บทท 3

สาระส าคญของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา และกฎหมาย ทเกยวของกบนตสมพนธระหวางนายหนากบผซอหรอผขาย

3.1 สาระส าคญของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา

3.1.1 ความหมายของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ความหมายของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาไมไดมบญญตไวในพระราชบญญต

การซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 แตบทบญญตมาตรา 3 ของพระราชบญญตดงกลาวไดใหใหนยามของคาวาขอตกลงซอขายลวงหนา หมายถง คาสงซอหรอคาสงขายสนคาเกษตรซงผซอหรอผขายสงเขาตลาด และไดรบการยนยนเกยวกบปรมาณ ราคา และระยะเวลารบมอบหรอสงมอบสนคาเกษตรนนจากตลาดแลว ซงพอจะนามาเทยบเคยงกบความหมายของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาได

มงคล ทววทย ไดใหความหมายของคาวา สญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาไววา เปนสญญาหรอขอตกลงทผขายตกลงขายและผซอตกลงซอสนคาเกษตร เพอใหมการสงมอบและชาระราคากนในวนขางหนาตามชนด คณภาพ ปรมาณ และราคาทไดตกลงกนไวแนนอน โดยคสญญาทงสองฝายมพนธะหนาทผกพนซงกนและกน1

อจฉราวรรณ งามญาณ ไดใหความหมายของคาวา สญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาไววา เปนขอตกลงระหวางผซอและผขายซงเรยกรองใหผขายสงมอบสนคาเกษตรแกผซอสนคาเกษตรทสงมอบจะนบรวมโภคภณฑตามชนดทระบ ตามจานวน และเกรดทกาหนด ในเวลาหนงทแนนอนในอนาคต ตามราคาทตกลงกนในวนทาสญญา2

ผเขยนเหนวาสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หมายถง สญญาหรอขอตกลงระหวาง ผซอและผขายในสนคาเกษตร โดยผซอตกลงรบมอบและผขายตกลงสงมอบสนคาในเวลาใดเวลา

1 มงคล ทววทย. (2545). สญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตามพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ 2542 :ศกษาเฉพาะกรณรปแบบและการบงคบใชสญญาซอขายลวงหนา. วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง. หนา 94 2 อจฉราวรรณ งามญาณ. (2543). ตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนา. กรงเทพมหานคร: สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. หนา 32

39

หนงทกาหนดไวตามราคาทตกลงกนในวนทาสญญา โดยผขายยงไมตองสงมอบสนคาและผซอยงไมตองชาระราคา

3.1.2 ลกษณะของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ลกษณะประการแรก เปนสญญาประเภทหนงซงประกอบไปดวยคสญญาสองฝาย ฝายหนงเรยกวาผขาย ตกลง

ขายสนคาเกษตรใหแกอกฝายหนง เรยกวา ผซอ โดยจะทาการซอขายผานตวแทนหรอนายหนาซอขายลวงหนาซงเปนสมาชกของตลาด เมอสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาเกดขน ตลาด (สานกหกบญช) จะเขาเปนคสญญาแทนทคสญญาอกฝายหนงใหกบทงฝายผซอและฝายผขาย ซงการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาแบงขนตอนในการสงคาสงซอและคาสงขายเพอเขาทาสญญาซอขายได 2 ขนตอน คอ ในขนตอนทผซอขายสงคาสงซอหรอคาสงขายดงกลาวไปใหแกนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาของตน และอกขนตอนหนงคอ เมอนายหนาซอขายลวงหนาสงคาสงซอหรอคาสงขายทไดรบจากผซอหรอผขายเขาสระบบของตลาด

(1) ขนตอนในการสงคาสงซอหรอคาสงขายจากผซอหรอผขายไปยงนายหนาซอขายลวงหนาของตน

หากผซอตองการสงคาสงซอหรอผขายตองการสงคาสงขายไปยงนายหนาซอขายลวงหนาของตน สามารถกระทาไดหลายวธ คอ อาจทาเปนลายลกษณอกษรโดยนายหนาซอขายลวงหนาเตรยมแบบฟอรมใบคาสงซอหรอคาสงขายไว ภายในแบบฟอรมนนประกอบดวยรายการสาคญตามทกฎหมายกาหนด และผทตองการสงคาสงดงกลาวจะตองลงลายมอชอกากบดวย หรออาจทาคาสงซอหรอคาสงขายโดยวธสงคาสงซอขายทางโทรศพท ผซอผขายสามารถตดตอกบเจาหนาทของนายหนาซอขายลวงหนาทไดรบมอบหมายใหดแลบญชของตนเพอสงซอหรอขายทางโทรศพทได และเมอนายหนาซอขายลวงหนาไดรบคาสงจากผซอผขายแลวกจะปอนคาสงซอขายนนเขาสระบบคอมพวเตอรของตลาดทนท หรออาจทาคาสงซอหรอคาสงขายโดยวธสงคาสงซอขายผานทางอนเตอรเนตได โดยผซอหรอผขายซงเปนลกคาจะมรหสสวนตวทสามารถใชในการสงคาสงซอขาย และตรวจสอบขอมลตาง ๆ เชน สถานะของคาสงซอขาย สถานะเงนประกน จานวนสญญาทถอครองอย เปนตน3

ในการทาคาสงซอหรอคาสงขายดงกลาวนน จะตองระบวาตองการซอหรอขายสนคาเกษตรประเภทและชนดใด เดอนและปทครบกาหนดสงมอบ ราคาตอหนวย จานวนหนวยการซอ

3 ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย. เปดประตสการลงทนในตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย (พมพครงท 3). ฉบบปรบปรง. หนา 18 - 19

40

ขาย และประเภทของคาสงซอหรอคาสงขาย 4 ดงนนในการสงคาสงซอหรอคาสงขายตองระบราคาซอขายดวย หากเปนกรณคาสงซอระบบคอมพวเตอรจะจบคกบคาสงขายตอเมอไดราคาตามทกาหนดไวในคาสงซอหรอตากวา หากเปนกรณคาสงขายระบบคอมพวเตอรจะจบคกบคาสงซอตอเมอไดราคาตามทกาหนดไวในคาสงขายหรอสงกวา นอกจากนนยงตองระบจานวนหนวยทตองการซอขายดวย แมกระนนกตามกมไดหมายความวาสนคาเกษตรทซอขายกนนนจะไดเปนทรพยเฉพาะสงแลว เนองจากเปนการกาหนดไวแตเพยงประเภทของสนคาเกษตรทจะทาการซอขายกนเทานน ยงมไดกระทาการใด ๆ อนเปนการบงไวแนนอนวาสนคาเกษตรอนไหน หรอหบหอใดทจะทาการซอขายกน สวนรายละเอยดอน ๆ เกยวกบสนคาเกษตรทตองการซอขาย ตองเปนไปตามทกาหนดไวในขอกาหนดการซอขายลวงหนาของสนคาเกษตรแตละประเภททตลาดไดกาหนดเปนมาตรฐานไวแลว

นอกจากนน เพอยนยนถงความชดเจนและถกตองของคาสงซอขายทไดรบจากผซอผขายนน กอนทนายหนาซอขายลวงหนาจะสงคาสงซอหรอคาสงขายเขาสตลาดแทนผซอหรอผขายซงเปนลกคาของตน จะตองทาการตรวจสอบคาสงซอหรอคาสงขายดงกลาววาตรงตามความตองการของลกคา และตรงตามรายละเอยดทกาหนดในขอกาหนดการซอขายลวงหนาของสนคาเกษตรแตละประเภท รวมถงประเภทของคาสงซอหรอคาสงขายตามทตลาดกาหนดดวย5

(2) ขนตอนในการสงคาสงซอหรอคาสงขายจากนายหนาซอขายลวงหนาเขาสระบบตลาด

การสงคาสงซอหรอคาสงขายจากนายหนาซอขายลวงหนาเขาสระบบของตลาดแทนผซอหรอผขายซงเปนลกคาของตนนน ในการสงคาสงซอหรอคาสงขายดงกลาวนายหนาซอขายลวงหนาตองแสดงรายละเอยดตามทกฎหมายกาหนด อนรวมถงประเภทและชนดสนคาเกษตร เดอนและปทครบกาหนดสงมอบ ราคาตอหนวย จานวนหนวยการซอขาย ตามทผซอหรอผขายทเปนลกคาของตนตองการจะทาคาสงซอหรอคาสงขายนน 6 สวนเรองคณภาพของสนคาเกษตรทตองการทาการซอขายนน ตลาดไดกาหนดไวเปนมาตรฐานแลว

ดงนน จากลกษณะของคาสงซอทแสดงใหเหนวาผซอตองการสนคาอะไร ราคาเทาใด จานวนเทาไร มการสงมอบเมอใด และลกษณะของคาสงขายทแสดงใหเหนวาผขายตองการสนคา

4 กรมการคาภายใน. (2543). ตลาดสนคาเกษตรลวงหนา. กรงเทพมหานคร: ศรเมองการพมพ. หนา 16 5 ขอบงคบคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนา วาดวยหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการดาเนนการซอขายลวงหนาในตลาดของสมาชกประเภทนายหนาซอขายลวงหนา พ.ศ.2547 ขอ 21 6 ขอบงคบคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนา วาดวยหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการดาเนนการซอ

ขายลวงหนาในตลาดของสมาชกประเภทนายหนาซอขายลวงหนา พ.ศ.2547 ขอ 13

41

อะไร ราคาเทาใด จานวนเทาไร มการสงมอบเมอใด หากมองอยางผวเผนแลวอาจจะเขาใจวาคาสงซอและคาสงขายนนมลกษณะเปนคาเสนอ ทอาจทาใหสญญาเกดขนไดเมอผรบสนองตอบกลบมา แตเมอพจารณาอยางถองแทจะเหนไดวาทงคาสงซอและคาสงขายดงกลาวตางไมมความชดเจนแนนอนเพยงพอทจะเปนคาเสนอไดจงมลกษณะเปนคาเชอเชญเทานน

ลกษณะประการท 2 การซอขายกระทาไดเฉพาะในตลาดทจดตงขนตามพระราชบญญตการซอขายสนคา

เกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 โดยตลาดจะเปนผกาหนดสญญามาตรฐาน ซงตลาดตามท พระราช บญญตการซอขายสนคาเกษตร พ. ศ. 2542 กาหนดไว คอตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย มฐานะเปนนตบคคลอสระ ทาหนาทเปนศนยกลางในการซอขายสนคาเกษตรใหแกผซอผขาย เพอสงมอบและรบมอบสนคากนในอนาคต โดยมหลกเกณฑ วธการ และกฎระเบยบทชดเจนให ผซอและผขายปฏบต โดยตลาดจะกากบดแลและรบผดชอบใหมการปฏบตตามสญญาทมมาตรฐานอยางเปนระบบ โดยจะเปนคสญญาของฝายผซอและคสญญาของฝายผขาย รวมทงจดใหมวธการรบมอบและสงมอบสนคา รวมถงกาหนดมาตรฐานของสนคา โดยผานทางสานกหกบญชดวย และในตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนาแตละแหงจะตองมสานกหกบญช เพอทาใหการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาสามารถดาเนนการไดอยางราบรน สานกหกบญชมหนาทรบผดชอบในการชาระสะสางบญชระหวางลกคาทเขามาซอขายในตลาด เรยกเกบและเกบรกษาเงนมารจน กากบดแลการรบหรอสงมอบสนคา และรายงานขอมลการซอขาย

ลกษณะประการท 3 ผซอและผขายตองวางเงนประกนขนตนไวกบตลาดเพอปองกนการไมปฏบตตามสญญา

หรอทเรยกวาเงนมารจน7 นนเอง ดวยเหตทผซอและผขายจะตองนามาวางไวกบตลาด เงนมารจนจงมใชเงนมดจาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 377 แมจะมลกษณะบางประการคลายกนอยบาง เชน เพอเปนหลกฐานในการทาสญญา หมายความวา การสงมอบ “มดจา” ใหแกกนไว ยอมเปนหลกฐานเบองตนประการหนงวาไดมสญญาแลวเสมอ ยกเวนบางกรณทกฎหมายกาหนดไว เกยวกบการชาระหนบางสวน หรอการมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผรบผดอาจถอเปนหลกฐานในการฟองรองแทนมดจากได เชน มาตรา ๔๕๖ วรรคสอง เปนตน เพอเปนประกนการปฏบตตามสญญา หรอเพอเปนคาเสยหาย เปนบทบญญตทมไดบญญตไวใน มาตรา ๓๗๗ โดยตรง แตไดบญญตไวใน มาตรา ๗ แหงพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ และนอกจากนมดจาในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 378(1) ไดกาหนดสทธในการรบมดจา โดยการจดเอามดจาเปนการใชเงนบางสวนในเมอชาระหน เงนมารจนจงมใช 7 พระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 มาตรา 101

42

มลกษณะเปนมดจา แตเปนเงนทคสญญาทงฝายผซอและฝายผขายจะตองนามาวางไวกบตลาด(สานกบญช) เพอปองกนมใหผซอหรอผขายผดสญญา

นอกจากนการซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนมความเสยงจากความผนผวนของราคาสนคาเกษตร ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาจงตองมการกาหนดวงเงนมารจนอยางเขมงวดเมอสนสดการซอขายแตละวน เพอปองกนมใหผซอหรอผขายทมผลขาดทนมากเกนไปบดพรวไมยอมปฏบตตามสญญา ดงนนระบบการวางเงนมารจนจงเปรยบเสมอนระบบเตอนภยทคอยบงคบหรอคอยบอกใหลกคาทราบสถานะของตนตลอดเวลาในทกสนวนทมการซอขาย เพอทจะไดหาหนทางแกไขหรอดาเนนการใด ๆ ทจะเปนผลเสยตอตนเองนอยทสด กอนทสญญาซอขายลวงหนานนจะครบกาหนด

วธการปรบฐานะบญชเงนประกนจะกระทาเมอสนสดการซอขายในแตละวน เพอปองกนมใหสถานะของผซอและผขายตองมภาระมากเกนไปในการนาเงนประกนมาวางไวในบญช ซงสานกหกบญชจะดวาราคาซอขายทลกคาซอหรอขายลวงหนา มราคาลดลงหรอสงขน หากลกคาทซอไวขาดทน ลกคาทขายกจะไดกาไร การกาไรหรอขาดทนตามบญชดงกลาวไมไดเรยกวากาไรทเกดขนจรงหรอขาดทนจรง กาไรหรอขาดทนจรงจะเกดขนเมอสญญาลวงหนาไดรบการสะสางเทานน การคดกาไรขาดทนตามบญชเงนฝากดงกลาวคานวณจากราคาทลกคาซอหรอขายไวกบราคาปดตลาดในทกสนวนซอขาย และจะมการคดเทยบกาไรขาดทนกบราคาทเปลยนแปลงไปทกวน จนกวาสญญาจะครบกาหนดใหมการซอขาย หรอไดรบการสะสาง และหากผซอและผขายยงคงถอสญญาไวจนครบกาหนด หากเงนในบญชของฝายใดมมลคาตากวาทสานกหกบญชกาหนด ฝายนนจะมภาระทจะตองหาเงนมาเตมในบญชของตน และหากมมากวากสามารถถอนคนไปได

ลกษณะประการท 4 คสญญาจะตองตกลงกนชาระราคาและสงมอบสนคาในอนาคต ตามราคาทกาหนดไวใน

วนทาสญญา สนคาเกษตรแมจะยงไมไดมอยในขณะทาสญญา แตเปนสนคาเกษตรทคาดหมายไดวาจะเกดมขนในวนขางหนาอนมลกษณะเปนทรพยสนในอนาคต 8กสามารถซอขายกนได โดยเมอถงกาหนดสงมอบสนคา ผขายสามารถนาสนคามาสงมอบไดตามเวลาทกาหนดไว และไมคานงวาตองเปนสนคามาจากทใด ขอใหเปนสนคาทมมาตรฐานตามทกาหนดในสญญาเทานน กสามารถนามาชาระหนได

8 จาป โสตถพนธ. (2548). ค าอธบายกฎหมายลกษณะซอขาย แลกเปลยน ให (พมพครงท 3 แกไขเพมเตม).กรงเทพมหานคร: วญญชน. หนา 135

43

ลกษณะประการท 5 ในการชาระราคาสนคาตองทาผานบรษทตวแทนนายหนา ซงบรษทตวแทนนายหนา

นนตองไดรบอนญาตจากคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนาใหเขามาเปนสมาชกเสยกอน นายหนาซอขายลวงหนา เปนสวนสาคญททาใหเกดสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาขนระหวางผซอกบผขาย โดยจะเปนผจดหาและรบคาสงซอหรอขายลวงหนาจากลกคาทวไป ซงตามระเบยบขณะนตองเปนนตบคคลทจดตงในประเทศไทยและมสดสวนผถอหน 1 ใน 4 ถอสญชาตไทย โดยมตวแทนซอขายลวงหนา ซงกฎหมายกาหนดใหเปนตวแทนของบรษทนายหนาซอขายลวงหนาในการหาลกคาทวไปมาซอขายลวงหนา

ตางจากการชาระราคาสนคาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ในเรองซอขายซงจากลกษณะของสญญาซอขายทวา “ผซอตกลงจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย ” ทาใหทราบไดวา เมอสญญาซอขายเกดขน ผซอมหนาททจะตองชาระราคาใหแกผขาย ซงตามปกตทวไปแลวเมอเกดสญญาซอขาย ผซอตองชาระราคาทนท เวนแตคสญญาจะไดตกลงกนไวเปนประการอน

ลกษณะประการท 6 เปนสญญาทคสญญาสามารถเลกสญญาไดกอนสญญาครบกาหนด สญญาซอขาย

ลวงหนามลกษณะเปนสญญาทคสญญาสามารถปลดภาระความผกพนออกไปไดกอนสญญาครบกาหนดโดยการโอนเปลยนมอ หรอทเรยกวาการลางฐานะการถอครองหรอหกลางสญญานนเอง ซงกหมายถง การทผซอหรอผขายประสงคจะทาใหสญญาหรอความผกพนทเกดขนจากสญญาในครงแรกทไดทาไวจบสนลง สามารถทาไดโดยการซอหรอขายสญญาในทางตรงขามกบสถานะของสญญาเดม กลาวคอ ถาถอสญญาซอลวงหนาอยสามารถหกลางไดโดยการทาสญญาขายลวงหนา ทงนสญญาซอหรอขายลวงหนาททาขนใหมในทางตรงกนขามกบสถานะของสญญาเดมนน จะตองเปนสนคาชนดหรอประเภทเดยวกนและเดอนสงมอบเดยวกน โดยหากผซอหรอผขายประสงคจะทาการลางฐานะการถอครองของตนทมอยในสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา จะตองกระทากอนทสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนจะครบกาหนดระยะเวลาในการสงมอบ - รบมอบสนคา แตจากทไดศกษามาแลววา กอนครบกาหนดเวลาสงมอบ - รบมอบสนคาตามาสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ผซอผขายจะยงไมสามารถทราบไดวาคสญญาของตนเปนผใด ดงนน ตลาดโดยสานกหกบญชจงเขามาทาหนาทเปนตวกลางในการลางฐานะการถอครอง กลาวคอ เขามาเปนตวกลางในการซอขายโดยเปนคสญญาใหกบทงผซอและผขาย สงผลใหผซอและผขายสามารถหกลางสถานะของตนไดกอนสญญาครบกาหนด ดงนน จะเหนไดวาการลางฐานะการถอครองของผซอหรอผขายสามารถทาไดโดยไมจาตองไดรบความเหนพองจากอกคสญญาอกฝายหนงแตอยางใด โดยหากผซอหรอผขายประสงคจะลางฐานะการถอครองสามารถทาไดโดยผานทางนายหนาซอ

44

ขายสนคาลวงหนาของตน และเมอนายหนาซอขายลวงหนาทาการลางฐานะสาเรจ ความผกพนของผซอหรอผขายทมตอสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาจงเปนอนระงบสนไป

ลกษณะประการท 7 ผซอและผขายในสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ไมสามารถทราบไดวาคสญญาของ

ตนเปนใครจนกวาจะถงกาหนดสงมอบ – รบมอบสนคา ลกษณะประการท 8 เปนสญญาซอขายทมเงอนไขหรอเงอนเวลา ซงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

459 บญญตวา “ถาสญญาซอขายมเงอนไขหรอเงอนเวลาบงคบไว ทานวากรรมสทธในทรพยสนยงไมโอนไป จนกวาการจะไดเปนไปตามเงอนไข หรอถงกาหนดเงอนเวลานน” ซงคาวา “สญญาซอขายมเงอนไขหรอเงอนเวลา”ในมาตรานจงมความหมายถงสญญาซอขายเสรจเดดขาด เพราะมลกษณะเปนสญญาซอขายซงคสญญาไดตกลงกนเสรจเดดขาดในคณภาพ ประเภท ปรมาณ ตลอดจนรายละเอยดอน ๆ แหงสญญาโดยสาเรจบรบรณ และไมตองการทาอะไรเพมเตมตอไปตามแบบของกฎหมายอก การโอนกรรมสทธโดยสาเรจบรบรณจงไมใชสาระสาคญของสญญาซอขายเสรจเดดขาด ดงนนกรรมสทธในทรพยหรอสนคาเกษตรททาการซอขายจงยงไมโอนไปยงผซอในทนทในขณะทาสญญาซอขาย เงอนไขหรอเงอนเวลากคอเหตทมาประวงไมใหกรรมสทธโอนไปยงผซอ จนกวาจะเปนไปตามเงอนไข หรอเงอนเวลา9

ลกษณะประการท 9 กระบวนการกอใหเกดสญญาตางจากกระบวนการกอสญญาทวไป โดยสญญาซอขาย

สนคาเกษตรลวงหนามไดมกระบวนการในการกอใหเกดสญญาดงเชนสญญาทวไปทเมอมคาเสนอและคาสนองตองตรงกนแลวจะกอใหเกดสญญาขน เนองจากคาสงซอและคาสงขายตางกมลกษณะเปนคาเชอเชญทงสน และจากวธการซอขายในตลาดตามทไดกลาวมานนจะเหนไดวาไมสามารถหาคาเสนอและคาสนองตามกระบวนการกอใหเกดสญญาในลกษณะทวไปได แตกระบวนการในการกอสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนนาจะมลกษณะเหมอนกบการเจรจา โดยตางฝายตางเจรจากนผานตวกลางคอนายหนาซอขายลวงหนาของผซอ และนายหนาซอขายลวงหนาของผขาย จากนนนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาของแตละฝายตางใชระบบคอมพวเตอรของตลาดมาเปนตวกลางในการเชอมนตสมพนธอกทหนง ตราบใดทคอมพวเตอรยงจบคคาสงซอและคาสงขายทมราคาตรงกนไมได หมายความวาแตละฝายยงอยในขนตอนของการเจรจากน และเมอคอมพวเตอรของตลาดทาการนบคคาสงซอและคาสงขายทมราคาตองตรงกนไดสาเรจ ทาใหเกด

9 จาป โสตถพนธ. อางแลว เชงอรรถท 8 . หนา 128 - 130

45

ขอสรปและเกดขอตกลงขน สงผลใหเกดสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาขนทนทนน เปรยบเสมอนเมอการเจรจาสาเรจสามารถตกลงกนไดเปนทเรยบรอยแลว สญญาจงเกดขนนนเอง

ลกษณะประการท 10 ทรพยทซอขายลวงหนามใชทรพยเฉพาะสง เพราะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา 460 ไดกาหนดวาในการซอขายทรพยสนซงมไดกาหนดลงไวแนนอนนน ทานวากรรมสทธยงไมโอนไปจนกวาจะไดหมาย หรอนบ ชง ตวง วด หรอคดเลอก หรอทาโดยวธอนเพอใหบงตวทรพยสนนนออกเปนแนนอนแลว ในการซอขายทรพยสนเฉพาะสง ถาผขายยงจะตองนบ ชง ตวง วดหรอทาการอยางอน หรอทาสงหนงสงใดอนเกยวแกทรพยสน เพอใหรกาหนดราคาทรพยสนนนแนนอน ทานวากรรมสทธยงไมโอน ไปยงผซอจนกวาการหรอสงนนไดทาแลว แตสนคาเกษตรลวงหนาทจะทาการซอขายกนนนยงไมไดกาหนดลงไวแนนอน เพยงแตระบจานวน ปรมาณ คณภาพของสนคาหรอทรพยทซอขายไวเทานน เชนยางแผนดบรมควน ชน 3 ขาวสาร 100 % ชน 2 เปนตน สนคาเกษตรทงสองชนดดงกลาวมใชทรพยเฉพาะสง

ลกษณะประการท 11 ไมมแบบทกฎหมายกาหนดไวใหทา โดยกฎหมายไดกาหนดใหการซอขายสนคาเกษตร

ลวงหนาในตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทยนน ผซอผขายตองทาการซอขายตามหลกเกณฑทไดกาหนดไวในพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ.2542 รวมทงหลกเกณฑ ขนตอน วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการตลาดไดกาหนดไวดวย 10 ซงขอบงคบคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนาไดกาหนดใหผซอผขายทตองการเขาทาการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาในตลาดตองทาการซอขายผานทางนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาซงเปนสมาชกของตลาดเทานน 11 และตองปฏบตตามวธการซอขายทกฎหมายกาหนดไว เมอพจารณาในเบองตนแลว ดเหมอนวาลกษณะดงกลาวเปนแบบพเศษทกฎหมายกาหนดไวโดยเฉพาะสาหรบการทาสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา แตเนองจากพระราชบญญตซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ.2542 รวมถงหลกเกณฑตามทกาหนดโดยคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนามไดกาหนดผลโดยเฉพาะวา หากไมไดทาตามแบบดงกลาวแลวจะสงผลใหสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนตกเปนโมฆะหรอไม ดงนนจงมประเดนนาพจารณาวาหากผซอผขายมไดทาตามแบบดงกลาวทกฎหมายกาหนดแลว จะสงผลใหสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนเปนโมฆะตามหลกทวไปในมาตรา 152 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยหรอไม นอกจากนน แบบของ 10 พ.ร.บ.การซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542. มาตรา 101. 11

ขอบงคบคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนา วาดวยหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการดาเนนการซอขายลวงหนาในตลาดของสมาชกประเภทนายหนาซอขายลวงหนา พ.ศ.2547 ขอ 6

46

สญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาถอเปนแบบอนเปนองคประกอบแหงความสมบรณของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาหรอไม ซงในประเดนดงกลาวเมอไดพจารณาลกลงไปแลว กรณแบบของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา เมอไมมกฎหมายกาหนดไวโดยเฉพาะวาหากไมไดทาแลวจะสงผลใหสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตกเปนโมฆะหรอไมนน จะอาศยผลตามหลกทวไปในมาตรา 152 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาใชบงคบ อนจะสงผลใหสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาเปนโมฆะหากมไดทาตามแบบทกฎหมายกาหนดไวหาไดไม เนองจากแบบของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาดงกลาวนนเปนแบบในความหมายทวไป 12 กลาวคอ เปนวธการทกฎหมายไดกาหนดใหบคคลทประสงคจะทาการซอขายสนคาในตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองกระทา เพอใหสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนเกดขนตามกฎหมาย ซงหากผซอผขายไมทาตามแบบทกฎหมายกาหนดไว จะสงผลใหผซอผขายไมสามารถเขาทาการซอขายในตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย กลาวคอ ไมสามารถเขาทาสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาได ดงนนจะเหนไดวาแบบของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาจงไมใชแบบทเปนองคประกอบแหงความสมบรณของสญญา ซงหากไมไดทาตามแบบแลวนนจะสงผลใหสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตกเปนโมฆะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 152 แตอยางใด

ลกษณะประการท 12 การซอขายสนคาเกษตรลวงหนาในตลาดซอขายลวงหนานน จะถกกาหนดใหมการแบง

ความรบผดออกเปนชวง ๆ กลาวคอลกคาหรอผซอหรอผขายเมอจะเขามาซอหรอขายจะตองมสญญาหรอขอตกลงกบนายหนาหรอตวแทนกอน ทงในเรองของการเปดบญชเงนทใชในการซอขาย วธการสงซอหรอขายทปฏบตตอกน จานวนเงนประกนทจะกาหนดใหมหรอใชตามสญญาความรบผดชอบ รวมถงหนาทตาง ๆ ทคสญญาจะปฏบตตอกน ขณะเดยวกนนายหนาหรอตวแทนของลกคากจะมการทาขอตกลงกบตลาดหรอสานกหกบญช เพอใหเกดพนธะผกพนตามกฎหมาย ซงในขอสญญาระหวางนายหนาทกระทากบตลาดหรอสานกหกบญช จะมหลกใหญ ๆ ทผกพนถงขบวนการซอขาย การหกบญชระหวางกน รวมถงหนาทและความรบผดถาหากลกคาผดสญญา ไมยอมชาระราคาหรอสงมอบสนคา นายหนาซอขายลวงหนาของลกคานนกจะตองรบผดชอบตอตลาดหรอสานกหกบญชไปกอน แลวไปไลเบยเอากบลกคาของตนในภายหลง สาหรบในสวนของตลาดหรอสานกหกบญช กจะมสทธเพยงไลเบยเอากบสมาชกคอตวแทนหรอนายหนาของตนเทานน จะไมมสทธไปไลเบยลกคาแตอยางใด 12 ศภททยะ ศภางคเสน. (2542). สญญายม : ศกษาในเชงทฤษฎ. วทยานพนธมหาบณฑต. คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. หนา 57

47

จากลกษณะดงกลาวขางตนการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาจงไมใช คอนแทรคฟารมมง (Contract Farming) เพราะมรายละเอยดและลกษณะทแตกตางกนอยหลายประการ

คอนแทรคฟารมมง ( Contract Farming) คอ ระบบการเกษตร (การเลยงสตวหรอการเพาะปลกพช) ทมการทาสญญาซอขายผลผลตลวงหนา ระหวางฝายเกษตรกรเจาของฟารม เรยกวา "ฟารมประกน" กบคสญญา คอ "ผรบประกน" ซงสวนใหญมกเปนบรษทเอกชนทสญญาวาจะซอผลผลตคนจากอกฝายในราคาทไดตกลงกนไวตงแตตน เรยกวา "ราคาประกน" ทจะเปลยนแปลงไดกตอเมอครบกาหนดสญญา

ระบบนแบงออกเปน 3 รปแบบ คอ 1. การสนบสนนดานเทคโนโลยและวชาการ โดยบรษทจะสรรหาเทคโนโลยการผลตททนสมยมาแนะนา ใหกบเกษตรกรผเปนเจาของกจการทมสทธเลอกวาจะขายผลผลตเองหรอขายใหกบบรษทกได

2. ฟารมจางเลยง เกษตรกรเปนเจาของกจการ ทรบจางทาการผลต ใหกบบรษทคสญญาซงจะรบผดชอบเรองตนทนการผลตทงหมด แลวจายเปนผลตอบแทนใหเกษตรกร และ

3. ฟารมประกนราคา เกษตรกรผเปนเจาของกจการ จะรบผดชอบตนทนการผลตเอง โดยตองซอวตถดบทงหมดจากบรษทตามราคาทไดตกลงกนไว และขายผลผลตทงหมดคนใหบรษทตามราคาประกน

คอนแทรคฟารม ถอวาไมใชเรองใหมสาหรบประเทศไทย เพราะมหลายบรษททใชระบบนในการทาธรกจแลวประสบความสาเรจ ทเหนไดชดคอ บรษทในเครอเจรญโภคภณฑ (ซพ) ททาระบบคอนแทรคฟารมโดยเฉพาะการเลยงสตว มานานกวา 30 ป เทาทเหนกประสบความสาเรจเปนอยางมากทงบรษทและตวเกษตรกร ยนยนไดจากเกษตรกรทรวมโครงการเฉพาะฟารมเลยงสตวทวประเทศ ทมกวา 10,000 ราย เมอวเคราะหดจะพบวาซพถอเปนผนาในการนาเทคโนโลยสมยใหมมาใชในธรกจ และยงถายทอดสเกษตรกร เพอสนบสนนใหเกษตรกรสามารถผลตผลผลตทด มมาตรฐาน และประสบความสาเรจเชนเดยวกบบรษท ตรงนเองทเปนจดแขงทาใหซพประสบความสาเรจไดอยางไมยากเยนนก

ปกตระบบคอนแทรคฟารม จะมการทาสญญาโดยในเนอหามกกาหนดให "ฟารมประกน" ตองซอปจจยการผลตจาก "ผรบประกน" อาทเชน พนธพช ปย และยาฆาแมลง หรอพนธสตว อาหารสตว ยาและวคซน ในทางกลบกน ผรบประกนจะตองรบซอผลผลตทงหมดคนจากฟารมประกน ทสาคญ ตองระบราคารบซอผลผลตและราคาขายปจจยการผลตทตายตวไวลวงหนา พรอมระบวนทรบมอบสนคาอยางชดเจน ทงน ฝายบรษทผรบประกน จะใหการสนบสนนแก

48

เกษตรกร ทงดานวชาการ การออกแบบแปลนฟารมมาตรฐาน พรอมจดหาวตถดบและปจจยการผลตตาง ๆ และอาจรวมไปถงการสนบสนนเงนสนเชอในชวงแรก สวนฝายเกษตรกรหรอฟารมประกน จะตองลงทนในสวนของทดนเพาะปลก หรอการสรางโรงเรอนเลยงสตว ซงถอเปนเงนทนกอนใหญ จงอาจจะไมมเงนทนในสวนอน ๆ จาเปนตองขอสนเชอกบบรษทหรอสถาบนการเงน โดยจะนารายไดจากการขายผลผลตไปหกลบกบสนเชอ จนกวาจะจายคนหมด

อยางไรกตาม เกษตรกรในระบบนถอวาเปนผประกอบอาชพทตองใชความสามารถ ไมใชใครมเงนลงทนกจะทาได เพราะตองคอยดแลและใสใจในทกขนตอนการผลต เพอใหมประสทธภาพการผลตสงสด เปนไปตามหลกวชาการ เพอใหไดมาตรฐานเดยวกบบรษท และตรงตามความตองการของตลาด ทสาคญเกษตรกรตองสงมอบผลผลตทงหมดใหบรษทคสญญาเทานน หามขายใหกบผอน

สาหรบผลประโยชนทเกษตรกรไดรบจะอยในรปของผลกาไร โดยคดจากจานวนเงนทขายผลผลตไดหกกบคาใชจายรวมทใชในการผลต ขณะเดยวกนบรษทผรบประกนจะไดรบประโยชนจากการทสามารถรวบรวมผลผลตของเกษตรกร เพอนาไปเปนวตถดบปอนใหกบโรงงานของตนเองไดอยางสมาเสมอ มความตอเนอง ทนเวลา เพยงพอสาหรบการผลตสนคา และยงสามารถกาหนดไดทงปรมาณและราคา ซงเรองนนบวาสาคญกวาผลประโยชนทบรษทจะไดรบจากผลกาไรในการขายสนคา หรอแมแตกาไรจากการขายปจจยการผลตใหกบเกษตรกรเสยดวยซา เพราะถาบรษทไมมผลผลตของเกษตรกร กไมสามารถผลตสนคาสงใหกบลกคาไดทนตามกาหนด ทาใหเกดความเสยหาย ยงไปกวานน การทราคารบซอไมผนแปรตามราคาตลาด ทาใหสามารถควบคมตนทนการผลต คาดการณและวางแผนการตลาดไดอยางเหมาะสม จงเออประโยชนตอบรษทอยางยง โดยเฉพาะเมอตองสงออกไปยงตลาดตางประเทศ เนองจากสามารถเสนอขายสนคาใหกบลกคาไดลวงหนาในราคาทกาหนดแนนอน อยางไรกด การจะประสบความสาเรจในธรกจดวยระบบนได จะตองมฟารมประกนอยกบบรษทของตนเองในจานวนทมากเพยงพอกบความตองการผลต รวมทงตองมวธการวางแผน และการดาเนนการทดควบคกนไปดวย

ระบบนคสญญาจะไดประโยชนกนทงสองฝาย เพราะบรษทจาเปนตองพงเกษตรกรใหผลตสนคาปอนเขากระบวนการผลต เพอใหการสงออกเปนไปอยางคลองตว ขณะทเกษตรกรกตองอาศยวตถดบและหลกวชาการจากบรษท ซงสวนใหญจะทาการศกษาวจยและพฒนา เพอพฒนาการผลตของตนเอง และยงนาความรและเทคโนโลยนนมาถายทอดสเกษตรกร เปนการชวยเพม

49

ประสทธภาพการบรหารจดการของเกษตรกร ทาใหสามารถผลตสนคาทมคณภาพ เทากบชวยใหภาคเกษตรเกดการพฒนายงขน ทสาคญ การทบรษทเขามารบความเสยงจากภาวะผนผวนของราคาผลผลตและปจจยการผลตแทนนน ถอวามสวนชวยลดภาระของภาครฐ ทจะตองนางบประมาณมาใชพยงราคาสนคาเกษตรไดอกทางหนง นอกจากน เกษตรกรสวนใหญกพอใจทสามารถซอปจจยการผลตไดในราคาทแนนอน และยงทราบราคาผลผลตลวงหนา จงคานวณตนทนและกาไรไดแตเนน ๆ ซงผลตอบแทนทไดคอนขางแนนอน และสงกวาเมอเทยบกบเกษตรกรทตองรบภาระทงการผลตและการตลาดเอง

3.1.3 โครงสรางของตลาดสนคาเกษตรลวงหนา โครงสรางของตลาดสนคาเกษตรลวงหนาตามพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตร

ลวงหนา พ.ศ. 2542 จะประกอบไปดวย 3.1.3.1 ตลาด ตลาดตามทพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตร พ. ศ. 2542 กาหนดไว คอตลาด

สนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย มฐานะเปนนตบคคลอสระ ไมเปนสวนราชการ รฐวสาหกจ รายไดไมตองสงคนรฐ 13 มการบรหารและดาเนนการในรปเอกชนเพอใหมความคลองตวในการบรหาร ซงมลกษณะคลายตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ทาหนาทเปนศนยกลางในการซอขายสนคาเกษตรใหแกผซอผขาย เพอสงมอบและรบมอบสนคากนในอนาคต โดยมหลกเกณฑ วธการ และกฎระเบยบทชดเจนใหผซอและผขายปฏบต โดยตลาดจะกากบดแลและรบผดชอบใหมการปฏบตตามสญญาทมมาตรฐานอยางเปนระบบ โดยจะเปนคสญญาของฝายผซอและคสญญาของฝายผขาย รวมทงจดใหมวธการรบมอบและสงมอบสนคา รวมถงกาหนดมาตรฐานของสนคา โดยผานทางสานกหกบญชดวย

ในตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนาแตละแหงจะตองมสานกหกบญช เพอทาใหการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาสามารถดาเนนการไดอยางราบรน สานกหกบญชมหนาทรบผดชอบในการชาระสะสางบญชระหวางลกคาทเขามาซอขายในตลาด เรยกเกบและเกบรกษาเงนมารจน กากบดแลการรบหรอสงมอบสนคา และรายงานขอมลการซอขาย14

13 พ.ร.บ.การซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542. มาตรา 72. 14 กรมการคาภายใน. อางแลว เชงอรรถท 4. หนา 11.

50

3.1.3.2 คณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา คณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาเปนองคกรทกากบดแลดาน

นโยบาย โดยพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 กาหนดใหมคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยเปนประธานกรรมการ มกรรมการโดยตาแหนง 4 ทานคอปลดกระทรวงพาณชย ปลดกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ผวาการธนาคารแหงประเทศไทย และมกรรมการผทรงคณวฒอก 5 ทาน โดยในจานวนผทรงคณวฒทงหมดอยางนอยตองเปนผมคณวฒดานกฎหมาย ดานการพาณชย ดานการเงน หรอดานการเกษตร ดานละ 1 คน และมเลขาธการ เปนกรรมการและเลขานการ 15

คณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนามหนาทวางนโยบาย สงเสรมและกากบดแลการซอขาย และมอานาจหนาทอน ๆ เชน กาหนดหลกเกณฑการอนญาตใหผประกอบธรกจปฏบต โดยใหเลขาธการเปนผกากบดแลใหความเหนชอบกฎ ระเบยบตาง ๆ ทคณะกรรมการตลาดฯเสนอขนมา แตงตงคณะกรรมการวนจฉยอทธรณ และมอานาจหนาทสาคญบางประการ เชน สงหามการซอขายเปนการชวคราว หรอสงใหคณะกรรมการตลาดหรอผจดการกระทาการ หรองดเวนกระทาการบางอยางได ฯลฯ

3.1.3.3 สานกงานคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา สานกงานคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาทาหนาทเปนฝาย

ปฏบตการเพอใหเปนไปตามมตของคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา 16 เมอคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนามคาสงหรอมตใด ๆ ออกมาแลว ผทจะดแลเพอใหมคาสงหรอมตมผลเปนรปธรรมได กคอสานกงานคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ซงในสานกงานจะมเลขาธการเปนผบงคบบญชารบผดชอบการดาเนนงานของสานกงาน ในการนกฎหมายกาหนดใหสานกงานโดยเลขาธการเปนผดแลในเรองของการออกใบอนญาตใหผประกอบธรกจซอขายลวงหนา การรบจดทะเบยนกองทนสนคาเกษตรลวงหนา การสงใหผประกอบธรกจแกไขการดาเนนงาน การสงพกใชหรอเพกถอนใบอนญาต การชขาดขอพพาทระหวางสมาชกหรอสมาชกกบลกคา การตรวจสอบตดตามและการรายงานผลการดาเนนงานของผประกอบธรกจซอขายลวงหนา

15 พ.ร.บ.การซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542. มาตรา 5. 16

พ.ร.บ.การซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542. มาตรา 17.

51

3.1.3.4 คณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนา คณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนา ประกอบดวยบคคลซงคณะกรรมการกากบ

การซอขายสนคาเกษตรลวงหนาแตงตงจานวน 5 คน และบคคลซงสมาชกเลอกตงอกจานวน 5 คนเปนกรรมการ และผจดการเปนกรรมการโดยตาแหนง บคคลซงคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาแตงตงตองเปนผมความรความสามารถดานกฎหมาย การพาณชย การเงน การเกษตร หรอธรกจการซอขายสนคาลวงหนา ทงนใหคณะกรรมการตลาดเลอกกรรมการตลาดคนหนงคนใด ซงมใชผจดการเปนประธานกรรมการ และแตงตงพนกงานของตลาดคนใดคนหนงเปนเลขานการ แตจากดบทบาทของผจดการไมใหเปนเลขานการของคณะกรรมการตลาด โดยกาหนดใหเปนเพยงแคกรรมการโดยตาแหนงเทานน เนองจากเหนวาหากใหผจดการตลาดมหนาทเปนทงผบรหารสนคาเกษตรลวงหนา และเปนเลขานการของคณะกรรมการตลาดดวยแลว จะทาใหผจดการตลาดมอานาจเบดเสรจ การนาเสนอเรองใหทประชมคณะกรรมการตลาดพจารณาบางเรองอาจขาดความชดเจนและชอบธรรม จงจาเปนตองวางระบบการคานอานาจไวบางสวน 17 นอกจากนคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนายงมอานาจหนาทดงตอไปน

(1) การกาหนดระเบยบ ขอบงคบ ประกาศหรอคาสงในเรองดงตอไปน18 มาตรา ๗๘ ใหคณะกรรมการตลาดมอานาจและหนาทควบคมดแลการดาเนนงานของ

ตลาดและปฏบตการอนใดตามทบญญตไวในพระราชบญญตน อานาจและหนาทของคณะกรรมการตลาดตามวรรคหนงใหรวมถงการกาหนด

ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ หรอคาสงในเรองดงตอไปนดวย (๑) หลกเกณฑในการกาหนด เปลยนแปลง แกไข หรอยกเลกสนคาเกษตร (๒) หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเกยวกบการซอหรอขายสนคาเกษตร การรบมอบ

และการสงมอบสนคาเกษตร (๓) หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเกยวกบการรบรองคลงสนคาเพอใหเปนสถานท

รบมอบและสงมอบสนคาเกษตรทซอขายในตลาด (๔) หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเกยวกบการวางหรอรกษาเงนประกนการปรบ

ฐานะบญช เงนประกน รวมถงอตราเงนประกน (๕) หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเกยวกบการวางหรอรกษาเงนหรอหลกทรพยของ

สมาชก

17

พ.ร.บ.การซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542. มาตรา 77.

18 พ.ร.บ.การซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542. มาตรา 78.

52

(๖) อตราเปลยนแปลงของราคาขนลงสงสดของสนคาเกษตรททาการซอขายลวงหนาในแตละวน

(๗) ปรมาณซอหรอขายสนคาเกษตรแตละชนดของสมาชกหรอลกคา (๘) หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเกยวกบการหามซอหรอขายสนคาเกษตรประเภท

หรอชนดใดชนดหนงในตลาดเปนการชวคราว (๙) หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเกยวกบการเลอกตงกรรมการตลาด (๑๐) หลกเกณฑและวธการเกยวกบการจายเงนสมทบและการบรหารกองทนพฒนา

ตลาด (๑๑) หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเกยวกบการเปนสมาชกของตลาด คณสมบต

จานวน สทธและหนาท การลงโทษ และการประชมสมาชก ตลอดจนการโอนและการพนจากสมาชกภาพ

(๑๒) อตราคาสมาชก คาธรรมเนยม คาบารง และคาบรการทสมาชกตองจายใหตลาด (๑๓) เวลาทาการและวนหยดทาการสาหรบการซอขายลวงหนา (๑๔) หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเกยวกบการเขาไปตรวจสอบเอกสารและสมด

บญชของสมาชก (๑๕) หลกเกณฑและวธการบรรจ แตงตง ถอดถอน วนย และการลงโทษพนกงาน

และลกจางของตลาด ตาแหนง อตราเงนเดอน คาจางและเงนตอบแทนอน การรองทกข การสงเคราะหและสวสดการ ระเบยบวธปฏบตงานของตลาด และการมอบอานาจใหผอนปฏบตงานแทนผจดการ

(๑๖) การอนใดทจาเปนตอการดาเนนงานตามวตถประสงคของตลาด การกาหนด แกไข หรอเปลยนแปลงระเบยบ ขอบงคบ ประกาศหรอคาสงตาม(๑) (๔)

(๕) (๘) (๙) (๑๐) (๑๑) และ (๑๖) ตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการ ก.ส.ล. กอนจงใหใชบงคบได

(2) การปองกนความเสยหายแกตลาด

53

มาตรา ๑๐๔ ในกรณทมเหตอนควรเชอวาการซอขายลวงหนาอยในสภาพทอาจกอใหเกดความเสยหายแกการดาเนนงานของตลาดและสานกหกบญช ใหคณะกรรมการตลาดมอานาจดงตอไปน

(๑) หามการซอขายสนคาเกษตรประเภทหรอชนดใดชนดหนงในตลาดเปนการ ชวชวคราวโดยกาหนดระยะเวลาตามทเหนสมควร

(๒) หามสมาชกรายใดรายหนงเขาซอหรอขายสนคาเกษตรในตลาดเปนการชวคราว โดยกาหนดระยะเวลาตามทเหนสมควร

(๓) จาหนายหรอเพกถอนขอตกลงซอขายลวงหนาตามหลกเกณฑ วธการ และเงอน ไขทคณะกรรมการตลาดกาหนดตามมาตรา ๗๘ (๒)

(๔) สงใหสมาชกกระทาการหรองดเวนกระทาการในเรองใด ๆ ตามความจาเปนโดยจะกาหนดระยะเวลาหรอเงอนไขใด ๆ ใหสมาชกตองปฏบตกได

คณะกรรมการตลาดอาจมอบอานาจดงกลาวขางตนใหผจดการเปนผปฏบตการแทน กได

3.1.3.5 คณะกรรมการวนจฉยอทธรณ คณะกรรมการวนจฉยอทธรณประกอบดวยกรรมการผทรงคณวฒ ซงคณะกรรมการ

กากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาแตงตงจานวนไมนอยกวา 5 คน แตไมเกน 7 คน โดยในจานวนนนตองเปนผมความรความสามารถดานกฎหมาย การพาณชย การเงน หรอมประสบการณสงดานธรกจการซอขายสนคาลวงหนา อยางนอยดานละ 1 คน และอธบดกรมการคาภายในเปนกรรมการและเลขานการ 19

การทกฎหมายกาหนดใหมคณะกรรมการวนจฉยอทธรณขนเพอใหเกดการถวงดลการใชอานาจของเลขาธการ และคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนา และเพอสรางความเปนธรรมและชอบธรรมใหแกผประกอบธรกจการซอขายลวงหนา สมาชกหรอผไดรบผลกระทบจากการสงการของเลขาธการหรอคณะกรรมการตลาด ฯ ทตนไมเหนดวยกบคาสงเชนวานน โดยสามารถอทธรณตอคณะกรรมการวนจฉยอทธรณ ภายใน 15 วนนบแตวนไดรบทราบคาสง20

19

พ.ร.บ.การซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542. มาตรา 127.

20 พ.ร.บ.การซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542. มาตรา 128.

54

3.1.4 หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา

3.1.4.1 หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทวไปในการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา

การซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตามพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 ผซอและผขายซงมไดเปนสมาชกของตลาดจะตองซอขายผานนายหนาซอขายลวงหนาซงเปนสมาชกของตลาด ซงนายหนาซอขายลวงหนาจะตองไดรบอนญาตจากเลขาธการคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนากอน และตองไดรบอนญาตจากคณะกรรมการตลาด ฯ ใหเปนสมาชกตลาดและสานกหกบญช โดยในเบองตนผซอผขายทจะเขาซอขายในตลาดตองเปดบญชซอขายกบนายหนาซอขายลวงหนา และตองแยกเงนในบญชของลกคาออกจากเงนในบญชของนายหนา เพอใหเกดความชดเจนระหวางเงนในบญชของนายหนา และเงนในบญชของลกคา และนายหนาจะจายเงนจากบญชของลกคาไดกตอเมอมคาสงจากลกคาเพอการซอขายลวงหนาเทานน

กอนทาการซอขายในตลาดผซอขายจะตองวางเงนประกนขนตน โดยทวไปแลวอตราเงนประกนขนตนมกจะเปนรอยละของขนาดสนคาเกษตรททาการซอขายลวงหนา โดยในแตละวนตองมการปรบฐานะบญชเงนประกนหรอเงนมารจน 21 เพอคดกาไรและขาดทนทางบญชตอกน ซงเมอใดทเงนในบญชมารจนของทงผซอและผขายมคาตากวาเกณฑทตลาดกาหนด ผเปนเจาของบญชจะถกเรยกใหนาเงนมารจนมาชาระเพมเตม เพอใหเงนนมเพยงพอตามเกณฑทตลาดกาหนด

เมอเปดบญชและวางเงนประกนแลว ผซอผขายสามารถสงคาสงซอหรอคาสงขายผานนายหนาซอขายลวงหนาเพอทาการซอหรอขายในตลาดสนคาเกษตรลวงหนาได ในคาสงทผซอผขายจะสงไดแกซอหรอขายสนคาอะไร ปรมาณ ระยะเวลารบมอบหรอสงมอบ และระดบราคาเทาไหร โดยเงอนไขในเรองอน ๆ นน เปนไปตามขอกาหนดการซอขายลวงหนาของสนคาเกษตรแตละประเภท ซงตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทยนนมการซอขายโดยระบบคอมพวเตอร นายหนาซอขายสามารถสงคาสงซอคาสงขายเขาตลาดได โดยใชระบบคอมพวเตอรของตนทมการเชอมโยงกบเครองคอมพวเตอรของตลาด ทงนเฉพาะนายหนาทเปนสมาชกของตลาดเทานนทจะสามารถเชอมโยงคอมพวเตอรเขาไปในตลาดได

21

พ.ร.บ.การซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542. มาตรา 101

55

เมอนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาสงคาสงซอขายเขาไปยงระบบคอมพวเตอรของตลาดแลว วธการซอขายในตลาดเปนแบบทราคาซอขายของสนคาชนดเดยวกน ระยะเวลาสงมอบเดยวกนจะไปเขาควไว โดยดานซอจะเรยงราคาจากเสนอซอสงสดกอน สวนดานขายจะเรยงจากราคาตาทสดกอน หากราคาซอและราคาขายเปนราคาเดยวกน เครองคอมพวเตอรของตลาดกจะเกดการจบคคาสงซอและคาสงขายนนเขาดวยกน การซอขายจงเกดขนโดยผซอและผขายไมตองมาพบปะเหนหนากน จากนนระบบคอมพวเตอรของตลาดจะรายงานยนยนการซอขายไปยงคอมพวเตอรของนายหนาซอขายลวงหนาและนายหนาซอขายลวงหนาจะยนยนการซอขายไปยงลกคา(ผซอผขาย) ในเวลาเดยวกนทเครองคอมพวเตอรของตลาดรายงานยนยนการซอขายไปยงคอมพวเตอรของนายหนาซอขายลวงหนา ขอมลการซอขายนนจะถกสงไปยงคอมพวเตอรของสานกหกบญช เพอสานกหกบญชจะทาการคานวณจานวนสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาทเกดขน และยงคงผกพนทงทางดานซอและทางดานขายพรอมทงคดมลคารวมของสญญาเหลานน เพอนามาใชในการคานวณคามารจนทจะตองเกบจากทงผซอและผขาย คามารจนทคานวณไดนจะเรยกเกบจากนายหนาซอขายลวงหนาทเปนสมาชกของตลาดและนายหนาซอขายลวงหนาจะไปเรยกเกบจากผซอผขายอกตอหนง เปนการสนสดขนตอนการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา22

ในการดาเนนการซอขายลวงหนาในตลาด เพอใหการดาเนนงานเกยวกบการซอขายลวงหนาของสมาชกมมาตรฐานเดยวกน และเพอเปนการคมครองลกคาใหไดรบความเปนธรรมจากการซอขายลวงหนาในตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองปฏบตตาม หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการตลาดกาหนด โดยความเหนชอบของคณะกรรมการก.ส.ล. โดยนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา จะเรมดาเนนกจการซอขายลวงหนาไดตองแสดงแกตลาดวาตนมความพรอมในดานการเงน การหกบญชกบสานกหกบญช บคลากร และทรพยากร รวมถงขนตอนการปฏบตงานและระบบการบรหารความเสยงทเพยงพอและมประสทธภาพ และไดรบอนมตจากตลาดแลว

22 กรมการคาภายใน. อางแลว เชงอรรถท 4. หนา 16 - 17

56

ในการปฏบตงานเกยวกบการซอขายลวงหนา นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองจดใหมมาตรฐานการปฏบตงานทสอดคลองกบแนวทางการปฏบตงานทตลาดกาหนด โดยอยางนอยใหครอบคลมถงเรอง ดงน

(1) การพจารณารบลกคา (2) การรบและการปฏบตตอคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนา (3) การแจงผลการซอหรอขายลวงหนา และการรายงานการซอขายแกลกคา (4) การวางเงนประกน (5) การชาระราคา และรบมอบสงมอบสนคาเกษตร นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองรบผดชอบตอคาสงซอหรอคาสงขายทก

คาสงทเจาหนาทซอขายของตนสงเขาระบบการซอขาย หรอคาสงซอหรอคาสงขายของลกคาของตนทสงเขาระบบการซอขายดวยสออนเทอรเนต โดยถอวานายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาเปนตวการในการสงคาสงนนเอง และในการซอขายลวงหนา นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองแตงตงพนกงานของสมาชกเปนเจาหนาทซอขายเพอทาหนาทในการรบ ตรวจสอบ หรอสงคาสงซอหรอคาสงขายเขาระบบการซอขายใหเปนไปตามกฎขอบงคบ

ในกรณทนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนารบคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาจากนายหนาซอขายลวงหนาทมไดเปนสมาชก (Sub-Broker) ใหนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาจดทาสญญาระบความผกพน ใหนายหนาซอขายลวงหนาทมไดเปนสมาชกปฏบตตามกฎขอบงคบอยางเครงครด

ในการซอหรอขายลวงหนา นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองวางเงนประกน ตองดาเนนการใหมการชาระราคา ตองชาระคาธรรมเนยมและคาบรการทเกยวกบการ

ซอขายลวงหนาใหแกตลาด และตองเปดทาการหรอหยดทาการตามวนและเวลาทคณะกรรมการตลาดกาหนด เวนแตจะไดรบอนญาตจากตลาด

3.1.4.2 หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเฉพาะในการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา23

นอกจากหลกเกณฑทวไปแลว ยงมหลกเกณฑเฉพาะเรองใหนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาปฏบตตาม ดงน

23

ขอบงคบคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนา วาดวยหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการดาเนนการซอขายลวงหนาในตลาดของสมาชกประเภทนายหนาซอขายลวงหนา พ.ศ.2547

57

3.1.4.2.1 การพจารณารบลกคาของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองจดใหมเอกสารประกอบการพจารณารบ

ลกคาอยางนอย ดงน (1) หนงสอคาขอเปนลกคาเพอเปดบญชซอขายลวงหนา และเอกสารประกอบท

เกยวของ (2) แบบเปดเผยความเสยงจากการซอหรอขายลวงหนา (Risk Disclosure

Statement) (3) เอกสารอน ๆ ตามทตลาดกาหนด นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองชแจงใหลกคาเขาใจถงความเสยงจาก

การซอขายลวงหนา และใหลกคาลงนามรบทราบในแบบเปดเผยความเสยงจากการซอหรอขายลวงหนา กอนเปดบญชซอขายลวงหนาใหแกลกคา และตองมการใหความรแกลกคาและผประกอบธรกจการซอขายลวงหนาอยางเพยงพอ เกยวกบวธการซอขายลวงหนา วธการใชระบบการซอขาย วธการใชระบบรบคาสง ลกษณะของคาสงซอหรอคาสงขายทเหมาะสม ตลอดจนกฎขอบงคบทเกยวของ

ในกรณท นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา นนอนญาตใหลกคาหรอ ผประกอบธรกจการซอขายลวงหนาสงคาสงซอหรอคาสงขายเขาระบบการซอขายดวยสออนเทอรเนต รวมทงตองจดทาแฟมประวตของลกคาเพอใหรจกและสามารถประเมนลกคาไดอยางเพยงพอ โดยอยางนอยตองมรายละเอยดเกยวกบลกคาในเรองดงน

(1) วตถประสงคในการซอขายลวงหนา (2) รายได ฐานะการเงน และขอจากดในการซอขายลวงหนา (3) พนฐานความรความเขาใจเกยวกบการซอขายลวงหนา (4) รปแบบการใหบรการทเหมาะสมกบลกคา ในกรณทมการเปลยนแปลงขอมลของลกคา นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา

ตองบนทกการเปลยนแปลงขอมลนนทกครง และทสาคญคอหาม นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาซอหรอขายลวงหนาใหแกลกคากอนการอนมตรบเปนลกคา

3.1.4.2.2 การรบและการปฏบตตอคาสงซอหรอคาสงขาย นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองจดทาและจดเกบขอมล เอกสารหรอ

หลกฐานในการรบและสงคาสงซอหรอคาสงขายจากลกคา รวมทงจดใหมระบบการควบคมดแลทจะมใหมการแกไข เปลยนแปลง หรอลบขอมล เอกสารหรอหลกฐานทจดทาและจดเกบดงกลาว หากสมาชกรบคาสงซอหรอคาสงขายจากลกคาโดยตรงภายในสถานททาการของสมาชก สมาชก

58

ตองดาเนนการจดทาใบคาสงซอหรอใบคาสงขายตามลาดบทไดรบจากลกคา และบนทกเวลาในใบคาสงซอหรอคาสงขายดงกลาวทนท

หากนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา รบคาสงซอหรอคาสงขายจากลกคาทางโทรศพท โทรสาร หรอสออนเทอรเนต ใหจดทาและจดเกบหลกฐาน โดยใชระบบการบนทกเสยงทางโทรศพทหรอระบบอนใดทสามารถใชเปนหลกฐานได ตามมาตรฐานทตลาดกาหนด

นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองบนทกการทารายการคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาทไดรบจากลกคาทกรายการ โดยสมาชกตองจดใหมทะเบยนรบคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนา

ในการซอขายลวงหนาเพอบญชของลกคา นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองปฏบตอยางนอย ดงน

(1) ตรวจสอบใหลกคาวางเงนประกนใหเพยงพอและถกตองตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเกยวกบการวางหรอรกษาเงนประกน การปรบฐานะเงนประกน การถอนเงนประกน และการผดนดชาระเงนประกนตามทคณะกรรมการตลาดกาหนด

(2) นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองดาเนนการซอหรอขายลวงหนาเพอบญชของลกคาไมเกนกวาจานวนการถอครอง (Position Limit) ทนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนากาหนด และตองไมเกนกวาจานวนการถอครองทคณะกรรมการตลาดกาหนด

(3) ตรวจสอบสถานะของรายการซอหรอขายลวงหนาทไดรบจากลกคาใหตรงตามความตองการของลกคา เวนแตลกคาเปนผสงคาสงซอหรอคาสงขายเขาระบบการซอขายดวยสออนเทอรเนต

(4) ตรวจสอบสถานะของรายการซอหรอขายลวงหนาทไดรบจากลกคาใหตรงตามรายละเอยดทกาหนดในขอกาหนดการซอขายลวงหนาของแตละชนดและประเภทสนคา รวมถงประเภทของคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาตามทตลาดกาหนด

(5) ตรวจสอบคาสงซอหรอคาสงขายใหเปนไปตามกฎขอบงคบ ในกรณทมเหตอนเชอไดวาคาสงซอหรอคาสงขายดงกลาวมลกษณะผดปกตหรออาจเขาขายการซอขายทไมเหมาะสม ผดกฎหมาย หรอฝาฝนไมเปนไปตามกฎขอบงคบ หามสมาชกสงคาสงนนเขาระบบการซอขาย พรอมทงแจงลกคาและรายงานใหตลาดทราบทนท

ในกรณทมเหตอนเชอไดวาคาสงซอหรอคาสงขายดงกลาวมลกษณะผดปกตหรออาจเขาขายการซอขายทไมเหมาะสม ผดกฎหมาย หรอฝาฝนไมเปนไปตามกฎขอบงคบ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองดาเนนการอยางหนงอยางใดดงตอไปน ตามทตนเหนสมควรหรอ

59

ตามทตลาดรองขอ หรอดาเนนการอนใดตามทตลาดรองขอ พรอมทงแจงใหตลาดทราบโดยไมชกชา

(ก) แจงลกคามใหสงคาสงซอหรอคาสงขายทมลกษณะดงกลาวเขามาในระบบการซอขายดวยสออนเทอรเนต

(ข) ยกเลกคาสงซอหรอคาสงขายทมลกษณะดงกลาว ซงยงมไดมการจบคซอขายภายใตบงคบขอ 23

(ค) ระงบการใหบรการการซอขายลวงหนาดวยสออนเทอรเนตแกลกคา ในกรณทลกคาผดนดไมวางเงนประกนเพม (Margin Call) ตามหลกเกณฑ วธการ

และเงอนไขเกยวกบการวางหรอรกษาเงนประกน การปรบฐานะเงนประกน การถอนเงนประกน และการผดนดชาระเงนประกนตามทคณะกรรมการตลาดกาหนด หามสมาชกรบคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนารายการใหมของลกคารายดงกลาว เวนแตเปนคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาเพอการลางฐานะการถอครอง

นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาจะแกไขหรอยกเลกคาสงซอหรอคาสงขายทไดรบจากลกคาไดเฉพาะคาสงหรอสวนของคาสงทยงไมไดรบการจบคซอขายเทานน โดยใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทตลาดกาหนด และอยางนอยใหสมาชกปฏบตดงน

(1) นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองจดทาและจดเกบขอมล เอกสารหรอหลกฐานในการรบและสงคาขอแกไขหรอคาขอยกเลกคาสงซอหรอคาสงขายจากลกคา รวมทงจดใหมระบบการควบคมดแลทจะมใหมการแกไข เปลยนแปลงหรอลบขอมล เอกสารหรอหลกฐานทจดทาและจดเกบดงกลาว

หากนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนารบคาขอแกไขหรอคาขอยกเลกคาสงซอหรอคาสงขายจากลกคาโดยตรงภายในสถานททาการของสมาชก สมาชกตองดาเนนการจดทาใบบนทกการขอยกเลกคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาดงกลาว

หากนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนารบคาขอแกไขหรอคาขอยกเลกคาสงซอหรอคาสงขายจากลกคา ทางโทรศพท โทรสาร หรอสออนเทอรเนต ใหสมาชกจดทาและจดเกบหลกฐานโดยระบบการบนทกเสยงทางโทรศพทหรอระบบอนใดทสามารถใชเปนหลกฐานได ตามมาตรฐานทตลาดกาหนด

(2) ในกรณทเจาหนาทซอขายเปนผสงคาสงเขาระบบการซอขาย ใหนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตรวจสอบวาเปนความตองการของลกคารายนนจรงกอนทจะแกไขหรอยกเลกคาสงซอหรอคาสงขาย

60

(3) จดเกบบนทกการแกไขหรอยกเลกคาสงซอหรอคาสงขายทกครงใหถกตองครบถวน

(4) ดาเนนการแกไขเอกสารตาง ๆ ทเกยวของ (ถาม) ใหแลวเสรจภายในวนทาการถดจากวนทแกไข

ในกรณการยกเลกคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาทเกดจากความผดพลาดของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาและคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนานนยงไมมการจบคซอขาย ใหเจาหนาทซอขายขออนมตจากผบงคบบญชาทรบผดชอบ โดยตองจดใหมการบนทกการขออนมตและการอนมต กอนดาเนนการยกเลกคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาของลกคารายนน

นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองสงคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาทไดรบจากลกคาตามลาดบกอนหลงเขาไปในระบบการซอขายโดยไมชกชา และในกรณทเกดเหตขดของของระบบการซอขายจนเปนเหตใหไมอาจซอขายลวงหนาไดตามปกต ใหนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาบนทกคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาของลกคาและเวลาทไดรบคาสงจากลกคาไวกอนดาเนนการสงคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาของลกคารายนนเขาสระบบการซอขายทนททระบบการซอขายพรอมรบคาสงได

3.1.4.2.3 การแจงผลการซอหรอขายลวงหนา เมอคาสงซอหรอคาสงขายไดรบการจบคซอขายโดยระบบการซอขายแลวให

นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา แจงผลการซอหรอขายลวงหนาใหลกคาทราบทนททางโทรศพท หรอสออนตามทตลาดกาหนด และใหนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา จดทาใบยนยนรายการซอหรอรายการขายลวงหนา แลวจดสงใหกบลกคาภายในวนทาการถดจากวนทเกดรายการซอหรอขายลวงหนานน ซงอยางนอยตองแสดงรายละเอยด ดงน

(1) ชอลกคา (2) รายละเอยดแสดงรายการซอหรอรายการขายแตละรายการ โดยตองม

รายละเอยดอยางนอย ดงน (ก) วนทซอหรอขายขอตกลงซอขายลวงหนา (ข) ประเภทของการซอขายลวงหนา (Long หรอ Short) (ค) ชนดของสนคาเกษตร (ง) เดอนครบกาหนดสงมอบ (จ) ราคาซอหรอขายลวงหนา (ฉ) จานวนขอตกลงซอขายลวงหนา

61

ในการยนยนการซอหรอขายลวงหนา ใหนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา จดใหมหลกฐานเพอแสดงวาลกคาไดรบทราบ และไมโตแยงผลการซอหรอขายลวงหนาดงกลาว

3.1.4.2.4 การปฏบตงานของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ทเกยวกบการซอหรอขายลวงหนา

นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองดแลและควบคมใหพนกงานของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ปฏบตตามกฎขอบงคบ รวมทงมาตรฐานการปฏบตงานทด และตองดแลใหลกคาทาธรกรรมซอขายลวงหนาใหเปนไปตามกฎขอบงคบอยางเครงครด รวมทงตองตรวจสอบพฤตกรรมการซอขายลวงหนาของลกคา โดยเฉพาะอยางยงลกคาทไดรบอนญาตใหทาธรกรรมซอขายลวงหนาเพอประกนความเสยงใหเปนไปตามกฎขอบงคบอยางเครงครด ซงในการปฏบตงานของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ทเกยวกบการซอหรอขายลวงหนาม ขอหามอยหลายประการดงตอไปน

1.หาม นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา อนญาตใหลกคามอบอานาจใหนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พนกงานของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หรอบคคลทไดรบประโยชนจาก นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หรอพนกงานของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา สงซอหรอสงขายลวงหนาแทนลกคา การมอบอานาจใหบคคลอนนอกเหนอจากทกาหนดในกรณดงกลาวใหกระทาไดโดย นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองดาเนนการใหลกคาจดทาหนงสอมอบอานาจทระบรายละเอยดและเงอนไขเกยวกบการมอบอานาจใหครบถวนชดเจน และจดใหมเอกสารประกอบการทานตกรรมสญญาของผรบมอบอานาจอยางครบถวน รวมทงสถานททนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาสามารถตดตอได

2. หาม นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หรอพนกงานของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ทาการซอหรอขายลวงหนาเพอบญชท นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หรอพนกงานของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา มสวนไดเสยในขณะทมคาสงของลกคารอการซอหรอขายลวงหนาในสนคาชนดและเดอนสงมอบเดยวกน เวนแตจะเปนทพสจนไดวาการซอหรอขายลวงหนาดงกลาวไมเปนการเอาเปรยบลกคาดวยประการใด

3. หาม นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ใหพนกงานของตนดแลรบผดชอบบญชของพนกงานนนเองและของคสมรส ตลอดจนบตรทยงไมบรรลนตภาวะของพนกงานนน

4. หาม นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หรอพนกงานดาเนนการอยางหนงอยางใดดงตอไปน ไมวาเพอประโยชนของตนเองหรอผอน

62

(1) หนวงเหนยว หรอยกเลกคาสงซอหรอคาสงขายของลกคา ทนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาหรอนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ของสมาชกสงเขาระบบการซอขาย หรอทลกคาสงเขาระบบการซอขายดวยสออนเทอรเนต แลวแตกรณ

(2) สงคาสงซอหรอคาสงขายของลกคาเขาระบบการซอขายไมครบถวน 5.หาม นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หรอพนกงานของ นายหนาซอขาย

สนคาเกษตรลวงหนา มสวนแบงในผลกาไรหรอขาดทนในบญชของลกคาไมวาโดยทางตรงหรอทางออม และหามสมาชกจายชดเชยผลขาดทนทเกดขนในบญชของลกคาหรอความเสยหายทเกดจากการทาธรกรรมใหกบลกคา รวมถงหามนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา รบผลขาดทนของลกคามาเปนของตนเอง เวนแตผลขาดทนหรอความเสยหายนนเกดจากความผดพลาดหรอความประมาทเลนเลอของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หรอพนกงานของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาเอง

6.หาม นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หรอพนกงานของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา กระทาการในลกษณะใด ๆ ใหผอนซอหรอขายลวงหนาโดยอาศยขอมลจากคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาของลกคา

7.หาม นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หรอพนกงานของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา เปดเผยคาสงซอหรอคาสงขายลวงหนาของลกคา ใหแกลกคารายอนหรอใหแกบคคลอนโดยไมไดรบความยนยอมจากลกคา เวนแตการปฏบตใหเปนไปตามกฎหมายหรอมกฎหมายบญญตใหกระทาได

8. หามนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา หรอพนกงานของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาเผยแพรหรอจาหนายขอมลทไดจากระบบการซอขายใหบคคลอนโดยมไดรบอนญาตจากตลาด เวนแตการใหขอมลเพอบรการลกคาตามปกตของการดาเนนธรกจนายหนาซอขายลวงหนา

3.1.4.2.5 การจดทารายงานของสมาชก นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองจดทาและสงรายงานการเปลยนแปลงใน

บญชของลกคาทเกดจากการซอหรอขายลวงหนาใหลกคาภายในวนทาการถดจากวนทเกดการซอขายรายการนนตามแบบทตลาดกาหนด ซงอยางนอยตองแสดงรายละเอยด ดงน

(1) ผลกาไรหรอขาดทนจากการซอหรอขายลวงหนา พรอมรายละเอยดการซอ หรอขายลวงหนาของขอตกลงซอขายลวงหนาทหกลางกน

(2) จานวนเงนและทรพยสนในบญชของลกคาทฝากเขาหรอถอนออก รวมถงสทธในการถอนเงนและทรพยสนดงกลาว

63

(3) คาตอบแทนในการเปนนายหนาซอขายลวงหนา (Brokerage Fee) (4) คาธรรมเนยมหรอคาใชจายทเกยวของกบการซอหรอขายลวงหนา นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองจดทาและสงรายงานประจาเดอนแสดง

ความเคลอนไหวในบญชของลกคา (Monthly Activity Statements) ใหแกลกคาตามแบบและภายในระยะเวลาทตลาดกาหนด ซงอยางนอยตองแสดงรายละเอยด ดงน

(1) จานวนขอตกลงซอขายลวงหนาทยงถอครองอย และราคาทซอหรอขายขอตกลงซอขายลวงหนาดงกลาว

(2) ผลกาไรหรอขาดทนอนเกดจากการปรบฐานะบญชเงนประกนทเกยวของกบขอตกลงซอขายลวงหนาทงหมดทถอครองอย

(3) จานวนเงนหรอทรพยสนของลกคาทวางไวกบสมาชก รวมถงทไดจายคนแกลกคา

รายละเอยดเกยวกบคาใชจายและรายรบทเกยวของกบการซอหรอขายลวงหนาทเกดขน รวมถงผลกาไรและขาดทนจากการซอขายลวงหนาทถกหกลางขอตกลงซอขายลวงหนาแลว

นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองจดทาและสงรายงานแกตลาดตามแบบและระยะเวลาทตลาดกาหนดดงน

(1) รายงานระดบเงนกองทนสภาพคลองสทธ (2) รายงานความผดพลาดในการปฏบตงานเกยวกบรายการซอขายลวงหนา (3) รายงานการซอขายลวงหนารายใหญตามทตลาดกาหนด ตลาดอาจสงให นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา จดทาและสงรายงานอน

ตามทเหนสมควร เพอประโยชนในการกากบและตรวจสอบการซอขายลวงหนา ฐานะทางการเงนและการดาเนนงานของสมาชก

นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตองเกบเอกสารและหลกฐานทเกยวกบการซอขายลวงหนาใหครบถวนตามกฎขอบงคบทเกยวของ

3.1.5 ความระงบของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ความระงบของสญญา หมายถง การทสญญาสนผลไปอยางเดดขาด สญญาจะระงบไดนน

ตองเกดมสญญาขนมาแลวและเปนไปตามสญญาทสมบรณกอนตสมพนธและกอหนขนแลว

64

การสนผลหรอการระงบของสญญานตางกบการระงบไปแหงหน ซงจะระงบไปเมอมการปฏบตการชาระหนถกตองตามสญญา24 สาหรบประเดนเรองความระงบของสญญาซอขายสนคา เกษตรลวงหนานน เมอไดศกษาพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 แลวพบวามไดมบทบญญตกาหนดในเรองความระงบของสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาไวโดยชดเจน แตเมอพจารณาถงนตสมพนธในหลายฝายและหลายชวงของสญญาแลวพอทจะสรปถงความระงบของสญญาไดดงน

3.1.5.1 เมอสญญาครบกาหนด โดยมการเรยกใหผขายสงมอบสนคา และผซอชาระราคา สญญาดงกลาวถอวาหากได

มการปฏบตดวยกนทงสองฝายแลว กตองถอวาสญญาเปนอนระงบ 3.1.5.2 การชดเชยรายการหรอการหกลางสถานะ25 การหกลางสถานะมวธการทาคอ การซอหรอขายสญญาในทางตรงกนขามกบสถานะ

ของสญญาเดมกอนทสญญาเดมจะครบกาหนด ทงนเพอหกลางสถานะตามสญญาทมอยในตลาดสนคาเกษตรลวงหนา การซอขายลวงหนาของตลาดสวนใหญจะเปนการซอขายโดยวธการหกลางสถานะเกอบทงสน มเพยงสวนนอยเทานนทปลอยใหสญญาครบกาหนดโดยการสงมอบและรบมอบสนคาระหวางกน

3.1.5.3 การแลกเปลยนสญญานอกตลาดดวยการสงมอบ และรบมอบสนคา26 เปนวธการหนงทเรมมความนยมขน ทงนเนองจากเปนรปแบบหนงทมการสงมอบ

สนคา โดยวธการแลกเปลยนสญญาลวงหนาทเปดไวเดมในตลาดของทงคดวยการทาสญญากนใหมนอกตลาด ซงทงนอาจมการทาสญญานอกตลาดกอนทสญญาทงคจะครบกาหนดกได เชน กรณมผเปดสญญาขายลวงหนา ( short) เอาไว กสามารถหาบคคลทเปดบญชซอขายลวงหนา( long) มาเปนคสญญากนนอกตลาดได ทงน โดยการเจรจากนนอกตลาดโดยขอทาตามภาระผกพนทแตละฝายม ซงในกรณนหากทงคตกลงกนได ฝายผขายสนคากสามารถสงมอบสนคาไดทนท โดยไมตองรอจนกระทงสญญาลวงหนาของเดอนสงมอบนนถงกาหนด

24

จาป โสตถพนธ. อางแลว เชงอรรถท 8. หนา 353 25

อจฉราวรรณ งามญาณ. อางแลว เชงอรรถท 2. หนา 36

26 อจฉราวรรณ งามญาณ. อางแลว เชงอรรถท 2. หนา 37

65

3.1.5.4 กรณนายหนาหรอ Broker ลมละลาย โดยปกตแลวในกรณนายหนาลมละลายนน มกจะไมทาใหสญญาซอหรอขายท

กระทาผานนายหนารายนนตองสนผลลง เนองจากมการจดใหนายหนารายอนเขามารบสญญาทซอขายผานนายหนารายนนไป ดงนน การทนายหนาลมละลายจงไมใชเปนเรองทสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองระงบลงแตอยางไร

สาหรบเรองน ในพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ. ศ. 2542 มาตรา 106 ไดมการบญญตรองรบไวแลว ในกรณทสมาชกถกฟองคดลมละลายกใหมการโอนขอตกลงซอขายลวงหนาและบญชเงนประกนของสมาชกทถกศาลสงพทกษทรพย หรอตกเปนลกหนตามคาพพากษาในคดแพง ใหสมาชกรายอนรบไปดาเนนการ จงทาใหเหนวาการทสมาชกถกฟองคดลมละลาย หรอถกฟองคดแพงจนศาลมคาสงพทกษทรพยหรอสงใหตกเปนลกหนตามคาพพากษา ไมทาใหสญญาซอขายลวงหนาตองระงบลง เวนแตคณะกรรมการตลาดจะพจารณาเหนวา การลมละลายของสมาชกนายหนาหรอลกคาของสมาชกรายนนจะมผลกระทบเสยหายอยางรายแรงตอระบบการซอขายของตลาดโดยรวมหรอในวงกวาง คณะกรรมการตลาดกสามารถสงใหมการจาหนายหรอเพกถอนขอตกลงซอขายลวงหนาของสมาชกหรอลกคาทถกศาลสงพทกษทรพย ซงหากเปนกรณการสงใหจาหนายขอตกลงซอขายลวงหนา จงเปรยบเสมอนหาคสญญาใหมใหกบลกคา เปนผลใหนตสมพนธของสญญาซอขายลวงหนาหรอ ขอตกลงซอขายลวงหนาตองระงบลง

3.1.5.5 กรณลกคาลมละลาย27 ในกรณของลกคาลมละลายหรอตกเปนลกหนตามคาพพากษาในคดแพงจะมผล

แตกตางกนเพราะมผลทาใหลกคารายนนขาดความนาเชอถอหรอความมนคงทางดานการเงนคณะกรรมการตลาดหรอตลาดมความจาเปนตองนาสญญาหรอขอตกลงของลกคานนไปจาหนายในตลาด หรอสงใหเพกถอนขอตกลงนนโดยการหาคสญญาใหมมารบสญญาไป ซงกมผลเสมอนทาใหสญญาทลกคาทานนระงบลงโดยผลของคาสงของคณะกรรมการตลาด หรอโดยผลของการเพกถอนสญญาหรอขอตกลง

27

มงคล ทววทย. อางแลว เชงอรรถท 1. หนา 137

66

3.1.5.6 กรณถกบงคบขายหรอซอเพราะทาผดกฎระเบยบของตลาด28 หากลกคาคอผซอกดหรอผขายกดไดกระทาผดกฎ ระเบยบตลาดตงแตการไมวางเงนมาร

จนตามทตลาดกาหนด หรอไมสามารถหาเงนตามจานวนทตลาดกาหนดใหมาวางเพมเตมได นายหนากตองดาเนนการบงคบขายหรอบงคบซอสญญาดงกลาวออกไป ทงนเพอปองกนมใหเกดความเสยหายตอคสญญาฝายตรงขามทถอสญญาไว เพราะระบบการซอขายเปนระบบของตวแทนซงตลาดหรอสานกหกบญชจะตองเขามาเปนคสญญากบฝายผซอและผขายในทสด แตขณะเดยวกน นายหนากตองรบผดชอบตอลกคา ถาหากวาลกคาไมปฏบตตามสญญาซอหรอขายนน ดงนนความรบผดในเบองตนจงอยทนายหนา นายหนาจงเปรยบเสมอนตวแทนของลกคาทจะตองรบผดตอตลาดไปกอน แลวจงมาไลเบยเอากบลกคา

3.2 นตสมพนธระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบผซอผขาย

การซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนมลกษณะพเศษแตกตางจากสญญาทวไป เนองจากสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาผซอหรอผขายมตองทาสญญาหรอขอตกลงตอกนไมวาจะเปนดวยวาจา กรยา หรอลายลกษณอกษรแตอยางใด เพราะไดมกฎหมายกาหนดไวโดยเฉพาะถงกระบวนการในการกอนตสมพนธในสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา โดยผานบคคลตามทกฎหมายกาหนดไว ดงนน หากฝายหนงฝายใดตองการเรยกใหอกฝายหนงปฏบตการชาระหน หรอตองฟองรองในกรณอกฝายหนงผดสญญา จงจาตองกระทาผานบคคลทกฎหมายกาหนด และตามหลกเกณฑ วธการ ระเบยบและเงอนไขทตลาดกาหนดไว ดงนน จงตองอาศยสญญาหรอขอตกลงยอยอน ๆ ทเชอมความรบผดชอบตามกฎหมายเขามาอกหลายชวง ทงนเพอใหความเกยวพนระหวางผซอ – ผขาย สามารถเชอมโยงเขาหากนได นตสมพนธระหวางผซอผขายททากนในตลาดสนคาเกษตรลวงหนาจงมผเกยวของตงแตผซอ ผขาย นายหนา ตลาดหรอสานกหกบญช ซงทงหมดนจะมนตสมพนธเกดขน โดยการใชสญญาหรอขอตกลงยอย เพอเชอมตอนตสมพนธของแตละคสญญาผกพนกนไป จงตองทาความเขาใจในนตสมพนธของแตละคสญญา ดงน

3.2.1 นตสมพนธระหวางผซอกบผขาย นตสมพนธระหวางผซอกบผขายในการซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนมลกษณะพเศษ

แตกตางจากสญญาทวไป เนองจากสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาผซอหรอผขายมไดทาสญญาตอกนโดยตรงแตทาโดยผานบคคลอน คอนายหนาซอขายลวงหนา และนายหนาซอขายลวงหนาของแตละฝายตางเขาทาสญญาแทนผซอผขายโดยผานตวกลาง คอ ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหง 28

มงคล ทววทย. อางแลว เชงอรรถท 1. หนา 138

67

ประเทศไทยอกทหนง นตสมพนธระหวางผซอกบผขายถกเชอมโยงโดยสญญาทนายหนาซอขายลวงหนาทากบผซอหรอผขาย และสญญาทนายหนาซอขายลวงหนาทากบตลาด ทงนเพอใหสญญาซอขายสนคาเกษตรมผลบงคบไดตามกฎหมาย

โดยปกตแลวนตสมพนธตามสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนานน เมอสญญาครบกาหนด ผซอและผขายกมภาระหนาทจะตองปฏบตการชาระหนตามสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา โดยผขายมหนาทสงมอบสนคาใหแกผซอ ขณะเดยวกนผซอกมหนาทนาเชคธนาคารหรอตวแลกเงนธนาคารมาชาระราคาสนคาใหแกผขาย ทงนโดยผานทางนายหนาซอขายลวงหนาของแตละฝายโดยมตลาดเปนตวกลางในการสงมอบ-รบมอบสนคา และเปนตวกลางในการนาสงเชคหรอตวแลกเงนจากผซอใหแกผขาย หากมคสญญาฝายใดฝายหนงไมปฏบตตามสญญา เชน ผขายไมสามารถสงมอบสนคาได ผขายกตองรบผด ขณะเดยวกนหากผซอไมชาระราคา ผซอกตองรบผดเชนกน 29 แตการรบผดของผซอและผขายนไมใชการรบผดตอกนโดยตรงดงเชนสญญาทวไป เนองจากในตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนจะใชระบบตวแทน กลาวคอทกคนทประสงคจะมาทาการซอขายลวงหนาในตลาดนจะตองซอขายผานนายหนาซอขายลวงหนาซงเปนสมาชกของตลาดเทานน

3.2.2 นตสมพนธระหวางตลาด(ส านกหกบญช) กบ ผซอหรอผขาย ในระหวางลกคากบตลาดไมมกฎหมายกาหนดใหตองทาสญญาใด ๆ ตอกนไว เนองจาก

ในการซอขายในตลาดสนคาเกษตรลวงหนา เมอลกคาประสงคจะทานตกรรมตาง ๆ เกยวกบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา กฎหมายบงคบใหกระทาผานทางนายหนาซอขายลวงหนาซงเปนสมาชกของตลาดเทานน ดงนนลกคาจงมตองทาสญญาหรอขอตกลงใด ๆ กบตลาดโดยตรง

3.2.3 นตสมพนธระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบตลาด(ส านกหกบญช) นตสมพนธระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบตลาด(สานกหกบญช)นนเกดขนเมอ

นายหนาซอขายลวงหนาเขาเปนสมาชกของตลาดเพอทาการซอขายลวงหนา และเกดขนโดยอาศยสญญาทตลาดทากบนายหนาซอขายลวงหนาทไดมขอสญญากนในหลาย ๆ เรอง เชน ใหนายหนาซอขายลวงหนาตองปฏบตตามกฎระเบยบของตลาด การวางเงนประกนหรอหลกประกน การมอบอานาจ เปนตน เหลานทาใหนตสมพนธระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบตลาด(สานกหกบญช) มผลผกพนตามกฎหมาย

นตสมพนธระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบตลาด(สานกหกบญช)นน นายหนามฐานะเปนผใหหลกประกนแกตลาดวา หากตลาดตองการชาระหนคาเสยหายในรายการซอขายซงนายหนาซอขายลวงหนาเปนผสงคาสงซอหรอคาสงขายนน ตลาดสามารถเรยกรองเงนดงกลาวจาก 29 มงคล ทววทย. อางแลว เชงอรรถท 1. หนา 118

68

นายหนาซอขายลวงหนาได อกทงยงมนตสมพนธในฐานะทนายหนาซอขายลวงหนาเปนผรบชวงสทธของตลาด ในกรณทนายหนาซอขายลวงหนาไดชาระหนคาเสยหายใหกบตลาดแทนลกคา แลวสามารถเรยกรองเอาเงนดงกลาวจากลกคาได30

3.2.4 นตสมพนธระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบผซอผขาย นตสมพนธระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบผซอผขายเกดตงแตเมอลกคาทาสญญา

เปนหนงสอกบนายหนาซอขายลวงหนาเพอใหทาการซอขายลวงหนาแทนตนเอง นายหนาซอขายลวงหนาจะทาหนาทใหคาแนะนาและคาปรกษาแกลกคาเกยวกบการประกอบธรกจซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ซงนายหนาซอขายลวงหนาอาจใหขอมลขาวสารหรอคาแนะนาเกยวกบความตองการ ราคา และปรมาณสนคา และคาดเดาสถานการณเกยวกบการคาของสนคาแตละประเภท เพอประกอบการตดสนใจจะซอหรอจะขายของลกคา31

นอกจากนน นายหนาซอขายสนคาลวงหนายงเปนผดาเนนการตาง ๆ เกยวกบการซอหรอขายตามคาสงของลกคา และรบเงนประกนหรอเงนมารจนจากลกคามอบใหแกตลาด รวมถงดาเนนการซอหรอขายสนคาเกษตรลวงหนาในตลาดสนคาเกษตรลวงหนา เนองจากกฎหมายกาหนดใหสมาชกตลาดคอนายหนาซอขายลวงหนาเทานนทสามารถทาการซอขายในตลาดแทนลกคาได ดงนน เมอผซอหรอผขายประสงคทจะซอหรอจะขายกจะสงคาสงซอหรอคาสงขายไปยงนายหนาซอขายลวงหนา เมอนายหนาซอขายลวงหนาไดรบคาสงซอลวงหนาหรอคาสงขายลวงหนากจะสงคาสงดงกลาวเขาไปในตลาด ตลาดกจะจบคคาสงซอขายนนเขาดวยกนโดยใชระบบคอมพวเตอร เมอจบคาสงซอและคาสงขายไดแลวกจะเกดสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาขน จากนนตลาดกจะสงคายนยนนนกลบไปยงผซอผขาย โดยผานทางนายหนาซอขายลวงหนาผสงคาสงซอหรอคาสงขายนนเขามาสตลาดนนเอง ซงคายนยนการซอขายนน นายหนาซอขายลวงหนาจะตองมหนงสอหรอแจงยนยนเปนลายลกษณอกษรใหลกคา(ผซอหรอผขาย) ทราบวานายหนาสามารถซอหรอขายสญญาตามคาสงของลกคาได และเพอเปนการยนยนสถานะทางนตนยของการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาวาขณะนลกคามสถานะเปนผซอหรอผขายในสญญาซอขายลวงหนาอยางไร และมขอผกพนอยางไรกบฝายตรงขาม

30 มงคล ทววทย. อางแลว เชงอรรถท 1. หนา 175 31 คมกฤช สวตถ. (2538). ปญหากฎหมายเกยวกบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ศกษาเฉพาะกรณขาวและยางพารา. วทยานพนธมหาบณฑต. คณะนตศาสตร. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. หนา 126-127.

69

ทงนหากเกดกรณทลกคาทาผดสญญาหรอไมปฏบตตามขอบงคบคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนาตาง ๆ ตามทไดกาหนดไว นายหนาซอขายลวงหนาของผซอหรอผขายรายนนจะตองรบผดชอบโดยตรงตอตลาด หลงจากนนนายหนาซอขายลวงหนาสามารถทจะไปไลเบยเอาจากผซอหรอผขายรายนนได โดยสทธและหนาทของนายหนาซอขายลวงหนาและผซอหรอผขายทมตอกนนนเปนไปตามสญญาททงสองฝายไดทาไวตามทไดกลาวมาในสวนทแลวนนเอง

ในระหวางนายหนากบผซอหรอผขายจะมสญญาทเชอมนตสมพนธระหวางกน ซงขอกาหนดในสญญานนจะประกอบไปดวยขอปลกยอยหลายกรณ ทงทเปนเรองของการมอบอานาจใหเปนนายหนาหรอตวแทนไปซอขายลวงหนา การปฏบตตามกฎระเบยบของตลาด การชาระเงนประกนหรอเงนมารจน ขอตกลงเกยวกบเรองหลกประกน การสะสางบญช การแจงเรองการสงมอบสนคา อตราคาบรการ การรายงานและการยนยนการซอขาย การรบทราบความเสยง จานวนสญญาทซอขายได และการยกเลกสญญา เปนตน ซงตอไปนจะไดกลาวถงสญญาระหวางนายหนากบผซอหรอผขายเชอมโยงไปถงนตสมพนธระหวางกนดงน32

1. การมอบอ านาจและการสงซอ – ขาย ลกคาตกลงแตงตงและมอบอานาจใหสมาชกนายหนาเปนตวแทน และ/หรอนายหนาของ

ลกคาในการซอ และ/หรอ ขายสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาในตลาด รบบญชของลกคา โดยตกลงจะจายคาธรรมเนยม และ/หรอคาบาเหนจ และ/หรอคาตอบแทน และ/หรอคานายหนาใหแกสมาชกนายหนาตามอตราทตกลงกน รวมทงคาภาษอากร และคาใชจายอนใดทงปวง

การแตงตงและการมอบอานาจดงกลาว หากลกคามไดทาหนงสอมอบอานาจไวตามแบบทสมาชกนายหนากาหนดไวตางหากแลว ใหถอวาสญญานเปนหนงสอมอบอานาจใหสมาชกนายหนาเปนตวแทน และ/หรอนายหนาของลกคาในการซอขายลวงหนา

ในการสงซอหรอสงขาย สญญาซอขายลวงหนาใหกระทาโดยลกคาหรอเจาหนาททไดรบมอบหมายจากลกคา กบพนกงานผไดรบมอบหมายของสมาชกนายหนา พรอมกบทาคาสงซอขายตามแบบทสมาชกนายหนากาหนดไว

ในการสงซอหรอขายสญญาลวงหนานน ลกคาอาจตดตอผานเครองมอสอสารอน เชน โทรศพท ไปรษณย อนเตอรเนต หรอวธการอนใดตามทจะมใชตอไป แตทงน จะตองตดตอกบพนกงานของสมาชกนายหนา และคาสงดงกลาวจะถอวา เปนคาสงโดยชอบของลกคา เมอพนกงานไดรบคาสงโดยชดเจน ปราศจากขอสงสยแลว และในการนลกคาตกลงยอมรบผลของคาสงดงกลาวเสมอนวาลกคาไดทาดวยตนเองทกประการ

32

มงคล ทววทย. อางแลว เชงอรรถท 1. หนา 168 - 176

70

เมอไดรบคาสงซอ หรอคาสงขายจากลกคา สมาชกนายหนาไมมสทธรบซอหรอรบขายเองหรอเปนตวแทนในการรบซอหรอรบขายใหแกบคคลอนใดไมวาทงหมดหรอเพยงบางสวน จะตองสงคาสงดงกลาวเขาสตลาดภายในเวลาทตลาดกาหนด เพอเปนการปองกนมใหสมาชกนายหนารบซอ รบขายเองกอนคนอน

ในกรณทสมาชกนายหนาทาการซอหรอขายตามคาสงของลกคาแลวไมวาทงหมดหรอบางสวนเรยบรอยแลว สมาชกนายหนาจะจดทาเอกสารแจงการยนยนผลการซอหรอขายตามแบบและรายการทกาหนดใหลกคาทราบผลการซอขายในทนทซงหากลกคาไมตรวจสอบหรอตรวจสอบแลวไมคดคานเปนลายลกษณอกษรภายในวนเดยวกน ใหถอวารายการยนยนตามเอกสารของสมาชกนายหนานนถกตองแลว

2. กฎ ระเบยบตามกฎหมายและขอบงคบของตลาด ในกรณทมกฎหมาย ประกาศของทางราชการ กฎระเบยบของคณะกรรมการก.ส.ล.

ขอบงคบของตลาดและสานกหกบญช อนมผลกระทบตอขอความหรอเงอนไขใด ๆ แหงสญญาน ลกคายนยอมใหสมาชกนายหนาเปลยนแปลงหรอเพมเตมสญญานใหสอดคลองกบกฎหมาย ประกาศ ระเบยบ ขอบงคบดงกลาวแลวแตกรณ โดยลกคายนยอมผกพน และปฏบตโดยเครงครด

เมอไดมการแกไขเปลยนแปลง หรอเพมสญญานตามวรรคแรกแลวบรษทตองแจงใหลกคาทราบและลงนามเพอเปนหลกฐานตอไป

กฎระเบยบของตลาดและคณะกรรมการตามกฎหมายตาง ๆ ทลกคาและสมาชกนายหนาตองถอปฏบตเปนจานวนมาก เชน การดารงคณสมบตของผประกอบธรกจประเภทผคาลวงหนา การแสดงตนเปนนายหนา การเปดบญชซอขายลวงหนากบลกคา การรบคาสงและการสงคาสงเขาระบบการซอขาย การรายงานการซอขายในบญชของลกคา การโฆษณากจการเหลาน ตองมกาหนดไวในสญญา

3. การปฏบตตามระเบยบของคณะกรรมการ ก.ส.ล. และขอบงคบของตลาด สมาชกนายหนาใหการรบรองวาในการปฎบตหนาทเปนนายหนาซอขายลวงหนาเพอ

บญชของลกคาน สมาชกนายหนาจะปฏบตตามระเบยบของคณะกรรมการก.ส.ล. และขอบงคบของตลาด และสานกหกบญชโดยเครงครด

ลกคาใหการรบรองวา จะปฏบตตามขอบงคบของตลาด และสานกหกบญชในสวนทเกยวของกบลกคาอยางเครงครดเชนกน

71

4. เงนประกนหรอเงนมารจน ตองมขอกาหนดเหลาน คอ ลกคาตองชาระเงนประกนหรอมารจนและรกษาระดบเงน

ประกนตามจานวนและวธทสมาชกนายหนากาหนด การกาหนดเงนประกนดงกลาว สมาชกนายหนาอาจจะกาหนดสงกวาเงนประกนทตลาดกาหนดกได และมสทธเปลยนแปลงการกาหนดเงนประกนดงกลาวได โดยไมจาเปนตองไดรบความยนยอมจากลกคา

ในกรณทสมาชกนายหนากาหนดใหมเงนประกนเพม ลกคายนยอมชาระเงนประกนดงกลาวทนททถกเรยกใหชาระเงนประกนนนตามวธทสมาชกนายหนากาหนด

ลกคาตองแจงรายละเอยดเกยวกบบญชและธนาคาร ตลอดจนยนยอมใหสมาชกนายหนาดาเนนการและตดตอกบธนาคารในสวนทเกยวกบเงนประกนน

5. ขอตกลงเกยวกบหลกประกนและการโอนอ านาจ 5.1 สมาชกนายหนาสามารถยดถอเพอเปนหลกประกนตอภาระความรบผดชอบตาง ๆ ท

ลกคาพงมตอสมาชกนายหนา ซงเงนในบญชของลกคาทใชในการซอขายลวงหนา 5.2 เงนประกน หลกประกนและทรพยสนตาง ๆ ของลกคา สมาชกนายหนาตองนาไป

ฝากไวกบธนาคาร หรอสถาบนการเงนตาง ๆ และตามทกฎหมายกาหนด ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการก.ส.ล.กาหนด

ภายในเงอนไขทตองฝากเงนไวกบธนาคาร หรอสถาบนการเงนดงกลาวขางตน ลกคายนยอมใหสมาชกนายหนามสทธในการเบกเงนไปหรอสงใหธนาคารจายเงนจากบญชดงกลาว เพอการซอขายลวงหนาได

5.3 ลกคาตกลงใหความรวมมอในการตดตอและประสานกบธนาคารตาม 5.1 และ 5.2 ตามหลกเกณฑทกาหนด

6. การสะสางบญช ในกรณทมเหตการณดงตอไปน 6.1 มการเลกหรอชาระบญชลกคา 6.2 ลกคาฟองลมละลายหรอรองขอใหพทกษทรพยผอน หรอลกคาถกฟองลมละลายหรอ

ถกขอใหพทกษทรพย 6.3 เงนประกนในบญชไมพอ หรอสมาชกนายหนาพจารณาเหนวาหลกประกนทใหไวม

ไมพอสาหรบแตละบญชหรอทงหมด 6.4 ในกรณทมเหตการณอนใดทสมาชกนายหนาเหนวามความจาเปนทตองดาเนนการ

เพอปองกนความเสยหายอนอาจจะเกดในการซอขายลวงหนากบลกคา

72

ลกคายนยอมใหสมาชกนายหนาดาเนนการอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางไดตามดลพนจของสมาชกนายหนา ดงน

1) เพอใหเพยงพอกบภาระผกพนทลกคามตอสมาชกนายหนาใหมการวางเงนประกนเพม หรอคาประกนเพม โดยใชเงนจากทนหรอทรพยสนทอยในความดแล หรอครอบครองของสมาชกนายหนา

2) ขายบางสวนหรอทงหมด ซงสญญาซอขายลวงหนา สนคา หรอหลกประกนทถอไว หรอเพอการดาเนนการของลกคา หรอซอบางสวนหรอทงหมด ซงสญญาซอขายลวงหนา สนคาหรอหลกประกนทถอไว หรอเพอการดาเนนการของลกคา

3) ยกเลกบางสวนหรอทงหมด ซงคาสงซอขาย สญญาซอขาย หรอพนธะกรณใด ๆ ทดาเนนการอยในนามของลกคาในการสะสางการซอของลกคา หรอการขายของลกคา สมาชกนายหนาสามารถขายหรอซอในเดอนเดยวกนได หรอซอหรอขายใหมเพอการกระจายความเสยงตามดลพนจของสมาชกนายหนา ทงน เพอปกปองฐานะบญชของลกคา

7. การแจงในกรณทมการสงมอบ 7.1 ลกคาตองแจงใหสมาชกนายหนาทราบลวงหนาอยางนอยหาวนทาการกอนวนแจง

การรบมอบสนคา ในกรณทลกคาจะรบมอบสนคาและลกคาจะตองแจงใหสมาชกนายหนาทราบอยางนอยหาวนทาการกอนวนสดทายของการซอขาย ในกรณทลกคาจะสงมอบสนคาหรอลกคาจะตองนาเงนมาชาระไวทบรษทใหเพยงพอในกรณทจะรบมอบสนคาหรอจะตองสงมอบเอกสารการสงมอบใหสมาชกนายหนาในกรณทจะสงมอบสนคา ทงน ภายในกาหนดในขางตนเชนเดยวกน

7.2 หากสมาชกนายหนาไมไดรบการแจง หรอการวางเงน หรอเอกสารภายในกาหนดเวลาดงกลาว สมาชกนายหนาดาเนนการสะสางสญญาซอขายลวงหนาของลกคา หรอสงมอบหรอรบมอบสนคา ในนามของลกคาตามเงอนไขและวธการทสมาชกนายหนาเหนวาเหมาะสม

8. คาบรการ ลกคายนยอมจายคานายหนาและคาธรรมเนยมตาง ๆ ตามทสมาชกนายหนากาหนด หรอ

เปลยนแปลง และลกคายนยอมจายดอกเบยใหแกสมาชกนายหนา จานวนคานายหนา และคาธรรมเนยมตาง ๆ ทลกคาชาระอยใหตามอตราทสมาชกนายหนาเรยกเกบแกลกคาโดยทวไป

9. การรายงานและการยนยน สมาชกนายหนาตองรายงานยนยนการซอขายตามคาสงของลกคา ภายในวนทซอขายนน

และรายงานฐานะทางบญชของลกคาและรายงานดงกลาว จะถอวาถกตองและผกพนลกคา หากลกคาไมโตแยงเปนลายลกษณอกษรภายในหาวน นบจากวนทลกคาไดรบ

73

10. การสงรายงาน บรษทตองสงรายงานการแจงยอดและคาเตอนใด ๆ ไปยงลกคาตามสถานททลกคาระบ

ไวในคาขอเปดบญชกบสมาชกนายหนา หรอสถานทอนทลกคาไดแจงการเปลยนแปลงเปนลายลกษณอกษร การตดตอดงกลาวใหรวมถงการตดตอสอสารทางไปรษณยและอเลกทรอนคสดวย

11. ความเสยง ลกคาเขาใจและยอมรบวาการลงทนในการซอขายลวงหนานเปนการเกงกาไร ซงมความ

เสยงสง และเหมาะสาหรบผทสามารถรบความเสยงในการขาดทนทอาจมากกวาเงนประกนทวางไว และลกคาเขาใจวาจากการทมการเรยกเกบเงนประกนในจานวนทตากวาราคาซอขายลวงหนา แตการเปลยนแปลงของราคาซอขายลวงหนาทเกดขนจรง อาจมผลในการขาดทนเปนจานวนมาก และการขาดทนนนจะมากกวาเงนประกนทงหลายทลกคาวางไว และลกคายนยอมและเตมใจทจะเสยงในทางการเงนในการซอขายลวงหนาดงกลาวน

การทมอบหมายใหสมาชกนายหนาเปนนายหนาซอขายลวงหนาน ลกคาจะไมเรยกรอง หรอใหสมาชกนายหนาตองรบผดชอบใด ๆ ตอการขาดทนนน ๆ ในการซอขายตามคาแนะนา หรอคาปรกษากบพนกงานของสมาชกนายหนา

ลกคายอมรบและเขาใจวาการประกนในเรองกาไรหรอประกนวาจะไมขาดทนเปนเรองททาไมได ดงนน ลกคาเขาใจและยอมรบวาจะไมมการประกนใด ๆ ดงกลาวจากสมาชกนายหนาหรอจากพนกงานของสมาชกนายหนา

12. การรบรองลกคา ลกคาขอรบรองวาขอมลตาง ๆ ทลกคาระบไวในคาขอเปดบญชถกตอง เปนจรง และไม

ทาใหเขาใจผด และรบรองวาจะแจงบรษทเปนลายลกษณอกษรทนททมการเปลยนแปลงในขอมลทใหไว

13. จ านวนซอขาย สมาชกนายหนาสามารถใชดลยพนจในการกาหนดระดบเพดานการถอครองสญญาท

ลกคาถอย หรอทลกคาจะซอขายตอไปโดยผานสมาชกนายหนา ลกคายอมรบทจะไมซอขายเกนเพดานการถอครองสญญาทกาหนดโดยตลาดไมวาจะเปนการซอขายโดยตนเอง หรอรวมกบผอน และจะแจงใหสมาชกนายหนาทราบถงจานวนการซอขายทลกคามอยกบผอน

14. กฎหมายทใชบงคบแกสญญา สญญานอยภายใตบงคบของกฎหมายไทย และในกรณทตองมการฟองรองเปนคด คกรณ

ตกลงทจะฟองรองกนในศาลทมเขตอานาจเหนอกรงเทพมหานคร

74

15. การแกไขเปลยนแปลงสญญา สญญานมผลผกพนลกคาและสมาชกนายหนา ตลอดจนผสบทอดของสมาชกนายหนา

การเปลยนแปลงบคลากรของสมาชกนายหนา ไมมผลตอความผกพนตามสญญาน การแกไขเปลยนแปลงหรอยตสญญานใหทาเปนลายลกษณอกษร 16. การยกเลกสญญา สญญานมผลผกพนคสญญาไปจนกวาลกคาจะบอกเลกในเวลาใดกไดทลกคาไมมจานวน

การถอครองสญญา หรอไมมความรบผดชอบใด ๆ หรอบอกเลกโดยสมาชกนายหนา ในกรณบอกเลกสญญานนจะไมมผลกระทบตอการซอขายทไดดาเนนการไปแลว และรวมถงจะไมเปนการปลดภาระของคสญญาในภาระผกพนใด ๆ ในจานวนของยอดเครดตทเหลออย หรอภาระความรบผดชอบใด ๆ ทเกดขนกอนทจะมการบอกเลกสญญา

สญญาระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบลกคานมสถานะทเกยวของของนายหนาซอขายลวงหนาทตองมภาระรบผดชอบในแตละสถานะดงตอไปน

16.1 ในฐานะผใหคาปรกษาหรอคาแนะนาใหแกลกคาของตนในการซอและขาย ซงนายหนาจะเปนผใหคาแนะนาเกยวกบสภาวะหรอแนวโนมของราคาหรอการคาดการณเกยวกบราคาของสนคาเกษตรแตละประเภท เพอประกอบการตดสนใจในการสงซอหรอสงขายแกลกคา การใหคาปรกษาและคาแนะนาดงกลาว จะกระทาในลกษณะเดยวกบการใหบรการเพมเตมหรอเสรมแกลกคา แตนายหนาจะไปคดคาบรการในลกษณะของทปรกษาซอขายลวงหนามได เพราะจะตองขออนญาตตอเลขาธการคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาอกขนหนง

16.2 เปนตวแทนหรอนายหนาในการซอขายลวงหนาตามคาสงของลกคา โดยทสมาชกนายหนาจะมหนาทในการรบคาสงของลกคา ซงนตสมพนธระหวางลกคากบตวแทนขายหรอนายหนาจะเกดขนเมอลกคาไดลงนามในสญญาแตงตงใหนายหนาซอขายลวงหนาเขาทาหนาทเปนผซอหรอเปนผขายแทนตนเองในการซอขายลวงหนาแลว ดงนนในสญญาระหวางลกคาผซอหรอผขายททากบตวแทนหรอนายหนาซอขายลวงหนาจะตองมขอความทมอบหมายใหสมาชกนายหนาเปนตวแทนหรอนายหนาดวย หรอหากไมมขอความดงกลาว กจะตองมสญญาแตงตงตวแทน หรอใหเปนนายหนาระหวางลกคากบสมาชกนายหนาซอขายลวงหนาดวย

16.3 ในฐานะเปนผใหหลกประกนแกผซอหรอผขาย ตลาด(สานกหกบญช)วาเมอสมาชกนายหนาไดดาเนนการสงซอหรอสงขาย ตามคาสงของลกคาแลว หากผซอหรอผขายเปนลกคาของตน เปนฝายผดสญญาและเมอตนเองไดใชหนตอตลาดหรอสานกหกบญชไป เพอใหสานกหกบญชนาไปใชหนตอคสญญาฝายตรงขามแลว สมาชกนายหนานนตองรบผดชอบตอตลาด(สานกหกบญช)แทนลกคาไปกอนเมอตนถกเรยกใหชาระหน

75

16.4 ในฐานะผรบชวงสทธ ในกรณทเมอนายหนาไดใชหนหรอชาระหนไปแทนลกคาตอตลาดหรอสานกหกบญชแลว สมาชกนายหนานนสามารถรบชวงสทธ มาใชสทธไลเบยเอาจากลกคาของตนได

ดงนน จงทาใหเหนขอแตกตางระหวางการเปนนายหนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และนายหนาซอขายลวงหนา ทงน เพราะนายหนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 845 จะเปนผใหคาแนะนาหรอชชองใหมการทาสญญา แตนายหนาซอขายลวงหนานจะตองรบผดชอบตอบคคลทตนชกนาเขามา หากบคคลทตนชกนาหรอดาเนนการแทนไมปฎบตตามสญญา

กลาวโดยสรป ทง 16 ประการดงกลาว เปนเงอนไขทจาเปนตองนามากาหนดไวในสญญาระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบผซอหรอผขาย(ลกคา) ทงน เพอใหนายหนาซอขายลวงหนาและลกคา มนตสมพนธกน ในเรองทเกยวกบการซอขายลวงหนา ซงนตสมพนธดงกลาวในแตละลกษณะจะตองนาไปกาหนดไวในสญญาระหวางนายหนากบผซอหรอผขาย

3.3 ความรบผดของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตอผซอหรอผขาย

ความรบผดของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาสามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภท ดงน

3.3.1 ความรบผดในทางแพง (1) ความรบผดตอความเสยหายอนเนองจากการกระทาผดหนาทของนายหนา หากนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนากระทาผดหนาทของตน และกอใหเกดความ

เสยหายขนเนองจากการกระทาผดหนาทของตน ควรมกฎหมายกาหนดใหนายหนาผนนตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกลกคาซงเปนผซอหรอผขาย และกาหนดใหนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาไมมสทธเรยกรองผลประโยชนใด ๆ ตอลกคา

(2) ความรบผดในการกระทาโดยประมาทเลนเลอ หรอกระทาโดยปราศจากอานาจ หากนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนากระทาโดยประมาทเลนเลอ หรอกระทาโดย

ปราศจากอานาจ หรอนอกเหนออานาจทตนเองไดรบมอบหมาย เมอเกดความเสยหายแกลกคา นายหนาตองรบผดในความเสยหายนน ซงในเรองขนาดหรอระดบของความระมดระวงน เปนประเดนทผซอหรอผขายจะตองนาสบใหศาลเหนวานายหนาซอขายลวงหนาไดกระทาโดยประมาทเลนเลอ ขนาดของความระมดระวงทจะสมมตขนเปรยบเทยบเปนมาตรฐานเพอวนจฉยความรบผดของผกระทาเสยหายนน ตองเปรยบเทยบกบบคคลทมภาวะ วสย และพฤตการณเชนนน

76

โดยเปรยบเทยบกบ นายหนาซอขายลวงหนา ทมความรอบคอบในระดบปกตในฐานะ นายหนาซอขายลวงหนาทวไป

3.3.2 ความรบผดทางอาญา หากการกระทาผดของ นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา เปนการกระทาผดทรายแรง

ถงขนาดเปนความผดทางอาญา นายหนานนกตองถกดาเนนคดตามกฎหมายอาญา พระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 ไดมบทกาหนดโทษไวใน

หมวด 8 อาทเชน ในการเปนนายหนาซอขายลวงหนา ใหนายหนาซอขายลวงหนาทาสญญาเปนหนงสอกบลกคาเพอทาการซอขายลวงหนาแทนลกคา โดยมรายละเอยดอนเปนสาระสาคญแหงสญญาเพอใหเกดความเปนธรรมแกคสญญาตามทคณะกรรมการ ก.ส.ล. กาหนดคาตอบแทนในการเปนนายหนาซอขายลวงหนาตามวรรคหนงใหเปนไปตามอตราทคณะกรรมการ ก .ส.ล. กาหนดผประกอบธรกจการซอขายลวงหนาผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามตองระวางโทษปรบไมเกนสามแสนบาท และปรบอกไมเกนวนละหนงหมนบาทตลอดเวลาทฝาฝนหรอทยงมไดปฏบตใหถกตองในกรณทการกระทาความผดตามวรรคหนงเกดจากการสงการหรอไมสงการการกระทาหรอไมกระทาการอนเปนหนาททตองกระทาของกรรมการ ผจดการ หรอบคคลผมอานาจจดการกจการของผประกอบธรกจการซอขายลวงหนา กรรมการ ผจดการ หรอบคคลผมอานาจจดการกจการนนตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ เปนตน

หามมใหผใดซอขายลวงหนาหรอเสนอทจะซอขายลวงหนา หรอกระทาการใด ๆ ทเกยวของกบการซอขายลวงหนา ไมวาโดยทางตรงหรอทางออมจนอาจทาใหผอนเขาใจวาสนคาเกษตรทซอขายมราคาสงขน ลดลง คงท หรอผนผวนอนไมตรงตอสภาพปกตของตลาด เพอประโยชนแหงมาตราน ใหคณะกรรมการตลาดมอานาจกาหนดหลกเกณฑอนถอเปนขอพจารณาเกยวกบสภาพปกตของตลาด และหามมใหผใดซอขายลวงหนาหรอเสนอทจะซอขายลวงหนาหรอกระทาการใด ๆ ทเกยวของกบการซอขายลวงหนาไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในประการทนาจะเปนการเอาเปรยบผอนโดยอาศยขอเทจจรงทเกยวกบการซอขายลวงหนาซงยงมไดเปดเผยตอประชาชนและตนไดลวงรมาเพราะการดารงตาแหนงหนาทหรอปฏบตหนาทในการซอขายลวงหนานน หรอไดลวงรมาเพราะไดรบมาจากบคคลดงกลาวขางตน และไมวาการกระทาดงกลาวจะกระทาเพอประโยชนตนเองหรอผอน หรอนาขอเทจจรงเชนนนออกเปดเผยเพอใหผอนกระทาโดยตนไดรบประโยชนตอบแทน ผใดฝาฝน ตองระวางโทษจาคกตงแตหกเดอนถงหาป และปรบไมเกนสองเทาของผลประโยชนทบคคลนน ๆ ไดรบไว หรอพงจะไดรบเพราะการฝาฝนดงกลาว แตทงนคาปรบดงกลาวตองไมนอยกวาหาแสนบาท

77

หามมใหผใดกระทาดวยประการใด ๆ ทนาจะทาใหผอนหลงผดวาไดมการซอหรอขายลวงหนาสนคาเกษตรประเภทหรอชนดใดกนมาก หรอราคาของสนคาเกษตรประเภทหรอชนดนนไดเปลยนแปลงหรอไมเปลยนแปลงอนไมตรงตอสภาพปกตของตลาด และหามมใหผใดบอกกลาวหรอแพรขอความทเกยวกบสนคาเกษตร หรอการซอขายลวงหนาสนคาเกษตรประเภทหรอชนดใดอนเปนเทจ หรอบอกกลาวหรอแพรขอความอนใดทอาจกอใหเกดความสาคญผดในสาระสาคญเกยวกบการซอขายลวงหนาสนคาเกษตรประเภทหรอชนดใดตอผอนโดยการกระทาดงกลาวนาจะมผลทาใหราคาสนคาเกษตรนนผดไปจากสภาพปกตของตลาด หรอนาจะทาใหผอนทาการซอขายลวงหนา ผใดฝาฝนตองระวางโทษจาคกไมเกนสามป และปรบไมเกนสามแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

3.3.3 ความรบผดทางปกครอง มาตรการทางปกครองเปนการลงโทษลกษณะหนงทมวตถประสงคในการลงโทษผท

ฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎเกณฑทกฎหมายกาหนดไว ซงความผดสวนใหญจะกาหนดไวเพอ ประโยชนหรอคมครองสาธารณะ เพอใหสามารถบงคบใชกฎหมายใหบรรลตามเจตนารมณทแทจรงของกฎหมายในทางปฏบตได และเพอใชแกไขการฝาฝนไมปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบตาง ๆ ไดอยางรวดเรว โดยไมตองรอคาพพากษาของศาลทใชเวลานานทาใหไมสามารถแกไขปญหาทเกดขนไดอยางทนทวงท โดยองคกรทมอานาจลงโทษจะไมใช ศาล แตจะเปนองคกรทมอานาจกากบดแลบคคลประเภทนน โดยจะออกคาสงมาอยในรปของคาสงทางปกครอง ซงจะพจารณาถงความรายแรงของการกระทาความผด ทาใหมโทษทางปกครองอยหลายระดบดวยกน ไดแก

(1) โทษทางการเงน โดยจะกระทาอยในรปของโทษปรบทางปกครอง ซงจะกาหนดโทษปรบในอตราสงเพอใหผรบโทษเกดความเกรงกลว และจะกาหนดโทษตงแตอตราขนตาจนถงสงสดเพอใหองคกรทมหนาทกากบดแลสามารถใหดลพนจในการกาหนดโทษใหเหมาะสมกบความผดได

(2) โทษการเพกถอนสทธ โทษนจะใชประกอบกจการทมการกากบดแลโดยขออนญาต หรอจดทะเบยน โดยโทษประเภทนจะแบงไปตามความรนแรงของการกระทาความผด เชน คาสงจากดการประกอบกจการ การพกใชใบอนญาต หรอการเพกถอนใบอนญาต เปนตน

ตามพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 ไดกาหนดความรบผดทางปกครองไวใน สวนท 3 เรองการพกใชและเพกถอนใบอนญาต และการเลกประกอบธรกจการซอขายลวงหนา อาทเชน ในกรณทเลขาธการเหนวาผไดรบใบอนญาตประกอบธรกจ เปนผคา

78

ลวงหนา นายหนาซอขายลวงหนา ทปรกษาการซอขายลวงหนา ตวแทนซอขายลวงหนา และผประกอบธรกจอนตามทคณะกรรมการก.ส.ล. กาหนด ผใด

(1) ขาดคณสมบตในการประกอบธรกจตามหลกเกณฑทกาหนดไวตามมาตรา 27 (1) (ก) และ (ค) (2) (ก) และ (ค) และ (3) (ก) และ (ข)

(2) ประกอบธรกจฝาฝนหลกเกณฑทกาหนดไวตามมาตรา 32 (3) ไมดารงฐานะทางการเงนตามหลกเกณฑทคณะกรรมการ ก .ส.ล. กาหนดตามมาตรา

34 (4) จดทาบญชตามมาตรา 37 หรองบการเงนตามมาตรา 38 ไมเรยบรอย หรอไมทาให

แลวเสรจภายในเวลาทกาหนด ใหเลขาธการมอานาจสงใหผไดรบใบอนญาตประกอบธรกจนนแกไขหรอปฏบตให

เปนไปตามหลกเกณฑทกาหนดไว หรอปฏบตใหถกตองสมบรณภายในเวลาทกาหนด ในกรณทเลขาธการเหนวาผไดรบใบอนญาตประกอบธรกจ เปนผคาลวงหนา นายหนา

ซอขายลวงหนา ทปรกษาการซอขายลวงหนา ตวแทนซอขายลวงหนา และผประกอบธรกจอนตามทคณะกรรมการก .ส.ล. กาหนด ผใดมฐานะหรอมการดาเนนงานในลกษณะอนอาจเปนเหตใหเกดความเสยหายแกประโยชนของประชาชนใหเลขาธการมอานาจสงใหผไดรบใบอนญาตประกอบธรกจนนดาเนนการแกไขฐานะหรอการดาเนนงานใหถกตองหรอดาเนนการอนใดภายในระยะเวลาทกาหนด โดยจะกาหนดเงอนไขใด ๆ ใหผไดรบใบอนญาตประกอบธรกจนนตองปฏบตเพอประโยชนในการแกไขฐานะหรอการดาเนนงานของผไดรบใบอนญาตประกอบธรกจนนดวยกได และหากผไดรบใบอนญาตประกอบธรกจ เปนผคาลวงหนา นายหนาซอขายลวงหนา ทปรกษาการซอขายลวงหนา ตวแทนซอขายลวงหนา และผประกอบธรกจอนตามทคณะกรรมการก .ส.ล. กาหนด ไมปฏบตตามคาสงดงกลาวใหเลขาธการมอานาจสงพกใชใบอนญาตของผนนไวจนกวาผนนจะปฏบตตามคาสงของเลขาธการ เปนตน

ตามทไดศกษานตสมพนธขางตนแลว จะเหนไดวาในสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา นอกจากผซอหรอผขายแลวยงมนายหนาซอขายลวงหนาและตลาดเขามาเกยวของ รวมถงแตละบคคลมนตสมพนธกนอยางไรบาง แตเนองจากนตสมพนธตาง ๆ ทเกดขนในตลาดมความซบซอนมากไมสามารถศกษาไดทงหมดได สารนพนธฉบบนจงขอจากดกรอบการศกษาเฉพาะ นตสมพนธระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบผซอผขายเทานน

79

3.4 ภาระการพสจนในความรบผดของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ตอผซอหรอผขาย

กฎหมายลกษณะพยาน คอ ขอกาหนดหรอหลกเกณฑเกยวกบการพสจนความจรงหรอขอเทจจรงโดยพยานหลกฐานวาในคดแตละคดมขอเทจจรงใดบางทจะตองมการพสจน ใครบางเปนผมหนาทตองพสจนพยานหลกฐานชนดใดบางทจะนาเสนอตอศาลและศาลรบฟงได และหมายรวมถงกระบวนการพจารณาในการนาพยานหลกฐานเขาสศาลและการชงนาหนกพยานหลกฐานดวย ประเภทของพยานหลกฐานตาง ๆ อน ไดแก พยานบคคล พยานเอกสาร พยานวตถ และพยานผเชยวชาญ ในสวนของกฎหมายลกษณะพยานนจะทาการศกษาเฉพาะเรองภาระการพสจน โดยจะศกษาความหมายและหลกการทวไปเกยวกบการกาหนดภาระการพสจน เพอเปนพนฐานในการนาไปสความรความเขาใจในการกาหนดเรองภาระการพสจนไวในพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542

ปจจบนในคดแพงการทจะวนจฉยวาจาเลยไดโตแยงสทธของโจทกอนเปนการทาผดหนาทของตนหรอไม จาเปนตองไดขอเทจจรงทจะใชประกอบในการวนจฉยเสยกอนน ศาลยอมดาเนนตามกฎหมายวธพจารณาความโดยเฉพาะอยางยงในการคนหาความจรงจากขอเทจจรงตาง ๆ ทจะใชประกอบในการวนจฉยในสวนทวาดวยพยานหลกฐาน ซงการคนหาความจรงของศาลตองอาศยกฎหมายวาดวยพยานหลกฐานเปนหลกแบงออกเปน 2 ระบบ คอ ระบบกลาวหา และระบบ ไตสวน ในคดแพงการทคความจะแสดงใหศาลเชอในสงทตนกลาวอางไดนนกโดยวธการนาพยานหลกฐานมานาสบพสจนตอศาล สวนฝายใดจะมหนาทในการพสจนหรอภาระการพสจนจะตกอยแกคความฝายใดนน ยอมขนอยกบบทบญญตของกฎหมายในแตละประเทศ ดงนนกอนทจะพจารณาถงหลกการทวไปเกยวกบการกาหนดภาระการพสจน จงตองทาความเขาใจถงนยามความหมายของคาวาภาระการพสจนและหนาทนาสบเสยกอนวามความหมายอยางไร

3.4.1 ความหมายและลกษณะของภาระการพสจนและหนาทน าสบ คาวา “ภาระการพสจน” ไดมนกกฎหมายใหความหมายหรอคานยามไวตาง ๆ กนดงน ทานอาจารยประมล สวรรณศร อธบายวา “ภาระการพสจนมความหมายถงหนาทท

คความฝายหนงจะตองนาพยานหลกฐานมาพสจนตอศาลใหศาลเหนจรงตามทตนกลาวอาง ตามมาตรา 84 (เดม) แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ซงบญญตวา “ถาคความฝายใดฝายหนงกลาวอางขอเทจจรงอยางใด ๆ เพอสนบสนนคาฟองหรอคาใหการของตน ใหหนาทนาสบขอเทจจรงนนตกอยแกฝายทกลาวอาง ” คาวาหนาทนาสบขอเทจจรงในทนจงหมายถงทงภาระการพสจนและหนาทนาสบกอน แตอยางไรกดหนาทนาสบกอนยอมมความสาคญแกคดนอยกวาภาระ

80

การพสจนเพราะหนาทนาสบกอนสาคญอยแตในเรองการไดเปรยบเสยเปรยบในทางซกคานพยานแตภาระการพสจนนนเปนเรองทจะทาใหแพชนะทเดยว”33

ทานอาจารยคนง ฤาไชย อธบายวา “ภาระการพสจน หมายถง การพสจนใหเหนถงความแทจรงของสงทตนกลาวอางขนในคดนน ภาระการพสจนนเปนหลกกฎหมายทศาลหรอคความไมอาจตกลงเปลยนแปลงไดถาตามคาฟอง คาใหการ และการชสองสถาน ภาระการพสจนตกอยแกคความฝายหนงฝายใดแลวศาลหรอคความไมอาจกาหนด หรอตกลงกนเปลยนแปลงใหเปนภาระของอกฝายหนงไปได” 34

ทานอาจารยโอสถ โกศน อธบายวา “ภาระการพสจน หมายความถง หนาทของคความทจะตองนาพยานหลกฐานมาพสจนตอศาลใหเหนจรงตามทตนกลาวอาง คอถาเปนโจทกกตองสบใหไดสมฟอง ถาเปนจาเลยตองสบใหสมคาใหการ หากฝายใดมภาระการพสจนจงตางกบหนาทนาสบกอนในขอทวาถาภาระการพสจนตกแกฝายใดฝายนนตองสบ แตจะสบกอนมผลในทางไดเปรยบเสยเปรยบในเชงวาความ แตภาระการพสจนเปนผลถงใหคดแพชนะโดยตรง” 35

จากคาอธบายความหมายของนกกฎหมายตามทกลาวมาแลวพอจะสรปไดวา คาวา “ภาระการพสจน” หมายถง หนาททคความฝายหนงจะตองนาพยานหลกฐานมาพสจนตอศาลใหเหนจรงตามทตนกลาวอางดงทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 84 วา “ถาคความฝายใดฝายหนงกลาวอางขอเทจจรงอยางใด ๆ เพอสนบสนนคาฟองหรอคาใหการของตนใหหนาทนาสบขอเทจจรงนนตกอยแกฝายทกลาวอาง”

โดยทวไป “หนาทนาสบ” หมายถง การทคความจะตองนาสบใหศาลเหนวาขออางหรอขอเถยงของตนเปนความจรงเพอทศาลจะไดตดสนใหตนชนะคด หนาทนาสบจงเกยวกบการนาพยานหลกฐานมาพสจนขอเทจจรงตอศาล ดงนนการไมปฏบตหนาทหรอปฏบตแตไมถกตองหรอไมครบถวน จงอาจมผลใหคความผมหนาทตองแพคด ซงหนาทนาสบนมความหมายซอนกนอยสองความหมาย คอหนาทนาสบในความหมายของภาระการพสจน และหนาทนาสบในความหมายของการนาพยานหลกฐานเขาสบ เมอกลาวถงหนาทนาสบบางครงกหมายถงความหมายทงสองนยดงกลาวรวมกน แตบางครงกหมายถงความหมายใดความหมายหนงเทานน ดงนนจงสมควรจะไดพจารณากนวาความหมายทงสองนนมความแตกตางกนอยางไร ดงตอไปน

33

ประมล สวรรณศร. (2519). กฎหมายลกษณะพยาน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพกรงธน. หนา 48 34 คนง ฤาไชย. (2523). กฎหมายลกษณะพยาน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเรอนแกวการพมพ. หนา 32 - 33 35 โอสถ โกศน. (2517). ค าอธบายและเปรยบเทยบกฎหมายไทยและตางประเทศในเรองกฎหมายลกษณะพยาน.กรงเทพมหานคร: โรงพมพไทยเกษม. หนา 226 - 227

81

3.4.1.1 หนาทนาสบในความหมายของภาระการพสจน สาหรบภาระการพสจนนน หมายถง หนาทของคความทตองนาพยานหลกฐานมา

พสจนตอศาลใหเหนจรงตามทตนกลาวอาง คอถาเปนโจทกกตองสบใหไดสมฟอง ถาเปนจาเลยตองสบใหสมคาใหการ หากฝายใดมภาระการพสจนในขอเทจจรงใด แตไมนาพยานหลกฐานมาสบเพอปลดเปลองภาระนน ผลรายยอมตกแกฝายนน คอการแพคด

กรณปญหาวาผใดมภาระการพสจนนน ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1ไดกาหนดภาระการพสจนไววา คความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงเพอสนบสนนคาคความของตนใหคความ ฝายนนมภาระการพสจนขอเทจจรงนน แตถามขอสนนษฐานไวในกฎหมายหรอมขอสนนษฐานทควรจะเปน ซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณเปนคณแกคความฝายใด คความฝายนนตองพสจนเพยงวาตนไดปฏบตตามเงอนไขแหงการทตนจะไดรบประโยชน จากขอสนนษฐานนนครบถวนแลว และนอกจากนภาระการพสจนนนขนอยกบคาคความดวย คอ ขอเทจจรงใดทโจทกไมไดกลาวมาในคาฟองกไมเปนประเดน และขอเทจจรงในคาฟองทจาเลยรบโดยคาใหการกไมเปนประเดนขอพพาททจะตองนาสบพยานกน ดงนนจงอาจเรยกภาระการพสจนวา “หนาทนาสบตามคาคความ”

3.4.1.2 หนาทนาสบในความหมายของการนาพยานหลกฐานเขาสบ หนาทนาสบในความหมายของการนาพยานหลกฐานเขาสบ หมายถง หนาททฝายใด

ฝายหนงจะตองนาพยานเขาสบกอนหรอหลงคความอกฝายหนง เพราะเปนธรรมดาอยเองทไมสามารถจะใหคความทงสองฝายสบพยานพรอมกน หนาทในการนาพยานเขาสบกอนหรอหลงนตรงกบหนาทในการนาพยานหลกฐานมาสบในประเดนขอใดกอนหรอหลง ซงศาลกาหนดในวนชสองสถานตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 183

ดงนน ปญหาภาระในการพสจนนน ตางกบปญหาในการนาพยานเขาสบ เพราะคดทมหลายประเดน หนาทนาสบอาจจะอยทโจทกบาง จาเลยบางกได แตศาลอาจสงวาเพอความสะดวกใหโจทกหรอจาเลยนาพยานเขาสบกอนในทกประเดนกได เพราะหนาทนาพยานเขาสบไมไดเปนสงทกาหนดไวตายตว ซงตางจากเรองภาระการพสจนทเปนสงทกฎหมายกาหนด คความหรอศาลกไมสามารถกาหนดเปลยนแปลงใหผดแปลกแตกตางไปจากทกฎหมายกาหนดได ภาระการพสจนจงตางกบหนาทนาสบกอนในขอทวาถาภาระการพสจนตกแกฝายใดฝายนนตองนาสบ แตจะนาสบกอนหรอหลงตองแลวแตการกระทานาสบอกชนหนง หนาทนาสบกอนมผลในทางไดเปรยบเสยเปรยบในเชงวาความ แตภาระการพสจนเปนผลถงใหคดแพชนะโดยตรง

82

อยางไรกตาม สภานตบญญตแหงชาตไดมการแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง จากเดมมาตรา 84 ทใชคาวา”หนาทนาสบ” เปนมาตรา 84/1 โดยใชคาวา “ภาระการพสจน”

โดยไมไดแกไขคาวา”หนาทนาสบ” เปน คาวา “ภาระการพสจน”ในมาตราอน ซงกไมเกดปญหาในทางปฏบตแตอยางใด เนองจากมาตราอนไมใชคาทมความหมายเฉพาะเหมอนในมาตรา 84/1 ยกตวอยางเชน มาตรา 183 วรรคหนง บญญตใหศาลตองกาหนดประเดนขอพพาท และกาหนดใหคความฝายใดนาพยานหลกฐานมาสบในประเดนใดกอนหรอหลง คอการจดลาดบการสบพยานนนเอง และในวรรคสามบญญตใหคความมสทธคดคานวาประเดนขอพพาทหรอหนาทนาสบทศาลกาหนดนนไมถกตอง ดงนน คาวา “หนาทนาสบ” ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84 (เดม) หมายถงภาระการพสจน แตหนาททศาลกาหนดใหคความฝายใดนาพยานหลกฐานมาสบในประเดนขอใดกอนหลง ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 183 หมายถง หนาทนาพยานเขาสบกอนหลง36

3.4.2 หลกกฎหมายพยานทใชในการก าหนดภาระการพสจน ภาระการพสจนเปนผลถงใหคดแพชนะโดยตรง การทจะทราบวาฝายใดมภาระการ

พสจนตองพจารณาจากกฎหมายสารบญญตและกฎหมายวธพจารณาความทเกยวของ ซงโดยทวไปหลกกฎหมายทใชกาหนดภาระการพสจนของคความวาฝายใดมหนาทนาสบขอเทจจรงในคด ม 4 ประการ ดงน

3.4.2.1 หลกผใดกลาวอางผนนนาสบ หลกเกณฑทวไปเกยวกบภาระการพสจนในคดละเมดตามกฎหมายไทย มหลกอยวา

“ถาคความฝายใดฝายหนงกลาวอางขอเทจจรงอยางใด ๆ เพอสนบสนนคาฟองหรอคาใหการของตน ใหหนาทนาสบขอเทจจรงนนตกอยแกฝายทกลาวอาง ” ในเรองละเมดตามธรรมดาผทอางวาอกฝายหนงจงใจหรอประมาทเลนเลอทาใหตนตองเสยหายจะตองเปนผนาสบถงความจงใจ หรอความประมาทเลนเลอของอกฝายหนงใหได เพราะฉะนนถาโจทกอางวาจาเลยประมาทเลนเลอ โจทกกตองมหนาทนาสบใหได ถาสบไมไดศาลตองยกฟอง ตวอยางเชน โจทกฟองวา จาเลยกระทาแกโจทกโดยประมาทเปนเหตใหทรพยของโจทกเสยหาย ดงนเปนหนาทของโจทกตองนาสบใหสม เมอโจทกสบไมไดตองพพากษายกฟอง

36 คณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง(ฉบบท..)พ.ศ. ....สภานตบญญตแหงชาต. (2551). ความเปนมาและประเดนการอภปรายของการพจารณารางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง(ฉบบท..)พ.ศ. ....(แกไขเพมเตมภาค 1 ลกษณะ 5 วาดวยพยานหลกฐาน). กรงเทพมหานคร: สานกงานเลขาธการวฒสภา. หนา 65

83

ตามกฎหมายโรมน มหลกทวไปวา ภาระการพสจนตกอยแกคความซงกลาวอาง (ei incumbit probation qui dicit, nonqui negat) ดงนน ภาระการพสจนตามปกตตกแกโจทก แตบางกรณอาจตองถกพสจนโดยจาเลย เชน กรณบคคลใดใสความฝายตรงขาม ใหไดรบความเสยหายบคคลนนจะตองพสจนวาความจรงเขาไมไดเปนเชนนน

ตามกฎหมายองกฤษ มหลกอยวาคความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงอนเปนมลพพาทขนมา ฝายนนมหนาทนาสบ ( he who asserts a matter must prove it) ดงนนในคดแพงภาระการพสจนตกอยแกโจทก มคดมากมายซงภาระการพสจนในประเดนขอใดขอหนงหรอหลายขอตกแกโจทกในขณะทภาระการพสจนในประเดนขออนๆ ตกอยแกจาเลย ในการฟองคดสาหรบความประเมนเลนเลอภาระการพสจนถงความประมาทเลนเลอ ( negligence) และความเสยหาย ( damage) ตกอยแกโจทกแตในกรณทจาเลยกลาวอางวาโจทกมสวนในความประมาทเลนเลอดวย (contributory negligence) ภาระการพสจนตกอยแกจาเลยในกรณทภาระการพสจนในประเดน หรอขอโตเถยงในขอเทจจรงตกแกฝายใดฝายนนไมนาพยานหลกฐานเขาสบฝายนนตองแพคด ภาระการพสจนตกอยแกโจทกผฟองคดละเมดไมใชเปนการตกลงกนเองระหวางคความโจทกผฟองคดไมเพยงแตพสจนถงความเสยหาย แตตองพสจนถงความประมาทเลนเลอของจาเลยซงเปนเหตใหเกดการละเมดขน โดยเขาตองพสจนถงขอเทจจรงเกยวกบการขาดความระมดระวงซงเกดจากจาเลย

ตามกฎหมายของอเมรกา ในคดแพงธรรมดา เมอคความซงกลาวอางเปนประเดนตองพสจนใหไดความจรงตามทกลาวอางภาระการพสจนตกอยแกเขา คความซงมภาระการพสจนในขอเทจจรงจะตองมหนาทนาพยานหลกฐานเขาสบ และทาใหลกขนเชอในพยานหลกฐานทนามาแสดงนน ตวอยางเชน ในคดประมาทเลนเลอ (negligence case) โจทกตองมหนาท

1. มภาระการพสจนถงความประมาทเลนเลอของจาเลย 2. นาพยานหลกฐานมาสบถงความประมาทเลนเลอและ 3. ทาใหศาลเชอในขอเทจจรงจากพยานหลกฐานทนามาแสดง อยางไรกตาม จาเลยอาจจะมภาระหนาททง 3 ประการนในกรณทโจทกประมาท

เลนเลอรวม (The contributory negligence of the plaintiff) ในปจจบน คดละเมดเนองจากความประมาทเลนเลอซงเกดขนจากการขาดความ

ระมดระวง และการไมไดปฏบตตามหนาทกฎหมายกาหนดไว ไมวาจะเปนหนาททวไป ( general duty) หรอมาตรฐานความประพฤต (Standard of conduct) เปนปญหาของการพสจนทงนน ดวยเหตนในคดรถยนตชนกนบนทางหลวงเปนหนาทของโจทกทจะทาใหคดปรากฏชดขน และลกขนสามารถทจะกาหนดมาตรฐานของความประพฤตเปนพเศษ โดยปราศจากพยานหลกฐาน

84

แตอยางไรกตามตองมการพสจนบางอยาง (some proof) ไมวาจะเปนพยานโดยตรง หรอพฤตการณแวดลอมกรณ ซงเปนเรองทคความตองกระทากอนทปญหาเรองหนาท ( the question of duty) จะถกตดสนและคณะลกขนจะยอมรบวาความประพฤตเชนนมเหตผลหรอไมภายใตพฤตการณแวดลอมนน

ตามกฎหมายแคนาดา โจทยตองพสจนคดของเขา ภาระการพสจนตกแกโจทกในการพสจนถงหนาทใชความระมดระวง ( duby of care) การกระทาและผล ( Causation), ความเสยหาย (damage) ในคดละเมดโดยประมาณเลนเลอ และเปนหนาทของจาเลยทจะพสจนหกลางความประมาทเลนเลอนน บคคลผมภาระการพสจนหกลางความประมาทเลนเลอนน บคคลผมภาระการพสจนไมวาจะเปนผฟองคด หรอตอสคดจะตองพสจนใหเปนทพอใจแกศาลวาเปนพยานหลกฐานทมนาหนกหรอมความเปนไปได และโดยปราศจากเหตแหงขอสงสยทงปวง

ตามกฎหมายฝรงเศส ในคดแพงกฎหมายฝรงเศสไดบญญตหลกทวไปในเรองหนาทนาสบไวในมาตรา 1315 ซงบญญตเปนภาษาองกฤษวา ( He who claims execution of an obligation must prove it) บทบญญตมาตรา 1315 ถอดความเปนภาษาไทยไดวา “บคคลใดใชสทธเรยกรองใหชาระหนบคคลนนตองพสจน” จะเหนไดวามาตรา 1315 ไดบญญตใหบคคลซงตองการเรยกรองใหชาระหนจะตองพสจนใหเหนถงหนนน ดงนนในการบรรเทาความเสยหาย โจทกจงตองพสจนถงสทธเรยกรองของเขาและจาเลยตองพสจนถงขอตอสตางๆ ทมสวนเกยวของ

ในคดละเมดภาระการพสจนตกแกโจทก โจทกตองพสจนถงความผด ( fault) การกระทาและผล ( causation) และอนตรายทไดรบ ( harm) อยางไรกตามกอนทโจทกจะไดรบการชดใชคาสนไหมทดแทนภายใตกฎหมายผรงเศส โจทกจะตองพสจนวาเขาไดรบความเสยหาย และความเสยหายนนเปนผลจากการกระทา ( act) หรอละเวนการกระทา ( omission) ซงจาเลยตองรบผดความรบผดนอาจจะเปนความรบผดของจาเลยเอง หรอเปนความรบผดสาหรบการกระทาของผอน หรอเปนความเสยหายซงเกดจากสงของทอยในความดแล

ตามกฎหมายเยอรมน มหลกทวไปอยวา คความฝายใดฝายหนงตองพสจนขอเทจจรงซงยกเปนขออางหรอขอตอสของตน ( each party must prove those facts which gave rise to right or defences on which it relies) ภาระการพสจนขอเทจจรงเรยกวา “Beweislast”

ในคดละเมดเปนหนาทของโจทกทจะพสจนวาเขาไดรบความเสยหายและความเสยหายนนเปนสทธตามกฎหมายอยางหนงทไดรบการคมครองตามประมวลกฎหมายแพงเยอรมนมาตรา 823 และการกระทาของจาเลย ซงเปนเหตใหเกดความเสยหายนนเปนการกระทาทผดกฎหมาย (unlawful) และศลธรรม ( culpable) กลาวโดยเฉพาะกคอโจทกตองพสจนวาจาเลยปฏบต

85

ตากวามาตรฐานความระมดระวง ( standard of care) และโดยการกระทานนกอใหเกดความเสยหายแกโจทก

ตามกฎหมายสวส ในการฟองคดเรยกคาเสยหายในคดละเมดโจทกตองพสจนวาจาเลยกระทาผดกฎหมายไมวาโดยจงใจ ( intention) หรอประมาทเลนเลอ ( negligence) ในการพสจนนนโจทกตองพสจนวาจาเลยมความจงใจ ( intention) ทจะทาใหโจทกไดรบความเสยหายหรอจาเลยไมไดใชความระมดระวงเพยงพอเปนเหตใหเกดความเสยหายแกโจทก นอกจากนนโดยทวไปแลวภาระการพสจนถงเหต ( cause) และผล (effect) ของการกระทายงตกอยแกโจทกอกดวย

ตามกฎหมายญปน โดยเหตทในคดละเมด การจงใจ ( intent) หรอประมาทเลนเลอ (negligence) ของจาเลยเปนพนฐานของความรบผด ( basic of liability) ดงนนภาระการพสจนถงความผด ( the burden of proof of fault) ตกอยแกโจทก ในคดสวนมากโจทกตองพสจนถงความผดของจาเลย (defendant’s fault) และถงแมวาไมสามารถพสจนถงความผดไดอยางเตมท ผพพากษากอาจใชการสนนษฐานได (the judge may be able to presumeit) อยางไรกตามมบางคดโจทกไมสามารถพสจนถงความผดและความเสยหายได หลกความรบผดเดดขาด ( strict liability) จงถกนามาใชจะเหนไดจากกรณอบตเหตทเกดจากยานยนต (motorvehicle accidents)

ตามทกลาวมาทงหมดนจะเหนไดวาไมวาจะเปนกฎหมายของประเทศทใชระบบ Common Law เชน องกฤษ, อเมรกา, แคนาดา หรอประเทศทใชประมวลกฎหมาย เชน ฝรงเศส , เยอรมน , สวส หรอญปนกตาม โดยทวไปแลวภาระการพสจนตกแกคความซงกลาวอาง หลกผใดกลาวอางผนนนาสบ มปรากฏอยในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 ซงกาหนดภาระการพสจนไววา “คความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงเพอสนบสนนคาคความของตนใหคความ ฝายนนมภาระการพสจนขอเทจจรงนน” หลกนเปนหลกทไดรบการยอมรบกนอยางแพรหลาย เนองจากเมอคความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงเพอประโยชนแกรปคดของตน กตองรบภาระและความเสยงภยทแพคดในประเดนนนหากวาไมตนไมสามารถพสจนได

ดงนนในคดทโจทกฟองบรรยายขอเทจจรงใดมาและจาเลยใหการปฏเสธ ไมวาจะปฏเสธลอยหรอปฏเสธโดยอางเหตแหงการนนชดเจน โจทกจะตองเปนฝายมหนาทนาสบเพราะเปนฝายกลาวอาง และในคดทจาเลยใหการรบหรอถอวารบในประเดนทโจทกกลาวอาง แตยกขอตอสขนใหม ดงน ประเดนทโจทกอางยอมฟงเปนทยตและขอตอสของจาเลยยอมเปนประเดนพพาททจาเลยอางขนใหม จาเลยจงมหนาทตองนาสบ 37 37 เขมชย ชตวงศ. (2541). ค าอธบายกฎหมายลกษณะพยาน. กรงเทพมหานคร: สานกพมพนตบรรณาการ. หนา 62.

86

3.4.2.2 หลกขอเทจจรงทอยในความรเหนของคความฝายใดแตฝายเดยวควรจะใหคความฝายนนมหนาทนาสบขอเทจจรงนน (Res Ipsa Loquitur )

การใชหลก Res Ipsa Loquitur ในคดละเมดโดยประมาทเลนเลอหลก Res Ipsa Loquitur

นใชในเรองละเมดอนเกดจากความประมาทเลนเลอ เพราะคดธรรมดาเกยวกบละเมดตกเปนภาระการพสจนของโจทกทจะสบถงความประมาทเลนเลอของจาเลยใหศาลเหนจงจะบงคบใหจาเลยใชคาเสยหายได แตในบางเรองโจทกไมมทางจะสบไดเลย เพราะขอเทจจรงเกยวกบประมาทอยในอานาจและในความรของฝายจาเลยทงหมด ไมมใครทราบตนเหตไดนอกจากจาเลยเชนน ถาจะยงขนเกณฑใหโจทกสบถงความประมาทของจาเลยอย โจทกกไมมทางทาไดเพอบรรเทาความเดอดรอนน หลกในเรองนจงเกดขน เรยกวา “Res Ipsa Loquitur” หลกนเปนกฎเกณฑในเรองพยานหลกฐานโดยแทมใชเปนหลกทเกยวกบความรบผดทางละเมด

ทานศาสตราจารยหลวงจารญ เนตศาสตร ไดอธบายหลก Res Ipsa Loquitur นวา “หลกนใชในเรองประมาทในทางละเมด กลาวคอ เมอมการละเมดเกดขนและมขอโตเถยงกนวาฝายใดเปนฝายประมาทแลว บางกรณเหตการณทเกดขนนนเองยอมบอกอยในตววาฝายใดเปน ผประมาท เชนเรอลาหนงจอดอยในแมนาอกลาหนงแลนมาและเกดชนกนขนเชนน ปกตแลวยอมเขาใจวา ฝายทแลนนนเองเปนฝายประมาท เพราะถาหากไมประมาทแลว เรอตามปกตชนกนไมได หรอถาเราเดนไปตามถนน มของตกลงมาจากตกแถวโดนเราเปนตน ปกตยอมเปนทเขาใจไดแลววาฝายเปนเจาของสงของนน หรอเจาของบานนนเปนฝายประมาท หลกนยอมเปนประโยชนในการสบพยานทงนในทางลกษณะพยานมขอสนนษฐานแยกไดเปนสองประการ คอ เปนขอสนนษฐานในทางขอเทจจรงทปรากฏในสานวนอยางหนง หรอเปนขอสนนษฐานซงกฎหมายบญญตไวใหศาลสนนษฐานอกอยางหนง

หลกกฎหมายทกลาวขางตนน กหมายไปทางสนนษฐานขอเทจจรงเชนเดยวกนนนเอง กลาวคอ เหตการณทเกดขนนนแสดงอยในตววาเกดขนไมได เวนแตอกฝายหนงจะประมาท ฉะนนในการดาเนนคดทานองน โจทกกเปนแตเพยงสบวาสงททาใหเกดเสยหายขนนน อยในการจดการดแลของจาเลยหรอคนของจาเลยและความเสยหายจะเกดขนไมได หากฝายจาเลยไดใชความระมดระวงตามสมควร เมอเปนเชนนกเปนหนาทของจาเลยทจะตองนาสบแสดงใหเหนวาเปนอยางอนมฉะนน ศาลอาจฟงไดวาจาเลยประมาท

87

คาวา “Res Ipsa Loquitur” ทานอาจารยไพจตร ปญญพนธ แปลความวา “เหตการณยอมแจงชดอยในตวเอง ” โดยไดอธบายหลกนไววา “หลกนใชบงคบในคดทเกดความเสยหายโดยประมาทเลนเลอในกรณทไมตองพสจนวา จาเลยไดประมาทเลนเลอนอกเหนอไปจากเหตทเกดขนนนเอง อนแสดงวาเกดจากความประมาทเลนเลออยในตว โดยหลกทวาเปนหนาทของโจทกทจะพสจนวาจาเลยประมาทเลนเลอ ไมใชจาเลยตองพสจนในบางกรณโจทกยอมประสบความยงยากมากมาย เพราะอาจเปนไปไดวาเหตทเกดอยในความรเหนของจาเลยแตผเดยวทเปนผกอขน โจทกสามารถพสจนไดวาเหตไดเกดขนกจรง แตกไมสามารถพสจนไดวา เหตนนเกดขนไดอยางไรอนจะเปนการแสดงถงมลกรณหรอทมา (Origin) แหงความประมาทเลนเลอของจาเลย ในการใชหลกเรอง “เหตการณยอมแจงชดอยในตวเอง (principle of res ipsa loquitur) ยอมทาใหพสจนไดงายขน เปนการหลกเลยงขอยงยากไปไดมาก

หลกหรอความรบผดทวาน ไมใชหลกวาดวยความรบผด ( principle of liability) หรอหลกทางกฎหมายสารบญญต ( principle of substantive Law) แตเปนกฎเกณฑในลกษณะพยานหลกฐาน ( rule of evidence) มกรณหลายกรณทถอวาเหตการณยอมแจงชดอยในตวเอง ในการใชหลกนโจทกเพยงแตพสจนวาไดเกดเหตขนกพอแลว ไมตองพสจนอะไรกนอก ไมจาตองอางหรอพสจนถงการกระทาหรอละเวนการกระทาของจาเลยโดยเฉพาะผลของการใชหลกนคอ ยอมถอวาเหตการณทไดเกดขนโดยจาเลยไมไดประมาทเลนเลอนนเปนเสมอนหนงวาไดเกดขนอนเปนผลเนองมาจากความประมาทเลนเลอของจาเลย ยอมเปนทเหนไดวาอยางนอยทสดผลของการใชหลกเหตการณยอมแขงชดอยในตวเองน กคอเพยงแตเหตทเกดขนเทานนยอมเปนการแสดงพยานหลกฐานเบองตนเกยวกบความประมาทเลนเลอ (prima-facie evidence of negligence) ไวแลว

ทวาเปนพยานหลกฐานเกยวกบความประมาทเลนเลอ (evidence of negligence) นนมไดหมายความวาผตองรบผดไดกระทาการโดยประมาทเลนเลอแตประการใด แตหมายความวาเหตการณทเกดขนนน แสดงถงความประมาทเลนเลอของผตองรบผดไปในตว หรอกฎหมายถอวาไดกระทาความผดหรอประมาทเลนเลอในการไมควบคมดแลดงกลาวมาแลวเทานน”

ทานอาจารยบญญต สชวะ ไดใหคาอธบายไววา “Res Ipsa Loqutiur” หมายความวาขอเทจจรงทปรากฏอยยอมแสดงอยในตววา ฝายใดควรจะเปนฝายผด กลาวคอพฤตการณตางๆ ทมอยในขณะเกดความเสยหายนน ไมมใครนอกจากผกระทาความเสยหายเทานนทจะตองเปนผรบผดชอบ และการทเกดเหตเชนนนขนกไมมทางสนนษฐานเปนอยางอนได นอกจากตองสนนษฐานวาเปนเพราะความประมาทของผกระทา ตวอยางเชน รถยนตแลนขนไปชนคนบนทางเทา หรอชนรานรมถนน กระถางตนไมตกมาจากบนบานถกคนเดนถนนเหลาน เบองแรกยอมสนนษฐานวา ฝายรถยนตหรอเจาของบานตองเปนฝายประมาท เพราะมเชนนนจะเกดเหตการณ

88

ดงนนขนไมไดเลย ในกรณเชนนโจทกจงมหนาทนาสบแตเพยงวาขอเทจจรงอยางใดเกดขนเทานน ตอจากนนเปนหนาทของจาเลยจะตองนาสบวา เหตทเกดขนนนมใชเพราะความประมาทของคน ถาจาเลยไมนาสบ หรอนาสบดงขอตอสไมไดกตองรบผด

คดทกฎหมายจะสนนษฐานวาจาเลยไดประมาทเลนเลอนนคอ 1. เมอสงททาใหเกดอนตรายเสยหายนนอยในอานาจของจาเลย 2. เหตทไดเกดขนนนตามธรรมดาจะไมเกด ถาผทกระทาการไดใชความระมดระวง

ตามสมควร ตวอยางเชน โจทกเดนอยในถนน ถงแปงหลนลงมาจากทเกบสนคาของจาเลยโดน

โจทกบาดเจบเสยหาย ตดสนวาจาเลยไดประมาทเลนเลอ หรอ โจทกเกดอยใตสะพานรถไฟ อฐทกอสะพานหลนลงมาโดนโจทกบาดเจบ ถอวาบรษทรถไฟเลนเลอ หรอจาเลยกอตกใหมๆ ตกพงลงมาทบรานขายของของโจทกเสยหาย ถอวาจาเลยประมาทเลนเลอ ในเรองนมขอสาคญทควรพจารณากคอวา ถาสงททาใหเกดอนตรายนนเปนของทมชวตกบทไมมชวต ขอบงคบกฎหมายผดกน เชน สตวทมกาลงทาอะไรไดดวยตวเอง ถาสตวกระทาการเสยหายใหเกดขน ไมจาเปนวาเจาของไดประมาทเลนเลอเสมอไป เชน ตวอยาง ก. ขบรถมาไปตามถนน รถเขาไปในรานขางถนนกระทาใหเขาเสยหาย กฎหมายไมสนนษฐานวาไดเกดเพราะความประมาทเลนเลอของคนขบ เพราะการทมาพารถเขาไปขางถนนนน อาจจะเปนโดยมาพยศเหลอกาลงคนขบเอาไวไมอย หรอโดยมาตกใจสงอน โดยคนขบกมความสามารถอยางธรรมดาและไมเคยรวามาของตนมนสยทจะพยศซงถาเปนเชนน เจาของรถมาไมตองรบผด แตถาสงของนนเปนสงทไมมชวต กฎหมายสนนษฐานวาไดเลนเลอ เชน ก. ขบรถยนตไปตามถนน รถยนตเขาไปในรานเขาทาใหเขาเสยหาย ในทนเหนไดวาตามธรรมดาถาคนขบไมเลนเลอไมมเหตอนทจะใหรถยนตเขาไปได เพราะฉะนนถามเรองเกดขนกฎหมายคงสนนษฐานวาคนขบไดเลนเลอ

หลกนเปนหลกกฎหมายองกฤษทกาหนดขนเพอความเปนธรรมในการตอสคด เพราะหากเปนกรณทขอเทจจรงใดอยในความรเหนของคความแตเพยงฝายหนงฝายใด ยอมไมเปนธรรม หากกฎหมายกาหนดใหอกฝายหนงตองเปนฝายรบภาระการพสจน ดงนนฝายทรเหนจงมภาระการพสจนทจะสบหรออธบายใหเหนวาความจรงมใชเปนอยางทฝายอางเขาใจ ถาฝายรไมยอมสบกตองถอวาขอเทจจรงเปนอยางทฝายอางอางถงจรง ๆ

หลกนใชกนมากในเรองละเมดอนเกดจากความประมาท ตามปกตการทโจทกอางวาจาเลยประมาททาใหเกดความเสยหาย โจทกจะตองมภาระการพสจน แตบางกรณโจทกไมมทางพสจนไดเพราะขอเทจจรงเกยวกบความประมาทอยในความรเหนของจาเลยเพยงฝายเดยว ถาหากกฎหมายกาหนดใหโจทกตองเปนฝายมภาระการพสจนโจทกกจะตองตกเปนฝายแพคด จงทาให

89

เกดหลก Res Ipsa Loquitur (เหตการณหรอวตถบอกเรองของมนเอง) ซงหลกนมวา ถาอบตเหตเกดขนทาใหโจทกเสยหายเพราะการกระทาของจาเลย และเหตนนอยในความรเหนของจาเลยเพยงฝายเดยวแลว ถาจาเลยไมอธบายถงสาเหตนนได ตองถอวาจาเลยประมาทไวกอน และจาเลยตองมภาระการพสจนแกวาตนมไดประมาท ดงนน ตามหลกน แมวาคความฝายใดจะเปนฝายกลาวอางขอเทจจรงใดกไมใชเรองสาคญ พจารณาเพยงวา ขอเทจจรงอยในความรบรของคความฝายใดแตฝายเดยว ฝายนนกมภาระการพสจน

ในประเทศไทย แมจะไมมการนาหลกนมาบญญตไวในกฎหมายวธพจารณาความ แตเมอพจารณาจากแนวคาพพากษาศาลฎกา และกฎหมายสารบญญตกพบวามการนาหลกนมาใชเชนกน ยกตวอยางเชน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 436 บญญตวา “บคคลผอยในโรงเรอนตองรบผดชอบในความเสยหายอนเกดเพราะของตกหลนจากโรงเรอนนน หรอเพราะทงขวางของไปตกในพนทอนมควร” จะเหนไดวา ความรบผดชอบในเรองของตกหลนจากโรงเรอนจะมอยแกเจาของโรงเรอนเสมอ จนกวาจะพสจนแกตว ซงเปนไปตามหลก Res Ipsa Loquitur ทเจาของโรงเรอนควรจะเปนผทรบรขอเทจจรงทเกดขนทงหมดแตเพยงฝายเดยว จงตองเปนฝายรบภาระการพสจน

3.4.2.3 หลกภาระการพสจนเปนไปตามขอสนนษฐานของกฎหมาย ขอสนนษฐานเปนสงทกฎหมายกาหนดใหมขนเพอเปนเครองมอ หรอ เครองชวยใน

การพสจนขอเทจจรงหนงขอเทจจรงใดโดยยดหลกวา “สงทงปวงทงหลายยอมเปนไปตามกฎเกณฑแหงธรรมชาตและบคคลยอมทาการไปโดยสจรต”

ขอสนนษฐานตามกฎหมาย หมายถง หลกกฎหมายพยานหลกฐานทเกยวกบการรบฟงขอเทจจรงอยางหนง ซงเมอมขอสนนษฐานศาลกจะรบฟงขอเทจจรงในเบองตนวาขอเทจจรงมอยอยางหนงอยางใดกอนจนกวาจะไดมการพสจนหกลางเปนอยางอน โดยขอสนนษฐานตามกฎหมายเปนรปแบบของการใชเหตผลทางกฎหมายในการใหการรบรองขอเทจจรงโดยดงมาสขอเทจจรงทยงไมไดมภารพสจน 38 ซงขอสนนษฐานตามกฎหมายมไดทงในกฎหมายสารบญญต และกฎหมายวธสบญญต แบงไดเปน 2 ประเภท คอ39

38

เขมชย ชตวงศ. (2536). กฎหมายลกษณะพยาน. กรงเทพมหานคร: ห.จ.ก. โรงพมพชวนพมพ. หนา 14 39

พรเพชร วชตชลชย. (2536). ค าอธบายกฎหมายลกษณะพยาน. กรงเทพมหานคร: สานกพมพรชดา. หนา 26

90

(1) ขอสนนษฐานเดดขาด หรอขอสนนษฐานตามกฎหมายซงหกลางไมได หมายถง ขอสนนษฐานตามกฎหมายทไมเปดโอกาสใหมการนาพยานหลกฐานมาสบหกลางเปนอยางอนได เมอเงอนไขแหงขอสนนษฐานฟงไดเปนยต ผลกจะเปนไปตามทกฎหมายกาหนดไว จงไมถอวาเปนขอสนนษฐานตามความหมายของกฎหมายลกษณะพยาน โดยแทจรงแลวขอสนนษฐานเดดขาดมกจะเปนเรองของบทกฎหมายสารบญญต ซงบทบญญตของกฎหมายมกจะใชถอยคา “ใหถอเอา” “ใหถอวา” “ใหถอตาม” หรอถอยคาทมลกษณะบงคบทานองเดยวกน เชน ตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 10,11,14 และ 17 เปนตน

(2) ขอสนนษฐานไมเดดขาด หรอขอสนนษฐานทหกลางได หมายถง ขอสนนษฐานแหงกฎหมายทเปดโอกาสใหมการนาพยานหลกฐานมาสบหกลางไดตามเหตทกฎหมายกาหนด ขอสนนษฐานไมเดดขาดนนบวาเปนขอสนนษฐานทแทจรง ทงนเพราะมลกษณะไมเดดขาด โดยใหศาลรบฟองขอเทจจรงบางอยางในเบองตนจนกวาจะมการพสจนเปนอยางอน ผลของขอสนนษฐานจงเกยวของโดยตรงกบหนาทนาสบ

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 บญญตวา “คความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงเพอสนบสนนคาคความของตน ใหคความฝายนนมภาระการพสจนขอเทจจรงนน แตถามขอสนนษฐานไวในกฎหมาย หรอ มขอสนนษฐานทควรจะเปนซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณเปนคณแกคความฝายใด คความฝายนนตองพสจนเพยงวาตนไดปฏบตตามเงอนไขแหงการทตนจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานนนครบถวนแลว”

จากบทบญญตดงกลาวแสดงวา กรณทมกฎหมายสนนษฐาน หรอมขอสนนษฐานทควรจะเปนซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณ เปนคณแกคความฝายใดนน ยงตองมการรบฟงพยานหลกฐานตอไป ซงศาลจะตองกาหนดภาระการพสจนใหถกตองตามบทสนนษฐานของกฎหมาย หรอขอสนนษฐานทควรจะเปนซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณ จงมผลตอภาระการพสจน กลาวคอ เปนขอยกเวนของหลกทวา “ผใดกลาวอาง ผนนมภาระการพสจน ” เปนการโยนภาระการพสจนไปใหคความอกฝายหนงแทน

ขอสนนษฐานตามกฎหมาย ไดแก

91

3.4.2.3.1 ขอสนนษฐานเรองละเมด (ตาม ป.พ.พ. มาตรา 437) บคคลใดครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะอยางใดๆ อนเดนดวยกาลง

เครองจกรกล บคคลนนจะตองรบผดชอบเพอการเสยหายอนเกดแตยานพาหนะนน เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดแตเหตสดวสย หรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง

ความขอนใหใชบงคบไดตลอดถงผมไวในครอบครองของตน ซงทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพ หรอโดยความมงหมายทจะใช หรอโดยอาการกลไกของทรพยนนดวย”

ฎ.237/2491 ในเรองเรอใบกบเรอกลไฟชนกน เมอเจาของเรอใบมาฟองเรยกคาเสยหาย เปนหนาทของฝายเรอกลไฟจะตองนาสบกอนในขอทจะไมตองรบผด สวนจานวนคาเสยหายเปนหนาทของฝายเรอใบจะตองนาสบกอน

ฎ.762/2517 โรงงานจาเลยใชเครองจกรทเดนดวยกาลงไฟฟา และไฟไหมเนองจากไฟฟาลดวงจร ดงน ไฟฟาซงใชเดนเครองจกรเปนทรพยอนเกดอนตรายไดโดยสภาพ ซงจาเลยผมไวในความครอบครองจะตองรบผดชอบเพอความเสยหายอนเกดขนแกทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพเวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง ตาม ป.พ.พ.มาตรา 437

ฎ.4037/2545 ความเสยหายของรถยนตบรรทกและรถลากพวง 4 คน เกดขนในขณะทลกจางของจาเลยกาลงยกแทนไฮดรอลกเพอเทนาตาลดบออกจากรถยนตบรรทกและรถลากพวงซงจอดอยบนแทนไฮดรอลกนนลงฉางเกบ โดยแทนไฮดรอลกดงกลาวเปนทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดโดยอาการกลไกของทรพยนน ซงจาเลยผมไวในครอบครองจะตองรบผดชอบเพอการเสยหายอนเกดขนแตทรพยนน เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดจากเหตสดวสย หรอเกดเพราะความผดของผเสยหายนนเองตาม ป.พ.พ มาตรา 437 โจทกจงไมตองนาสบวาเหตทเกดความเสยหายเนองมาจากความประมาทเลนเลอของลกจางจาเลย

3.4.2.3.2 ขอสนนษฐานในเรองทรพย คดความทพพาทกนสวนใหญเปนเรองการแยงกรรมสทธ หรอ สทธครอบครอง

ซง ตาม ป.พ.พ. บญญตขอสนนษฐานไวตงแตมาตรา 1369 – 1373 ดงตอไปน มาตรา 1369 บคคลใดยดถอทรพยสนไว ทานใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลนน

ยดถอเพอตน มาตรา 1370 ผครอบครองนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาครอบครองโดยสจรต

โดยความสงบและโดยเปดเผย

92

มาตรา 1371 ถาพสจนไดวาบคคลใดครอบครองทรพยสนเดยวกนสองคราว ทานใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลนนไดครอบครองตดตอกนตลอดเวลา

มาตรา 1372 สทธซงผครอบครองใชในทรพยสนทครอบครองนนทานใหสนนษฐานไวกอนวาเปนสทธซงผครอบครองมตามกฎหมาย

มาตรา 1373 ถาทรพยสนเปนอสงหารมทรพยทไดจดไวในทะเบยนทดน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลผมชอในทะเบยนเปนผมสทธครอบครอง

3.4.2.3.3 ขอสนนษฐานในเรองบคคลยอมทาการดวยความสจรต ตาม ป.พ.พ. มาตรา 6 บญญตวา “ใหสนนษฐานไวกอนวา บคคลทกคนกระทาการ

โดยสจรต” ฎ.165/2544 การแสดงเจตนาลวงโดยสมรกบคกรณอกฝายหนงตกเปนโมฆะ แต

จะยกขนเปนขอตอสกบบคคลภายนอกผกระทาการโดยสจรตและตองเสยหายจากการแสดงเจตนานนมไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 155 ภาระการพสจนจงตกแกโจทกทงสองทจะตองนาสบถงความไมสจรตของจาเลยท 3 ถงท 5 ซงเปนผรบโอนทรพยจากจาเลยท 1 และท 2

3.4.2.3.4. ขอสนนษฐานตามกฎหมายวธพจารณาความ โดยเฉพาะในเรองเกยวกบการรบฟงพยานหลกฐานได เชน ขอสนนษฐานของ

เอกสารมหาชน (ป.ว.พ. มาตรา 127) กรณทตองมการบงคบตรวจจากรางกายและอวยวะของบคคล เชน เลอด เนอเยอ

สารคดหลง ฯลฯ จาเปนตองไดรบความยนยอมจากผรบการตรวจ ถาเขาไมยนยอมกมบทสนนษฐานขอเทจจรงในกรณทไมยนยอมเชนวาน ไวใน ป.ว.พ. มาตรา 128/1 (วรรคส) และ ป.ว.อ. มาตรา 244/1 (วรรคสอง)

3. 4.2.4 หลกขอสนนษฐานทควรจะเปนซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณ

ตามหลกน ศาลตองสนนษฐานไวกอนวา ทกสงยอมจะตองเปนไปตามธรรมดา ตามธรรมชาต ดงนน ถาคความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงทผดธรรมดา ฝายนนตองมภาระการพสจน หรออกนยหนงเรยกวา ขอสนนษฐานในทางขอเทจจรง คอ เนองจากในการนาสบพยานหลกฐานของคความ เมอไดปรากฏขอเทจจรงอยางใดอยางหนงขนแลว กอาจทาใหศาลสนนษฐานในขอเทจจรงอยางใดอยางหนงขนได และถามขอสนนษฐานในขอเทจจรงเชนนเกดขนเมอใด ฝายทจะตองเสยผลจากขอสนนษฐานนน กมภาระการพสจนหกลางขอสนนษฐานนนเกดขนทนท เชน ในการทาสญญาทางธรกจ โดยปกตธรรมดาจะไดรบการสนนษฐานทางธรกจวาตองมคาตอบแทน

93

ถาฝายใดกลาวอางวาเปนการทาใหเปลา ฝายนนตองมภาระการพสจน 40 ซงหลกนมการขยายความตอไปดวยวา หลกกฎหมายทเปนหลกทวไปถอเปนสงปกตธรรมดาของกฎหมายเรองนน สวนขอยกเวนถอเปนสงผดปกต ดงนน ถาคความฝายใดอางวาตนมสทธตามขอยกเวน ฝายนนมภาระการพสจน เชน หลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนเปนหลกทวไป ดงนน ในคดทโจทกฟองเรยกทรพยทถกขโมยคนจากจาเลย ถาจาเลยตอสวาจาเลยซอมาจากการขายทอดตลาดของศาลโดยสจรต ดงน จาเลยตองมภาระการพสจน

หลกน ไดมการบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 บญญตวา “คความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงเพอสนบสนนคาคความของตน ใหคความฝายนนมภาระการพสจนขอเทจจรงนน แตถามขอสนนษฐานไวในกฎหมาย หรอ มขอสนนษฐานทควรจะเปนซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณเปนคณแกคความฝายใด คความฝายนนตองพสจนเพยงวาตนไดปฏบตตามเงอนไขแหงการทตนจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานนนครบถวนแลว” กลาวคอ โดยทวไปโจทกมหนาทนาสบขอเทจจรงทตนเองเปนฝายกลาวอาง แตในบางสถานการณ ทสภาพปกตธรรมดาของเหตการณแสดงตวของมนอยวาจาเลยนาจะเปนฝายประมาท ถาจาเลยไมประมาท เหตรายนไมนาจะเกดขน ซงถอไดวาเปนขอสนนษฐานตามความเปนจรงทเปลยนภาระการพสจนจากฝายโจทกไปใหกบจาเลย ทจะตองพสจนหกลางขอสนนษฐานตามความเปนจรงนวา ตนไมไดประมาทเพราะอะไร หรอตนไดใชความระมดระวงเพยงพอแลวในสถานการณนนอยางไร ถาจาเลยนาสบไมได หรอสบไมสมมาตรฐานการพสจน จาเลยกตองรบผด41 อยางไรกตาม ศาลไทยไดนาหลกนมาปรบใชกบคดกอนจะมการบญญตไวเปนลายลกษณอกษร

เชน คาพพากษาฎกาท 541/2473 การทจาเลยมของทหายไวในความยดถอในเวลากระชนชดนน เปนเหตใหสนนษฐานไดวา จาเลยรบไวโดยรสกวาเปนของราย จงเปนหนาทจาเลยจะตองนาสบหกลางขอสนนษฐานน มฉะนนจาเลยมความผดฐานรบของโจร

40 คนง ฤาไชย. พยาน. (2521). กรงเทพมหานคร: สารศกษาการพมพ. หนา 35 41 เรองเดยวกน. หนา 40

94

ขอสนนษฐานทควรจะเปนซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณหรอขอสนนษฐานตามขอเทจจรงนนเปนเรองทศาลใชดลพนจวนจฉยขอเทจจรงไปตามรปคดเฉพาะราย กลาวคอ เมอมขอเทจจรงอยางใดอยางหนงซงฟงไดแลวศาลกสนนษฐานขอเทจจรงอกขอหนงตามหลกตรรกวทยาหรอใชเหตและผลตามความเปนจรง บางครงเรยกกนวาการอนมาน ซงเมอเปนขอสนนษฐานทเกดขนจากการใชเหตผลของศาล ขอสนนษฐานดงกลาวจะเกดขนหรอไมจงขนอยกบดลพนจในการรบฟงพยานหลกฐานของศาล มใชขอสนนษฐานทเดดขาด ไมมหลกเกณฑทตายตว ทงยงไมแนนอนวาจะเกดขอสนนษฐานอยางใดอยางหนงขนเหมอนกบกรณของขอสนนษฐานตามกฎหมายหรอไม จาตองอาศยการตความของศาลเพอสรางบรรทดฐานตอไปในทานองเดยวกบประเทศองกฤษ

3.4.3 ภาระการพสจนความรบผดทางละเมด ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1ไดกาหนดภาระการพสจนไววา

คความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงเพอสนบสนนคาคความของตนใหคความ ฝายนนมภาระการพสจนขอเทจจรงนน แตถามขอสนนษฐานไวในกฎหมายหรอมขอสนนษฐานทควรจะเปน ซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณเปนคณแกคความฝายใด คความฝายนนตองพสจนเพยงวาตนไดปฏบตตามเงอนไขแหงการทตนจะไดรบประโยชน จากขอสนนษฐานนนครบถวนแลว ซงเปนหลกสนนษฐานเบองตนวาผใดกลาวอางผนนนาสบ แตทนาสนใจคอเรองขอยกเวนหลกดงกลาว คอกรณมขอสนนษฐานไวในกฎหมายเปนคณแกคความฝายใด คความฝายนนตองพสจนเพยงวาตนไดปฏบตตามเงอนไขแหงการทตนจะไดรบประโยชน จากขอสนนษฐานนนครบถวนแลว เมอนนภาระการพสจนกจะถกผลกไปใหอกฝายหนง ดงนนจงจาเปนตองศกษาทาความเขาใจถงภาระการพสจนความรบผดทางละเมดเพอทจะนาไปปรบใชกบเรองนตสมพนธระหวางนายหนาซอขายสนคาลวงหนากบผซอผขาย ตามพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 โดยบญญตถงขอสนนษฐานในกฎหมายทเปนคณแกผซอผขายเพอผลกภาระการพสจนไปใหกบนายหนาซอขายสนคาลวงหนาซงเปนผมความรความเชยวชาญในการประกอบอาชพนน

95

3.4.3.1 ภาระการพสจนความรบผดเพอละเมดในกรณทวไป โดยทวไปแนวคดเกยวกบความรบผดทางละเมดวาจะตองรบผดภายใตหลกเกณฑใด

นน มทฤษฎมลเหตความรบผดทางละเมดทเกยวของอย 2 ทฤษฎ คอทฤษฎรบภยและทฤษฎความผด42

ทฤษฎรบภย ทฤษฎนมความมงหมายเพอใหผกอความเสยหายแกผอนตองชดใชคาเสยหาย โดยมไดคานงวาผกระทาละเมดจะตองกระทาความผดดวย เมอมความเสยหายเกดขนและรวาผใดเปนผกอขนกควรถอวาผนนเปนผทาละเมด ไมวาการกระทาทกอความเสยหายนนจะผดหรอถก ดงนนทฤษฎนจงถอวาเมอไดกระทาการใด ๆ ขนแลวยอมเปนการเสยงภยอยางหนงคอ อาจมผลดหรอผลรายกได ผกระทาจะตองรบผลแหงการเสยงภยนน กลาวคอ หากมความเสยหายเกดขนผกระทาตองรบผลแหงความเสยงนน หรออาจกลาวไดวาเปนความรบผดโดยปราศจากความผด

โดยเหตผลทผยดแนวความคดทฤษฎรบภยอางวาไมควรมหลกเกณฑเกยวกบความผดในเรองความรบผดในทางละเมดคอ “เหตผลทางกฎหมาย” ซงถอวาผลแหงความรบผดทางละเมด คอการบงคบใหใชคาสนไหมทดแทนความเสยหาย มใชเปนการลงโทษเชนเดยวกบผลแหงความรบผดทางอาญา และ “เหตผลทางพฤตการณ” ซงถอวาเมอเกดความเสยหายขนโดยหาผผดไมไดกไมเปนการสมควรทจะใหผเสยหายเปนผรบเคราะห โดยทความเสยหายมไดเกดจากการกระทาของเขา แตควรเปนผกอความเสยหายทควรรบเคราะห ทงน โดยใหพเคราะหวาภยนนเปนผลมาจากเหตใด และเหตนนใครเปนผกอ ผนนกตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน แตถาใหพเคราะหวาการกระทาใด เปนความผดหรอไมเปนความผดนน เหนวาเปนการยากยงนก เนองจากเปนขอเทจจรงทอาจเปลยนแปลงไดแลวแตทองถนและกาลสมย ซงตางจากการหาเหตของความเสยหายซงยอมใชไดทกาลสมย

ทฤษฎความรบผด ทฤษฎนยอมรบหลกทวาผกอความเสยหายจะตองรบผดกตอเมอการกระทาของตนเปนความผด ซงถอหลก “ไมมความผดโดยปราศจากความผด” ซงตางจากทฤษฎรบภยทถอวาอาจมความรบผดไดแมไมมความผดกตาม

42 สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. (2543). ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา(Product Liability ). หนา 5 - 6

96

เมอพจารณาแนวความคดเกยวกบความรบผดทางละเมดของผกระทาละเมดวาจะตองรบผดภายใตหลกเกณฑใดแลวนน จะพบวาความรบผดเพอละเมดตามมาตรา 420 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เปนหลกละเมดทอยบนพนฐานของทฤษฎความรบผด ดงทไดกลาวแลววากฎหมายไทยไมมการบญญตความรบผดทางละเมดของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาไวเปนกรณเฉพาะ เพราะฉะนนหากลกคาซงเปนผซอหรอผขายไดรบความเสยหายจากการกระทาทางละเมดของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนา .ในการดาเนนคดฟองรองใหนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาตองรบผดตอความเสยหายทเกดขนนนตองอาศยมาตรา 420 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย โดยผเสยหายมหนาทหรอภาระตองพสจนวานายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาไดมการกระทาโดยจงใจ หรอประมาทเลนเลอ และกอใหเกดความเสยหายแกตน หากไมสามารถพสจนใหเหนไดกตองแพคดไปโดยไมไดรบการเยยวยา

จากภาระการพสจนดงกลาว จะเหนไดวาเปนภาระหนกทตกแกผเสยหาย เนองจากวาการพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนคอนขางจะเปนไปไดยาก เนองจากการกระทาเกยวกบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนานนตองทาผาน นายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาเทานน การซอขายจงเปนเรองทอยในความรเหนของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาแตเพยงฝายเดยว ถงแมวาลกคาผเสยหายจะสามารถพสจนไดวาความเสยหายเกดขนจากการกระทาของนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนากตาม แตกอาจจะไมสามารถพสจนไดวาความเสยหายเกดขนไดอยางไร หรอนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาจงใจหรอประมาทเลนเลออยางไร ดงนน จงเหนวาการดาเนนคดของผซอหรอผขายสนคาเกษตรลวงหนาทไดรบความเสยหายคอนขางเปนไปไดยากหรอบางกรณคาเสยหายทไดรบกอาจไมคมคาใชจายและเวลาทเสยไป

3.4.3.2 ภาระการพสจนความรบผดเพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 436

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 436 บญญตวา “บคคลผอยในโรงเรอนตองรบผดชอบในความเสยหายอนเกดเพราะ ของตกหลนจากโรงเรอนนน หรอเพราะทงขวางของไปตกในทอนมควร” จะเหนไดวา ความรบผดชอบในเรองของตกหลนจากโรงเรอนจะมอยแกเจาของโรงเรอนเสมอ จนกวาจะพสจนแกตว ซงเปนไปตามหลก Res Ipsa Loquitur ทเจาของโรงเรอนควรจะเปนผทรบรขอเทจจรงทเกดขนทงหมดแตเพยงฝายเดยว จงตองเปนฝายรบภาระการพสจน

97

และเมอนาประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 มาปรบกบเรองน ทาใหโจทกมภาระการพสจน เฉพาะในประเดนทวา

(1) จาเลยเปนผอยในโรงเรอนขณะเกดเหต (2) มความเสยหายเกดขนเพราะของตกจากโรงเรอน หรอมการทงขวางของตกไปใน

พนทอนมควร (3) มความสมพนธระหวางการกระทาและผล คอ ความเสยหายนนเกดจากโรงเรอน

หลงทจาเลยครอบครองหรอมการทงขวางของจากโรงเรอน จะเหนไดวาตามมาตราน ผเสยหายไมมหนาทในการพสจนวาความเสยหายทตนเอง

ไดรบนนเกดจากความจงใจหรอประมาทเลนเลอของจาเลย ทงน เนองจากบทบญญตมาตรา 436 มลกษณะเปนความรบผดโดยเครงครด ผเสยหายมหนาทพสจนแตเพยงวา ความเสยหายนนเกดจากโรงเรอนหลงทจาเลยครอบครองหรอมการทงขวางของจากโรงเรอนนน โดยไมตองพสจนวาผใดเปนผททาใหของตกหลนหรอทงขวางจากโรงเรอน

3.4.3.3 ภาระการพสจนความรบผดเพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437

ตามมาตรา 437 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บญญตวาบคคลใดครอบครองหรอ ควบคมดแลยานพาหนะอยางใด ๆ อนเดนดวยกาลงเครองจกรกลบคคลนนจะตองรบผดชอบเพอ การเสยหายอนเกดแตยานพาหนะนนเวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอ เกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง

ความขอนใหใชบงคบไดตลอดถงบคคลผมไวในครอบครองของตนซงทรพยอนเปน ของอนตรายไดโดยสภาพหรอโดยความมงหมายทจะใชหรอโดยอาการกลไกของทรพยนนดวย

ความรบผดตามประประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 เปนความรบผดโดยเครงครด ( Strict Liability) หรอเปนความรบผดโดยปราศจากความผด คอ ผรบผดไมตองมความจงใจหรอประมาทเลนเลอกตองรบผด ซงจะเหนไดอยางชดเจนวาไมมขอความใดเลยระบวาผตองรบผดจะตองกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ แตเพยงมขอเทจจรงตองดวยบทบญญต มาตรา 437 บคคลผครอบครอง หรอควบคมดแลยานพาหนะอยางใด ๆ อนเดนดวยกาลงเครองจกรกล หรอบคคลผครอบครองทรพยอนตรายกตองรบผดแลว แตอยางไรกตามมใชเปนความผดโดยสมบรณ 43ทงนเพราะยงมขอแกตวใหพนผดไดในกรณทความเสยหายนนเกดแตเหต

43 วมล สวรรณ. (2550). ความรบผดทางแพงอนเนองมาจากวตถอนตราย. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต. คณะนตศาสตร. มหาวทยาลยธรรมศาสตร. หนา 89

98

สดวสย หรอความเสยหายนนเกดเพราะความผดของผเสยหายนนเองเพอเปนขอตอสททาใหจาเลยหลดพนความรบผดนนเอง

เมอบทบญญตมาตรา 437 มลกษะเปนความรบผดโดยเครงครด ( Strict Liability) ดงนนภาระการพสจนตามมาตรานจงตองพจารณาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 เชนเดยวกน ดงน

(1)โจทกมภาระการพสจนถงความสมพนธระหวางการกระทาและผล คอพสจนวาความเสยหายทโจทกไดรบ เกดจากยานพาหนะหรอทรพยอนตรายทจาเลยครอบครองอยกเปนการเพยงพอทจาเลยผครอบครองหรอควบคมดแลตองรบผดแลว แมวาเขาจะใชความระมดระวงอยางดแลวกตาม

(2) โจทกไมตองพสจนวาผกอใหเกดความเสยหายนนกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม เนองจากมาตรา 437 มลกษณะเปนความรบผดโดยเครงครด การพสจนดงกลาวจงไมเปนประเดนสาคญในการกาหนดความรบผด โจทกเพยงแตพสจนวาความเสยหายเกดจากยานพาหนะหรอทรพยอนตรายทอยในความครอบครองของจาเลยเทานน

ดงนน หากนาหลกการของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 ซงเปนหลกการทผลกภาระการพสจนไปใหคกรณอกฝายหนงมาเทยบเคยงใชกบเรองความรบผดระหวางนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนากบผซอหรอผขาย เมอลกคา(ผซอหรอผขาย)ผเสยหายเปนโจทกฟองนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาเปนจาเลย ภาระการพสจนของโจทกจาเลยจะเปนอยางไรยอมเปนไปตามประเดนทปรากฏในคาฟองและคาใหการ ทาใหกรณนแมโจทกจะไดรบผลประโยชนจากขอสนนษฐานคอผรบผดไมตองมความจงใจหรอประมาทเลนเลอกตองรบผด แตโจทกกตองนาสบขอเทจจรงใหไดวาโจทกไดรบความเสยหาย และความเสยหายนนเกดจากการกระทาของจาเลย เพยงแตไมตองนาสบวาจาเลยกระทาใหเกดความเสยหายอยางไร

3.4.4 ภาระการพสจนในคดผบรโภค การทผซอหรอผขายจะฟองนายหนาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาในคดละเมดจากความ

ประมาทเลนเลอนน เปนเรองยากทโจทกจะหาพยานเพอนามาพสจนความประมาทของจาเลยได โดยเฉพาะอยางยงความสามารถในการแสวงหาพยานหลกฐานเพอพสจนขอเทจจรง ดงนนในประเทศทใชระบบคอมมอนลอว จงไดลดภาระของโจทกโดยนาหลกกฎหมายเรอง Res Ipsa Loquitur มาใช โดยใหโจทกมหนาทพสจนเพยงใหเหนวา โจทกไดรบความเสยหายซงเปนผลจากการกระทาของจาเลย ซงโดยทวไปความเสยหายนนไมควรจะเกดขน ถาจาเลยใชความระมดระวงตามปกตและโจทกไมจาเปนตองพสจนความประมาทของจาเลยอก หากแตจาเลยมภาระทตอง

99

พสจนความบรสทธของตนวาตนมไดเปนผกระทาการประมาทเพราะในบางกรณจาเลยฝายเดยวเทานนเปนผมสวนเกยวของกบเหตการณทเกดขนโดยตรง

พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 มบทบญญตเรองภาระการพสจนดงน มาตรา 29 ประเดนขอพพาทขอใดจาเปนตองพสจนถงขอเทจจรงทเกยวกบการผลตการ

ประกอบ การออกแบบ หรอสวนผสมของสนคา การใหบรการ หรอการดาเนนการใด ๆ ซงศาลเหนวาขอเทจจรงดงกลาวอยในความรเหนโดยเฉพาะของคความฝายทเปนผประกอบธรกจ ใหภาระการพสจนในประเดนดงกลาวตกอยแกคความฝายทเปนผประกอบธรกจนน

โดยหลก คดผบรโภคในสวนทเปนคดแพงตองใชหลกเกณฑการคนหาขอเทจจรงและการกาหนดภาระการพสจนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 แตเนองจากคดผบรโภคมกฎหมายบญญตในเรองวธพจารณาไวเปนการเฉพาะ ไดแก พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 ซงมงเนนคมครองผบรโภคในการดาเนนคด โดยเปลยนรปแบบจากเดมทตอสคดบนพนฐานของประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ซงถอวาคความทงสองฝายมสถานะในการตอสคดเทาเทยมกนโดยยดหลก “ผใดกลาวอางผนนมหนาทนาสบ”มาเปนการผลกภาระการพสจนในการนาสบพยานหลกฐานดานเทคนค หรอขนตอนการผลต ซงผบรโภคไมมขดความสามารถในการเขาถงขอมล ใหเปนหนาทของฝายผประกอบการทจะตองนาขอมลหลกฐานมาแสดงตอศาลเพอสนบสนนขอกลาวอางของตน ดงนน คดผบรโภคจงไมนาประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบ ทงน จดมงหมายในการบญญตดงกลาวเนองจากในปจจบน ความร ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยมความรดหนาไปอยางมาก สนคาและการใหบรการทผลตขนมาจงมความสลบซบซอนและใชกรรมวธการผลตและการใหบรการทมความยงยาก สงผลใหเกดความยากลาบากแกผบรโภคในการพสจนขอเทจจรงเกยวกบสาเหตของความเสยหายซงไมไดอยในความรบรของตน44

แตอยางไรกตาม พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551ใชบงคบไดแตเฉพาะคดทมขอพพาทในทางแพงเพยงอยางเดยวเทานน จะนาไปใชกบคดอาญาไมไดถงแมวาคดอาญานนจะมขอพพาทสวนแพงซงเกยวเนองกบการบรโภคสนคาหรอบรการอยดวยกตาม เนองจากบทนยามคาวา “คดผบรโภค” ในมาตรา ๓ จากดไวแตเฉพาะคดแพงเทานน ทจะถอวาเปนคดผบรโภค ขอพพาทสวนแพงทพจารณารวมไปกบคดอาญาจงไมอยในความหมายของคาวา “คดผบรโภค ” ตามบทนยามดงกลาว หากแตตองอยภายใตบงคบบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวาดวยวธพจารณาความอาญาวาดวยการฟองคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา เวนแตจะไดมการแยกฟองขอ

44 นายชาญณรงค ปราณจตต. การจดท ารางกฎหมายวาดวยวธพจารณาคดผบรโภค. รพพฒนศกด. หนา 198.

100

พพาทสวนแพงนนเปนคดแพงตางหากจากคดอาญาจงจะถอวาเปนคดผบรโภคทอยภายใตพระราชบญญตฉบบน

เนองจากพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 ไดกาหนดบทลงโทษทางอาญาไวในหมวด 8 ซงหากมการกระทาความผดตามพระราชบญญตนในบางกรณกอาจเปนทงความผดในสวนแพงและในสวนของอาญา ซงขอพพาทสวนแพงทพจารณารวมไปกบคดอาญาไมอยในความหมายของคาวา “คดผบรโภค ” จงนาเรองภาระการพสจนตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 มาตรา 29 มาใชบงคบไมได หากแยกฟองขอพพาทสวนแพงนนเปนคดแพงตางหากจากคดอาญาเพอทจะใหถอวาเปนคดผบรโภคทอยภายใตพระราชบญญตฉบบน กจะเปนการไมสะดวกและเปนการจากดสทธของผฟองคดตามกฎหมายประมวลวธพจารณาความในเรองคดแพงเกยวเนองกบคดอาญา ทใหอานาจผเสยหายสามารถฟองคดแพงดงกลาวไดทงตอ ศาลทมอานาจพจารณาคดแพงและศาลทกาลงพจารณาคดสวนอาญาอย

จากหลกกฎหมายพยานหลกฐานของไทย ความรบผดของนายหนาซอขายลวงหนา โดยเฉพาะในกรณละเมด ไมไดมบญญตไวในพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 ดงนนจงตองนาบญญตทวไปในเรองละเมดมาปรบใช ดงนนถาผซอหรอผขายซงเปนผเสยหายจะฟองรองใหนายหนาซอขายลวงหนารบผดใชคาสนไหมทดแทนเพอการละเมดนน ผซอหรอผขายจะตองพสจนใหศาลเหนวา นายหนาซอขายลวงหนากระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอจนกอใหเกดความเสยหายแกตน หนาทนาสบถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอดงกลาวตกอยแกผเสยหายทเปนโจทก ตามเกณฑทวไปในเรองภาระการพสจน ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1ความวา “คความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงเพอสนบสนนคาคความของตนใหคความ ฝายนนมภาระการพสจนขอเทจจรงนน แตถามขอสนนษฐานไวในกฎหมายหรอมขอสนนษฐานทควรจะเปน ซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณเปนคณแกคความฝายใด คความฝายนนตองพสจนเพยงวาตนไดปฏบตตามเงอนไขแหงการทตนจะไดรบประโยชน จากขอสนนษฐานนนครบถวนแลว” คาวาหนาทนาสบขอเทจจรงตกอยแกคความฝายทกลาวอางนนหมายความวาโจทกอางขอเทจจรงใด ๆ แตจาเลยไมรบ ขอเทจจรงนนยอมถยงกนอย ไมแนวาเปนความจรงทโจทกกลาวหรอไม เมอโจทกเปนฝายอางวาขอเทจจรงเปนอยางนนโจทกจงตองมหนาทนาสบใหศาลเชอวาเปนความจรงดงทโจทกกลาวอาง ดงนนภาระการพสจนในคดละเมดของนายหนาซอขายลวงหนานน ผซอหรอผขายซงเปนผเสยหายทเปนโจทกฟองวานายหนาซอขายลวงหนากระทาโดยละเมดเปนเหตใหตนไดรบความเสยหาย กจะตองมหนาทพสจนใหศาลเหนวานายหนาซอขายลวงหนาทาละเมดแกตนอยางไร ซงจะกอใหเกดปญหาตาง ๆ เนองจากผซอหรอผขายซงเปนผเสยหายทเปนโจทกฟองไมอาจทราบวานายหนาซอขาย

101

ลวงหนานนไดใชความระมดระวงเพยงพอแลวหรอยง และขนาดของความระมดระวงของนายหนาซอขายลวงหนานนจะเทยบกนมาตรฐานใด

ดงนนหากผลกภาระการพสจนในคดละเมดของนายหนาซอขายลวงหนา โดยกาหนดภาระการพสจนไวในพระราชบญญตการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา พ.ศ. 2542 กจะเกดประโยชน ดวยเหตผลดงน

(1) เพอความสะดวกในการดาเนนกระบวนพจารณาและการรบฟงพยานหลกฐาน เพราะขอสนนษฐานตามกฎหมายชวยใหประเดนในการพจารณานอยลงและเดนชดขน

(2) กรณละเมดจากความประมาทเลนเลอนน เปนเรองยากทโจทกจะหาพยานเพอนามาพสจนความประมาทของจาเลย เนองจากผซอหรอผขายซงเปนผเสยหายทเปนโจทกฟองไมอาจทราบวานายหนาซอขายลวงหนานนไดใชความระมดระวงเพยงพอแลวหรอยง และขนาดของความระมดระวงของนายหนาซอขายลวงหนานนจะเทยบกนมาตรฐานใด

(3) เพอคมครองผสจรตใหไดรบความเปนธรรม

3.5 กฎหมายเกยวกบการซอขายลวงหนาของตางประเทศ

3.5.1 กฎหมายเกยวกบการซอขายลวงหนาของประเทศอเมรกา 45 กฎหมายทใชกากบดแลตลาดซอขายสนคาลวงหนาของประเทศสหรฐอเมรกาคอ The Commodity Exchange Act Of 1936 ซงแกไขเพมเตมอก 4 ฉบบคอ

1.The Commodity Exchange Act Of 1978 2.The Commodity Exchange Act Of 1982 3.The Commodity Exchange Act Of 1986 4.The Commodity Exchange Act Of 1962 เปนกฎหมายทออกเพอรองรบการใชอานาจของคณะกรรมการกากบการซอขายสนคา

ลวงหนา Commodity Furture Trading Commission หรอทเรยกวา CFTC ซงคณะกรรมการนประกอบดวย ประธาน 1 คน และกรรมการอก 4 คนทแตงตงมาจากประธานาธบด โดยความเหนชอบและแนะนาจากรฐสภา มวาระการดารงตาแหนงครงละ 5 ป มการพนจากตาแหนงเมอครบวาระการดารงตาแหนง หรอถกสภาคองเกส ปลดออกจากตาแหนง คณะกรรมการกากบการซอขายลวงหนามอานาจหนาทรบผดชอบกากบดแลตลาดซอขายลวงหนา รวมทงออกกฎขอบงคบเกยวกบ

45

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. (2540). เอกสารประกอบการพจารณาการประชมกรรมการรางกฎหมาย

คณะพเศษ เรอง รางพระราชบญญตตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย พ.ศ. ....

102

ตลาดลวงหนาทงหมดของสหรฐอเมรกา ยกเวนการกาหนดอตรามารจนของสญญาซอขายลวงหนา ซงเปนอานาจของตลาดแตละตลาดทจะกาหนด นอกจากนแลวจะมอานาจและหนาทหลก ๆ ทพอสรปไดดงน

1) พจารณาใหความเหนชอบกฎ ระเบยบ ขอบงคบของตลาด (2) ใหความเหนชอบสญญาซอขายลวงหนาทกประเภท ทใชซอขายในตลาดลวงหนาของ

ประเทศสหรฐอเมรกา ซงในหลกการใหญ ๆ คณะกรรมการ CFTC จะเปนผกาหนดขนาดของสญญา ประเภทของทรพยสนพนฐาน หรอประเภทของสนคาทจะใชซอขายลวงหนา ขอกาหนดเกยวกบการสงมอบและวธการชาระเงน วธการหกลางกอนสญญาครบกาหนด

(3) พจารณาคาขอจดทะเบยนการประกอบธรกจซอขายลวงหนา ควบคมผประกอบธรกจซอขายลวงหนาใหปฏบตตามกฎหมาย และกฎเกณฑของตลาด

(4) กาหนดใหตลาดจดทารายงานประจาวนเสนอตอคณะกรรมการ CFTC เกยวกบสถานะภาพของตลาด

(5) มอานาจระงบขอพพาท การซอขายสนคาเกษตรลวงหนาในสหรฐอเมรกาไดเกดขนทตลาดนครชคาโกเปนแหง

แรก การซอขายลวงหนาอนแรกคอการทาสญญาซอขายขาวโพด ซงปจจบนไดมการซอขายครอบคลมถงสนคาทกชนด สงของ บรการ สทธและผลประโยชนทจะมการสงมอบลวงหนา โดยมตลาดสนคาลวงหนาในประเทศ 17 แหง แบงเปน 3 ประเภทคอ

(1) สนคาโภคภณฑ จานวน 5 แหง ตลาดทสาคญคอ Kansas City Board Of Trade จดตงโดยเอกชน โดยมประเภทสนคา อาทเชน ขาวสาล ขาวโอต กงแชแขง ขาวโพด ถวเหลอง ฯลฯ

(2) ซอขายเงนตรา ตราสาร โลหะมคา จานวน 5 แหง ตลาดทสาคญคอ Philadelphia Board Of Trade จดตงโดยเอกชน ประเภทของสนคาคอ เงนตราสวส เยอรมน และฝรงเศส

(3) สนคาทวไป(ครอบคลมสนคาทกอยาง) จานวน 7 แหง ตลาดทสาคญคอ - New York Merchantile Exchange จดตงโดยเอกชน ประเภทของสนคา นามนดบ กาซ

ธรรมชาต เนย ฯลฯ - Chicago Board Of Trade จดตงโดยเอกชน ประเภทของสนคา คอ ขาวโพด ถวเหลอง

พนธบตรรฐบาล เงนตราสกลสหรฐ เปนตน - Chicago Merchantile Exchange จดตงโดยเอกชน ประเภทของสนคา คอ ตวเงนสหรฐ

ดชนหน เงนยโร เปนตน 3.5.2 กฎหมายเกยวกบการซอขายลวงหนาของประเทศองกฤษ กฎหมายทใชกากบดแลตลาดซอขายสนคาลวงหนาของประเทศองกฤษ คอ

103

Financial Services Act 1986 ซงเรมบงคบใชเมอเดอนเมษายน 1988 โดยครอบคลมไปถงสนคา แยกเปน

1.สนคาเกษตร 2.นามนเชอเพลง 3.โลหะมคา 4.อนพนธทางการเงน ตลาดซอขายสนคาลวงหนาของประเทศองกฤษมองคกรทกากบดแลคอ Securities And

Investments board (SIB) องกฤษไดรวมการควบคมการซอขายหลกทรพย และการซอขายเขาดวยกนดวยเหตผลทวา การคมครองผลงทนควรอยในมาตรฐานเดยวกนไมควรแยกการควบคมการประกอบธรกจหลกทรพย และการซอขายลวงหนา และประการตอมาเขาถอวาการกยมเงนเพอการประกอบธรกจ โดยการออกหนหรอตวสญญาใชเงน และการออกตราสารทางการคา ซงหมายถงสญญาซอขายพชผลลวงหนา เหลานมวตถประสงคอยางเดยวกนคอการใหสนเชอแกผประกอบธรกจ ดงนนเพอเปนการยกระดบผประกอบการซอขายพชผลลวงหนา จงสมควรบญญตใหการซอขายสนคาลวงหนาเปนการซอขายหลกทรพยดวย และไดมการกาหนดหลกเกณฑทใชในการกากบดแลการซอขาย และการควบคมใหอยภายใตการกากบดแลของคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย46

ตลาดสนคาลวงหนาในประเทศองกฤษม 4 แหง คอ47 (1) London Commodity Exchange เรมดาเนนงานในป 1954 จดตงโดยเอกชน ประเภท

ของสนคา คอ กาแฟโรบสตา โกโก นาตาลทรายดบ นาตาลทรายขาว ขาวสาล ขาวบาเลย มนฝรง และคาระวางเรอ

(2) International Petroleum Exchange เรมดาเนนงานในป 1980 จดตงโดยเอกชน ประเภทของสนคา คอ นามนดบ นามนไรสารตะกว กาซธรรมชาต

46 คณน ยอดประสทธ. (2540). การซอขายอนพนธในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยรามคาแหง. หนา 75 47 สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. อางแลว เชงอรรถท 45.

104

(3) London Metal Exchange เรมดาเนนงานในป 1877 จดตงโดยเอกชน ประเภทของสนคา คอ ทองแดง ดบก ตะกว อลมเนยม สงกะส นเกล ฯลฯ

(4) London International Financial Futures and Exchange เรมดาเนนงานในป 1982 จดตงโดยเอกชน ประเภทของสนคา คอ พนธบตรรฐบาล อตราแลกเปลยน ดชนราคาหน ฯลฯ

3.5.3 กฎหมายเกยวกบการซอขายลวงหนาของประเทศญปน 48 (1) The Commodity Exchange Law ใชบงคบกบตลาดลวงหนาสนคาโภคภณฑ ซงมอย

12 แหง โดยมตลาดทสาคญคอ The Tokyo Grain Exchange จดตงโดยเอกชน ประเภทของสนคา คอ

ถวเหลอง ถวเขยว ขาวโพด นาตาล เปนตน (2) Security and Exchange Law ใชบงคบกบตลาดหลกทรพยและตลาดลวงหนา

หลกทรพย ซงมอย 9 แหง โดยมตลาดทสาคญคอ The Tokyo Security Market Exchange จดตงโดยเอกชน ประเภทของสนคา คอ หน หลกทรพย

(3) Financial Future Trading Act ใชบงคบกบตลาดลวงหนาทางการเงน ซงมอยเพยงแหงเดยว โดยมตลาดทสาคญคอ The Tokyo International Financial Future Exchange จดตงโดยเอกชน ประเภทของสนคา คอ เงนตราตางประเทศ

3.5.4 กฎหมายเกยวกบการซอขายลวงหนาของประเทศมาเลเซย49 กฎหมายทใชกากบดแลตลาดซอขายสนคาลวงหนาของประเทศมาเลเซย คอ

Commodities Trading Act เรมใชบงคบเมอป 1985 โดยมองคกรกากบดแลชอ Commodities Trading Commission ซงมองคประกอบจานวน 4-10 คน ดงน ประธาน ปลดกระทรวงอตสาหกรรม หรอรองฯ ปลดกระทรวงการคลงหรอรองฯ และผทรงคณวฒไมเกน 6 คน ตลาดซอขายสนคาลวงหนาของประเทศมาเลเซยประกอบไปดวยการซอขายแลกเปลยนสนคาโภคภณฑ และควบคมไปถงสญญาซอขาย

เมอไดพจารณาถงกฎหมายของตางประเทศเกยวกบการซอขายสนคาลวงหนา ไมวาจะเปน

Commodity Furture Trading Commission ของประเทศสหรฐอเมรกา Financial Services Act 1986 ของประเทศองกฤษ The Commodity Exchange Law ของประเทศญปน หรอ

48

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. อางแลว เชงอรรถท 45. 49

เรองเดยวกน

105

Commodities Trading Act ของประเทศมาเลเซย กฎหมายของประเทศเหลานกไมไดกาหนดนตสมพนธระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบผซอหรอผขายไวแตอยางใด แตจะกาหนดใหเปนอานาจของคณะกรรมการตลาดสนคาเกษตรลวงหนาหรอคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนาในการไปกาหนดเปนสญญาซอขายลวงหนา หรอไปกาหนดนตสมพนธยอยระหวางนายหนาซอขายลวงหนากบลกคา(ผซอหรอผขาย)