มารู้จัก - constitutionalcourt.or.th...ศาลรัฐธรรมนูญท...

มารจกศาลรฐธรรมนญกนเถอะ

1

“ยดหลกนตธรรมค�าจนประชาธปไตย

หวงใยสทธและเสรภาพของประชาชน”


2

พมพครงท 1

ออกแบบและจดพมพโดย

ปทพมพ

ISBN

จดท�โดย

5,000 เลม

พ.ศ. 2562

978-616-8033-33-3

ส�นกงานศาลรฐธรรมนญ ศนยราชการเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา

5 ธนวาคม 2550 (อาคารราชบรดเรกฤทธ)

เลขท 120 หม 3 ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหอง

เขตหลกส กรงเทพมหานคร 10210

โทรศพท : 02-141-7777

โทรสาร : 02-143-9522

E-mail : [email protected]

บรษท ไอเดยลเรดด จ�กด [ Idealready co.,ltd. ]เลขท 235/2 ซอยคมเกลา 11 แขวงแสนแสบ เขตมนบร กรงเทพมหานคร 10510โทรศพท : 086-331-2945เวบไซต : www.idealready.com


3

ตลาการศาลรฐธรรมนญตองไดรบการโปรดเกลาฯแตงตง และกอนเขารบหนาท

ตองถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรย

สาระ

นาร


4

ท�ไมตองม “ศาลรฐธรรมนญ”

บทน�

10

6

12

16

26

44

50

ศาลรฐธรรมนญ คอองคกรแบบไหนและประกอบดวยใครบาง

ศาลรฐธรรมนญมหนาทและอ�นาจอะไรบาง

ประชาชนสามารถใชสทธตอศาลรฐธรรมนญไดอยางไร

ศาลรฐธรรมนญท�งานโดยมวธพจารณาอยางไร

ทผานมา ศาลรฐธรรมนญสรางประโยชนอะไร

ใหกบประเทศชาตและประชาชน

1

2

3

4

5

6

สารบญ

มารจกศาลรฐธรรมนญกนเถอะ55

บทน�

บทน�

6

มนษยทกคนเกดมายอมมศกดศรความเปนมนษย พรอมเสรภาพ

ทจะกระท�าอะไรกไดโดยปราศจากขอจ�ากด แตหากทกคนใชเสรภาพเชนนน

กคงจะไมมใครยอมใครและเกดความวนวาย เมอมาอยรวมกนในสงคมแลว

เพอความสงบสข มนษยแตละคนจงตองจ�ากดสทธเสรภาพของตวเองลง โดย

กฎเกณฑทางสงคมตาง ๆ ตงแตจารตประเพณ ศลธรรม และกฎหมาย ซงเปน

กฎเกณฑอนมสภาพบงคบ ททกคนตองปฏบตตาม มนษยยอมท�าอะไรกได

ตามใจสมคร เวนแตการนนจะมกฎหมายหาม หรอก�าหนดรปแบบวธการไว

กฎหมายจงเปนบทบญญตทเปนทงการก�าหนดขอหามและขอปฏบต

ของประชาชน ก�าหนดวาสงใดบางทกฎหมายหามกระท�า หากฝาฝนมความผด

ทางอาญา ซงรฐจะลงโทษเอาแกเสรภาพ เนอตว รางกาย หรอทรพยสนของ

ผฝาฝนกได หรอก�าหนดวาในระหวางประชาชนดวยกนนน ใครมสทธตอกน

อยางไรในทางแพง เมอประสงคจะท�านตกรรมแลวจะมสาระหรอมแบบอยางไร

และหากเกดขอพพาทแลวจะถอวาใครมสทธดกวาใคร นอกจากนน กฎหมาย

ยงเปนตนธารของการใชอ�านาจรฐทงปวง นนคอเจาหนาทของรฐจะใชอ�านาจ

เหนอประชาชนได จะตองมกฎหมายก�าหนดใหอ�านาจในเรองนนไว

บทน�

7

สารบญ

ส�าหรบประชาชนแลว ถอหลกวา

“เมอไมมกฎหมายหามยอมท�ได”เพราะถอวาประชาชนนนมเสรภาพอยเดม จะจ�ากดไดกแตโดยอ�านาจแหงกฎหมาย

แตส�าหรบการกระท�าของหนวยงานของรฐ เจาหนาทของรฐหรอหนวยงานซงใชอ�นาจรฐ

“ไมมกฎหมายใหอ�นาจไวยอมท�ไมได”

นนคอบคคลยอมไมมอ�านาจเหนอกวาบคคลอนได หากจะมอ�านาจไดกตองเปนบคคลทไดรบมอบหมายใหใชอ�านาจรฐ และจะมอ�านาจนนได กตองมกฎหมายก�าหนดไว

8

สารบญ

บทน�

หลกการทวาส�าหรบประชาชนนน “เมอไมมกฎหมายหามยอมท�ได”

เปนหลกการเดยวกบทรฐธรรมนญ มาตรา 25 วรรคหนง และวรรคสอง รบรองไวดงน

รฐธรรมนญ มาตรา 25 วรรคหนง

รฐธรรมนญ มาตรา 25 วรรคสอง

“สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย นอกจากท

บญญตคมครองไวเปนการเฉพาะในรฐธรรมนญแลว

การใดทมไดหามหรอจ�กดไวในรฐธรรมนญหรอ

ในกฎหมายอน บคคลยอมมสทธและเสรภาพ

ทจะท�การนนไดและไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ

ตราบเทาทการใชสทธหรอเสรภาพเชนวานน

ไมกระทบกระเทอนหรอเปนอนตรายตอความมนคงของรฐ

ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

และไมละเมดสทธหรอเสรภาพของบคคลอน”

“สทธหรอเสรภาพใดทรฐธรรมนญ

ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต

หรอใหเปนไปตามหลกเกณฑและ

วธการทกฎหมายบญญต

แมยงไมมการตรากฎหมายนนขนใชบงคบ

บคคลหรอชมชนยอมสามารถใชสทธ

หรอเสรภาพนนไดตามเจตนารมณ

ของรฐธรรมนญ”

9

สารบญ

บทน�

ท�ไมตองมศาลรฐธรรมนญ

บทท

1


1บทท

10

ในบรรดากฎหมายทงหลายนน รฐธรรมนญถอเปนกฎหมายสงสด

เพราะรฐธรรมนญเปนกฎหมายทก�าหนดวากฎหมายนน ถาจะออกมา

ใชบงคบ จะตองมกระบวนการอะไร และใครบางทมหนาทและอ�านาจ

ในแตละกระบวนการนน รวมถงก�าหนดขอบเขตวาเนอหาของกฎหมาย

จะตองไมกระทบกระเทอนตอสาระส�าคญของสทธเสรภาพทบญญต

เปนหลกเกณฑพนฐานไวในรฐธรรมนญ โดยเฉพาะอยางยงตองไมขดหรอ

แยงตอ “หลกนตธรรม” อนหมายถงหลกความเปนธรรมโดยธรรมชาต

ดวย ดงนนกฎหมายใดๆ ทออกโดยอาศยอ�านาจตามรฐธรรมนญ จงตอง

อยภายใตขอบเขตทจะตองไมจ�ากดสทธหรอเสรภาพของประชาชน

เกนกวาทรฐธรรมนญก�าหนดไว หรอไมใหอ�านาจรฐในอนทจะใชอ�านาจ

ถงขนาดทจะละเมดตอสทธหรอเสรภาพของประชาชนในสาระส�าคญ

และกฎหมายใดทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ซงเปนแมบทกฎหมายนน

ยอมใชบงคบไมได

เพอใหหลกการส�าคญนมสภาพบงคบไดจรง จงตองมองคกรใดองคกร

หนงทจะท�าหนาทชขาด ในกรณทมการโตแยงวากฎหมายทตราขนนน

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ซงองคกรทท�าหนาทดงกลาวในแตละประเทศ

ทวโลกมรปแบบแตกตางกนออกไป แตส�าหรบประเทศไทย นบตงแตป

พ.ศ. 2540 เปนตนมา องคกรดงกลาวคอ “ศาลรฐธรรมนญ”

1บทท

11

สารบญ


คอองคกรแบบไหนใครบางและประกอบดวย

ศาลรฐธรรมนญ

บทท

2

ศาลรฐธรรมนญคอองคกรแบบไหน และประกอบดวยใครบาง

2บทท

12

เปนองคกรตลาการ เปน “ศาล” โดยการเขารบต�าแหนงจะตองไดรบการโปรดเกลาฯ แตงตง และกอนเขารบหนาทตองถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรย และมวธพจารณาคดอยางศาล มการออกนงพจารณาบนบลลงก

ในคดทมการออกนงรบฟงขอเทจจรงหรอความเหนเพมเตม ซงตลาการศาลรฐธรรมนญ

จะมาจากกระบวนการสรรหาทเปนอสระ เพอใหไดผทรงคณวฒทมความรความสามารถ

เหมาะสม โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 มาตรา 200

ก�าหนดใหศาลรฐธรรมนญประกอบไปดวยตลาการศาลรฐธรรมนญ

จ�นวน 9 คน มทมาจาก

ผพพากษาในศาลฎกา ซงด�ารงต�าแหนงไมต�ากวา

ผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกามาแลวไมนอยกวา 3 ปซงไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกา จ�านวน 3 คน1

ป คน

ไมนอยกวา

ผพพากษา

จ�นวน

“ศาลรฐธรรมนญ”

ศาลฎกา

ไมต�ากวาผพพากษาหวหนาคณะ

3 3


2บทท

13

สารบญ

ตลาการในศาลปกครองสงสด ซงด�ารงต�าแหนงไมต�ากวาตลาการศาลปกครองสงสดมาแลวไมนอยกวา 5 ปซงไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสด จ�านวน 2 คน

ซงไดรบการสรรหาจากผด�ารงต�าแหนง

หรอเคยด�ารงต�าแหนงศาสตราจารยของ

มหาวทยาลยในประเทศไทยมาแลวเปน

เวลาไมนอยกวา 5 ป และยงมผลงาน

ทางวชาการเปนทประจกษ จ�านวน 1 คน

ซงไดรบการสรรหาจากผด�ารงต�าแหนง

หรอเคยด�ารงต�าแหนงศาสตราจารยของ

มหาวทยาลยในประเทศไทยมาแลวเปน

เวลาไมนอยกวา 5 ป และยงมผลงาน

ทางวชาการเปนทประจกษ จ�านวน 1 คน

ไมต�ากวาตลาการศาลปกครองสงสด

มผลงานทางวชาการเปนทประจกษ มผลงานทางวชาการเปนทประจกษ

ศาสตราจารยของมหาวทยาลย ศาสตราจารยของมหาวทยาลย

ศาลปกครองสงสด

ผทรงคณวฒสาขานตศาสตร

ผทรงคณวฒสาขารฐศาสตร หรอรฐประศาสนศาสตร

ตลาการ ป

ปป

คน

คนคน

ไมนอยกวา

ไมนอยกวาไมนอยกวา

จ�นวน

จ�นวนจ�นวน

5

55

2

11

2

3 4


บทท

14

สารบญ

2

ผทรงคณวฒ ซงไดรบการสรรหาจากผรบหรอเคยรบราชการ

ในต�าแหนงไมต�ากวาอธบด หรอหวหนาสวนราชการทเทยบเทา หรอ

ต�าแหนงไมต�ากวารองอยการสงสดมาแลวไมนอยกวา 5 ป จ�านวน 2 คน

ตลาการศาลรฐธรรมนญ

ไมต�ากวา

อธบด

วฒสภา

อยการสงสด

รอง

ป คน

ไมนอยกวา จ�นวน

5 2

5

ผไดรบการคดเลอกหรอสรรหา เพอแตงตงใหด�ารงต�าแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญ ตองไดรบความเหนชอบจากวฒสภา โดยมวาระการด�ารงต�าแหนง 7 ป นบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหด�ารงต�าแหนงไดเพยงวาระเดยว


บทท

15

สารบญ

2

มหนาทอ�นาจอะไรบาง

และ


บทท

3


3บทท

16

หนาท และอ�นาจหลกของศาลรฐธรรมนญ

คอการพจารณาวนจฉยวากฎหมายหรอรางกฎหมายมความชอบ

ดวยรฐธรรมนญ คอไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอกรณทเปน

รางกฎหมายกตองตราขนโดยถกตองตามรฐธรรมนญ นอกจากนน

ศาลรฐธรรมนญกมหนาทและอ�านาจในการพทกษรฐธรรมนญหรอ

รกษาความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญประการอนๆ อกดวย

พจารณา วนจฉย

พทกษรฐธรรมนญ


3บทท

17

สารบญ

หนาทและอ�นาจของศาลรฐธรรมนญ ไดรบการบญญตไว

ในรฐธรรมนญ มาตรา 210 ประกอบพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย

วธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. 2561 มาตรา 7 ดงน

พจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายหรอรางกฎหมาย ไดแก1

การพจารณาวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใช

บงคบแกคดนน ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม ตามรฐธรรมนญ มาตรา 212

การวนจฉยวาพระราชก�หนดใดไมเปนไปตามเงอนไขทรฐธรรมนญบญญตไวหรอไม ตาม

รฐธรรมนญ มาตรา 172 วรรคหนง และมาตรา 173

การพจารณาความเหนทผตรวจการแผนดนเสนอเรองตอศาล

รฐธรรมนญเพอพจารณาวาบทบญญตแหงกฎหมายมปญหาเกยวกบ

ความชอบดวยรฐธรรมนญหรอไมตามรฐธรรมนญ มาตรา 231 (1)

การพจารณาวารางพระราชบญญตทรฐสภาใหความเหนชอบแลวนน

มขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามรฐธรรมนญหรอไม ตามรฐธรรมนญ มาตรา 148

การพจารณาวารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไมตามรฐธรรมนญ มาตรา 132

และมาตรา 148


บทท

18

สารบญ

3

พจารณาวนจฉยปญหาเกยวกบหนาทและอ�นาจของสภาผแทนราษฎร วฒสภา รฐสภา คณะรฐมนตร หรอองคกรอสระ

“ปญหาเกยวกบหนาทและอ�านาจ” หมายความวา ปญหา

ดงกลาวจะเปนกรณทองคกรตาง ๆ ดงกลาวตามรฐธรรมนญ องคกรใด

องคกรหนงมอ�านาจกระท�าการในเรองใดเรองหนงหรอไม เพยงใด

หรอเปนลกษณะของการทองคกรตามรฐธรรมนญตงแตสอง

องคกรขนไป มปญหาเกยวกบหนาทและอ�านาจ

2


บทท

19

สารบญ

3

คดเกยวกบการรองขอใหเลกการกระท�าลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (รฐธรรมนญ มาตรา 49)

คดทประชาชนหรอชมชนฟองหนวยงานของรฐเพอใหไดรบประโยชนตามรฐธรรมนญ หมวด 5 หนาทของรฐ (รฐธรรมนญ มาตรา 51)

หนาทและอ�นาจอนตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ ไดแก33.1

3.2

รฐธรรมนญคมครองสทธของประชาชน

ชวยดวยครบ


บทท

20

สารบญ

3

คดเกยวกบการสนสดสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา (รฐธรรมนญ มาตรา 82)

คดเกยวกบการเสนอรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบยงไว (รฐธรรมนญ มาตรา 139)

3.3

3.4

รางพระราชบญญตทตองยบยงไว

หลกการอยางเดยวกนหรอคลายกน

เสนอรางพระราชบญญต

ส.ส. ส.ว.ขาดคณสมบต

มลกษณะตองหาม

กระท�การอนเปนการตองหาม


บทท

21

สารบญ

3

รางขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร

รางขอบงคบการป

ระชม

วฒสภา

คดเกยวกบการเสนอ การแปรญตต หรอการกระท�าดวยประการใด ๆ ทมผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการ มสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจาย (รฐธรรมนญ มาตรา 144 วรรคสาม)

คดเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร รางขอบงคบการประชมวฒสภา และรางขอบงคบการประชมรฐสภา (รฐธรรมนญ มาตรา 149)

3.5

3.6

รางขอบงคบการประชม

รฐสภา


บทท

22

สารบญ

3

คดเกยวกบการสนสดลงของความเปนรฐมนตร(รฐธรรมนญ มาตรา 170 วรรคสาม)

คดเกยวกบหนงสอสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภา (รฐธรรมนญ มาตรา 178 วรรคหา)

3.7

3.8

ขาดคณสมบต

มลกษณะตองหามกระท�การ

อนเปนการตองหาม

รฐสภาหนงสอสญญา


บทท

23

สารบญ

3

คดทผถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวรองขอวาการกระท�านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (รฐธรรมนญ มาตรา 213)

คดเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม (รฐธรรมนญ มาตรา 256 (9))

3.9

3.10ส.ส. ส.ว.

เขาชอ

ชวยกลนกรองดวยครบ

ละเมดสทธหรอเสรภาพ


บทท

24

สารบญ

3

คดอนทรฐธรรมนญ กฎหมายประกอบรฐธรรมนญหรอกฎหมายอนก�าหนดใหอยในเขตอ�านาจของศาลเชน การยบพรรคการเมอง ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง เปนตน

3.11


บทท

สารบญ

25

3

ประชาชนสามารถใชสทธตอ

ไดอยางไร


บทท

4


4บทท

26

สาระส�าคญของรฐธรรมนญ มาตรา 25 นอกจากวรรคหนง ทรบรองวา

สทธเสรภาพของประชาชนเปนสงทมมาอยเดมโดยบรบรณ เวนแตทจะถกจ�ากด

โดยรฐธรรมนญแลว วรรคสามของมาตราเดยวกน ยงรบรองสทธของประชาชน

ทจะยกเรองสทธเสรภาพขนเปนขอตอสในศาลไดดวย ตามทบญญตไวดงน

“บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ สามารถยกบทบญญตแหงรฐธรรมนญ

เพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลได”

รฐธรรมนญ มาตรา 25 วรรคสาม


4บทท

27

สารบญ

การยกบทบญญตแหงรฐธรรมนญเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปน

ขอตอสคดในศาล อาจจะกระท�าได ในกรณทประชาชนมคดฟองรอง

หรอถกฟองรองในศาลใด ๆ ไมวาจะเปน ศาลยตธรรม ศาลปกครอง

หรอศาลทหาร ผานการโตแยงตอศาลนนวาบทบญญตแหงกฎหมาย

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญเพอใหศาลนน ๆ สงเรองใหศาลรฐธรรมนญ

พจารณาวนจฉยได ตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา 212 วรรคหนง

ซงบญญตวา

โดยผใชสทธตามมาตราน จะตองยงมคดทไดรบการพจารณาอยในศาลใดศาลหนง หรอ

อยในชนการโตแยงกนในชนบงคบคด โดยจะรองวา กฎหมายทเปนมลเหตแหงการฟอง

รองคดกนนน หรอกฎหมายวธพจารณาทเกยวของในคดนน ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

กได แตไมสามารถโตแยงค�าพพากษา กระบวนพจารณา หรอในกรณทศาลมค�าพพากษา

ในคดนนถงทสดแลวได

การโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญตอศาล

“ในการทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายบงคบ

แกคดใด ถาศาลเหนเองหรอคความโตแยงพรอม

ดวยเหตผลวาบทบญญตแหงกฎหมายนนตองดวย

มาตรา 5 และยงไมมค�วนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

ในสวนทเกยวกบบทบญญตนน ใหศาลสงความเหน

เชนวานนตอศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย

ในระหวางนน ใหศาลด�เนนการพจารณาตอไปได

แตใหรอการพพากษาคดไวชวคราวจนกวาจะม

ค�วนจฉยของศาลรฐธรรมนญ”

1

รฐธรรมนญ มาตรา 212 วรรคหนง


บทท

28

สารบญ

4

นอกจากน ประชาชนกยงมชองทางการโตแยงวากฎหมาย

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญได โดยทไมตองเปนคดฟองรองกน

ในศาล เชน เปนกรณทถกปฏเสธสทธหรอไดรบการปฏบตทเปน

การละเมดสทธจากรฐโดยผลของกฎหมาย เชนรฐมเหตผลวา

ทปฏบตหรอมค�าสงอยางนน เพราะมกฎหมายใหอ�านาจ

ผานผตรวจการแผนดนตามรฐธรรมนญ มาตรา 231 (1) ทบญญตวา

การโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายมปญหาความชอบดวยรฐธรรมนญผานผตรวจการแผนดน2

“ในการปฏบตหนาทตามมาตรา 230 ผตรวจการแผนดนอาจเสนอเรองตอศาลรฐธรรมนญหรอศาลปกครองได

เมอเหนวามกรณ ดงตอไปน (1) บทบญญตแหงกฎหมายใดมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญใหเสนอเรองพรอมดวยความเหนตอ

ศาลรฐธรรมนญ และใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยโดยไมชกชา

ทงน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของ

ศาลรฐธรรมนญ”

รฐธรรมนญ มาตรา 231 (1)


บทท

29

สารบญ

4

ซงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. 2561 กไดก�าหนดกระบวนการทชดเจนและเปนขนตอนทมกรอบเวลาไวในมาตรา 48โดยผทถกละเมดสทธหรอเสรภาพอนเปนผลมาจากบทบญญตของกฎหมาย สามารถยนค�ารองตอผตรวจการแผนดนได โดยผตรวจการแผนดนจะตองพจารณาภายในระยะเวลา 60 วน วาจะยนเรองนนตอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวากฎหมายนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญจรงหรอไม ซงถาผตรวจการแผนดนวนจฉยแลวกตองแจงใหผรองทราบภายใน 10 วน ถาผตรวจการแผนดนมความเหนไมสงเรองใหศาลรฐธรรมนญ หรอพนก�าหนดเวลาดงกลาวแลวผตรวจการแผนดนไมแจงผลการพจารณา ผรองกสามารถน�าเรองมายนตอศาลรฐธรรมนญไดโดยตรง

ผตรวจการแผนดน

ไมยนเรอง

ผถกละเมดสทธและเสรภาพ ยนเรองตอศาลรฐธรรมนญ

ไดโดยตรง*

รบเรองไวพจารณาภายในระยะเวลา 60 วน

วนจฉยแลว ตองแจงให

ผรองทราบ ภายใน 10 วน

*กรณผตรวจการแผนดนมความเหนไมสงเรองใหศาลรฐธรรมนญ หรอ

พนก�หนดเวลาแลวผตรวจการแผนดนไมแจงผลการพจารณา

ในกรณทผตรวจการแผนดนไมยนค�รอง หรอไมยนค�รองภายในก�หนดเวลา 60 วนผถกละเมดมสทธยนค�รองโดยตรงตอศาลรฐธรรมนญ

ยนเรอ

งยนค�รอง

วนจฉยวากฎหมายนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

จรงหรอไม


บทท

30

สารบญ

4

สวนทถอเปนพฒนาการในการคมครองสทธเสรภาพทไม

เคยมมากอน คอแตเดมนน ศาลรฐธรรมนญมเพยงอ�านาจ

ในการคมครองสทธเสรภาพของประชาชนผานการวนจฉย

ความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมาย

เทานน แตในรฐธรรมนญปจจบน และกฎหมายประกอบ

รฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ ยงให

อ�านาจศาลรฐธรรมนญเขาไปคมครองสทธเสรภาพของ

ประชาชนจากการกระท�าของรฐอนขดหรอแยงต อ

รฐธรรมนญไดอกดวย

การยนค�รองตอศาลรฐธรรมนญเพอมค�วนจฉยวาถกละเมดสทธเสรภาพจากการกระท�ทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

3

“บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวมสทธยนค�รอง

ตอศาลรฐธรรมนญเพอมค�วนจฉยวาการกระท�นนขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญ ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณา

ของศาลรฐธรรมนญ”

โดยรฐธรรมนญ มาตรา 213 บญญตวา


บทท

31

สารบญ

4

ซงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

พ.ศ. 2561 ไดบญญตรายละเอยดเกยวกบการเสนอค�ารองตอศาลรฐธรรมนญ

ตามรฐธรรมนญ มาตรา 213 นไวในมาตรา 46 และมาตรา 47 สรปไดดงน

การกระท�าทสามารถรองขอใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบตามมาตรานได

จะตองไมใชเรองทบญญตไวในมาตรา 47 ไดแก

การใชอ�านาจตามรฐธรรมนญในทางการเมองหรอในทางนโยบายของคณะรฐมนตรโดยแท เชน

การเสนอพระราชกฤษฎกายบสภา การกระท�าเกยวกบสงครามและความสมพนธระหวางประเทศ เรองเหลานในทางทฤษฎถอวารฐบาลตองรบผดชอบตอรฐสภา ซงศาลจะไมเขาไปตรวจสอบ

การกระท�ของรฐบาล ไดแก3.1

การเสนอพระราชกฤษฎกา

ยบสภาการกระท�เกยวกบ

สงครามและความสมพนธระหวางประเทศ

รฐบาล

รฐบาลตองรบผดชอบตอรฐสภา


บทท

32

สารบญ

4

รฐธรรมนญหรอกฎหมายประกอบรฐธรรมนญไดก�หนดกระบวนการรองหรอผมสทธขอใหศาลพจารณาวนจฉยไวเปนการเฉพาะแลว

กฎหมายบญญตขนตอนและวธการไวเปนการเฉพาะและยงมไดด�เนนการตามขนตอนหรอวธการนนครบถวน

3.2

3.3

มกระบวนการ

รองหรอผมสทธขอใหศาลพจารณา

วนจฉยไวเปนการเฉพาะแลว

ยงมไดด�เนนการตามขนตอน

หรอวธการนนครบถวน


บทท

33

สารบญ

4

เรองทอยในระหวางการพจารณาพพากษาคดของศาลอน หรอเรองทศาลอนมค�พพากษาหรอค�สงถงทสดแลว

การกระท�ของคณะกรรมการชขาดปญหาเกยวกบหนาทและอ�นาจระหวางศาล

ศาลยตธรรม

ศาลปกครองศาล

ทหาร


ศาลปกครอง

ศาลทหาร

3.4

3.5


บทท

34

สารบญ

4

การกระท�ทเกยวกบการบรหารงานบคคลของคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม (ก.ต.)คณะกรรมการตลาการศาลปกครอง (ก.ศป.)คณะกรรมการตลาการทหารรวมถงการด�เนนการเกยวกบวนยทหาร

ในกรณทการกระท�าทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนน

ไมใชกรณตองหามทง 6 เรองขางตนแลว บคคลซงถก

ละเมดสทธหรอเสรภาพโดยตรง และไดรบความเดอดรอน

หรอเสยหาย หรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายโดยมอาจ

หลกเลยงไดอนเนองจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพ

นน ยอมมสทธยนค�ารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณา

วนจฉยได โดยจะตองไปด�าเนนการตามขนตอนทบญญต

ไวในมาตรา 46 ประกอบมาตรา 48 ของพระราชบญญต

ประกอบรฐธรรมนญดงกลาว

ไมใชกรณตองหามทง 6 เรอง


ศาลปกครอง

ศาลทหาร

คณะกรรมการตลาการ

มสทธยนค�รอง

วนยทหาร

3.6


บทท

35

สารบญ

4

โดยผทถกละเมดสทธหรอเสรภาพจากการกระท�าอนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนน

จะตองไปใชสทธตอผตรวจการแผนดนภายใน 90 วนนบแตวนทรหรอควรรถงการ

ถกละเมดสทธหรอเสรภาพนน แตบางกรณการละเมดสทธหรอเสรภาพนนเปนเรองท

ด�าเนนอยตอเนอง กยนค�ารองไดตราบเทาทการกระท�านนยงมอยและละเมดสทธอย

โดยผตรวจการแผนดนมเวลาพจารณาเรอง 60 วน และตองแจงผลการพจารณา

ใหผรองทราบภายใน 10 วน หากผตรวจการแผนดนไมยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญ

หรอไมแจงผ รองจนสนระยะเวลาขางตน ผ ถกละเมดกสามารถมาใชสทธตอ

ศาลรฐธรรมนญไดภายใน 90 วน นบแตเวลาทผตรวจการแผนดนแจงผลวาไมสงเรอง

ใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยหรอไมแจงผลการพจารณาเรองนนแลวแตกรณ โดยตอง

ระบถงการกระท�าทอางวาเปนการละเมดสทธหรอเสรภาพโดยตรงใหชดเจนวา

เปนการกระท�าใดและละเมดตอสทธหรอเสรภาพอยางไร

จงอาจกลาวไดวา ประชาชนสามารถใชสทธโตแยงปญหาความชอบดวยรฐธรรมนญตอศาลรฐธรรมนญไดทกรปแบบ ตามแต

วธการทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน


ผถกละเมดสทธและเสรภาพ

ใชสทธ

ภายใน

90 วน

นบแต

วนทร

หรอค

วรรถ

งการถก

ละเมด

สทธห

รอเสร

ภาพน

น

ตองแจ

งผลก

ารพจ

ารณาให

ผรองทร

าบ ภา

ยใน 10

วนยนเรอง

ใชสทธตอศาลรฐธรรมนญไดภายใน 90 วน*

*กรณผตรวจการแผนดนไมยนค�รองตอศาลรฐธรรมนญหรอไมแจงผรองจนสนระยะเวลา

มเวลาพจารณาเรอง60 วน


บทท

36

สารบญ

4

การยนค�รองตอศาลรฐธรรมนญเพอใชสทธเรยกรองใหรฐกระท�การทรฐธรรมนญบญญตใหเปนหนาทของรฐ4ไมเพยงเทานน รฐธรรมนญฉบบปจจบนยงมแนวคดทส�าคญ

อกประการหนงในมาตรา 25 วรรคสอง วาประชาชนนนถอเปน

ผทรงสทธตามรฐธรรมนญตอรฐ ในการใชสทธหรอเสรภาพใด

ทรฐธรรมนญใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต หรอใหเปนไป

ตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต แมยงไมมการตรา

กฎหมายนนขนใชบงคบ บคคลหรอชมชนยอมสามารถใชสทธ

หรอเสรภาพนนไดตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ และนอกจากน

ยงมสทธเรยกรองใหรฐกระท�าการทรฐธรรมนญบญญตใหเปน

หนาทของรฐในอนทจะเปนประโยชนตอประชาชนสวนรวมได

ดวย ตามทบญญตไวในมาตรา 51 ดงน

“การใดทรฐธรรมนญบญญตใหเปนหนาทของรฐตามหมวดน ถาการนน

เปนการท�เพอใหเกดประโยชนแกประชาชนโดยตรง ยอมเปนสทธของประชาชนและ

ชมชนทจะตดตามและเรงรดใหรฐด�เนนการ รวมตลอดทงฟองรองหนวยงานของรฐ

ทเกยวของ เพอจดใหประชาชนหรอชมชนไดรบประโยชนนนตามหลกเกณฑและ

วธการทกฎหมายบญญต”

รฐธรรมนญ มาตรา 51


บทท

37

สารบญ

4

โดยพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

มาตรา 45 ก�าหนดให บคคลหรอชมชนซงเปนผไดรบประโยชนโดยตรงจากการ

ท�าหนาทของรฐตามรฐธรรมนญ หมวด 5 หนาทของรฐ และไดรบความเสยหาย

จากการไมปฏบตหนาทของรฐ หรอการปฏบตหนาทไมถกตองครบถวนหรอลาชา

เกนสมควร ยอมมสทธยนค�ารองขอใหศาลวนจฉยคดได ตามหลกเกณฑและวธการ

ดงตอไปน

บคคลหรอชมชนนนไดรองขอใหหนวยงานของรฐทเกยวของจดใหตน

หรอชมชนไดรบประโยชนจากการปฏบตหนาทของรฐตามรฐธรรมนญ

และหนวยงานของรฐไดปฏเสธไมด�าเนนการ หรอไมด�าเนนการภายใน

เกาสบวนนบแตวนทไดรบการรองขอหรอปฏบตหนาทไมถกตอง และ

บคคลหรอชมชนไดโตแยงการด�าเนนการหรอไมด�าเนนการดงกลาว

เปนหนงสอตอหนวยงานนนภายในสามสบวนนบแตวนททราบหรอ

วนทไดรบแจงหรอถอวาไดรบแจง และ

หนวยงานรฐ

ปฏเสธไมด�เนนการ

ไมด�เนนการภายใน 90 วน

หนงสอรองเรยน

4.1


บทท

38

สารบญ

4

บคคลหรอชมชนตาม (4.1) ไดยนค�ารองตอผตรวจการแผนดน

วาหนวยงานของรฐตาม (4.1) มไดปฏบตใหถกตองครบถวน

ตามหนาทของรฐตามรฐธรรมนญภายในสามสบวนนบแตวนท

มหนงสอโตแยงตาม (4.1) ในกรณน หากผตรวจการแผนดน

เหนวาหนวยงานของรฐปฏบตหนาทตามรฐธรรมนญถกตอง

ครบถวนแลว ใหแจงใหผรองและหนวยงานของรฐทราบ แตหาก

ผตรวจการแผนดนเหนวาหนวยงานของรฐยงมไดปฏบตให

ถกตองครบถวน ใหเสนอตอคณะรฐมนตรทราบถงการดงกลาว



ค�รอง

คณะรฐมนตร

แจงใหผรองและหนวยงานของรฐ

ทราบ

เสนอ

หนวยงานของรฐยงมไดปฏบตหนาทถกตองครบถวน

หนวยงานของรฐปฏบตหนาท

ถกตองครบถวน

4.2


บทท

39

สารบญ

4

ใหคณะรฐมนตรพจารณาความเหนของผตรวจการแผนดนและสงการตามทเหนสมควร ในการน คณะรฐมนตรอาจมอบหมายใหคณะกรรมการหรอหนวยงานใดเปนผพจารณาและเสนอความเหนเพอประกอบการพจารณาของคณะรฐมนตรกได เมอคณะรฐมนตรสงการเปนประการใดแลว ใหแจงใหบคคลหรอชมชนทราบ หากบคคลหรอชมชนเหนวาการสงการของคณะรฐมนตรยงมไดปฏบตใหถกตองครบถวนตามรฐธรรมนญ หมวด 5 หนาทของรฐ อาจยนค�ารองขอใหศาลวนจฉยตามมาตรา 7 (4) ไดภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจง

คณะรฐมนตร

ค�รอง

ค�สงการยงมไดปฏบตใหถกตองครบถวน

ตามรฐธรรมนญ หมวด 5 หนาทของรฐ

ภายใน 30 วนนบแตวนทไดรบแจง

วนจฉยตามมาตรา 7 (4)

สงการแลวใหแจงบคคลหรอ

ชมชนทราบ

พจารณาความเหนของผตรวจการแผนดน


4.3


บทท

40

สารบญ

4

วนจฉยใหแลวเสรจภายใน

120วน

ในระหวางการพจารณาคดตามมาตรานใหหนวยงานของรฐปฏบตตาม

มตคณะรฐมนตรไปกอนจนกวาศาลจะมค�าวนจฉย

ใหศาลวนจฉยคดตามมาตรานใหแลวเสรจภายในหนงรอยยสบวนนบแตวนไดรบค�ารอง

นบแตวนไดรบค�รอง


ระหวางรอพจารณาคด

ใหปฏบตตามมตคณะรฐมนตร

ไปกอน

ค�รอง


บทท

41

สารบญ

4

ค�รอง

การยนค�รองตอศาลรฐธรรมนญเพอใชสทธมใหกระท�ลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ตามมาตรา 49

5บคคลจะใชสทธหรอเสรภาพเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขมได (มาตรา 49 วรรคหนง)

ผใดทราบวามการกระท�าตามวรรคหนง ยอมมสทธรองตออยการสงสดเพอรองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระท�าดงกลาวได(มาตรา 49 วรรคสอง)


รองขอ

ลมลางประชาธปไตย


บทท

42

สารบญ

4

ในกรณทอยการสงสดมค�าสงไมรบด�าเนนการตามทรองขอ หรอไมด�าเนนการ

ภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบค�ารองขอ ผรองขอจะยนค�ารองโดยตรงตอ

ศาลรฐธรรมนญกได (มาตรา 49 วรรคสาม)

การด�าเนนการตามมาตรานไมกระทบตอการด�เนนคดอาญาตอผกระท�การตามวรรคหนง

(มาตรา 49 วรรคส)

ค�รอง


ค�รอง

ไมรบด�เนนการ

ยนโดยตรง

ไมด�เนนการภายในสบหาวน

นบแตวนทไดรบค�รองขอ


บทท

43

สารบญ

4

โดยมวธพจารณาอยางไร

ท�งานศาลรฐธรรมนญ

บทท

5


5บทท

44

กฏ หมาย

ศาลรฐธรรมนญมวธในการพจารณาตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. 2561 ประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 2 มนาคม 2561 และมผลบงคบใชนบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา

เนอหาส�าคญของพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน คอการก�าหนดรายละเอยดเกยวกบหนาทและอ�านาจของศาลรฐธรรมนญ องคประกอบของศาล การด�ารงต�าแหนงและการพนจากต�าแหนงของตลาการศาลรฐธรรมนญ การใชสทธยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญ การก�าหนดองคคณะ วธพจารณา และการท�าค�าวนจฉยหรอค�าสงของศาลรฐธรรมนญ

โดยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญนน มาตรา 27 ก�าหนดใหใชระบบไตสวน โดยใหศาลมอ�านาจคนหาความจรงและในการวนจฉยปญหาขอเทจจรงใหศาลรบฟงพยานหลกฐานไดทกประเภท เวนแตจะมกฎหมายบญญตหามรบฟงไวโดยเฉพาะ และไมเครงครดกบบทตดพยานหลกฐานหรอขอผดพลาดคลาดเคลอนในเชงกระบวนการทไมเปนสาระส�าคญ เพอใหไดขอเทจจรงทถกตองตรงตามความจรงทเกดขนในคด ซงเปนระบบเดยวกนกบทใชในศาลปกครอง และศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด�ารงต�าแหนงทางการเมอง ตลอดจนศาลช�านญพเศษบางศาลดวย ทงน ศาลรฐธรรมนญมอ�านาจเรยกเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลใด หรอเรยกบคคลใดเพอมาใหถอยค�าตลอดจนขอใหหนวยงานของรฐ หรอพนกงานสอบสวน ด�าเนนการใดเพอประโยชนแหงการพจารณากได


5บทท

45

สารบญ

นอกจากน ในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาว กก�าหนดใหศาลรฐธรรมนญ

มกระบวนการพจารณาคดตามหลกการอยางศาลทวไป เชน การเปดโอกาสใหมการคดคาน

ตลาการศาลรฐธรรมนญ หรอตลาการทอาจมสวนไดเสยอาจขอถอนตวจากการพจารณา

กได มบทวาดวยการ “ละเมดอ�นาจศาลรฐธรรมนญ” ทศาลอาจจะตกเตอน

ไลออกจากบรเวณศาล หรอแมแตสงลงโทษทางอาญา โดยมโทษจ�าคกไมเกนหนงเดอน

หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ�าทงปรบ (แตการจะลงโทษทางอาญานน ตอง

กระท�าโดยมตคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของตลาการทงหมดเทาทมอย

กลาวคอตลาการเตมองคคณะ 9 คน กตองไดเสยง 6 คนขนไป)

การลงโทษทางอาญากรณละเมดอ�นาจศาล

ลงมตคะแนนเสยงไมนอยกวา 2 ใน 3ของตลาการทงหมดเทาทมอย

คน

คน

ตลาการ

ตลาการ

63


บทท

46

สารบญ

5

ในกรณทประชาชนยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญโดยตรงหรอผานผตรวจการแผนดน ไมวาจะเปนการโตแยงวาการกระท�าหรอบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ ก�าหนดใหศาลมอ�านาจตงตลาการไมนอยกวา 3 คนเปนผพจารณาวาจะรบค�ารองไวพจารณาหรอไม เปนเหมอนองคคณะเพอกลนกรองคด ซงถาคณะตลาการ 3 คนมมตรบค�ารอง กถอวาศาลรบค�ารองไวได แตถาคณะตลาการดงกลาวมมตไมรบค�ารองไวพจารณาวนจฉย กจะตองเสนอความเหนนนตอองคคณะตลาการศาลรฐธรรมนญ เพอพจารณาวาจะเหนดวยกบความเหนไมรบค�ารองไววนจฉยหรอไม หากเหนดวยกออกค�าสงศาลรฐธรรมนญ ซงค�าสงดงกลาวมผลใหคดเสรจเดดขาดไปจากศาล องคคณะ 3 คนจงไมอาจสงไมรบแลวเปนทสดในตวได แตกตางจากกรณรบค�ารองไววนจฉย โดยพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ มาตรา 49 วรรคสอง ก�าหนดกรอบเวลาใหคณะตลาการ 3 คน ตองพจารณาใหเสรจภายในหาวนนบแตวนทไดรบเรองจากหนวยงานทรบผดชอบงานธรการของศาล (ซงกจะตองเสนอค�ารองใหคณะตลาการภายในเวลาสองวนนบแตรบเรอง) และถาคณะตลาการมความเหนควรสงไมรบค�ารองไวพจารณาวนจฉย ใหเสนอองคคณะของศาลพจารณาภายในหาวน และใหศาลพจารณาใหแลวเสรจภายในหาวนนบแตวนทไดรบเรองจากคณะตลาการดงกลาว

การพจารณาเบองตนของศาลรฐธรรมนญในการพจารณาวาจะรบค�รองไววนจฉยหรอไม


บทท

47

สารบญ

5

และเมอมค�าวนจฉยแลว พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ มาตรา 74 กยงก�าหนดใหศาลมอ�านาจออกค�าบงคบใหเปนไปตามค�าวนจฉยไดดวย โดยค�าบงคบน ศาลอาจก�าหนดใหมผลไปในอนาคต หรออาจก�าหนดเงอนไขหรอมาตรการในการบงคบอยางหนงอยางใด ตามความจ�าเปนหรอสมควร ตามความเปนธรรมแหงกรณกได

ในการนงพจารณาและท�าค�าวนจฉย ตลาการซงเปนองคคณะทกคนตองรวมพจารณาคด และรวมท�าค�าวนจฉย เวนแตมเหตถกคดคาน หรอมเหตจ�าเปนอนอนไมอาจหลกเลยงได สวนในการท�าค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญนน พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ มาตรา 72 ก�าหนดใหถอเสยงขางมาก เวนแตรฐธรรมนญจะบญญตไวเปนอยางอน (เชนกรณของการจะวนจฉยวา พระราชก�าหนดตราขนโดยไมถกตองตามเงอนไขทก�าหนดไวในรฐธรรมนญ มาตรา 172 วรรคหนง ตองใชเสยงสองในสามของตลาการทงหมด) ในกรณทคะแนนเสยงเทากน ใหศาลปรกษาหารอกนจนกวาจะไดขอยต โดยตลาการซงเปนองคคณะทกคนจะงดออกเสยงในประเดนใดประเดนหนงตามทศาลไดก�าหนดไวมได เวนแตเปนกรณทตลาการ ซงมไดรวมในการพจารณาในประเดนส�าคญแหงคดใด ยอมไมมอ�านาจในการท�าค�าวนจฉยคดนน โดยพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ มาตรา 75 ไดก�าหนดใหตลาการ ซงเปนองคคณะทกคนตองท�าความเหนสวนตนเปนหนงสอ พรอมทงแถลงดวยวาจาตอทประชมกอนการลงมต ความเหนสวนตนนใหท�าโดยสงเขป และตองเผยแพรตอสาธารณะตามขอก�าหนดของศาล


บทท

48

สารบญ

5

ศาลรฐธรรมนญจะตองมองคคณะอยางนอย 7 คน จงจะท�าค�าวนจฉยได ซงการท�าค�าวนจฉยน ยงรวมถงการมค�าสงใด ๆ ทท�าใหคดเสรจเดดขาดไปจากศาล เชนการสงไมรบค�ารองไววนจฉยดวย และทนาสนใจ คอ มาตรา 71 ยงใหอ�านาจศาลก�าหนดมาตรการหรอวธการใด ๆ เปนการชวคราวกอนการวนจฉย เพอปองกนความเสยหายทจะเกดขนอยางรายแรงและยากแกการแกไขเยยวยาในภายหลง หรอเพอปองกนความรนแรงอนใกลจะถงไดดวย โดยมหลกเกณฑเบองตนวาค�ารองของผรองมเหตอนมน�าหนกทศาลจะวนจฉยใหเปนไปตามค�ารอง ซงถอเปนครงแรกทศาลรฐธรรมนญมอ�านาจออกมาตรการชวคราวกอนมค�าวนจฉยได

มาตรา

71 เปนครงแรกทศาลรฐธรรมนญมอ�นาจ

ก�หนดมาตรการหรอวธการใด ๆเปนการชวคราวกอนการวนจฉย


องคคณะอยางนอย 7 คนท�ค�วนจฉยหรอมค�สง

ท�ใหคดเสรจเดดขาด

ค�วนจฉย คอ กรณทศาลรบค�รองไวเพอพจารณาวนจฉยในประเดนแหงคด

ค�สง คอ กรณศาลไมรบค�รอง เนองจากไมอยในหนาทและอ�นาจศาลหรอหลกเกณฑ วธการ และ

เงอนไขทศาลก�หนดหรอมเหตจ�หนายคด

เพอปองกนความรนแรงอนใกลจะถง

เพอปองกนความเสยหายทจะเกดขนอยางรายแรงทยากแกการแกไขเยยวยาในภายหลง


บทท

49

สารบญ

5

ทผานมา

ประชาชนใหกบประเทศชาตอะไรสรางประโยชน


และ

บทท

6

ทผานมา ศาลรฐธรรมนญสรางประโยชนอะไรใหกบประเทศชาตและประชาชน

6บทท

50

ศาลรฐธรรมนญไดวางหลกการคมครองและรบรองสทธ

เสรภาพของประชาชนและการคมครอง

หลกนตธรรมไวในค�าวนจฉยหลายเรอง

ดงตวอยางตอไปน

รบรองเสรภาพของสตรในการเลอกใชนามสกลและความเสมอภาคในทางภาษ(ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 21/2546 และท 17/2555)

1ศาลรฐธรรมนญวางหลกในเรองนไววา

“...เมอบทบญญตมาตรา 12 มลกษณะเปนบทบงคบ

ใหหญงมสามตองใชชอสกลของสามเทานน อนเปนการลดรอน

สทธในการใชชอสกลของหญงมสาม ท�ใหชายและหญงมสทธ

ไมเทาเทยมกน เกดความไมเสมอภาคกนทางกฎหมาย

ดวยเหตแหงความแตกตางในเรองเพศและสถานะของบคคล

อกทงเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม เนองจากการบงคบ

ใหหญงมสามใชชอสกลของสามเพยงฝายเดยว โดยใช

สถานะการสมรสนน มไดเปนเหตผลในเรองความแตกตาง

ทางกายภาพหรอภาระหนาทระหวางชายและหญงทม

ผลมาจากความแตกตางทางเพศ จนท�ใหตองม

การเลอกปฏบตใหแตกตางกน...”


6บทท

51

สารบญ

สวนในค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 17/2555 ศาลรฐธรรมนญวางหลกไววา

“...ประมวลรษฎากรทก�หนดใหเฉพาะภรยาทมเงนไดพงประเมนตามมาตรา 40 (1) ไมวาจะมเงนไดพงประเมน

ประเภทอนดวยหรอไม สามารถแยกยนรายการและเสยภาษตางหากจากสามเฉพาะสวนทเปนเงนไดพงประเมน

ตามมาตรา 40 (1) โดยมใหถอวาเปนเงนไดของสามตามมาตรา 57 ตร นน เปนบทบญญตทท�ใหสามภรยา

ในกรณทภรยามเงนไดพงประเมนตามมาตรา 40 (2) (3) (4)(5) (6) (7) (8) ตองเสยภาษสงกวากรณของสามภรยาทภรยามรายไดพงประเมนตามมาตรา 40 (1) และยงท�ใหหญงมสาม

ซงมเงนไดพงประเมนในกรณดงกลาวตองเสยภาษสงกวาหญงโสดทมเงนไดพงประเมนในลกษณะเดยวกน ทงยงไมเปน

การมงสรางความมนคงของสถาบนครอบครวชายหญงจงไมนยมสมรสกนเพราะตองรบภาระภาษในอตรา

ทสงขน ถอเปนการไมสงเสรมความเสมอภาคของชายและหญง และยงเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองสถานะของบคคลภายหลงจากการสมรส...”


บทท

52

สารบญ

6

ยนยนวาขอสนนษฐานวาผตองหาหรอจ�เลยในคดอาญาเปนผบรสทธเปนหลกการส�คญของ “หลกนตธรรม”(ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 12/2555)


“...ขอสนนษฐานวาผตองหาหรอจ�เลยในคดอาญา

เปนผบรสทธ (Presumption of Innocence) ถอเปนหลกการ

พนฐานของระบบงานยตธรรมทางอาญาสากลทวา

บคคลทกคนมใชผกระท�ความผดอาญา เพอเปนหลกประกน

แหงสทธและเสรภาพของบคคลเกยวกบความรบผดทางอาญา

ทรฐใหการรบรองแกบคคลทกคนทจะไมถกลงโทษทางอาญา

จนกวาจะมพยานหลกฐานมาพสจนไดวาเปนผกระท�

ความผด และเปนหลกการทส�คญประการหนงของ

หลกนตธรรม (The Rule of Law) ทไดรบการยอมรบ

ในนานาอารยประเทศ และระดบระหวางประเทศ...”

ผบรสทธ


บทท

53

สารบญ

6

ยนยนหลกการวาสทธทจะไดรบการพจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ การเสนอขอเทจจรง ขอโตแยง และพยานหลกฐานของตน เปนสาระส�คญแหงสทธในกระบวนการยตธรรม และถอเปนสวนหนงของ “หลกนตธรรม” (ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 4/2556)


“...พระราชบญญตความรวมมอระหวางประเทศในเรองทางอาญา พ.ศ. 2535 มาตรา 41 เปนบทบญญตทมไดก�หนดรายละเอยด ขนตอน และกระบวนการเพอใหไดมาซงพยานหลกฐาน แตเปนบทบญญตทบงคบใหจ�เลยตองถกผกมดตามพยานหลกฐานและเอกสารทไดมาจากการสบพยานของโจทกในศาลตางประเทศทจ�เลยไมมโอกาสตรวจหรอรบทราบพยานหลกฐาน หรอตอสคดไดอยางเพยงพอ จงไมเปนธรรมแกจ�เลย ซงรฐธรรมนญไดรบรองและคมครองสทธในกระบวนการยตธรรมไว ไมวาจะเปนสทธทจะไดรบการพจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ การเสนอขอเทจจรง ขอโตแยง และพยาน

หลกฐานของตน การมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณาคดทถกตอง รวดเรว และเปนธรรม การไดรบการปฏบตทเหมาะสม

ในการด�เนนการตามกระบวนการยตธรรม การมโอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ และการไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ อกทงยงไมสอดคลองกบกตการะหวางประเทศ

วาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) ขอ 14.3จงเปนบทบญญตแหงกฎหมายทจ�กดสทธและเสรภาพของบคคล และกระทบกระเทอนสาระส�คญแหงสทธในกระบวนการยตธรรม

ตามรฐธรรมนญ ทงไมสอดคลองกบหลกนตธรรม...”


บทท

54

สารบญ

6

วางหลกวากฎหมายทจ�กดสทธและเสรภาพของบคคลนนตองมขอบเขตชดเจนแนนอน (ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 15/2555)4ศาลรฐธรรมนญวางหลกในเรองนไววา

“...กฎหมายทจ�กดสทธและเสรภาพของบคคลนน

ตองมขอบเขตชดเจนแนนอน เพอใหประชาชนทราบวา

กฎหมายดงกลาวตองการจ�กดสทธและเสรภาพในเรองใดบาง

และตองสอดคลองกบหลกแหงความไดสดสวน

พอเหมาะพอควรแกกรณ ค�นงถงประโยชนสาธารณะหรอ

ประโยชนของสงคมโดยรวมมากกวาประโยชนขององคกร...”

กฎหมายทจ�กดสทธและเสรภาพของบคคลนน ตองม

ขอบเขตชดเจนแนนอน ไมกอใหเกดการใชดลยพนจ

ทสงผลใหเกดการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม


บทท

55

สารบญ

6

รบรองสทธในทรพยสนของประชาชนวาในกรณทรฐเขาไปลดรอนสทธในทรพยสนของประชาชนแลว จะตองรบผดชอบในการชดใชคาทดแทนเยยวยาทเปนธรรมตามควรแกกรณ โดยไมมขอยกเวน (ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 13/2556)


“...บทบญญตมาตรา 30 แหงพระราชบญญตการประปาสวนภมภาค พ.ศ. 2522 เฉพาะในสวนทมไดก�หนดใหการประปาสวนภมภาคมการชดใชคาทดแทนในการใชทดนใหแก

เจาของหรอผครอบครองทดนในกรณทมการวางทอน�าทมขนาดเสนผาศนยกลางไมถงแปดสบเซนตเมตรไว จงเปนบทบญญตแหงกฎหมายทจ�กดหรอลดรอนสทธในทรพยสนของเจาของหรอ

ผครอบครองทดนตามรฐธรรมนญ มาตรา 41 ซงไมสอดคลองกบบทบญญตของรฐธรรมนญ มาตรา 29 วรรคหนง เนองจาก

เปนการจ�กดสทธในทรพยสนของบคคลทรฐธรรมนญรบรองไวโดยเกนความจ�เปน และกระทบกระเทอนสาระส�คญแหงสทธนน ทงยงมลกษณะเปนการสรางภาระใหแกประชาชนเกนสมควรแกกรณ ไมสอดคลองกบหลกการพนฐานของการปกครองระบอบเสรประชาธปไตยทรฐจะตองคมครองและรบรองสทธในทรพยสน

ของประชาชนเปนส�คญ และหากมกรณใดทเปนขอยกเวนใหรฐกาวลวงเขาไปลดรอนสทธในทรพยสนของประชาชน

รฐจะตองรบผดชอบในการชดใชคาทดแทนเยยวยาทเปนธรรมตามควรแกกรณ และขดหรอแยงตอหลกนตธรรมตามรฐธรรมนญ

มาตรา 3 วรรคสอง อกดวย...”


บทท

56

สารบญ

6

ทปรกษา

นายนครนทร เมฆไตรรตน

นายปญญา อดชาชน



นายเชาวนะ ไตรมาศเลขาธการส�านกงานศาลรฐธรรมนญ

บรรณาธการ

นางพรทภา ไสวสวรรณวงศ

พนโท ภาคภม ศลารตน

รองเลขาธการส�านกงานศาลรฐธรรมนญ (ดานคด)

รองเลขาธการส�านกงานศาลรฐธรรมนญ (ดานบรหาร)

58

คณะผจดท�

บรษท ไอเดยลเรดด จ�กดIdealready co.,ltd.

ศลปกรรม

นายสทธรกษ ทรงศวไล ผทรงคณวฒดานบรหาร

นายชวลต ศรโฉมงาม ผเชยวชาญดานคด

นางฉตรแกว เลศไพฑรย ผเชยวชาญดานบรหาร

นางสาวสาวตร อมรตานนท ผอ�านวยการส�านกเทคโนโลย สารสนเทศและประชาสมพนธ

นางสาวมาลน ธระวรกล ผอ�านวยการกลมงานประชาสมพนธ

นายชลอ อนนอย เจาหนาทศาลรฐธรรมนญช�านาญการ

นางสาวนฤมล แซโงว นกวชาการคดรฐธรรมนญช�านาญการ

นางสาววรากร จนทะโสต เจาหนาทศาลรฐธรรมนญช�านาญการ

นายกลา สมทวณช นกวชาการคดรฐธรรมนญช�านาญการ

นายปภ ธรรมวงศา นกวชาการคอมพวเตอรปฏบตการ

นายศรศวส มลสวรรณ นกวชาการคดรฐธรรมนญปฏบตการ

นางสาวจราพร นาคอไร เจาหนาทศาลรฐธรรมนญปฏบตการ

59

ศาลรฐธรรมนญ ศาลรฐธรรมนญ

ส�นกงานศาลรฐธรรมนญ ศนยราชการเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา5 ธนวาคม 2550 (อาคารราชบรดเรกฤทธ)เลขท 120 หม 3 ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหองเขตหลกส กรงเทพมหานคร 10210โทรศพท : 02-141-7777 โทรสาร : 02-143-9522E-mail : [email protected]

.constitutionalcourt.or.thwww

ศาลรฐธรรมนญCall Center

1201

60

http://www.facebook.com/constitutionalcourt.thai

http://www.constitutionalcourt.or.th

มารู้จัก - constitutionalcourt.or.th...ศาลรัฐธรรมนูญท...

Documents