ปญหาเกยวกบสทธและเสรภาพของคนตางดาว

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

นศารตน ทาวโสม *

ผชวยศาสตราจารย.ดร. พรชย เลอนฉว**

บทคดยอ

เนองจากในปจจบนจ านวนประชากรของประ เทศไทยมการ เ พมมากข น

อยางตอเนอง ซงประชากรเหลานเมอเกดมาและอาศยอยในประเทศไทยตางกไดรบการคมครอง

อยางเสมอกนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 มาตรา 5 ซงบญญตวา

“ประชาชนชาวไทยไมวาเหลาก าเนด เพศ หรอศาสนาใด ยอมอยในความคมครอง แหง

รฐธรรมนญนเสมอกน” จงถอไดวาเปนหลกประกนขนพนฐานของการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตย (Democracy System) แตในจ านวนประชากรทงหมดของประเทศทอยภายใต

การคมครองของรฐธรรมนญไทยกลบมบคคลอกกลมหนงทเรยกวา “คนตางดาว” (Aliens or

Foreigners) ซงถงแมจะอาศยอยในแผนดนไทยแตกลบไมไดรบการคมครองตามบทบญญตของ

รฐธรรมนญไวโดยชดแจงแตอยางใด วทยานพนธนยงไดวเคราะหและศกษาถงแนวคดวาดวยสทธ

และเสรภาพของคนตางดาวตามรฐธรรมนญ รวมถงปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948

(The Universal Declaration of Human Rights 1948) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทาง

เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ค.ศ. 1966 (International Covenant on Economic, Social

and Cultural Rights 1966) และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

ค.ศ. 1966 (International Covenant on Civil and Political Rights 1966) อกทงวเคราะห และ

ศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายของตางประเทศ เชน ราชอาณาจกรสวเดน (The Kingdom of

Sweden) ราชอาณาจกรสเปน (The Kingdom of Spain) สหรฐเมกซโก (The United Mexican

States) ราชรฐลกเซมเบรก (The Grand Duchy of Luxembourg) สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว (The Lao people’s Democratic Republic) สาธารณรฐฟนแลนด (The Republic

of Finland) สาธารณรฐสโลวเนย (The Republic of Slovenia) ราชอาณาจกรเนเธอรแลนด

(The Kingdom of Netherlands) สาธารณรฐเฮลเลนก (กรซ) (The Republic of Hellenic –

Greece) และสหพนธสาธารณรฐเยอรมน (The Federal Republic of Germany) เปนตน

จากการศกษาพบวา เมอพจารณารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 จากชอหมวดในหมวด 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย ยอมเปนการบงบอกได

* นกศกษาหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

** ทปรกษาวทยานพนธหลก

DPU

ชดเจนวา เปนการคมครองสทธและเสรภาพเฉพาะประชาชนชาวไทยเทานน มไดมการแบงแยก

ระหวางสทธและเสรภาพของประชาชนชาวไทยกบสทธและเสรภาพของคนตางดาวออกจากกน

แตอยางใด และภายหลงจากประเทศไทยไดเขาเปนสมาชกปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

แหงสหประชาชาต ค.ศ. 1948 (The Universal Declaration of Human Rights 1948) และการ

เขาเปนภาคกตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ค.ศ. 1966

(International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights 1966) โดยการภาคยานวต

(Accession) และการเขาเปนภาคกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

ค.ศ. 1966 (International Covenant on Civil and Political Rights 1966)โดยการภาคยานวต

(Accession) จงท าใหการก าหนดหรอการแบงแยกความแตกตางในดานสทธและเสรภาพทวไปกบ

สทธและเสรภาพของพลเมองเปนสงทส าคญมาก ท งน เพอการอนวตกฎหมายภายใน

(Implementing Legislation) ใหสอดคลองกบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน แหงสหประชาชาต

ค.ศ. 1948 (The Universal Declaration of Human Rights 1948) กตการะหวางประเทศวา

ดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ค.ศ. 1966 (International Covenant on

Economic, Social and Cultural Rights 1966) และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมอง

และ สทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 (International Covenant on Civil and Political Rights

1966) ยอมเปนสงทขาดไมได

ภายหลงจากทไดศกษาถงหลกแนวความคดทฤษฎตางๆ เปรยบเทยบกบกฎหมาย

ทงของประเทศไทยและกฎหมายของตางประเทศแลว ผเขยนจงเสนอใหมการปรบปรงแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ใหมความครอบคลมชดเจน

ระหวางสทธและเสรภาพของประชาชนชาวไทยกบสทธและเสรภาพของคนตางดาว โดยควรมการ

เพมเตมบทบญญตขนมาอกหมวดหนงเปนหมวดวาดวยสทธและเสรภาพทวไป อนเปนบทบญญต

ในเรองสทธและเสรภาพขนพนฐานของบคคลทกคน และควรมการแยกสทธในกระบวนการ

ยตธรรมซงอยในหมวด 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย ไปไวในหมวด 8 วาดวยศาล

เพอเปนการแยกสทธของบคคลทกคนทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมโดยแท ทงน เพอใหเกด

ความเดนชดและมความชดเจนในดานสทธมนษยชน นอกจากนควรมการแกไขบทบญญตใน

หมวด 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย อนเปนบทบญญตในเรองสทธและเสรภาพของ

พลเมอง ซงควรสงวนไวเฉพาะประชาชนชาวไทยเทานน เพอใหเกดความเดนชดและมความ

ชดเจนวาสทธและเสรภาพประเภทใดเปนสทธพลเมอง หรอเฉพาะคนในสญชาตของตนเทานน

ทงน เพอความสะดวกในการตความกฎหมายและมใหเกดประเดนปญหาทอาจเกดขนได

114

DPU

1. บทน า

สทธและเสรภาพของประชาชน ถอวาเปนเงอนไขส าคญของการปกครอง ในระบอบ

ประชาธปไตย (Democracy System) หลกประกนส าคญทท าใหการคมครอง สทธและเสรภาพ

ของประชาชนมความมนคงถาวรมากทสดคอ การบญญตรบรองสทธและเสรภาพดงกลาวนนไว

ในรฐธรรมนญ ซงเปนกฎหมายสงสดของประเทศ อยางไรกตาม แมจะมการบญญตรบรองสทธ

และเสรภาพของประชาชนไวในรฐธรรมนญแลว แตกยงไมมความคลอบคลมเพยงพอทจะสงผล

ใหสทธและเสรภาพของประชาชนทกหมเหลาไดรบความคมครองอยางแทจรง

ประเทศไทยไดมการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปน

ประมขหลงจากการปฏวตของคณะราษฎรเมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 ซงเกดจากการ

เรยกรองสทธและเสรภาพทตองการใหประชาชนเขามามสวนรวมในการบรหารประเทศ โดยไดม

การประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาแลวทงสน 16 ฉบบ ซงเมอรวมรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) ซงประกาศใชเมอวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2549 และ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พธศกราช 2550 แลว ประเทศไทยไดมการประกาศใช

รฐธรรมนญรวมทงสน 18 ฉบบ โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยเกอบทกฉบบไดมการ

บญญตคมครองสทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทยไว และยงไดก าหนดบทบาทของศาล

รฐธรรมนญใหเขามาเกยวของกบการพทกษสทธและเสรภาพของประชาชนไวเชนกน

ในปจจบนจ านวนประชากรของประเทศไทย มการเพมมากข นอยางตอเ นอง ซง

จากรายงานของส านกทะเบยนกลาง กรมการปกครอง เมอวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2553

ประชากรของประเทศไทยทงประเทศ มอยทงส น 63,038,247 คน (ส านกทะเบยนกลาง

กรมการปกครอง, 2552) ซงประชากรเหลานเมอเกดมาและอาศยอยในประเทศไทย ตางกไดรบ

การคมครองอยางเสมอกนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 มาตรา 5 ซง

บญญตวา “ประชาชนชาวไทยไมวาเหลาก าเนด เพศ หรอศาสนาใด ยอมอยในความคมครองแหง

รฐธรรมนญนเสมอกน” (คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต, 2551: 5) จงถอไดวาเปน

หลกประกนขนพนฐานของการปกครองในระบอบประชาธปไตย (Democracy System) แตใน

จ านวนประชากรทงหมดของประเทศทอยภายใตการคมครองของรฐธรรมนญไทย กลบมบคคล

อกกลมหนงทเรยกวา “คนตางดาว” (Aliens or Foreigners) ซงถงแมจะอาศยอยในแผนดนไทย

แตกลบไมไดรบการคมครองตามบทบญญตของรฐธรรมนญไวโดยชดแจงแตอยางใด

โดยในประเดนดงกลาวน ศาสตราจารย ดร.หยด แสงอทย (หยด แสงอทย, 2511:

103) ไดเคยอธบายไวในค าอธบายรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พทธศกราช 2511) เรยง

มาตราและค าอธบายรฐธรรมนญท วไปโดยยอ ( ซงมความคลายคลงกบ รฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550) วาไมเหนดวยทหมวด 3 วาดวยสทธและเสรภาพของ

ชนชาวไทยและมาตรา 3 ใชค าวา “ชนชาวไทย” โดยหมายความรวมถง “คนตางดาว” ดวย เพราะ

ตามหลกรฐธรรมนญทวไป ตองถอวา รฐธรรมนญยอมก าหนดความสมพนธระหวางรฐ กบคน

115

DPU

สญชาตของรฐนนเองไมไดก าหนดความสมพนธกบคนตางดาวอน ถารฐธรรมนญจะใหสทธและ

เสรภาพแกคนตางดาว กตองบญญตไวในรฐธรรมนญโดยเจาะจง

เมอพจารณาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 หมวด 3 วาดวยสทธและเสรภาพของ

ชนชาวไทยน มงทจะบญญตรบรองและใหความคมครองสทธเสรภาพของชนชาวไทยเปนหลก

สวนคนตางดาวจะมสทธมากนอยเพยงใด ตองเปนไปตามกฎหมายทรฐสภาตราไว

หลกการคมครองสทธและเสรภาพของคนตางดาว

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 อาจถอไดวามการบญญต

คมครองสทธเสรภาพของประชาชนไวมากทสด เมอเทยบกบรฐธรรมนญฉบบอนทเคยมมา

นอกจากการรบรองสทธขนพนฐานทส าคญและสทธในการมสวนรวมในทางการเมองทเคยรบรอง

ไวในรฐธรรมนญฉบบกอนๆ แลว รฐธรรมนญฉบบนไดเพมการรบรองสทธเสรภาพของประชาชน

ไวในหลายมาตรา เชน การใหสทธประชาชนไดรบหลกประกนความปลอดภยและสวสดภาพใน

การท างาน ตามมาตรา 44 การใหสทธประชาชนในการไดรบการศกษาไมนอยกวาสบสองป

โดยเฉพาะผยากไร ผพการหรอผทพพลภาพ หรอผทอยในสภาวะยากล าบาก จะตองไดรบการ

สนบสนนจากรฐใหไดรบการศกษาอยางทดเทยมกบผอน ตามมาตรา 49 หรอการใหสทธ

ประชาชนไดรบบรการสาธารณสขทเหมาะสมและไดมาตรฐาน และผยากไรมสทธไดรบการ

รกษาพยาบาลโดยไมเสยคาใชจาย ตามมาตรา 51 เปนตน (อดม รฐอมฤต และคณะ, 2544:

11-12) นอกจากนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ถอเปนรฐธรรมนญ

ฉบบทสองของประเทศไทยทไดน าหลกการ เรอง “ศกดศรความเปนมนษย” (Human Dignity)

มารบรองคมครองไวในรฐธรรมนญ ซง “ศกดศรความเปนมนษย” นเอง ทยอมรบกนวาเปนมล

ฐานหนงของสทธมนษยชน (Human Right) โดยไดกลาวไวในมาตราตางๆ หลายมาตราเชน

มาตรา 4 มาตรา 26 และมาตรา 28 เปนตน

แตเมอพจารณาตอไปโดยยดถอตวบทกฎหมายตามรฐธรรมนญดงกลาวอยาง

เครงครดแลว จะเหนไดวาในเรองการคมครองสทธและเสรภาพของคนตางดาวยงไมมความชดเจน

การใชสทธและเสรภาพของคนตางดาวในปจจบนยงคงยดโยงกบสทธและเสรภาพของชนชาวไทย

ในหมวด 3 ซงในทางปฏบตแลว ถอเปนการยากในการทคนตางดาวตองมาพนจพเคราะหวาสทธ

และเสรภาพประเภทไหนทตนจะกระท าได โดยรฐธรรมนญไดใหอ านาจไวหรอไม ดงน ในปจจบน

ตามกฎหมายไทยแนวคดในการคมครองสทธและเสรภาพของคนตางดาวจงยงคงไมปรากฏ

ชดเจน หากจะพบในปจจบนกเปนการปรากฏในรปของกฎหมายอน ซงจะเปนการก าหนดถงสทธ

และหนาทในรปแบบอนๆ อนเกยวกบการด ารงชวตประจ าวนหรอการประกอบอาชพในประเทศไทย

เชน พระราชบญญตทะเบยนราษฎร พ.ศ. 2534 แกไขเพมเตม ฉบบท 2 พ.ศ. 2551

พระราชบญญตสญชาต พ.ศ. 2508 แกไขเพมเตม ฉบบท 4 พ.ศ. 2551 พระราชบญญตการ

ทะเบยนคนตางดาว พ.ศ. 2493 พระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 พระราชบญญตการ

116

DPU

เนรเทศ พ.ศ. 2499 พระราชบญญตการท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 พระราชกฤษฎกา

ก าหนดงานในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า พ.ศ. 2522 พระราชกฤษฎกาก าหนดงาน

ในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า (ฉบบท 2) พ.ศ. 2536 พระราชกฤษฎกา ก าหนดงาน

ในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า (ฉบบท 3) พ.ศ. 2543 พระราชกฤษฎกาก าหนดงาน

ในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า (ฉบบท 4) พ.ศ. 2548 พระราชบญญตการประกอบธรกจ

ของคนตางดาว พ.ศ. 2542 หรอประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. 2497 เปนตน

การคมครองสทธและเสรภาพของคนตางดาว ตามกฎหมายตางประเทศ

เมอพจารณากฎหมายระหวางประเทศดานสทธมนษยชน อนเปนกฎหมายทก าหนด

ถงสทธและเสรภาพตางๆ ไมวาจะเปนปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948

(The Universal Declaration of Human Rights 1948) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทาง

เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ค.ศ. 1966 (International Covenant on Economic, Social and

Cultural Rights 1966) และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

ค.ศ. 1966 ( International Covenant on Civil and Political Rights 1966) จะ เหน ไ ด ว า

กฎหมายดงกลาวตางใหการยอมรบและใหความคมครองสทธและเสรภาพของบคคลทกคนซง

รวมไปถงสทธ และเสรภาพคนตางดาว โดยถอวาเปนพนธกรณทส าคญ ทรฐตางๆ ทเปนภาคตอง

ถอปฏบตตาม

เมอพจารณาตามรฐธรรมนญของประเทศตางๆ จะเหนไดวาไดมบทบญญตในการ

แบงแยก หรอมบทบญญตในการใหค าจ ากดความในเรองสทธและเสรภาพของคนตางดาวไว

โดยเฉพาะ ไดแก

รฐธรรมนญแหงประเทศราชอาณาจกรสวเดน ค.ศ. 1975 (Constitution of the

Kingdom of Sweden 1975) ไดก าหนดบทบญญตในเรองสทธและเสรภาพของคนตางดาวไวใน

บทท 2 วาดวยสทธและเสรภาพขนพนฐาน (Fundamental Rights and Freedoms) มาตรา 20 ซง

บญญตวา “(1) ชาวตางชาตภายในราชอาณาจกรสวเดนยอมมความเทาเทยมกบพลเมองสวเดน

ในแงของ 1) การไดรบความคมครองจากการจ ากดในการเขารวมชมนมเพอแสดงความคดเหน

การเดนขบวน การเขารวมชมนมทางศาสนาใดๆ หรอสมาคมอนๆ (มาตรา 2 ประโยคทสอง)

2) การได รบความคมครองขอมลสวนบคคลจากการเชอมตอกบการประมวลผลทาง

อเลกทรอนกส (มาตรา 3 (2)) 3) การไดรบความคมครองจากการลงโทษประหารชวต

การลงโทษและการทรมาน อนเปนการตอตานการแทรกแซงทางการแพทยทมวตถประสงคเปน

การขเขญ หรอขดขวางค าแถลงการณ 4) สทธในการจ ากดเสรภาพใดๆ ตามความผดทางอาญา

หรอบนพนฐานของการพสจนความรบผดกอนศาลพจารณาคด (มาตรา 9 (1) และ (3))

5) การไดรบความคมครองจากการลงโทษทางอาญายอนหลงและผลกระทบยอนหลงอนๆ ของ

การกระท าความผดทางอาญา และผลยอนหลงทางภาษ คาใชจาย หรอ คาธรรมเนยม (มาตรา 10)

6) การไดรบความคมครองจากหนวยงานของศาลท ม อ านาจพจารณาดเ ปนกรณพเศษ

117

DPU

(มาตรา 11 (1)) 7) การไดรบความคมครองจากการเลอกปฏบตตอเช อชาต สผว ชนชาต หรอ

เพศ (มาตรา 15 และมาตรา 16) 8) สทธในการนดหยดงาน หรอการปดกจการโดยนายจาง

(มาตรา 17) และ 9) สทธในการไดรบคาชดเชยกรณทมการเวนคน หรอการจ าหนายทรพยสนใน

กรณอนๆ (มาตรา 18) … (2) เวนแตในกรณทมกฎหมายบญญตไวเปนพเศษ ชาวตางชาต

ภายในราชอาณาจกรสวเดนยอมมความเทาเทยมกนกบพลเมองสวเดนในเรองของ 1) เสรภาพใน

การแสดงความคดเหน ขอมลขาวสาร การชมนม การเดนขบวน การสมาคม และการนบถอศาสนา

(มาตรา 1) 2) การไดรบความคมครองจากการจ ากดในการแสดงความคดเหน (มาตรา 2 ประโยค

แรก) 3) การไดรบความความคมครองจากการละเมดทางรางการ ในกรณอนๆ นอกเหนอจากท

กลาวมาในมาตรา 4 และ มาตรา 5 การคนตวบคคล การตรวจคนเคหสถานหรอการลวงล าอนๆ

ทมลกษณะคลายคลงกน และการละเมดขอมลสวนบคคล (มาตรา 6) 4) การไดรบความ

คมครองจากการจ ากดเสรภาพ (มาตรา 8 ประโยคแรก) 5) สทธในการจ ากดเสรภาพใดๆ

ในกรณอนๆ นอกเหนอจากความรบผดทางอาญา หรอบนพนฐานของการพสจนความรบผดกอน

ศาลพจารณาคด (มาตรา 9 (1) และ (3)) 6) กระบวนการพจารณาคดของศาลประชาชน

(มาตรา 11 (2)) 7) การไดรบความความคมครองจากการละเมดสทธขนพนฐานในการแสดง

ความคดเหน (มาตรา 12 (2) ประโยคทสาม) 8) สทธในผลงานของนกเขยน ศลปน และ

ชางภาพ ...(3) สวนทเกยวกบบทบญญตพเศษทอางถงใน (2) ใหน าบทบญญตของ มาตรา 12

(3), (4) ประโยคแรกและ (5) มาใชบงคบ”

รฐธรรมนญแหงประเทศราชอาณาจกรสเปน ค.ศ. 1978 (Constitution of the

Kingdom of Spain 1978) ไดก าหนดบทบญญตในเรองสทธและเสรภาพของคนตางดาวไวในสวนท

1 วาดวยเสรภาพ สทธและหนาทขนพนฐาน (Basic Rights and Duties) บทท 1 วาดวยพลเมอง

เสปนและคนตางดาว (Spaniards and Aliens) มาตรา 13 (1) ซงบญญตวา “คนตางดาว มสทธ

และเสรภาพตามทไดมการรบรองไวตามสนธสญญา หรอเปนไปตามทกฎหมายบญญตไว”

รฐธรรมนญแหงประเทศสหรฐเมกซโก ค.ศ. 1917 (Constitution of the United

Mexican States 1917) ไดก าหนดบทบญญตในเรองสทธและเสรภาพของคนตางดาวไวในบทท 3

วาดวย คนตางดาว (Foreigners) มาตรา 33 ซงบญญตวา “คนตางดาว ไดแก ผทไมมคณสมบต

ตามความในมาตรา 30 คนตางดาวมสทธไดรบความคมกนตามความในบทท 1 หมวด 1 ของ

รฐธรรมนญฉบบน แตฝายบรหารของสหพนธมสทธเนรเทศโดยไมตองไดรบอนมตจากศาล

ยตธรรม ซงบคคลทเปนคนตางดาวทเปนบคคลทไมเหมาะสมทจะใหอยในดนแดนของรฐตอไป

...คนตางดาวจะตองไม เขาเกยวของในกจการเมองของประเทศ”

รฐธรรมนญแหงประเทศประเทศราชรฐลกเซมเบรก ค.ศ. 1868 (Constitution of the

Grand Duchy of Luxembourg 1868) ไดก าหนดบทบญญตในเรองสทธและเสรภาพของคนตางดาว

ไวในบทท 10 วาดวยบทบญญตทวไป (General Provisions) มาตรา 111 ซงบญญตวา “ชาว

118

DPU

ตางประเทศทอยในดนแดนของแกรนดดชชไดรบความคมกนทางรางกายและทรพยสน ยกเวนแต

ทกฎหมายก าหนดขอยกเวนไว”

กลมทสอง เมอพจารณาตามรฐธรรมนญของประเทศตางๆ จะเหนไดวาแมในบางประเทศ

จะมไดมบทบญญตในการแบงแยก หรอมไดมบทบญญตในการใหค าจ ากดความในเรองสทธและ

เสรภาพคนตางดาวไวโดยเฉพาะ แตกมบทบญญตในการพจารณาสทธและเสรภาพของคนตางดาว

ไดแก

รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ค.ศ. 1991

(Constitution of the Lao people’s Democratic Republic 1991) พจารณาไดจากบทบญญตใน

หมวดท 3 วาดวยสทธและหนาท ของพลเ มอง (Fundamental Rights and Duties of The

Citizens) มาตรา 37 ซงบญญตวา “ชาวตางดาว และผไมมสญชาตลาวกมสทธไดรบการปกปอง

สทธและเสรภาพตามทก าหนดไวในกฎหมายของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มสทธ

ฟองตอศาลและองคการทเกยวของของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มหนาทเคารพ

รฐธรรมนญ และระเบยบกฎหมายของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว”

รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐฟนแลนด ค.ศ. 2000 (Constitution of the

Republic of Finland 2000) พจารณาไดจากบญญตในบทท 2 สทธและเสรภาพขนพนฐาน

(Basic rights and liberties) มาตรา 9 (1) (4) ซงบญญต วา “พลเ มองฟนแลนด และ

ชาวตางชาตซงอาศยอยในประเทศสาธารณรฐฟนแลนดโดยถกตองตามกฎหมาย ยอมมสทธใน

การเดนทางและเลอกถนทอยในสาธารณรฐ ...ชาวตางชาตมสทธทจะเดนทางและอาศยอยใน

ประเทศสาธารณรฐฟนแลนดตามทกฎหมายบญญต โดยชาวตางชาตจะไมถกเนรเทศ ถกสงตว

ขามแดนหรอสงกลบไปยงประเทศของตน ถามผลท าใหพวกเขาไดรบการลงโทษประหารชวต

การทรมานหรอการการะท าอนๆ อนเปนการละเมดศกดศรความเปนมนษย” และมาตรา 14 (2)

ซงบญญตวา “พลเมองฟนแลนดและชาวตางชาตซงอาศยอยเปนการถาวรในประเทศฟนแลนด

ทมอายครบสบแปดปบรบรณ มสทธออกเสยงลงคะแนนในการเลอกตงและการลงประชามต

ในระดบทองถน ทงน ตามทกฎหมายบญญตไว ขอก าหนดเกยวกบสทธในการมสวนรวมอนๆ

ใหเปนไปตามทรฐก าหนดไวในพระราชบญญตทองถน”

รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐสโลวเนย ค.ศ. 2006 (Constitution of the

Republic of Slovenia 2006) พจารณาไดจากบญญตในสวนท 1 บทบญญตทวไป (General

Provisions) มาตรา 13 ซงบญญตวา “ตามสนธสญญาคนตางดาวในประเทศสาธารณรฐสโลวเนย

ไดรบการประกนสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญฉบบน รวมทงกฎหมายยกเวนสทธและเสรภาพ

ตามทรฐธรรมนญฉบบนหรอกฎหมายเฉพาะของพลเมองประเทศสาธารณรฐสโลวเนยไดบญญตไว”

กลมทสาม เมอพจารณาตามรฐธรรมนญของประเทศตางๆ จะเหนไดวา แมใน

บางประเทศจะมไดมบทบญญตไวอยางชดเจนในการพจารณาสทธและเสรภาพของคนตางดาว

แตกมหลกเกณฑในการพจารณาสทธและเสรภาพของคนตางดาว ไดแก

119

DPU

รฐธรรมนญแหงประเทศราชอาณาจกรเนเธอรแลนด ค.ศ. 1983 (Constitution of

the Kingdom of Netherlands 1983) พจารณาไดจากบญญต ในบทท 1 สทธข น พนฐาน

(Fundamental Rights) มาตรา 1 ซงบญญตวา “บคคลทกคนในราชอาณาจกรเนเธอรแลนด

จะตองไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกน โดยไมมการเลอกปฏบตบนพนฐานของความเชอ

ทางศาสนา ความคดเหนทางการเมอง เช อชาต เพศ หรอกรณอนใด”

รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐเฮลเลนก (กรซ) ค.ศ. 1975 (Constitution of

the Republic of Hellenic 1975) (Greece) พจารณาไดจากบทบญญตในสวนท 2 วาดวยสทธ

ของบคคลและสงคม (Individual and Social Rights) มาตรา 5 (2) ซงบญญตวา “บคคลทกคน

ในประเทศกรซ มสทธไดรบความคมครองในชวต เกยรตยศ ชอเสยง และเสรภาพ โดย

ไมค านงถงสญชาต เช อชาต ศาสนา หรอความคดเหนทางการเมอง เวนแตในกรณทมบทบญญต

ของกฎหมายระหวางประเทศก าหนดไ วเปนอยางอน ทงน คนตางดาวไดรบความคมครอง

ตามกฎหมายน โดยมเสรภาพในการ ไมถกสงตวขามแดน”

รฐธรรมนญแหงประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ค.ศ. 2009 (Constitution of

the Federal Republic of Germany 2009) พจารณาไดจากบทบญญตในบทท 1 วาดวยสทธ

ขนพนฐาน (Basic Rights) มาตรา 3 (1) และ (3) ซงบญญตวา “บคคลทกคนยอมเสมอภาคกน

ในกฎหมาย ...บคคลจะถกรอนสทธ หรอมอภสทธโดยเหตของเพศ บดามารดา เชอชาต ภาษา

บานเกดเมองนอน และแหลงก าเนด ศาสนา หรอความเหนในเรองศาสนา หรอความเหนทาง

การเมองไมได”

สภาพปญหา

ภายหลงจากประเทศไทยไดเขาเปนสมาชกขององคการสหประชาชาต เมอวนท

16 ธนวาคม ค.ศ. 1946 และตอมาสมาชกสมชชาใหญแหงองคการสหประชาชาตไดลงมตรบรอง

และประกาศปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 (The Universal Declaration of

Human Rights 1948) เมอวนท 10 ธนวาคม ค.ศ. 1948 และการเขาเปนภาคกตการะหวาง

ประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ค.ศ. 1966 (International Covenant on

Economic, Social and Cultural Rights 1966) โดยการภาคยานวต (Accession) เมอวนท

5 กนยายน ค.ศ. 1999 โดยมผลใชบงคบกบประเทศไทย เมอวนท 5 ธนวาคม ค.ศ. 1999 และ

การเขาเปนภาคกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966

(International Covenant on Civil and Political Rights 1966)โดยการภาคยานวต (Accession)

เมอวนท 29 ตลาคม ค.ศ. 1996 โดยมผลใชบงคบกบประเทศไทย เมอวนท 30 มกราคม

ค.ศ. 1997 จงท าใหการก าหนดหรอการแบงแยกความแตกตางในดานสทธและเสรภาพทวไปกบ

สทธ และเสรภาพของพลเมองเปนสงทส าคญมาก ท งน เพอการอนวตกฎหมายภายใน

(Implementing Legislation) ใหสอดคลองกบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948

(The Universal Declaration of Human Rights 1948) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธ

120

DPU

ทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ค.ศ. 1966 (International Covenant on Economic, Social

and Cultural Rights 1966) และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

ค.ศ. 1966 ( International Covenant on Civil and Political Rights 1966) ยอมเปนส งท

ขาดไมได ดวยเหตน เมอพจารณาตามรฐธรรมนญของประเทศไทยในอดต กลาวคอ รฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 จะเหนไดวา แนวคดในดานสทธมนษยชนไดเรมเขามา

สกระบวนการพจารณาในรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 อยบาง

สงเกตไดจาก บนทกการประชมของคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญสภารางรฐธรรมนญ

เมอวนท 22 เมษายน พ.ศ. 2540 ซงมเจตนารมณทตองการแบงแยกสทธและเสรภาพออกเปน

3 สวน คอ สวนท 1 บททวไป สวนท 2 สทธและเสรภาพขนพนฐาน และสวนท 3 สทธและ

เสรภาพของพลเมอง แตในภายหลงแนวคดดงกลาวมไดถกน ามาบญญตในรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 แตน าเรองเกยวกบกระบวนการยตธรรม ไปบรรจไวในหมวด

8 วาดวยศาล สวนท 1 บททวไป ตงแตมาตรา 237 ถงมาตรา 242 ซงอยนอกเหนอจากหมวด 3

วาดวยสทธ และเสรภาพของชนชาวไทย จงท าใหผลของการตความคอนขางทจะงายข นและไมถก

ผกตดอยกบถอยค าในหมวด 3 ดงนน เมอพจารณาในเรองสทธและเสรภาพของคนตางดาว

ตามรฐธรรมนญฉบบนวามอยอยางไรบางกสามารถตความไดวา สทธทระบไวในหมวด 8 วาดวย

ศาล สวนท 1 บททวไป ตงแตมาตรา 237 ถงมาตรา 242 ถอวาเปนสทธมนษยชนทมอบใหกบ

บคคลทกคน แมจะมไดมสญชาตไทยกตาม

เมอพจารณาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 อาจกลาวไดวา

แนวคดในดานสทธมนษยชน แมจะมการบญญตใหชดเจนข นกวารฐธรรมนญไทยในอดต เชน

หมวด 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย สวนท 4 วาดวยสทธในกระบวนการยตธรรม

ตงแตมาตรา 39 ถงมาตรา 40 หรอสวนท 9 วาดวยสทธในการไดรบบรการสาธารณสข และ

สวสดการจากรฐ ตงแตมาตรา 51 ถงมาตรา 55 เปนตน แตแนวคดในการบญญตใน เรองสทธ

มนษยชนอนเปนสทธทตองใชกบบคคลทกคนนน กลบน าไปบรรจไวในหมวด 3 วาดวยสทธและ

เสรภาพของชนชาวไทย ซงเปนบทบญญตทใหสทธและเสรภาพเฉพาะชนชาวไทยเทานน

กรณจงกอใหเกดประเดนปญหาวา กรณเชนนคนตางดาวทถกละเมดศกดศรความมนษยจะยกข น

เปนขอโตแยงไดหรอไม และตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญนนอะไรทเปน “สทธมนษยชน” และ

อะไรทเปน “สทธพลเมอง”

บทสรปและขอเสนอแนะ

1) บทสรป

เมอพจารณาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จะเหนได

อยางชดเจนวา เมอพจารณาจากชอหมวดในหมวด 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย

ยอมเปนการบงบอกไดชดเจนวา เปนการคมครองสทธและเสรภาพเฉพาะชนชาวไทยเทานน

121

DPU

มไดมการแบงแยกระหวางสทธและเสรภาพของชนชาวไทยกบสทธและเสรภาพของคนตางดาว

ออกจากกนแตอยางใด

ดวยเหตน ผเขยนจงมความคดเหนวา ภายหลงจากประเทศไทยไดเขาเปนสมาชกของ

องคการสหประชาชาต เมอวนท 16 ธนวาคม ค.ศ. 1946 และตอมาสมาชกสมชชาใหญแหง

องคการสหประชาชาตไดลงมตรบรองและประกาศปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

ค.ศ. 1948 (The Universal Declaration of Human Rights 1948) เมอวนท 10 ธนวาคม

ค.ศ. 1948 และการเขาเปนภาคกตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และ

วฒนธรรม ค.ศ. 1966 (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights

1966) โดยการภาคยานวต (Accession) เมอวนท 5 กนยายน ค.ศ. 1999 โดยมผลใชบงคบกบ

ประเทศไทย เมอวนท 5 ธนวาคม ค.ศ. 1999 และการเขาเปนภาคกตการะหวางประเทศวาดวย

สทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 (International Covenant on Civil and Political

Rights 1966) โดยการภาคยานวต (Accession) เมอวนท 29 ตลาคม ค.ศ. 1996 โดยมผลใช

บงคบกบประเทศไทย เมอวนท 30 มกราคม ค.ศ. 1997 จงท าใหการก าหนดหรอการแบงแยก

ความแตกตางในดานสทธและเสรภาพทวไปกบสทธและเสรภาพของพลเมองเปนสงทส าคญมาก

ทงน เพอการอนวตกฎหมายภายใน (Implementing Legislation) ใหสอดคลองกบปฏญญาสากล

วาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 (The Universal Declaration of Human Rights 1948) กตกา

ระหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ค.ศ. 1966 (International

Covenant on Economic, Social and Cultural Rights 1966) และกตการะหวางประเทศวาดวย

สทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 (International Covenant on Civil and Political

Rights 1966) ยอมเปนสงทขาดไมได

อกทง เมอพจารณาจากรฐธรรมนญของประเทศตางๆ อาจกลาวไดวาในบางประเทศ

ไดมบทบญญตในการแบงแยก หรอมบทบญญตในการใหค าจ ากดความในเรองสทธและเสรภาพ

ของคนตางดาวไวโดยเฉพาะ เชน ประเทศราชอาณาจกรสวเดน (The Kingdom of Sweden)

ประเทศราชอาณาจกรสเปน (The Kingdom of Spain) ประเทศสหรฐเมกซโก (The United

Mexican States) และประเทศราชรฐลกเซมเบรก (The Grand Duchy of Luxembourg) หรอ

แมในบางประเทศจะมไดมบทบญญตในการแบงแยก หรอมไดมบทบญญตในการใหค าจ ากด

ความในเรองสทธและเสรภาพคนตางดาวไวโดยเฉพาะ แตกมบทบญญตในการพจารณาสทธและ

เสรภาพของคนตางดาว เชน ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (The Lao people’s

Democratic Republic) ประเทศสาธารณรฐฟนแลนด (The Republic of Finland) และประเทศ

สาธารณรฐสโลวเนย (The Republic of Slovenia) รวมทงในกรณทในบางประเทศจะมไดม

บทบญญตไวอยางชดเจนในการพจารณาสทธและเสรภาพของคนตางดาว แตกมหลกเกณฑในการ

พจารณาสทธและเสรภาพของคนตางดาว เ ชน ประเทศราชอาณาจกรเนเธอรแลนด

(The Kingdom of Netherlands) ประเทศสาธารณรฐเฮลเลนก - กรซ (The Republic of

122

DPU

Hellenic – Greece) และประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน (The Federal Republic of

Germany) ทงน เพอประโยชนในการพจารณาวนจฉยในกรณทมขอพพาทเกดขนในการกลาวอาง

เรองสทธและเสรภาพของคนตางดาว และอกทางหนงกเพอเปนการคมครองสทธมนษยชน

ตามครรลองของสากลโลก

ดวยเหตดงกลาวน จงเหนวาควรทจะตองศกษาสทธและเสรภาพของคนตางดาว

วาแทจรงแลวสทธและเสรภาพของคนตางดาวตามรฐธรรมนญของประเทศไทยกบสทธ และ

เสรภาพของคนตางดาวตามรฐธรรมนญของตางประเทศมแตกตางกนอยางไร สทธ หรอเสรภาพ

ประเภทไหนทจ ากดเฉพาะบคคลในชาตของตนเทานน หรอสทธและเสรภาพประเภทไหน

ทรบรองใหกบบคคลทวไป แมมไดมสญชาตของประเทศทตนอาศยอยกตาม เพอน ามาเปนหลก

ประการหนงในการพฒนาในการพฒนาและเปลยนแปลงรฐธรรมนญไทยใหมความชดเจน

เหมอนในอารยประเทศและกอใหเกดความชดเจนในการบงคบใชกฎหมายตอไป

2) ขอเสนอแนะ

จากกรณปญหาดงกลาวขางตน ผเขยนจงมความคดเหนวา ควรมการปรบปรงแกไข

เพมเตมบทบญญตในสวนของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ดงน

(1) ควรมการเพมเตมบทบญญตขนมาอกหมวดหนงเปนหมวดวาดวยสทธ และเสรภาพทวไป ซงเปนบทบญญตในเรองสทธและเสรภาพขนพนฐานของบคคลทกคน อนเปน

สทธทมมาแตก าเนด (Basic right) เพอเกดความชดเจนในสารตถะของศกดศรความเปนมนษย

ควรมการแยกสทธในกระบวนการยตธรรมซงอยในหมวด 3 วาดวยสทธ และเสรภาพ

ของชนชาวไทย ไปไวในหมวด 8 วาดวยศาล เพอเปนการแยกสทธของบคคลทกคน ทเกยวของ

กบกระบวนการยตธรรมโดยแท เพอใหเกดความชดเจนในการจ าแนกสทธและเสรภาพข นโดยการ

พจารณาจากภารกจของสทธและเสรภาพ และยงเปนการจดเรยงล าดบความส าคญของสทธและ

เสรภาพเพอประโยชนในการตความ อกทงยงสอดคลองกบกฎหมายดานสทธมนษยชนอกดวย

(2) ควรมการเพมเตมบทบญญตขนมาอกหมวดหนงเปนหมวดวาดวยสทธ และเสรภาพทวไป อนเปนบทบญญตในเ รองสทธและเสรภาพข นพนฐานของบคคลทกคน

ทงน เพอใหเกดความเดนชดและมความชดเจนในดานสทธมนษยชน ซงในกรณเชนนสามารถ

อาศยแนวการแบงสทธและเสรภาพของ Georg Jellinek อนเปนสทธในกลมของ “Status

Negatives” หมายถง กลมของสทธและเสรภาพทการใชสทธและเสรภาพของบคคลจะตอง

ปราศจากการเขามาแทรกแซงใดๆ ของรฐ สทธและเสรภาพประเภทนเปนสทธและเสรภาพท

ปฏเสธอ านาจรฐสทธและเสรภาพในกลมนแสดงออกมาในรปของสทธในการปองกน

(Abwehrreohte) อนเปนการคมครองสทธของบคคลตอการแทรกแซงของรฐ หรอการละเมดของรฐ

จากสทธในการปองกนของบคคลดงกลาวน บคคลอาจเรยกรองใหมการแกไขเยยวยาจากรฐได

ในกรณทมการแทรกแซงหรอมการละเมดจากรฐ หรออาจเรยกรองใหรฐละเวนจากการกระท า

ดงกลาวได และยงสามารถน าหลกเกณฑทบญญตไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

123

DPU

ค.ศ. 1948 (The Universal Declaration of Human Rights 1948) และกตการะหวางประเทศวา

ดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 (International Covenant on Civil and

Political Rights 1966) ซงประเทศไทยเขาเปนภาคโดยการภาคยานวต (Accession) เมอวนท

29 ตลาคม ค.ศ. 1996 โดยมผลใชบงคบกบประเทศไทย เมอวนท 30 มกราคม ค.ศ. 1997

มาปรบใชได โดยน ามาประกอบการพจารณากบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 เชน สทธในความเสมอภาค ตามมาตรา 30 ถงมาตรา 31 สทธและเสรภาพในชวตและ

รางกาย ตามมาตรา 32 หรอเสรภาพในการนบถอศาสนา ตามมาตรา 37 เปนตน

ควรแกไขบทบญญตในหมวด 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย อนเปน

บทบญญตในเรองสทธและเสรภาพของพลเมอง ซงควรสงวนไวเฉพาะประชาชนชาวไทยเทานน

ทงนเพอใหเกดความเดนชดและมความชดเจนวาสทธและเสรภาพประเภทใดเปนสทธพลเมอง

หรอเฉพาะคนในสญชาตของตนเทานน ในกรณเชนนสามารถอาศยแนวการแบงสทธและเสรภาพของ

Georg Jellinek อนเปนสทธในกลมของ “Status Activus” หมายถง กลมของสทธทบคคลใชสทธ

ของตนในการเขาไปมสวนรวมในการสรางเจตจ านงทางการเมอง หรอเขาไปมสวนรวมกบองคกร

ของรฐ สทธและเสรภาพประเภทนไดมการบญญตรบรองออกมาในรปของ “สทธพลเมอง” และ

ยงสามารถน าหลกเกณฑทบญญตไวในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

ค.ศ. 1966 (International Covenant on Civil and Political Rights 1966) ซงประเทศไทยเขา

เปนภาคโดยการภาคยานวต (Accession) เมอวนท 29 ตลาคม ค.ศ. 1996 โดยมผลใชบงคบกบ

ประเทศไทย เมอวนท 30 มกราคม ค.ศ. 1997 มาปรบใชได โดยน ามาประกอบการพจารณากบ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เชน เสรภาพในการชมนมโดยสงบและ

ปราศจากอาวธ ตามมาตรา 63 เสรภาพในการรวมกนเปนสมาคม ตามมาตรา 64 หรอเสรภาพ

ในการรวมกนจดตงพรรคการเมอง ตามมาตรา 65 เปนตน

ทงน เพอใหเกดความชดเจนในการบงคบใชกฎหมายและเปนการขจดประเดนปญหา

หรอขอโตแยงในเรองสทธและเสรภาพของคนตางดาวทอาจเกดข น โดยหากจะพจารณาวา

สทธและเสรภาพประเภทใดเปนสทธและเสรภาพของคนตางดาว กยอมสามารถน าหมวดวาดวย

สทธและเสรภาพทวไป ซงเปนบทบญญตในเรองสทธและเสรภาพขนพนฐานของบคคลทกคน

อนเปนหลกวาดวยสทธมนษยชนมาปรบใชบงคบไดทนท

124

DPU

บรรณานกรม

ภาษาไทย

หนงสอ

กลพล พลวน. (2538). พฒนาการแหงสทธมนษยชน (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: วญญชน.

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต. (2551). รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต.

หยด แสงอทย. (2511). ค าอธบายรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พทธศกราช 2511)

เรยงมาตราและค าอธบายรฐธรรมนญทวไปโดยยอ. กรงเทพฯ: กรงสยามการพมพ.

อดม รฐอมฤต และคณะ. (2544). การอางศกดศรความเปนมนษย หรอใชสทธและเสรภาพของ

บคคลตามมาตรา 28 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540.

กรงเทพฯ: ส านกงานศาลรฐธรรมนญ.

วทยานพนธ

ยศศกด โกไศยกานนท. (2544). ศกดศรความเปนมนษยตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยรามค าแหง.

สจนต ชยมงคลานนท. (2517). สทธของคนตางดาวในประเทศไทย. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สารสนเทศจากสออเลกทรอนกส

ส านกทะเบยนกลาง กรมการปกครอง. (2553, 31 ธนวาคม). จ านวนราษฎรทวราชอาณาจกร

แยกเปนกรงเทพมหานครและจงหวดตางๆ ตามหลกฐานการทะเบยนราษฎร ณ

วนท 31 ธนวาคม 2553. สบคนเมอ 25 เมษายน 2554, จาก

http://203.113.86.149/stat/pk/pk53/pk_53.pdf

125

DPU