หน่วยที่ 9 การรวมกลุ่มเศรษฐกิจ ......9.4...

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ


สธ

มสธ มสธ

หนวยท 9

การรวมกลมเศรษฐกจของโลก

รองศาสตราจารยระววรรณ มาลยวรรณ

รองศาสตราจารย ดร.สชาดา ตงทางธรรม

ชอ รองศาสตราจารยระววรรณมาลยวรรณวฒ ศศ.บ.พบ.ม.(พฒนาการเศรษฐกจ) สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรต�าแหนง รองศาสตราจารยประจ�าสาขาวชาเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชหนวยทปรบปรง หนวยท9

ชอ รองศาสตราจารยดร.สชาดาตงทางธรรมวฒ พณ.บ.(เกยรตนยม),DipinDevelopmentFinance, M.A.,Ph.D.(Economics),U.ofHawaiiต�าแหนง รองศาสตราจารยประจ�าสาขาวชาเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชหนวยทปรบปรง หนวยท9

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

9-2 ไทยในเศรษฐกจโลก

แผนการสอนประจ�าหนวย

ชดวชา ไทยในเศรษฐกจโลก

หนวยท 9 การรวมกลมเศรษฐกจของโลก

ตอนท 9.1 แนวคดและววฒนาการของการรวมกลมเศรษฐกจ9.2การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคยโรปและอเมรกา9.3การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคเอเชยและแอฟรกา9.4การรวมกลมเศรษฐกจขามทวป

แนวคด1.การรวมกลมเศรษฐกจเปนรปแบบหนงของความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางประเทศ โดย

สวนใหญเปนความรวมมอของประเทศทมอาณาเขตตดตอกนหรอตงอยในภมภาคเดยวกนการรวมกลมเศรษฐกจจ�าแนกตามระดบของความรวมมอไดเปน6ประเภทววฒนาการของการรวมกลมจ�าแนกออกเปน4คลนตงแตคลนแรกทเกดขนในชวงครงหลงศตวรรษท19ในรปแบบของการรวมกลมของประเทศทใชภาษาเดยวกน จนถงคลนทสทมการรวมกลมเศรษฐกจเกดขนมากมายในภมภาคตางๆหลายรปแบบ

2. การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคยโรปทส�าคญทสดคอ การรวมกลมของสหภาพยโรปทมววฒนาการมายาวนานและครอบคลมเกอบทวทวปยโรป การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคอเมรกาทส�าคญคอการรวมกลมความตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอทขยายอาณาเขตครอบคลมทวทวปอเมรกาเหนอ

3. การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคเอเชยทส�าคญคอ การรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยนทมววฒนาการมายาวนาน การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคแอฟรกามลกษณะเปนกลมยอยหลายกลมโดยประเทศหนงเปนสมาชกซ�าซอนอยในหลายกลม และแตละกลมมลกษณะไมกาวหนา

4. การรวมกลมเศรษฐกจขามทวปมทงทมเปาหมายดานเศรษฐกจและดานการเมองการรวมกลมทส�าคญไดแกกลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก(APEC)กลมเศรษฐกจบรคส(BRICS)กลมความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาค(RCEP)และกลมความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจภาคพนแปซฟก(TPP)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

9-3การรวมกลมเศรษฐกจของโลก

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท9จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายแนวคดประเภทและววฒนาการของการรวมกลมเศรษฐกจได2.อธบายลกษณะการรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคยโรปและอเมรกาได3.อธบายลกษณะการรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคเอเชยและแอฟรกาได4.อธบายลกษณะการรวมกลมเศรษฐกจแบบขามทวปได

กจกรรมระหวางเรยน1. ท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท92.ศกษาเอกสารการสอนตอนท9.1–9.43.ปฏบตกจกรรมทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน4.ฟงเทปเสยงประจ�าชดวชา5.ท�าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท9

สอการสอน1. เอกสารการสอน2. แบบฝกปฏบต3. เทปเสยงประจ�าชดวชา

การประเมนผล1.ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน2. ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง3. ประเมนผลจากการสอบไลประจ�าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

หนวยท 9 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 9.1

แนวคดและววฒนาการของการรวมกลมเศรษฐกจ

โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท9.1แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง9.1.1 แนวคดของการรวมกลมเศรษฐกจ9.1.2ววฒนาการการรวมกลมเศรษฐกจของโลก

แนวคด1. การรวมกลมเศรษฐกจเปนรปแบบความรวมมอทางเศรษฐกจของกลมประเทศทสวนใหญ

เปนประเทศทมพนทตดตอกนหรออยในภมภาคเดยวกนลกษณะความรวมมอแบงออกเปน6ประเภทตามระดบความรวมมอโดยมกจะเรมจากระดบต�าสดคอความรวมมอดานการคากอนขยายความรวมมอไปยงสาขาเศรษฐกจอนๆ

2. ววฒนาการการรวมกลมเศรษฐกจของโลกแบงออกไดเปน 4 คลน เรมตงแตครงหลงศตวรรษท 19ทมความรวมมอทงทวภาคและการรวมกลมในรปแบบการใหสทธพเศษทางการคาและสหภาพศลกากร จนพฒนาถงการใชเงนตราสกลเดยวกนตามทเปนอยในปจจบน

วตถประสงคเมอศกษาตอนท9.1จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายแนวคดประเภทประโยชนและอปสรรคของการรวมกลมเศรษฐกจได2. อธบายววฒนาการการรวมกลมเศรษฐกจของโลกได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เรองท 9.1.1

แนวคดของการรวมกลมเศรษฐกจ

1. การรวมกลมเศรษฐกจการรวมกลมเศรษฐกจ(economicintegration)เปนรปแบบหนงของความรวมมอทางเศรษฐกจ

ระหวางประเทศซงโดยทวไปม4รปแบบคอ1) ความรวมมอระดบพหภาค (multilateral cooperation) เปนความรวมมอระหวางประเทศ

ทมการท�าขอตกลงโดยมประเทศสมาชกจ�านวนมาก ลกษณะความรวมมออาจเปนความรวมมอทางดานการเงนเชนธนาคารโลกกองทนการเงนระหวางประเทศความรวมมอทางการคาเชนองคการการคาโลกความรวมมอภายใตกรอบความรวมมอของประเทศในภมภาคเอเชย–แปซฟกความรวมมอดานทรพยสนทางปญญา ไดแก องคการทรพยสนทางปญญาโลก และความรวมมอทางเศรษฐกจอนๆ เชน องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาตองคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐานองคการแรงงานระหวางประเทศองคการศลกากรโลกเปนตน

2) ความรวมมอระดบภมภาค (regional cooperation) เปนการรวมกลมเศรษฐกจหรอความรวมมอทางเศรษฐกจของประเทศทอยในภมภาคเดยวกนหรอประเทศทมพนทตดตอกนมทงรปแบบทเปนองคการความรวมมอดานการเงนเชนธนาคารพฒนาเอเชย(AsianDevelopmentBankหรอADB)และความรวมมอดานการคาและเศรษฐกจอนในรปแบบของการรวมกลมเศรษฐกจเชนสหภาพยโรป(EU)อาเซยน(ASEAN)นาฟตา(NAFTA)เอเปก(APEC)ฯลฯลกษณะของการจดท�าความตกลงมกท�าในรปความตกลงทเปนกรอบใหญและภายใตความรวมมอทางเศรษฐกจทเปนกรอบใหญจะครอบคลมความตกลงยอยทเปนการจดท�าขอตกลงในระดบสาขาเชนความรวมมอดานการคาการเงนการลงทนทองเทยวเกษตรอตสาหกรรมเทคโนโลยสอสารคมนาคมพลงงานฯลฯปจจบนมความรวมมอระดบภมภาคหรอการรวมกลมระดบภมภาคกระจายอยในภมภาคตางๆของโลกมากมาย เชน EU,ASEAN,NAFTA, แอนเดยน (ANDEAN) เมอรโคซร (MERCOSUR) ฯลฯ ความรวมมอระดบภมภาคจะมขอบเขตครอบคลมถงความรวมมอระดบอนภมภาค (subregional cooperation)ทเนนความรวมมอเฉพาะดานในพนทของประเทศทมอาณาเขตตดตอกนเชนการรวมกลมอนภมภาคลมแมน�าโขง(GreaterMekongSubregion หรอ GMS) สามเหลยมการเจรญเตบโตสงคโปร ยะโฮร เรยว (Singapore-Johor-RieuGrowthTriangleหรอSIJORI)กลมความรวมมอทางเศรษฐกจบงกลาเทศอนเดยเมยนมารศรลงกาและไทย (Bangladesh–India–Myanmar–Srilanka–Thailand Economic Cooperation หรอBIMST-EC)ซงตอมาประเทศเนปาลและภฏานเขาเปนสมาชกและไดมการเปลยนชอกลมใหมเปนความรเรมแหงอาวเบงกอลส�าหรบความรวมมอหลากหลายสาขาทางวชาการและเศรษฐกจ (Bay of BengalInitiativeMulti-SectoralTechnicalandEconomicCooperationหรอBIMSTEC)สามเหลยม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การเจรญเตบโตอนโดนเซย มาเลเซย และไทย (Indonesia–Malaysia–ThailandGrowth TriangleหรอIMT-GT)เปนตน

3) ความรวมมอระดบทวภาค (bilateral cooperation) เปนความรวมมอทางเศรษฐกจโดย การจดท�าขอตกลงสองฝายหรอทวภาคในลกษณะประเทศตอประเทศหรอกลมตอกลมในกรณของประเทศไทยความรวมมอทางเศรษฐกจในระดบทวภาคจดท�าในรปของการจดตงคณะกรรมการรวมทางเศรษฐกจ(JointEconomicCommitteeหรอJEC)หรอคณะกรรมการรวมทางการคา(JointTradeCommitteeหรอJTC) เพอใชเปนเวทเจรจาความรวมมอและแกไขปญหาประเดนขอขดแยงทางเศรษฐกจของทงสองฝายหรอการจดท�าความตกลงการคาเสร(FreeTradeAgreementsหรอFTA)ระหวางประเทศตอประเทศและกลมตอกลม

4) ความรวมมอในลกษณะฝายเดยว (unilateral cooperation) เปนความรวมมอในลกษณะทประเทศใดประเทศหนงเปนผใหเพยงฝายเดยวเชนโครงการใหสทธพเศษทางภาษศลกากรเปนการทวไป(Generalized System of Preferences หรอ GSP) ทประเทศพฒนาบางประเทศลดภาษศลกากร น�าเขาสนคาบางชนดทน�าเขาจากประเทศก�าลงพฒนาหรอการใหสทธพเศษดานภาษศลกากรทประเทศไทยใหแกประเทศลาวเปนตน

ความรวมมอทางเศรษฐกจระดบภมภาค (regionaleconomiccooperation)บางครงเรยกวาการรวมกลมเศรษฐกจ (economic integration) หรอหากการรวมกลมมวตถประสงคทเนนการกดกน การคากบประเทศนอกกลมกมกจะเรยกวากลมการคา (trading bloc) เปนลกษณะของการจดท�าความตกลงรวมมอทางเศรษฐกจทจะขนอยกบระดบของความรวมมอ ซงสวนใหญจะเนนความรวมมอดาน การคาเปนพนฐานกอนทจะขยายไปยงดานอนๆดงนนการจดท�าความตกลงความรวมมอของการรวมกลมเศรษฐกจจงมกเปนการจดท�าขอตกลงในรปของการใหสทธพเศษทางการคา(preferentialtradeagreement)ระหวางประเทศเพอนบานหรอประเทศทมทตงทางภมศาสตรอยในบรเวณใกลเคยงกน โดยขอตกลงมลกษณะเปนการลด/เลกอปสรรคทางการคาระหวางกนกอนทจะยกระดบไปสความรวมมอดานอนๆทสงขน

2. ประเภทของการรวมกลมเศรษฐกจ การรวมกลมเศรษฐกจจ�าแนกตามระดบของความรวมมอไดเปน6ประเภทคอ1) เขตสทธพเศษทางการคา (Preferential Trade Areas หรอ PTAs)เปนการรวมกลมเศรษฐกจ

ขนต�าสดโดยประเทศสมาชกท�าความตกลงลดภาษศลกากรหรอยกเลกอปสรรคทางการคาส�าหรบสนคาบางชนดระหวางกน

2) เขตการคาเสร (Free Trade Area หรอ FTA)เปนการจดท�าความตกลงยกเลกการเกบภาษศลกากรและขอจ�ากดทางการคาระหวางประเทศสมาชกในทกสนคาโดยมงใหเกดการคาเสรระหวางภมภาคหรอระหวางประเทศสมาชกโดยแตละประเทศสมาชกยงคงจดเกบภาษน�าเขากบประเทศนอกกลมในระดบทแตกตางกน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3) สหภาพศลกากร (Customs Union)หมายถงนอกจากประเทศสมาชกจะมการยกเลกการจดเกบภาษศลกากรระหวางกนหรอด�าเนนการในขนตอนเขตการคาเสรแลวยงมการก�าหนดอตราภาษน�าเขาจากประเทศนอกกลมในอตราเดยวกน(commonexternaltariff)ดวย

4) ตลาดรวม (Common Market) เปนกาวส�าคญของความรวมมอทจะกาวไปสการรวมกลมเศรษฐกจอยางเตมรปแบบเมอประเทศสมาชกเปดใหมการคาเสรในทรพยากรทกชนดไมเพยงแตสนคาทจบตองไดเทานนแตยงรวมถงการยกเลกอปสรรคดานการคาบรการทนแรงงานโดยเปนการยกเลกทงอปสรรคดานภาษศลกากรและทมใชภาษศลกากร

5) สหภาพเศรษฐกจ (Economic Union)นอกจากด�าเนนงานในระดบตลาดรวมแลวประเทศสมาชกยงก�าหนดนโยบายเศรษฐกจอนๆ รวมกน เชน นโยบายเกษตร นโยบายอตสาหกรรม นโยบายการเงนนโยบายการคลงนโยบายการแขงขนนโยบายการขนสงเปนตน

6) สหภาพเหนอชาต (Supranational Union) เปนการรวมกลมในทกๆ ดานเพอมงหวงทจะรวมเปนประเทศเดยวกนเปนเปาหมายสงสดของการรวมกลมเศรษฐกจซงขณะนยงไมมกลมประเทศใดไปไดถง

อยางไรกตาม การจ�าแนกประเภทของการรวมกลมโดยการจ�าแนกเปนระดบของการรวมกลมนไมจ�าเปนทการรวมกลมของทกกลมจะตองด�าเนนการตามล�าดบขนตอนดงทกลาวมาการรวมกลมอาจขามขนตอนหรอบางครงอาจมการด�าเนนนโยบายของบางขนตอนแตไมเตมรปแบบในขนตอนนนๆเชนการรวมกลมของประชาคมยโรปเดมทอยในขนตอนของสหภาพศลกากร แตมการใชนโยบายอนในขนตอนสหภาพเศรษฐกจบางนโยบายรวมกนเชนการใชนโยบายเกษตรรวมและนโยบายการขนสงรวมเปนตน

3. ประโยชนของการรวมกลมเศรษฐกจวตถประสงคของการรวมกลมเศรษฐกจของประเทศตางๆ โดยทวไปกคอเพอประโยชนดานการ

ขยายการคา ซงถอเปนผลประโยชนขนต�าสดของการรวมกลมเศรษฐกจ การขยายการคาจะสงผลใหเกดการขยายการผลตการจางงานการลดตนทนการผลตทเกดจากการประหยดตอขนาดเปนการเสรมสรางสถานะการแขงขนซงถอเปนผลประโยชนโดยตรงส�าหรบผลประโยชนโดยออมกคอท�าใหตลาดมขนาดใหญซงจะเปนการดงดดการลงทนจากตางประเทศ การถายทอดเทคโนโลย และเปนการเสรมสรางอ�านาจ การตอรองในการเจรจากบประเทศนอกกลมการรวมกลมในขนตอนทสงกวาสหภาพศลกากรเปนการรวมกลมทมงผลประโยชนทางเศรษฐกจอนทนอกเหนอจากความรวมมอดานการคาจงกอใหเกดผลประโยชน ทางเศรษฐกจอนทนอกเหนอจากการขยายการคา ดงนน ผลประโยชนของการรวมกลมจะมากนอยเพยงใดจะขนอยกบระดบของการรวมกลมดงน

1) การแลกเปลยนสทธพเศษทางการคาและเขตการคาเสร การรวมกลมในระดบของการแลกเปลยนสทธพเศษทางการคา และเขตการคาเสร สวนใหญจะมงผลประโยชนดานการขยายการคาเปนหลก แตในทางปฏบตนอกจากจะมจดมงหมายในการขยายการคาแลวยงมงประโยชนดานการดงดดการลงทน และสรางอ�านาจการตอรอง เชน การรวมกลมของASEAN 10 ประเทศ เปนเขตการคาเสรอาเซยน(ASEANFreeTradeAreaหรอAFTA)ถงแมลกษณะโครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศสมาชก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


จะไมอ�านวยใหมการขยายการคาระหวางกนมากนกเนองจากมการผลตสนคาทคลายคลงกนหรอทดแทนกนมากกวาสนคาทใชประกอบกน แตการรวมกลมมวตถประสงคเพอสรางความเปนปกแผนของภมภาคเพอประโยชนในการสรางอ�านาจตอรองและดงดดการลงทนมากกวา ในการพจารณาถงผลประโยชนจากการขยายการคาของการรวมกลมในระดบเขตการคาเสรจ�าเปนอยางยงทจะตองมการพจารณาดวยวาผลประโยชนจากการขยายการคาไดตกแกประเทศสมาชกหรอไมดวย เนองจากการรวมกลมในขนตอนเขตการคาเสรเปนการยกเลกการเกบภาษหรออปสรรคทางการคาอนๆ ระหวางประเทศสมาชกแตประเทศสมาชกแตละประเทศยงคงมการจดเกบภาษจากประเทศนอกกลมในอตราทแตกตางกน ในกรณทหากประเทศสมาชกประเทศใดประเทศหนงมนโยบายการคาคอนขางเสรอยแลวกเปนไปไดทอาจมสนคาจากประเทศนอกกลมไหลทะลกเขามาทางประเทศทคอนขางเปดเสรแลวน�ามาเวยนขายในประเทศทท�าเขต การคาเสรไดโดยไมตองเสยภาษ ท�าใหประเทศทรวมกลมไมไดประโยชนจากการรวมกลมและประเทศ นอกกลมกลบเปนผไดประโยชน เพอเปนการขจดปญหาดงกลาวในกรอบการคาเสรโดยทวไปจงมกมการตงกฎเกณฑเพมเตมคอขอก�าหนดวาดวยแหลงก�าเนดสนคาหรอการก�าหนดสนคาทจะไดรบสทธการยกเวนภาษจะตองเปนสนคาทผลตในประเทศสมาชกโดยผรบสทธจะตองแสดงใบรบรองแหลงก�าเนดสนคา (Certificate of Origin) สวนการก�าหนดวาใหใชสนคาจากประเทศนอกกลมไดกเปอรเซนตเปนเรองทแตละกลมจะตองท�าความตกลงกนเอง

2) ระดบสหภาพศลกากร เปนการชวยขจดปญหาของการทประเทศนอกกลมจะเปนผไดรบผลจากการรวมกลมในรปแบบของเขตการคาเสรอกทางหนง คอการทประเทศสมาชกท�าความตกลงก�าหนดอตราภาษทจดเกบจากการน�าเขาสนคาจากประเทศนอกกลมในอตราเดยวกนหมายความวาไมวาสนคาจะน�าเขาผานประเทศสมาชกใดกจะตองเสยภาษน�าเขาในอตราเทากนและเมอน�าเขามาแลวสามารถน�ามาเวยนขายในทกประเทศสมาชกภายในกลมไดโดยไมตองเสยภาษน�าเขาอกผลของการรวมกลมในขนตอนของสหภาพศลกากรในทางทฤษฎจะมผลไดทงการขยายการคา (tradecreation)และการเบยงเบนการคา(tradediversion)

3) ระดบตลาดรวมเปนการอนญาตใหมการเคลอนยายปจจยการผลตเชนแรงงานทนระหวางประเทศโดยเสร ท�าใหประเทศสมาชกสามารถเลอกใชปจจยการผลตจากประเทศภายในกลมในสวนผสมทท�าใหเกดตนทนต�าสด (least–cost combination of factors) และท�าใหเกดการประหยดตอขนาด(economyofscale)

4) ระดบสหภาพเศรษฐกจ มการปรบประสานนโยบายดานอนๆท�าใหการรวมกลมมความเปนปกแผนและมความเปนอนหนงอนเดยวกนมากขนเชนการใชเงนตราสกลเดยวกนของสหภาพยโรปท�าใหประเทศสมาชกมการคาระหวางกนโดยปราศจากความเสยงจากความผนผวนของอตราแลกเปลยนการใชนโยบายขนสงรวมกนท�าใหการเคลอนยายสนคาและปจจยการผลตเปนไปอยางเสรปราศจากขอกดกนทงดานกายภาพ(physicalbarrier)และดานการคลง(fiscalbarrier)เปนตน

5) ขนตอนของการรวมเปนประเทศเดยวกนเปนการปรบประสานความรวมมอในทกๆดานใหเปนเนอเดยวกนจนเปนประเทศเดยวกนมอ�านาจอธปไตยเปนหนงเดยวในทกๆดานทงทางดานเศรษฐกจการเมองและความมนคง เปนเปาหมายสงสดของการรวมกลมเศรษฐกจทมความเปนไปไดยากมากและ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ยงไมมกลมประเทศใดทบรรลเปาหมายนเนองจากแตละประเทศตางมประวตศาสตรความเปนมาและมประมขของตนเองการรวมเปนประเทศเดยวกนดวยความสมครใจจงเปนไปไดยาก

การศกษาถงผลดและผลเสยของการรวมกลมเศรษฐกจ ในกรณของการจดท�าเขตการคาเสรสามารถเหนผลไดชดเจนวาการคาเสรท�าใหเกดการขยายตวดานการคา เนองจากการคาเสรไมวาจะเปนรปแบบใดเปนการลดอปสรรคทางการคาระหวางกนท�าใหเกดการขยายตวทางการคาระหวางกน แมจะอยในขอบเขตจ�ากดเพยงบางสนคาหรอเฉพาะบางกลมประเทศกจะมผลท�าใหการคาโดยรวมเพมขนเมอเปรยบเทยบกบกอนทจะมการรวมกลม แตการรวมกลมในขนตอนสหภาพศลกากรนนนอกจากจะมการยกเลกการเกบภาษน�าเขาสนคาทมาจากประเทศภายในกลมดวยกนแลว ยงมการตงก�าแพงภาษในอตราเดยวกนกบประเทศนอกกลมดวยผลกระทบทเกดขนในเชงหลกการกคออาจเกดการขยายการคาและการเบยงเบนการคาในเวลาเดยวกนหรออยางใดอยางหนงกได ซงถามผลท�าใหเกดการขยายการคามากกวาการเบยงเบนการคา เศรษฐกจและสงคมโดยรวมจะมสวสดการสทธสงขนจากกอนทจะมการรวมกลม ในทางตรงขาม หากเกดการเบยงเบนการคามากกวาการขยายการคากจะท�าใหสวสดการสงคมสทธลดลงเพราะมการใชทรพยากรทไมมประสทธภาพ

จาคอบไวเนอร (JacobViner)นกเศรษฐศาสตรชาวแคนาเดยนไดศกษาวเคราะหผลของการรวมกลมในรปแบบของสหภาพศลกากรหรอทเรยกกนวาทฤษฎวาดวยสหภาพศลกากร(TheTheoryof CustomsUnion) เพออธบายผลทงทางดานการขยายการคาและการเบยงเบนการคาทเกดจากการรวมกลมในขนตอนของสหภาพศลกากร

ส�าหรบไวเนอรการขยายการคาเกดขนในกรณทหลงจากการรวมกลมแลวอตสาหกรรมบางชนดในประเทศใดกตามตองเลกไปเพราะมการน�าเขาสนคาชนดเดยวกนจากประเทศอนในกลมทผลตไดดวยตนทนทต�ากวา ผลเชนนท�าใหประเทศดงกลาวมการใชทรพยากรทกอนหนานถกน�าไปใชผลตสนคาดวยตนทนสงมาใชในการผลตอยางอนทเหมาะสมกวาและไมมการสญเสยระดบสวสดการของสงคมในประเทศนและในสหภาพศลกากรโดยรวมจงสงขน

สวนการเบยงเบนการคาเกดขนในกรณทหลงจากการรวมกลมและมการตงก�าแพงภาษรวมกนแลว ท�าใหประเทศใดกตามในกลมตองหนมาน�าเขาสนคาจากประเทศในกลมแทนการน�าเขาทเคยน�ามาจากประเทศนอกกลมซงผลตสนคาดวยตนทนทต�ากวา เพราะราคาสนคาจากประเทศนอกกลมสงขนกวาราคาจากประเทศในกลมเนองจากก�าแพงภาษ โดยทวไปหากเกดการเบยงเบนการคากจะเกดการขยายการคาดวยประเดนคอระดบสวสดการทสงขนจากการขยายการคาจะนอยกวาหรอมากกวาระดบสวสดการทลดลงอนเนองจากการเบยงเบนการคาค�าตอบของประเดนนขนอยกบประเทศผผลตสนคาและศกยภาพการผลตของแตละประเทศซงไมเหมอนกนจงตองวเคราะหดวยขอมลทเกดขนจรง

การอธบายการขยายตวการคาและการเบยงเบนการคาอาจท�าไดดวยการสมมตตวเลขงายๆตวอยางเชนสมมตใหมประเทศทเกยวของอย3ประเทศคอประเทศHหรอประเทศเจาบานประเทศFหมายถงประเทศคคาและประเทศRหมายถงประเทศอนทนอกเหนอจากHและFทง3ประเทศ มตนทนการผลตสนคาชนดเดยวกนคอสนคา X ในระดบตางกน แตเมอประเทศH มการจดเกบภาษ น�าเขาในอตรารอยละ100ราคาน�าเขาจงเปนไปตามตารางท9.1

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตารางท 9.1 ผลของการรวมกลมทมตอการขยายการคา

ประเทศตนทนการผลตสนคา X

โดยเฉลย (บาท)

ราคาน�าเขาในกรณทประเทศ

H เกบภาษ 100%


H รวมกลมกบประเทศ F

HFR

705040

7010080

705080

กรณแรก เปนกรณของการขยายการคา เมอยงไมมการรวมกลม หากประเทศH ใชนโยบายการน�าเขาเสรประเทศHจะเลอกน�าเขาสนคาXจากประเทศRเนองจากมราคาถกกวาการน�าเขาจากประเทศFและราคาถกกวาทผลตเองตอมาประเทศHจดเกบภาษน�าเขาในอตรารอยละ 100 จากทกประเทศในอตราเดยวกน ราคาน�าเขาเมอรวมภาษน�าเขาแลวปรากฏวาสนคาทงจากประเทศ F และ RตางมราคาสงกวาราคาทผลตภายในประเทศดงนนกรณนประเทศHจะเลอกบรโภคสนคาทผลตในประเทศและไมมการน�าเขาการคาจะไมเกดขนเนองจากมการตงก�าแพงภาษไวสง

ตอมาประเทศH รวมกลมการคากบประเทศ F โดยตงก�าแพงภาษกบสนคาจากประเทศนอกกลมในอตรารอยละ100ในขณะเดยวกนกไมเกบภาษน�าเขาระหวางกนผลกคอราคาน�าเขาสนคาXจากประเทศFอยท 50บาทขณะทราคาน�าเขารวมภาษจากประเทศRมราคา 80บาทประเทศHจะเลอกน�าเขาจากประเทศFทอยในกลมโดยหยดผลตเองภายในประเทศดงนนกรณนการกลมจะท�าใหเกดการขยายการคาจากเดมทประเทศH บรโภคสนคาทผลตเองในประเทศทงๆ ทราคาสงกวาการน�าเขาระดบสวสดการในกลมจงสงขนจากการทผบรโภคในประเทศHสามารถบรโภคสนคาในราคาทถกกวาทผลตเองและสามารถจดสรรทรพยากรไปใชในการผลตสนคาอนทมประสทธภาพมากกวา

กรณทสองเปนกรณทการรวมกลมท�าใหเกดการเบยงเบนการคาซงเชนกนวากอนรวมกลมหากประเทศHมนโยบายการคาเสร ประเทศH จะเลอกน�าเขาสนคาX จากประเทศR เนองจากมราคา ถกกวาการน�าเขาจากประเทศFและทผลตเองตอมาเมอประเทศHมการจดเกบภาษรอยละ50ประเทศHกยงคงเลอกน�าเขาสนคาXจากประเทศRเนองจากยงมราคารวมภาษน�าเขาถกกวาจากประเทศFและจากการผลตเอง แตเมอประเทศH รวมกลมกบประเทศ F โดยการยกเลกการเกบภาษน�าเขาจากประเทศFแตยงคงจดเกบภาษน�าเขาจากประเทศอนในอตรารอยละ50ท�าใหการน�าเขาจากประเทศRมราคารวมภาษ60บาทขณะทการน�าเขาจากประเทศFมราคาถกกวาคอ50บาทเนองจากไมตองเสยภาษประเทศHจงเปลยนไปน�าเขาจากประเทศFแทนจงเรยกวามการเบยงเบนการคาการเปลยนไปน�าเขาสนคาจากประเทศ F กรณนจะมผลท�าใหสวสดการของผบรโภคในประเทศH ลดลง กลาวคอจากเดมทบรโภคสนคาจากประเทศRในราคา40บาทภายใตนโยบายการคาเสรกอนทจะมการรวมกลมมาเปนการบรโภคสนคาทน�าเขาจากประเทศFในราคา50บาทหลงมการรวมกลมตารางท9.2แสดงราคาในกรณน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตารางท 9.2 ผลของการรวมกลมทมตอการเบยงเบนการคา

ประเทศตนทนการผลตสนคา X

โดยเฉลย (บาท)


H เกบภาษ 50%

ราคาน�าเขาในกรณท ประเทศ

H รวมกลมกบประเทศ F

HFR

705040

707560

705060

ขอสงเกตกคอในกรณทมการเบยงเบนการคากมการขยายการคาภายในกลมเชนกนจากเดมทประเทศHไมน�าเขาจากประเทศFเลยมาเปนน�าเขาจากประเทศFแตกมการเบยงเบนการคาเพราะเดมแมจะเกบภาษน�าเขาประเทศกยงน�าเขาจากประเทศRเพราะราคาต�ากวาแตพอรวมกลมกลบไปน�าเขาจากประเทศFทราคาสนคาXสงกวาสนคาเดยวกนจากประเทศR

อยางไรกตาม ทงสองกรณน ผบรโภคในประเทศH กตองบรโภคสนคาในราคาสงทงสน หากประเทศHใชนโยบายการคาเสรจะสามารถบรโภคสนคาในราคาทถกลงแมจะเปนสนคาจากตางประเทศทฤษฎเศรษฐศาสตรจงยนยนการใชนโยบายการคาเสรวามผลใหระดบสวสดการของโลกสงขนกวานโยบายอน

4. ปญหาและอปสรรคของการรวมกลมเศรษฐกจระดบภมภาคทผานมาการรวมกลมเศรษฐกจบางกลมประสบความส�าเรจ เชน สหภาพยโรปและ ASEAN

บางกลมมการรวมกลมกนแตการด�าเนนงานไมประสบผลส�าเรจเทาทควรเชนสมาคมการคาเสรยโรป(EFTA)บางกลมตองลมเลกไปกลางคนเชนสมาคมการคาเสรลาตนอเมรกา(LAFTA)การรวมกลมของประเทศในแอฟรกาอกหลายกลมกประสบปญหาดานตางๆ เปนตน ปญหาอปสรรคทมกเกดขนและมผลตอการรวมกลมเศรษฐกจท�าใหกลมเศรษฐกจทตงขนมาแลวบางกลมไมประสบผลส�าเรจเทาทควรคอ

1) ความแตกตางในโครงสรางและระดบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศสมาชกท�าใหมสภาพปญหา เปาหมายและนโยบายเศรษฐกจทแตกตางกน น�าไปสปญหาการปรบนโยบายบางอยางรวมกนท�าใหการรวมกลมเปนไปอยางลาชาและไมประสบความส�าเรจ

2) การรวมกลมของประเทศก�าลงพฒนาสวนใหญประสบปญหาทประเทศสมาชกตางเผชญปญหาเศรษฐกจการเมองและสงคมทงภายในประเทศและระหวางประเทศทรมเราจนไมมเวลามาใหความสนใจตอการรวมกลม

3) โดยทวไปการรวมกลมเศรษฐกจภมภาคเปนการรวมกลมของประเทศทอยในเขตภมศาสตรเดยวกนจงมโครงสรางการผลตทคลายกนลกษณะสนคาจงเปนสนคาทแขงขนกนมากกวาเปนสนคาทใชประกอบกนท�าใหมการคาระหวางกนนอยและยงคงตองพงพาการคากบประเทศนอกกลมอยมาก

4) ประเทศสมาชกของบางกลมมความขดแยงกนดานการเมองและสงคม ท�าใหการรวมกลมไมประสบความส�าเรจหรอเปนไปอยางลาชา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


5) ประเทศสมาชกของบางกลมมประวตศาสตรทเปนเมองขนหรอแยกตวมาจากประเทศอนหรอมความสมพนธในดานอนกบประเทศอนมากอน ท�าใหแมจะมการรวมกลมกบอกประเทศหนงแลวกยงมความสมพนธกบประเทศทมความสมพนธมากอนมากกวา

กจกรรม 9.1.1

การรวมกลมเศรษฐกจมกรปแบบใหอธบายแตละรปแบบ

แนวตอบกจกรรม 9.1.1

การรวมกลมเศรษฐกจโดยทวไปม4รปแบบคอ1)ความรวมมอระดบพหภาคเปนความรวมมอระหวางประเทศทมการท�าขอตกลงโดยมประเทศสมาชกจ�านวนมาก 2) ความรวมมอระดบภมภาค เปนความรวมมอทางเศรษฐกจของประเทศทอยในภมภาคเดยวกน 3) ความรวมมอระดบทวภาค เปนความรวมมอทางเศรษฐกจโดยการจดท�าขอตกลงสองฝายในลกษณะประเทศตอประเทศหรอกลมตอกลม และ4)ความรวมมอในลกษณะฝายเดยวเปนความรวมมอในลกษณะทประเทศใดประเทศหนงเปนผใหแตเพยงฝายเดยว

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



ววฒนาการการรวมกลมเศรษฐกจของโลก

เอดเวรดดแมนสฟลด(EdwardD.Mansfield)และเฮเลนวมลเนอร(HelenV.Milner)กลาวไวในบทความ“TheNewWaveofRegionalism”วาภมภาคนยมไมใชสถานการณทเพงจะเกดขนแตเปนสงทเกดขนมากอนทจะมาเปนรปแบบของภมภาคนยมทเปนอยในปจจบน โดยกอนหนานน กมหลายประเทศทจดท�าความตกลงการใหสทธพเศษทางการคา(PreferentialTradingArrangementหรอ PTA) แตรปแบบของความรวมมอดงกลาวมลกษณะทแตกตางไปจากรปแบบและความหมายทใชอยในปจจบนดวยเหตผลดานการเมอง แมนสฟลดและมลเนอรอธบายววฒนาการโดยจ�าแนกออกเปน 4คลนดงน1

คลนแรก เกดขนระหวางครงหลงศตวรรษท 19สวนใหญเปนสถานการณทเกดขนในยโรป โดยตลอดชวงระยะเวลาดงกลาวการคาภายในยโรปไดขยายตวเพมขนอยางรวดเรวและคดเปนสดสวนตอ การคาโลกสง ยงกวานนการรวมกลมเศรษฐกจยงทวความเขมขนมากขนในชวงการกาวสศตวรรษท 20จากผลของการปฏวตอตสาหกรรมและความกาวหนาทางเทคโนโลยทนบเปนสวนส�าคญทชวยอ�านวยใหเกดการคาระหวางรฐตอรฐรวมทงมสวนท�าใหเกดกลมเศรษฐกจขนในทวปยโรปทงในรปแบบของสหภาพศลกากรและการจดท�าความตกลงการคาทวภาคทรจกกนดคอสหภาพศลกากรเยอรมน(GermanZoll-verein)ซงเปนการรวมกลมของประเทศทใชภาษาเยอรมน(ยกเวนออสเตรย)ทจดตงขนในค.ศ.1834โดยมปรสเซยเปนผน�ามวตถประสงคเพอขยายอทธพลทางการเมองเหนอรฐอนทออนแอและเพอบนทอนอ�านาจของออสเตรยขณะเดยวกนออสเตรยกไดจดตงสหภาพศลกากรในค.ศ. 1850สวตเซอรแลนดในค.ศ.1848เดนมารกในค.ศ.1853และอตาลในชวงทศวรรษ1860

พฒนาการการขยายขอบขายการจดท�าความตกลงการคาทวภาคนบวามสวนส�าคญตอการเกดภมภาคนยมขนในทวปยโรป เชน การลงนามในสนธสญญาการพาณชยระหวางสหราชอาณาจกรและฝรงเศส (Anglo-FrenchCommercial Treaty) เพอจดท�าเขตการคาเสรใน ค.ศ. 1860 ซงมลกษณะเปนการใหการประตบตเยยงชาตทไดรบการอนเคราะหยง(Most-FavouredNationหรอMFN)อยางไมมเงอนไขถอเปนรากฐานระบบเศรษฐกจระหวางประเทศมาจนถงชวงเศรษฐกจตกต�าในปลายศตวรรษท19

ในชวง 10 ปแรกของศตวรรษท 20 ประเทศสหราชอาณาจกรไดมการจดท�าความตกลงทวภาคกบประเทศตางๆถง46ประเทศเยอรมนจดท�ากบ30ประเทศและฝรงเศสจดท�ากบ20กวาประเทศความตกลงเหลานลวนเปนทมาของการเกดการรวมกลมเศรษฐกจขนในยโรปในระยะตอมา แตการเกดสงครามโลกครงท1ท�าใหการขยายตวของความตกลงการคาภมภาคตองหยดชะงกไป

1MansfieldandMilner.(1999).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


คลนทสองเกดขนภายหลงสนสดสงครามโลกครงท1ไดมการท�าความตกลงภมภาคขนมากมายในชวงหลงสงครามโลกครงท 1 จนถงชวงสงครามโลกครงท 2 บางกลมสรางความแขงแกรงเปนจกรภพของประเทศมหาอ�านาจ เชน สหภาพศลกากรฝรงเศสรวมกลมสมาชกเปนจกรภพใน ค.ศ. 1928 และเครอจกรภพองกฤษ(TheCommonwealth)ทจดตงโดยบรเตนใหญในค.ศ.1932อยางไรกตามสวนใหญเปนการรวมกลมของรฐอสระ เชน ฮงการ โรมาเนย ยโกสลาเวย และบลแกเรย โดยแตละประเทศไดท�าความตกลงการใหสทธพเศษดานภาษศลกากรในการคาสนคาเกษตรกบประเทศตางๆในยโรปการจดท�าขอตกลงกรงโรม (RomeAgreement) ใน ค.ศ. 1934 น�าไปสการจดตงความตกลงสทธพเศษทาง การคา(PTA)ระหวางอตาลออสเตรยและฮงการนอกจากนนประเทศยโรปตะวนตกไดแกเบลเยยมเดนมารกฟนแลนด ลกเซมเบอรก เนเธอรแลนดนอรเวย และสวเดนกไดมการจดท�าขอตกลงระหวางกนตลอดทศวรรษท1930ขณะทเยอรมนกมการจดขอตกลงทวภาคกบประเทศตางๆหลายประเทศส�าหรบประเทศนอกยโรป ไดแก สหรฐอเมรกา กมการจดท�าขอตกลงทวภาคดานการพาณชยกบประเทศตางๆกวา 20 ประเทศในกลางทศวรรษ 1930 โดยสวนใหญเปนการท�าขอตกลงกบประเทศลาตนอเมรกา การจดท�าขอตกลงในลกษณะภมภาคนยมทเกดขนในชวงนไดกลายเปนขอถกเถยงมายาวนานและหา ขอสรปไมไดวาเปนสาเหตหนงของการกอใหเกดเศรษฐกจตกต�าทน�าไปสภาวะตงเครยดทางการเมอง จนมผลท�าใหเกดสงครามโลกครงท2หรอไม

การท�าขอตกลงรวมมอทางเศรษฐกจในชวงนมความแตกตางจากชวงกอนสงครามโลกครงท 1ดกลาสเอเออรวน(DouglasA.Irwin)2มความเหนวาในชวงศตวรรษท19การจดท�าความตกลงตางๆมกจะระบหลกการประตบตเยยงชาตทไดรบการอนเคราะหยง (MFN) ไวในการลดภาษศลกากรครงส�าคญๆ ทงในยโรปและทวโลก ซงกจะมลกษณะคลายกบยคทมขอตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคา (General Agreement on Tariffs and Trade หรอ GATT) ซงจะตรงขามกบชวงระหวางสงครามทมลกษณะของการรวมกลมการคาทมการเลอกปฏบตและมการจดท�าขอตกลงทวภาคทมลกษณะของการปกปองทกอใหเกดผลเสยตอการคาโลกและน�าไปสการเกดเศรษฐกจตกต�าครงใหญในระยะตอมาภมภาคนยมในยคนจงมลกษณะเปนเสมอนนโยบายการท�าใหเพอนบานล�าบาก (beggar–thy-neighbor)ท�าใหเกดการเบยงเบนการคาและน�าไปสความขดแยงทางการเมอง ดงนน ภมภาคนยมทเกดขนในชวงสงครามโลกครงท 2 จงไมไดชวยแกไขปญหาเศรษฐกจในภาพรวมได เคนวด (A.G.Kenwood) และลฟฮด(A.L.Lougheed)3กลาววาจากความลมเหลวในการบรรลความตกลงระหวางประเทศในดานการคาและการเงนในชวงตนทศวรรษ 1930 ท�าใหหลายประเทศพจารณาทางเลอกทมความเปนไปไดในการจดท�าขอตกลงการคาเสรในรปแบบอนโดยยดความรวมมอระดบภมภาคเปนหลก ความลมเหลวนน�าไปสการแขงขนกนระหวางมหาอ�านาจและใชยทธศาสตรการคาภมภาคเปนเครองมอเพอหวงผลดานการพาณชยดงนนแมวาภมภาคนยมจะไมใชเรองใหม แตภมภาคนยมทเกดขนในยคนกแตกตางไปจากยคกอนสงครามโลกครงท1

2Irwin.(1993). 3KenwoodandLougheed.(1971).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


คลนทสาม เกดขนภายหลงสงครามโลกครงท 2 ภมภาคนยมหลงสงครามโลกครงท 2 เกดขนพรอมๆกบการจดระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศภายหลงสงครามสบเนองจากความสบสนวนวายทางเศรษฐกจทเกดขนกอนสงครามจนเปนสาเหตน�าไปสการเกดสงครามโลกครงท 2 ท�าใหสหรฐอเมรกาในฐานะประเทศผน�าฝายชนะสงครามพยายามสรางกฎเกณฑหรอจดวางระเบยบทางเศรษฐกจเพอใหประเทศตางๆ ยดเปนแนวปฏบตเพอไมใหเกดประวตศาสตรซ�ารอยขนอก จงเปนทมาของการจดตงองคกรเศรษฐกจระหวางประเทศขน 3 องคกร คอ ธนาคารโลก กองทนการเงนระหวางประเทศ และขอตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคาหรอ GATT อยางไรกตาม ถงแมจะมการจดตงองคกรพหภาคขนใหมแตกหาไดท�าใหประเทศตางๆเกดความมนใจในระบบทสรางขนมาใหมไมมการศกษาและประเมนวากระแสการคาเพมสงขนในพนททอยในภมภาคเดยวกน ประเทศตางๆ ทมความใกลชดหรอมอาณาเขตตดตอกน มเผาพนธเดยวกนหรออยในภมภาคเดยวกนยงหนมารวมกลมกนเพอรวมมอกนและชวยเหลอซงกนและกนภายในกลมซงถอเปนอกทางเลอกหนงในการแกไขปญหาและบรรเทาผลกระทบอนเกดจากความสบสนวนวายทคาดวาจะเกดขน จงมภมภาคนยมดานการพาณชยเกดขนมากมายในชวงน เชนประชาคมเศรษฐกจยโรป กลมแอนเดยน (Andean Pact) ประชาคมเศรษฐกจของประเทศในแอฟรกาตะวนตก(EconomicCommunityofWestAfricanStatesหรอECOWAS)และออสเตรเลยและนวซแลนด ยกเวนในเอเชยตะวนออกทไมมการรวมกลมใดๆขนกอนกลางทศวรรษท 1990แตกลบเปน กลมเศรษฐกจทมเศรษฐกจเตบโตอยางรวดเรวในระยะตอมา

อาจกลาวไดวาภมภาคนยมทเกดขนในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 สามารถจ�าแนกไดเปน 2คลนคลนแรกเกดขนในชวงปลายทศวรรษ1950ถงทศวรรษ1970เกดกลมเศรษฐกจไดแกประชาคมเศรษฐกจยโรป สมาคมการคาเสรยโรป กลมโคมคอน และกลมการคาภมภาคของประเทศก�าลงพฒนาความตกลงเหลานเกดขนควบคไปกบสงครามเยนและกรอบความรวมมอพหภาคทสงผลทงทางเศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศ การจดท�าความตกลงใหสทธพเศษทางการคาระหวางประเทศของประเทศก�าลงพฒนาหลายกลมมวตถประสงคหลกคอเพอลดการพงพาทงทางดานเศรษฐกจและการเมองจากประเทศอตสาหกรรมทกาวหนาลดการน�าเขาและพฒนาอตสาหกรรมภายในประเทศดงนนลกษณะการรวมกลมจงมลกษณะทท�าใหเกดการเบยงเบนการคานอกจากนนยงเกดปญหาขอขดแยงวาจะมการกระจายตนทนและผลประโยชนจากการรวมกลมกนไดอยางไรจะชดเชยผทเสยผลประโยชนอยางไรและจะจดสรรอตสาหกรรมไปในแตละประเทศอยางไรยกตวอยางในกรณของการรวมกลมโคมคอนทเปนความพยายามของสหภาพโซเวยตทจะสงเสรมการรวมกลมทางเศรษฐกจของประเทศพนธมตรทางการเมองเพอพฒนาอตสาหกรรมภายในกลมและลดการพงพาประเทศตะวนตกในทางตรงขามการรวมกลมของประเทศพฒนาแลวโดยเฉพาะประเทศยโรปตะวนตก ท�าใหมการขยายการคาระหวางประเทศและเปนการเอออ�านวย ตอความรวมมอทางการเมอง

คลนทสหรอคลนปจจบนมลกษณะทแตกตางไปจากภมภาคนยมทเกดขนในชวงทผานมาโดยเกดขนภายหลงสนสดยคสงครามเยนและอยในชวงทมการเปลยนแปลงในอ�านาจระหวางประเทศและความสมพนธดานความมนคงยงไปกวานนประเทศผมสวนส�าคญในระบบระหวางประเทศเชนสหรฐอเมรกาไดเขาไปมสวนรวมและมสวนส�าคญตอการสงเสรมระบบดงกลาวภมภาคนยมทเกดขนในชวงลาสดนมลกษณะ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แตกตางจากทเกดขนในชวงสงครามเนองจากเกดขนพรอมกบการทแตละประเทศมระดบความเปนอสระทางเศรษฐกจคอนขางสงและเปนเจตนารมณของประเทศส�าคญๆทจะลดกรณพพาททางการคาประกอบกบโครงสรางองคกรพหภาคอ�านวยใหเกดความสมพนธทางการคาในลกษณะดงกลาวโรเบรตลอวเรนซ(RobertZ.Lawrence)อธบายวาแรงขบเคลอนของการพฒนาทเกดขนในชวงนแตกตางจากทเกดขนในชวงทศวรรษท 1930 เนองจากแนวคดปจจบนสะทอนถงความพยายามทจะอ�านวยใหประเทศสมาชกไดเขาไปมสวนรวมในเศรษฐกจโลกมากกวาการแยกตวออกไป และแตกตางจากชวงทศวรรษท 1950 และ1960 ทเปนการรเรมใหประเทศก�าลงพฒนาเปนสวนหนงของการก�าหนดยทธศาสตรการเปดเสรและเปดประเทศ สงเสรมใหมการสงออกและใชนโยบายใชเงนลงทนจากตางประเทศ (foreign-investment- ledpolicy)มากกวาการสงเสรมการทดแทนการน�าเขา4

จากววฒนาการทกลาวมาจะเหนวาภมภาคนยมเปนสงทอยคกนมากบระบบเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศมการแพรขยายและมการเปลยนแปลงตลอดชวงระยะเวลาทผานมาการเมองทงในประเทศและระหวางประเทศลวนมสวนส�าคญตอการอธบายการเกดขนของภมภาคนยมยคใหม โดยกลมอทธพลการเมองภายในประเทศจะเปนผมสวนตอการเลอกยทธศาสตรภมภาควาจะมการเลอกปฏบตทเปนการ ตอตานประเทศทสามหรอไมจะจดสรรอตสาหกรรมไปในแตละประเทศสมาชกอยางไรการจดท�าขอตกลงควรครอบคลมหรอไมครอบคลมสนคาใดเนองจากสนคาบางอยางเปนสนคาทมความออนไหวทางการเมองและเปนเหตผลทท�าใหการท�าความตกลงของประชาคมเศรษฐกจยโรปตองยกเวนสนคาเกษตร และกลมแครบเบยนตองยกเวนสนคาน�าตาลและASEANตองยกเวนสนคาทเปนผลประโยชนของแตละประเทศสวนการเมองระหวางประเทศกเปนทยอมรบวาอ�านาจระหวางประเทศความสมพนธดานความมนคงและสถาบนพหภาคลวนมบทบาทส�าคญตอการก�าหนดรปแบบของภมภาคนยมวาจะมบทบาทตอรปแบบความรวมมอและความขดแยงระหวางประเทศอยางไร ความสมพนธระหวางโครงสรางอ�านาจและภมภาคนยมจะขนอยกบความเปนผน�า มผกลาววาความมเสถยรภาพทางเศรษฐกจจะเกดขนไมไดหากผน�าไมมเสถยรภาพ เปนทนาสงเกตวาการจดท�าความตกลงสทธพเศษทางการคามกจะเกดขนมากในชวงทความเปนผน�าก�าลงถดถอย เชน ในชวง 50 ปทผานมาความสญเสยความเปนผน�าของสหรฐอเมรกาเปนการกระตนใหมการจดท�าความตกลงสทธพเศษทางการคาขนมากมายดวยความรสกทวาความตกลงดงกลาวจะชวยจดการเศรษฐกจระหวางประเทศไดการเกดภมภาคนยมในชวงทความเปนผน�าลดลงจะท�าเกดระบบเศรษฐกจเปดมากขน

จากปญหาการเจรจารอบอรกวยซงเปนการเจรจารอบท8ของGATTทเดมก�าหนดจะเจรจาใหเสรจสนภายใน5ป เรมตงแตพ.ศ.2529และควรจะเสรจสนภายในพ.ศ.2534แตไดยดเยอมาจนถงพ.ศ.2536เนองจากเกดปญหาขอขดแยงของประเทศพฒนาทไมสามารถตกลงกนไดในเรองการเปดเสรสนคาเกษตร นบเปนสาเหตส�าคญทบนทอนความเชอมนในการแกไขปญหาดวยระบบพหภาค แมในทสดการเจรจารอบอรกวยจะสนสดลงและมผลท�าใหมการจดตงองคการการคาโลกขนและสามารถดงความเชอมนในระบบพหภาคมาไดระดบหนงแตปญหาการเจรจารอบใหมหรอรอบโดฮาทนอกจากจะเกดปญหาความขดแยงระหวางประเทศพฒนาดวยกนแลว ยงเกดปญหาความขดแยงระหวางประเทศพฒนาและประเทศ

4Lawrence.(1996).

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ก�าลงพฒนา รวมทงมเหตการณประทวงของประชาชนทเปนเกษตรกรของประเทศก�าลงพฒนาเขารวมผสมโรงดวย ยงท�าใหความมนใจในการแกไขปญหาดวยระบบพหภาคเสอมถอยลง จงเปนทมาทท�าใหมการน�าระบบการแกไขปญหาดวยวธการจดท�าขอตกลงเขตการคาเสรทวภาคกลบมาใชใหมโดยมสหรฐอเมรกาเปนผน�า

การจดท�าความตกลงการคาเสรทวภาคมใชเปนเรองใหม แตมขนตงแตกอนทจะมGATT โดยเปนการจดท�าขอตกลงทวภาคระหวางสหราชอาณาจกรและสหรฐอเมรกา และสหราชอาณาจกรกบ สวตเซอรแลนดแตการจดท�าขอตกลงในลกษณะดงกลาวไมเปนทแพรหลายเนองจากเกดGATTขนเสยกอนการจดท�าความตกลงการคาเสรทวภาคไดรบการรอฟนขนมาอกครงภายหลงจากทสหรฐอเมรกาไดจดท�าความตกลงการคาเสรทวภาคกบประเทศอสราเอลในค.ศ.1985แตกดวยเหตผลทางการเมองมากกวาเหตผลทางเศรษฐกจและตอมาไดมการจดท�าความตกลงการคาเสรกบประเทศแคนาดาในค.ศ.1989ซง ตอมาไดผนวกกบเมกซโกพฒนามาเปนความตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอหรอNAFTAในค.ศ.1994การใชยทธศาสตรจดท�าความตกลงการคาเสรทวภาคของสหรฐอเมรกาไดระงบไปชวคราวภายหลงจากทการเจรจารอบอรกวยสามารถไดขอสรปรวมทงไดมการจดตงองคการการคาโลกขนโดยสหรฐอเมรกาหวงวาจะใชองคกรพหภาคทไดปรบปรงใหมเปนเวทในการด�าเนนยทธศาสตรทางการคา แตสถานการณกลบ ไมเปนไปตามทหวงเนองจากการเจรจารอบใหมหรอรอบโดฮาถกตอตานจากประชาชนในประเทศก�าลงพฒนาบางประเทศรวมทงเกดปญหาขดขดแยงระหวางประเทศพฒนาดวยกนเองและระหวางประเทศพฒนากบประเทศก�าลงพฒนา จงท�าใหสหรฐอเมรกาหนกลบมาใชยทธศาสตรจดท�าความตกลงการคาเสรทวภาค อกครงแตการจดท�าความตกลงในครงหลงๆนมการขยายเรองทจดท�าขอตกลงใหครอบคลมออกไปกวางขวางกวาประเดนทางการคา โดยเฉพาะประเดนทไมสามารถตกลงกนไดในการเจรจาพหภาคหรอทการเจรจาพหภาคยงครอบคลมไมถงเชนเรองแรงงานสงแวดลอมและพาณชยอเลกทรอนกสเปนตนประเทศทสหรฐอเมรกาจดท�าความตกลงไปแลวไดแกจอรแดนชลสงคโปรออสเตรเลยและอยในระหวางการเจรจากบอกหลายประเทศเชนมาเลเซยและไทยเปนตน

เหตผลส�าคญประการหนงของการทสหรฐอเมรกาหนมาใชยทธศาสตรการเปดเสรการคาทวภาคกคอเปนสงทท�าไดรวดเรวและสามารถตอรองผลประโยชนไดดกวาเนองจากสหรฐอเมรกาเปนมหาอ�านาจทางเศรษฐกจและถอเปนตลาดใหญของโลก

การจดท�าความตกลงการคาเสรทวภาคไดแผขยายไปยงประเทศอนโดยมจดเรมตนจากการท�าความตกลงกบสหรฐอเมรกาและขยายไปยงประเทศอนๆ จงถอเปนการด�าเนนนโยบายความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางประเทศอกดานหนงทเปนอยในปจจบนและอยในชวงทการเจรจาพหภาคก�าลงประสบภาวะชะงกงน

จนถงเดอนเมษายน พ.ศ. 2555 มประเทศทมการท�าความตกลงการคาภมภาคตามทไดม การรายงานตอองคการการคาโลกอยทงหมด 511 กลม มเพยงประเทศเดยวทไมไดมการท�าขอตกลงกบประเทศใดเลยคอมองโกเลย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การรวมกลมเศรษฐกจถอเปนการผดหลกการของGATT วาดวยการประตบตเยยงชาตทไดรบการอนเคราะหยง(MFN)แตบทบญญตของGATTมาตรา24เปดชองใหด�าเนนการไดภายใตเงอนไขคอตองครอบคลมสนคาและบรการเปนจ�านวนมาก(substantial)มความโปรงใสและไมสงผลกระทบตอประเทศนอกกลม และด�าเนนการไดโดยมขอยกเวนใหแกประเทศก�าลงพฒนาในการทไมตองปฏบตตามบทบญญตของGATTดวยหวงวาการรวมกลมหากมการขยายขอบเขตออกไปและมการเชอมโยงเพอเปดเสรระหวางกลมมากขนกจะเปนการสงเสรมการคาเสรระดบโลกซงสอดคลองกบวตถประสงคของการเปดเสรของGATT


การรวมกลมเศรษฐกจของโลกมววฒนาการมาอยางไร


ววฒนาการการรวมกลมเศรษฐกจของโลกอาจอธบายไดเปน 4 คลนคลนแรก เกดระหวางครงหลงศตวรรษท 19 สวนใหญเกดในยโรป การคาขยายตวรวดเรวและมการรวมกลมเศรษฐกจมากขนจากผลของการปฏวตอตสาหกรรมและความกาวหนาทางเทคโนโลยคลนทสองเกดขนหลงสนสดสงครามโลกครงท1จนถงชวงสงครามโลกครงท2สวนใหญเปนการรวมกลมของประเทศตางๆในยโรปและอเมรกาคลนทสาม เกดขนภายหลงสงครามโลกครงท 2 เกดขนพรอมๆ กบการจดระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศภายหลงสงครามมการรวมกลมดานการพาณชยเกดขนมากมายและคลนทส เกดขนภายหลงสนสดยคสงครามเยนเกดขนพรอมกบการทแตละประเทศมระดบการเปนอสระทางเศรษฐกจคอนขางสง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 9.2

การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคยโรปและอเมรกา


หวเรอง9.2.1 กลมเศรษฐกจในภมภาคยโรป9.2.2กลมเศรษฐกจในภมภาคอเมรกา

แนวคด1. กลมเศรษฐกจในภมภาคยโรปทส�าคญทสดและมววฒนาการมายาวนานคอสหภาพยโรป

สหภาพยโรปเปนกลมทประสบความส�าเรจทงการขยายตวในแนวกวาง คอ มสมาชกเพมขนจาก6ประเทศเปน28ประเทศและการขยายตวในแนวลกคอการยกระดบความรวมมอจากสหภาพศลกากรเปนสหภาพเศรษฐกจ กลมความรวมมอทางเศรษฐกจอนๆ ในภมภาคนคอกลมสมาคมการคาเสรยโรป กลมยโรปตะวนออก และกลมความตกลงการคาเสรยโรปกลาง

2. กลมเศรษฐกจทส�าคญทสดในภมภาคอเมรกาคอกลมความตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอประกอบดวยประเทศสมาชก3ประเทศคอสหรฐอเมรกาแคนาดาและเมกซโกกลมความรวมมอทางเศรษฐกจอนทส�าคญคอสมาคมการคาเสรแหงลาตนอเมรกากลมตลาดรวมอเมรกากลางกลมตลาดรวมอเมรกาใตกลมแอนเดยนสหภาพแหงชาตอเมรกาใตและประชาคมแครบเบยน

วตถประสงคเมอศกษาตอนท9.2จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายความเปนมา วตถประสงค และรปแบบของการรวมกลมเศรษฐกจของสหภาพ

ยโรปและกลมเศรษฐกจอนในภมภาคยโรปได2. อธบายความเปนมาวตถประสงคและรปแบบของการรวมกลมเศรษฐกจของกลมความ

ตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอและกลมเศรษฐกจอนในภมภาคอเมรกาได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ความน�า

ตอนท9.2จ�าแนกเนอหาออกเปนสองสวนสวนแรกเปนการรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคยโรปเนองจากภายหลงสงครามโลกครงท 2 ไดเกดกลมเศรษฐกจในภมภาคนขนหลายกลมและมการแบงคายตามอดมการณทางการเมองอยางชดเจนทส�าคญไดแกกลมประชาคมเศรษฐกจยโรปกลมสมาคมการคาเสรยโรป และกลมยโรปตะวนออกหรอกลมโคมคอน (COMECON) แตภายหลงการสนสดยคสงครามเยนประเทศตางๆทงในกลมสมาคมการคาเสรยโรปและกลมโคมคอนตางทยอยสมครเขาเปนสมาชกของกลมประชาคมเศรษฐกจยโรปซงไดพฒนายกระดบขนเปนตลาดยโรปเดยวและสหภาพยโรปตามทเปนอยในปจจบนจงท�าใหสหภาพยโรปเปนกลมความรวมมอทางเศรษฐกจทส�าคญทสดในภมภาคนสวนทสอง

เปนการรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคอเมรกา จะกลาวถงกลมความรวมมอทางเศรษฐกจทส�าคญทสดในภมภาคน คอกลมความตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอหรอ NAFTA รวมทงกลมเศรษฐกจอนในอเมรกากลางและอเมรกาใตดวย


กลมเศรษฐกจในภมภาคยโรป

1. สหภาพยโรปสหภาพยโรป(EuropeanUnion)เปนกลมความรวมมอทางเศรษฐกจทส�าคญมากทสดในทวป

ยโรป เปนกลมทมววฒนาการมายาวนานและเปนกลมความรวมมอทางเศรษฐกจทประสบความส�าเรจในการพฒนาทงแนวกวางคอการขยายประเทศสมาชกจาก6ประเทศในยโรปตะวนตกมาเปน28ประเทศทงยโรปตะวนตกและตะวนออกในปจจบนและการพฒนาในแนวลกโดยยกระดบการรวมกลมจากขนตอนสหภาพศลกากรจนถงระดบสหภาพเศรษฐกจซงเปนระดบสงสดของการรวมกลมเศรษฐกจทเปนอยในปจจบน

การรวมกลมของสหภาพยโรปมจดเรมตนจากประเดนขดแยงทงดานการเมองและการแกงแยงทรพยากรทางเศรษฐกจทเกดขนในทวปยโรป โดยเฉพาะการแกงแยงทรพยากรถานหนและเหลกซงถอเปนวตถดบทเปนยทธปจจยส�าคญจนกลายเปนประเดนปญหาขอขดแยงระหวางเยอรมนและฝรงเศสทเปนสาเหตน�าไปสการเกดสงครามโลกทง2ครงจงเปนบทเรยนทท�าใหประเทศตางๆในยโรปพยายามแกไขปญหาและแสวงหาแนวทางเพอทจะเปลยนประเดนทเปนสาเหตของความขดแยงมาเปนลกษณะของความ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


รวมมอกนเพอไมใหมมลเหตทจะกอใหเกดสงครามขนอก ประเทศ 6 ประเทศ อนไดแก เบลเยยมเนเธอรแลนดลกเซมเบรกฝรงเศสเยอรมนและอตาลไดรวมกนกอตง“ประชาคมถานหนและเหลกกลายโรป”(EuropeanCoalandSteelCommunityหรอECSC)ทมลกษณะเหนอชาต (supranational)ขนในค.ศ.1951โดยมวตถประสงคเพอเสรมสรางความรวมมอและขจดปญหาการชวงชงวตถดบและทรพยากรอยางไรกตามการรวมกลมดงกลาวมลกษณะเปนความรวมมอในดานการจดสรรทรพยากรโดยไมไดมงไปสขนตอนใดขนตอนหนงของการรวมกลมเศรษฐกจจงยงไมถอวาเปนการรวมกลมเศรษฐกจ

ตอมาประเทศสมาชกECSCไดมการลงนามในสนธสญญากรงโรม(TreatyofRome)ในค.ศ.1957 เพอจดตงเปนประชาคมเศรษฐกจยโรป (European EconomicCommunity หรอ EEC) โดยก�าหนดเจตนารมณเบองตนคอ เพอทจะวางรากฐานความรวมมอระหวางประเทศในยโรปโดยเฉพาะดานเศรษฐกจใหมความใกลชดกนมากขนและเพอยกระดบความเปนอยของประชาชนภายในกลมใหดขนโดยรวมตวทางเศรษฐกจใหเปนอนหนงอนเดยวกนมการลดอปสรรคทางการคาระหวางกนมกจกรรมรวมกนในดานการขจดอปสรรคทางการคากบภายนอกการรกษาระดบดลการคาและการประกนใหมการขยายตวทางเศรษฐกจอยางสม�าเสมอ รวมทงก�าหนดเปาหมายของการรวมกลมเปนสหภาพศลกากรภายในค.ศ.1969 จงถอเปนกลมเศรษฐกจทเกดขนอยางเปนทางการ ตอมาใน ค.ศ. 1973 ไดรบสมาชกเพมอก 4ประเทศคอสหราชอาณาจกรไอรแลนดเดนมารกและนอรเวยแตนอรเวยไดถอนตวกอนมการลงนามจงเหลอประเทศสมาชก 9 ประเทศ และเมอรวมกบกรซ ซงเขาเปนสมาชกเมอ ค.ศ. 1981 สเปนและโปรตเกสเขาเปนสมาชกเมอค.ศ.1986จงมประเทศสมาชกขณะนนรวม12ประเทศ

การรวมกลมของประชาคมเศรษฐกจยโรปไดววฒนาการมาจนถงขนตอนของการเปนสหภาพทางเศรษฐกจและมชอเปนทางการวา สหภาพยโรป (European Union หรอ EU) ภายหลงจากทไดมพฒนาการเปนตลาดยโรปเดยว(SingleEuropeanMarketหรอSEM)ในค.ศ.1992และในปเดยวกนไดมการลงนามในสนธสญญามาสทรชท (The Treaty ofMaastricht) ประกาศรวมกลมเปนสหภาพยโรปเพอครอบคลมความรวมมอทงดานการเงนการเมองและการทหารโดยเรมมผลบงคบใชตงแตเดอนพฤศจกายนค.ศ.1993เปนตนมาและมการประกาศรบประเทศยโรปตะวนออกเขาเปนสมาชกดวยในปค.ศ. 1995 ออสเตรย สวเดน และฟนแลนดไดเขาเปนสมาชก EU ตอมาใน ค.ศ. 2004 ไดรบประเทศสมาชกเพมอก 10ประเทศคอสาธารณรฐเชก เอสโตเนยฮงการลตเวยลธวเนย โปแลนดสโลวเนยสโลวาเกยไซปรสและมอลตาค.ศ.2007มประเทศสมาชกเพมอก2ประเทศคอบลแกเรยและโรมาเนยประเทศสมาชกลาสดคอโครเอเชยเขาเปนสมาชกในค.ศ.2013ปจจบน(มนาคมค.ศ.2559)จงมประเทศสมาชกสหภาพยโรปหรอEUรวม28ประเทศสหภาพยโรปจงเปนกลมเศรษฐกจทเกดขนเปนกลมแรกภายหลงสงครามโลกครงท 2 เปนกลมทมววฒนาการมายาวนานและเปนกลมเศรษฐกจทประสบความส�าเรจสงสด

ในการด�าเนนการตามวตถประสงคตามสนธสญญากรงโรม สหภาพยโรปไดด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจทส�าคญรวมกนเชนนโยบายการคานโยบายเกษตรและนโยบายการเงน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1) นโยบายการคา ไดเรมมการยกเลกภาษศลกากร ยกเลกมาตรการจ�ากดปรมาณ รวมทงคาธรรมเนยมทเกบจากการน�าเขาและสงออกเพอด�าเนนการในขนตอนเขตการคาเสรตงแตค.ศ. 1959และเรงรดการด�าเนนการปรบพกดอตราศลกากรระหวางประเทศสมาชกใหเปนอตราเดยวกนเพอเปนสหภาพศลกากรไดเสรจสนใน ค.ศ. 1969 ตอมาใน ค.ศ. 1985 ไดมการลงนามในกฎหมายยโรปเดยว (SingleEuropeanAct)เพอยกระดบการรวมกลมจากสหภาพศลกากรใหเปนตลาดรวมโดยสมบรณหรอทเรยกวาตลาดยโรปเดยว (Single EuropeanMarket หรอ SEM) โดยมงขจดปญหาอปสรรคทง 3 ดานให หมดสนไป คอ อปสรรคดานกายภาพ (physical barriers) ทเปนอปสรรคดานการเคลอนยายคนและสนคาผานพรมแดนอปสรรคดานการคลง (fiscal barriers)เชนภาษมลคาเพมภาษสรรพสามตเปนตนและอปสรรคดานเทคนค (technical barriers)เชนการก�าหนดใหมการปรบประสานกฎหมายทเกยวกบมาตรฐานสนคาใหเปนมาตรฐานกลางและส�าหรบสนคาทไมสามารถปรบกฎหมายเขาสมาตรฐานกลางไดกใหน�าหลกการยอมรบรวมกน(mutualrecognition)มาใช5

2) นโยบายเกษตร (Common Agricultural Policy หรอ CAP)เปนนโยบายส�าคญอกนโยบายหนงของสหภาพยโรป(EU)ในขณะทยงเปนประชาคมเศรษฐกจยโรป(EEC)ทสงผลกระทบตอการคาสนคาเกษตรทวโลกในวงกวางการด�าเนนนโยบายเกษตรรวมของสหภาพยโรปมวตถประสงคเพอประกนรายไดใหแกเกษตรกรสงเสรมการใชเทคโนโลยและทรพยากรอยางมประสทธภาพรกษาเสถยรภาพดานราคา และเปนการประกนวาจะมสนคาเพยงพอตอการบรโภคในราคาทเหมาะสม โดยมหลกการคอใหมการคาสนคาเกษตรเสรภายในกลม ใหสทธพเศษแกประเทศสมาชก รบผดชอบดานการเงนรวมกน และเพอใหบรรลวตถประสงคของการประกนรายไดใหแกเกษตรกรและสงเสรมการผลตเพอใหพอเพยงตอการบรโภคประชาคมเศรษฐกจยโรปไดใชนโยบายก�าหนดราคาประกนสนคาเกษตรใหอยในระดบสงกวาราคาในตลาดโลกและใชวธเกบคาธรรมเนยม (levy) จากสนคาน�าเขาเพอมใหมสนคาน�าเขาเขามาแขงขนกบสนคาในประเทศท�าใหเกดอปทานสวนเกนในตลาดโลกและราคาสนคาเกษตรโลกตกต�าสงผลกระทบตอการสงออกและรายไดของเกษตรกรในประเทศผสงออกสนคาเกษตรเปนสนคาหลกรวมทงท�าใหประชาคมฯเองตองแบกรบภาระคาใชจายเงนอดหนนเกษตรกรปละจ�านวนมาก แตภายหลงการเจรจาการคาหลายฝายรอบอรกวยเสรจสนลงโดยมผลผกพนใหประเทศสมาชกองคการการคาโลกตองลด/เลกมาตรการอดหนนการคาสนคาเกษตรท�าใหการออกมาตรการตางๆดานการชวยเหลอเกษตรกรตองอยภายใตกรอบขององคการการคาโลก แตภายหลงจากทประชาคมเศรษฐกจยโรปไดยกระดบเปนตลาดยโรปเดยวกไดมการปรบประสานมาตรฐานการผลตสนคาเกษตรใหเปนมาตรฐานเดยวกนโดยมาตรฐานทออกมาดงกลาวมมาตรฐานสงจนเปนอปสรรคตอประเทศทสงสนคาเกษตรออกไปยงสหภาพยโรป

3) นโยบายการเงน การแบงสรรเงนทนของประชาคมเศรษฐกจยโรปนบเปนกาวหนงของกระบวนการรวมตวดานการเงน โดยใน ค.ศ. 1962 ประชาคมฯ ไดประกาศใช “หนวยบญชยโรป” (EuropeanUnitofAccountหรอEUA)เพอเปนหนวยเงนตรากลางในการจดสรรเงนทนของประเทศสมาชกโดยท“หนวยบญชยโรป”นมใชเงนตราในตวของมนเองแตเปนตวหารธรรมดาหรอสวนทท�าให

5 หลกการยอมรบรวมกน หมายถง การทประเทศหนงใหการยอมรบสนคาของประเทศอกประเทศหนงใหสามารถเวยนขายไดในประเทศตนแมจะมมาตรฐานสนคาทแตกตางกน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


คารวมของเงนแตละสกลในยโรปแสดงออกมาในรปหนวยเดยวกนโดยทเงนหนวยบญชดงกลาวมคาเทากบทองค�า0.88867088กรมแตภายหลงจากวกฤตการณการเงนในค.ศ.1971มผลท�าใหสหรฐอเมรกาตองเลกผกเงนดอลลารไวกบทองค�า ท�าใหอตราแลกเปลยนของเงนสกลยโรปมคาไมแนนอน ประชาคมฯ จงเลกผกคา“หนวยบญช”ไวกบทองค�าและใช“หนวยบญชยโรป”(EuropeanUnitofAccountหรอEUA) แทน ซงหนวยบญชยโรปนเปนการรวมเอาเงนตราแตละสกลของประเทศสมาชกในจ�านวนคงท ดงนนหนวยบญชยโรปจงเปลยนแปลงขนลงตามคาของเงนของแตละประเทศสมาชก อยางไรกตามเนองจากอตราแลกเปลยนระหวางประเทศสมาชกประชาคมฯ ในขณะนนมความเคลอนไหวขนลงสงประเทศเนเธอรแลนดเยอรมนเบลเยยมองกฤษและฝรงเศสจงตกลงกนก�าหนดอตราการเปลยนแปลงของอตราแลกเปลยนไวไมเกนรอยละ 2.25 แตกยงไมไดผลเนองจากคาเงนปอนดสเตอรลง ปอนดไอรชและฟรงกฝรงเศสยงไมมเสถยรภาพพอทจะอยในกรอบของอตราทก�าหนดไวจนในทสดตองถอนตวออกไปจากวกฤตการเงนในครงนท�าใหการด�ารทจะรวมเงนตราสกลตางๆ ของประเทศสมาชกใหเปนหนวยเงนตราเดยวกนตามผลทประชมสดยอดทกรงเฮกในเดอนมนาคมค.ศ.1970ตองเปนอนชะงกไปจนเรมมความเคลอนไหวอยางจรงจงอกครงในเดอนมนาคม ค.ศ. 1979 เมอประชาคมฯ ไดเรมน�าระบบการเงนยโรป(EuropeanMonetarySystem)มาใชโดยมสาระส�าคญ3ประการคอ

1) ใหสราง“หนวยเงนตรายโรป” (EuropeanCurrencyUnitหรอECU)ขนใชแทน“หนวยบญชยโรป”(EUA)

2) จดตงกลไกอตราแลกแปลยน(ExchangeRateMechanismหรอERM)โดยก�าหนดใหสมาชกตองรกษาระดบอตราแลกเปลยนใหอยในกรอบเพมหรอลดลงไดไมเกนรอยละ 2.25 เมอเทยบคากบECUและไมเกนรอยละ4.5เมอเทยบคาอตราแลกเปลยนเงนตราระหวางสองสกล

3) จดตงกลไกการใหสนเชอ (CreditMechanism) เพอใหความชวยเหลอประเทศทมปญหาคาเงนตราลดลงเพอรกษาเสถยรภาพของระบบการเงนของยโรปไว

ระบบการเงนของยโรปนบเปนรากฐานส�าคญของการใชนโยบายการเงนรวมกนตงแต ค.ศ.1979–1993 จนกระทงประชาคมเศรษฐกจยโรปไดมการลงนามในสนธสญญามาสทรชท (MaastrichtTreaty) ใน ค.ศ. 1992 เพอจดตงเปนสหภาพยโรปหรอ EU และมผลบงคบใชตงแตเดอนพฤศจกายนค.ศ.1993เปนตนมาโดยสหภาพยโรปประกอบดวย3สหภาพคอ

1) สหภาพการเงนยโรป (EuropeanMonetaryUnion หรอ EMU) มเปาหมายเพอบรรลการใชเงนตราสกลเดยวกน(singlecurrency)และการมธนาคารกลางรวมกนในค.ศ.1999

2) สหภาพเศรษฐกจยโรป (EuropeanEconomicUnion) มการปรบประสานนโยบายเศรษฐกจเขาดวยกนเชนนโยบายเงนเฟอหนสาธารณะอตราดอกเบยงบประมาณรายจายซงถอเปนรากฐานของการน�าไปสการใชเงนตราสกลเดยวกน

3) สหภาพการเมองยโรป (European Political Union) ปรบประสานนโยบายดาน ตางประเทศและความมนคงรวมกน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ในวนท 1 มกราคม ค.ศ. 1999 ประเทศสมาชกสหภาพยโรป 11 ประเทศในขณะนน (ยกเวน สหราชอาณาจกรเดนมารกสวเดนและกรซ)ไดตกลงใชเงนตราสกลเดยวกนคอ“เงนยโร”(EURO)ในธรกรรมทวไปยกเวนธรกรรมเงนสดซงไดเรมใชธนบตรและเหรยญกษาปณตงแตวนท1มกราคมค.ศ.2002เปนตนมาและมธนาคารกลางยโรป(EuropeanCentralBank)ท�าหนาทรบผดชอบนโยบายการเงนของสหภาพยโรปตงแตวนท1มกราคมค.ศ.1999เปนตนมาปจจบน(พ.ศ.2559)ในจ�านวนสมาชก28 ประเทศนนม 19 ประเทศทอยในยโรโซน (Eurozone) คอกลมประเทศทใชเงนยโร อก 9 ประเทศ ไมอยในยโรโซนไดแกสหราชอาณาจกรเดนมารกสวเดนบลแกเรยโรมาเนยฮงการสาธารณรฐเชกโปแลนดและโครเอเชย

2. กลมเศรษฐกจอนในยโรปนอกเหนอจากสหภาพยโรปแลว กลมเศรษฐกจอนในภมภาคยโรปเปนกลมทเกดขนภายหลง

สงครามโลกครงท 2 ในระยะเวลาทใกลเคยงกบการเกดขนของประชาคมเศรษฐกจยโรป แตมลกษณะ ไมกาวหนาและบางประเทศไดทยอยแยกตวออกมาสมครเขาเปนสมาชกของสหภาพยโรปโดยเฉพาะภายหลงจากการลมสลายของประเทศสงคมนยมท�าใหกลมเศรษฐกจในภมภาคยโรปมแนวโนมทจะหลอมรวมเปน กลมเดยวกนกลมเศรษฐกจทส�าคญไดแก

2.1 สมาคมการคาเสรยโรป สมาคมการคาเสรยโรป(EuropeanFreeTradeAssociationหรอEFTA)จดตงขนตามสนธ

สญญาสตอกโฮลม(StockholmConvention)ในค.ศ1960โดยมวตถประสงคเพอด�าเนนการเขตการคาเสรระหวางประเทศสมาชกโดยเนนดานการคาสนคาอตสาหกรรมเปนสวนใหญประเทศผกอตงประกอบดวยประเทศสมาชกในยโรป7ประเทศคอออสเตรยเดนมารกนอรเวยโปรตเกสสวเดนสวตเซอรแลนดและสหราชอาณาจกรตอมาประเทศฟนแลนดเขาเปนสมาชกในค.ศ.1961ไอซแลนดในค.ศ.1970และลกเตนสไตนในค.ศ.1991เมอแรกเรมกอตงนนEFTAตงขนเพอถวงดลทางเศรษฐกจกบกลมประชาคมเศรษฐกจยโรปทรวมกลมกนดวยเหตผลทางการเมองมากกวา

การด�าเนนงานของ EFTA ไมประสบความส�าเรจเทาทควรเนองจากการคาของประเทศสมาชกสวนใหญยงคงพงพาประชาคมยโรป(EuropeanCommunityหรอEC)แมจะมการลดอปสรรคทางการคาระหวางประเทศสมาชก EFTA ดวยกนแตกมการคาระหวางกนนอย ท�าใหสมาชกหลายประเทศออก จากกลมและหนไปสมครเขาเปนสมาชกประชาคมยโรป โดยสหราชอาณาจกรและเดนมารกออกกอนในค.ศ.1973โปรตเกสออกในค.ศ.1986ออสเตรยฟนดแลนดและสวเดนในค.ศ.1995ปจจบน(พ.ศ.2559)ประเทศสมาชกEFTAจงมเพยง4ประเทศคอไอซแลนดลกเตนสไตนนอรเวยและสวตเซอรแลนดโดย 3 ประเทศแรก ไดจดท�าความตกลงรวมกนกบสหภาพยโรปเปนเขตเศรษฐกจยโรป (EuropeanEconomicAreaหรอEEA)ขณะทสวตเซอรแลนดกไดจดท�าความตกลงแบบทวภาคกบสหภาพยโรป

2.2 กลมยโรปตะวนออก

ความพยายามในการรวมกลมเศรษฐกจของยโรปตะวนออกมประวตศาสตรมายาวนานเรมตงแตหลงสงครามโลกครงท2ชวงทศวรรษท1950–1980เมอประเทศในยโรปตะวนออกรวมกนเปนกลมโซเวยต

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


(SovietBloc)หรอกลมประเทศทมระบบเศรษฐกจแบบวางแผนจากสวนกลางโดยใชชอวากลมโคมคอน(Council forMutual Economic Assistance หรอ COMECON) ประกอบดวยประเทศสมาชก 7ประเทศไดแกสหภาพโซเวยตโปแลนดเยอรมนตะวนออกฮงการเชคโกสโลวาเกยบลกาเรยและโรมาเนยเปนกลมการเมองทมเศรษฐกจทพงพาสหภาพโซเวยตจงมใชกลมเศรษฐกจโดยตรงแตภายหลงจากทสหภาพโซเวยตลมสลายจงไดประกาศยบตวไปเมอวนท28มถนายนค.ศ.1991และไดปรบเปลยนระบบเศรษฐกจจากระบบวางแผนจากสวนกลางเขาสระบบตลาดเสรโดยมยโรปตะวนตกเปนตนแบบ ตอมาสหภาพยโรปประกาศรบประเทศสมาชกยโรปตะวนออกภายใตโครงการขยายสมาชกของสหภาพยโรป มบางประเทศสนใจเขารวมโดยไดมการลงนามในความตกลงเพอมงสเปาหมายการเขาเปนสมาชกสหภาพยโรป ขณะทเยอรมนตะวนออกไดเขารวมเปนสมาชกแลวจากการรวมกบเยอรมนตะวนตกเปนประเทศเยอรมน ใน ค.ศ. 2004 สาธารณรฐเชก โปแลนด ฮงการ เอสโตเนย ลตเวย ลธวเนย สโลวเนย และ สโลวาเกยกเขาเปนสมาชกสวนบลแกเรยและโรมาเนยเขาเปนสมาชกในค.ศ.2007

2.3 กลมความตกลงการคาเสรยโรปกลาง

กลมความตกลงการคาเสรยโรปกลาง (Central European Free Trade Agreement หรอCEFTA)แตเดมมการลงนามกอตงเมอค.ศ.1992ภายหลงการลมสลายของยโรปตะวนออกประกอบดวยประเทศสมาชก ไดแก สาธารณรฐเชก ฮงการ โปแลนด และสโลวก โดยมวตถประสงคเพอสงเสรม การขยายการคาภายในกลมการปรบประสานการพฒนาเพอยกระดบการครองชพการเพมประสทธภาพการผลตการรกษาเสถยรภาพดานการเงนรวมกนความตกลงมผลบงคบใชเมอเดอนกรกฎาคมค.ศ.1994สโลวเนยโรมาเนยและบลแกเรยไดเขารวมเปนสมาชกดวยในค.ศ.1996,1997และ1999และโครเอเชยในค.ศ.2003ตามล�าดบตอมาในค.ศ.2004สาธารณรฐเชกฮงการโปแลนดสโลวเนยและสโลวาเกยเขาเปนสมาชกสหภาพยโรปจงพนจากการเปนสมาชกCEFTAบลแกเรยและโรมาเนยกเชนกนพนจากCEFTAเนองจากเขาเปนสมาชกสหภาพยโรปในค.ศ.2007

ในวนท 19 ธนวาคม ค.ศ. 2006 ไดมการลงนามความตกลงรวมกนใหมและมผลบงคบใชเมอ วนท 26 กรกฎาคม ค.ศ. 2007 ประเทศทลงนามประกอบดวยแอลเบเนย บอสเนยและเฮอรเซโกวนาโครเอเชยมาซโดเนยมอลโดวามอนเตเนโกรเซอรเบยและองคกรบรหารชวคราวแหงสหประชาชาตในคอซอวอ (UnitedNations InterimAdministrativeMission inKosovoหรอUNMIK) โดยมวตถประสงคเพอขยายการคาสนคาและบรการการลงทนภายใตกฎเกณฑทยตธรรมโดยการขจดอปสรรคดานการคาการคมครองทรพยสนทางปญญาการปรบประสานนโยบายการคาสมยใหมเชนนโยบายการแขงขนและการยตขอพพาทเปนตนปจจบน(พ.ศ.2559)สมาชกCEFTAประกอบดวยประเทศตางๆทรวมลงนามในความตกลงค.ศ.2006ยกเวนโครเอเชยทพนสมชกภาพเนองจากเขาเปนสมาชกสหภาพยโรปในค.ศ.20136

6 แอลเบเนย มาซโดเนย มอนเตเนโกร และเซอรเบย ไดสมครเปนสมาชกสหภาพยโรป ดงนนในอนาคตหากไดรบ การยอมรบอยางเปนทางการกจะตองพนสภาพสมาชกCEFTA

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



1. การรวมกลมของสหภาพยโรปมจดเรมตนจากเหตใด สหภาพยโรปด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจทส�าคญรวมกนไดแกนโยบายใด

2. สหภาพยโรปประกอบดวยสหภาพใด


1. การรวมกลมของสหภาพยโรปมจดเรมตนจากสาเหตความขดแยงทางการเมองและการแกงแยงทรพยากรทางเศรษฐกจทเกดขนในยโรป นโยบายส�าคญทางเศรษฐกจทสหภาพยโรปด�าเนนการรวมกนเชนนโยบายการคานโยบายเกษตรและนโยบายการเงน

2. สหภาพยโรปประกอบดวย3สหภาพคอสหภาพการเงนยโรปสหภาพเศรษฐกจยโรปและสหภาพการเมองยโรป


กลมเศรษฐกจในภมภาคอเมรกา

1. กลมความตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอการรวมกลมความรวมมอทางเศรษฐกจในทวปอเมรกาทมจดเรมตนใกลเคยงกบการกอตงประชาคม

เศรษฐกจยโรปในทศวรรษ1960คอการกอตงสมาคมการคาเสรแหงลาตนอเมรกา(LatinAmericanFreeTrade Association หรอ LAFTA) ตามอนสญญามอนเตวเดโอ (Montevideo Convention) ใน ค.ศ.1960แตการรวมกลมไมประสบความส�าเรจและสลายตวไปในทสดดงนนกลมความรวมมอทถอวามความส�าคญทสดในทวปอเมรกาคอกลมความตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอ (North American FreeTradeAgreement หรอ NAFTA) ซงถงแมจะกอตงขนภายหลงและมประเทศสมาชกนอย แตถอวาเปนกลมเศรษฐกจทมความส�าคญและมอทธพลมากทสดในทวปอเมรกานอกจากนนสหรฐอเมรกายงมแนวคดทจะขยายขอบเขตความรวมมอการคาเสรออกไปใหครอบคลมทวปอเมรกาทงหมดดวย

การกอตงNAFTAเปนผลจากการสนสดยคสงครามเยนซงถอเปนการสนสดของการแขงขนดานการเมองท�าใหประเทศตางๆหนมาแขงขนดานเศรษฐกจกนมากขนประกอบกบปญหาความตกต�าทางเศรษฐกจท�าใหประเทศตางๆ โดยเฉพาะประเทศทพฒนาแลวหนมาใชมาตรการกดกนการคาในรปแบบตางๆ ในลกษณะของการใชมาตรการฝายเดยว (unilateral) ท�าใหหลายประเทศไมมความมนใจในศกยภาพในการแขงขนและการแกปญหาการคาทเกดขนโดยล�าพงตนเองขณะเดยวกนกเกดความไมมนใจ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ในการแกไขปญหาภายใตระบบพหภาค เนองจากการเจรจารอบอรกวยซงเปนการเจรจารอบท 8 ของGATT มผลยดเยอและเกดปญหาความขดแยงระหวางมหาอ�านาจทางเศรษฐกจ 3 ฝาย อนไดแกสหรฐอเมรกาสหภาพยโรปและญปนประกอบกบสหภาพยโรปเองไดหนไปกระชบความรวมมอภายในกลมเพอสรางความแขงแกรงมากขนโดยการประกาศเปาหมายทจะมการรวมกลมในระดบตลาดรวมในค.ศ.1992ท�าใหประเทศอนตองเรงหาพนธมตรเพอรวมในการเจรจาตอรองสหรฐอเมรกาจากเดมทมการท�าความตกลงการคาเสรกบแคนาดา(Canada-UnitedStatesFreeTradeAgreementหรอCUSFTAหรอ CUSTA) ซงมผลบงคบมาตงแตเดอนมกราคม ค.ศ 1989 กมารวมกบเมกซโกจดท�าความตกลง การคาเสรอเมรกาเหนอหรอNAFTAโดยมการลงนามเมอวนท 17ธนวาคมค.ศ.1992แตมปญหาในการใหสตยาบนเนองจากแคนาดาเกดระแวงวาสหรฐอเมรกาจะไดประโยชนจากเงอนไขพเศษทท�าความตกลงกบเมกซโก ท�าใหการใหสตยาบนตองลาชาออกไปเปน ค.ศ. 1993 ความตกลงNAFTA จงมผลบงคบใชตงแตวนท1มกราคมค.ศ.1994เปนตนมา

1.1 วตถประสงคของการกอตง NAFTA ตามความตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอไดก�าหนดวตถประสงคของการจดตงเพอขจดอปสรรคทางการคาทงมาตรการภาษและมใชภาษการคมครองทรพยสนทางปญญาการจดตงกลไกยตขอพพาททางการคาทเปนธรรมและการเสรมสรางและขยายศกยภาพการแขงขนกบตลาดอน โดยเฉพาะอยางยง ตลาดประชาคมยโรปและเอเชย รวมทงกระตนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจการจางงานภายใตการประสานขอไดเปรยบดานเงนทนแรงงานเทคโนโลยททนสมยของสหรฐอเมรกาและแคนาดากบตนทนการผลตและแรงงานราคาต�าของเมกซโก

1.2 การด�าเนนการ

1.2.1 ดานการคาสนคา

- ใหมการยกเลกภาษศลกากรระหวางกนในทกสนคา (ยกเวนสนคาเกษตร) โดยสนคาสวนใหญใหยกเลกใหเหลอรอยละ0ภายใน5-10ป (ค.ศ. 1998-2003)และภายใน 15ป (ค.ศ.2007)ส�าหรบสนคาทมความออนไหว

- ลดอปสรรคทางการคาทมใชภาษโดยใหมการขยายโควตาสงออกอยางเปนขนตอนและใหยกเลกในทสด

- ไมใหใชมาตรฐานความปลอดภยของสนคามาเปนขออางในการกดกนการคา- ก�าหนดสดสวนวตถดบหรอผลตภณฑทผลตภายในประเทศสมาชกส�าหรบสนคา

ประเภทสงทอและเสอผาส�าเรจรปรถยนตคอมพวเตอรผลตภณฑเคมเครองมอเครองจกรและโทรทศนรอยละ50ของตนทนสทธหรอรอยละ60ของตนทนธรกรรมเพอเปนการคมครองอตสาหกรรมภายใน

1.2.2 การคาบรการ ก�าหนดหลกการเปดเสรการคาบรการในประเทศสมาชก โดยใชหลกการประตบตเยยงชาตทไดรบการอนเคราะหยง(MFN)และการปฏบตเยยงคนชาต(NationalTreatment)

1.2.3 การลงทนก�าหนดหลกการปฏบตเยยงคนชาต1.2.4 ทรพยสนทางปญญาใชมาตรการปกปองลขสทธสทธบตรและเครองหมายการคา

อยางเพยงพอเพอปองกนการละเมดสทธในทรพยสนทางปญญา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1.2.5 การระงบขอพพาทมการจดตงคณะกรรมการไตรภาคเพอท�าหนาทเจรจาและระงบขอพพาทเกยวกบมาตรฐานดานสงแวดลอม สขภาพ และความปลอดภย รวมทงใหแตละประเทศออกกฎหมายเกยวกบสงแวดลอม โดยหามลดขอลดหยอนดานสงแวดลอมเพอเปนแรงจงใจการลงทนจาก ตางประเทศ

1.2.6 สนคาเกษตร ความตกลงNAFTAยงถอวาสนคาเกษตรเปนสนคาทมความออนไหวเชนเดยวกบความตกลงทเปนผลการเจรจารอบอรกวย ดงนนสนคาเกษตรจงเปนสนคาเดยวทมการจดท�าความตกลงทวภาค3ฉบบแยกตางหากจากขอตกลงNAFTAคอ

1) บทบญญตดานสนคาเกษตรภายใตขอตกลงการคาเสรแคนาดา-สหรฐอเมรกา(CUSFTA)ในสวนทเกยวกบอปสรรคดานภาษและมใชภาษซงยงไมไดน�ามารวมไวในขอตกลงNAFTAการคาสนคาเกษตรระหวางแคนาดาและสหรฐอเมรกาจงคงเปนไปตามบทบญญตทมอยเดม

กอนทจะมความตกลง CUSFTA แคนาดาจดเกบภาษน�าเขาจากสหรฐอเมรกาโดยเฉลยในอตรารอยละ 9.9 ขณะทสหรฐอเมรกาจดเกบภาษน�าเขาสนคาจากแคนาดาในอตราเฉลยรอยละ3.3อยางไรกตามผลของCUSFTAท�าใหสนคาสวนใหญไดรบการยกเลกภาษภายในค.ศ.1998

2) ขอตกลงดานการคาสนคาเกษตรระหวางเมกซโกกบสหรฐอเมรกา เปนขอตกลงทจดท�าขนเพอยกเลกอปสรรคทงดานภาษและมใชภาษในทกสนคาภายใน10ป โดยอนญาตใหน�าระบบโควตาภาษมาใชได แตส�าหรบสนคาทมความออนไหวจะก�าหนดใหยกเลกในระยะเวลาทนานกวาสนคาปกตโดยใชเวลา15ปเชนถวตากแหงของเมกซโกและน�าสมน�าตาลของสหรฐอเมรกา

อตราภาษสนคาเกษตรของเมกซโกโดยทวไปจะมอตราสงกวาอตราภาษของสหรฐ-อเมรกา โดยมอตราเฉลยในระยะเรมมการใหสตยาบนขอตกลง NAFTA รอยละ 10 หรอประมาณ 2.5เทาของอตราภาษทสหรฐอเมรกาจดเกบจากเมกซโกอยางไรกตามผลของNAFTAจะท�าใหสหรฐอเมรกาจดเกบจากเมกซโกขณะทประเทศทมใชสมาชกNAFTAตองเสยภาษสงออกไปยงเมกซโกเฉลยประมาณรอยละ 20 รวมทงตองขออนญาตน�าเขา ขาวโพด ขาวสาล ขาวบารเลย ขาวมอลท ถวแหง ไก ไข นมพรองมนเนยมนฝรงเปนตน

3) ขอตกลงดานการคาสนคาเกษตรระหวางเมกซโกกบแคนาดา เนองจากเมกซโกและแคนาดามการคาสนคาเกษตรระหวางกนนอยประกอบกบสนคาเกษตรทเมกซโกสงออกไปยงแคนาดาไดรบการยกเวนภาษไปแลวกวารอยละ 85 ขอตกลงจงไมมผลตอการขยายการคาระหวางกนมากนกอยางไรกตาม เมกซโกและแคนาดาไดตกลงทจะยกเลกอปสรรคทางดานภาษและมใชภาษสนคาทงหมดยกเวนนมสตวปกไขและน�าตาลภายใน10ปการยกเลกจะด�าเนนการอยางเปนขนตอนเชนแคนาดาจะยกเลกอปสรรคการน�าเขาจากเมกซโกทนทส�าหรบขาวสาลขาวบารเลยรวมทงผลตภณฑววและลกววมากขน รวมทงจะยกเลกอปสรรคการน�าเขาผก ผลไมภายใน 10 ป ขณะทเมกซโกจะยกเลกมาตรการ ขออนญาตน�าเขามาใชมาตรการภาษแทนในการน�าเขาขาวสาลหรอใชระบบโควตาภาษในสนคาประเภทขาวโพดขาวบารเลย

นอกจากนนทง 3 ประเทศยงไดมการจดท�าขอตกลงขางเคยงเพอปกปองสงแวดลอมและสทธประโยชนของแรงงานรวมกน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคอเมรกามแนวโนมทจะขยายครอบคลมไปยงทวปอเมรกาทงหมดทงนโดยเปนไปตามแนวคดเรอง Enterprise forAmericas Initiative ซงเปนแนวความคดทจะขยายเขตการคาเสรไปทวทวปอเมรกาตงแตอลาสกาตอนเหนอไปจรดประเทศอารเจนตนาทางตอนใตภายในศตวรรษท20ของประธานาธบดจอรจบชทไดประกาศไวเมอวนท27มถนายนค.ศ.1990ซงตอมาในค.ศ. 1995ประเทศในทวปอเมรกา34ประเทศทรวมถงลาตนอเมรกากลมแครบเบยน7และNAFTAกไดมการลงนามในความตกลงวาดวยเขตการคาเสรอเมรกา(FreeTradeAreaoftheAmericasหรอFTAA) เพอด�าเนนการเขตการคาเสรใหเสรจสนภายในค.ศ.2005อยางไรกตามการด�าเนนการยงไมสมฤทธผลในทางปฏบตเนองจากไมไดรบการสนบสนนจากบางประเทศ เชน บราซลและอารเจนตนา ทตองการใหมการกระชบความรวมมอภายใตกลมตลาดรวมอเมรกาใต(CommonMarketoftheSouth)หรอทเรยกวากลมเมอรโคซร(MERCOSUR)8กอน

2. กลมเศรษฐกจอนในภมภาคอเมรกานอกเหนอจากNAFTAแลวการรวมกลมเศรษฐกจอนๆในภมภาคอเมรกานนบางกลมตงขน

มาเพอแทนทกลมเดมทไมประสบความส�าเรจ บางกลมแยกตวออกมาจากกลมใหญ บางกลมเปนกลมทเกดขนใหมในชวงค.ศ.1990การรวมกลมในลาตนอเมรกามลกษณะและทศทางทผนแปรตามแนวคดและแนวนโยบายของผน�าประเทศ เมอมการเปลยนแปลงผน�ากจะท�าใหทศทางของการรวมกลมเปลยนไปขนอยกบความใกลชดของผน�าวาใกลชดกบประเทศใดเชนการเปลยนแปลงผน�าในบราซลมผลท�าใหบราซลยตการเจรจาการจดท�าเขตการคาเสรอเมรกา (FTAA) และหนไปสนบสนนการรวมตวเปนสหภาพแหงชาตอเมรกาใต (Union of SouthAmericanNations หรอUNASUR)9 แทน เวเนซเอลากหนไปสนบสนนการจดตงกลมอลบา(BolivarianAlternativefortheAmericasหรอALBA)10ขณะทผน�าเปรในสมยของนายอลนการเซยเปเรซ(AlanGarciaPerez)กหนไปสงเสรมการจดท�าเขตการคาเสรทวภาคกบประเทศทมความใกลชดแทน เปนตน นอกเหนอจากNAFTA แลว กลมความรวมมอทางเศรษฐกจในภมภาคอเมรกาทส�าคญมดงน

2.1 สมาคมการคาเสรแหงลาตนอเมรกา สมาคมการคาเสรแหงลาตนอเมรกา (Latin American Free Trade Association หรอ

LAFTA) กอตงขนตามอนสญญามอนเตวเดโอ (Montevideo Convention) เพอรวมกลมกนเปนเขตการคาเสรในค.ศ1960ประกอบดวยสมาชกเรมแรก7ประเทศไดแกอารเจนตนาเปรอรกวยบราซล

7กลมแครบเบยน(TheCaribbean)เปนกลมประเทศและหมเกาะตางๆในทะเลแครบเบยนซงอยทางตะวนออกเฉยงใตของเมกซโกและทางตะวนตกเฉยงเหนอของเวเนซเอลา

8มาจากค�ายอภาษาสเปนวาMercadoComumdelSur9มาจากภาษาสเปนUniondeNacionesSuramericanas10 เปนการรวมตวของกลมประเทศในแถบลาตนอเมรกาและแครบเบยนเพอตอตานการจดตงเขตการคาเสรอเมรกาตาม

แนวคดของผน�าสหรฐอเมรกาประกอบดวยสมาชก8ประเทศไดแกโบลเวยควบาเอกวาดอรนการากวแอนตกาและบารบดาเวเนซเอลาเครอรฐโดมนกนเซนตวนเซนตและเกรนาดนส

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เมกซโก ชล ปารากวย ตอมาโคลอมเบย เอกวาดอร เวเนซเอลา และโบลเวยเขารวมดวย จงมสมาชกทงหมด 11 ประเทศ การรวมกลมไมประสบผลส�าเรจเทาทควรจงเลกลมไปและเกดสมาคมการรวมกลมประเทศลาตนอเมรกา(LatinAmericanIntegrationAssociationหรอLAIAหรอALADIในภาษาสเปน)ขนมาแทนแตมบางประเทศไดสมครเปนสมาชกกลมตางๆ เชนอารเจนตนาบราซลปารากวยและอรกวย ไปรวมกลมกนเปนตลาดรวมอเมรกาใต (MERCOSUR) ใน ค.ศ. 1991 และเมกซโกเวเนซเอลา และโคลอมเบย รวมกลมกนเปนกลมสามประเทศ (Group of Three หรอ G-3) เพอลดอปสรรคทางการคาระหวางกนในค.ศ.1995ประเทศเวเนซเอลาโคลอมเบยเปรเอกวาดอรและโบลเวยรวมกลมเปนกลมแอนเดยน(AndeanPact)ในค.ศ.1995โดยมเปาหมายเพอเปนสหภาพศลกากร

2.2 กลมตลาดรวมอเมรกากลาง

กลมตลาดรวมอเมรกากลาง(CentralAmericanCommonMarketหรอCACM)กอตงขนในค.ศ.1960โดยการลงนามในสนธสญญามานากว(ManaguaTreaty)ประกอบดวยประเทศสมาชก5ประเทศไดแกกวเตมาลาคอสตารกาเอลซลวาดอรฮอนดรสและนการากวโดยมวตถประสงคเพอจดตงเขตการคาเสร แตเนองจากมความขดแยงระหวางประเทศสมาชก คอ ฮอนดรสและเอลซลวาดอรประกอบกบความวนวายทางการเมองในอเมรกากลางในชวงทศวรรษ1970–1980ท�าใหการด�าเนนการไมประสบผลส�าเรจตามเปาหมายตอมาในเดอนมถนายนค.ศ.1990ผน�าประเทศสมาชกไดมการลงนามในขอตกลงเพอฟนฟแนวคดในการสงเสรมการรวมกลมทางเศรษฐกจขนใหมโดยการจดท�าแผนปฏบตการทางเศรษฐกจส�าหรบอเมรกากลาง(TheEconomicActionPlanforCentralAmerica)เพอน�าไปสการจดท�าเขตการคาเสรรวมกนในป1993และก�าหนดเปาหมายทจะจดตงเปนสหภาพศลกากรในล�าดบตอไป

2.3 กลมตลาดรวมอเมรกาใต

กลมตลาดรวมอเมรกาใต(CommonMarketoftheSouthหรอกลมMERCOSUR)ประกอบดวยประเทศใหญในลาตนอเมรกา4ประเทศทเดมเปนสมาชกของLAFTAมากอนไดแกอารเจนตนาบราซลปารากวยและอรกวยมการลงนามในสนธสญญาเมอรโคซร(TheMERCOSURTreaty)เมอวนท26มนาคมค.ศ.1991โดยมวตถประสงคเรมแรกคอการจดตงเขตการคาเสรและไดมการพฒนาเปนสหภาพศลกากร(CustomsUnion)เมอวนท1มกราคมค.ศ.1995ตอมาเวเนซเอลาไดเปนสมาชกเพมอกประเทศเมอวนท 4 กรกฎาคม ค.ศ. 2006 ไดมการจดท�าขอตกลงการคาเสรกบสหภาพยโรปโดยมก�าหนดใหเสรจสนภายในป 2005 และไดด�าเนนการเชอมโยงกบNAFTA เพอเปน FTAAภายในป2005 โดยไดมการลงนามในการขยายการคาและการลงทนกบสหรฐอเมรกาเมอวนท 19 มถนายน ค.ศ.1991กลมMERCOSURก�าหนดเปาหมายของการรวมกลมเปนตลาดรวม (CommonMarket) ในป2558

2.4 กลมแอนเดยน กลมแอนเดยน (Andean Pact) หรอรจกกนในนามประชาคมแอนเดยน (AndeanCommu-

nityหรอCAN) เปนการรวมกลมของกลมประเทศทอยในบรเวณเทอกเขาแอนดส5ประเทศทเดมอยในกลมLAFTAมากอนไดแกโบลเวยโคลอมเบยเอกวาดอรเปรและเวเนซเอลาการจดตงประชาคม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แอนเดยนเปนววฒนาการจากกลมแอนเดยน (AndeanGroup) เดมทมการกอตงมาตงแต ค.ศ. 1969จากการลงนามในขอตกลงคารตาจนา(CartagenaAgreement)ประกอบดวยประเทศโบลเวยโคลอมเบยเอกวาดอร เปร และชลตอมาใน 1973 เวเนซเอลาไดเขารวมเปนสมาชกขณะทชลไดถอนตวออกไปในค.ศ.1976อยางไรกตามจากปญหาเศรษฐกจทแตละประเทศตองเผชญท�าใหการรวมกลมไมประสบความส�าเรจ จนกระทงไดมการฟนฟความรวมมอกนขนใหมอกครงหนงใน ค.ศ. 1991 เพอจดตงเปนสหภาพศลกากรและมนโยบายอตสาหกรรมรวมกนในค.ศ.1995

2.5 สหภาพแหงชาตอเมรกาใต สหภาพแหงชาตอเมรกาใต(UnionofSouthAmericanNationsหรอUNASUR)ประกอบ

ดวยประเทศสมาชกในกลมประชาคมแอนเดยน 4ประเทศ ไดแก โบลเวย โคลอมเบย เอกวาดอร และเปรสมาชกเมอรโคซร5ประเทศไดแกอารเจนตนาบราซลปารากวยและเวเนซเอลาและประเทศอนอก 3ประเทศคอ ชล กายอานา และซรนามการกอตงเรมจากการประชมสดยอดประเทศในอเมรกาใตในค.ศ.2004ผน�าของประเทศในอเมรกาใต12ประเทศไดลงนามในปฏญญาคสโค(CuscoDeclaration)พรอมกบออกหนงสอแสดงเจตนจ�านง (Letter of Intent) ประกาศใหมการจดตง “ประชาคมแหงชาตอเมรกาใต(SouthAmericanCommunityofNations)”โดยมรปแบบเชนเดยวกบสหภาพยโรปคอใชหนงสอเดนทางเดยวกนมรฐสภาและใชเงนสกลตราเดยวกนภายในค.ศ.2019ตอมาในค.ศ.2007ไดเปลยนชอเปนสหภาพแหงชาตอเมรกาใต(UnionofSouthAmericanNations)ในค.ศ.2008ไดมการลงนามในConstitutiveTreatyเพอจดตงองคกรถาวรโดยมส�านกงานใหญตงอยทกรงควโตประเทศเอกวาดอรแนวคดรเรมของความรวมมอทางดานเศรษฐกจของการรวมกลมคอการมงสการเปนตลาดเดยวโดยเรมจากการขจดปญหาอปสรรคดานภาษภายในค.ศ.2014ส�าหรบสนคาทวไปและภายในค.ศ.2019ส�าหรบสนคาออนไหว รวมทงมการตงธนาคารแหงอเมรกาใต ณ กรงบวโนส ไอเรส เพอแปนแหลง เงนทนส�าหรบการพฒนาเศรษฐกจของภมภาค

2.6 ประชาคมแครบเบยน

ประชาคมแครบเบยน(CarribbeanCommunityหรอCARICOM)ประกอบดวยประเทศและรฐอสระแถบแครบเบยน15ประเทศสมาชกสมทบ5ประเทศและประเทศผสงเกตการณ8ประเทศมววฒนาการจากสมาคมการคาเสรแครบเบยน(CarribeanFreeTradeAssociationหรอCARIFTA)ทตงขนในค.ศ. 1967และตอมาไดมการลงนามในสนธสญญาจากวรามาส(TreatyofChaguaramas)โดย4ประเทศคอบารบาโดสจาไมกากายอานาตรนแดดและโตเบโกในค.ศ. 1973 เพอจดตงเปนประชาคมแครบเบยนโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอและการรวมกลมเศรษฐกจของประเทศสมาชก รวมทงความรวมมอในการก�าหนดนโยบายกบตางประเทศรวมกน มเปาหมายในการเปนตลาดเดยวกนและขจดปญหาขอพพาททางการคาในค.ศ.2001ไดมการลงนามในสนธสญญาจากวรามาสฉบบปรบปรง(RevisedTreatyofChaguaramas)เพอน�าไปสการเปนตลาดรวมแทนการเปนตลาดเดยวกน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



กลมเศรษฐกจใดทมความส�าคญมากทสดในทวปอเมรกากลมนมวตถประสงคใดและมการด�าเนนการอะไรบาง


NAFTAเปนกลมเศรษฐกจทมความส�าคญมากทสดในทวปอเมรกากอตงขนโดยมวตถประสงคเพอขจดอปสรรคทางการคาทงมาตรการภาษและมใชภาษ การคมครองทรพยสนทางปญญา การจดตงกลไกยตขอพพาททางการคาทเปนธรรม และการเสรมสรางและขยายศกยภาพการแขงขนกบตลาดอนรวมทงกระตนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การจางงานภายใตการประสานขอไดเปรยบดานเงนทนแรงงาน เทคโนโลยททนสมยของสหรฐอเมรกาและแคนาดา กบตนทนการผลตและแรงงานราคาต�าของเมกซโกมการด�าเนนการดานตางๆหลายดานไดแกดานการคาสนคาการคาบรการการลงทนทรพยสนทางปญญาการระงบขอพพาทและสนคาเกษตร

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 9.3

การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคเอเชยและแอฟรกา


หวเรอง9.3.1ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน9.3.2 กลมเศรษฐกจอนในภมภาคเอเชย9.3.3 กลมเศรษฐกจในภมภาคแอฟรกา

แนวคด1.การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคเอเชยทส�าคญทสดคอประชาคมเศรษฐกจอาเซยนซง

มววฒนาการมาจากสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใตหรออาเซยน โดยเรมตนจากความรวมมอขนต�าสดของการรวมกลมเศรษฐกจ คอ การใหสทธพเศษทางการคา กอนพฒนามาเปนเขตการคาเสรอาเซยน และเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในค.ศ.2015

2. การรวมกลมเศรษฐกจอนทส�าคญในภมภาคเอเชยไดแกกลมเศรษฐกจเอเชยตะวนออกสมาคมความรวมมอภมภาคเอเชยใตและคณะมนตรความรวมมอรฐอาวอาหรบ

3. การรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคแอฟรกามมากมายหลายกลมมลกษณะทประเทศหนงเปนสมาชกซ�าซอนอยในหลายกลม และมลกษณะไมกาวหนา จงมแนวความคดทจะรวมกลมตางๆทกระจดกระจายอยใหเปนกลมเดยวกนครอบคลมทงทวป

วตถประสงคเมอศกษาตอนท9.3จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายความเปนมาวตถประสงคและรปแบบของการรวมกลมเศรษฐกจของประชาคม

เศรษฐกจอาเซยนได2. อธบายความเปนมา วตถประสงค และรปแบบของการรวมกลมเศรษฐกจของกลม

เศรษฐกจอนในภมภาคเอเชยได3. อธบายความเปนมาวตถประสงคและรปแบบของความรวมมอทางเศรษฐกจของกลม

เศรษฐกจในภมภาคแอฟรกาได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ความน�า

กลมเศรษฐกจในภมภาคเอเชยมการกอตงและมววฒนาการมาชากวากลมเศรษฐกจในภมภาคยโรปมลกษณะการกอตงตางจากการรวมกลมในภมภาคยโรปและอเมรกาทกอตงโดยมวตถประสงคดานเศรษฐกจโดยตรงกลมเศรษฐกจทเกดขนกลมแรกคอสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใตหรออาเซยนกอตงขนหลงจากการกอตงประชาคมเศรษฐกจยโรป10ปและไมไดมวตถประสงคดานความรวมมอทางเศรษฐกจโดยตรงปฏญญาอาเซยนก�าหนดวตถประสงคไวอยางกวางๆแตเปนทเขาใจวาแรงผลกดนในการกอตงเปนเรองการเมองมากกวาเรองเศรษฐกจความรวมมอทางเศรษฐกจเกดขนอยางเปนรปธรรมภายหลงจากมการกอตงมา 9ป ในรปแบบของการจดท�าความตกลงการใหสทธพเศษทางการคาซงจดอยในขนตอนแรกของการรวมกลมเศรษฐกจ กอนทจะพฒนามาเปนเขตการคาเสรอาเซยน และเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเมอวนท 31ธนวาคมพ.ศ.2558ส�าหรบกลมความรวมมออนๆทส�าคญในทวปเอเชยกไดแกกลมเศรษฐกจเอเชยตะวนออก สมาคมความรวมมอภมภาคเอเชยใต และคณะมนตรความรวมมอรฐอาวอาหรบ ส�าหรบความรวมมอในภมภาคแอฟรกากมหลายกลมแตไมมกลมใดกลมหนงทมลกษณะเดนอยางเหนไดชดจะกลาวถงกลมทส�าคญ ไดแกประชาคมเศรษฐกจแหงรฐแอฟรกาตะวนตกตลาดรวมแอฟรกาใตและแอฟรกาตะวนออกประชาคมเศรษฐกจแหงรฐแอฟรกากลางประชาคมแอฟรกาตะวนออก สหภาพศลกากรแหงรฐแอฟรกาใต ประชาคมเพอการพฒนาแอฟรกาใต สหภาพอาหรบ มาเกรบและประชาคมเศรษฐกจแอฟรกา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน(ASEANEconomicCommunityหรอAEC)มววฒนาการมาจากสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต(AssociationofSouthEastAsianNationsหรอASEAN) กอตงขนเมอ ค.ศ. 1967 เปนการรวมกลมของประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต 5ประเทศไดแกอนโดนเซยมาเลเซยฟลปปนสสงคโปรและไทยการกอตงASEANมไดมงหวงทจะเปนกลมความรวมมอทางเศรษฐกจโดยตรงเชนเดยวกบการรวมกลมของประชาคมเศรษฐกจยโรป แตกอตงขนดวยเหตผลดานความมนคงในภมภาคทเผชญกบภยคกคามจากการขยายตวของลทธคอมมวนสตในขณะนนอยางไรกตามในปฏญญาอาเซยน(ASEANDeclaration)หรอปฏญญากรงเทพฯ(BangkokDeclaration)กไดก�าหนดวตถประสงคของการกอตงASEANไวอยางกวางๆคอ“เพอเปนการสงเสรมใหมความรวมมอกนชวยเหลอซงกนและกนทงในดานเศรษฐกจสงคมวฒนธรรมวชาการวทยาศาสตรการบรหารสนตภาพและเสถยรภาพในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต”ดงนนความรวมมอของASEANในระยะแรก (ค.ศ. 1967–1976) จงมงไปทการสรางความคนเคยระหวางประเทศสมาชกและการแสวงหาจดยนรวมกนทางดานการเมองและความมนคงโดยเฉพาะการตอตานภยคกคามจากคอมมวนสตเปนหลก

เมอสถานการณการเมองเรมคลคลายASEAN จงไดหนมาใหความส�าคญกบความรวมมอทางดานเศรษฐกจมากขนความรวมมอทางเศรษฐกจไดเรมพฒนาจากความรวมมออยางหลวมๆใน5ดานคอ ดานการคาอตสาหกรรม เกษตรและปาไมการคลงและการธนาคารคมนาคมและขนสงความรวมมอดานการคานบวามความกาวหนาและพฒนามากทสดโดยมการพฒนาในแนวลกทเรมจากการใหสทธพเศษทางการคาระหวางกนภายใตความตกลงวาดวยการใหสทธพเศษทางการคาของอาเซยน(AgreementonASEANPreferentialTradingArrangementหรอASEAN-PTA) ในค.ศ. 1977ยกระดบความรวมมอเปนเขตการคาเสรอาเซยน(ASEANFreeTradeAreaหรอAFTA)ในค.ศ.1993และเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน(ASEANEconomicCommunityหรอAEC)ในวนท31ธนวาคมค.ศ.2015 รวมทงไดมการพฒนาในแนวกวางโดยการรบสมาชกใหม เรมตงแตประเทศบรไน ดารสซาลาม เขาเปนสมาชกเมอ ค.ศ. 1984 เวยดนามเมอ ค.ศ. 1995 พมาและลาวเมอ ค.ศ. 1997 และกมพชาเมอค.ศ.1999ท�าใหASEANเปนกลมเศรษฐกจทมประเทศสมาชก10ประเทศ

ววฒนาการความรวมมอทางดานเศรษฐกจของASEANจ�าแนกไดเปน3ชวงคอ 1)การจดท�าความตกลงวาดวยการใหสทธพเศษทางการคาของอาเซยน ค.ศ. 1977 2) การจดท�าเขตการคาเสรอาเซยนค.ศ.1992และ3)การกาวเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนค.ศ.201511

11 ผสนใจสามารถศกษารายละเอยดไดจากหนงสอ 30 ป สาขาวชาเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช “สประชาคมเศรษฐกจอาเซยน2558(TowardsAEC2015)”พฤศจกายน2555

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1. การจดท�าความตกลงวาดวยการใหสทธพเศษทางการคาของอาเซยน (ASEAN-PTA)

ค.ศ. 1977จากเหตผลของการกอตงทเนนความรวมมอดานความมนคงเปนหลกท�าใหในชวง 9 ปแรก

ASEAN ไดใหความสนใจตอการแกไขปญหาดานการเมองในภมภาคมากกวาความรวมมอทางดานเศรษฐกจจนกระทงในการประชมสดยอดอาเซยนครงท1ค.ศ.1976ณเมองบาหลประเทศอนโดนเซยASEANไดมการลงนามในปฏญญาสมานฉนทแหงอาเซยน (DeclarationofASEANConcord)ทมสาระครอบคลมทงเรองการเมองเศรษฐกจและดานอนๆในสวนของเศรษฐกจไดก�าหนดแนวทางความรวมมอไวอยางเปนรปธรรมเปนครงแรก4ดานคอ

1) ใหมความรวมมอดานการพฒนาอตสาหกรรม โดยเฉพาะอตสาหกรรมขนาดใหญภายในASEAN

2) ใหมการจดท�าความตกลงวาดวยการใหสทธพเศษทางการคาเพอสงเสรมการคาภายในภมภาคASEAN

3) ใหมความรวมมอกนระหวางประเทศสมาชกในการเขาสตลาดนอกASEAN4) ใหมความรวมมอในการแกไขปญหาสนคาโภคภณฑระหวางประเทศผลของการประชมดงกลาวท�าใหASEANเรมมความรวมมอดานเศรษฐกจ5ดานคอดานการคา

และการทองเทยวดานอตสาหกรรมแรธาตและพลงงานดานอาหารเกษตรและปาไมดานการเงนและการธนาคารและดานการขนสงและคมนาคม

1.1 ความรวมมอดานการคา ไดมการลงนามในความตกลงวาดวยการใหสทธพเศษทางการคาของอาเซยน(AgreementonASEANPreferentialTradingArrangementหรอASEANPTA)ขนเมอวนท24กมภาพนธค.ศ.1977โดยก�าหนดใหมการลดภาษศลกากรน�าเขาสนคาจากประเทศสมาชกในรปแบบการลดอตราภาษจากอตราภาษปกตหรอทเรยกวาอตราสวนลด(MarginofPreferenceหรอMOP)ส�าหรบรายการสนคาทน�ามาลดภาษใชวธการทงการน�าสนคามาลดภาษโดยสมครใจ การเจรจาตอรองทวภาคและการลดภาษโดยการก�าหนดชวงเพดานขนต�าเพอน�ามาลดภาษเปนชวงๆในแตละชวงอนญาตใหแตละประเทศกนรายการสนคาทไมตองการลดหยอนภาษเปนรายการสนคาสงวนสทธ (ExclusionList)ไมน�ามาลดภาษได

อยางไรกตาม ความตกลงการใหสทธพเศษทางการคาหรอลดภาษระหวางกนดงกลาวมไดมผลท�าใหASEANขยายการคาระหวางกนมากนกจากสถตในค.ศ.1987พบวาASEANมการคาระหวางกนเพยงรอยละ 17.5 ของมลคาการคาระหวางASEAN กบตลาดโลก และมการซอขายสนคาภายใตโครงการใหสทธพเศษทางการคาเพยงรอยละ 5 ของมลคาการคาระหวางASEAN เทานน ทงนอาจมเหตผลหลายประการเชนลกษณะโครงสรางเศรษฐกจทตองพงประเทศนอกกลมมากโครงสรางการผลตและการสงออกทคลายคลงกนท�าใหมการพงพากนนอย การลดภาษโดยเปดโอกาสใหแตละประเทศ สงวนสทธสนคาทเกรงวาอาจไดรบผลกระทบจากการเปดตลาดท�าใหแตละประเทศน�าสนคาทมชองทางทจะขยายการคาระหวางกนไปไวในรายการทสงวนสทธ และน�าสนคาทมการคาขายกนนอยมาลดภาษ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ระหวางกน อตราภาษทลดไมมนยพอทจะท�าใหเกดการขยายการคาระหวางกน การลดโดยวธการก�าหนดอตราสวนลด(MOP)ไมจงใจใหมการคาเพมเนองจากเมอลดอตราสวนลดแลวยงมอตราภาษอยในระดบสงนอกจากนนยงมมาตรการทมใชภาษทไมไดมการยกเลกอกมาก

1.2 ความรวมมอดานอตสาหกรรมไดมโครงการความรวมมอทส�าคญเกดขน3โครงการคอ1) โครงการอตสาหกรรมของอาเซยน (ASEAN Industrial Project หรอ AIP) เปน

โครงการรวมมอในอตสาหกรรมขนาดใหญของASEANเพอสนองความตองการผลตภณฑทส�าคญโดยก�าหนดใหมโครงการอตสาหกรรมขนาดใหญตงอยในแตละประเทศอยางนอยทสดประเทศละ 1 โครงการเพอผลตสนคาอตสาหกรรมทอยในความตองการประเทศสมาชก และทกประเทศสมาชกจะเปนเจาของโครงการรวมกนอยางไรกตามในทางปฏบตการด�าเนนงานภายใตโครงการดงกลาวไมมผลคบหนา

2) โครงการแบงผลตทางอตสาหกรรมอาเซยน (ASEAN Industrial Complementation

หรอ AIC) ไดมการลงนามในความตกลงพนฐานวาดวยการแบงผลตทางอตสาหกรรมของอาเซยน (BasicAgreement on ASEAN Industrial Complementation หรอ BAAIC) ใน ค.ศ. 1981 โดยมวตถประสงคใหมการแบงผลตสนคาทางอตสาหกรรมแลวมาซอขายแลกเปลยนกนเองโดยประเทศสมาชกจะใหสทธพเศษทางภาษศลกากรเทากนทกประเทศรอยละ50และเปนทตกลงกนวาผลตภณฑทจะเสนอมาอยในโครงการแบงผลตทางอตสาหกรรมอาเซยนชดแรกจะเปนผลตภณฑยานยนตทมการผลตอยแลวในASEANในค.ศ.1988ไดมการลงนามในบนทกความเขาใจเพอแบงผลตชนสวนสวนประกอบรถยนตระหวางบรษทผผลตชนสวนรถยนตในแตละยหอ(MemorandumofUnderstandingontheBrand-to-Brand Complementation Scheme) เชน โตโยตา มตซบช นสสน วอลโว เมอรซเดสเบนซ เรยโนลทDAFมาสดาและบเอมดบบลวโครงการนนบวาประสบความส�าเรจพอสมควรจากการแลกเปลยนชนสวนการผลตและการดงดดการลงทนจากตางประเทศ

3) โครงการรวมลงทนดานอตสาหกรรมของอาเซยน (ASEAN Industrial Joint Ventures

หรอ AIJV)ไดมการลงนามในความตกลงพนฐานวาดวยโครงการรวมลงทนดานอตสาหกรรมของอาเซยน(BasicAgreementonASEANIndustrialJointVenturesหรอBAAIJV)ในค.ศ.1983โดยมหลกการส�าคญคอเปนโครงการรวมลงทนของภาคเอกชนจากASEANอยางนอย2ประเทศใหประเทศทไมใชสมาชก (non-ASEAN) ถอหนไดรอยละ 49 ซงตอมาไดขยายเปนรอยละ 60 และประเทศท รวมลงทนจะไดรบสทธพเศษในการลดภาษศลกากรอยางนอยรอยละ90

1.3 ความรวมมอดานอาหาร เกษตร และปาไม มโครงการทส�าคญ คอ การส�ารองเพอความมนคงดานอาหารของอาเซยน(ASEANFoodSecurityReserve)โดยมวตถประสงคเพอชวยเหลอซงกนและกนในยามขาดแคลนอาหารและในภาวะฉกเฉน ใน พ.ศ. 2522 ประเทศสมาชกไดตกลงใหมการส�ารองขาวรวมกนจ�านวน53,000ตนปจจบนไดเพมเปน87,000ตน โดยบรไนดารสซาลามกมพชาและลาว ส�ารองจ�านวนเทากนคอ 3,000 ตน เวยดนามและพมา 14,000 ตน อนโดนเซยและฟลปปนส12,000ตนมาเลเซย6,000ตนสงคโปร5,000ตนและไทย15,000ตนและโครงการอนๆเชนโครงการคมครองโรคพชของอาเซยนโครงการคมครองโรคสตวโครงการรวมมอดานประมงปาไมเปนตน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1.4 ความรวมมอดานการเงนและการธนาคาร มโครงการทส�าคญ เชน การสงเสรมการใชเงนสกลอาเซยนในการคาและการลงทนในASEANและการจดตงบรษทการเงนของASEAN

1.5 ความรวมมอดานการขนสงและสอสาร มโครงการทส�าคญ เชน โครงการเชอมถนนหลวงโครงการเชอมเรอเฟอรรการส�ารวจระบบรวมกนขนสงสนคาของASEAN

2. การจดท�าเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ค.ศ. 1992จากจดออนและขอบกพรองของ ASEAN-PTA ประกอบกบกระแสการเปลยนแปลงทาง

การเมองและเศรษฐกจโลกในชวงตนทศวรรษท 1990 ทการแขงขนทางการคาไดทวความรนแรงขนจากการลมสลายของระบบสงคมนยมในยโรปตะวนออกการทประเทศพฒนาไดใชมาตรการกดกนการคาในรปแบบตางๆ เพมขน ประกอบกบความไมมนใจในการแกไขปญหาในกรอบเวทการเจรจาการคาหลายฝายรอบใหม (รอบอรกวย) ท�าใหประเทศตางๆ หนไปใหความสนใจและเหนความจ�าเปนทจะมการรวมกลมในภมภาคเพอใชเปนอ�านาจในการตอรองการคาระหวางกนมากขนขณะทประชาคมเศรษฐกจยโรปไดกระชบความรวมมอภายในกลมใหแนนแฟนขนโดยยกระดบเปนตลาดยโรปเดยว (Single EuropeanMarketหรอ SEM) สหรฐอเมรกาไดมการท�าความตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอ (NAFTA) รวมทงมความเคลอนไหวในการรวมกลมของประเทศในภมภาคอนเชนอเมรกาใตอเมรกากลางและแอฟรกาASEANจงมความจ�าเปนทตองแสวงหาแนวทางใหมเพอกระชบความรวมมอทมอยเดมใหมความแนนแฟนยงขน

ในการเตรยมการประชมสดยอดอาเซยนครงท4ค.ศ.1992ณประเทศสงคโปรมประเทศสมาชกไดเสนอแนวทางกระชบความรวมมอทางเศรษฐกจใหมหลายแนวทาง อาท สงคโปรเสนอใหจดตงสามเหลยมการเจรญเตบโต (Growth Triangle) อนโดนเซยเสนอใหใชอตราภาษรวมกน (CommonEffectiveTariff)มาเลเซยเสนอใหมการรวมกลมเอเชยตะวนออกโดยรวมญปนจนและเกาหลส�าหรบประเทศไทยเสนอใหมการจดตงเขตการคาเสรอาเซยนทงนโดยเปนไปตามแนวคดของ ฯพณฯ นายกรฐมนตรอานนท ปนยารชน ทไดเคยเสนอขอคดเหนในนามของภาคเอกชนใหมการกระชบความรวมมอทางเศรษฐกจของASEANโดยการจดตงในรปของตลาดรวม(CommonMarket)12ในทสดทประชมไดมมตเหนชอบตามขอเสนอของไทยและใหประเทศไทยไปจดท�ารายละเอยดปรากฏตามเอกสาร “TheAnandInitiativeforaBreakThroughinASEANEconomicCooperation”และทประชมสดยอดอาเซยนครงท4ทประเทศสงคโปรกไดมการลงนามในปฏญญาสงคโปร(SingaporeDeclaration)และกรอบความตกลงวาดวยการขยายความรวมมอทางเศรษฐกจของอาเซยน(FrameworkAgreementonEnhancingASEANEconomicCooperation) เพอใชเปนกรอบด�าเนนการ และความตกลงวาดวยการใชอตราภาษพเศษทเทากนส�าหรบเขตการคาเสรอาเซยน(AgreementontheCommonEffectivePreferentialTariff (CEPT)Scheme for theASEANFreeTradeArea (AFTA)) เพอยดเปนแนวปฏบตในการด�าเนนการเขตการคาเสรอาเซยนและท�าใหมการกอตงเขตการคาเสรอาเซยน(ASEANFreeTradeAreaหรอAFTA)ตงแตค.ศ.1993เปนตนมา

12ดในเอกสาร“TowardsanASEANCommonMarket:Thailand’sPerception”ThePrivate sectorviewbyAnandPanyarachun,ExecutiveChairmanofSaha-UnionCorp.Ltd.1992.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2.1 วตถประสงคของ AFTA

- เพอใหการคาภายในASEANเปนไปโดยเสรมอตราภาษต�าสดและปราศจากขอจ�ากดทมใชภาษ

- เพอดงดดนกลงทนตางชาตเขามาลงทนในASEAN- เพอเสรมสรางสถานะการแขงขนของASEAN- เพอรบกบสถานการณเศรษฐกจการคาโลกทจะเสรยงขนจากผลการเจรจารอบอรกวย

2.2 เปาหมาย

ก�าหนดเปาหมายการลดภาษสนคาอตสาหกรรมสนคาทนและสนคาเกษตรแปรรปใหเหลอรอยละ0-5และยกเลกมาตรการทมใชภาษศลกากรภายในระยะเวลา15ป(ตงแตวนท1มกราคมค.ศ.1993–2008)แตตอมาทประชมรฐมนตรเศรษฐกจอาเซยนครงท26ระหวางวนท22-23กนยายนค.ศ.1994ณจงหวดเชยงใหม ไดมมตใหรนระยะเวลาด�าเนนการเขตการคาเสรอาเซยนใหเหลอ 10ปหรอด�าเนนการใหเสรจสนภายค.ศ.2003และทประชมรฐมนตรเศรษฐกจอาเซยนครงท27ระหวางวนท7-9กนยายน1995ณประเทศบรไนดารสซาลามไดมมตใหมการเรงรดAFTAโดยการขยายจ�านวนรายการสนคาทจะลดภาษใหเหลอรอยละ0-5และเพมจ�านวนรายการทจะลดใหเหลออตรารอยละ0ใหมากทสดเทาทจะมากไดภายในค.ศ.2000 (ส�าหรบประเทศสมาชกใหม4ประเทศไดแก เวยดนามลาวกมพชาและพมาภายในค.ศ.2015)

2.3 สาระส�าคญของขอตกลง AFTA

1) ก�าหนดขอบเขตสนคาทน�ามาลดภาษ ครอบคลมสนคา5กลมไดแก• กลมสนคาเรงลดภาษ (Fast Track) ประกอบดวยกลมสนคา 15 กลม ไดแก

น�ามนพชผลตภณฑเคมปยผลตภณฑยาง เยอกระดาษเภสชภณฑพลาสตกผลตภณฑหนงสงทออญมณและเครองประดบและเครองอเลกทรอนกสซงตองน�ามาลดภาษใหเหลอรอยละ0-5ภายใน7ปหรอภายในค.ศ.2000

• กลมสนคาลดภาษปกต (Normal Track) ประกอบดวยสนคาอตสาหกรรมและเกษตรแปรรปนอกเหนอจากสนคาเรงลดภาษ และสนคายกเวนอนๆซงจะตองน�ามาลดภาษใหเหลอรอยละ0-5ภายใน10ปหรอภายในค.ศ.2003

• กลมสนคายกเวนทวไป(GeneralExceptionalList) เปนกลมสนคาทประเทศสมาชกสงวนสทธในการลดภาษดวยเหตผลดานความมนคงของชาต สงคม ชวตและสขภาพของมนษยสตวและพชโบราณวตถศลปะและประวตศาสตร

• กลมสนคาสงวนสทธชวคราว (Temporary Exclusion List: TEL) เปนกลมสนคาทอนญาตใหประเทศสมาชกสงวนสทธการลดภาษไวชวคราวแตตองทยอยน�ามาลดภาษปละรอยละ20ของจ�านวนรายการภายในค.ศ.1996-2000

• กลมสนคาเกษตรไมแปรรป(UnprocessedAgriculturalProduct:UAP)เปน กลมสนคาทน�ามาลดภาษชากวากลมสนคาอตสาหกรรมและเกษตรแปรรปโดยก�าหนดใหเรมลดภาษตงแตค.ศ.1996และมก�าหนดระยะเวลาสนสดลาชาออกไปถงค.ศ.2010แบงสนคาเปน4กลมไดแก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


- สนคาทน�ามาลดภาษทนท (Inclusion List) มก�าหนดระยะเวลาลดภาษตงแตค.ศ.1996-2003

- สนคาสงวนสทธชวคราว(TemporaryExclusionList)เปนสนคาทอนญาตใหสงวนสทธการลดภาษไวไดชวคราวแตตองน�ามาลดภาษภายในค.ศ.1997-2003

- สนคาออนไหว(SensitiveList)เปนสนคาประเภทยงไมพรอมจะน�ามาลดภาษในระยะเวลาทก�าหนดดวยเกรงวาจะมผลกระทบตอการผลตและความมนคงของประเทศจงก�าหนดระยะเวลาส�าหรบการปรบตวแตตองน�ามาลดภาษในระหวางค.ศ.2001-2003

- สนคาทมความออนไหวสง (Highly Sensitive List) เปนสนคาทมความออนไหวสงของแตละประเทศหากน�ามาลดภาษตามก�าหนดจะเกดผลกระทบอยางรนแรงจงก�าหนดการเจรจายดหยนโดยไมจ�าเปนตองลดเหลอรอยละ 0-5 แตจะตองน�ามาลดภาษตามอตราสดทายทไดตกลงกนภายในค.ศ.2010

2) การด�าเนนมาตรการทมใชภาษ ก�าหนดใหยกเลกมาตรการการจ�ากดปรมาณ(quanti-tative restriction) ทนทเมอสนคานนไดรบการลดหยอนภาษระหวางกน ยกเลกมาตรการทมใชภาษศลกากร (non-tariff barriers) 5 ปหลงจากไดรบการลดหยอนภาษระหวางกน และยกเลกการเกบคาธรรมเนยมพเศษ(customssurcharges)ภายในค.ศ.1996

ผลของการลดอตราภาษภายใตAFTAท�าใหในพ.ศ.2554ASEAN10ประเทศมระดบอตราภาษน�าเขาเฉลยอยในระดบรอยละ 0.96 โดยประเทศสมาชกเกา 6 ประเทศ ไดแก บรไน ดารสซาลามอนโดนเซยมาเลเซยฟลปปนสสงคโปรและไทยมอตราภาษเฉลยรอยละ0.05ขณะทประเทศสมาชกใหม4ประเทศไดแกเวยดนามพมาลาวและกมพชามอตราภาษเฉลยรอยละ2.47และมจ�านวนสนคาน�าเขาทลดภาษภายใตโครงการAFTAคดเปนรอยละ99.6โดยเปนจ�านวนสนคาของประเทศสมาชกเการอยละ99.1และจ�านวนสนคาของประเทศสมาชกใหมรอยละ98.6

ความส�าเรจของการท�าเขตการคาเสรอาเซยนทท�าใหมการขยายการคาระหวางกนเพมขน ท�าใหASEANไดจดท�าความตกลงดานเศรษฐกจอนทขยายออกไปนอกเหนอจากการคาไดแกการลงนามในกรอบความตกลงวาดวยบรการของอาเซยนค.ศ.1995ความตกลงพนฐานวาดวยโครงการความรวมมอดานอตสาหกรรมของอาเซยนทเปนการปรบปรงจากโครงการรวมลงทนดานอตสาหกรรมของอาเซยนค.ศ.1996กรอบความตกลงวาดวยเขตการลงทนอาเซยนค.ศ.1998กรอบความตกลงอาเซยนวาดวยการอ�านวยความสะดวกในการขนสงสนคาผานแดนค.ศ.1998และขอรเรมเพอกระชบการรวมกลมอาเซยนค.ศ.2011

3. การกาวสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ค.ศ. 2015วกฤตเศรษฐกจทเกดขนในประเทศไทยค.ศ.1997ทไดขยายไปสประเทศในกลมASEANและ

ประเทศในแถบเอเชยหลายประเทศสงผลใหเกดภาวะเศรษฐกจตกต�าอยางรนแรงทวทวปเอเชย ความไมคบหนาของการเจรจาการคาหลายฝายรอบโดฮาภายใตองคการการคาโลกประกอบการขยายตวของการจดท�าเขตการคาเสรทวภาคโดยมสหรฐอเมรกาเปนผน�า ท�าให ASEAN จ�าเปนตองหนมาวางแผนและก�าหนดทศทางความรวมมอใหชดเจนยงขนอกครง ในการประชมสดยอดอาเซยนอยางไมเปนทางการ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ครงท 2 เมอเดอนธนวาคม ค.ศ. 1997ณ ประเทศมาเลเซย ผน�าอาเซยนไดประกาศวสยทศนอาเซยน2020(ASEANVision2020)วา“อาเซยนป 2020 เปนหนสวนรวมกนพฒนาอยางมพลวต” (ASEAN

2020: Partnership in Dynamic Development) เพอใชเปนเปาหมายการด�าเนนงานดานความรวมมอทางเศรษฐกจของASEANและน�าASEANไปสเขตเศรษฐกจทมความมนคงมงคงและสามารถแขงขนในตลาดโลกไดในทกๆดานในทศวรรษท21

ตอมาในการประชมสดยอดอาเซยนครงท 6 ค.ศ. 1998 ทกรงฮานอย ประเทศเวยดนาม ผน�าASEANไดใหความเหนชอบแผนปฏบตการฮานอย(HanoiPlanofAction)เพอใชเปนแผนปฏบตการเพอบรรลวสยทศนของASEANอยางไรกตาม ขณะทอยในชวงของการด�าเนนการตามแผนปฏบตการฮานอยกไดเกดกระแสการจดท�าการคาเสรทวภาคระหวางประเทศตางๆ ทผลกดนใหประเทศสมาชกASEAN มการจดท�าความตกลงกบประเทศนอกกลมทงในกรอบทวภาคระดบประเทศและในกรอบของASEAN โดยเฉพาะการท ASEAN เขาสการเจรจาเพอจดท�าความตกลงการคาเสรกบประเทศคเจรจาตางๆเชนจนญปนอนเดยออสเตรเลยและสหภาพยโรปท�าใหASEANตองหนกลบมารวมมอภายในกลมใหมความเขมแขงขน ทประชมสดยอดอาเซยนครงท 8 เมอเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 2002ณ กรงพนมเปญประเทศกมพชาจงเหนชอบใหASEANก�าหนดทศทางการด�าเนนงานเพอน�าไปสเปาหมายทชดเจนคอการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน(ASEANEconomicCommunityหรอAEC)และมอบใหรฐมนตรเศรษฐกจอาเซยนไปศกษารปแบบและแนวทางการด�าเนนการไปสAEC

ในการประชมสดยอดครงท 9 เมอเดอนตลาคม ค.ศ. 2003 ทบาหล ประเทศอนโดนเซย ผน�าASEANไดประกาศแถลงการณบาหลฉบบท2(BaliConcordII)แสดงเจตนารมณทจะยกระดบการรวมกลมภายในภมภาคเปนประชาคมอาเซยน (ASEANCommunityหรอAC)ภายในค.ศ. 2020โดยภายใตประชาคมอาเซยนจะประกอบดวย 3 เสาหลก คอ ประชาคมความมนคงอาเซยน (ASEANSecurityCommunityหรอASC)ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน(ASEANEconomicCommunityหรอAEC)และประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน(ASEANSocial-CulturalCommunityหรอASCC)

ตอมาในการประชมสดยอดผน�าASEANครงท 12 เมอเดอนมกราคมค.ศ.2007ทเมองเซบประเทศฟลปปนสผน�าASEANไดลงนามในปฏญญาเซบวาดวยการเรงรดการจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยนใหเรวขนจากก�าหนดเดมภายในค.ศ.2020เปนภายในค.ศ.2015(CebuDeclarationontheAccelerationoftheEstablishmentofanASEANCommunityby2015)และในการประชมสดยอดอาเซยนครงท13เดอนพฤศจกายนค.ศ.2007ณประเทศสงคโปรผน�าASEANไดลงนามในกฎบตรอาเซยน(ASEANCharter)เพอใชเปนกรอบในการด�าเนนการเพอมงสการเปนประชาคมอาเซยน

ในการด�าเนนการเพอมงสการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนไดมการจดท�าพมพเขยวเพอจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน(AECBlueprint)โดยมองคประกอบส�าคญ4เรองคอ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1) การเปนตลาดเดยวและฐานการผลตรวมกน (Single Market and Single Production

Base)ประกอบดวย5สวนประกอบส�าคญคอ(1) มการเคลอนยายสนคาไดโดยเสร(freeflowofgoods)(2)มการเคลอนยายบรการไดโดยเสร(freeflowofservices)(3)มการเคลอนยายการลงทนไดโดยเสร(freeflowofinvestment)(4)มการเคลอนยายเงนทนไดโดยเสร(freeflowofcapital)(5)มการเคลอนยายแรงงานฝมอไดโดยเสร(freeflowofskilledlabour)

2) การสราง ASEAN ใหเปนภมภาคทมขดความสามารถในการแขงขนสง (Highly

Competitive Economic Region)เปนเปาหมายหนงของการรวมกลมเศรษฐกจของASEANทตองการใหASEAN เปนภมภาคทมความมนคง เจรญรงเรอง และมขดความสามารถในการแขงขนสง ในการสรางภมภาคASEANใหเปนภมภาคทมขดความสามารถในการแขงขนสงมองคประกอบส�าคญ6ประการคอ

(1) นโยบายการแขงขน(2)การคมครองผบรโภค(3)สทธในทรพยสนทางปญญา(4)การพฒนาโดยสรางพนฐาน(5)การปรบปรงระบบภาษ(6)e-Commerce

โดยประเทศสมาชกASEANไดท�าความตกลงทจะปรบปรงกฎหมายภายในประเทศเพอใหเกดการแขงขนทเปนธรรมโดยมเปาหมายคอการขยายตวทางเศรษฐกจของภมภาคในระยะยาว

3) การสราง ASEAN ใหเปนภมภาคทมการพฒนาเศรษฐกจอยางเทาเทยมกน (Region

of Equitable Economic Development) ภายใตการพฒนาเศรษฐกจอยางเทาเทยมกน มองคประกอบส�าคญ2ประการคอ

(1) การพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม(SMEs)(2)แนวคดรเรมของการรวมกลมของอาเซยน(InitiativesforASEANIntegration

หรอ IAI) ซงแนวคดนจะเปนสะพานเชอมตอการพฒนาทงวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม และการขยายการรวมกลมเศรษฐกจของกมพชา ลาวพมา และเวยดนาม ใหขบเคลอนไปในลกษณะทกลมกลนเปนหนงเดยวกน และเพมความสามารถในการแขงขนของภมภาคASEAN เพอใหไดรบผลประโยชนจากการรวมกลมมากทสด

4) การเชอมโยง ASEAN เขากบเศรษฐกจโลก (Fully Integrated Region into the

Global Economy)การด�าเนนงานของASEANมสวนเกยวของและมสวนเชอมโยงกบสภาพแวดลอมภายนอกหรอของโลกคอนขางมาก ไมวาจะเปนดานตลาดสนคาทตองพงพาตลาดโลกและอตสาหกรรมทตองมการพฒนาไปตามโลกาภวตนเพอทจะใหธรกจASEANสามารถแขงขนกบตางประเทศไดจ�าเปนทASEANจะตองมการปรบตวตอการเปลยนแปลงตลอดเวลาเพอประกนวาตลาดภายในASEANจะยงสามารถดงดดการลงทนจากตางประเทศดงนนASEANตองมองกวางเกนกวาอาณาเขตของการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แนวทางทจะท�าใหASEANสามารถเชอมโยงเขากบเศรษฐกจโลกม2แนวทางคอ(1) การเชอมโยงความสมพนธกบประเทศนอกกลมโดยผานชองทางการจดท�าความ

ตกลงการคาเสร (Free Trade Agreement หรอ FTA) และการเปนหนสวนทางเศรษฐกจทใกลชด(CloserEconomicPartnershipsหรอCEP)

(2)การขยายการมสวนรวมในองคกรเครอขายระดบโลก


1. ววฒนาการความรวมมอทางดานเศรษฐกจของประเทศในกลม ASEAN จ�าแนกไดเปน 3ชวงไดแกอะไร

2. ในการด�าเนนการเพอมงสการเปนAEC ไดมการจดท�าพมพเขยวโดยมองคประกอบส�าคญในเรองใด


1. ววฒนาการจ�าแนกไดเปน 3 ชวง คอ 1) ชวงการจดท�าความตกลงวาดวยการใหสทธพเศษทางการคาของอาเซยนค.ศ.19772)ชวงการจดท�าเขตการคาเสรอาเซยนค.ศ.1992และ3)ชวงการกาวสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนค.ศ.2015

2. องคประกอบในพมพเขยวม 4 เรอง คอ 1) การเปนตลาดเดยวและฐานการผลตรวมกน 2)การสรางASEANใหเปนภมภาคทมขดความสามารถในการแขงขนสง3)การสรางASEANใหเปนภมภาคทมการพฒนาเศรษฐกจอยางเทาเทยมกนและ4)การเชอมโยงASEANเขากบเศรษฐกจโลก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



กลมเศรษฐกจอนในภมภาคเอเชย

กลมเศรษฐกจอนในภมภาคเอเชยเปนกลมทกอตงขนภายหลงการกอตง ASEANมทงรปแบบการรวมกลมภมภาคและอนภมภาคแมบางกลมจะมประเทศสมาชกมากกวาและครอบคลมพนทมากกวากลมASEANแตลกษณะของความรวมมอมลกษณะแบบหลวมๆไมจดอยในขนตอนใดขนตอนหนงของการรวมกลมเศรษฐกจ กลมความรวมมอทางเศรษฐกจทส�าคญในภมภาคเอเชยนอกเหนอจากASEANมดงน

1. กลมเศรษฐกจเอเชยตะวนออกแนวคดการรวมกลมเศรษฐกจเอเชยตะวนออก (EastAsiaEconomicGroupหรอEAEG)

เปนแนวคดทมการพดถงมานานแตไมมประเทศใดรเรมทจะเปนผน�าไปสปฏบต จงท�าใหไมมผลเปน รปธรรมจนกระทงในชวงทออสเตรเลยไดเสนอใหมการกอตงกลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก(AsiaPacificEconomicCooperationหรอAPEC)ขนโดยมสหรฐอเมรกาเขารวมดวยท�าใหนายกรฐมนตรมาเลเซย มหาธร โมฮมหมด ผซงมแนวคดตอตานสหรฐอเมรกาในขณะนนไดแสดงทาทไมเหนดวยเนองจากเกรงวาจะท�าใหสหรฐอเมรกาเขามาอทธพลในภมภาคและทส�าคญคอเกรงวาจะท�าใหความรวมมอของASEANหละหลวมไปดงนนจงเสนอใหมการกอตงกลมเศรษฐกจเอเชยตะวนออกซงเปนการรวมกลมของประเทศผวเหลองขนโดยเปนการผนวก ASEAN และประเทศคเจรจา ASEAN อก 3ประเทศคอ จนญปน และสาธารณรฐเกาหล ขนในค.ศ. 1990 แนวคดการกอตงEAEGถกคดคานอยางหนกจากสหรฐอเมรกาดวยเกรงวากลมดงกลาวจะเปนกลมเศรษฐกจททรงพลงและกระทบกระเทอนตอสถานะทางเศรษฐกจของตนเนองจากเปนการรวมเอามหาอ�านาจทางเศรษฐกจของเอเชยคอจนและญปนมาไวดวยกน สหรฐอเมรกากลาวอางวาการรวมกลมในลกษณะดงกลาวเปนการแบงเชอชาตและเปนการสรางขดกนระหวางภมภาคเอเชยและแปซฟกรวมทงเปนการบอนท�าลายAPECทกอตงเปนรปเปนรางแลวในค.ศ. 1989ดงนนจงกดดนเพอไมใหมการรวมกลมดงกลาวโดยผานทางสงคโปรและญปนท�าใหการด�าเนนการจดตงEAEGเกดภาวะชะงกงนและจ�าตองเปลยนชอมาเปนEastAsiaEconomicCaucusหรอEAECเพอลดระดบของการเปนกลมทจะสรางความแตกแยกลง

ประเดนส�าคญประการหนงทท�าใหความรวมมอของEAEGลาชาและเกดภาวะชะงกงนกคอการทจนญปนและสาธารณรฐเกาหลไมมความไววางใจซงกนและกนอนเนองมาจากมประวตศาสตรทขดแยงกนมากอน การด�าเนนความสมพนธจงมลกษณะเปนเพยงการด�ารงการเจรจาในลกษณะคเจรจาของASEANหรอทเรยกวาASEAN+3(ASEANPlusThree)และมความรวมมอกนภายใตกรอบการเจรจาภายใตASEANเทานน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


อยางไรตาม จากวกฤตเศรษฐกจใน ค.ศ. 1997 ทเรมจากประเทศไทยและลกลามไปยงประเทศ อนๆ ในเอเชย ไดแก มาเลเซย อนโดนเซย สาธารณรฐเกาหล โดยทแตละประเทศตางกแสวงหาความชวยเหลอจากกองทนการเงนระหวางประเทศ(IMF)และประเทศตะวนตกอนๆจงท�าใหเกดแนวคดวาเพราะเหตใดประชาชาตเอเชยซงเมอรวมกนแลวมเงนทนส�ารองเกนกวากงหนงของโลกจงไมรวมมอกนหรอสรางกลไกเพอชวยเหลอกนเองจงเปนทมาของแนวคดในการรอฟนความรวมมอทางเศรษฐกจในเอเชยตะวนออกขนมาอกครงหนง และในปลาย ค.ศ. 1997 ASEAN จน ญปนและสาธารณรฐเกาหลกไดจดใหมการประชมสดยอดซงเปนการประชมในระดบผน�ารฐบาลรวมกนภายใตกรอบ ASEAN +3 ขนเปนครงแรกณกรงกวลาลมเปอรประเทศมาเลเซย นบเปนจดเรมตนของการฟนฟแนวคดการรวมกลมเอเชยตะวนออกขนอกครงหนงและไดมพฒนาการมาโดยล�าดบ จนมการจดตงกองทนการเงนระหวางประเทศของเอเชย(AsianMonetaryFund)รวมทงมขอเสนอใหมการจดตงAsianBondCooperationเพอออกตราสารทางการเงนทเปนเงนสกลทองถนโดยก�าหนดอตราแลกเปลยนทอางองกบตะกราเงนทเปนเงนเอเชยเพอใหความชวยเหลอดานการเงนซงกนและกนภายในภมภาค

ในการประชมสดยอดครงท3ทกรงมะนลาประเทศฟลปปนสเมอค.ศ.1999ทประชมไดมการออกแถลงการณรวมวาดวยความรวมมอในภมภาคเอเชยตะวนออกระบแนวทางความรวมมอในอนาคตในสาขาเศรษฐกจสงคมการเมองและสาขาอนๆรวมทงใหมการจดตงกลมวสยทศนเอเชยตะวนออก(EastAsiaVisionGroupหรอEAVG)ประกอบดวยนกวชาการผทรงคณวฒเพอก�าหนดวสยทศนของกลมในทสดในค.ศ.2001ทประชมสดยอดอาเซยนครงท5ณประเทศบรไนดารสซาลามกเหนชอบกบขอเสนอใหมการจดตงประชาคมเอเชยตะวนออก (EastAsianCommunityหรอEAC)และทประชมสดยอดครงท6ณกรงพนมเปญในค.ศ.2002กไดคดเลอกมาตรการความรวมมอตามขอเสนอของกลมEAVGจ�านวน 26 มาตรการ และหนงในมาตรการเหลานนกคอการจดตงเขตการคาเสรเอเชยตะวนออก (EastAsia Free TradeArea หรอ EAFTA) มการจดตงกลมผเชยวชาญเพอศกษาความเปนไปไดในการ จดตง EAFTAและไดเสนอรายงานผลการศกษาในระยะแรกตอทประชมรฐมนตรเศรษฐกจ ASEAN+3เมอเดอนมกราคมค.ศ.2007โดยมขอเสนอแนะคอกระบวนการจดตงควรเรมภายในกรอบของASEAN+3กอนเนองจากมกลไกอยแลว ทงนสาธารณรฐเกาหลไดเสนอใหมการศกษาจดท�าเขตการคาเสรระยะท 2ทม งเนนความรวมมอรายสาขาตอเนองกนไปเลย หากการเจรจา EAFTA ประสบความส�าเรจกจะหมายความวาการเจรจาทวภาคASEAN-จนASEAN-ญปนและASEAN-สาธารณรฐเกาหลกจะถกหลอมเขามาอยภายใตกรอบ EAFTA และคาดวาในทสดแลวการเจรจาเขตการคาเสรทวภาคระหวางประเทศตางๆในASEANกบจนญปนและสาธารณรฐเกาหลกอาจหลอมเขาดวยเชนเดยวกนซงกจะเปนผลดในแงของการลดการซ�าซอนของการเจรจาและท�าใหสามารถเจรจาไดรวดเรวยงขน

ญปนพยายามผลกดนใหการรวมกลมนครอบคลมถงอนเดยออสเตรเลยและนวซแลนดดวยเพอคานอ�านาจกบจนทนบวนยงเขามามอทธพลใน ASEAN มากขน ขณะทจนเองไมตองการทจะขยายขอบเขตสมาชกใหมากเกนไปดวยเกรงวาจะท�าใหอทธพลของตนลดลง ขณะเดยวกนมาเลเซยกระแวงวาญปนและออสเตรเลยจะท�าตวเสมอนเปนนายหนาของสหรฐอเมรกาอยางไรกตามในทสดกไดมการขยายขอบเขตสมาชกและมการเจรจาในกรอบASEAN +6 ดวย ซงจะไดกลาวตอไปในตอนท 9.4 ในเรอง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


กลมความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาค(RegionalComprehensiveEconomicPartnershipหรอRCEP)

2. สมาคมความรวมมอแหงภมภาคเอเชยใต สมาคมความรวมมอแหงภมภาคเอเชยใต (The South Asian Association for Regional

Cooperationหรอ SAARC) กอตงขนเมอวนท 8 ธนวาคมค.ศ. 1985 โดยมประเทศสมาชกแรกเรม 7ประเทศคอบงกลาเทศภฏานอนเดยมลดฟสเนปาลปากสถานและศรลงกาตอมาอฟกานสถานไดเขาเปนสมาชกดวยในค.ศ.2007ปจจบนจงมสมาชกรวม8ประเทศมประเทศผสงเกตการณ8ประเทศคอจนสหรฐอเมรกาญปนออสเตรเลยมอรเชยสเมยนมาร เกาหลใตอหรานและ1องคกรระหวางประเทศคอสหภาพยโรปดวยSAARCเปนองคการความรวมมอหลากหลายสาขาระหวางประเทศในภมภาคเอเชยใต มวตถประสงคเพอเรงรดกระบวนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศสมาชกเพอใหประชาชนสามารถยนหยดไดอยางมศกดศรทงในมตการเมองเศรษฐกจและสงคมและสรางความรวมมอกบเวทระหวางประเทศอนๆเพอผลประโยชนรวมกน

ความรวมมอระหวางประเทศสมาชกม 16 สาขา ไดแก 1) การเกษตรและการพฒนาชนบท 2)เทคโนโลยชวภาพ3)วฒนธรรม4)เศรษฐกจและการคา5)การศกษา6)พลงงาน7)สงแวดลอม8)การเงน9)กองทน 10)สารสนเทศและการสอสาร 11)ปฏสมพนธระดบประชาชน12)การบรรเทาความยากจน13)วทยาศาสตรและเทคโนโลย14)ความมนคง15)การพฒนาสงคมและ16)การทองเทยวในดานเศรษฐกจ ไดมการจดท�าความตกลงวาดวยการใหสทธพเศษทางภาษศลกากรระหวางกน (SAARCPreferentialTradingArrangementหรอ SAPTA) ในค.ศ. 1987 เพอเปนกาวแรกทจะน�าไปสการเปนเขตการคาเสรเอเชยใต(SouthAsianFreeTradeAreaหรอSAFTA)ในค.ศ.1994ขอตกลงSAFTAเรมมผลบงคบใชตงแตวนท1มกราคมค.ศ.2006เปนตนมาโดยก�าหนดระยะเวลาใหประเทศสมาชกด�าเนนการตามขอตกลงใหแลวเสรจภายใน 10 ป ขณะเดยวกนกไดมการศกษาเพอมงสการเปนสหภาพเศรษฐกจในระยะตอไป ใน ค.ศ. 2010 ไดมการประชมสดยอด SAARC ครงท 16 ทกรงทมพประเทศภฏาน ทประชมไดรบรองปฏญญาผน�า SAARC ครงท 16 และแถลงการณทมพวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมทงการผลกดนความตกลงการคาเสรเอเชยใต และความตกลงการคาบรการดวย

3. คณะมนตรความรวมมอรฐอาวอาหรบคณะมนตรความรวมมอรฐอาวอาหรบ (CooperationCouncil for theArabStatesof the

GulfหรอCCASGหรอทรจกอกชอหนงวาGulfCooperationCouncilหรอGCC)กอตงขนเมอวนท25พฤษภาคมค.ศ.1981ตามกฎบตรGCCโดยสมาชกกอตง6ประเทศไดแกซาอดอาระเบยคเวตโอมานสหรฐอาหรบเอมเรตสกาตารและบาหเรนทกรงอาบดาบประเทศสหรฐอาหรบเอมเรตส13

13เยเมนมฐานะเปนประเทศผสงเกตการณซงก�าลงอยระหวางการเจรจาเขารวมเปนสมาชกภายในค.ศ.2016

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ทงนโดยมวตถประสงคหลกคอเพอกระชบและสรางความเปนเอกภาพระหวางสมาชกในทกๆ ดานของความรวมมอ เพอประโยชนทางเศรษฐกจและสงคมของประชาชนชาตสมาชกอาหรบ ดวยความเปน น�าหนงใจเดยวกนในศาสนาอสลามGCCมขอบขายความรวมมอหลากหลายดานครอบคลมภาคเศรษฐกจการเงนการคาศลกากรการสอสารการศกษาและวฒนธรรมภาคสงคมและสาธารณสขงานสารสนเทศและการทองเทยวนตบญญตและงานบรหารรวมถงกระตนความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในภาคอตสาหกรรมเหมองแรเกษตรกรรมทรพยากรน�าและการปศสตว

การกอตงGCC แตเดมเปนความรวมมอทเนนมตดานการเมองและความมนคงในภมภาคเปนส�าคญเพอใหประเทศสมาชกสามารถใหความชวยเหลอแกกนไดในยามคบขนโดยเฉพาะอยางยงในชวงการปฏวตอสลามในประเทศอหรานและในชวงสงครามระหวางอรก-อหรานเมอค.ศ.1980อยางไรกตามความรวมมอของGCCในปจจบนไดเนนความรวมมอดานเศรษฐกจและสงคมซงประสบความส�าเรจเปนรปธรรมโดยล�าดบ นบตงแตการจดตงเขตการคาเสรเมอ ค.ศ. 1983 จนสามารถพฒนาเปนตลาดรวม(CommonMarket)ไดในค.ศ.2008GCCไดจดตงคณะมนตรการเงน(MonetaryCouncil)ขนเมอค.ศ.2010โดยมงหมายทจะจดตงสหภาพการเงน(MonetaryUnion)ทมธนาคารกลางอาวอาหรบ(GulfCentralBankหรอGCB)และใชสกลเงนเดยว(SingleCurrency)ในอนาคต


1. นอกจากประชาคมเศรษฐกจอาเซยนแลว กลมความรวมมอทางเศรษฐกจในภมภาคเอเชยทส�าคญมกลมใด

2. ประเทศใดบางทอยในกลมสมาคมความรวมมอแหงภมภาคเอเชยใต


1. กลมความรวมมอทางเศรษฐกจทส�าคญไดแกกลมเศรษฐกจเอเชยตะวนออกสมาคมความรวมมอแหงภมภาคเอเชยใตและคณะมนตรความรวมมอรฐอาวอาหรบ

2. ประเทศสมาชกSAARCม8ประเทศไดแกบงกลาเทศภฏานอนเดยมลดฟส เนปาลปากสถานศรลงกาและอฟกานสถานนอกจากนยงมประเทศผสงเกตการณอก8ประเทศและ1องคกรระหวางประเทศคอสหภาพยโรปดวย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



กลมเศรษฐกจในภมภาคแอฟรกา

การรวมกลมภมภาคของแอฟรกาเปนมาตรการทางเศรษฐกจหนงทไดรบการสนบสนนจากประเทศตางๆดวยเหนวาเปนยทธศาสตรหนงของการพฒนาการรวมกลมมลกษณะสนองตอปญหาทแตละประเทศเผชญ คอการทมตลาดขนาดเลกและหลายประเทศมลกษณะภมศาสตรทไมมทางออกทะเล ท�าใหทวปแอฟรกามการจดท�าความตกลงรวมกลมภมภาคหลายกลมและบางประเทศเปนสมาชกซ�าซอนอยในหลายกลมอยางไรกตามการรวมกลมโดยทวไปยงมลกษณะไมกาวหนาเหตผลสวนหนงเนองมาจากสวนใหญเปนการรวมกลมทเนนเฉพาะดานการเปดตลาดสนคาเนองจากความรวมมอดานอนๆเชนบรการการลงทนนโยบายการแขงขนยงมขอจ�ากดประกอบกบการทแตละประเทศมขนาดเลกท�าใหมขนาดตลาดเลกจนไมสามารถกอใหเกดการประหยดตอขนาดได นอกจากนนเศรษฐกจของแอฟรกาสวนใหญยงคงพงพาสหภาพยโรป โดยสหภาพยโรปมบทบาทส�าคญทงดานการคา การลงทนและการพฒนา ในดานการคา ไดมการท�าสนธสญญาทางการคาพเศษทเมองโลเม ประเทศโตโก เมอ ค.ศ. 1975 ระหวางประชาคมเศรษฐกจยโรป(EEC)กบประเทศก�าลงพฒนา56ประเทศในแอฟรกาเอเชยและแปซฟกและแครบเบยนทเรยกวาอนสญญาโลเม(LomeConventions)มการใหสทธพเศษทางการคาโดยการลดหยอนภาษสนคาทน�าเขาจากประเทศในแอฟรกาโดยมลกษณะเปนการใหฝายเดยว (unilateral) นอกจากนนยงมการจดท�าความตกลงโคโตน(CotonouAgreement)ซงเปนการแสวงหาแนวทางรวมกนในการท�าความตกลงองคการการคาโลกและการจดท�าความตกลงความเปนหนสวนทางเศรษฐกจ (Economic PartnershipAgreements) กบบางประเทศ ซงถอเปนยทธศาสตรพนฐานของการรวมกลมของแอฟรกาในการทจะผนวกเขากบระบบเศรษฐกจโลก

แอฟรกามกลมเศรษฐกจภมภาคอยหลายกลม และหลายกลมมวตถประสงคเพอรวมกลมเปนสหภาพเศรษฐกจการรวมกลมเศรษฐกจของแอฟรกามลกษณะซ�าซอนกนโดยมกลมทส�าคญดงน

1. ประชาคมเศรษฐกจแหงรฐแอฟรกาตะวนตก ประชาคมเศรษฐกจแหงรฐแอฟรกาตะวนตก(EconomicCommunityofWestAfricanStates

หรอECOWAS)ตงขนเมอวนท28พฤษภาคมค.ศ.1975ตามสนธสญญาลากอส(TreatyofLagos)ปจจบน (พ.ศ. 2559) มประเทศสมาชก 15 ประเทศ ไดแก เบนน บรกนาฟาโซ โกตดววร เคปเวรดแกมเบยกานากนกนบสเซาไลบเรยมาลไนเจอรไนจเรยเซเนกลเซยรราลโอนและโตโกECOWASจดตงขนโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอและการรวมกลมดานเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรมเพอน�าไปสการจดตงสหภาพเศรษฐกจและการเงนและยกระดบมาตรฐานการครองชพของประชาชนรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจสงเสรมความสมพนธระหวางประเทศสมาชกและเพอใหเกดการพฒนาและความกาวหนาของทวปแอฟรกาตอมาในค.ศ.1993ไดมการปรบปรงสนธสญญาเพอขยายความรวมมอทงทาง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ดานเศรษฐกจและการเมองเพอบรรลเปาหมายการเปนตลาดรวมและใชเงนตราสกลเดยวกนการมรฐสภาแอฟรกาตะวนตกและการเปนประชาคมเพอท�าหนาทรบผดชอบปองกนการขดแยงภายในภมภาค

2. ตลาดรวมแอฟรกาตะวนออกและแอฟรกาตอนใต ตลาดรวมแอฟรกาตะวนออกและแอฟรกาตอนใต(CommonMarketforEasternandSouthern

AfricaหรอCOMESA)มการรวมกลมในขนแรกเมอค.ศ.1981ก�าหนดความรวมมอทางเศรษฐกจในรปแบบของการเปนเขตสทธพเศษทางการคา(PreferentialTradeAreaหรอPTA)ตอมาในค.ศ.1994ไดมการจดท�าสนธสญญาเพอใชทดแทนขอตกลงเดมโดยมวตถประสงคเพอเปนองคการของรฐอสระทตกลงจะรวมมอกนในการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรมนษยเพอใหประชาชนมความเปนอยดขนรวมทงสงเสรมสนตภาพและความมนคงในภมภาคอยางไรกตามประวตศาสตรความรวมมอดานเศรษฐกจสวนใหญเนนไปในดานการลด/เลกอปสรรคทแตละประเทศเผชญโดยการจดท�าเขตการคาเสรภายในค.ศ.2000และก�าหนดจะเปนสหภาพศลกากรในค.ศ.2004ยทธศาสตรของCOMESAไดรวมถงการรวมกลมทมงไปสความเจรญรงเรองทางเศรษฐกจของภมภาค ปจจบน (พ.ศ. 2559) COMESA ประกอบดวยสมาชก 19 ประเทศในแอฟรกาตะวนออกและแอฟรกาตอนใต ไดแก บรนด คอโมโรส สาธารณรฐประชาธปไตยคองโก จบต อยปต เอรเทรย เอธโอเปย เคนยา ลเบย เซเซลส มาดากสการ มาลาวมอรเชยสรวนดาซดานสวาซแลนดยกนดาแซมเบยและซมบบเว

3. ประชาคมเศรษฐกจแหงรฐแอฟรกากลาง ในการประชมสดยอดเมอเดอนธนวาคม ค.ศ. 1981 ผน�าสหภาพเศรษฐกจและศลกากรแหง

แอฟรกากลาง(CentralAfricanCustomsandEconomicUnionหรอUDEAC)ไดตกลงในหลกการทจะจดตงประชาคมเศรษฐกจแหงรฐแอฟรกากลาง (Economic Community of Central African StatesหรอECCAS)ขนและในวนท18ตลาคมค.ศ.1983กไดมการจดตงขนอยางเปนทางการโดยประเทศทเปนสมาชกสหภาพเศรษฐกจและศลกากรแหงแอฟรกากลางและประเทศทเปนสมาชกประชาคมเศรษฐกจแหงรฐรอบทะเลสาบใหญ(TheEconomicCommunityoftheGreatLakesStates)บางประเทศโดยมวตถประสงคเพอความเปนอนหนงอนเดยวกนระหวางประเทศสมาชกการยกระดบมาตรฐานการครองชพของประชาชนการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจสงเสรมใหเกดความสมพนธอยางใกลชดและอยรวมกนอยางสนตสขเพอความกาวหนาและพฒนาของทวปแอฟรกา

เมอเรมกอตงECCASถกก�าหนดใหเปนเสาหลกหนงของประชาคมเศรษฐกจแอฟรกา(AfricanEconomicCommunityหรอAEC)โดยมการก�าหนดเปาหมายการเปนตลาดรวมแอฟรกากลาง(AfricanCommonMarket)ซงรวมถงการยกเลกภาษศลกากรและมาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษการปรบประสานนโยบายตางๆ เชน นโยบายอตสาหกรรม นโยบายคมนาคมขนสง นโยบายพลงงาน นโยบายเกษตรของประเทศสมาชกใหสอดคลองกนเปนตนECCASเรมด�าเนนงานในค.ศ.1985แตไมมความกาวหนาเนองจากเกดปญหาประเทศสมาชกไมใหการสนบสนนทางการเงนและเกดความขดแยงในประเทศ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ทอยในเขตทะเลสาบใหญ (theGreat Lakes area) คอเกดการสรบในสาธารณรฐประชาธปไตยคองโกซงประเทศสมาชกหลายประเทศเขาไปมสวนรวมในสงครามดวยและมผเสยชวตจ�านวนมากECCASมการตดตอกนอยางเปนทางการกบประชาคมเศรษฐกจแอฟรกา (AEC) เมอมการลงนามในพธสารความสมพนธระหวางECCASกบAECในเดอนตลาคมค.ศ.1999โดยไดรบการยอมรบในฐานะประชาคมเศรษฐกจทส�าคญในแอฟรกากลาง และไดมการก�าหนดวตถประสงคเพมเตมโดยเนนความรวมมอดานความมนคงและการปองกนประเทศดวยเนองจากประสบการณทผานมาแสดงใหเหนวาเปาหมายทางเศรษฐกจทก�าหนดไวจะบรรลไดตอเมอประเทศอยในภาวะมนคงและมสนตสข ความรวมมอทางการคา ไมอาจเกดขนไดตราบทประเทศคคาอยในภาวะสงคราม

ปจจบน (พ.ศ. 2559) ECCAS มสมาชก 10 ประเทศ ไดแก กาบอง แคเมอรน สาธารณรฐแอฟรกากลาง ชาด สาธารณรฐคองโก (หรอคองโก-บราซซาวล) อเควทอเรยลกน บรนด สาธารณรฐประชาธปไตยคองโกแองโกลาและเซาโตเมและปรนซเป

4. ประชาคมแอฟรกาตะวนออก ประชาคมแอฟรกาตะวนออก (East African Community หรอ EAC) กอตงขนครงแรกใน

ค.ศ.1967แตประสบความลมเหลวเนองจากความแตกตางทางการเมองและลมเลกไปในค.ศ.1977ไดมการลงนามในขอตกลงเพอจดตงคณะกรรมาธการถาวรสามฝายเพอความรวมมอในแอฟรกาตะวนออก(AgreementfortheEstablishmentofthePermanentTripartiteCommissionforEastAfricanCo-operation) ระหวางแทนซาเนย เคนยา และยกนดาขนเมอเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 1993 ซงตอมา กมการปรบยกระดบเปนสนธสญญาเพอจดตง EAC ขนใหมโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอ ทงดานการเมองเศรษฐกจและสงคมทเปนผลประโยชนรวมกนมการลงนามเมอเดอนพฤศจกายนค.ศ.1999และสนธสญญามผลบงคบใชเมอเดอนกรกฎาคมค.ศ.2000

เดอนมนาคม ค.ศ. 2004 มการลงนามในพธสารเพอจดตงสหภาพศลกากร (EACCustomsUnion)และเรมด�าเนนการสหภาพศลกากรเมอเดอนมกราคมค.ศ.2005ในค.ศ.2007รวนดาและบรนดไดเขาเปนสมาชกดวยในเดอนพฤศจกายนค.ศ.2009มการลงนามในพธสารเพอจดตงตลาดรวม(EACCommonMarket) พธสารมผลบงคบใชในเดอนกรกฎาคมค.ศ. 2010 จงมตลาดรวมเกดขนนบแตนนมาในเดอนพฤศจกายนค.ศ.2013มการลงนามในพธสารเพอจดตงสหภาพการเงน(EACMonetaryUnion)โดยมเปาหมายใชเงนสกลเดยวกน และเปาหมายตอไปคอการเปนสมาพนธแหงรฐแอฟรกาตะวนออก (FederationoftheEastAfricanStates)ปจจบนEACมสมาชก6ประเทศสมาชกลาสดคอสาธารณรฐเซาทซดานทเขาเปนสมาชกเมอเดอนมนาคมค.ศ.2016

5. สหภาพศลกากรแอฟรกาตอนใต สหภาพศลกากรแอฟรกาตอนใต (SouthernAfrican CustomsUnion หรอ SACU) เปน

สหภาพศลกากรทเกาแกทสดในโลก คอตงขนตงแต ค.ศ. 1910 จากการท�าความตกลงระหวางประเทศ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แอฟรกาใตกบกลมประเทศทเคยเปนอาณานคมขององกฤษอนไดแกประเทศเลโซโทสวาซแลนดและบอสวานาในปจจบนโดยมวตถประสงคเปนสหภาพศลกากรตอมาเมออาณานคมเหลานไดรบเอกราชกไดมการปรบปรงขอตกลงใหมใหทนสมยมการลงนามเมอเดอนธนวาคมค.ศ.1969และสหภาพศลกากรใหมไดด�าเนนการอยางเปนทางการมาตงแตเดอนมนาคม ค.ศ. 1970 หลงจากทนามเบยไดรบเอกราชจากประเทศแอฟรกาใตใน ค.ศ. 1990 กไดเขาเปนสมาชกดวยปจจบน (พ.ศ. 2559) SACUจงมประเทศสมาชก5ประเทศ

6. ประชาคมเพอการพฒนาแอฟรกาตอนใต ประชาคมเพอการพฒนาแอฟรกาตอนใต(SouthernAfricaDevelopmentCommunityหรอ

SADC)พฒนามาจากการประชมประสานงานเพอการพฒนาแอฟรกาตอนใต(TheSouthernAfricanDevelopmentCo–ordinatingConferenceหรอSADCC)ทเกดขนตามปฏญญาลซากา (LusakaDeclaration) ใน ค.ศ. 1980 โดยมวตถประสงคเพอลดการพงพาประเทศแอฟรกาใตทในขณะนนยงมปญหาการเหยยดผวอยมาก การประชมประกอบดวยสมาชก 9 ประเทศ ไดแก แองโกลา บอสวานา เลโซโท มาลาว โมซมบก สวาซแลนด แทนซาเนย แซมเบย และซมบบเว ตอมาภายหลงเมอประเทศแอฟรกาใตกาวสการเปนประชาธปไตยในตนทศวรรษท1990กไดมการด�าเนนการเพอปรบเปลยนรปแบบความรวมมอจากSADCCมาเปนSADCในค.ศ. 1992โดยมวตถประสงคเพอพฒนาใหเกดสนตสขและความมนคงการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจการบรรเทาความยากจนยกระดบมาตรฐานและคณภาพชวตของประชาชน สมาชก SADC เมอแรกเรมประกอบดวยสมาชก SADCC เดม 9 ประเทศ และ มสมาชกใหมคอนามเบย ตอมาประเทศแอฟรกาใต มอรเชยส สาธารณรฐประชาธปไตยคองโก เซเชลลและมาดากสการไดเขารวมดวยปจจบน(พ.ศ.2559)SADCจงมสมาชกรวม15ประเทศ

สนธสญญาSADCไมไดระบรายละเอยดเกยวกบแผนการรวมกลมไว แตไดมการก�าหนดแผนยทธศาสตรการพฒนาภมภาค (Regional IndicativeStrategicDevelopmentPlanหรอRISDP)รวมกนในค.ศ.2003เพอใชเปนยทธศาสตรของกลมในการกาวไปสการเปนเขตการคาเสรในค.ศ.2008สหภาพศลกากรในค.ศ. 2010ตลาดรวมในค.ศ. 2015และสหภาพการเงนในค.ศ. 2016 โดยก�าหนดเปาหมายทจะใชเงนสกลเดยวกนในค.ศ.2018อยางไรกตามจนถงค.ศ.2008กลมยงไมสามารถกอตงเขตการคาเสรอยางสมบรณแบบไดท�าใหตองเลอนการรวมกลมในระดบตอไปอยางไมมก�าหนดในเดอนมถนายนค.ศ.2011ประเทศสมาชกCOMESA-EAC-SADCไดรวมลงนามในปฏญญาเพอใหมการจดตงเขตการคาเสรCOMESA-EAC-SADCขนประกอบดวยประเทศสมาชก26ประเทศเพอแกไขปญหาการทมบางประเทศเปนสมาชกซ�าซอนอยในหลายกลม ทงนโดยมวตถประสงคเพอใหเกดการ รวมกลมเศรษฐกจอยางแขมแขงในภมภาคแอฟรกาใตและแอฟรกาตะวนออก ซงจะเกดขนไดโดยการก�าหนดนโยบายและแผนงานตางๆ ของประเทศสมาชกประชาคมเศรษฐกจเหลานในเรองการคา ภาษศลกากรและการพฒนาโครงสรางพนฐานใหสอดคลองกน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


7. สหภาพอาหรบมาเกรบ สหภาพอาหรบมาเกรบ (ArabMaghrebUnionหรอAMU) เปนการรวมกลมของประเทศ

อาหรบในแอฟรกาเหนอ 5 ประเทศประกอบดวยแอลจเรย ลเบย โมรอกโก ตนเซย และมอรเตเนย ม จดเรมตนจากการประชมระดบรฐมนตรเศรษฐกจของ4ประเทศคอแอลจเรยลเบยโมรอกโกและตนเซยทเมองตนสในค.ศ. 1964 โดยทประชมไดตกลงใหมการจดตงคณะมนตรทปรกษาถาวรของกลมประเทศมาเกรบ (Conseil Permanent Cunsultatif duMaghreb หรอ CPCM) ขนโดยมวตถประสงคเพอ รวมมอและปรบประสานแผนพฒนาเศรษฐกจของทง 4ประเทศรวมทงสงเสรมการคาและความสมพนธกบสหภาพยโรป แตดวยเหตผลหลายประการท�าใหไมมแผนออกมาอยางเปนรปธรรม จนกระทง ค.ศ.1988จงไดมการรเรมความรวมมอขนอกครงหนงโดยมการประชมระดบผน�าประเทศ5ประเทศเพอจดตงคณะกรรมาธการระดบสงและคณะกรรมาธการเฉพาะกจอนๆหลายคณะมการลงนามในสนธสญญาเพอจดตงกลมAMUขนในเดอนกมภาพนธค.ศ1989ทเมองมาราเกซประเทศโมรอคโกโดยมวตถประสงคเพอกระชบความสมพนธระหวางประเทศสมาชกในทกดานเพอประกนความมเสถยรภาพภายในภมภาคและขยายความรวมมอในนโยบายดานตางๆ ขณะเดยวกนกก�าหนดใหมการเคลอนยายสนคา บรการ รวมทงปจจยการผลตไดอยางเสร เพอบรรลพฒนาการเกษตร อตสาหกรรม พาณชย ความมนคงดานอาหาร รวมทงมการปองกนประเทศรวมกน ปจจบนประเทศสมาชกทง 5 ประเทศไดลงนามในขอตกลงตางๆทครอบคลมเรองเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรมไปแลวหลายฉบบรวมถงการท�าขอตกลงเกยวกบการคาและภาษศลกากรทครอบคลมสนคาอตสาหกรรม เกษตรการลงทนการขจดการจดเกบภาษซอนและมาตรฐานอนามยพช

ถงแม AMU จะเปนเสาหลกหนงของประชาคมเศรษฐกจแอฟรกา (AEC) แตกยงไมมการ ลงนามในพธสารความสมพนธกบAEC

8. ประชาคมเศรษฐกจแอฟรกา ประชาคมเศรษฐกจแอฟรกา(AfricanEconomicCommunityหรอAEC)เปนการรวมกลม

ของกลมตางๆในทวปแอฟรกาประกอบดวย5เสาหลกคอECOWASCOMESAECCASSADCและAMUโดยมวตถประสงคเพอรวมกลมเศรษฐกจในแอฟรกาใหเปนหนงเดยวAECมววฒนาการมาจากการจดตงองคการเอกภาพแอฟรกา(OrganizationofAfricanUnityหรอOAU)ในตนทศวรรษ1960ทมการลงนามของผน�าประเทศในแอฟรกาในการทจะรวมมอและบรณาการรวมกนทงในดานเศรษฐกจสงคม และวฒนธรรมของประเทศในทวปแอฟรกาเพอเรงรดพฒนาเศรษฐกจและใหเกดการพฒนาอยางยงยนตอมาในค.ศ.1980ไดมการจดท�าแผนปฏบตการลากอส(LagosPlanofAction)เพอกาวไปสเปาหมายของการรวมกลมและไดเปลยนรปเปนกรรมสารสดทายลากอส(TheFinalActofLagos)ในค.ศ.1991เมอผน�าประเทศและผน�ารฐบาลไดมการลงนามในสนธสญญาเพอจดตงประชาคมเศรษฐกจแอฟรกา(AECTreaty)ขนทเมองอาบจาประเทศไนจเรยท�าใหองคกรเปลยนรปมาเปนOAU/AECก�าหนดวตถประสงคเพอสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม รวมทงการบรณาการดาน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เศรษฐกจของแอฟรกาเพอใหสามารถพงพาตนเองมกรอบการพฒนาทชดเจนมการเคลอนยายทรพยากรมนษยและปจจยการผลตระหวางกนได ยกระดบมาตรฐานการครองชพ รกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจและสงเสรมความสมพนธทใกลชดและสนตภาพระหวางประเทศสมาชก

สนธสญญาประชาคมเศรษฐกจแอฟรกา(AECTreaty)หรอสนธสญญาอาบจา(AbujaTreaty)มผลบงคบใชหลงจากมการใหสตยาบนในค.ศ.1994โดยมการก�าหนดกระบวนการยกระดบความรวมมอและปรบประสานการรวมกลมของประชาคมเศรษฐกจภมภาค (Regional Economic CommunitiesหรอRECs)ทงทมอยแลว5กลมและคาดวาจะมขนในอนาคตอยางเปนขนตอนกลมทมอยแลวไดแก

1)ประชาคมเศรษฐกจแหงรฐแอฟรกาตะวนตก(ECOWAS)2)ตลาดรวมแอฟรกาตะวนออกและแอฟรกาตอนใต(COMESA)3)ประชาคมเศรษฐกจแหงรฐแอฟรกากลาง(ECCAS)4)ประชาคมเพอการพฒนาแอฟรกาตอนใต(SADC)5)สหภาพอาหรบมาเกรบ(AMU)กระบวนการยกระดบความรวมมอก�าหนดเปน 6 ขนตอนภายในก�าหนดเวลา 34 ป เรมตงแต

ค.ศ.1994สนสดค.ศ.2028ขนตอนท 1กระชบความรวมมอระหวางประชาคมเศรษฐกจภมภาคทมอยแลวและกอตงกลมใหม

ตามความจ�าเปนก�าหนดระยะเวลา5ปขนตอนท 2 คงสถานะภาษศลกากรและอปสรรคทางการคาอนๆ รวมทงกระชบความรวมมอ

เฉพาะสาขา โดยเฉพาะดานการคา เกษตร การเงน การขนสงและคมนาคม อตสาหกรรมและพลงงานและการปรบประสานกจกรรมตางๆของประชาคมเศรษฐกจภมภาคก�าหนดระยะเวลา8ป

ขนตอนท 3จดตงเขตการคาเสรและสหภาพศลกากรในแตละประชาคมเศรษฐกจภมภาคก�าหนดระยะเวลา10ป

ขนตอนท 4รวมมอและปรบประสานระบบภาษศลกากรและมใชภาษศลกากรระหวางประชาคมเศรษฐกจภมภาคเพอจดตงเปนสหภาพศลกากรของทงทวป (Continental CustomsUnion) ก�าหนดระยะเวลา2ป

ขนตอนท 5จดตงตลาดรวมแอฟรกาและมการใชนโยบายตางๆรวมกนก�าหนดระยะเวลา4ปขนตอนท 6บรณาการในทกภาคสวนจดตงธนาคารกลางแหงแอฟรกา(AfricanCentralBank)

ใชเงนตราสกลเดยวกน จดตงสหภาพเศรษฐกจและการเงนแหงแอฟรกา (African Economic andMonetaryUnion)และรฐสภาแอฟรกา(Pan-AfricanPaliament)ก�าหนดระยะเวลา5ป

9. สหภาพแอฟรกาสหภาพแอฟรกา(AfricanUnionหรอAU)กอตงอยางเปนทางการในค.ศ.2002แตเดมคอ

องคการเอกภาพแอฟรกา(OrganizationofAfricanUnityหรอOAU)ซงเปนองคกรระหวางประเทศทมจดมงหมายในการขจดการแบงแยกสผวและระบอบอาณานคมสงเสรมสนตภาพบรณภาพแหงดนแดนและอธปไตยของประเทศตางๆในทวปแอฟรกาและสงเสรมความรวมมอกบประชาคมโลกตามกรอบความ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


รวมมอแหงสหประชาชาตในการประชมสมยวสามญค.ศ.1999ทประชมไดลงมตใหเรงปฏรปOAUเปนสหภาพแอฟรกาเพอใหเกดการหลอมรวมภายในทวปใหมความเขมแขงและมบทบาททงในดานเศรษฐกจสงคมและการเมองระหวางประเทศสหภาพแอฟรกากอตงขนโดยมวตถประสงคดงน

1) เพอบรรลความส�าเรจในการสรางความเปนเอกภาพภราดรภาพระหวางประเทศและประชาชนในแอฟรการวมทงเรงการรวมตวทงดานสงคมและการเมองภายในทวป

2) เพอปกปองและสงเสรมผลประโยชนรวมกนของทวปและชาวแอฟรกา3) เพอสงเสรมความมนคงและเสถยรภาพภายในประเทศ4) เพอสงเสรมบทบาทของแอฟรกาทเหมาะสมในระบอบเศรษฐกจโลก5) เพอสงเสรมความรวมมอระหวางแอฟรกากบประชาคมโลก6) เพอสงเสรมการพฒนาอยางยงยนทงดานเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม7) เพอสรางความกาวหนาในการพฒนาในทกๆดาน8) เพอมสวนรวมแบบหนสวนระดบนานาชาตในดานสขอนามยในสวนของเศรษฐกจมองคกรทางการเงนทอยภายใตสหภาพแอฟรกา ไดแก 1) ธนาคารกลาง

แหงแอฟรกา (African Central Bank) เพอสรางนโยบายรวมทางการเงนและสรางสกลเงนแอฟรกา(AfricanCurrency)เพอกระตนการบรณาการทางเศรษฐกจ2)กองทนการเงนแหงแอฟรกา(AfricanMonetaryFund)เพออ�านวยความสะดวกแกการรวมตวทางเศรษฐกจการขจดอปสรรคตางๆทางการคาและยกระดบการบรณาการทางการเงนและ3)ธนาคารเพอการลงทนแหงแอฟรกา(AfricanInvestmentBank)เพอสนบสนนเงนชวยเหลอการพฒนาและกระตนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศสมาชกรวมถงเพอเรงใหเกดการรวมตวทางเศรษฐกจในภมภาค

ในการประชมOAUเมอค.ศ.2001ทประชมไดออกแผนแมบทการพฒนาของแอฟรกาเพอเปนวสยทศนและกรอบยทธศาสตรการพฒนาในดานการเมอง สงคมและเศรษฐกจเพอใหแอฟรกามสวนรวมทางการเมองและเศรษฐกจในบรบทโลกไดอยางเขมแขง สามารถท�างานรวมกนและรวมมอกบหนสวนภายนอกไดโดยแบงหมวดโครงการพฒนาเปน6ดานไดแก

1) การเกษตรกรรมและความมนคงทางอาหาร2) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต3) การบรณาการระดบภมภาคและงานโครงสรางขนพนฐาน4) การพฒนาทรพยากรมนษย5) เศรษฐกจและบรรษทภบาล6) ประเดนอนๆทเกยวของอาทเพศการสอสารICTฯลฯปจจบนสหภาพแอฟรกามสมาชกทงหมด 54 ประเทศ โดยไดรบสาธารณรฐเซาทซดานเขาเปน

สมาชกลาสดล�าดบท54เมอวนท15สงหาคมค.ศ.2011

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



ภมภาคแอฟรกามการรวมกลมเศรษฐกจอยหลายกลม กลมใดทเกดจากการรวมกลมของกลมเศรษฐกจตางๆหลายกลมดวยกน


ประชาคมเศรษฐกจแอฟรกา (AEC) เปนการรวมกลมของกลมตางๆ ในทวปแอฟรกา โดยมวตถประสงคเพอรวมกลมเศรษฐกจในแอฟรกาใหเปนหนงเดยว กลมตางๆ เหลานไดแก 1) ประชาคมเศรษฐกจแหงรฐแอฟรกาตะวนตก (ECOWAS) 2) ตลาดรวมแอฟรกาใตและแอฟรกาตะวนออก(COMESA) 3) ประชาคมเศรษฐกจแหงรฐแอฟรกากลาง (ECCAS) 4) ประชาคมเพอการพฒนาแอฟรกาใต(SADC)และ5)สหภาพอาหรบมาเกรบ(AMU)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 9.4

การรวมกลมเศรษฐกจขามทวป


หวเรอง9.4.1 กลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟกและกลมบรคส9.4.2กลมความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาคและกลมความตกลงหนสวนทาง

เศรษฐกจภาคพนแปซฟก

แนวคด1. กลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก หรอ APEC เปนกลมความรวมมอ

ระหวางประเทศ/เขตเศรษฐกจในภมภาคเอเชย15ประเทศ/เขตเศรษฐกจและภมภาคอเมรกาเหนออเมรกาใตและยโรปอก6ประเทศกลมบรคสเปนกลมประเทศเศรษฐกจเกดใหมใน5ภมภาคไดแกบราซลในอเมรกาใตรสเซยในยโรปตะวนออกอนเดยในเอเชยใตจนในเอเชยตะวนออกและแอฟรกาใตในทวปแอฟรกา

2. กลมความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาคหรอRCEPพฒนามาจากแนวคดASEAN+3และASEAN+6 เปนยทธศาสตรทตองการรกษาบทบาทของASEANในการเปนศนยกลางขบเคลอนการรวมกลมเศรษฐกจทใหญขนในภมภาค สวนกลมความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจภาคพนแปซฟกหรอ TPP เปนความรวมมอระหวางประเทศในภาคพนแปซฟกทเกดจากแรงผลกดนของสหรฐอเมรกาทตองการใหมการเปดเสรการคาระหวางประเทศสมาชกในกลมAPEC

วตถประสงคเมอศกษาตอนท9.4จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายความเปนมาวตถประสงคและลกษณะความรวมมอของกลมAPECและกลม

BRICSได2. อธบายความเปนมาวตถประสงคและลกษณะความรวมมอของกลมRCEPและกลม

TPPได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



กลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก และกลมบรคส

1. กลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟกกลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย–แปซฟก(Asia-PacificEconomicCooperationหรอ

APEC)เกดขนเมอค.ศ.1989จากแรงผลกดนของออสเตรเลยและญปนทตองการแสวงหาแนวรวมทางเศรษฐกจในภาวะทสหภาพยโรปไดกระชบความสมพนธทแนนแฟนขน ขณะทสหรฐอเมรกากมการรวมกลมเปน NAFTA และASEAN กมกลมของตนเองอยแลว ออสเตรเลย โดยนายบอบ ฮอรก (BobHawke) นายกรฐมนตรในขณะนน เปนผรเรมการรวมกลมนเนองจากเลงเหนวาภมภาคนประกอบดวยประเทศมหาอ�านาจทางเศรษฐกจและประเทศทมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจสง เปนตลาดใหญและ มศกยภาพในการขยายการคาและการลงทนระหวางกน นอกจากนการเจรจาการคาในระดบพหภาคท ยดเยอท�าใหประเทศมหาอ�านาจโดยเฉพาะสหรฐอเมรกาและออสเตรเลยทตองพงพาการคาระหวางประเทศอยางมากตองการใชการรวมกลมทางเศรษฐกจเปนอกทางเลอกหนงของการเปดเสรเพอใหการคาโลกมการเปดเสรมากยงขนอกทงตองการถวงดลอ�านาจทางเศรษฐกจของกลมความรวมมอทางเศรษฐกจตางๆโดยเฉพาะสหภาพยโรปซงมแนวโนมเปนกลมเศรษฐกจทปดกนการคาภายนอก

APECเมอเรมแรกประกอบดวยสมาชก12ประเทศคออาเซยน6ประเทศ(สงคโปรอนโดนเซยมาเลเซยบรไนฯฟลปปนสและไทย)ออสเตรเลยนวซแลนดสหรฐอเมรกาแคนาดาญปนและเกาหลใตจดตงขนโดยมวตถประสงคเพอบรรลเปาหมายในการสงเสรมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในภมภาคพฒนาและสงเสรมระบบการคาในระดบพหภาค ขยายความรวมมอในสาขาเศรษฐกจทสนใจรวมกน และลดอปสรรคทางการคาและการลงทนระหวางกนโดยใหสอดคลองกบกฎเกณฑของGATT/องคการการคาโลกโดยมหลกการความรวมมอดงน

1) ไมใชเวทเจรจาการคาแตเปนเวทส�าหรบปรกษาหารอและแลกเปลยนขอคดเหนเกยวกบประเดนทางเศรษฐกจทประเทศสมาชกสนใจ

2) สนบสนนแนวทางภมภาคนยมแบบเปด คอใหสทธประโยชนกบประเทศทไมไดเปนสมาชก เอเปกเชนเดยวกบทใหกบสมาชกเพอเปนตวอยางทดของการเปดเสร และเพอกระตนการเปดเสรของประเทศนอกกลมดวย

3) การด�าเนนการใดๆ จะยดหลกฉนทามต ความสมครใจ ความเทาเทยมกน และการม ผลประโยชนรวมกนของประเทศสมาชก

4) ค�านงถงความแตกตางของระบบเศรษฐกจ สงคม และระดบการพฒนาของประเทศสมาชกการรวมกลมของAPECจนถงปจจบนไมไดมขอผกพนทางกฎหมาย

5) เนนความเทาเทยมกนของการด�าเนนงาน 3 ดาน คอ การเปดเสรทางการคาและการลงทนการอ�านวยความสะดวกทางการคาและการลงทนและความรวมมอทางเศรษฐกจและวชาการ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


อยางไรกตามจากแรงผลกดนทางการเมองและเศรษฐกจระหวางประเทศทสหรฐอเมรกาทตองการใชAPECเปนเวทตอรองในการเจรจากบสหภาพยโรปและกดดนใหการเจรจาการคารอบอรกวยเสรจสนโดยเรวท�าใหในการประชมผน�าAPECครงท2ทเมองโบกอรประเทศอนโดนเซยในค.ศ.1994ไดมการประกาศ“ปฏญญาโบกอร”(BogorDeclaration)เพอเปดเสรทงดานการคาและการลงทนระหวางกนภายในปค.ศ.2020โดยประเทศอตสาหกรรมจะเปดเสรภายในค.ศ.2010และประเทศก�าลงพฒนาจะเปดเสรภายในค.ศ.2020ท�าใหAPECเปลยนจากความรวมมอมาเปนการเปดเสรและเปลยนจากการเปนเวทปรกษาหารอมาเปนเวทการเจรจาตอรองในทสด

ปจจบนAPECมสมาชกเพมขนเปน21 เขตเศรษฐกจ ไดแกบรไนดารสซาลามอนโดนเซยมาเลเซยฟลปปนสสงคโปรไทยเวยดนามญปนจนไตหวนฮองกงสาธารณรฐเกาหลออสเตรเลยนวซแลนดสหรฐอเมรกาแคนาดา เมกซโกชลปาปวนวกน รสเซยและเปร เปนกลมการคาทมขนาดใหญทรวมเอาประเทศมหาอ�านาจทางเศรษฐกจทส�าคญ ไดแก สหรฐอเมรกา ญปน จน รสเซย และออสเตรเลยมาไวในกลมเดยวกนกบประเทศในกลมASEANอก7ประเทศ

2. กลมบรคสค�าวาบรคส (BRICS) เปนค�ายอใชเรยกกลมประเทศก�าลงพฒนาทมการพฒนาและการเตบโต

ทางเศรษฐกจอยางรวดเรวทเรยกวากลมเศรษฐกจเกดใหม (emerging economies) หรอกลมประเทศตลาดเกดใหม(emergingmarketcountries)เดมประกอบดวย4ประเทศคอบราซล(Brazil)รสเซย(Russia)อนเดย(India)และจน(China)14ตอมาประเทศแอฟรกาใต(SouthAfrica)ไดเขารวมเปนสมาชกดวยเมอเดอนธนวาคมค.ศ.2010จดเรมตนของความรวมมอในกลมBRICS เกดขนหลงวกฤตเศรษฐกจโลกค.ศ.2008ซงเปนปทมการจดประชมสดยอดผน�ากลมประเทศG20เปนครงแรกโดยผน�ารสเซยและบราซลไดรเรมใหมการประชมสดยอดผน�าของกลมBRICและเปนผลใหเกดการประชมสดยอดผน�าครงท1ของกลมBRICในปถดมาคอป2009ทรสเซย

กลมBRICSเปนกลมประเทศตลาดเกดใหมทส�าคญของโลกในปจจบนยงไมมแนวทางทชดเจนทจะรวมกลมกนจดตงกลมเศรษฐกจหรอสมาคมการคาอยางเปนทางการเหมอนสหภาพยโรปหรอกลมเศรษฐกจอนๆ ทกลาวมา ลกษณะการรวมกลมยงไมจดอยในขนตอนใดขนตอนหนงของการรวมกลมเศรษฐกจและยงมความรวมมอแบบหลวมๆในรปของพนธมตรแตจากบทบาทส�าคญของประเทศเหลานทมการเจรญเตบโตอยางรวดเรวและเปนประเทศททรงอทธพลทงดานการเมองและเศรษฐกจของแตละภมภาคจงมแนวโนมทจะเปนกลมเศรษฐกจทส�าคญและมอทธพลตอเศรษฐกจโลกทอาจกระชบความรวมมอเปนการรวมกลมทเปนทางการทชดเจนขนในอนาคตได

นอกจากความรวมมอทางดานเศรษฐกจแลวกลมBRICSยงมแผนจะพฒนาไปสการเปนกลมความรวมมอทางการเมองใหชดเจนยงขน รวมทงพฒนาความรวมมอดานความมนคงทางอาหารและพลงงานเชนการพฒนาการใชพลงงานสะอาดการเพมผลผลตการเกษตรเปนตนเนองจากกลมBRICS

14 ชอยอ BRIC นมาจากเอกสารของบรษทโกลดแมน แซคส (Goldman Sachs) เรอง Building Better GlobalEconomicBRICsทจมโอนลล(JimO’Neil)เปนผเขยนเมอค.ศ.2001

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เปนกลมประเทศทผลตและใชพลงงานมากทสด เปนผผลตและผบรโภคผลผลตทางการเกษตรรายใหญทสด นอกจากนยงมศกยภาพทจะขยายความรวมมอดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย การคาการลงทน ยาและการกอสรางโครงสรางพนฐานเพมขนดวย

โครงสรางความรวมมอของกลมBRICSกคอการประชมสดยอดทจดขนทกปโดยประเทศสมาชกหมนเวยนกนเปนเจาภาพจนถงค.ศ.2015ไดจดไปแลว7ครงโดยมสาระส�าคญดงน

ครงท 1ทเมองเยคาเตรนเบรก (Yekaterinburg) สหพนธรฐรสเซย วนท 16 มถนายน ค.ศ.2009 ไดมการหารอเกยวกบสถานการณเศรษฐกจโลกและพจารณาแนวทางกระชบความรวมมอใหแนนแฟน โดยพจารณาแนวทางความรวมมอในการปฏรปสถาบนการเงนระหวางประเทศใหมเพอใหประเทศก�าลงพฒนาไดเขาไปมบทบาทและมสวนรวมในการออกเสยงมากขนรวมทงพจารณาความโปรงใสในการด�าเนนนโยบายการยดกฎหมายและหลกประชาธปไตยการบรหารความเสยงอยางมประสทธภาพพจารณาความรวมมอดานพลงงานโดยการใชพลงงานทางเลอกทดแทนน�ามนการแกปญหาโลกรอนปญหาการกอการรายและภยคกคามระดบโลก

ครงท 2ทกรงบราซเลยประเทศบราซล วนท 15 เมษายนค.ศ. 2010มการพจารณาประเดนตางๆเชนการสงเสรมการผลตอาหารโลกและสรางความมนคงดานอาหารการวเคราะหสถานการณการเงนและเศรษฐกจระหวางประเทศวกฤตเศรษฐกจโลกปญหาความยากจนการจดท�าความรวมมอในการก�าหนดอตราแลกเปลยน การลงนามความรวมมอระหวางธนาคารของประเทศสมาชกเพออ�านวยความสะดวกและสนบสนนทางการเงนในโครงการทมผลประโยชนรวมกน การท�าธรกรรมขามแดน การขยายความสมพนธทางเศรษฐกจและการคาระหวางกน การศกษาความเปนไปไดในการจดตงธนาคารระหวางประเทศสมาชก รวมทงเรยกรองใหธนาคารโลกและกองทนการเงนระหวางประเทศใหความส�าคญตอบทบาทของประเทศก�าลงพฒนาใหมากขน

ครงท 3ทเมองซานยามณฑลไหหนานสาธารณรฐประชาชนจนวนท 14เมษายนค.ศ.2011ประเทศแอฟรกาใตเขาประชมในฐานะสมาชกเปนครงแรกทประชมยงคงเรยกรองใหสถาบนการเงนระหวางประเทศใหความส�าคญกบประเทศก�าลงพฒนาและกลมเศรษฐกจเกดใหมใหมากขน เนนการลงทนทเปนรปธรรมแทนการลงทนในตลาดการเงนซงเปนตลาดทมความผนผวน ใหความส�าคญกบปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและพรอมทจะปฏบตตามขอก�าหนดในพธสารเกยวโต (Kyoto Protocol)สนบสนนการพฒนาและการใชพลงงานหมนเวยนและมองวาพลงงานนวเคลยรเปนแหลงพลงงานทส�าคญของBRICSในอนาคตสงเสรมนวตกรรมและเทคโนโลยโดยเฉพาะการพฒนาวทยาศาสตรอวกาศการตอตานการกอการราย และใหความส�าคญเปนพเศษกบการปองกนการจารกรรมขอมลและอาชญากรรมไซเบอร

ครงท 4ทกรงนวเดลประเทศอนเดยวนท29มนาคมค.ศ.2012มการพจารณาความเปนไปไดในการจดตงธนาคารบรคส(BRICSBank)เพอสงเสรมการลงทนระหวางประเทศสมาชกเพอใหเปนทางเลอกอกทางหนงนอกเหนอจากธนาคารโลกและสถาบนการเงนระหวางประเทศอนทมอยเดมการลงนามในขอตกลงทอนญาตใหสถาบนการเงนของประเทศสมาชกใหบรการสนเชอเปนเงนสกลของตนเองไดและขอตกลงพหภาควาดวยการอ�านวยความสะดวกดานการยนยนเลตเตอรออฟเครดต เพอลดการพงพา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เงนดอลลารและลดความเสยงจากความผนผวนของอตราแลกเปลยนเพอสงเสรมการคาและการลงทนระหวางประเทศสมาชก อกทงยงแสดงจดยนในเวทการเมองระหวางประเทศในประเดนความตงเครยดระหวางอหรานกบชาตตะวนตกดวยโดยยอมรบสทธของอหรานในการด�าเนนการโครงการนวเคลยรเพอสนตสวนวกฤตการณทางการเมองในซเรยกสนบสนนใหเกดสนตภาพโดยการเจรจาแบบสนตวธ

ครงท 5ทเมองเดอรบนประเทศแอฟรกาใตวนท26–27มนาคมค.ศ.2013ทประชมเหนชอบใหมการจดตงธนาคารพฒนาบรคส (BRICSDevelopment Bank) ขนเพอเปนแหลงเงนทนส�าหรบโครงการสาธารณปโภคพนฐานและโครงการพฒนาอยางยงยนของประเทศสมาชกและกลมประเทศก�าลงพฒนาและเหนชอบใหมการจดตงกองทนเงนส�ารองฉกเฉน(ContingencyReserveArrangementหรอCRA)เพอเสรมสรางความมนคงและปองกนความเสยงทางการเงนของประเทศสมาชกจากความผนผวนทางการเงนของโลก ใหความส�าคญกบธรกจขนาดกลางและขนาดยอมและจดท�ากรอบความรวมมอใหมเพอยกระดบการแลกเปลยนและความรวมมอดานการคาการวจยและการเสรมสรางนวตกรรมใหมๆการจดตงสภาธรกจและกลมนกคดเพอระดมสมองและความรวมมอในดานตางๆเชนการตอตานคอรรปชนยาเสพตดการทองเทยวดานพลงงานและอนๆ

ครงท 6ทเมองฟอรตาเลซาประเทศบราซลวนท14–16กรกฎาคมค.ศ.2014ทประชมแสดงใหเหนถงบทบาทของกลมBRICSทเพมขนในเวทเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศและความสามารถในการก�าหนดยทธศาสตรเพอใหบรรลจดมงหมายในการพฒนามการด�าเนนการทส�าคญตอจากการประชมครงทแลวคอการลงนามในความตกลงเรองการจดตงธนาคารพฒนาใหม(NewDevelopmentBankหรอNDB) เพอใหความชวยเหลอทางการเงนแกประเทศก�าลงพฒนาและกลมประเทศเศรษฐกจเกดใหมเพอด�าเนนโครงการทเกยวกบโครงสรางพนฐานและทกอใหเกดการพฒนาอยางยงยนและเรองการจดตงกองทนเงนส�ารองฉกเฉนเพอชวยเหลอกนในกลมประเทศสมาชกในกรณทเกดปญหาขาดดลการช�าระเงน

ครงท 7ทเมองอฟาประเทศสหพนธรฐรสเซยวนท8–9กรกฎาคมค.ศ.2015ทประชมไดหารอเกยวกบสถานการณเศรษฐกจโลก และไดประกาศตงธนาคารพฒนาใหม (NDB) โดยมเงนทนเรมตน50,000 ลานดอลลารสหรฐ (แตละประเทศลงเงนเทากนคอ 10,000 ลานดอลลาร มส�านกงานใหญอยทเซยงไฮโดยคาดวาจะปลอยกไดในปถดไป)และตงกองทนเงนส�ารองฉกเฉนวงเงน100,000ดอลลารสหรฐ(โดยจนจะลงทนมากทสดคอ 41,000ลานดอลลารบราซลอนเดยและรสเซยประเทศละ 18,000ลานดอลลารและแอฟรกาใต5,000ลานดอลลาร)นอกจากนยงมความรเรมอนๆเชนความรวมมอระหวางสถาบนตรวจเงนแผนดนของแตละประเทศแผนการรเรมทางดานดจตอลและการจดตงศนยวจยทางการเกษตรเปนตน

การประชมครงท 8 ก�าหนดจดขนทเมองปานาจ ประเทศอนเดย ระหวางวนท 15–16 ตลาคมค.ศ.2016

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



1.เหตใดAPECจงเปลยนจากการเปนเวทปรกษาหารอมาเปนเวทการเจรจาตอรองในทสด2. เหตใดกลมBRICSจงตงธนาคารNDBและกองทนCRAขน


1. เนองจากแรงผลกดนทางการเมองและเศรษฐกจระหวางประเทศทสหรฐอเมรกาทตองการใชAPECเปนเวทตอรองในการเจรจากบสหภาพยโรปและกดดนใหการเจรจาการคารอบอรกวยทยดเยอมานานใหเสรจสนโดยเรว

2. เพอใหมสทธมเสยงในนโยบายเศรษฐกจของโลกมากขนเพอเปนการถวงดลสหรฐอเมรกาและยโรปเพราะโดยเปรยบเทยบแลวNDBจะคลายกบธนาคารโลกทสหรฐอเมรกาและยโรปมบทบาทควบคมขณะทCRAจะคลายกบIMFทสหรฐฯเปนโตโผใหญ


กลมความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาค และกลมความ

ตกลงหนสวนทางเศรษฐกจภาคพนแปซฟก

1. กลมความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาค15

ความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาค(RegionalComprehensiveEconomicPart-nershipหรอRCEP)เปนยทธศาสตรทASEANตองการรกษาบทบาทในการเปนศนยกลางขบเคลอนการรวมกลมเศรษฐกจทใหญขนในภมภาค โดยพฒนามาจากแนวคด ASEAN+3 (คอ จน เกาหลใตญปน)และASEAN+6(คอจนเกาหลใตญปนอนเดยออสเตรเลยนวซแลนด)ทเรมมาตงแตค.ศ.2004-2008ในชวงค.ศ.2009-2010มการตงคณะท�างานรวม16ประเทศเพอศกษาประเดนดานเทคนคภายใตความตกลงการคาเสรระหวางอาเซยนกบประเทศภาคคอดานกฎวาดวยถนก�าเนดสนคาพธการศลกากรพกดศลกากรและความรวมมอทางเศรษฐกจ

เดอนพฤศจกายนค.ศ.2011ผน�าASEANไดรบรองเอกสารกรอบอาเซยนส�าหรบความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาคเพอแสดงเจตนารมณทจะจดท�าความตกลงRCEP โดยมASEANเปนศนยกลางในการขบเคลอนการรวมกลมของภมภาคเดอนพฤศจกายนค.ศ.2012ผน�าASEANและ

15เรยบเรยงจากขอมลของส�านกอาเซยนกรมเจรจาการคาระหวางประเทศกระทรวงพาณชยกมภาพนธ2559

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ประเทศคเจรจา6ประเทศ(ออสเตรเลยจนญปนอนเดย เกาหลใตและนวซแลนด)ไดออกปฏญญารวมเพอประกาศใหมการเรมการเจรจาอยางเปนทางการในค.ศ.2013และแลวเสรจในป2015

หลกการทวไป ความตกลงRCEPเปนความตกลงแบบองครวม(ComprehensiveAgreement)ทมมาตรฐานสง ประกอบดวยการเปดเสรทงเชงลกและเชงกวางกบประเทศตางๆ ในภมภาค โดยจะครอบคลมประเดนทางการคาทกวางขน และตงเปาหมายทจะลดภาษระหวางกนใหไดมากทสด รวมถงการลดอปสรรคทางการคาสนคาบรการและการลงทนและจะเปดกวางในประเดนใหมๆทเกยวของกบการคาระหวางประเทศอาทเรองการแขงขนและทรพยสนทางปญญาเขาไปในความตกลงดวย

กลไกการเจรจา รฐมนตรเศรษฐกจอาเซยนไดเหนชอบการจดตงคณะกรรมการเจรจาการคาRCEP(RCEPTradeNegotiatingCommitteeหรอRCEP-TNC)เพอเปนกลไกหลกในการเจรจาความตกลงฯคณะกรรมการเจรจาการคาRCEPไดจดตงคณะท�างานและคณะท�างานยอยรวมทงสน14คณะประกอบดวยคณะท�างานดานตางๆ8คณะและคณะท�างานยอยซงอยภายใตคณะท�างานดานการคาสนคา4คณะและคณะท�างานยอยซงอยภายใตคณะท�างานดานการคาบรการ2คณะไดแก1)คณะท�างานดานการคาสนคา2)คณะท�างานดานการคาบรการ3)คณะท�างานดานการลงทน4)คณะท�างานดานการแขงขน5)คณะท�างานดานทรพยสนทางปญญา6)คณะท�างานดานความรวมมอทางเศรษฐกจ7)คณะท�างานดานกฎหมาย8)คณะท�างานดานพาณชยอเลกทรอนกส9)คณะท�างานยอยดานกฎถนก�าเนดสนคา 10) คณะท�างานยอยดานพธการศลกากรและการอ�านวยความสะดวกทางการคา 11) คณะท�างานยอยดานมาตรการอปสรรคทางเทคนคตอการคา12)คณะท�างานยอยดานสขอนามยและสขอนามยพช13)คณะท�างานยอยดานบรการการเงนและ14)คณะท�างานยอยดานบรการโทรคมนาคม

ในชวง ค.ศ. 2013-2015 RCEP มการเจรจา 10 รอบ และเมอวนท 24 สงหาคม ค.ศ. 2015ประเทศสมาชกทง16ประเทศกบรรลขอตกลงเกยวกบขอก�าหนดและหลกการส�าหรบการเปดตลาดสนคาเบองตน ท�าใหบรรลขอตกลงหลกการส�าคญของการเปดตลาดครบทง 3 ดาน คอ การคาสนคา การคาบรการ และการลงทน และมอบหมายใหคณะกรรมการเจรจาการคาเรงเจรจารายละเอยดทางเทคนคและแลกเปลยนรายละเอยดของขอเสนอการเปดตลาดทง3ดานในการประชมสดยอดทมาเลเซยเมอวนท22พฤศจกายนค.ศ.2015ผน�าRCEPไดขยายเวลาการเจรจาจากทก�าหนดไวเดมป2015เปนป2016

ในการประชมRCEP-TNCครงท11เมอวนท13-19กมภาพนธค.ศ.2016ทประเทศบรไนฯทประชมเนนการหารอประเดนส�าคญในเรองการคาสนคาการคาบรการการลงทนและกฎถนก�าเนดสนคาประเทศสมาชกไดเรมหารอแบบทวภาคเพอแลกเปลยนขอคดเหนตอขอเสนอและขอเรยกรองในการเปดตลาดการคาสนคาและการคาบรการ รวมถงขอสงวนในการลงทน สวนการเจรจาในประเดนอนๆ เชน การแขงขนทรพยสนทางปญญากฎหมายความรวมมอทางเศรษฐกจและพาณชยอเลกทรอนกส ไดมการจดประชมแยกตางหากกอนการประชมครงท12ระหวางวนท22–29เมษายนค.ศ.2016ทประเทศออสเตรเลย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2. กลมความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจภาคพนแปซฟก16

ความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจภาคพนแปซฟก (Trans-PacificPartnershipหรอTPP)มจดเรมตนมาจากขอเสนอของสหรฐอเมรกาเมอป ค.ศ. 1998 ทตองการใหมการเปดเสรการคาระหวางประเทศสมาชกในกลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก (APEC) โดยประวตความเปนมาของTPPคอเปนสวนขยายของความตกลงหนสวนยทธศาสตรทางเศรษฐกจภาคพนแปซฟก(Trans-PacificStrategic Economic Partnership หรอ TPSEP) ซงเดมมสมาชก 4 ประเทศรอบขอบแปซฟก คอบรไนชลนวซแลนดและสงคโปรทลงนามรวมกนในค.ศ.2005ตอมาในค.ศ.2008มสมาชกเพมอก8ประเทศคอ ออสเตรเลย แคนาดาญปนมาเลเซย เมกซโก เปร สหรฐอเมรกาและเวยดนามทงนความตกลงTPPจะเปนตนแบบส�าหรบการเจรจาท�าความตกลงเปดเสรทางเศรษฐกจการคาในกลมAPEC(FreeTradeAreaoftheAsiaPacificหรอFTAAP)ทจะมขนในป2563

ความตกลง TPP เปนความตกลงเปดเสรทางเศรษฐกจทมมาตรฐานสง ครอบคลมทงในดาน การเปดตลาดการคาสนคาการคาบรการและการลงทนทงสน30ขอบทประกอบดวย1)ความจ�ากดความทวไป2)การคาสนคา3)สงทอและเครองนงหม4)กฎถนก�าเนดสนคา5)การบรหารจดการทางศลกากรและการอ�านวยความสะดวกทางการคา 6) มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช 7) อปสรรคทางเทคนคตอการคา 8) มาตรการเยยวยาทางการคา 9) การลงทน 10) การคาบรการขามพรมแดน 11)บรการดานการเงน12)การเขามาชวคราวส�าหรบนกธรกจ13)โทรคมนาคม14)พาณชยอเลกทรอนกส15)การจดซอจดจางโดยรฐ16)นโยบายการแขงขน17)รฐวสาหกจและการผกขาดทก�าหนด18)ทรพยสน ทางปญญา19)แรงงาน20)สงแวดลอม21)ความรวมมอและการเสรมสรางศกยภาพ22)ความสามารถในการแขงขนและการอ�านวยความสะดวกทางธรกจ23)การพฒนา24)วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม25)ความสอดคลองของกฎระเบยบ26)ความโปรงใสและการตอตานคอรรปชน27)การบรหารจดการและสถาบน28)การระงบขอพพาท29)ขอยกเวนและ30)บทสรป

เมอวนท5พฤศจกายน2015ไดมการเผยแพรขอบทความตกลงทงฉบบตอสาธารณชนและเมอวนท4กมภาพนธ2559สมาชกทง 12ประเทศกไดรวมลงนามความตกลง โดยตอจากนแตละประเทศจะตองด�าเนนกระบวนการภายในประเทศของตนซงคาดวาจะใชเวลาประมาณ2ปเพอใหสตยาบนกอนทความตกลงฯจะมผลบงคบใชอยางสมบรณ

ปจจบนความตกลงTPPมสมาชกรวม12ประเทศไดแกออสเตรเลยแคนาดานวซแลนดชลเปร เมกซโกสหรฐอเมรกาญปนบรไนมาเลเซยสงคโปรและเวยดนาม17ในจ�านวนนม3ประเทศทไทยยงไมมความตกลงการคาเสรดวย ไดแก สหรฐอเมรกา แคนาดา และเมกซโกประเทศทประสงคจะเขาเปนสมาชกความตกลงTPPจะตองแสดงเจตนารมณการเขารวมและจะตองไดรบฉนทามตจากประเทศสมาชกทงหมดในการยอมรบการเขาเปนสมาชก ประเทศไทยประกาศเจตนารมณทจะเขารวมการเจรจาความตกลงTPP เมอวนท 18พฤศจกายน2555 ในโอกาสทประธานาธบดสหรฐอเมรกาเยอนประเทศไทย

16เรยบเรยงจากขอมลของกรมเจรจาการคาระหวางประเทศกระทรวงพาณชยกมภาพนธ2559 17ประเทศทแสดงเจตนารมณอยางเปนทางการภายหลงจากทTPPสรปผลการเจรจาไดแกไตหวนเกาหลใตฟลปปนส

และอนโดนเซย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


อยางเปนทางการกระทรวงพาณชยไดจดจางทปรกษาศกษาการจดท�าความตกลงTPPเพอศกษากลยทธ การเจรจาทงสนคาและบรการผลกระทบและการเตรยมความพรอมของไทยมการหารอกบภาคสวนตางๆอาท ภาคธรกจ ภาครฐ ภาคประชาสงคม และภาควชาการ ภาคเกษตร เพอรบฟงความคดเหนและวเคราะหผลดผลเสยอยางรอบดานกอนน�าเสนอระดบนโยบายตอไป


1.ทมาของRCEPตางจากTPPอยางไร2. ประเทศสมาชกASEANประเทศใดทรวมลงนามในความตกลงTPPเมอเดอนกมภาพนธ

พ.ศ.25593. ประเทศใดไมใชสมาชกASEANแตเปนสมาชกทงกลมRCEPและTPP4. RCEPมสมาชกประเทศใดทอยในกลมBRICSและTPPมสมาชกประเทศใดทอยในกลม

NAFTA


1. RCEPพฒนามาจากASEAN+6 เปนยทธศาสตรทตองการรกษาบทบาทของASEANในการเปนศนยกลางขบเคลอนการรวมกลมเศรษฐกจในภมภาค สวน TPP เกดจากแรงผลกดนของสหรฐอเมรกาทตองการใหมการเปดเสรการคาระหวางประเทศสมาชกในกลมAPEC

2. สงคโปรบรไนมาเลเซยและเวยดนาม3. ออสเตรเลยนวซแลนดและญปน4. ประเทศสมาชกRCEPทอยในกลมBRICSไดแกจนและอนเดยสวนสมาชกTPPทอย

ในกลมNAFTAไดแกสหรฐอเมรกาแคนาดาและเมกซโก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


บรรณานกรม

จลชพชนวรรโณ.(2544).สสหสวรรษท 3: กระแสเศรษฐกจการเมองโลกทไรพรมแดน(พมพครงท2).กรงเทพฯ:โรงพมพชวนพมพ.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.(2555).สประชาคมเศรษฐกจอาเซยน 2558 (Towards AEC 2015).หนงสอ30ปสาขาวชาเศรษฐศาสตร.

ระววรรณมาลยวรรณ.(2543).การรวมกลมเศรษฐกจ.ใน เอกสารการสอนชดวชาไทยในเศรษฐกจโลก(หนวยท13).นนทบร:สาขาวชาเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

. (2556). ความรวมมอทางเศรษฐกจระดบภมภาค. ใน เอกสารการสอนชดวชา เศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศ (หนวยท7).นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. (2545). “การรวมกลมทางเศรษฐกจและการก�าหนดยทธศาสตรของประเทศไทย”เอกสารประกอบการสมมนาเรองเผชญความทาทายจากกระแสโลกาภวตนวนท14-15ธนวาคม2545ณโรงแรมแอมบาสซาเดอรซตจอมเทยนชลบร.

Foxley, Alejandro. (2010).Regional Trade Blocs: The way to the Future?,WashingtonD.C.:CarnegieEndownmentforInternationalPeace.

Hartzenberg,Trudi.(2011).“RegionalIntegrationinAfrica”InEconomic Research and Statistics Division.WorldTradeOrganization.October.

Hettne, Bjorn. Andra’s Inotai and Osvaldo Sunkel. (1999). (Editor).Globalism and the New Regionalism.GreatBritain:AntonyRoweLtd.

Irwin,DouglasA.(1993).“MultilateralandBilateralTradePoliciesintheWorldTradingSystem:AnHistoricalPerspective”InNew Dimensions in Regional Integration,editedbyJaimedeMeloandArvindPanagariya.Cambridge:CambridgeUniversityPress.

Kenwood,A.G. andA.L.Lougheed. (1971).The Growth of International Economy 1820–1960: An Introductory Text.London:AllenandUnwin.

Lawrence,RobertZ.(1996).Regionalism, Multilateralism, and Deeper Integration.TheBrookingsInstitution.

Mansfield,EdwardD.andHelenV.Milner.(1999).“TheNewWaveofRegionalism”, Interna-tional Organization,Vol.53,Issue3,pp.589-627.

Viner, Jacob. (1950).The Customs Union Issue.NewYork,CarnegieEndowment for interna-tionalPeace.

http://sameaf.mfa.go.th/th/organization/http://www.cefta.int/http://www.dtn.go.thhttp://www.eac.int/about/EAC-history

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


http://www.internationaldemocracywatch.org/index.php/economic-community-of-central-african-states-

http://www.saarc-sec.org/http://www.sadc.int/about-sadc/continental-interregional-integration/tripartite-cooperation/

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ภาคผนวก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ภาคผนวกเปรยบเทยบขอมลพ.ศ.2558ของกลมเศรษฐกจตางๆ

1.ประชากร

2.GDP

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3.GDPpercapita

4.มลคาการคารวม

5.มลคาการสงออก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


6.มลคาการน�าเขา

ทมา: http://www.dtn.go.th/index.php/forum1/rcep

หน่วยที่ 9 การรวมกลุ่มเศรษฐกิจ ......9.4...

Documents