เอกสารวชาการสวนบคคล (Individual Study)

เรอง ศาลปกครองกบการด ารงหลกนตธรรม The Rule of Law and the Administrative Court

จดท าโดย นางกาญจนารตน ลวโรจน รหส ๐๑ ๐๑ ๕๖

รายงานนเปนสวนหนงของการฝกอบรม หลกสตร หลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑

วทยาลยรฐธรรมนญ ส านกงานศาลรฐธรรมนญ

เรอง ศาลปกครองกบการด ารงหลกนตธรรม The Rule of Law and the Administrative Court

จดท าโดย นางกาญจนารตน ลวโรจน รหส ๐๑ ๐๑ ๕๖

หลกสตร หลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑ ป ๒๕๕๖ วทยาลยรฐธรรมนญ

ส านกงานศาลรฐธรรมนญ รายงานนเปนความคดเหนเฉพาะบคคลของผศกษา

ศาลปกครองกบการด ารงหลกนตธรรม The Rule of Law and the Administrative Court

นางกาญจนารตน ลวโรจน Mrs.Kanchanaratt Leevirojana

บทคดยอ “หลกนตธรรม” เปนหลกการส าคญทมการกลาวอางกนอยางกวางขวางและมผใหค าอธบายหรอ

ความหมายไวหลากหลาย แตความหมายอนแทจรงและโดยเฉพาะอยางยงการน าไปปฏบตใหเกดขนจรง ยงคงเปนสงทตองตดตามและผลกดนใหบงเกดเปนจรงกนตอไป และไมวาหลกนตธรรมนจะไดมการใหความหมายหรอค าอธบายไวอยางไรกตาม แตตามความเขาใจของคนทวไปแลว “หลกนตธรรม” เปน หลกการส าคญทจะตองน าไปใชในการสรางความยตธรรม และตองเปนความยตธรรมทเกดขนอยางแทจรง ซงศาลปกครองนนนบเปนองคกรหนงทจะมสวนในการสรางและด ารงไวซงหลกนตธรรม โดยในทางหนงเปนการน าหลกนนไปแทรกไวในกระบวนวธพจารณาของศาลปกครองหลายขนตอน ซงเปนกระบวนการท างานตามทก าหนดไวในกฎหมายและระเบยบ เพอสรางความเปนธรรมใหกบคกรณและสรางระบบถวงดลและตรวจสอบการใชอ านาจรฐ และในอกทางหนงเปนการน าหลกนตธรรมไปสทางปฏบตเพอใหเกดผลทเปนการสรางความเปนธรรมใหเกดขนโดยผานค าพพากษา ซงจะเหนไดจากตวอยางคดปกครองในบางเรองทไดน าหลกการส าคญตามรฐธรรมนญ เชน หลกการไมเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม หลกการเคารพศกดศรความเปนมนษย หลกการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน และหลกการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน เปนตน มาสะทอนไวในค าพพากษา โดยไมเลอกวาจะเปนภาครฐหรอภาคเอกชน ซงในหลายกรณสามารถน าไปใชเปนบรรทดฐานในการบรหารราชการ หรอในความสมพนธระหวางรฐกบเอกชนทแมในทางกฎหมายมหาชนจะมสถานะไมเทาเทยมกน แตกสามารถสรางความสมดลและความเปนธรรมนนใหเกดขนไดอยางแทจรง

ABSTRACT “The Rule of Law” is a core foundation extensively referred and given many of its definitions

and explanations. Nevertheless, the true signification, in particular, the real practice always owes its present state to an observation and an implementation. Despite different definitions of “The Rule of Law”, this significant principle is commonly recognized by all people for the application of the establish justice, which allows the true justice. In this regard, the Administrative Court, while establishing and securing the Rule of Law, has its procedures as provided by rules and regulations imply the conception of this principle for ensuring fairness to the parties, conserving the equilibrium and enabling the assessment of the executive power of the state. On the other hand, to allow the establish justice in public and private sector, the Rule of Law becomes tangible in practice through judgments. Reference is made to

๒

administrative cases that comprise the standard conception of the constitutional principles: the principle of good governance, the principle of respect for human dignity and the principle of civil rights and liberties. Even though the power and status of the individual and private sector is not formally equal to the public sector, but, in many cases, the court had set up some principle and standard to conceive a true equilibrium and justice.

หลกนตธรรม

แมวารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบปจจบน (พทธศกราช ๒๕๕๐) จะไดบญญตถงความมอย การยอมรบ หรอการน าเอา “หลกนตธรรม” ไปใช ไวอยางชดเจนในหลายมาตราดวยกนกตาม๑ แตในความเปนจรง ความหมายหรอสาระส าคญของหลกนตธรรมจะเปนอยางไรนน ยงไมมการก าหนดหรอบญญตไวในทใดโดยเฉพาะ คงมเพยงแตความหมายทนกวชาการหลายทานไดพยายามใหความเหนหรอใหค าอธบายค าวา “หลกนตธรรม” ไวอยางหลากหลาย ดงตวอยางเชน

Albert Venn Dicey นกกฎหมายรฐธรรมนญผเรองนามขององกฤษ สรปวาหลกนตธรรม (Rule of Law) นน จะตองประกอบดวยลกษณะ ๓ ประการ คอ๒

๑. ฝายบรหารไมมอ านาจตามอ าเภอใจ หมายถงบคคลจะตองรบผดในทางอาญาตอเมอไดกระท าการอนกฎหมายบญญตวาเปนความผดและก าหนดโทษไว และโทษนนตองเปนโทษตามกฎหมาย แสดงใหเหนวาบคคลจะถกจ ากดสทธเสรภาพโดยกฎหมายเทานน เจาหนาทของรฐใชอ านาจตามอ าเภอใจไมได

๒. บคคลทกคนอยภายใตกฎหมายเดยวกน และศาลเดยวกนจะเปนผพจารณาพพากษา หมายถงจะตองมการน ากฎหมายมาใชบงคบกบบคคลทกคนโดยเทาเทยมกน ไมวาจะมฐานะหรอต าแหนงหนาททแตกตางกน และเมอมขอพพาทเกดขน ไมวาในระหวางเอกชนดวยกน หรอในระหวางเอกชนกบรฐ ทงตามกฎหมายรฐธรรมนญ กฎหมายปกครอง กฎหมายแพง กฎหมายอาญา และกฎหมายอน ศาลเทานนทจะท าหนาทพจารณาพพากษา และการพจารณาพพากษานนตองเปนไปโดยอสระ ปราศจากการแทรกแซงไมวาจากฝายใดทงสน

๓. หลกทวไปของกฎหมายรฐธรรมนญเปนผลมาจากกฎหมายธรรมดาของประเทศ หมายถงศาลนนเองเปนผพจารณาพพากษาคดทกประเภท ทงคดตามกฎหมายธรรมดาและคดทเกยวดวยสทธเสรภาพของประชาชน และท าใหเกดการยอมรบในสทธและเสรภาพนน

ซงผลของการฝาฝนหลกนตธรรมดงกลาว คอ “ใชบงคบไมได”

อาจารยจนทจรา เอยมมยรา อธบายวา นตธรรม หมายถง ความเปนธรรมทมอยในกฎหมาย หรอทเรยกวา “คณธรรมทางกฎหมาย” อนเปนกฎ ระเบยบแบบแผน ทสงคมยอมรบและยนยอมปฏบตตาม๓

ศาสตราจารย ดร. ก าชย จงจกรพนธ ไดอธบายวา “หลกนตธรรม” หมายถง “หลกพนฐานแหงกฎหมาย ททงกฎหมายและกระบวนการยตธรรมจะตองไมฝาฝน ขดหรอแยง และจะถกลวงละเมดไมได”๔

๓

ศาสตราจารย (พเศษ) วชา มหาคณ อธบายวา “หลกนตธรรม”๕ นน ๑. เกยวของอยางใกลชดกบค าวา “ความเสมอหนากน (Equality) คอ ใหความยตธรรมเสมอหนากน

และอยางเทาเทยมกน ๒. อยภายใตกฎหมายเดยวกน ๓. ไมใชอ านาจตามอ าเภอใจ

ศาสตราจารย ดร. บวรศกด อวรรณโณ อธบายวา๖ “หลกนตธรรม” เปน “จรยธรรมของกฎหมาย” (morality of law) ทเปนกระแสความคดทตองการเหนกฎหมายและการใชกฎหมายในสงคมมนษย ถกตองและเทยงธรรม โดยหลกนตธรรมนนจะมองคประกอบ ๔ ประการ คอ

๑. องคประกอบดานสาระ (substantive rule of law) ๒. องคประกอบดานกระบวนการ (procedural rule of law๗ ๓. องคประกอบดานองคกร (institutional rule of law) ๔. องคประกอบดานเปาหมาย ซงส าหรบองคประกอบดานเปาหมายนน คอ การสรางความยตธรรมใหเกดขน โดยเทยงธรรม

จากความเหนและค าอธบายของนกวชาการหลายทานขางตน จงพอสรปไดวา “หลกนตธรรม” คอ การมกฎหมายเปนเครองมอส าคญในการวางหลกเกณฑการอยรวมกนของคนในสงคมนน การกระท าหรอการใชอ านาจตองเปนไปตามหลกเกณฑทกฎหมายก าหนด และการพจารณาวาการกระท าใดไดละเมดหลกเกณฑดงกลาวหรอไม เพยงใด จะตองไดรบการพจารณาจากศาลหรอองคกรทมความเปนอสระในการชขาดตดสนคด ไมวาจะเปนขอพพาททเกดขนระหวางเอกชนดวยกนเอง ระหวางรฐดวยกนเอง หรอระหวางเอกชนกบรฐกตาม

จากขอสรปดงกลาวนเองทสอใหเหนวา ปจจยส าคญประการหนงทจะเปนเครองสะทอนหรอถายทอดหลกนตธรรมมาสทางปฏบตไดอยางแทจรงนน คอ การวนจฉยชขาดขอโตแยงขององคกรทมอ านาจตามกฎหมาย เชน ศาล ซงองคกรทจะกลาวถงในทนกคอ “ศาลปกครอง” นนเอง

การด ารงไวซงหลกนตธรรมในภารกจของศาลปกครอง

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบปจจบน (พทธศกราช ๒๕๕๐) หมวด ๑๐ ไดบญญตใหมศาล ๔ ประเภท คอ ศาลรฐธรรมนญ ศาลยตธรรม ศาลปกครอง และศาลทหาร โดยศาลแตละประเภทนนตางกมเขตอ านาจแตกตางกนไป ซงในทนจะกลาวเนนไปท “ศาลปกครอง” โดยเฉพาะอยางยงเกยวกบการด ารงความยตธรรมใหเปนไปตามหลกนตธรรมโดยศาลปกครอง

หากวเคราะหตามเขตอ านาจหรอภารกจของศาลปกครองแลว อาจกลาวไดวาในระบบของศาลปกครองไดมการสะทอนหรอการถายทอดหลกนตธรรมมาสทางปฏบต ๒ ชองทาง ดวยกน โดยผานทางกระบวนวธพจารณาและผานทางค าพพากษา

๔

ชองทางท ๑ สะทอนหลกนตธรรมไวในกระบวนวธพจารณา เหนไดจากหลกการส าคญตางๆ ทไดถกน ามาบรรจไวหรอทปรากฏในวธพจารณาคดปกครองหลายหลกการดวยกน ดงน

๑. หลกการฟงความทกฝาย หลกการนไดถกถายทอดมาโดยก าหนดวาในการพจารณาพพากษาคด ศาลตองเปดโอกาสใหคกรณชแจงและแสดงพยานหลกฐานประกอบค าชแจง๗ และตองเปดโอกาสใหคกรณไดทราบถงขออางหรอขอแยงของแตละฝาย และแสดงพยานหลกฐานของฝายตนเพอยนยนหรอหกลางขอเทจจรงและขอกฎหมายดวย๘ และเพอใหเปนไปตามหลกการดงกลาว ในระเบยบวธพจารณาคดปกครองจงไดก าหนดวาเมอไดรบค าฟองจากผฟองคดแลว ศาลจะตองใหโอกาสผถกฟองคดท าค าใหการเพอชแจงหรอโตแยงขอกลาวอางของผฟองคด๙ ตองใหผฟองคดท าค าคดคานค าใหการเพอชแจงหรอโตแยงขอกลาวอางในค าใหการของผฟองคด๑๐ และตองใหผถกฟองคดท าค าใหการเพมเตมเพอชแจงหรอโตแยงค าคดคานค าใหการของผฟองคดอกครงหนง๑๑ แตถาศาลเหนวาขอเทจจรงยงไมเพยงพอ ศาลยงมอ านาจทจะแสวงหาขอเทจจรงเพมเตมเองไดอก๑๒

๒. หลกการพจารณาคดโดยเปดเผย หลกการนไดถกถายทอดมาโดยก าหนดวาขอเทจจรงและพยานหลกฐานทจะน ามาใชในการพจารณาพพากษาคด ไมวาจะเปนขอเทจจรงหรอพยานหลกฐานทไดจากคกรณเอง หรอเปนขอเทจจรงหรอพยานหลกฐานทศาลไดแสวงหามาเพมเตมกตาม จะตองใหคกรณผมสวนไดรบทราบและไดใชสทธยนยนหรอหกลางแลว จงจะน าไปใชพพากษาคดได๑๓ นอกจากนน ยงไดก าหนดวาการนงพจารณาคดของศาลจะตองกระท าโดยเปดเผย การจะด าเนนการพจารณาโดยไมเปดเผย และการหามโฆษณาขอเทจจรงหรอพฤตการณในคด จะกระท าไดเฉพาะเพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดหรอเพอคมครองประโยชนสาธารณะ๑๔

๓. หลกการพจารณาคดโดยรวดเรว หลกการนแมจะเปนหลกการทวไปของศาลซงบญญตไวในรฐธรรมนญ๑๕ และไดมการน ามาถายทอดย าไวอกวาศาลตองพจารณาพพากษาคดใหเสรจสนไปโดยเรว๑๖

๔. หลกการไตสวน โดยก าหนดใหตลาการมบทบาทส าคญในการแสวงหาขอเทจจรงโดยไมถกจ ากดอยแตเฉพาะขอเทจจรงหรอพยานหลกฐานทคกรณยนหรอเสนอตอศาลเทานน๑๗ โดยตลาการจะมอ านาจสบพยานเพมเตมหรองดสบพยาน หรอแสวงหาพยานหลกฐานเพมเตม เพอคนหาใหไดขอเทจจรงและพยานหลกฐานทใกลเคยงความจรงมากทสด และจะไมใชหลกยกประโยชนแหงความสงสยใหกบผถกฟองคด ดงนน ผถกฟองคดจงมหนาทส าคญทจะพสจนขอเทจจรงใหชดเจน๑๘

๕. หลกการไมเครงครดเรองแบบพธ โดยก าหนดใหสามารถยนฟองคดไดโดยงาย ซงอาจจะเปนการยนค าฟองดวยตนเองตอพนกงานเจาหนาทของศาลปกครอง หรออาจจะยนค าฟองโดยสงทางไปรษณยลงทะเบยนกได๑๙ ค าฟองกไมไดมรปแบบทบงคบ เพยงแตก าหนดใหอยางนอยตองมรายการทจ าเปน ครบถวนตามทก าหนด๒๐ และหลกเกณฑเกยวกบการสบพยานมนอยและไมเครงครดมากนก ไมมบทตดพยานทเดดขาด แตจะเปดโอกาสใหมการเสนอพยานหลกฐานทกชนดสศาล และศาลมอ านาจใชดลพนจไดอยางกวางขวาง๒๑ รวมทงการทไมไดบงคบวาคกรณตองมทนายความในการด าเนนคด

๕

๖. หลกการพจารณาเปนหนงสอโดยสภาพ เพราะเหตทโดยสภาพของการออกค าสงทางปกครอง การใชอ านาจทางปกครอง และการด าเนนกจการทางปกครองตามกฎหมายของหนวยงานของรฐ จะตองท าเปนลายลกษณอกษรหรอเปนหนงสอเปนส าคญ๒๒ ดงนน การโตแยงหรอชแจงการใชอ านาจหรอการกระท าดงกลาวจงก าหนดใหท าเปนลายลกษณอกษรหรอเปนหนงสอดวย ดงจะเหนไดจากทก าหนดใหคกรณแสดงขอเทจจรงและเอกสารหลกฐานเปนหนงสอโดยใช ค าฟอง ค าใหการ ค าคดคานค าใหการ และค าใหการเพมเตม เปนหลก และการก าหนดใหตองสงสรปขอเทจจรงของตลาการเจาของส านวนใหคกรณทราบลวงหนา๒๓

๗. หลกการถวงดลการใชอ านาจของตลาการ โดยก าหนดวากอนทองคคณะจะพพากษาคด จะตองมการแถลงการณของตลาการผแถลงคดซงเปนการเสนอความเหนในการวนจฉยคดของตลาการอกคนหนงโดยอสระ โดยทตลาการคนนนมไดเปนตลาการในองคคณะพจารณาพพากษาดวย๒๔ ซงความเหนโดยอสระของตลาการผแถลงคดน ไมมผลผกพนองคคณะในการพพากษาคด แตจะมผลในทางวชาการทจะท าใหเกดการถวงดลและการเปรยบเทยบกนระหวางความเหนของตลาการผแถลงคด กบค าพพากษาตามความเหนขององคคณะ ในคดเดยวกนนน เพราะจะมสวนทท าใหองคคณะตองมความละเอยดรอบคอบ และตองมเหตผลสนบสนนอยางหนกแนนในการพพากษาคดนน โดยเฉพาะอยางยงในกรณทความเหนของตลาการผแถลงคดกบค าพพากษาขององคคณะ ไมเหมอนกน ผสนใจสามารถวจารณโดยสจรตดวยวธการทางวชาการไดโดยไมมความผดฐานละเมดอ านาจศาล หรอดหมนศาลหรอตลาการ๒๕

ชองทางท ๒ สะทอนหลกนตธรรมไวในค าพพากษา เหนไดจากหลกการส าคญตางๆ ทไดถกน ามาปรบใชในค าพพากษาคดตางๆ หลายคด ซงเมอพจารณาเฉพาะเรองทเกยวกบสทธและเสรภาพนน จะปรากฏการน าหลกตางๆ หลายหลกมาปรบใชกบคดทจะยกขนมาเปนตวอยาง ดงจะไดกลาวตอไป

อนง ในเรองทเกยวกบสทธและเสรภาพน ศาลรฐธรรมนญไดวางหลกการส าคญซงจะเปนจดเรมตนทส าคญประการหนงทจะเปนการเปดทางใหน าหลกการส าคญในประการอนมาสรางความเปนธรรมตอไปได โดยศาลรฐธรรมนญไดวนจฉยไวเปนหลกการวา๒๖ “... นบแตวนทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบปจจบน (พทธศกราช ๒๕๕๐) มผลใชบงคบ๒๗ สทธเสรภาพทรฐธรรมนญไดรบรองหรอคมครองไวนน มสภาพบงคบไดทนท โดยไมจ าเปนตองรอใหมการบญญตกฎหมายเพออนวตการใหเปนไปตามรฐธรรมนญ ออกมาใชบงคบกอน...” อนเปนการวางหลกในการใหความคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนตามรฐธรรมนญ ซงเมอศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยแลว ศาลปกครองจงไดน าหลกดงกลาวไปใชในการพจารณาออกค าสงในคดทสมาคมตอตานสภาวะโลกรอนกบพวก ฟองขอใหเพกถอนใบอนญาตโครงการหรอกจกรรมทอยในพนทมาบตาพด บานฉาง และพนทใกลเคยงในจงหวดระยอง โดยศาลปกครองสงสดมค าสงวา ตามมาตรา ๖๗ วรรคหนง สทธของบคคลทรฐธรรมนญรบรองไว ยอมไดรบความคมครอง การทยงไมมบทบญญตแหงกฎหมายก าหนดหลกเกณฑ เงอนไข และวธการใชสทธดงกลาว ไมใชเหตทจะยกขนมาเปนขออางเพอปฏเสธไมใหความคมครอง เพราะบทบญญตของรฐธรรมนญจะมผลตามทบญญตโดยทนทไมวาจะมบทบญญตใหตองมการตรากฎหมายก าหนดรายละเอยดในเรองดงกลาว

๖

หรอไม และอาศยเหตผลดงกลาว ศาลปกครองไดมค าสงใหระงบโครงการหรอกจกรรมทนาเชอวาอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ ไวเปนการชวคราวจนกวาศาลจะมค าพพากษาหรอค าสงเปลยนแปลงเปนอยางอน๒๘

นอกจากคดขางตนทศาลปกครองไดรบเอาหลกการเรองการมผลบงคบใชตามรฐธรรมนญในการรบรองและคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนโดยไมจ าตองมการตรากฎหมายเพออนวตการใหเปนไปตามรฐธรรมนญ ทศาลปกครองไดออกค าสงใหเปนไปตามแนวค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ๒๙แลว ศาลปกครองยงน าเอาหลกการส าคญตามรฐธรรมนญและหลกการส าคญๆ หลายเรองทสะทอนหลกนตธรรม น ามาใชในการสรางความยตธรรมใหเกดขนอยางสมดลและเปนธรรมอยางแทจรงและอธบายไวในค าพพากษาหลายกรณ ดงตวอยางตอไปน

๑. หลกความเสมอภาค (การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม)

คดเกยวกบสญญารวมลงทนขยายบรการโทรศพทในเขตนครหลวง ซงศาลปกครองสงสดมค าสงวา การทองคการโทรศพทแหงประเทศไทย (ทศท.) ไดท าสญญารวมลงทนขยายบรการโทรศพทในเขตนครหลวงบรษท เทเลคอมเอเชย คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) โดยใหบรษทไดรบสทธตดตงและใหบรการโทรศพทแกบคคลทวไป หนวยราชการ รฐวสาหกจ และหนวยงานอนของรฐ ดวย แตตอมาคณะรฐมนตรมมตให ทศท. ไดรบสทธพเศษในการใหบรการเลขหมายโทรศพทแกหนวยราชการ รฐวสาหกจ และหนวยงานอนของรฐ เปนล าดบแรก มผลท าใหบรษทไมอาจใหบรการแกหนวยงานของรฐได ถอวาเปนการออกกฎอนเปนการลดสทธหรอจ ากดสทธตามสญญาของบรษท ซงไมสอดคลองกบหลกการใหความคมครองสทธแกผเขาท าสญญาจดท าบรการสาธารณะหรอสญญาสมปทานกบรฐตามมาตรา ๓๓๕ (๒) ของรฐธรรมนญ และมลกษณะเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมตอบรษท ซงขดกบหลกความเสมอภาคตามมาตรา ๓๐ ของรฐธรรมนญ๓๐

คดเกยวกบขอบงคบทใหท าวทยานพนธเปนภาษาองกฤษ ซงศาลปกครองสงสดพพากษาวา ขอบงคบมหาวทยาลยมหดล วาดวยการศกษาระดบบณฑตศกษา พ.ศ. ๒๕๔๓ ทก าหนดใหนกศกษาระดบบณฑตศกษาตองเขยนวทยานพนธเปนภาษาองกฤษ เปนกฎทออกโดยอาศยอ านาจตามกฎหมาย และใชบงคบกบนกศกษาทกคนในมหาวทยาลยโดยเสมอภาคกนและตอเนองมาตงแตป พ.ศ. ๒๕๓๐ ไมไดมเนอหาในลกษณะสรางภาระใหเกดแกนกศกษาเกนสมควร ซงนายสรสกบพวกไดทราบมากอนแตกสมครใจเขาศกษา สวนการทขอบงคบใหอ านาจคณบดบณฑตวทยาลยใชดลพนจพจารณาอนโลมใหใชภาษาไทยในการเขยนวทยานพนธหรอสารนพนธไดเปนรายๆ ไป แตคณบดไมไดอนโลมใหนายสรสกบพวกเขยนวทยานพนธหรอสารนพนธเปนภาษาไทยดวยนน เปนเรองของการใชดลพนจของคณบดซงเปนเรองของค าสง มใชเปนเพราะขอบงคบซงเปนกฎวามเนอหาเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมแตอยางใด ขอบงคบมหาวทยาลยมหดลในสวนทก าหนดใหนกศกษาตองท าวทยานพนธเปนภาษาองกฤษ จงไมเปนกฎทไมชอบดวยกฎหมาย๓๑

๗

คดเกยวกบการทคนตางดาวขออนญาตเขามามถนทอยเพอการลงทนเปนกรณพเศษ ซงศาลปกครองสงสดพพากษาวา เมอประกาศส านกงานตรวจคนเขาเมองทออกโดยอาศยอ านาจตามประกาศกระทรวงมหาดไทยน นไดก าหนดหลกเกณฑในรายละเอยดทเปนไปตามเจตนารมณของประกาศกระทรวงมหาดไทย และไดเคยมการอนญาตใหบคคลตางดาวจ านวนมากทอยในหลกเกณฑเดยวกนใหมถนทอยในราชอาณาจกรมาแลว การทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยมค าสงไมเหนชอบใหนายจอรจซงอยในหลกเกณฑเดยวกน เขามามถนทอยในราชอาณาจกร จงเปนค าสงทเนองมาจากการใชดลพนจโดยมชอบ และมลกษณะเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรม พพากษาใหเพกถอนค าสงของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย และใหพจารณาค าขอและมค าสงเสยใหมใหถกตองตามกฎหมาย๓๒

คดเกยวกบการทไมรบบคคลซงมรปกายพการเขารบราชการ ซงศาลปกครองสงสดพพากษาวา แมสภาพทางกายของนายศรมตรจะพการแตไมถงขนาดทไมอาจชวยเหลอตวเองไดและไมถงขนจะเปนอปสรรคอยางมากตอการปฏบตหนาท ทงนายศรมตรยงเปนทนายความซงมลกษณะการท างานท านองเดยวกบงานของขาราชการอยการ การไมรบสมครนายศรมตร จงเปนการใชดลพนจโดยไมชอบดวยกฎหมาย และเปนการเลอกปฏบต ทไม เปนธรรมตามรฐธรรมนญ พพากษาใหเพกถอนมตของคณะกรรมการในสวนทมมตไมรบสมครนายศรมตรในการสอบคดเลอกเพอบรรจเปนขาราชการอยการในต าแหนงอยการผชวย พ.ศ. ๒๕๔๔๓๓

คดเกยวกบการรบสมครเฉพาะปรญญาตรเกยรตนยมโดยการคดเลอกแทนการสอบแขงขนเขารบราชการ ซงศาลปกครองสงสดพพากษาวา มต ก.พ. ทก าหนดใหผมอ านาจสงบรรจสามารถคดเลอกผส าเรจการศกษาปรญญาตรเกยรตนยมเขารบราชการโดยใชวธการคดเลอกแทนการสอบแขงขน เปนการใหสทธเหนอกวาหรอดกวาผทไดรบปรญญาตรในสาขาเดยวกนแตไมไดรบเกยรตนยม เปนมตทมผลบงคบเปนการทวไป ไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดหรอบคคลใด เปนการเฉพาะ จงมลกษณะเปนกฎ และเมอระบบการศกษาของสถาบนการศกษาของไทยไมไดมแยกหลกสตรระหวางปรญญาตรเกยรตนยมกบปรญญาตรธรรมดา เพราะตางตองผานการศกษาและผานการทดสอบตามมาตรฐานทสถาบนการศกษาก าหนด เพยงแตผทมคะแนนสงในระดบหนงและผานเงอนไขทสถาบนการศกษาก าหนด กจะไดรบการยกยองดวยการใหเกยรตนยม แตยงคงถอวาผทส าเรจการศกษาในระดบปรญญาตรสาขาใดกยอมมศกดและสทธเสมอกน ไมวาจะไดรบปรญญาเกยรตนยมหรอไมกตาม๓๔

คดเกยวกบการเลอกปฏบตกบบคคลหลากหลายทางเพศ ซงศาลปกครองเชยงใหมพพากษาวา การทเทศบาลนครเชยงใหมออกประกาศก าหนดหลกเกณฑในการประกวดกระทงในงานประเพณเดอนยเปงเชยงใหม (ลอยกระทง) วาผนงประกอบกระทงจะตองเปนสภาพสตรหรอสภาพบรษเทานน ไมรวมถงบคคลหลากหลายทางเพศ หากผดหลกเกณฑจะไมใหคะแนน เปนการกดกนกลมบคคลประเภทใดประเภทหนงในทองถนไมใหเขามามสวนรวม ดวยเหตสภาพทางกายหรอสภาพจตใจ และเปนการเลอกปฏบตและจ ากดสทธและเสรภาพของบคคลทจะเขามามสวนรวมอนรกษหรอฟนฟจารตประเพณในชมชนของตน

๘

ตามทรฐธรรมนญรบรองไวโดยชดแจง ซงการทบคคลหลากหลายทางเพศจะสมครเขารวมประกวดหรอไม ไมมผลกระทบตอความเปนผทอาจจะเดอดรอนเสยหายแตอยางใด ประกาศดงกลาวจงขดตอรฐธรรมนญเพราะเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองเพศ ๓๕

คดเกยวกบการประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ ซงศาลปกครองสงสดพพากษาวา แมนางอมพรซงประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ ประเภทการสะสมวตถหรอสงของทช ารดใชแลวหรอเหลอใช จะไดปฏบตตามหลกเกณฑและเงอนไขตามทก าหนดไวในขอบญญตกรงเทพมหานครทกประการแลวกตาม แตการททดนทนางอมพรไดใชเปนทต งสถานประกอบการนน ไมเปนไปตามกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมกรงเทพมหานคร นางอมพรกไมมสทธหรอไมมความชอบธรรมใดทจะเรยกรองใหผวาราชการกรงเทพมหานครด าเนนการออกใบอนญาตให ส าหรบการทหนวยงานทางปกครองปฏบตตอบคคลทเหมอนกนในสาระส าคญแตกตางกนทจะถอวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลได ตอเมอการปฏบตตอบคคลทเหมอนกนในสาระส าคญทแตกตางกนนนเปนการปฏบตทถกตองตามกฎหมายเทานน ดงน น การทสถานประกอบการอนกกระท าผดกฎกระทรวงผงเมองรวมกรงเทพมหานครเหมอนกน แตผวาราชการกรงเทพมหานครกลบไมออกใบอนญาตใหนางอมพรเพยงคนเดยวน น ไมอาจถอไดวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม และไมใชเหตผลทจะท าใหตองออกใบอนญาตใหโดยขดหรอไมถกตองตามกฎหมาย๓๖

๒. หลกการเคารพศกดศรความเปนมนษย

คดเกยวกบการตดแผนปายโฆษณาทกระจกหนาตางรถไฟ ซงศาลปกครองสงสดพพากษาวา การทการรถไฟแหงประเทศไทยยนยอมใหเอกชนตดตงปายโฆษณาทกระจกหนาตางรถโดยสาร แมแผนปายโฆษณาจะมเปนรพรนเพอใหแสงผานและสามารถมองผานกระจกหนาตางได แตกจะเหนภาพเพยงรางๆ และการมองผานจะเกดอาการตาพรามวและคลนไส เปนการทรมานกายและใจอยางยง ท าใหผโดยสารไมอาจใชประโยชนจากหนาตางรถโดยสารตามวตถประสงคของการจดใหมหนาตางไดตามทควรจะเปน การใหบรการรถโดยสารสาธารณะทไมมหนาตาง จงเปนปฏบตตอผโดยสารเยยงวตถ เปนการละเมดศกดศรความเปนมนษย และเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายก าหนดใหตองปฏบต๓๗

๓. หลกการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน

คดเกยวกบการหามใชเครองมอบางชนดท าการประมง ซงศาลปกครองสงสดพพากษาวา ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณทก าหนดหามใชเครองมอบางชนดท าการประมงในบางชวงเวลา มไดหามโดยสนเชงและตลอดไป ทออกมาเพอการอนรกษสตวน า อนเปนการแกปญหาการท าลายพนธสตวน าอนเกดจากการใชเครองมอประมงบางชนดทสงผลใหลกสตวน าเศรษฐกจถกจบปะปนขนมาดวย และพอพนธแมพนธปลาถกจบเปนจ านวนมากนน เปนมาตรการทจ าเปนแกการด าเนนการเพอใหบรรลเจตนารมณในการอนรกษพนธสตวน าใหสามารถใชประโยชนอยางย งยนตลอดไป แมจะกระทบตอเสรภาพในการท าประมงกตาม แตเปนมาตรการทสามารถบรรลผลในการอนรกษพนธสตวน าได ประกาศดงกลาวจงเปน

๙

มาตรการจ าเปนทกอใหเกดประโยชนแกสาธารณะมากกวาเมอเทยบกบความเสยหายทนายสนทรกบพวกไดรบ และมไดกระทบสาระส าคญในการประกอบอาชพประมงของนายสนทรกบพวกแตอยางใด เมอประกาศดงกลาวออกโดยผมอ านาจและมการใชดลพนจโดยชอบแลว จงเปนประกาศทชอบดวยกฎหมาย๓๘

คดเกยวกบการแผนทก าหนดเขตหามใชอวนรนเพมเตม ซงศาลปกครองสงสดพพากษากรณกระทรวงเกษตรและสหกรณไดออกประกาศหามมใหใชเครองมออวนรนทใชประกอบกบเรอยนตท าการประมงในทองทจงหวดปตตาน เพอประโยชนในการจดระเบยบการประกอบอาชพและการรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และตอมาไดออกประกาศอกฉบบหนงเพมเตมแผนทแนบทายประกาศฉบบแรก นายสนทรกบพวกซงประกอบอาชพประมงโดยไดรบอาชญาบตรอวนรนประกอบเรอยนตและไดรบอนญาตใหเดนเรอในเขตจงหวดปตตาน เหนวาประกาศฉบบหลงขดตอรฐธรรมนญและท าใหไดรบความเดอดรอนและเสยหาย จงฟองขอใหเพกถอนประกาศดงกลาว ศาลปกครองสงสดพพากษาวา การท าประมงดวยอวนรนกอใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจ และสงผลกระทบตอการท าประมงพนบาน การทกระทรวงเกษตรและสหกรณออกประกาศทมแผนทก าหนดเขตพนทหามใชเครองมออวนรนใหชดเจน เปนมาตรการทสามารถบรรลผลในการอนรกษพนธสตวน าและอาชพประมงพนบานไดมากกวา แมจะกระทบตอเสรภาพในการประกอบอาชพประมงกตาม แตเมอชงน าหนกแลว ความเสยหายทนายสนทรกบพวกไดรบเบาบางกวาความเสยหายของประโยชนสาธารณะ และเปนการใชดลพนจทเหมาะสม และประกาศนกไมไดหามท าการประมงโดยสนเชงและตลอดไป แตยงสามารถท าการประมงนอกพนท หรอปรบเปลยนเครองมอท าการประมงได ถอไมไดวากระทบสาระส าคญในการประกอบอาชพประมง นอกจากน อาชญาบตรอนญาตใหท าการประมงดวยเครองมออวนรนกไมไดกอใหเกดสทธพเศษในการท าการประมงโดยไมตองค านงถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอนเปนประโยชนสาธารณะ การออกประกาศน จงเปนการใชอ านาจโดยชอบดวยกฎหมาย และเปนการใชดลพนจทเหมาะสมแลว พพากษายกฟอง๓๙

คดเกยวกบการก าหนดคณสมบตผสมครเขารบการคดเลอกเปนตลาการศาลปกครอง ซงศาลปกครองสงสดพพากษากรณพนต ารวจเอก สมพรรณ ฟองโตแยงประกาศของคณะกรรมการตลาการศาลปกครอง (ก.ศป.) ในสวนทก าหนดคณสมบตของผสมครเขารบการคดเลอกเพอแตงตงเปนตลาการศาลปกครองชนตน โดยเทยบขาราชการในกรมต ารวจหรอส านกงานต ารวจแหงชาตต าแหนงรองผบงคบการหรอเทยบเทาขนไป ทมยศไมต ากวาพนต ารวจเอก ใหเทากบขาราชการพลเรอนระดบ ๘ ศาลปกครองสงสดพพากษาวา กฎหมายมวตถประสงคเฉพาะให ก.ศป. ก าหนดหลกเกณฑในการคดเลอกบคคลทเหมาะสมทจะปฏบตหนาท ก.ศป. จงตองก าหนดต าแหนงทเหนวาผทด ารงต าแหนงนนนาจะมความร ความสามารถ และประสบการณเหมาะสมทจะปฏบตหนาทได การก าหนดใหขาราชการต ารวจทด ารงต าแหนงรองผ บงคบการหรอเทยบเทาขนไปทมยศไมต ากวาพนต ารวจเอก เทยบเทากบขาราชการพลเรอนระดบ ๘ เปนการจ ากดสทธทท าไดโดยบทบญญตของกฎหมายตามรฐธรรมนญ การก าหนดหลกเกณฑใหผด ารงต าแหนงรองผบงคบการหรอเทยบเทาขนไป ซงมยศไมต ากวาพนต ารวจเอกจงจะมคณสมบตขางตน โดย

๑๐

เทยบจากหลกเกณฑของคณะกรรมการขาราชการพลเรอน จงสมเหตผลและชอบดวยกฎหมายแลว พพากษายกฟอง๔๐

๔. หลกการมสวนรวมของประชาชน

คดเกยวกบการออกประทานบตรใหท าเหมองแรหน ซงศาลปกครองสงสดพพากษาวา ในการขอประทานบตรเพอท าเหมองแรหนอตสาหกรรมในเขตทกระทรวงอตสาหกรรมไดประกาศใหเปนแหลงหนอตสาหกรรมโดยไดมการกนพนทบางสวนออกไปนน แสดงวาไดค านงถงผลกระทบตอสงแวดลอมแลว และเมอตอมาไดมการจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมในพนทประกอบการ ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและคณะกรรมการผช านาญการพจารณาแลววาถกตอง องคการบรหารสวนต าบลกใหความเหนชอบ และเจาพนกงานอตสาหกรรมแรประจ าทองทไดประกาศใหผทเกยวของโตแยงภายในก าหนดแลว แตไมมผใดโตแยง จงด าเนนการตอไป แมตอมาจะมหนงสอคดคานเมอพนก าหนดไปแลว กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแรกยงไดน ามาพจารณาแตเหนวาไมมเหตผลเพยงพอ กรณนถอไดวาผเกยวของไดมสวนรวมในกระบวนพจารณาการออกประทานบตรดงกลาวแลว จงเปนการด าเนนกระบวนการหรอขนตอนตามรฐธรรมนญ ซงเปนกระบวนการหรอขนตอนอนเปนสาระส าคญแลว พพากษายกฟอง๔๑

คดเกยวกบการเดนสายไฟฟาพาดผานทดนกรรมสทธ ซงศาลปกครองกลางพพากษาวา การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยออกประกาศก าหนดเขตเดนสายไฟฟาโดยมแนวทางบางสวนพาดผานเขาไปในทดนทบรษทสนผเสอการเกษตรจ ากดเปนเจาของกรรมสทธ เมอมการนดส ารวจทรพยสนเพอจายเงนคาทดแทน บรษทไมพอใจจงอทธรณขอใหแกไขแนวสายสงไฟฟา แตเจาของทดนทแนวสายสงไฟฟาทจะแกไขนนจะพาดผาน ไมยนยอม จงมการสงค าอทธรณของบรษทใหการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยพจารณา ระหวางนนบรษทไดยนฟองคดตอศาลปกครองกลาง แตในระหวางการพจารณา การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยมมตวาบรษทไดยนอทธรณเมอพนก าหนดเวลา และมมตยนยนแนวสายสงไฟฟาตามเดม ศาลปกครองกลางพพากษาวา การส ารวจความเหนของเจาของทดนเปนเพยงการรวบรวมขอมลเพอประกอบการพจารณาอทธรณเทานน สวนทอางวาไมไดมการท าประชาพจารณ และเปนการเลอกปฏบต นน เนองจากลกษณะของโครงการนไมไดมผลแระทบอยางรนแรงตอคณภาพสงแวดลอม จงไมตองด าเนนการตามรฐธรรมนญ และแมบรษทจะยนอทธรณเมอพนก าหนด แตการไฟฟาฝายผลตกยงพจารณาอทธรณให แสดงวาไดสงเสรมและสนบสนนใหบรษทไดมสวนรวมในกระบวนการพจารณาแลว หากบรษทไดรบความเสยหายกสามารถใชสทธเรยกรองคาทดแทนไดตามกฎหมาย การวางแนวสายสงไฟฟาตามทบรษทเสนอจะตองมจดหกมมมากกวาเดม ๑ จด และเสยคาใชจายในการกอสรางมากกวาเดม จงรบฟงไมไดวาประกาศก าหนดเขตเดนสายไฟฟานนไมชอบดวยกฎหมาย พพากษายกฟอง๔๒

๑๑

๕. หลกกฎหมายทวไปวาดวยความแนนอนและความชดเจนของกฎหมาย

คดเกยวกบการออกประกาศของเทศบาล ซงศาลปกครองสงสดพพากษากรณทนายกเทศมนตรต าบลหนองกออกประกาศรบสมครเปนพนกงานเทศบาลสามญตามหลกเกณฑทก าหนด ตอมา ก.ท. ไดมมตอก ๒ ครง โดยครงแรกหามใชบญชขามจงหวด และครงหลงใหยกเลกหลกเกณฑเดมและก าหนดหลกเกณฑใหม โดยใหมผลยอนหลงไปใชบงคบตงแตวนทมมตครงแรก นายกเทศมนตรต าบลหนองกเหนวาประกาศดงกลาวไมชอบดวยกฎหมาย จงฟองขอใหเพกถอนมต ก.ท. และประกาศ ศาลปกครองสงสดพพากษาวา ประกาศรบสมครไดปฏบตตามประกาศของคณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดบรรมยทบงคบใชอยในขณะนน ทงยงสอดคลองกบมาตรฐานทวไปตามประกาศ ก.ท. จงชอบดวยกฎหมาย และมผลตราบเทาทยงไมมการเพกถอนหรอสนผลลงโดยเงอนเวลาหรอโดยเหตอน แตมต ก.ท. ในครงหลง ยงมไดมการน าไปออกเปนประกาศ จงเปนเรองภายใน ยงไมมสถานะและผลบงคบทางกฎหมาย และไมอาจน ามาใชบงคบกบการสอบแขงขนตามประกาศเทศบาลต าบลหนองกได แตเมอ ก.ท. ก าหนดหลกเกณฑใหมทมสาระส าคญแตกตางไปจากเดมในนยทส าคญ จะตองก าหนดใหมผลใชบงคบในอนาคต เพอให ก.ท.จ. ตางๆ มเวลาด าเนนการ รวมทงใหผเกยวของมโอกาสพจารณาปรบตว ใหสอดคลองกบหลกเกณฑทก าหนดขนใหม ประกาศทใหมผลใชบงคบยอนหลงไปถงวนทมมตครงแรกโดยไมมบทเฉพาะกาลรองรบการด าเนนการทไดท ามาโดยถกตอง จงเปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย๔๓

๖. หลกความไดสดสวน

คดเกยวกบการใชดลพนจแกไขความเดอดรอนเสยหาย ซงศาลปกครองสงสดพพากษากรณทนายยานกบพวกเปนแรงงานไทยทไปท างานในประเทศลเบยใหบรษทสญชาตกรซเพอรบเหมาโครงการกอสรางกบประเทศลเบย แตบรษทไมจายคาจางใหต งแตป ๒๕๒๙ ถง ป ๒๕๓๓ นายยานกบพวกจงฟองรองบรษทตอศาลในประเทศกรซ ศาลในประเทศกรซพพากษาใหคดในกลมของนายยานกบพวกชนะคด แตบรษทกยงไมช าระเงนคาจางทคางจายนน นายยานกบพวกจงขอใหกระทรวงแรงงานชวยเหลอคาใชจายในการเดนทางไปตดตามการด าเนนคดจ านวน ๒๐,๐๐๐ ดอลลารสหรฐ หรอคดเปนเงนไทย ๙๐๐,๐๐๐ บาท แตกระทรวงการแรงงานปฏเสธทจะใหยมเงนงบประมาณไปกอนโดยอางวาไมสามารถเจยดจายงบประมาณซงมไมเพยงพอได ศาลปกครองสงสดพพากษาวา กรณนมความจ าเปนเรงดวนทสดทกระทรวงแรงงานควรจะพจารณาใหความส าคญชวยเหลอเปนล าดบแรกกอน ทงเงนชวยเหลอตามทรองขอกไมมากนก เมอเปรยบเทยบกบงบประมาณประจ าป พ.ศ. ๒๕๔๐ ทกระทรวงแรงงานไดรบจ านวน ๖๒,๔๑๗,๐๐๐ บาท อยในวสยทกระทรวงแรงงานสามารถจะเจยดจายไดโดยไมนาจะ มผลกระทบตอการด าเนนงานตามแผนงาน ประกอบกบกรณนเปนการขอยม ซงเมอเปรยบเทยบความเสยหายระหวางทนายยานกบพวกจะไดรบ กบการทกระทรวงแรงงานไมยอมเจยดจายงบประมาณเพอชวยเหลอแลวเหนวา นายยานกบพวกรวมจะไดรบความเสยหายมากกวา การทกระทรวงแรงงานไมยอมเจยดจายงบประมาณชวยเหลอ จงเปนการใชดลพนจทไมชอบดวยกฎหมาย อนเปนการขดตอหลกความไดสดสวน๔๔

๑๒

คดเกยวกบการกอสรางสะพานทางเดนรมคลอง ซงศาลปกครองสงสดพพากษากรณทกรงเทพมหานครไดกอสรางสะพานทางเดนรมคลองบางเตยผานชมชนสราญรมยโดยไมไดมการรบฟงความคดเหนของประชาชน สภาพภายหลงการกอสรางสะพานไดท าลายสภาพความเปนธรรมชาต ความรมรน และทศนยภาพทมอยเดม และในอนาคตจะท าลายความเงยบสงบของการอยอาศย ซงมผลท าใหสทธในการด ารงชวตอยอยางปกตและตอเนองในสงแวดลอมทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพ อนามย สวสดภาพ หรอคณภาพชวต ของชาวชมชนสราญรมย สญเสยไป ทตงและการใชประโยชนจากสะพานทตองเดนเทาอยางเดยวและเปนเสนทางเปลยว ท าใหประชาชนใชในการสญจรนอย ไมคมคา รวตาขายเหลกทสรางเพอปองกนมใหบคคลภายนอกลวงล าเขาไปในเขตหมบานกไมไดสรางตลอดเสนทาง การกอสรางสะพานจงสงผลกระทบตอการใชชวตอยางปกตสขมากเกนสมควรเมอเปรยบเทยบกบประโยชนทประชาชนจะไดรบจากการกอสรางสะพาน ถอเปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย และเปนการกระท าโดยไมถกตองตามขนตอนหรอวธการอนเปนสาระส าคญ แตสามารถแกไขได จงใหจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนทพกอาศยอยในบรเวณทมการกอสรางสะพานและบรเวณใกลเคยง หากประชาชนไมเหนดวย ใหด าเนนการรอถอนสะพานใหแลวเสรจภายใน ๙๐ วน นบแตวนทจดใหมการรบฟงความคดเหน๔๕

คดเกยวกบกอสรางสะพานขามคลอง ซงศาลปกครองสงสดพพากษากรณทกรงเทพมหานครไดกอสรางสะพานขามคลองหกวาเชอมตอกบโครงการกอสรางถนนซอยสายไหม 39 หรอซอยผองสวรรณ เพอแกไขปญหาการจราจรและใชเปนเสนทางลด และรองรบประชาชนทจะเขาอยอาศยในโครงการบานเอออาทร รวมทงนกเรยน ๒ โรงเรยน กอนทจะไดรบความเหนชอบจากสภากรงเทพมหานคร แตพลต ารวจตรขจรกบพวกซงอาศยในหมบานมณฑวรรณ (ตะวนออก) ไดรองเรยนวาหากเปดใชสะพานและถนนจะท าใหผอาศยในหมบานไมปลอดภยในชวตและทรพยสน รถทวงลงจากสะพานอาจวงมาชนบานเพราะรศมวงเลยวไมเพยงพอ จะท าใหเกดปญหาน าทวม ปญหามลพษ และเกดแรงสนสะเทอนจากรถบรรทกทสญจรไปมา ศาลปกครองสงสดพพากษาวา แมการเปดใชสะพานและถนนจะท าใหสภาพชวตความเปนอยของผพกอาศยในหมบานตองตางไปจากเดม แตเมอชงน าหนกแลว เหนไดวาการกอสรางสะพานเปนการแกไขและบรรเทาปญหาการจราจร และใชเปนเสนทางลดอนเกดประโยชนตอประชาชนโดยสวนรวม จะเปนประโยชนตอสวนรวมมากกวา สอดคลองกบหลกความไดสดสวนระหวางผลประโยชนของสวนรวมและของเอกชนผไดรบผลกระทบ ทงเปนไปตามหลกความจ าเปนและหลกความสมฤทธผลของการกระท าทางปกครองในแกไขและบรรเทาปญหาการจราจร และสวนทไดด าเนนการไปแลวกไมสามารถแกไขเปลยนแปลงได หรอการแกไขเปลยนแปลงจะท าใหรฐตองเสยหายเกนควรแกกรณ จงไมมเหตทจะสงใหกรงเทพมหานครรอถอนสะพานได ส าหรบความเสยหายหรอปญหาทจะเกดขน พลต ารวจตรขจรกบพวกมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนไดตามกฎหมาย พพากษายกฟอง๔๖

คดเกยวกบการก าหนดจดและกอสรางสะพานคนเดมขามถนน ซงศาลปกครองสงสดพพากษากรณทมหาวทยาลยรามค าแหงขอใหกรงเทพมหานครก าหนดจดและกอสรางสะพานคนเดนขามถนนรามค าแหง เพอความปลอดภยในการจราจรและความสะดวกในการขามถนน แตจดทจะกอสรางและการ

๑๓

กอสรางดงกลาวท าใหนางสะเราะกบพวกไดรบความเดอดรอนเสยหาย เนองจากปดกนสายลมและแสงแดดทจะเขาสอาคารและบดบงตอทศนยภาพของอาคาร ด าเนนการโดยไมเปดโอกาสใหมสวนรวม และไมไดรบฟงความคดเหนของผไดรบผลกระทบ ไมเปนไปตามรปแบบ ขนตอน หรอวธการอนเปนสาระส าคญทกฎหมายก าหนดและเปนการใชดลพนจโดยมชอบ ขอใหเลอนไปกอสรางถดจากจดเดม ศาลปกครองสงสดพพากษาวา จดทจะกอสรางสะพานมระยะหางระหวางตวอาคารกบสะพานเปนระยะพอสมควร ไมมปญหาอปสรรคดานสาธารณปโภค มระยะหางจากสะพานอนตามหลกเกณฑและแนวทางปฏบต บนไดทางขนลงฝงดานมหาวทยาลยรามค าแหงอยในบรเวณทสะดวกทจะใชสะพาน และนาจะเปนจดทมความเหมาะสมทสด ผลกระทบทไดรบเพยงถกบดบงหนารานบางสวน และกดขวางทางเขาออกทางสาธารณะบางสวนนน เมอเปรยบเทยบสดสวนระหวางขอเสยกบผลดและประโยชนทสวนรวมจะไดรบจากความสะดวกและปลอดภยในการขามถนน และประโยชนในการแกไขปญหาการจราจรในบรเวณดงกลาว นบวาไมกอใหเกดความเสยหายแกนางสะเราะกบพวกเกนสมควร จงเปนการกระท าโดยชอบดวยกฎหมายและเปนการใชดลพนจทชอบดวยกฎหมายแลว หลกความไดสดสวนเปนหลกการขนพนฐานของความสมพนธระหวางผใชอ านาจกบผทตกอยภายใตอ านาจ บงคบใหผใชอ านาจจ ากดสทธและเสรภาพของผทตกอยภายใตอ านาจของตนอยางพอเหมาะพอประมาณ แตกอความเสยหายแกราษฎรนอยทสด และหามออกมาตรการใดๆ ซงหากใชบงคบแลวจะกอใหเกดประโยชนแกมหาชนไมคมกบความเสยหายทจะตกแกราษฎรหรอแกสงคมโดยสวนรวม การน าหลกความไดสดสวนมาวนจฉยประเดนพพาทในคดนจงชอบแลว พพากษายกฟอง๔๗

จากเนอหาและเหตผลในค าพพากษาในคดเพยงบางคดทไดยกมาเปนตวอยางน ไดสะทอนใหเหนวาศาลปกครองไดค านงถงความเปนธรรม และไดพยายามน าหลกนตธรรมและหลกการส าคญตางๆ ทเกยวของ มาปรบใชเพอสรางความสมดลระหวางประโยชนของฝายเอกชนและประโยชนของสาธารณะ ใหเกดขนมากทสดเทาทจะเปนไปได และเพอสรางความเปนธรรมใหเกดแกทกฝาย โดยไมไดเลอกวาจะเปนภาครฐหรอภาคเอกชน

สรปและขอเสนอแนะ

ในทางกฎหมายปกครอง หลกนตธรรมเปนหลกส าคญทหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐ ไมวาจะอยในกระบวนการตรากฎหมายหรอกฎ หรอมหนาทตองปฏบตตามหรอมอ านาจหรอหนาทบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายหรอกฎ หรอมอ านาจตรวจสอบ กตาม จะตองยดถอและน าไปใชเปนเครองมอในการปฏบตทงสน ซงการปฏบตดงกลาวนนกตองอยภายในกรอบของรฐธรรมนญและกฎหมาย และตองมความยตธรรมหรอกอใหเกดความเปนธรรมขนอยางแทจรงดวย จงจะท าใหหลกนตธรรมซงเปรยบเสมอนเสาหลกในทางกฎหมาย เปนเครองมอทสามารถน าพาไปสความยตธรรม และชวยปองกนมใหผมอ านาจใชกฎหมายเปนเครองมอในทางทไมถกตอง

๑๔

จากทไดกลาวมาขางตนนนนบเปนตวอยางทดอนหนงซงแสดงใหเหนเปนทประจกษวา หลก นตธรรมนนมใชเปนเพยงหลกหรอทฤษฎทมอยแตเพยงในต าราเทานน แตหลกนตธรรมนนเปนสงทสามารถจบตองได สามารถพสจนได และสามารถน ามาปฏบตใหเหนเปนจรงได ซงแนวทางหรอตวอยางทศาลปกครองไดด าเนนการมา ไมวาจะเปนการน าหลกนตธรรมมาสอดแทรกไวในกระบวนวธพจารณา หรอสะทอนไวในการใหเหตผลในค าพพากษา นน ยอมเปนเครองพสจนใหเหนไดอยางชดเจน

อยางไรกด การน าหลกนตธรรมมาสการปฏบตนน คงไมไดจ ากดหรอหยดอยเพยงทศาลปกครองเทานน แตผเกยวของทงหลาย ไมวาจะเปนหนวยงานภาครฐหรอภาคเอกชน และไมวาจะเปนเจาหนาทของรฐหรอปจเจกชนทวไป กสามารถน าหลกนตธรรมนนไปท าใหบงเกดเปนจรงขน โดยเฉพาะอยางยงในสวนทอยในอ านาจหรอในความรบผดชอบของตนได โดยไมไดเปนเรองทเหลอวสยแตอยางใด ค าตอบหรอแนวทางทตองคนหาจงนาจะมแตเพยงวา หนวยงานหรอทานเหลานน ไดท าสงใดทเปนการน าหลกนตธรรมมาสการปฏบตแลวหรอไม ไดท าอยางไรหรอโดยวธใด และไดท าไปมากหรอนอยเพยงใด เพราะหากไดท าแลว กนบวาเปนเรองดทมหลายฝายทมสวนชวยท าใหหลกนตธรรมบงเกดขนในสงคมไทย แตแมนวายงไมไดเรมลงมอท า ถาเรมตนเสยแตวนน กยงไมนบวาสายเกนไป

------------------

๑๕

๑ มาตรา ๓ อ านาจอธปไตยเปนของปวงชนชาวไทย พระมหากษตรยผทรงเปนประมขทรงใชอ านาจนนทางรฐสภา คณะรฐมนตร และ

ศาล ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน การปฏบตหนาทของรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล รวมทงองคกรตามรฐธรรมนญและหนวยงานของรฐ ตองเปนไปตามหลกนตธรรม มาตรา ๗๘ รฐตองด าเนนการตามแนวนโยบายดานการบรหารราชการแผนดน ดงตอไปน ฯลฯ ฯลฯ (๖) ด าเนนการใหหนวยงานทางกฎหมายทมหนาทใหความเหนเกยวกบการด าเนนงานของรฐตามกฎหมายและตรวจสอบการตรา

กฎหมายของรฐ ด าเนนการอยางเปนอสระ เพอใหการบรหารราชการแผนดนเปนไปตามหลกนตธรรม ฯลฯ ฯลฯ

๒ Albert Venn Dicey, Introduction to the Study of the Law of the Constitution.

๓ จนทจรา เอยมมยรา, “หลกนตธรรมกบการพฒนากระบวนการยตธรรมในสงคมไทย”, คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

๔ ศาสตราจารย ดร. ก าชย จงจกรพนธ ประธานคณะอนกรรมการวชาการวาดวยหลกนตธรรมแหงชาต, “หลกนตธรรม ความหมาย

สาระส าคญ และผลของการฝาฝน” ค าบรรยายรางขอเสนอเรอง“หลกนตธรรม ความหมาย สาระส าคญ และผลของการฝาฝน” ณ โรงแรมรามาการเดนส เมอวนท ๒๑ กมภาพนธ ๒๕๕๖

๕ ศาสตราจารย (พเศษ) วชา มหาคณ, “หลกนตธรรมกบการควบคมการตรวจสอบการใชอ านาจรฐโดยองคกรตามรฐธรรมนญ”. เอกสารประกอบการบรรยายหลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย (นธป.) รนท ๑ เมอวนพฤหสบด ท ๔ เมษายน ๒๕๕๖

๖ ศาสตราจารย ดร. บวรศกด อวรรณโณ, “ดลยภาพระหวางการเมองภาคนกการเมองและการเมองภาคพลเมอง กบหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย”, เอกสารประกอบการบรรยายหลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย (นธป.) รนท ๑ เมอวนพฤหสบด ท ๒๓ พฤษภาคม ๒๕๕๖

๗ มาตรา ๕๕ การพจารณาพพากษาคดตองด าเนนการใหเสรจสนไปโดยเรว แตตองเปดโอกาสใหคกรณชแจงและแสดงพยานหลกฐานประกอบค าชแจงของตนตามควรแกกรณ แตการชแจงตองท าเปนหนงสอ เวนแตเปนกรณทศาลอนญาตใหชแจงดวยวาจาตอหนาศาล

คกรณมสทธขอตรวจดพยานหลกฐานทแตละฝายไดยนไวในส านวน เวนแตกรณใดมกฎหมายคมครองใหไมตองเปดเผย หรอศาลปกครองเหนวาจ าเปนตองไมเปดเผยเพอมใหเกดความเสยหายแกการด าเนนงานของรฐ แตกรณทไมเปดเผยดงกลาว ศาลปกครองจะน ามาใชรบฟงในการพจารณาพพากษาคดไมได

ในการพจารณาพพากษาคด ศาลปกครองอาจตรวจสอบและแสวงหาขอเทจจรงไดตามความเหมาะสม ในการน ศาลปกครองจะรบฟงพยานบคคล พยานเอกสาร พยานผเชยวชาญ หรอพยานหลกฐานอนนอกเหนอจากพยานหลกฐานของคกรณไดตามทเหนสมควร

พยานบคคลหรอพยานผเชยวชาญทศาลปกครองเรยกมาใหถอยค าหรอท าความเหนตอศาลปกครอง มสทธไดรบคาตอบแทนตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในพระราชกฤษฎกา

๘ มาตรา ๕๗ ใหตลาการเจาของส านวนท าหนาทตรวจสอบและเสนอความเหนในขอเทจจรงและขอกฎหมายตอองคคณะพจารณาพพากษา ตลอดจนด าเนนการตาง ๆ ทเกยวของกบคดนน

ในระหวางการด าเนนการของตลาการเจาของส านวนตามวรรคหนง ใหเปดโอกาสใหคกรณไดทราบถงขออางหรอขอแยงของแตละฝายและใหคกรณแสดงพยานหลกฐานของฝายตนเพอยนยนหรอหกลางขอเทจจรงและขอกฎหมายได เมอตลาการเจาของส านวนเหนวาไดรวบรวมขอเทจจรงและขอกฎหมายเพยงพอแลว ใหตลาการเจาของส านวนท าความเหนเสนอใหองคคณะพจารณาพพากษาเพ อพจารณาคดตอไป

ในการใหโอกาสคกรณตามวรรคสอง ใหตลาการเจาของส านวนก าหนดใหคกรณแสดงพยานหลกฐานของฝายตนภายในระยะเวลาทก าหนด ถาคกรณมไดปฏบตภายในระยะเวลาทก าหนดใหถอวาคกรณทไมไดแสดงพยานหลกฐานนนไมมพยานหลกฐานสนบสนน หรอยอมรบขอเทจจรงตามพยานหลกฐานของคกรณอกฝายหนง แลวแตกรณ และใหศาลปกครองพจารณาพพากษาตอไปตามทเหนเปนการยตธรรม

ในกรณทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐไมด าเนนการภายในระยะเวลาทก าหนดตามวรรคสาม หรอมพฤตกรรมประวงคดใหลาชา ศาลปกครองจะรายงานผบงคบบญชา ผก ากบดแล ผควบคม หรอนายกรฐมนตร เพอด าเนนการแกไขปรบปรง หรอสงการหรอลงโทษทางวนยตอไปกได ทงน โดยไมเปนการตดอ านาจทศาลจะมค าสงลงโทษฐานละเมดอ านาจศาล

๑๖

๙ ขอ ๔๒ เมอตลาการเจาของส านวนเหนวาค าฟองใดเปนค าฟองทสมบรณครบถวน ใหมค าสงรบค าฟองและมค าสงใหผถกฟองคดท า

ค าใหการ โดยสงส าเนาค าฟองและส าเนาพยานหลกฐานไปดวย ในกรณทเหนสมควร จะก าหนดประเดนทผถกฟองคดตองใหการ หรอใหจดสงพยานหลกฐานทเกยวของหรอทจะเปนประโยชนแกการพจารณาของศาลดวยกได เวนแตเปนกรณทก าหนดไวในขอ ๖๑

ในกรณทพยานหลกฐานประกอบค าฟองมปรมาณหรอสภาพทท าใหการสงส าเนาใหแกผถกฟองคดเปนภาระแกศาลเปนอยางมาก ใหสงส าเนาค าฟองไปพรอมกบรายการพยานหลกฐานทผถกฟองคดอาจขอดหรอขอรบไดทศาล

๑๐ ขอ ๔๗ เมอผถกฟองคดยนค าใหการแลว ใหศาลสงส าเนาค าใหการพรอมทงส าเนาพยานหลกฐานไปยงผฟองคดเพอใหผฟองคดคดคานหรอยอมรบค าใหการหรอพยานหลกฐานทผถกฟองคดยนตอศาล ในการน ตลาการเจาของส านวนจะก าหนดประเดนทผฟองคดตองชแจง หรอใหจดสงพยานหลกฐานใด ๆ กได

ถาผฟองคดประสงคจะคดคานค าใหการ ใหท าค าคดคานค าใหการยนตอศาลพรอมส าเนาหนงชดหรอตามจ านวนทศาลก าหนด ทงนภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบส าเนาค าใหการ หรอภายในระยะเวลาทศาลก าหนด

ถาผฟองคดไมประสงคจะท าค าคดคานค าใหการ แตประสงคจะใหศาลพจารณาพพากษาคดตอไป ใหผฟองคดแจงเปนหนงสอใหศาลทราบภายในก าหนดระยะเวลาตามวรรคสอง

ถาผฟองคดไมด าเนนการตามวรรคสองหรอวรรคสาม ศาลจะสงจ าหนายคดออกจากสารบบความกได

๑๑ ขอ ๔๙ ใหศาลสงส าเนาค าคดคานค าใหการของผฟองคดใหผถกฟองคดเพอยนค าใหการเพมเตมตอศาลพรอมส าเนาหนงชดหรอตามจ านวนทศาลก าหนด ภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบส าเนาค าคดคานค าใหการ หรอภายในระยะเวลาทศาลก าหนด เมอศาลไดรบค าใหการเพมเตมจากผถกฟองคดแลว ใหสงส าเนาค าใหการเพมเตมนนใหแกผฟองคด

เมอพนก าหนดระยะเวลาตามวรรคหนง หรอเมอผถกฟองคดยนค าใหการเพมเตมแลว หากตลาการเจาของส านวนเหนวาคดมขอเทจจรงเพยงพอทศาลจะพจารณาพพากษาหรอมค าสงชขาดคดไดแลว ใหตลาการเจาของส านวนมอ านาจจดท าบนทกตามขอ ๖๐ เสนอองคคณะเพอพจารณาด าเนนการตอไป

๑๒ ขอ ๖๕ ศาลมดลพนจทจะรบฟงพยานหลกฐานทไดมาตามกระบวนพจารณาโดยไมจ ากดเฉพาะทเสนอโดยคกรณ แตพยานหลกฐานนนจะตองเปนพยานหลกฐานทคกรณผมสวนไดเสยมโอกาสขอตรวจด ทราบ และแสดงพยานหลกฐานเพอยนยนหรอหกลาง

๑๓ อางแลวในเชงอรรถท ๑๒

๑๔ มาตรา ๖๐ การนงพจารณาคดจะตองกระท าโดยเปดเผย ในคดเรองใดเพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดหรอเพอคมครองประโยชนสาธารณะ ถาศาลปกครองเหนสมควร จะหาม

มใหมการเปดเผยขอเทจจรงหรอพฤตการณตาง ๆ ทงหมดหรอแตบางสวนแหงคดซงปรากฏจากค าคความหรอค าแถลงของคกรณ หรอค าพยานหลกฐานทไดสบมาแลว ศาลปกครองจะมค าสงดงตอไปนกได

(๑) หามประชาชนมใหเขาฟงการพจารณาทงหมดหรอบางสวนแลวด าเนนการพจารณาไปโดยไมเปดเผย หรอ (๒) หามมใหออกโฆษณาขอเทจจรงหรอพฤตการณตาง ๆ เชนวานน ไมวาศาลปกครองจะไดมค าสงตามวรรคสองหรอไม มใหถอวาการออกโฆษณาทงหมดหรอแตบางสวนแหงค าพพากษา หรอยอเรอง

แหงค าพพากษาโดยเปนกลางและถกตอง เปนการผดกฎหมายเวนแตในกรณทศาลเหนสมควรเพอประโยชนในการรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดหรอเพอคมครองประโยชนสาธารณะ จะหามมใหมการเปดเผยขอความทงหมดหรอบางสวนแหงค าพพากษานนกได

๑๕ มาตรา ๑๙๗ การพจารณาพพากษาอรรถคดเปนอ านาจของศาลซงตองด าเนนการใหเปนไปโดยยตธรรม ตามรฐธรรมนญ ตามกฎหมาย และในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย

ผพพากษาและตลาการมอสระในการพจารณาพพากษาอรรถคดใหเปนไปโดยถกตอง รวดเรวและเปนธรรม ตามรฐธรรมนญและกฎหมาย

การโยกยายผพพากษาและตลาการโดยไมไดรบความยนยอมจากผพพากษาและตลาการนนจะกระท ามได เวนแตเปนการโยกยายตามวาระตามทกฎหมายบญญต เปนการเลอนต าแหนงใหสงขนเปนกรณทอยในระหวางถกด า เนนการทางวนยหรอตกเปนจ าเลยในคดอาญา เปนกรณทกระทบกระเทอนตอความยตธรรมในการพจารณาพพากษาคด หรอมเหตสดวสยหรอเหตจ าเปนอนอนไมอาจกาวลวงได ทงน ตามทกฎหมายบญญต

๑๗

ผพพากษาและตลาการจะเปนขาราชการการเมองหรอผด ารงต าแหนงทางการเมองมได

๑๖ อางแลวในเชงอรรถท ๗

๑๗ http://www.admincourt.go.th/00_web/02_kadee/02_procedure/02_proc02.htm

๑๘ .เขมชย ชตวงศ, “กฎหมายลกษณะพยาน”, พมพครงท ๔, กรงเทพฯ: นตบรรณาการ, ๒๕๓๖: หนา ๓-๔

๑๙ มาตรา ๔๖ ค าฟองใหยนตอพนกงานเจาหนาทของศาลปกครอง ในการนอาจยนค าฟองโดยสงทางไปรษณยลงทะเบยนกได และเพอประโยชนในการนบอายความ ใหถอวาวนทสงค าฟองแกเจาพนกงานไปรษณยเปนวนทยนค าฟองตอศาลปกครอง

๒๐ มาตรา ๔๕ ค าฟองใหใชถอยค าสภาพและตองม (๑) ชอและทอยของผฟองคด (๒) ชอหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐทเกยวของอนเปนเหตแหงการฟองคด (๓) การกระท าทงหลายทเปนเหตแหงการฟองคด พรอมทงขอเทจจรงหรอพฤตการณตามสมควรเกยวกบการกระท าดงกลาว (๔) ค าขอของผฟองคด (๕) ลายมอชอของผฟองคด ถาเปนการยนฟองคดแทนผอนจะตองแนบใบมอบฉนทะใหฟองคดมาดวย ค าฟองใดมรายการไมครบตามวรรคหนง หรอไมชดเจน หรอไมอาจเขาใจได ใหส านกงานศาลปกครองใหค าแนะน าแกผฟองคดเพอ

ด าเนนการแกไขเพมเตมค าฟองนนใหถกตอง ในการนใหถอวนทยนฟองครงแรกเปนหลกในการนบอายความ ในกรณทมผประสงคจะฟองคดปกครองหลายคนในเหตเดยวกนบคคลเหลานนอาจยนค าฟองรวมกนเปนฉบบเดยว โดยจะมอบหมาย

ใหผฟองคดคนใดเปนผแทนของผฟองคดทกคนในการด าเนนคดตอไปกได ในกรณเชนวานใหถอวาการกระท าของผแทนผฟองคดในกระบวนพจารณาผกพนผฟองคดทกคน

การฟองคดไมตองเสยคาธรรมเนยมศาล เวนแตการฟองคดขอใหสงใหใชเงนหรอสงมอบทรพยสนอนสบเนองจากคดตามมาตรา ๙ วรรคหนง (๓) หรอ (๔) ใหเสยคาธรรมเนยมศาลตามทนทรพยในอตราตามทระบไวในตาราง ๑ ทายประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ส าหรบคดทมค าขอใหปลดเปลองทกขอนอาจค านวณเปนราคาเงนได

ในการด าเนนกระบวนพจารณา คกรณจะด าเนนการทงปวงดวยตนเอง หรอจะมอบอ านาจใหทนายความหรอบคคลอนซงมคณสมบตตามระเบยบของทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสดก าหนดเพอฟองคดหรอด าเนนการแทนได

๒๑ อางแลวในเชงอรรถท ๑๘

๒๒ มาตรา ๓๔ ค าสงทางปกครองอาจท าเปนหนงสอหรอวาจาหรอโดยการสอความหมายในรปแบบอนกได แตตองมขอความหรอความหมายทชดเจนเพยงพอทจะเขาใจได

มาตรา ๓๕ ในกรณทค าสงทางปกครองเปนค าสงดวยวาจา ถาผรบค าสงนนรองขอและการรองขอไดกระท าโดยมเหตอนสมควรภายในเจดวนนบแตวนทมค าสงดงกลาว เจาหนาทผออกค าสงตองยนยนค าสงนนเปนหนงสอ

๒๓ มาตรา ๕๙ ในการพจารณาคด ใหองคคณะพจารณาพพากษาจดใหมการนงพจารณาคดอยางนอยหนงครงเพอใหคกรณมโอกาสมาแถลงดวยวาจาตอหนาองคคณะพจารณาพพากษา

กอนการนงพจารณาคดครงแรกใหสงสรปขอเทจจรงของตลาการเจาของส านวนใหคกรณทราบลวงหนาไมนอยกวาเจดวน ในการนใหคกรณมสทธยนค าแถลงรวมทงน าพยานหลกฐานมาสบประกอบค าแถลงดงกลาว เพอยนยนหรอหกลางขอเทจจรงหรอขอกฎหมายเพมเตมตอองคคณะพจารณาพพากษาในวนนงพจารณาคด แตจะไมมาแถลงดวยวาจากได

๒๔ ขอ ๘๘ ในวนนงพจารณาคด เมอเสรจสนการแถลงและการน าพยานหลกฐานมาสบประกอบค าแถลงของคกรณแลว ใหตลาการผ แถลงคดชแจงดวยวาจาตอองคคณะเพอประกอบค าแถลงการณเปนหนงสอทไดเสนอไวแลวหรอเสนอค าแถลงการณดวยวาจาตามทก าหนดไวในขอ ๖๓ วรรคสอง โดยบคคลซงมไดรบอนญาตจากศาลจะอยในหองพจารณาในขณะตลาการผแถลงคดชแจงหรอเสนอค าแถลงการณดวยวาจาไมได

๑๘

ในกรณทตลาการผแถลงคดเหนวา จากค าแถลงและการน าพยานหลกฐานมาสบประกอบค าแถลงของคกรณท าใหขอเทจจรงในการ

พจารณาคดเปลยนแปลงไปและมผลกระทบตอค าแถลงการณเปนหนงสอทเสนอไวแลวหรอตอค าแถลงการณดวยวาจาทจะเสนอ ตลาการผ แถลงคดจะจดท าค าแถลงการณเปนหนงสอขนใหมหรอเสนอค าแถลงการณดวยวาจาตอองคคณะเพอพจารณาในวนอนกได

ขอ ๘๙ เมอเสรจสนการแถลงการณของตลาการผแถลงคดแลว ใหตลาการหวหนาคณะนดประชมปรกษาเพอพพากษาหรอมค าสงในวนเดยวกนนนหรอวนอน

๒๕ มาตรา ๖๕ ผใดวจารณการพจารณาหรอการพพากษาคดของศาลปกครองโดยสจรตดวยวธการทางวชาการ ผนนไมมความผดฐานละเมดอ านาจศาล หรอดหมนศาลหรอตลาการ

๒๖ ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญ ท ๓/๒๕๕๒ “... แตอยางไรกตาม เนองจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มเจตนารมณใหสทธและเสรภาพทรฐธรรมนญ

ฉบบนรบรองไวมสภาพบงคบไดทนททรฐธรรมนญประกาศใหมผลใชบงคบโดยไมตองรอใหมการบญญตกฎหมายอนวตการมาใชบงคบกอน ดงนน ในกรณทมการด าเนนโครงการหรอกจการทตองจดท ารายงานการวเคราะหกด หรอเปนโครงการหรอกจการทไมตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมตามมาตรา ๔๖ วรรคหนง แหงพระราชบญญตดงกลาวกด หากปรากฏวาการด าเนนโครงการหรอกจการอาจกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรงตอชมชนทงดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพตอบคคลหรอชมชน บคคลหรอชมชนยอมมสทธฟองตอศาลปกครองไดตามรฐธรรมนญมาตรา ๖๗ วรรคสาม เพอขอใหศาลมค าพพากษาหรอค าสงใหสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอเอกชนทด าเนนโครงการหรอกจการนน จดใหมการศกษาและประเมนคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชน การจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชน หรอการใหองคการอสระดานสงแวดลอมและสขภาพ และสถาบนอดมศกษาทจดการการศกษาดานสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาตหรอดานสขภาพ ใหความเหนกอนด าเนนโครงการหรอกจการไดตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๗ วรรคสอง ...”

๒๗ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๔ ตอนท ๔๗ ก หนา ๑ วนท ๒๔ สงหาคม ๒๕๕๐

๒๘ สมาคมตอตานสภาวะโลกรอนกบพวก ฟองขอใหเพกถอนใบอนญาตโครงการหรอกจกรรมทอยในพนทมาบตาพด บานฉาง และพนทใกลเคยงในจงหวดระยอง โดยศาลปกครองสงสดพพากษาวา ตามมาตรา ๖๗ วรรคหนง สทธของบคคลทรฐธรรมนญรบรองไว ยอมไดรบความคมครอง การทยงไมมบทบญญตแหงกฎหมายก าหนดหลกเกณฑ เงอนไข และวธการใชสทธดงกลาว ไมใชเหตทจะยกขนมาเปนขออางเพอปฏเสธไมใหความคมครอง เพราะบทบญญตของรฐธรรมนญซงเปนกฎหมายสงสดของประเทศ จะมผลตามทบญญตโดยทนทไมวาจะมบทบญญตใหตองมการตรากฎหมายก าหนดรายละเอยดในเรองดงกลาวหรอไม ดงนน โครงการหรอกจกรรมใดทจะออกใบอนญาตใหด าเนนการตามมาตรา ๔๖ วรรคหนง แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ หากอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง ทงทางดานสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ จะตองด าเนนการตามมาตรา ๖๗ วรรคสอง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ เสยกอน

(ค าสงศาลปกครองสงสด ท ร. ๕๙๒/๒๕๕๒)

๒๙ มาตรา ๒๑๖ องคคณะของตลาการศาลรฐธรรมนญในการนงพจารณาและในการท าค าวนจฉย ตองประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญไมนอยกวาหาคน ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหถอเสยงขางมาก เวนแตจะมบญญตเปนอยางอนในรฐธรรมนญน

ตลาการศาลรฐธรรมนญซงเปนองคคณะทกคนจะตองท าความเหนในการวนจฉยในสวนของตนพรอมแถลงดวยวาจาตอทประชมกอนการลงมต

ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญและความเหนในการวนจฉยของตลาการศาลรฐธรรมนญทกคนใหประกาศในราชกจจานเบกษา ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญอยางนอยตองประกอบดวยความเปนมาหรอค ากลาวหาสรปขอเทจจรงทไดมาจากการพจารณา เหตผล

ในการวนจฉยในปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย และบทบญญตของรฐธรรมนญและกฎหมายทยกขนอางอง ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และองคกรอนของรฐ วธพจารณาของศาลรฐธรรมนญใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

๓๐ องคการโทรศพทแหงประเทศไทย (ทศท.) ไดท าสญญารวมลงทนขยายบรการโทรศพทในเขตนครหลวงจ านวนสองลานหกแสนเลขหมายกบบรษท เทเลคอมเอเชย คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) โดยใหบรษทเปนผลงทนจดหาและอปกรณทงหมดรวมทงทดนและอาคาร

๑๙

และตองโอนกรรมสทธให ทศท. ในภายหลง สวนบรษทเองมสทธใช ครอบครอง และแสวงหาประโยชนจากอปกรณตางๆ และมสทธตดตงและใหบรการโทรศพทแกบคคลทวไป หนวยราชการ รฐวสาหกจ และหนวยงานอนของรฐ โดย ทศท. จะเรยกเกบเงนคาบรการในอตราเดยวกนกบทเรยกเกบจากโครงขายของ ทศท. และจะแบงรายไดทไดรบจรงกอนหกคาใชจายใหแกบรษท แตบรษทตองแบงก าไรสวนเกนหลงหกภาษใหแก ทศท. ตอมาคณะรฐมนตรมมตให ทศท. ไดรบสทธพเศษในการใหบรการเลขหมายโทรศพทแกหนวยราชการ รฐวสาหกจ และหนวยงานอนของรฐ เปนล าดบแรก โดย ทศท. ตองใหสวนลดและยกเวนคาบรการโทรศพทพนฐาน นบแตวนทคณะรฐมนตรมมตจนกวา ทศท. จะแปรรปแลวเสรจ บรษทเหนวา มตคณะรฐมนตรดงกลาวกระทบสทธของบรษทในฐานะคสญญา แตกระทรวงการคลงและกระทรวงคมนาคมเหนควรใหคงมตของคณะรฐมนตรไวจนกวา ทศท. จะแปรรปแลวเสรจ บรษทจงฟองขอใหเพกถอนมตของคณะรฐมนตร ระหวางนน คณะรฐมนตรมมตใหแปลงสภาพ ทศท. ไปเปน บรษท ทศท คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) (บมจ. ทศท.) และใหโอนบรรดา สทธ ภาระผกพน และประโยชนอนๆ ไปยง บมจ. ทศท. และคงใหสทธพเศษของ ทศท. เปนของ บมจ. ทศท. ตอไป

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา กฎคอกฎหมายล าดบรองทออกโดยฝายปกครอง ซงนอกจากจะเปนไปตามแบบพธหรอตามรปแบบแลว มาตรการหรอหลกเกณฑทวไปทมผลใหผอยในบงคบตองปฏบตตาม ซงมใชมผลทางกฎหมายโดยตรงในเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ ไมวาจะเรยกชออะไร กเปนกฎหมายตามเนอความหรอเปนกฎโดยสภาพ ส าหรบมตคณะรฐมนตรเปนการใชอ านาจบรหารราชการแผนดนในการตดสนใจรวมกน ซงอาจมาจากรฐธรรมนญหรอกฎหมายตางๆ รวมทงระเบยบ หรอธรรมเนยมปฏบต มตคณะรฐมนตรจงอาจมลกษณะเปนกฎซงมผลเปนหลกเกณฑทวไปทผอยในบงคบตองปฏบตตาม ซงมตของคณะรฐมนตรทใหสทธพเศษแก ทศท. ในการใหบรการเลขหมายโทรศพทแกหนวยงานของรฐนน เปนการวางหลกเกณฑเกยวกบการจดซอจดจางโดยวธกรณพเศษ อนมสภาพบงคบเปนการทวไปกบหนวยราชการ รฐวสาหกจ และหนวยงานอนของรฐ รวมทงองคกรปกครองสวนทองถน ทตองปฏบตตาม หากฝาฝนยอมมความรบผด จงมสถานะเปนกฎ นอกจากนน ผลการพจารณาพพากษากรณนจะเปนบรรทดฐานและแนวทางปฏบตแกคณะรฐมนตรในการใชอ านาจหนาทจดท าบรการสาธารณะโดยใหเอกชนเขารวมด าเนนการ จงถอไดวาการฟองคดนจะเปนประโยชนแกสวนรวมตามมาตรา ๕๒ วรรคสอง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ

ส าหรบการใหสทธพเศษแก ทศท. ตามมตของคณะรฐมนตร มผลท าใหบรษทซงเปนคสญญารวมการงานและรวมลงทนกบ ทศท. ไมอาจใหบรการแกหนวยงานของรฐได ถอวาเปนการออกกฎอนเปนการลดสทธหรอจ ากดสทธตามสญญาของบรษท ซงไมสอดคลองกบหลกการใหความคมครองสทธแกผเขาท าสญญาจดท าบรการสาธารณะหรอสญญาสมปทานกบรฐตามมาตรา ๓๓๕ (๒) ของรฐธรรมนญฯ และมลกษณะเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมตอสทธตามสญญาฯของบรษท ซงขดกบหลกความเสมอภาคตามมาตรา ๓๐ ของรฐธรรมนญฯ กรณจงเปนการใชอ านาจทางปกครองของคณะรฐมนตรมาจ ากดสทธของบรษททมอยตามสญญา ไมใชเปนการเปลยนแปลงแกไขสญญาทางปกครอง มตของคณะรฐมนตรทใหสทธพเศษแก ทศท. ในการใหบรการเลขหมายโทรศพทของ ทศท. แกหนวยราชการ รฐวสาหกจ และหนวยงานอนของรฐ จงไมชอบดวยกฎหมาย และขดตอบทบญญตของรฐธรรมนญฯ พพากษาใหเพกถอนมตของคณะรฐทนตรดงกลาว

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท ฟ. ๒๖/๒๕๔๖)

๓๑ มหาวทยาลยมหดลไดออกขอบงคบมหาวทยาลยมหดล วาดวยการศกษาระดบบณฑตศกษา พ.ศ. ๒๕๔๓ ก าหนดใหนกศกษาในระดบบณฑตศกษาตองเขยนวทยานพนธเปนภาษาองกฤษ ยกเวนกรณทหากใชภาษาองกฤษแลวจะท าใหบรรยายสอความหมายไดไมชดเจน กใหใชภาษาไทยได นายสรสกบพวกเหนวาไมเปนธรรมตอนกศกษาทเรยนในหลกสตรทมการเรยนการสอนเปนภาษาไทย และไมเปดโอกาสใหทางเลอกในการใชภาษาไทยตามความถนด เปนการจ ากดสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ มาตรา ๓๐ จงฟองขอใหยกเลกขอบงคบในสวนทก าหนดใหท าวทยานพนธเปนภาษาองกฤษ

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา ขอบงคบดงกลาวเปนกฎทออกโดยอาศยอ านาจตามกฎหมาย และใชบงคบกบนกศกษาทกคนในมหาวทยาลยโดยเสมอภาคกน เปนนโยบายในการวางแผนทางการศกษาเพอพฒนาระดบความรภาษาองกฤษของนกศกษา เปนขนเปนตอนตอเนองตลอดมาตงแตป พ.ศ. ๒๕๓๐ และนายสรสกบพวกไดทราบมากอนแตกสมครใจเขาศกษา จงชอบทจะตองยกระดบความรใหสงขนใหไดตามหลกสตร การทมนกศกษาบางรายตองจางบคคลภายนอกแปลวทยานพนธเปนภาษาองกฤษนนแสดงใหเหนวานกศกษาผนนมความรภาษาองกฤษไมถงระดบมาตรฐาน ขอบงคบไมไดมเนอหาในลกษณะสรางภาระใหเกดแกนกศกษาเกนสมควร สวนการทขอบงคบใหอ านาจคณบดบณฑตวทยาลยใชดลพนจพจารณาอนโลมใหใชภาษาไทยในการเขยนวทยานพนธหรอสารนพนธไดเปนรายๆ ไปนน เปนเรองของการใหอ านาจใชดลพนจ สวนการทนกศกษาผใดจะไดรบการอนโลมใหเขยนวทยานพนธหรอสารนพนธเปนภาษาไทยหรอไมนน เปนเรองการใชดลพนจของคณบดฯ หากการใชดลพนจนนกอใหเกดการเลอกปฏบตทไมเปนธรรม กเปนเรองของค าสงทเกดจากการใชดลพนจของคณบดมใชเปนเพราะขอบงคบทใหอ านาจใชดลพนจซงเปนเรองของกฎแตอยางใด ขอก าหนดทใหอ านาจใชดลพนจอนโลมใหใชภาษาไทยในการ

๒๐

เขยนวทยานพนธหรอสารนพนธได จงไมมลกษณะเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรม ดงนน ขอบงคบมหาวทยาลยมหดลในสวนทก าหนดใหนกศกษาตองท าวทยานพนธเปนภาษาองกฤษ จงไมเปนกฎทไมชอบดวยกฎหมาย

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๙/๒๕๔๖)

๓๒ คนตางดาวทจะไดรบอนญาตใหเขามามถนทอยเพอการลงทนเปนกรณพเศษ จะตองเปนผน าเงนเขามาลงทนเปนจ านวนไมนอยกวาสบลานบาท โดยมหลกฐานรบรองจากธนาคารในประเทศวามการโอนเงนจากตางประเทศเขามาในนามของบคคลนน และมหลกฐานการลงทนซงผานการรบรองจากหนวยงานราชการทเกยวของ และจะตองไดรบอนญาตจากคณะกรรมการพจารณาคนเขาเมองโดยความเหนชอบของรฐมนตรตามประกาศกระทรวงมหาดไทยฯ คณะกรรมการพจารณาคนเขาเมองจงอาศยอ านาจตามประกาศกระทรวงมหาดไทย ออกประกาศส านกงานตรวจคนเขาเมอง ก าหนดใหถอวาการฝากเงนประจ ากบธนาคารภายในประเทศเปนการลงทน และก าหนดเงอนไขการรบรองการลงทนโดยการซอพนธบตรและการฝากเงนประจ ากบธนาคารภายในประเทศ นายจอรจซงมคณสมบตตามประกาศส านกงานตรวจคนเขาเมอง ไดยนค าขอมถนทอยเพอการลงทนเปนกรณพเศษ ซงคณะกรรมการพจารณาคนเขาเมองมมตอนญาต แตรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยไมใหความเหนชอบ เนองจากเหนวาหลกเกณฑตามประกาศส านกงานตรวจคนเขาเมองนนขดกบหลกเกณฑตามประกาศกระทรวงมหาดไทย และนายจอรจกมลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๒ แหงพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. ๒๕๒๒

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา หลกเกณฑตามประกาศส านกงานตรวจคนเขาเมองเปนหลกเกณฑทก าหนดรายละเอยดการพจารณาอนญาตทคณะกรรมการพจารณาคนเขาเมองออกโดยอาศยอ านาจตามประกาศกระทรวงมหาดไทยทมงประสงคใหมการน าเงนเขามาในประเทศและน าเงนนนเขาสระบบเศรษฐกจของประเทศ ซงการน าเงนมาฝากประจ ากบธนาคารภายในประเทศ กเปนการท าใหเงนจ านวนนนเขาสระบบเศรษฐกจของประเทศแลว ถอเปนการลงทนแลว ธนาคารทรบฝากเงนจงถอเปนหนวยงานทสามารถออกหนงสอรบรองการลงทนได หลกเกณฑตามประกาศส านกงานตรวจคนเขาเมองจงไมขดกบหลกเกณฑตามประกาศกระทรวงมหาดไทย ในสวนของลกษณะตองหามน น รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยไมสามารถแสดงพยานหลกฐานได แตปรากฏตามรายงานการประชมของคณะกรรมการพจารณาคนเขาเมองและตามหนงสอส านกงานต ารวจแหงชาตวา ไดตรวจสอบประวตของนายจอรจแลวไมปรากฏวาเปนบคคลตองหามตามพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. ๒๕๒๒ นอกจากน ส านกงานตรวจคนเขาเมองและรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยไดชแจงวา บคคลตางดาวทมหลกฐานการลงทนดวยการฝากเงนประจ ากบธนาคารภายในประเทศนน เคยไดรบอนญาตใหมถนทอยในราชอาณาจกรมาแลวทงสน ๔๐๔ คน ดงนน การทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยมค าสงไมเหนชอบใหนายจอรจเขามามถนทอยในราชอาณาจกรเพอการลงทนเปนกรณพเศษ จงเปนค าสงทเนองมาจากการใชดลพนจโดยมชอบดวยเจตนารมณของกฎหมายและมลกษณะเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรม พพากษาใหเพกถอนค าสงของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย และใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยพจารณาค าขอของนายจอรจและมค าสงเกยวกบค าขอนเสยใหมใหถกตองตามกฎหมาย

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๒๕/๒๕๔๗)

๓๓ นายศรมตร บญมล ซงมรปกายพการและประกอบวชาชพทนายความ ไดสมครสอบคดเลอกเพอบรรจเปนขาราชการอยการในต าแหนงอยการผชวย แตคณะกรรมการแพทย ได รายงานผลการตรวจรางกายและจตใจของนายศรมตรวา รปกายพการ เดนขากะเผลก กลามเนอแขนลบจนถงปลายมอทงสองขาง กลามเนอขาลบจนถงปลายเทาทงสองขาง กระดกสนหลงคด (แจงวาเปนโปลโอตงแตอายประมาณ ๙ ขวบ) ไดรบการผาตดดามเหลกทกระดกสนหลงไวเพอใหไหลท งสองขางเทากน (จากโรงพยาบาลพระมงกฎ) จตใจปกต และคณะอนกรรมการพจารณาคณสมบตของผสมครสอบคดเลอกฯเหนวานายศรมตรขาดคณสมบตตามมาตรา ๓๓ (๑๑) และ (๑๒) แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายอยการ พ.ศ. ๒๕๒๑ จงท าความเหนวาไมควรรบสมครนายศรมตร คณะกรรมการอยการพจารณาแลวมมตเหนชอบดวย และไดประกาศรายชอผมสทธสอบโดยไมมรายชอของนายศรมตรเปนผมสทธสอบ นายศรมตรไดมหนงสอขอทราบเหตผล และไดรบแจงวาเหตทไมรบสมครเนองจากเปนนายศรมตรผมบคลกภาพและรางกายไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการอยการ ตามมาตรา ๓๓ (๑๑) แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายอยการ พ.ศ. ๒๕๒๑ นายศรมตรเหนวาสภาพทางกายของตนแมจะไมสมบรณแตกสามารถท างานได และไดเคยปฏบตงานในศาลมาแลว จงฟองคดตอศาลปกครอง

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา ศาลรฐธรรมนญไดมค าวนจฉยท ๔๔/๒๕๔๕ วา มาตรา ๓๓ (๑๑) แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายอยการ พ.ศ. ๒๕๒๑ ไมขดหรอแยงตอมาตรา ๓๐ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ซงมาตรา ๓๐ วรรคหนง ไมไดบงคบใหองคกรของรฐตองปฏบตตอบคคลทกคนอยางเดยวกน แตไดวางหลกแหงความเสมอภาคไววาองคกรตางของรฐตองปฏบตตอบคคลทเหมอนกนในสาระส าคญอยางเดยวกน และปฏบตตอบคคลทแตกตางกนในสาระส าคญแตกตางกนออกไปตามลกษณะเฉพาะของแตละคน ทงยงไดวางขอจ ากดไวดวยวา การน าเหตแหงความแตกตางในเรองถนก าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ มา

๒๑

อางเพอเลอกปฏบตตอบคคลใหแตกตางกน หากเปนไปโดยไมมเหตผลทหนกแนนควรคาแกการรบฟง ยอมถอวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม ซงตองหามตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยดงกลาว แมนายศรมตจะมรปกายพการ แตไมถงขนาดทไมอาจชวยเหลอตวเองไดหรอไมอาจปฏบตหนาทการงานโดยปกตได และงานทนายศรมตรเคยท าในขณะเปนทนายความมาแลวนนมลกษณะท านองเดยวกบงานของขาราชการอยการ แมสภาพทางกายจะพการแตความแตกตางดงกลาวไมถงขนจะเปนอปสรรคอยางมากตอการปฏบตหนาท การไมรบสมครนายศรมตร จงเปนการใชดลพนจโดยไมชอบดวยกฎหมาย และเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมตามรฐธรรมนญ พพากษาใหเพกถอนมตของคณะกรรมการในสวนทมมตไมรบสมครนายศรมตรในการสอบคดเลอกเพอบรรจเปนขาราชการอยการในต าแหนงอยการผชวย พ.ศ. ๒๕๔๔

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๑๔๒/๒๕๔๗)

๓๔ มต ก.พ. ทก าหนดใหผมอ านาจสงบรรจสามารถคดเลอกเพอบรรจบคคลซงส าเรจการศกษาปรญญาตรเกยรตนยมทกสาขาวชาจากสถาบนการศกษาท ก.พ. รบรองทงในประเทศและตางประเทศ เขารบราชการเปนขาราชการพลเรอนสามญและแตงตงใหด ารงต าแหนงทไดรบคดเลอก เปนมตทมผลบงคบเปนการทวไป ไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดหรอบคคลใดเปนการเฉพาะ มตของ ก.พ. จงมลกษณะเปนกฎ และโดยทระบบการศกษาของสถาบนการศกษาของรฐหรอเอกชนในประเทศไทยไมไดมการจดแยกหลกสตรระหวางหลกสตรปรญญาตรเกยรตนยมกบหลกสตรปรญญาตรธรรมดา กลาวคอ ผทส าเรจการศกษาปรญญาตรเกยรตนยมหรอส าเรจปรญญาตรแตไมไดรบเกยรตนยมจะตองผานการศกษาในวชาการตางๆ ทสถาบนการศกษาก าหนด และผานการทดสอบและรบรองวาไดส าเรจการศกษาเลาเรยนมาครบถวนตามหลกสตรทก าหนดไว และจะตองไดรบคะแนนไมต ากวามาตรฐานทสถาบนการศกษานนๆ ก าหนดเหมอนกน เพยงแตผทมคะแนนสงในระดบหนงและผานเงอนไขทสถาบนการศกษาแตละแหงก าหนด เชน ไมเคยสอบตกในวชาใดวชาหนง เปนตน กจะไดรบการยกยองดวยการใหเกยรตนยม แตยงคงถอวาบคคลดงกลาวมความรหรอมวฒในสาขาวชาการทส าเรจมาเชนเดยวกบบคคลทไมไดรบเกยรตนยม จงถอวาผทส าเรจการศกษาในระดบปรญญาตรสาขาใดกยอมมศกดและสทธเสมอกนไมวาจะไดรบปรญญาเกยรตนยมหรอไมไดรบเกยรตนยมกตาม ทงบคคลทไมไดรบเกยรตนยมกสามารถปฏบตหนาทราชการไดเชนเดยวกบ ผไดรบเกยรตนยม โดยต าแหนงนตกรซงเปนต าแหนงทกรมบญชกลางเปดรบสมครคดเลอกและเปนมลเหตในการยนฟองคดในครงนเปนต าแหนงหนงทไมมความจ าเปนจะตองคดเลอกจากผไดรบเกยรตนยมทางดานกฎหมาย เพราะผส าเรจการศกษาปรญญาตรทางดานกฎหมาย แตไมไดรบเกยรตนยม สามารถปฏบตหนาทในต าแหนงนตกรไดหากไดรบการคดเลอก ดงนน การก าหนดใหผไดรบปรญญาตรเกยรตนยมโดยถอวาเปนวฒท ก.พ. ก าหนดใหใชวธการคดเลอกแทนการสอบแขงขน จงเปนการใหสทธเหนอกวาหรอดกวาผทไดรบปรญญาตรในสาขาเดยวกนแตไมไดรบเกยรตนยม ทงๆ ทไดรบวฒอยางเดยวกน ซงมศกดและสทธทสถาบนการศกษารบรองเชนเดยวกน มต ก.พ. จงเปนการปฏบตตอบคคลทมสถานะทางกฎหมายทเหมอนกนใหแตกตางกน ถอไดวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม เปนการกระท าทไมชอบ มต ก.พ. จงเปนมตทไมชอบดวยกฎหมาย อยางไรกตาม หากศาลปกครองสงสดเพกถอนมต ก.พ. โดยใหมผลยอนหลงกจะกระทบตอบคคลผทไดรบการคดเลอกเขารบราชการตามมต ก.พ. ตลอดจนกระทบตอการบรหารงานบคคลของภาครฐ ศาลปกครองสงสดควรเพกถอนมต ก.พ. นบตงแตวนทมค าพพากษาถงทสดเปนตนไป แตเนองจากมต ก.พ. ไดก าหนด ใหสวนราชการถอปฏบตในระหวางปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๔๖ ถง พ.ศ. ๒๕๔๗ ซงขณะนไมมผลบงคบใชแลว ศาลปกครองสงสดจงไมจ าตองก าหนดค าบงคบใหเพกถอนมต ก.พ. ดงกลาว

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๑๕๘/๒๕๕๐) ๓๕ เทศบาลนครเชยงใหม ออกประกาศก าหนดหลกเกณฑในการประกวดกระทงในงานประเพณเดอนยเปงเชยงใหม (ลอยกระทง) วาผ

นงประกอบกระทงจะตองเปนสภาพสตรหรอสภาพบรษเทานน ไมรวมถงบคคลหลากหลายทางเพศ หากผดหลกเกณฑจะไมใหคะแนน ซงการทก าหนดขอหามนขนกเนองจากบคคลหลากหลายทางเพศบางคนทเขารวมประกวดไดแตงกายไมสภาพ และแสดงกรยาไมเหมาะสม นายนทในฐานะผประสานงานเครอขายอตลกษณทางเพศจงขอใหนายกเทศมนตรเทศบาลนครเชยงใหมยกเลกหลกเกณฑดงกลาวเนองจากขดตอรฐธรรมนญเพราะเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองเพศ แตกอนทศาลจะพพากษา การประกวดกระทงไดเสรจสนไปแลว และนายนทกบพวกกไมไดยนใบสมครเขาประกวดแตอยางใด

ศาลปกครองเชยงใหมพพากษาวา นายนทอางตนเองเปนบคคลหลากหลายทางเพศและเปนผประสานงานเครอขายอตลกษณทางเพศ ถอวาเปนตวแทนกลมบคคลทอาจไดรบผลกระทบจากประกาศดงกลาว ความทอาจจะเดอดรอนหรอเสยหายจากประกาศจงมอยแลวในขณะทมการยนฟองคด สวนการทนายนทจะสมครเขารวมประกวดหรอไม ไมมผลกระทบตอความเปนผทอาจจะเดอดรอนเสยหายแตอยางใด เทศบาลนครเชยงใหมมหนาทตามกฎหมายในอนทจะตองท าหรอด าเนนกจการในการบ ารงศลปะ จารตประเพณ ภมปญญาทองถน และวฒนธรรมอนดของทองถน โดยตองกระท าใหเหมาะสมและสอดคลองกบจารตประเพณและวฒนธรรมอนดของชาวเชยงใหม แตตองอยบนพนฐานการใหโอกาสประชาชนทกคนในทองถนเขามามสวนรวม การกดกนกลมบคคลประเภทใดประเภทหนงในทองถนไมใหเขามามสวนรวม ดวยเหต

๒๒

สภาพทางกายหรอสภาพจตใจ ยอมเปนการเลอกปฏบตและจ ากดสทธและเสรภาพของบคคลทจะเขามามสวนรวมอนรกษหรอฟนฟจารตประเพณในชมชนของตนตามทรฐธรรมนญรบรองไวโดยชดแจง ประกาศดงกลาวจงไมชอบดวยกฎหมาย

(ค าพพากษาศาลปกครองเชยงใหม คดหมายเลขแดง ท ๒๑๑/๒๕๕๔)

๓๖ นางอมพรยนค าขอรบใบอนญาตประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ ประเภทการสะสมวตถหรอสงของทช ารดใชแลวหรอเหลอใช โดยไดปฏบตตามหลกเกณฑและเงอนไขตามทก าหนดไวในขอบญญตกรงเทพมหานครทกประการ ศาลปกครองสงสดพพากษาวา สถานประกอบการตงอยในเขตพนทสเหลองและอยตดถนนสาธารณะทมความกวางเพยง 8.50 เมตร แตกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมกรงเทพมหานครก าหนดวาหามใชประโยชนทดนเพอกจการซอขายหรอเกบเศษวสด เวนแตจะตงอยรมถนนสาธารณะทมขนาดเขตทางไมนอยกวา ๑๐ เมตร ยาวตอเนองกนโดยตลอดจนไปเชอมตอกบถนนสาธารณะอนทมขนาดเขตทางไมนอยกวา ๑๐ เมตร ค าสงผวาราชการกรงเทพมหานครทไมอนญาตใหประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ ประเภทการสะสมวตถหรอสงของทช ารดแลวหรอเหลอใชนน จงชอบแลว

การทอางวากฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมกรงเทพมหานครนนใชบงคบกบทกคน แตกลบมาจ ากดสทธนางอมพรแตเพยงผเดยวทงทสถานประกอบการอนกกระท าผดขอก าหนดของกฎกระทรวงเหมอนกนนน ศาลปกครองสงสดพพากษาวา การทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐปฏบตตอบคคลทเหมอนกนในสาระส าคญแตกตางกนทจะถอวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลได ตอเมอการปฏบตตอบคคลทเหมอนกนในสาระส าคญทแตกตางกนนน ตองเปนการปฏบตทถกตองตามกฎหมายเทานน ดงนน การทผวาราชการกรงเทพมหานครไดปฏบตตอนางอมพรแตกตางกบเจาของสถานประกอบการรายอน ไมอาจถอไดวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม นางอมพรไมมสทธหรอความชอบธรรมใดทจะใหผวาราชการกรงเทพมหานครออกใบอนญาตใหผโดยขดหรอไมถกตองตามกฎหมาย

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๕๑/๒๕๕๓)

๓๗ นายปรชารบราชการทพระนครศรอยธยา และจะตองเดนทางกลบภมล าเนาทเชยงใหมโดยรถไฟขบวนดวนพเศษเปนประจ า ไดรบความเดอดรอนเสยหายจากการทการรถไฟแหงประเทศไทยท าสญญาใหเอกชนเชาตดตงแผนปายโฆษณาภายนอกตรถโดยสาร โดยมการตดตงแผนปายโฆษณาบรเวณกระจกหนาตางดวย ซงแมแผนปายโฆษณาจะมเปนรพรนเพอใหแสงผานและสามารถมองผานกระจกหนาตางได แตกจะเหนภาพเพยงรางๆ และการมองผานจะเกดอาการตาพรามวและคลนไส เปนการทรมานกายและใจอยางยง แมจะไดรองเรยนแลวแตไมไดรบการแกไข ถอเปนการกระท าละเมดอนเกดจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายก าหนดใหตองปฏบต แตการรถไฟแหงประเทศไทยเหนวาสญญาเชาตดตงปายโฆษณาภายนอกรถโดยสารนนสนสดลงแลว อยระหวางประกาศหาผเชารายใหม ซงกไดยกเวนการตดตงแผนปายโฆษณาบรเวณกระจกหนาตางตรถโดยสารทกคนแลว ส าหรบการลอกแผนปายโฆษณาออกจากกระจกหนาตางและท าความสะอาดกระจกหนาตางนน จะเปนหนาทของผเชารายใหม ไมใชหนาทหลกของการรถไฟแหงประเทศไทย สวนการกลาวอางวาเมอมองผานกระจกหนาทตดตงแผนปายโฆษณาจะเกดอาการตาพรามวและคลนไส นน อาการดงกลาวเกดจากการปฏบตตวฝนธรรมชาต หากมองผานกระจกหนาตางทตดตงแผนปายโฆษณาอยางเปนธรรมชาตแลว กจะไมเปนการทรมานกายและใจ และนายปรชาไมมอ านาจฟองคดเนองจากสามารถหลกเลยงดวยการปฏบตตวอยางเปนธรรมชาต หรอโดยสารตรถโดยสารทมใชตรถปรบอากาศ หรอโดยสารทางรถยนต

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา ในการโดยสารรถไฟแตละครง นายปรชายอมจะมองทวทศนสองขางทางรถไฟเพอใหเกดความเพลดเพลนในการเดนทางเชนเดยวกบทผโดยสารรถไฟโดยทวไปกระท ากนเปนปกตวสย แตการมองทวทศนสองขางทางรถไฟผานกระจกหนาตางตรถโดยสารขบวนรถไฟทมปายโฆษณาสนคาและบรการปดทบอย ยอมจะกอใหเกดความร าคาญนยนตาและไมอาจเหนทวทศนสองขางทางรถไฟไดชดเจน เหตเพยงเทานกเพยงพอทจะท าใหถอไดวานายปรชาไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายเนองจากการนในการเดนทางครงตอๆ ไปแลว โดยไมตองพสจนวาการมองทวทศนสองขางทางรถไฟผานกระจกหนาตางตรถโดยสารของขบวนรถไฟทมปายโฆษณาสนคาและบรการปดทบอยท าใหนายปรชาและผโดยสารรถไฟโดยทวไปรสกคลนไสหรอไมอก และการรถไฟแหงประเทศไทยเปนหนวยงานทางปกครองทกฎหมายก าหนดใหมอ านาจหนาทในการจดท าบรการสาธารณะ ซงนอกจากจะตองจดใหมขบวนรถไฟอยางเพยงพอแกความตองการและวางระเบยบเกยวกบการใชบรการเพอใหเกดความปลอดภยแลว ยงจะตองดแลรกษาสวนตางๆ ของตรถโดยสารซงเปนเครองมอส าคญทใชในการจดท าบรการสาธารณะใหอยในสภาพทใชการไดดและสามารถอ านวยความสะดวกสบายในการเดนทางไดตามสมควรดวย และไมวาจะเปนรถโดยสารประเภทใดจะตองมหนาตางไวเพอใหแสงสวางเขาไปภายในรถและเพอใหผโดยสารสามารถมองเหนภายนอกรถเพอใหเกดความเพลดเพลนและระวงภยนตรายทอาจจะมอกดวย และถอวาผใหบรการรถโดยสารสาธารณะทไมมหนาตาง ปฏบตตอผโดยสารเยยงวตถ เปนการละเมดศกดศรความเปนมนษยของผโดยสาร การทการรถไฟแหงประเทศไทยยนยอมใหเอกชนตดตงปายโฆษณาทกระจกหนาตางรถโดยสาร เปนการท าใหผโดยสารไมอาจใชประโยชนจากหนาตางรถโดยสารตามวตถประสงคของการจดใหมหนาตางไดตามทควรจะเปน จงเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายก าหนดใหตองปฏบต พพากษาใหการรถไฟแหงประเทศไทยด าเนนการขดลอกแผนปายโฆษณาออกจาก

๒๓

บรเวณกระจกหนาตางตรถโดยสารและท าความสะอาดกระจกหนาตางตรถโดยสารรถไฟทกคน ใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทศาลมค าพพากษา

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๒๓๑/๒๕๕๐)

๓๘ กรมประมงเหนวาบรเวณทะเลอาวไทย เปนแหลงซงสตวน าบางชนดวางไขและอาศยเลยงตวในวยออน ทมความส าคญตอเศรษฐกจของประเทศเปนอนมาก แตในปจจบนไดมการพฒนาและดดแปลงเครองมอท าการประมงบางประเภทใหมประสทธภาพในการจบพอพนธแมพนธสตวน าและสตวน าวยออนเปนจ านวนมาก และเพอแกไขปญหาและปองกนมใหพอพนธแมพนธและสตวน าวยออนถกจบมากเกนควร และเพอใหสตวน ามความอดมสมบรณสามารถใชประโยชนอยางย งยนถาวรตลอดไป รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณจงไดออกประกาศก าหนดหามใชเครองมอท าการประมงบางชนดท าการประมงในฤดปลาทมไข วางไข และเลยงตวในวยออนในทองทจงหวดประจวบครขนธ จงหวดชมพร และจงหวดสราษฎรธาน ภายในระยะเวลาทก าหนด นายสนทรกบพวกเหนวาประกาศนนขดตอรฐธรรมนญ เนองจากเปนการจ ากดเสรภาพในการประกอบอาชพประมง และมผลกระทบตอวถชวตชมชนในการอนรกษ บ ารงรกษา และใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลและย งยน แตไมมโอกาสรบทราบมากอน เปนเหตใหไมสามารถท าการประมงไดหกเดอนในแตละป จงขอใหเพกถอนประกาศดงกลาวทงหมดหรอบางสวน

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนมาตรการทสามารถบรรลผลในการอนรกษพนธสตวน าได แมจะมผลกระทบตอเสรภาพในการประกอบอาชพประมงกตาม แตกถอไดวาไมมมาตรการอนใดทจะด าเนนการใหบรรลผลในการอนรกษพนธสตวน าไดเทากบมาตรการทก าหนดไวน มาตรการดงกลาวจงเปนมาตรการทจ าเปนแกการด าเนนการเพอใหบรรลเจตนารมณในการอนรกษพนธสตวน าใหสามารถใชประโยชนอยางย งยนตลอดไป แมจะกระทบตอรายไดจากการท าประมงกเปนเพยงเวลาอนสน มไดหามท าการประมงโดยสนเชงและตลอดไป มไดกระทบสาระส าคญในการประกอบอาชพประมง การออกประกาศดงกลาวมเจตนารมณเพอสงวนรกษาทรพยากรธรรมชาตประเภทสตวน าใหย งยน ซงเปนประโยชนสาธารณะ ไมมลกษณะทอาจท าใหเกดผลกระทบอยางรนแรงตอคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และอาชพ ผลประโยชนของสวนรวมทจะไดรบจากการประเมนผลทไดจากการก าหนดมาตรการตามประกาศ สามารถลดมลคาความเสยหายทางเศรษฐกจไดเปนจ านวนมาก ประกาศดงกลาวจงกอใหเกดประโยชนแกสาธารณะมากกวาเมอเทยบกบความเสยหายทนายสนทรกบพวกไดรบ และกอนการออกประกาศกไดมการประชม ส ารวจ วจยและรบฟงความคดเหนจากบคคลทเกยวของ ชาวประมงในพนท สมาคมการประมงแหงประเทศไทย และสมาคมชาวประมงปากน าหลงสวนซงนายสนทรกบพวกเปนสมาชกอยดวย ตามสมควรแลว ประกาศดงกลาวจงชอบดวยกฎหมาย พพากษายกฟอง

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๕๑/๒๕๔๗)

๓๙ กระทรวงเกษตรและสหกรณไดออกประกาศหามมใหใชเครองมออวนรนทใชประกอบกบเรอยนตท าการประมงในทองทจงหวดปตตาน เพอประโยชนในการจดระเบยบการประกอบอาชพและการรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และตอมาไดออกประกาศอกฉบบหนงเพมเตมแผนทแนบทายประกาศฉบบแรก นายสนทรกบพวกซงประกอบอาชพประมงโดยไดรบอาชญาบตรอวนรนประกอบเรอยนตและไดรบอนญาตใหเดนเรอในเขตจงหวดปตตาน เหนวาประกาศฉบบหลงขดตอมาตรา ๒๙ และมาตรา ๕๐ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ ท าใหไดรบความเดอดรอนและเสยหาย จงฟองขอใหเพกถอนประกาศดงกลาว

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา จากผลการศกษาวจยพบวาการท าประมงดวยอวนรนซงมลกษณะปากอวนกางออกเปนรปสามเหลยมและเปดสง ท าใหจบสตวน าบรเวณหนาดนรวมถงลกสตวน าเศรษฐกจดวย กอใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจ และสงผลกระทบตอการท าประมงพนบานของชาวบานบรเวณชายฝงจงหวดปตตาน กระทรวงเกษตรและสหกรณจงออกประกาศมแผนทก าหนดเขตพนทหามใชเครองมออวนรนท าการประมงประกอบเรอยนตแนบทายประกาศใหชดเจน เหนไดวาประกาศฉบบหลงนเปนมาตรการทสามารถบรรลผลในการอนรกษพนธสตวน าและอาชพประมงพนบานไดมากกวามาตรการทก าหนดไวในประกาศฉบบเดม แมจะกระทบตอเสรภาพในการประกอบอาชพประมงของนายสนทรกบพวกกตาม แตเมอชงน าหนกผลกระทบและความเสยหายทนายสนทรกบพวกไดรบ กบประโยชนสาธารณะทตองสญเสยแลว ความเสยหายทนายสนทรกบพวกไดรบเบาบางกวาความเสยหายของประโยชนสาธารณะ ประกอบกบยงไมมมาตรการอนใดทจะสามารถด าเนนการใหบรรลผลในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมและการประกอบอาชพไดเทากบมาตรการในประกาศน ซงเปนมาตรการทจ าเปนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตใหสามารถใชประโยชนอยางย งยนตลอดไป และเปนการใชดลพนจทเหมาะสม อกทงประกาศนไมไดหามนายสนทรกบพวกท าการประมงโดยสนเชงและตลอดไป นายสนทรกบพวกยงสามารถน าเรอออกไปท าการประมงนอกพนท หรอปรบเปลยนเครองมอท าการประมงอนทไมตองหามได ถอไมไดวาเปนการกระทบสาระส าคญในการประกอบอาชพประมงของนายสนทรกบพวก นอกจากน อาชญาบตรอนญาตใหท าการประมงดวยเครองมออวนรน ไมไดกอใหเกดสทธพเศษในการท าการประมงโดยไมตอง

๒๔

ค านงถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอนเปนประโยชนสาธารณะ การทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยออกประกาศน จงเปนการใชอ านาจโดยชอบดวยกฎหมาย และเปนการใชดลพนจทเหมาะสมแลว

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๓๔๑/๒๕๔๙)

๔๐ พนต ารวจเอก สมพรรณ ไดรบความเดอดรอนเสยหายจากประกาศของคณะกรรมการตลาการศาลปกครอง (ก.ศป.) ในสวนทก าหนดคณสมบตของผสมครเขารบการคดเลอกเพอแตงตงเปนตลาการศาลปกครองชนตน โดยเทยบขาราชการในกรมต ารวจหรอส านกงานต ารวจแหงชาตต าแหนงรองผบงคบการหรอเทยบเทาขนไป ทมยศไมต ากวาพนต ารวจเอก ใหเทากบขาราชการพลเรอนระดบ ๘ เปนการอนไมชอบดวยกฎหมาย ในการก าหนดต าแหนงดงกลาว ก.ศป. ไดพจารณาก าหนดตามหลกเกณฑส านกงาน ก.พ. โดยก าหนดใหผซงด ารงต าแหนงระดบ ๘ ของขาราชการพลเรอน เทยบเทากบขาราชการทหารซงรบเงนเดอนไมต ากวาพนเอก นาวาเอก นาวาอากาศเอก อตราเงนเดอนพนเอก นาวาเอก นาวาอากาศเอกพเศษ ตามหลกเกณฑการเทยบคณสมบตเฉพาะส าหรบต าแหนงเพอประโยชนในการสมครสอบแขงขน สอบคดเลอก หรอรบคดเลอก จะมความสอดคลองกบการก าหนดต าแหนงในกรณนมากกวาการเทยบต าแหนงตามหลกเกณฑการเทยบต าแหนงขาราชการทหารกบขาราชการพลเรอน ทมงเฉพาะการก าหนดสทธประโยชนดานคาใชจายในการเดนทาง

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา การทกฎหมายให ก.ศป. มดลพนจเชนนกเนองจากมวตถประสงคเฉพาะเพอให ก.ศป. ก าหนดหลกเกณฑในการคดเลอกบคคลทมความรความสามารถและประสบการณเหมาะสมทจะปฏบตหนาทเปนตลาการศาลปกครองชนตนตามทก าหนดไวในรฐธรรมนญและกฎหมาย ก.ศป. จงตองพจารณาก าหนดต าแหนงทเหนวาผทด ารงต าแหนงนนนาจะมความร ความสามารถ และประสบการณเหมาะสมทจะปฏบตหนาท ส าหรบกรณขาราชการต ารวจทด ารงต าแหนงรองผบงคบการหรอเทยบเทาขนไปทมยศไมต ากวาพนต ารวจเอก นาจะมความรความสามารถและประสบการณเทยบเทากบขาราชการพลเรอนระดบ ๘ ซงเปนคณสมบตทเหมาะสมในการปฏบตหนาทตลาการศาลปกครองชนตน ประกาศดงกลาวจงไมขดตอรฐธรรมนญแตอยางใด การก าหนดคณสมบตของบคคลทจะมสทธไดรบการแตงตงใหด ารงต าแหนงตลาการศาลปกครองชนตน เปนการจ ากดสทธโดยบทบญญตของกฎหมายตามมาตรา ๒๙ วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย การก าหนดหลกเกณฑใหด ารงต าแหนงรองผบงคบการหรอเทยบเทาขนไป ซงมยศไมต ากวาพนต ารวจเอกจงจะมคณสมบตขางตน โดยเทยบจากหลกเกณฑของคณะกรรมการขาราชการพลเรอน จงสมเหตผลและชอบดวยกฎหมายแลว พพากษายกฟอง

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๑๐/๒๕๔๖)

๔๑ กระทรวงอตสาหกรรมไดประกาศใหแหลงหนเขาภผาจนได ต าบลดงมะไฟ อ าเภอสวรรณคหา จงหวดหนองบวล าภ เปนแหลงหนอตสาหกรรม นายดสตจงไดยนขอประทานบตรเพอท าเหมองแรหนอตสาหกรรมและจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมในพนทประกอบการ ซงส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและคณะกรรมการผช านาญการพจารณาแลวเหนวาถกตอง องคการบรหารสวนต าบลดงมะไฟกใหความเหนชอบ เจาพนกงานอตสาหกรรมแรประจ าทองท (จงหวดเลย) จงประกาศใหผทมกรรมสทธและสทธครอบครองไดมโอกาสโตแยงพนทเขตการขอประทานบตร แตไมมผใดโตแยงภายในก าหนด เจาพนกงานจงด าเนนการตอไป ตอมา นายสมพงษกบพวกไดมหนงสอคดคานในภายหลงวาราษฎรไดรบความเดอดรอนจากฝ นและเสยง เปนการท าลายแหลงตนน าล าธาร แหลงเรยนรธรรมชาตของโรงเรยน จะเปนอนตรายตอแหลงโบราณคดและประวตศาสตร และยงขาดกระบวนการรบฟงความคดเหนและการมสวนรวมของประชาชน แตกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแรเหนวาไมมเหตผลเพยงพอ

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา สภาพธรรมชาตดงเดมของถ าผาจนไดไดเปลยนแปลงไป ไมพบหลกฐานทางโบราณคดหรอแหลงประวตศาสตรใด ๆ และไดมการประเมนคณคาและศกยภาพเกยวกบความสมบรณและการคงสภาพดงเดมของถ าในปจจบนอยในระดบต ามาก ในการออกประทานบตรก าหนดพนทใหท าเหมองไดเฉพาะตอนกลางของแปลงดานทศตะวนตกเทานน โดยใหเวนการท าเหมองแรบรเวณทศเหนอ ทศใต และทศตะวนออกของแปลง เหนไดวาไดค านงผลกระทบสงแวดลอมแลว และในเรองนไดมการจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม มการการรงวดก าหนดเขตและไตสวนค าขอ มการปดประกาศไวในทเปดเผยเพอใหโอกาสโตแยงคดคานแลวแตไมมผใดโตแยงภายในก าหนด แมตอมานายสมพงษกบพวกไดมหนงสอคดคานในภายหลง กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแรกไดน าค าคดคานมาพจารณาแลวเหนวาไมมเหตผลเพยงพอ ถอไดวานายสมพงษกบพวกไดมสวนรวมในกระบวนพจารณาการออกประทานบตรดงกลาวแลว จงเปนการด าเนนกระบวนการหรอขนตอนตามรฐธรรมนญ ซงเปนกระบวนการหรอขนตอนอนเปนสาระส าคญแลว พพากษายกฟอง

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๘๖/๒๕๕๒)

๔๒ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยออกประกาศก าหนดเขตเดนสายไฟฟาตามโครงการกอสรางสายสงไฟฟาจากสถานไฟฟายอยเชยงใหม ๒ ไปยงสถานไฟฟายอยแมแตง จงหวดเชยงใหม โดยมแนวทางบางสวนพาดผานเขาไปในทดนทบรษทสนผเสอการเกษตรจ ากดเปนเจาของกรรมสทธจ านวน ๕ แปลง การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยจงไดนดส ารวจทรพยสนเพอจายเงนคาทดแทน แตบรษทอทธรณขอให

๒๕

แกไขแนวสายสงไฟฟาแรงสง การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยจงสอบถามความเหนของเจาของทดนทแนวสายสงไฟฟาทจะแกไขนนจะพาดผาน แตเจาของทดนไมยนยอม คณะกรรมการพจารณาแนวสายสงไฟฟาจงมมตยนยนแนวสายสงไฟฟาตามเดม และสงค าอทธรณของบรษทใหการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยพจารณา ระหวางนนบรษทไดยนฟองคดตอศาลปกครองกลาง ในระหวางการพจารณาของศาลปกครองกลาง การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยมมตวาบรษทไดยนอทธรณเมอพนก าหนดเวลา และมมตยนยนแนวสายสงไฟฟาตามเดม

ศาลปกครองกลางพพากษาวา การส ารวจความเหนของประชาชน (เจาของทดนทแนวสายสงไฟฟาทจะแกไขนนจะพาดผาน) นน เปนการท าขนภายหลงจากทไดประกาศก าหนดเขตเดนสายสงไฟฟาแลว และจดท าขนเพราะเหตทบรษทอทธรณขอใหแกไขแนวสายสงไฟฟา จงเปนเพยงการรวบรวมขอมลเพอประกอบการพจารณาอทธรณเทานน สวนทบรษทอางวากรณนไมไดมการท าประชาพจารณตามรฐธรรมนญ และเปนการเลอกปฏบต การทแนวสายสงไฟฟามจดหกมมถง ๒ จด ท าใหบรษทไมอาจใชและแสวงหาประโยชนในทดนได เปนการก าหนดโดยไมค านงถงประโยชนทประชาชนจะไดรบและงบประมาณในการกอสรางนน เนองจากลกษณะของโครงการเดนสายสงไฟฟานไมไดมผลแระทบอยางรนแรงตอคณภาพสงแวดลอม จงไมตองด าเนนการตามรฐธรรมนญ นอกจากนน ในประกาศไดระบกรณทอาจอทธรณและระยะเวลาไวแลว ซงการอทธรณค าสงทางปกครองนน เปนขนตอนทกฎหมายก าหนดขนโดยมเจตนารมณทจะใหฝายปกครองไดพจารณาทบทวนค าสงของตนเพอแกไขความเดอดรอนเสยหายกอนทจะมการน าคดสศาล แมบรษทจะยนอทธรณเมอพนก าหนด แตการไฟฟาฝายผลตกยงพจารณาอทธรณให แสดงวาไดสงเสรมและสนบสนนใหบรษทไดมสวนรวมในกระบวนการพจารณาแลว และทดนตามแนวสายสงไฟฟา เปนทดนวางเปลาทยงไมมการพฒนาและไมอยตดเปนผนเดยวกน ซงหากบรษทไดรบความเสยหายกสามารถใชสทธเรยกรองคาทดแทนไดตามกฎหมาย การวางแนวสายสงไฟฟาตามทบรษทเสนอจะตองมจดหกมมมากกวาเดม ๑ จด และเสยคาใชจายในการกอสรางมากกวาเดม จงรบฟงไมไดวาประกาศก าหนดเขตเดนสายไฟฟานนไมชอบดวยกฎหมาย พพากษายกฟอง

(ค าพพากษาศาลปกครองกลาง คดหมายเลขแดง ท ๙๑๔/๒๕๔๗)

๔๓ นายกเทศมนตรต าบลหนองกออกประกาศรบสมครสอบแขงขนเพอบรรจบคคลเขารบราชการและแตงตงเปนพนกงานเทศบาลสามญตามหลกเกณฑทคณะกรรมการกลางพนกงานเทศบาล (ก.ท.) และคณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดบรรมยประกาศก าหนด ในระหวางนน ก.ท. มมตใหองคกรปกครองสวนทองถนทด าเนนการสอบแขงขนหามใชบญชขามจงหวด เวนแตกรณทไดประกาศรบสมครไวกอนวนท ก.ท. มมต แตถายงไมถงก าหนดวนสอบแขงขน ใหประกาศเพมเตมวาไมสามารถใชบญชขามจงหวดได แตนายกเทศมนตรต าบลหนองกไมไดแจงใหผสมครสอบแขงขนทราบ ตอมา ก.ท. ไดมมตใหยกเลกหลกเกณฑเดมรวมทงทหามใชบญชขามจงหวด และก าหนดหลกเกณฑใหม โดยใหมผลยอนหลงไปใชบงคบตงแตวนทมมตครงแรก นายกเทศมนตรต าบลหนองกเหนวาประกาศดงกลาวไมชอบดวยกฎหมาย จงฟองขอใหเพกถอนมต ก.ท. และประกาศ

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา การทนายกเทศมนตรต าบลหนองกไดออกประกาศรบสมคร เปนการปฏบตตามประกาศของคณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดบรรมยทบงคบใชอยในขณะนน ทงยงสอดคลองกบมาตรฐานทวไปตามประกาศ ก.ท. ประกาศรบสมครดงกลาวจงชอบดวยกฎหมาย และมผลตราบเทาทยงไมมการเพกถอนหรอสนผลลงโดยเงอนเวลาหรอโดยเหตอน ประกอบกบมต ก.ท. ในครงหลง ยงมไดมการน าไปออกเปนประกาศ จงเปนเรองภายใน ยงไมมสถานะและผลบงคบทางกฎหมาย และไมอาจน ามาใชบงคบกบการสอบแขงขนตามประกาศเทศบาลต าบลหนองกได แตเมอ ก.ท. ออกประกาศก าหนดหลกเกณฑใหมโดยใหมผลยอนหลงไปใชบงคบตงแตวนทมมตนน เมอ ก.ท. จะยกเลกหลกเกณฑทก าหนดไวเดมและก าหนดหลกเกณฑใหมทมสาระส าคญแตกตางไปจากเดมในนยทส าคญ จะตองก าหนดใหมผลใชบงคบในอนาคตตามหลกนตกรรมทางปกครองไมมผลยอนหลง เพอให ก.ท.จ. ตางๆ ไดมเวลาด าเนนการ รวมทงใหนายกเทศมนตรต าบลหนองกและผสมครสอบแขงขนไดมโอกาสพจารณาปรบตว ใหสอดคลองกบหลกเกณฑทก าหนดขนใหม ประกาศทใหมผลใชบงคบยอนหลงไปถงวนทมมตครงแรกโดยไมมบทเฉพาะกาลรองรบการด าเนนการสอบแขงขนทไดด าเนนการมาโดยถกตองตามและหลกเกณฑทใชบงคบอยเดม จงเปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๖๖/๒๕๕๓)

๔๔ นายยานกบพวกเปนแรงงานไทยทไปท างานในประเทศลเบยใหบรษทสญชาตกรซเพอรบเหมาโครงการกอสรางกบประเทศลเบย แตบรษทไมจายคาจางใหตงแตป ๒๕๒๙ ถง ป ๒๕๓๓ นายยานกบพวกจงขอความชวยเหลอจากสถานเอกอครราชทตไทย ณ กรงเอเธนส และส านกงานแรงงานไทยประจ าประเทศกรซ ตอมาไดมการท าสญญาโดยมขอตกลงกบบรษทวาบรษทจะจายเงนคาจางทคางใหภายใน ๔๕ วน หากไมปฏบตตาม คนงานไทยสามารถฟองรองตอศาลไดทงภายในและภายนอกประเทศกรซ แตในป ๒๕๓๓ บรษทไดจดสงคนงานไทยทงหมดกลบประเทศไทย จนกระทงป ๒๕๓๘ บรษทกยงไมไดช าระคาจางตามสญญาแตอยางใด นายยานกบพวกและนายบญทนจงเปนตวแทนเดนทางไปตดตามเรองและด าเนนการฟองรองบรษทตอศาลในประเทศกรซ โดยแบงคดออกเปน ๕ กลม ตามกลมของคนงาน ศาลในประเทศกรซพพากษาใหคดในกลมของนายยานกบพวก รวม ๒ คด ชนะคด สวนคดของกลมคนงานไทยทเหลออก ๓ กลม ศาลยงไมไดม

๒๖

พจารณาพพากษา แตบรษทกยงไมช าระเงนคาจางทคางจายนนโดยแจงตอศาลวาไมมทรพยสน แตเนองจากนายยานกบพวกขาดเงนคาใชจาย จงเดนทางกลบประเทศไทยและขอกยมเงนกองทนเพอชวยเหลอคนหางานไปท างานในตางประเทศเพอเปนคาใชจายในการเดนทางไปตดตามการด าเนนคด กรมการจดหางานแจงวาไมเขาขายทจะอนมตใหไดตามระเบยบ กรมประชาสงเคราะหแจงวาไมอยในหลกเกณฑของระเบยบแตกท าความตกลงกบกระทรวงการคลงขออนมตเงนเพอใหสถานเอกอครราชทตไทย ณ กรงเอเธนส ส ารองจายเงนไปกอน แตกระทรวงการคลงอนมตใหกระทรวงแรงงานเบกจายเงนงบประมาณของกระทรวงแรงงาน เพอส ารองเปนคาใชจายโดยมเงอนไขใหท าสญญาชดใชคนเงนจ านวนนนไว และหากไดรบคาจางคางจายคน ใหเรยกเกบเงนคนแลวน าเงนสงคนคลงเปนรายไดแผนดน ซงกระทรวงแรงงานไมสามารถเจยดจายงบประมาณซงมไมเพยงพอไดเพราะจะเกดผลกระทบตอการด าเนนภารกจและการปฏบตงานในภาพรวม แตกระทรวงการคลงยนยนใหกระทรวงแรงงานโดยส านกงานแรงงานประจ าประเทศกรซเบกจายเงนใหโดยตรงโดยอนมตใหเบกจายเงนงบประมาณของกระทรวงแรงงาน กระทรวงแรงงานกไมเบกจายใหแตกลบใหขอความชวยเหลอจากเงนกองทนเพอชวยเหลอคนหางานไปท างานในตางประเทศและกรมประชาสงเคราะห แตกไมอยในเงอนไขทกองทนจะใหการสงเคราะหได กระทรวงแรงงานจงขออนมตใชเงนงบกลางจากส านกงบประมาณ แตกไมไดรบอนมต

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา กรณของนายยานกบพวกมความจ าเปนเรงดวนทสดทกระทรวงแรงงานควรจะพจารณาใหความส าคญชวยเหลอเปนล าดบแรกกอน ทงนายยานกบพวกขอใหพจารณาชวยเหลอเพยง ๒๐,๐๐๐ ดอลลารสหรฐ หรอคดเปนเงนไทย ๙๐๐,๐๐๐ บาท ไมมากนก เมอเปรยบเทยบกบงบประมาณประจ าป พ.ศ. ๒๕๔๐ ตามแผนงานผลประโยชน ในตางประเทศ งานด าเนนภารกจในตางประเทศ หมวดคาตอบแทนใชสอยและวสด ทกระทรวงแรงงานไดรบจ านวน ๖๒,๔๑๗,๐๐๐ บาท จงอยในวสยทกระทรวงแรงงานสามารถจะเจยดจายจากงบประมาณในหมวดดงกลาวบางสวนมาชวยเหลอนายยานกบพวกไดโดยไมนาจะ มผลกระทบตอการด าเนนงานตามแผนงาน ประกอบกบเงนจ านวนดงกลาวมใชเปนการใหเปลาแตเปนการขอยม ซงเมอเปรยบเทยบความเสยหายระหวางทนายยานกบพวกจะไดรบ กบการทกระทรวงแรงงานไมยอมเจยดจายงบประมาณเพยง ๒๐,๐๐๐ ดอลลารสหรฐ เพอชวยเหลอนายยานกบพวกแลวเหนวา นายยานกบพวกรวมจะไดรบความเสยหายมากกวา ดงนน การทกระทรวงแรงงานไมยอมเจยดจายงบประมาณชวยเหลอ จงเปนการใชดลพนจทไมชอบดวยกฎหมาย อนเปนการขดตอหลกความไดสดสวน พพากษาใหกระทรวงแรงงานพจารณาเบกจายเงนยมจ านวน ๒๐,๐๐๐ ดอลลารสหรฐ จากแผนงานผลประโยชนในตางประเทศ งานด าเนนภารกจในตางประเทศ เพอเปนคาใชจายใหแกนายยานกบพวกตามทกระทรวงการคลงไดอนมต ใหแลวเสรจภายใน ๔๕ วน นบแตวนทมค าพพากษา

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๓๘๒/๒๕๕๒)

๔๕ ผอ านวยการเขตบงกมด าเนนการโครงการกอสรางสะพานทางเดนรมคลองบางเตยผานบรเวณชมชนสราญรมย มาตงแตป 2546 จนแลวเสรจ โดยไมไดมการใหขอมล ค าชแจงและเหตผล และจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนบรเวณใกลเคยงกอนการด าเนนโครงการ โดยเฉพาะอยางยงไมมการรบฟงความคดเหนของชาวชมชนสราญรมยทไดรบผลกระทบจากการกอสรางสะพาน และสภาพภายหลงการกอสรางสะพานไดท าลายสภาพความเปนธรรมชาต ความรมรน และทศนยภาพทนาดทมอยเดม และในอนาคตจะท าลายความเงยบสงบของการอยอาศยในบรเวณนน ซงมผลท าใหสทธในการด ารงชวตอยอยางปกตและตอเนองในสงแวดลอมทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพ อนามย สวสดภาพ หรอคณภาพชวต ของชาวชมชนสราญรมย สญเสยไป เมอการกอสรางสะพานไมไดเกดจากความตองการของประชาชนอยางแทจรง เนองจากหลกฐานทวามประชาชนขอใหกอสรางสะพานทางเดนนนไดมการจดท าขนภายหลงจากเรมด าเนนการกอสรางสะพานแลว ประกอบทตงและการใชประโยชนจากสะพานทตองเดนเทาอยางเดยวและเปนเสนทางเปลยว ท าใหประชาชนใชในการสญจรนอย ไมคมคา การสรางรวตาขายเหลกเพอปองกนมใหบคคลภายนอกลวงล าเขาไปในเขตหมบานกไมไดสรางตลอดเสนทาง การกอสรางสะพานจงสงผลกระทบตอการใชชวตอยางปกตสขมากเกนสมควรเมอเปรยบเทยบกบประโยชนทประชาชนจะไดรบจากการกอสรางสะพาน การกระท าของผอ านวยการเขตบงกมและกรงเทพมหานครเปนการใชดลพนจทท าใหไดรบความเดอดรอนเสยหายเกนสมควร ถอไดวาเปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย สวนการกอสรางสะพานโดยไมจดท าประชาพจารณ เปนการกระท าโดยไมถกตองตามขนตอนหรอวธการอนเปนสาระส าคญทก าหนด เปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย แตสามารถแกไขไดดวยการจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชน การรอถอนทนททงทยงสามารถด าเนนการใหถกตองได จะกอใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะทงในแงงบประมาณทใชในการด าเนนการกอสรางและทจะตองใชในการด าเนนการรอถอน จงใหผอ านวยการเขตบงกมและกรงเทพมหานครด าเนนการจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนทพกอาศยอยในบรเวณทมการกอสรางสะพานและบรเวณใกลเคยงตามระเบยบ หากประชาชนไมเหนดวยกบการกอสราง ใหผอ านวยการเขตบงกมและกรงเทพมหานครด าเนนการรอถอนสะพานใหแลวเสรจภายใน ๙๐ วน นบแตวนทจดใหมการรบฟงความคดเหน

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๔๙/๒๕๕๔)

๒๗

๔๖ กรงเทพมหานครไดกอสรางสะพานขามคลองหกวาเชอมตอกบโครงการกอสรางถนนซอยสายไหม 39 หรอซอยผองสวรรณ แตพล

ต ารวจตรขจรกบพวกซงอาศยในหมบานมณฑวรรณ (ตะวนออก) ไมเหนดวยจงไดมหนงสอรองเรยนใหยกเลกการกอสรางสะพานและถนน โดยอางวาหากมการเปดใชสะพานและถนนจะท าใหผอาศยในหมบานไมปลอดภยในชวตและทรพยสน โดยเฉพาะพลต ารวจตรขจรจะไดรบผลกระทบจากรถทวงลงจากสะพานทอาจวงมาชนบานไดเพราะรศมวงเลยวไมเพยงพอ และการกอสรางถนนจะท าใหเกดปญหาน าทวม ปญหามลพษ และเกดแรงสนสะเทอนของรถบรรทกทสญจรไปมา แตปรากฏวาการกอสรางสะพานนเปนกจการนอกเขตกรงเทพมหานคร และไดมการเสนอขอความเหนชอบจากสภากรงเทพมหานครหลงจากทไดกอสรางสะพานเสรจแลว จงขอใหรอถอนสะพานดงกลาว

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา เมอกรงเทพมหานครไดกอสรางสะพานแลวเสรจโดยไมไดเสนอใหสภากรงเทพมหานครใหความเหนชอบกอน แมตอมาสภากรงเทพมหานครจะไดมมตเหนชอบในภายหลงจากทสะพานกอสรางเสรจแลว กเปนการกระท าโดยไมถกตองตามขนตอนหรอวธการอนเปนสาระส าคญทก าหนด อนเปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย อยางไรกด การกอสรางสะพานมวตถประสงคในการแกไขปญหาการจราจรและใชเปนเสนทางลด และรองรบประชาชนทจะเขาอยอาศยในโครงการบานเอออาทร รวมทงนกเรยน ๒ โรงเรยน ถอเปนการจดท าบรการสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนโดยสวนรวม อนเปนประโยชนสาธารณะประการหนง แมการเปดใชสะพานและถนนจะท าใหสภาพชวตความเปนอยของพลต ารวจตรขจรกบพวกและผพกอาศยในหมบานตองตางไปจากเดม แตเมอชงน าหนกถงประโยชนทสวนรวมจะไดรบจากการกอสรางสะพานแลว เหนไดวาการกอสรางสะพานเปนการแกไขและบรรเทาปญหาการจราจร และใชเปนเสนทางลดอนเกดประโยชนตอประชาชนโดยสวนรวม ซงเมอเปรยบเทยบกบผลกระทบทพลต ารวจตรขจรกบพวกรวมทงประชาชนทอาศยอยในบรเวณนนจะไดรบแลว ยอมเหนไดอยางชดเจนวาการกอสรางสะพานพพาทจะเปนประโยชนตอสวนรวมมากกวา จงสอดคลองกบหลกความไดสดสวนระหวางผลประโยชนของสวนรวมและของเอกชนผไดรบผลกระทบ กบทงเปนไปตามหลกความจ าเปนและหลกความสมฤทธผลของการกระท าทางปกครองในการกอสรางสะพานเพอแกไขและบรรเทาปญหาการจราจร เพอใหภารกจในการจดท าบรการสาธารณะของกรงเทพมหานครด าเนนการไปอยางมประสทธภาพ อกทงสวนทไดด าเนนการไปแลวกไมสามารถแกไขเปลยนแปลงได หรอการแกไขเปลยนแปลงจะท าใหรฐตองเสยหายเกนควรแกกรณ จงไมมเหตทศาลจะสงใหกรงเทพมหานครรอถอนสะพานได อกทงความเสยหายหรอปญหาทจะเกดขนตอพลต ารวจตรขจรกบพวกตามทกลาวอางนน เปนเพยงการคาดการณลวงหนาตามความเขาใจของพลต ารวจตรขจรกบพวกเอง ซงกรงเทพมหานครไดหามาตรการแกไขใหอยางเหมาะสมแลว สวนความเดอดรอนหรอเสยหายทไดรบจากการกอสรางสะพานนน พลต ารวจตรขจรกบพวกมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนไดตามกฎหมาย พพากษายกฟอง

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๔๔๔/๒๕๕๕)

๔๗ มหาวทยาลยรามค าแหงขอใหกรงเทพมหานครก าหนดจดและกอสรางสะพานคนเดนขามถนนรามค าแหง เพอความปลอดภยในการจราจรและความสะดวกในการขามถนน แตจดทจะกอสรางและการกอสรางดงกลาวท าใหนางสะเราะกบพวกไดรบความเดอดรอนเสยหาย เนองจากปดกนสายลมและแสงแดดทจะเขาสอาคารและบดบงตอทศนยภาพของอาคารดวย นอกจากนน ยงด าเนนการโดยไมเปดโอกาสใหนางสะเราะกบพวกมสวนรวม และมไดรบฟงความคดเหนของผไดรบผลกระทบ จงไมเปนไปตามรปแบบ ขนตอน หรอวธการอนเปนสาระส าคญทกฎหมายก าหนดและเปนการใชดลพนจโดยมชอบ จงขอใหเลอนไปกอสรางถดจากจดเดมอกประมาณหนงชวงตก

ศาลปกครองสงสดพพากษาวา จดทจะกอสรางสะพานคนเดนขามถนนบรเวณหนาอาคารของนางสะเราะกบพวก มระยะหางระหวางตวอาคารกบสะพานคนเดนขามถนนเปนระยะพอสมควร ไมมปญหาอปสรรคดานสาธารณปโภค มระยะหางจากสะพานคนเดนขามถนนขางเคยงตามหลกเกณฑและแนวทางปฏบต บนไดทางขนลงฝงดานมหาวทยาลยรามค าแหงอยใกลกบศาลาทพกผโดยสารประจ าทางและอรถโดยสารประจ าทางหนามหาวทยาลย จงเปนการสะดวกทจะใชสะพาน และนาจะเปนจดทมความเหมาะสมทสดส าหรบสภาพพนทบรเวณดงกลาว สวนจดใหมทเสนอนนอยถดจากจดเดมประมาณหนงชวงตก ตามสภาพมไดมความเหมาะสมไปกวาจดเดม ผลกระทบทนางสะเราะกบพวกไดรบนนมเพยงการถกบดบงบรเวณหนารานบางสวน และกดขวางทางเขาออกทางสาธารณะบางสวนเทานน แตในทางตรงกนขาม การกอสรางสะพานนาจะเปนการอ านวยความสะดวกส าหรบลกคาทจะมาใชบรการในกจการการคาของนางสะเราะกบพวกใหไดรบความสะดวกและปลอดภยในการขามถนน และจะเปนประโยชนในการแกไขปญหาการจราจรในบรเวณดงกลาว ซงแมการก าหนดจดและการกอสรางสะพานคนเดนขามถนนจะมขอเสยโดยมผลกระทบตอการประกอบกจการคาอยบาง แตเมอเปรยบเทยบสดสวนระหวางขอเสยกบผลดและประโยชนทสวนรวมจะไดรบหรอประโยชนสาธารณะแลว กนบวาไมกอใหเกดความเสยหายแกนางสะเราะกบพวกเกนสมควร จงเปนการกระท าโดยชอบดวยกฎหมายและเปนการใชดลพนจทชอบดวยกฎหมายแลว การกอสรางไมไดรกล าเขาไปในทดนของนางสะเราะกบพวกหรอกอใหเกดความเสยหายตออาคารแตอยางใด จงไมเปนการละเมด สวนทอางวาไมไดเปดโอกาสใหมสวนรวม และไมไดรบฟงความคดเหนของผไดรบผลกระทบ นน เมอการกอสรางสะพานคนเดนขามถนเปนความจ าเปนตามสภาพขอเทจจรง มการพจารณาด าเนนการตามขนตอนของทางราชการอยางเปดเผย มการศกษาความจ าเปนและความเหมาะสมของสภาพพนททจะกอสราง การก าหนดจดกอสรางท าโดยคณะกรรมการท

๒๘

มอ านาจหนาทโดยตรง การพจารณาก าหนดจดและการวางผงแบบการกอสรางกสอดคลองกบหลกเกณฑและแนวทางปฏบต มการท าสญญาจางกอสรางตามระเบยบของทาง และมไดรกล าทดนของนางสะเราะกบพวกแตอยางใด และเมอสทธหรอประโยชนอนชอบธรรมของนางสะเราะกบพวกอาจจะถกกระทบอยบาง กไดมการสงระงบการกอสรางไวกอนและตรวจสอบขอเทจจรง ถอวาไดมการรบฟงขอโตแยงแลว และทอางวาใชหลกความไดสดสวนไมถกตองนน หลกความไดสดสวนถอเปนหลกรฐธรรมนญทวไปประการหนง โดยเปนหลกการขนพนฐานของความสมพนธระหวางผใชอ านาจกบผทตกอยภายใตอ านาจ บงคบใหผใชอ านาจจ ากดสทธและเสรภาพของผทตกอยภายใตอ านาจของตนอยางพอเหมาะพอประมาณ หรอบงคบใหฝายปกครองออกมาตรการทสามารถด าเนนการใหบรรลเจตนารมณของกฎหมายทใหอ านาจไดจรง แตในขณะเดยวกนกกอความเสยหายแกราษฎรนอยทสด และหามมใหฝายปกครองออกมาตรการใดๆ ซงหากไดลงมอใชบงคบแลวจะกอใหเกดประโยชนแกมหาชนนอยมาก ไมคมกบความเสยหายทจะตกแกราษฎรหรอแกสงคมโดยสวนรวม การน าหลกความไดสดสวนมาวนจฉยประเดนพพาทในคดนจงชอบแลว พพากษายกฟอง

(ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ. ๒๕๐/๒๕๕๔)