปพลเคชนโอเพนซอรซ (open source applications) เพอทดแทน

แอปพลเคชนทมชอเสยงซงมราคาแพงกวา 3. การตลาด (Marketing)

1) ใชซอฟตแวรเพอสรางแผนการตลาดทสามารถแกไข อปเดตและแชรกบทมงานได 2) ใชเวบไซตโซเชยลมเดย เชน Facebook, Twitter, Google+, Pinterest, YouTube

และอน ๆ เพอโฆษณาธรกจ ผลตภณฑ และบรการตาง ๆ 3) เรมเขยนเวบบลอกทเกยวของกบธรกจและกลมเปาหมายขององคกร 4) รวบรวมอเมลผานทางการสมครสมาชกหนาเวบไซตและเรมใชประโยชนจากพลงของ

การตลาดผานอเมล 5) ทำการตลาดโดยใชสอประเภทวดทศน 6) สงเสรมธรกจดวยเวบไซตและ/หรอการโฆษณาออนไลน

4. ความรวมมอและการเรยนร (Collaboration and Learning)

28

1) ทำการประชมทางไกลเพอใหแนใจวาทมงานในสถานทตาง ๆ อยในหนาเวบเดยวกน เชน skype.com, conferenceplus.com, ConferenceCall.com, freeconference.com, gotomeeting.com, nocostconference.com

2) การสมมนาผานเวบหรอการประชมผานเวบ ทำใหทกคนสามารถประหยดเวลาในการเดนทางมาประชม นอกจากน ยงสามารถแชรขอมล แชรวาระการประชม หรอการนำเสนองานไดอกดวย ยกตวอยางเวบไซต เชน anymeeting.com, gotowebinar.com, instantpresenter.com, zoho.com

3) เพมพนความรและความสามารถใหทมงานดวยการฝกอบรมธรกจออนไลน เชน coursera.org (Business Courses), Microsoft Office Training

4) แชรไฟลและขอมลดวยเทคโนโลยคลาวด (cloud technology) 5) ตดตงระบบอนทราเนตสำหรบการแชรไฟลในเครอง 6) สอสารกบทมงานไดอยางรวดเรวและชดเจนผานการสงขอความ

5. บรการลกคา (Customer Service) 1) ใชโซเชยลมเดยเพอบรการลกคา 2) ตงแผนกชวยเหลอออนไลนเพอจดการปญหาของลกคา 3) อนญาตใหลกคาสามารถทจะนดหมายออนไลนไดอยางสะดวก 4) ใชแบบสำรวจออนไลนและแบบสอบถามเพอรบคำตชมจากลกคา

6. การทำงานเคลอนทและการทำงานทางไกล (Mobile Working and Telecommuting) 1) สรางสำนกงานเคลอนท (mobile office) ททำใหพนกงานสามารถทำงานไดอยางม

ประสทธภาพจากทกสถานท 2) ใชแอปพลเคชนเชอมตอควบคมคอมพวเตอรระยะไกล (เชน Chrome Remote

Desktop, TeamViewer) เพอเขาถงไฟลบนคอมพวเตอรในสำนกงาน 3) สรางรปแบบสำนกงานไรกระดาษ (paperless) เพอประหยดงบประมาณในการจดหา

และจดเกบในสำนกงาน 4) ใชสมารทโฟนและเลอกแอปพลเคชนทเชอมตอกบระบบคลาวดเพอเชอมตอตลอดเวลา

ในขณะทกำลงเดนทาง สรป

การนำเทคโนโลยดจทลเขามาใชกบการทำงานในองคกรไมวาจะภาครฐหรอเอกชน จะตองคำนงถงความตองการจำเปนขององคกรหรอหนวยงานนน ๆ อยางถองแท เพอทจะหาวธการและเครองมอทเหมาะสม สำหรบกระบวนการทำงานททำไดดอยแลวเรากสามารถนำเทคโนโลยเหลานมาชวยเพมประสทธภาพการทำงานใหดยงขน และสงสำคญทควรตระหนกถงกคอ การอยกบเทคโนโลยใหม ๆ ทพฒนาตวอยางรวดเรวน เราตองทำความเขาใจและเรยนรใหรวดเรว นำมาทดลอง ปรบใชกบขอมลทมอยใหเรว หากเกดความผดพลาดหรอไมไดผลดงทคาดหวงไวกจะตองเรมตนใหมใหรวดเรวเชนกน องคกรจงจะสามารถดำรงอยและพฒนาตวไปตามเทคโนโลยดจทลไดทน

29 อางอง กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม, สำนกงานคณะกรรมการดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต (ONDE). (2556). การเขาถงสอดจทล. คนเมอ 29 สงหาคม 2562, จาก https://drive.google.com/file/d/0B5_XdJZtKJgHek96NTJrbnA3N1E/view

กเกล. (2562). จดการการสอนและการเรยนรดวย Classroom. คนเมอ 10 ธนวาคม 2562, จาก https://edu.google.com/intl/th_ALL/products/classroom/?modal_active=none

เขตอสาหกรรมซอฟตแวรประเทศไทย (Software Park Thailand). (2554). แนวโนมรปแบบการทำงานใหมเปลยนทกทเปนททำงาน ขบเคลอนประสทธภาพองคกร. จลสารขาว Smart Industry 17, 4-7.

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ. 2562. Google classroom manual for teacher. คนเมอ 21 ตลาคม 2562 จาก http://www.edu.tsu.ac.th/ptu/file/Google-Classroom.pdf

คมชดลก. (2562). 'เวลดไวดเวบ' แฮปปเบรธเดยครบ 30 ป. คนเมอ 29 สงหาคม 2562, จากhttp://www.komchadluek.net/news/lifestyle/365821

จนทมา เขยวแกว. (2557). CA 305 การจดการสารสนเทศเพองานนเทศศาสตร. คนเมอ 2 ธนวาคม 2562, จาก http://webstaff.kmutt.ac.th/~werapon.chi/CA301/CA305_1_2014/ chapter07.pdf

ชนสรา เมธภทรหรญ. (2560). หองเรยนกลบดาน (Flipped Classroom) กบการสอนคณตศาสตร. นตยสาร สสวท 46(209), 20-22.

เทค ออน แมค. (2559). 8 เคลดลบสความสำเรจขององคกรจากการใหพนกงานทำงานไดจากทกท. คนเมอ 10 ธนวาคม 2562, จาก https://techonmag.com/2016/02/29/microsoft-keysuccessofworkingoutsite-adver/

ธนชาต นมนนท. (2562). ทกษะดจทลเพอการทางาน และการใชชวตในปจบน. คนเมอ 9 กนยายน 2562, จาก https://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/647662

บญญพนต พนสวสด. (2560). Digital Education การศกษาบนโลกดจทล กบผเรยนในศตวรรษท 21. http://www.digitalagemag.com/digital-education-การศกษาบนโลกดจทล-กบผเรยนในศตวรรษท-21/

แมงโก ซโร. (2560). รวม 7 พนทฟร ๆ สำหรบเขยน Blog พรอมเปรยบเทยบขอด-ขอเสยของแตละตว. https://www.mangozero.com/free-blog-platform/

วรพจน วงศกจรงเรอง. (2561). คมอพลเมองดจทล. กรงเทพฯ: สำนกงานสงเสรมเศรษฐกจดจทล, กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม.

วนนซอฟต โซลชน. (2562). ทำความรจกโลกในยคดจทล. คนเมอ 4 กนยายน 2562, จาก https://www.wynnsoft-solution.com/บทความ/Get-to-know-the-world-in-the-digital-age

วระศกด เชงเชาว. (2556). พนฐานระบบสญญาณดจทล. คนเมอ 29 สงหาคม 2562, จาก https://www.prd.go.th/ewt_dl_link.php?nid=60606&filename=expert

30 ศศลกษณ ทองขาว และคนอน ๆ. (2555). คอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหม (ฉบบ

ปรบปรงใหมลาสด). ทโมท เจ โอเลยร, ผแตง. กรงเทพฯ: แมคกรอ-ฮล. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, สำนกบรการคอมพวเตอร. 2560. Google

Classroom. คนเมอ 21 ตลาคม 2562 จาก https://csc.kmitl.ac.th/cscweb-1/wp-content/uploads/2017/02/11_Classroom.pdf

สถาบนสอเดกและเยาวชน (สสย.). (2559). การรเทาทนสอฯ คออะไร. คนเมอ 29 สงหาคม 2562, จาก http://cclickthailand.com/ความรเทาทนสอ/ความรทวไป/การรเทาทนสอฯ-คออะไร

สนก ดอท คอม. (2562). เวลดไวดเวบ (World-Wide Web: WWW) คออะไร และมสวนประกอบอะไรบาง. คนเมอ 29 สงหาคม 2562, จาก https://www.sanook.com/campus/ 1394633/

สรวงมณฑ สทธสมาน. (2562). สรางพลเมองดจทลใหคงความเปนมนษย. คนเมอ 24 พฤศจกายน 2562, จาก https://mgronline.com/qol/detail/9620000058138

สรานนท อนทนนท. (2561). ความฉลาดทางดจทล (DQ Digital Intelligence). กรงเทพฯ: มลนธสงเสรมสอเดกและเยาวชน (สสย.).

สาลกา ดอท ซโอ. (2561). สอง "ทกษะการทำงานในโลกธรกจยคดจทล" ทมนษยเงนเดอนในอนาคตตองม. คนเมอ 9 กนยายน 2562, จาก https://www.salika.co/2018/12/17/digital-business-skill-for-future/

สาลกา ดอท ซโอ. (2562ก). 8 ทกษะจำเปน เพอกาวส ‘ความเปนพลเมองดจทล’ (Digital Citizenship) & คนของศตวรรษท 21 อยางภาคภม. คนเมอ 24 พฤศจกายน 2562, จากhttps://www.salika.co/2019/04/03/8-skills-for-digital-citizenship/

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.). (2562). พลเมองดจทล (Digital Citizenship). คนเมอ 24 พฤศจกายน 2562, จาก https://www.thaihealth.or.th/ Content/48161-พลเมองดจทล%20(Digital%20Citizenship).html

สำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (สำนกงาน ก.พ.). (2562). Infographics (Digital Literacy). คนเมอ 4 กนยายน 2562, จาก https://www.ocsc.go.th/sites/default/ files/info-ebooks.png

สำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน. (2562ข). ทกษะ DLProject (E-learning). คนเมอ 29 สงหาคม 2562, จาก https://www.ocsc.go.th/DLProject/skill-dlp

สำนกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย, ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. (2562). Digital literacy. คนเมอ 24 พฤศจกายน 2562, จาก https://www.ops.go.th/ main/index.php/knowledge-base/article-pr/854-zxfdgsdgs.html

สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.). (2558). การรดจทล (Digital literacy). คนเมอ 29 สงหาคม 2562, จาก https://www.nstda.or.th/th/nstda-knowledge/142-knowledges/2632

31 อาร ผลด. (2561). องคความรภาษา-วฒนธรรม โดยสำนกงานราชบณฑต: วาดวย...ดจทล. เดลนวส.

18 มกราคม 2561, หนา 24. เอกภพ อนทรภ. (2559). GES0203 ความรเทาทนสารสนเทศ. คนเมอ 2 ธนวาคม 2562, จาก

http://www.elfms.ssru.ac.th/somchai_bu/file.php/1/GEH1101_1.pdf เอไอเอส. (2561). Digital Literacy การรดจทลนนสำคญไฉน!! อะไรคอทกษะทเราควรจะม?. คน

เมอ 24 พฤศจกายน 2562, จาก https://aisdc.ais.co.th/blog/trend/digital-literacy.html

มงคล เฮงโรจนโสภณ. (2562). Digital Innovation นวตกรรมดจทลเพอทกธรกจ. คนเมอ 11 ธนวาคม 2562, จาก https://www.scg.com/innovation/digital-innovation-business/

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2559). การใชโดรนและหนยนต เพอเพมผลผลตทางการเกษตรในประเทศแคนาดา. คนเมอ 11 ธนวาคม 2562, จาก https://www.mhesi. go.th/main/th/149-knowledge/4-cluster/family-technology/5871-drone-uav

ผจดการออนไลน. (2561). เปด 9 โซลชน AIS IoT ทใหบรการจรงแลวในประเทศไทย และอตสาหกรรมใดเหมาะนำไปประยกตใช. คนเมอ 11 ธนวาคม 2562, จากhttps://mgronline.com/cyberbiz/detail/9610000116052

อครมา บญอย. (2561). Digital Literacy. คนเมอ 4 กนยายน 2562, จาก http://lib3.dss.go.th/ fulltext/dss_j/2561_66_207_P28-29.pdf

สำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. (2561). ยค Digital 4.0 เมอโลกขบเคลอนดวยเทคโนโลย. คนเมอ 4 กนยายน 2562, จาก http://www.ops.moe.go.th/ops2017/สาระนาร/2876-ยค-digital-4-0-เมอโลกขบเคลอนดวยเทคโนโลย-25-ก-ย-2561

สวทย เมษนทรย. (2559). แนวคดเกยวกบประทศไทย 4.0. คนเมอ 29 สงหาคม 2562, จาก http://planning2.mju.ac.th/government/20111119104835_planning/Doc_25590823143652_358135.pdf

ศรรตน จำปเรอง และอมรรตน วฒนาธร. (มกราคม-เมษายน 2553). ความรทจำเปนของคนยคเศรษฐกจฐานความร. วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร 12(1). 165-171.

สพตรา อตมง. (มกราคม-มถนายน 2558). แนวคดหองเรยนกลบดาน: ภาพฝนทเปนจรงในวชาภาษาไทย. วารสารวชาการศกษาศาสตร คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 16(1), 51-58.

สไม บลไบ. (กรกฎาคม-ธนวาคม 2559). เวบบลอก: สอการเรยนรยคดจทลทครไมควรมองขาม. วารสารวจยราชภฏพระนคร สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร 11(2), 238-.

พรชนตว ลนาราช. (กรกฎาคม-ธนวาคม 2560). ทกษะการรดจทลเพอพฒนาคณภาพการเรยนร. วารสารหองสมด 61(2), 76-92.

พรพร โยธาวงษ. (กรกฎาคม 2561). ผลสมฤทธจากการเรยนแบบหองเรยนกลบดานรวมกบการสอนแบบบรรยายในวชาการจดการฟารม ของนกศกษาระดบปรญญาตร สาขาวชาการจดการเทคโนโลยฟารม. วารสารปญญาภวฒน 10(ฉบบพเศษ), 252-261.

32 กลมเออาร. (2559). อนเทอรเนตคออะไร. คนเมอ 4 กนยายน 2562, จาก https://www.ar.co.th/

kp/th/127 เดลนวส. (2559). ความฉลาดใชไอซท. คนเมอ 2 ธนวาคม 2562, จาก https://www.dailynews

.co.th/article/516366 Aviram, A., & Eshet-Alkalai, Y. (2006). Towards a theory of digital literacy: Three

scenarios for the next steps. Retrieved August 29, 2019, from http://www.eurodl.org/materials/contrib/2006/Aharon_Aviram.htm

Digital Marketing Institute. (2019). How to use digital technologies to teach students. Retrieved December 11, 2019, from https://digitalmarketinginstitute.com/blog/ how-to-use-digital-technologies-to-teach-students

Encyclopedia.com. (2019). Dictionary of American History: Digital Technology. Retrieved August 29, 2019 from https://www.encyclopedia.com/history/ dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-releases/digital-technology

Gregory, A. (2019). 33 Ways to use technology in your small business. Retrieved December 11, 2019, from https://www.thebalancesmb.com/how-to-technology-in-small-business-2951633

Heick, T. (2018). The definition of digital citizenship. Retrieved November 24, 2019, from https://www.teachthought.com/the-future-of-learning/the-definition-of-digital-citzenship/

ICDL Thailand. (2562). ทำไมยคน คนตองม Digital Literacy. คนเมอ 29 สงหาคม 2562, จาก https://www.icdlthailand.org/digital-literacy

ICDL Thailand. (2562). ประโยชนของการมทกษะการใชดจทล สำหรบครผสอนและผเรยน. คนเมอ 4 กนยายน 2562, จาก https://docs.wixstatic.com/ugd/ce5641_c1e83b01851f41 12b31f6d6b65da0686.pdf

William, P., & Minnian, A. (2007). Exploring the challenges of developing digital literacy in the context of special educational needs. (pp.115-144). In Andretta, S. (Ed.) Change and challenge: information literacy for the 21st Century Adelaide. Australia: Auslib Pr.