1

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

บทท่ี 8 การเขียนผังงาน ความหมายของผังงาน (Flowchart)

เปนเครื่องมือแสดงข้ันตอนหรือกระบวนการทํางาน ตั้งแตเริ่มตนจนส้ินสุดการทํางาน

ผังงานทั่วไปจะใชรูปภาพสัญลักษณที่เปนมาตรฐานเดียวกัน (ตามมาตรฐานของสถาบนั ANSI )

ประเภทของผังงาน ผังงานระบบ (System Flowchart) แสดงภาพการทํางานโดยรวมของระบบ ผังงานโปรแกรม (Program Flowchart) แสดงรายละเอยีดข้ันตอนการทํางาน

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

วิธีเขียนผังงานที่ดี ควรเขียนข้ันตอนการทํางาน (Algorithm) ทั้งหมดกอนเขียนผังงาน

(Flowchart) ใชสัญลักษณตามมาตรฐานของสถาบัน ANSI ขอความที่ใชในสัญลกัษณควรจะเปนขอความส้ันๆ ที่อานเขาใจงาย

และชัดเจน

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

วิธีเขียนผังงานที่ดี (ตอ) ขนาดของสัญลักษณไมควรเล็กหรือใหญจนเกินไป ควรเขียนข้ันตอนจากบนลงลาง หรือจากซายไปขวา ควรเขียนผังงานใหจบภายในหนาเดยีวกัน

2

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

รูปแบบของผังงาน

แบบเรียงลําดับ (Sequence) แบบมีเง่ือนไข (Decision หรือ Selection) แบบทําซ้ํา (Repeat หรือ Loop)

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

แบบเรียงลําดับ (Sequence) เปนรูปแบบของผังงานที่งายสุด ไมซบัซอน

และไมมีการเปรียบเทยีบเง่ือนไขใดๆ โดยแสดงข้ันตอนการทํางานไปตามลําดบัตั้งแตตนจนส้ินสุดกระบวนการ

เริม่ตน

ตั้งระดับความรอนและเวลา

สิน้สุด

นําอาหารเขาเตาไมโครเวฟ

เตาไมโครเวฟเริ่มอุนอาหาร

เตือนอาหารสุกดวยสญัญาณเสียง

นําอาหารท่ีสุกออกจากเตาไมโครเวฟ

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

แบบมีเงื่อนไข (Decision) เปนรูปแบบของผังงานที่มีเง่ือนไขใหเลอืก

ตัดสินใจ โดยเตรียมข้ันตอนการทํางานไวรองรับสําหรับเง่ือนไขน้ันๆ

เริ่มตน

นําสินคาใหพนักงานคิดเงิน

ชําระเงนิ

รับสินคา

เงนิสด

สิน้สดุ

แสดงจํานวนเงินที่ตองชําระ

จายเงินสด

บัตรสมาชิก

แตะบัตรสมาชิก

3

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

แบบทําซ้ํา (Repeat หรือ Loop) เปนรูปแบบผังงานที่มีข้ันตอนการทํางานซ้ําๆ

โดยมีเง่ือนไขเปนตัวควบคุม ซึ่งจะใหทํางานภายใตเง่ือนไขที่เปนจริง (while…do)หรือใหทํางานข้ันตอนน้ันซ้ําๆจนกวาเง่ือนไขจะเปนจริง (do…until) เปนตน

เร่ิมตน

ดูหมายเลขสถานีท่ีตองการ

กดหมายเลขสถานี

รับบัตรโดยสารรถไฟฟา BTS

สิ้นสดุ

แสดงจํานวนเงินท่ีตองชําระ

หยอดเหรียญ 5, 10ตามจํานวนเงินท่ีแสดง

เหรียญ 5, 10

ชาํระเงินครบ

ไมใช

ใช

ครบ

ไมครบ

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

การทําซ้ําแบบ while…do จะตรวจสอบเง่ือนไขกอน

การทํางาน ถาเง่ือนไขเปนจริงก็จะทํางานน้ันซ้ําๆ จนกระทั่งเง่ือนไขเปนเท็จจึงหยุดทํางาน

คําส่ังทีอ่ยูภายใตเงื่อนไขเงื่อนไข ใช

ไมใช

การทํางานซ้ําแบบ while...do

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

การทําซ้ําแบบ do…until หลังจากทํางานไปแลวหน่ึงคร้ัง จึงจะ

ตรวจสอบเง่ือนไข ถาเง่ือนไขเปนเท็จก็จะทํางานข้ันตอนน้ันซ้ําๆ จนกระทั่งเง่ือนไขเปนจริงก็จะหยุดการทํางานน้ัน (เง่ือนไขแบบ do…until จะตองไดทํางานกอนตรวจสอบเง่ือนไขอยางนอยหนึ่งคร้ัง)

คําส่ัง/ประมวลผล(Process)

เงื่อนไข

ใช

ไมใช

การทํางานซ้ําแบบ do...until

4

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

ประโยชนของผังงาน อธิบายดวยภาพสัญลักษณ และเสนช้ีทิศทาง ทําใหมองเห็นลําดับ

ข้ันตอนการทํางานชัดเจน ปฏบิัติตามไดงาย มองเห็นขอผิดพลาดไดงาย ไมตองตรวจสอบหาความผิดพลาด

ตั้งแตตน สามารถนําผังงานไปใชไดกับการเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอรได

ทุกๆภาษา

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

โปรแกรมชวยสรางผังงาน

โปรแกรม SmartDraw (www.smartdraw.com)

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

โปรแกรมชวยสรางผังงาน (ตอ)

โปรแกรม ConceptDraw (www.conceptdraw.com)

5

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

โปรแกรมชวยสรางผังงาน (ตอ)

โปรแกรม OmniGraffle (www.omnigroup.com)

ความรูเบ้ืองตนเก่ียวกับคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศ

โปรแกรมชวยสรางผังงาน (ตอ)

โปรแกรม Microsoft Office Visio (www.microsoft.com)