มาตรฐานการด าเนินงานสร้าง...

กองโรคปองกนดวยวคซน

กรมควบคมโรค

มาตรฐานการด าเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค

ปงบประมาณ 2561

มาตรฐานการด าเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค ป 2561 ข

สารบญ

หนา ตอนท 1 มาตรฐานการบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน 1

การบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน 2 การก าหนดหรอแตงตงผรบผดชอบงานการบรหารจดการวคซน 2 การมและใชเอกสาร/คมอ/หนงสอ/ต าราในการบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน 2 การเบกและ รบ-จาย วคซน 3 การจดท าทะเบยนรบ-จายวคซน 4 การจดเตรยมวสดอปกรณระบบลกโซความเยน 4 การเกบรกษาวคซน 7 การควบคมอณหภมตเยน 9 การดแล บ ารงรกษาอปกรณระบบลกโซความเยน 9 การเตรยมความพรอมรบเหตฉกเฉนในระบบลกโซความเยน 10 การจดท าแผนเตรยมความพรอม (กรณไฟฟาดบหรอตเยนเสย) 10 เครองปนไฟฟาส ารอง 10

ตอนท 2 มาตรฐานคณภาพการใหบรการวคซน 16

เตรยมกลมเปาหมายผมารบบรการ 16 คาดประมาณจ านวนผมารบบรการในแตละกลมเปาหมาย 16

วธการใหวคซน 16 การจดท าทะเบยนขอมลผรบบรการ 27 การเตรยมการเพอกชพเบองตนแกผรบวคซนกรณเกด anaphylaxis หรอมอาการภายหลง 27 ไดรบวคซนทรนแรง การจดเตรยมวสดอปกรณ และยาทจ าเปนในการกชพ 31 การตดตามกลมเปาหมายใหมารบวคซนตามเกณฑ 31

ตอนท 3 มาตรฐานการบนทกขอมลในแฟมขอมลงานสรางเสรมภมคมกนโรค 32

การบนทกขอมลในงานสรางเสรมภมคมกนโรค 32 เครองมอทใชในการประเมน 34 แบบประเมนการบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยนในระดบคลงอ าเภอ - แบบประเมนการปฏบตงานสรางเสรมภมคมกนโรคในระดบหนวยบรการ -

มาตรฐานการด าเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค ป 2561 ค

สารบญ

หนา ภาคผนวก 66 ภาคผนวก ก ใบเบกวคซนของหนวยบรการ (แบบฟอรม ว.3/1) 69 ภาคผนวก ข การดรหสวคซนในโปรแกรม HOSxP 70 ภาคผนวก ค การดรหสวคซนในโปรแกรม JHCIS 72 ภาคผนวก ง รายชอหนงสอทเกยวกบงานสรางเสรมภมคมกนโรค 74 ภาคผนวก จ รหสวคซนในและนอกแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค 80

ค าน า

การบรหารจดการงานสรางเสรมภมคมกนโรค มวตถประสงคเพอใหประชากรกลมเปาหมายไมปวย เปนโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนนน มความจ าเปนทผปฏบตงานตองเขาใจถงขนตอนตางๆ รวมทงความสอดคลองเกยวเนองกน ตงแตการประมาณการความตองการใชวคซนจากจ านวนกลมประชากรเปาหมายการจดหา การขนสง การเกบรกษาวคซน เทคนคการใหบรการ การเตรยมการกชพเบองตนหรอกรณเกดมอาการภายหลงไดรบวคซน ทรนแรง การจดท าทะเบยน/รายงานทเกยวของ ทงในสวนของการปฏบตงานและความครอบคลมของการไดรบวคซนรวมถงแนวทางการควบคมโรคเมอมการระบาด

เพอเปนหลกประกนคณภาพของการสรางเสรมภมคมกนโรคและคงรกษาระดบมาตรฐานการปฏบตงาน สรางเสรมภมคมกนโรคไดอยางมประสทธภาพ ใหบคลากรผรบผดชอบการบรหารจดการวคซนและงานสรางเสรมภมคมกนโรคในทกระดบต งแต เขต จงหวด อ าเภอ และต าบล สามารถด าเนนงานดวยมาตรฐานเดยวกน เปนการปองกน ก าจด และกวาดลางโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนใหหมดไป หรอใหมแนวโนมลดลง หรอไมกลบมาระบาดขนใหมจนเปนปญหาทส าคญทางสาธารณสขของประเทศ กรมควบคมโรคจงไดจดท า “มาตรฐานการด าเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค” ขน ซงทางกองโรคปองกนดวยวคซน ส านกงานปองกนควบคมโรคท 1-12 และสถาบนปองกนควบคมโรคเขตเมอง จะไดด าเนนการตดตามประเมนผลการปฏบตงานในเครอขายบรการ ทไดรวมกนด าเนนการอยางเปนระบบตงแตป 2553 เปนตนมา โดยหนวยงานทรบการประเมนประกอบดวย คลงวคซนระดบอ าเภอ หนวยบรการในโรงพยาบาลแมขายและโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ซงผลทไดจากการประเมนมาตรฐานการด าเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรคจะเปนประโยชนตอการปรบปรงแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรคใหมประสทธภาพตอไป

กองโรคปองกนดวยวคซน กรมควบคมโรค

พฤศจกายน 2559

มาตรฐานการด าเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค ป 2561 1

การประเมนมาตรฐานการด าเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค

ดวยสภาพการณปจจบนภายหลงจากทมการปฏรประบบสาธารณสข ท าใหมการปรบเปลยนโครงสราง ขององคกรและหนวยงานทงในสวนกลางและภมภาค มการปรบเปลยนการบรหารจดการสรางเสรมภมคมกนโรค หลายดาน ไดแก การบรหารจดการงบประมาณ ระบบการกระจายวคซนดวยระบบใหม ระบบการนเทศ ควบคมก ากบประเมนผล ความหลากหลายการใหบรการมมากขน รวมทงมการปร บเปลยนบทบาทหนาทของบคลากร การเปลยนแปลงตางๆ ดงกลาวลวนสงผลกระทบตอคณภาพการใหบรการวคซนเปนอยางมาก การนเทศตดตาม ประเมนผล และสนบสนนการด าเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค ใหคงรกษาระดบมาตรฐานการปฏบตงานสรางเสรมภมคมกนโรคใหสามารถด าเนนไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ เปนการปองกนไมใหโรคตดตอทมแนวโนมลดลงหรอหมดไปแลวกลบมาระบาดขนใหม จนเปนปญหาทส าคญทางสาธารณสขของประเทศตอไป จงจ าเปนตองมการสมส ารวจเพอเรงรดระดบความครอบคลมการไดรบวคซนใหไดตามเกณฑและจดระบบการนเทศ ตดตามประเมนมาตรฐานการปฏบตงานสรางเสรมภมคมกนโรคของสถานบรการระดบตางๆ เพอใหหนวยงานเครอขายระดบเขต จงหวด และอ าเภอ สามารถตดตามประเมนการปฏบตงานเครอขายบรการในพนทใหปฏบตงานไดอยางถกตองตามมาตรฐานทก าหนด เนอหาของมาตรฐานการด าเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค ประกอบดวย 3 มาตรฐาน ไดแก 1. มาตรฐานการบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน 2. มาตรฐานคณภาพการใหบรการวคซน และ 3. มาตรฐานการบนทกขอมล ในแฟมขอมลงานสรางเสรมภมคมกนโรค

1. มาตรฐานการบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน

การด าเนนงานบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน มผรบผดชอบ 2 ระดบ คอ ระดบคลงวคซนอ าเภอ มเภสชกรของโรงพยาบาลทไดรบมอบหมายเปนผรบผดชอบ และระดบหนวยบรการ มหวหนาหรอผรบผดชอบงานของหนวยบรการ ในระดบโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และหนวยบรการในโรงพยาบาลนอกสงกดกระทรวงสาธารณสข รวมทงศนยการแพทยตางๆ เปนผด าเนนงานบรหารจดการวคซน ซงมกจกรรมทด าเนนการตามมาตรฐาน ดงน

มาตรฐานการด าเนนงาน สรางเสรมภมคมกนโรค

มาตรฐานคณภาพ การใหบรการวคซน

มาตรฐานการบนทกขอมลในแฟมขอมล งานสรางเสรมภมคมกนโรค

การบรหารจดการวคซน

และระบบลกโซความเยน


การบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน การเตรยมความพรอมรบเหตฉกเฉน

ในระบบลกโซความเยน 1. การก าหนดหรอแต งต งผ รบผ ดชอบงาน

การบรหารจดการวคซน 2. การมและใชเอกสาร/คมอ/หนงสอ/ต าราใน

การบรหารจดการวคซนและระบบลกโซ ความเยน

3. การเบก และ รบ-จาย วคซน 4. การจดท าทะเบยนรบ-จายวคซน 5. การจดเตรยมวสดอปกรณระบบลกโซความเยน 6. การเกบรกษาวคซน 7. การควบคมอณหภมตเยน 8. การดแล บ ารงรกษา อปกรณ ระบบลกโซ

ความเยน

1. การจดท าแผนเตรยมความพรอม (กรณไฟฟาดบหรอตเยนเสย)

2. เครองปนไฟฟาส ารอง

1. การก าหนดหรอแตงตงผรบผดชอบงานการบรหารจดการวคซน ในระดบคลงวคซน

มฝายเภสชกรรมท าหนาทรบผดชอบการบรหารจดการคลงวคซน โดยมอบหมายใหเภสชกรทไดรบการอบรม เรอง การบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน รบผดชอบเปนลายลกษณอกษร

- ในกรณเภสชกรไมเคยผานการอบรมดงกลาว ฝายเภสชกรรมตองใหการอบรมหรอใหค าแนะน า กอนมอบหมายใหรบผดชอบงาน

มการจดอบรมหรอประชมชแจง ผรบผดชอบงานในระดบเครอขาย 1 ครง/ป เพอพฒนาเครอขาย

ม ก ารน เทศงานผ รบ ผ ดชอบ งาน ในระด บเครอขาย 1 ครง/ป เพอพฒนาเครอขาย

ในระดบหนวยบรการ มน กวช าการสาธารณ ส ข พยาบาลวชาชพ

หรอ เจ าพน กงานสาธารณ สขชมชน ท าหน าทรบผดชอบเปนลายลกษณอกษรโดยเปนบคลากรทผานการอบรม เรอง การบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน

2. การมและใช เอกสาร/คมอ/หนงสอ/ต าราในการบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน ในระดบคลงวคซน มและใชคมอ ดงน มาตรฐานการด าเนนงาน ดานคลงและการเกบ

รกษาวคซน (ป 2556) หรอ คมอการบรหารจดการวคซนและระบบลกโซความเยน (ป 2554) ต าราวคซนและการสรางเสรมภมคมกนโรค

(ป 2556)

ในระดบหนวยบรการ มและใชคมอ ดงน มาตรฐานการด าเนนงาน ดานคลงและการเกบ

รกษาวคซน (ป 2556) ต าราวคซนและการสรางเสรมภมคมกนโรค

(ป 2556) หลกสตรเชงปฏบตการส าหรบเจาหนาทสราง


หลกสตรเชงปฏบตการส าหรบเจาหนาทสรางเสรมภมคมกนโรค ป 2558

เสรมภมคมกนโรค ป 2558

3. การเบกและรบ - จายวคซน ในระดบคลงวคซน

• การเบกวคซน : key inventory on hand ผานระบบ VMI เดอนละครง ตามก าหนดเวลา

• การรบวคซน : ตรวจรบวคซนทองคการ เภสชกรรม (GPO) จดสงใหตามรายการ ดงน

- รถยนตมหลงคา และกลองโฟมอยในสภาพด - สงถงตามวนและเวลาทระบไวหนากลอง - วคซนสงมาในอณหภมตามทระบไวหนากลอง - ซองน าแขง (ice pack) / gel pack ยงละลายไม

หมด - จ านวนวคซน เลขทผลตและวนหมดอายครบถวน

และตรงตามทระบในใบน าสงวคซน - ไมมวคซนแตกเสยหาย - เครองหมาย VVM ทอยขางขวดวคซนบางชนดยง

มสในสเหลยมออนกวาสในวงกลมทอยลอมรอบ • เมอตรวจรบวคซนแลว ใหน าวคซนเขาตเยนทนท

ถามปญหาในการตรวจรบวคซนตองรบแจงองคการเภสชกรรมตามแนวทางทส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตก าหนด

• การจายวคซน : ฝายเภสชกรรมตองตรวจสอบความครบ ถ วน ถ ก ต อ งขอ งใบ เบ ก ขอ งห น ว ยบ ร ก าร (แบบฟอรม ว. 3/1) กอนจายวคซน โดย

- กรอกขอมลในใบเบก ครบถวนทกชอง - ค านวณจ านวนทขอเบก และอตราสญเสย ได

ถกตอง - ความสอดคลองของปรมาณการเบกและการใช

วคซน โดยพจารณาจากจ านวนเปาหมายการเบกวคซนใกลเคยงกบจ านวนผรบบรการ

ในระดบหนวยบรการ การ เบ ก วคซ น : จ ดท า ใบ เบ ก ว ค ซ น ต าม

แบบฟอรม ว. 3/1 ทก าหนดให โดยกรอกขอมลการเบกวคซน และการใชในเดอนทผานมา ครบถวนทกชอง ค านวณ ความตองการใชวคซนและอตราการสญเสยท เกดขนจรง ไดถกตอง และสงใบเบกใหส านกงานสาธารณสขอ าเภอ หรอฝายเภสชกรรมกอนมารบวคซนอยางนอย 1สปดาห เพอใหฝายเภสชกรรม ตรวจสอบความครบถวนถกตองของใบเบกกอนจายวคซน การรบวคซน: กรณคลงวคซนของโรงพยาบาลน าสงใหหนวยบรการ

หนวยบรการตรวจรบวคซนตามรายการ - กระตกหรอกลองโฟมอยในสภาพด - ซองน าแขง (ice pack) / gel pack ยงละลายไมหมด - จ านวนวคซน เลขทผลตและวนหมดอายครบถวนและ

ตรงตามทระบในใบน าสงหรอใบเบกวคซน - ไมมวคซนแตกเสยหาย - เครองหมาย VVM ทอยขางขวดวคซนบางชนดยงม

สในสเหลยมออนกวาสในวงกลมทอยลอมรอบ

กรณหนวยบรการมารบวคซนเอง ฝายเภสชกรรมตรวจสอบอปกรณทน ามารบวคซน - ตรวจสอบกระตก และซองน าแขง (Icepacks)

ทน ามารบวคซนใหครบถวนและไดมาตรฐาน - ซองน าแขงทใสในกระตกหรอ กลองโฟม

ตองท าใหเรมละลาย (Conditioning Icepack)กอนบรรจ (เขยาซองน าแขงแลวไดยนเสยงน า)

** เมอตรวจรบวคซนแลว ใหน าวคซนเขาตเยนทนท


4. การจดท าทะเบยนรบ-จายวคซน ในระดบคลงวคซน

• จดท าทะเบยนรบ - จายวคซน โดยจ าแนกตามรายชนดวคซน และระบ เลขทวคซน (Lot. no.) และวนหมดอายใหครบถวนถกตอง

• จายวคซนตามหลก First Expire First Out (FEFO)

• ลงบนทกการจายวคซน แยกเปนรายหนวยบรการ พรอมทงบนทกเลขทวคซนทก Lot. no. และวนหมดอาย

• ยอดคงคลงของวคซนเปนปจจบน โดยจ าแนกเปนรายเลขทวคซน (Lot. no.) และวนหมดอาย ไดถกตอง

ในระดบหนวยบรการ • จดท าทะเบยนรบ-จายวคซน โดยจ าแนกตามรายชนด

วคซน และระบเลขทวคซน (Lot. no.) และวนหมดอาย ใหครบถวนถกตอง

• ใชวคซนตามหลก First Expire First Out (FEFO) • ลงบนทกการจายวคซน โดยระบเปนรายเลขทวคซน

(Lot. no.) และวนหมดอาย • ยอดคงคลงของวคซน เปนปจจบน โดยจ าแนก

เปนรายเลขทวคซน (Lot. no.) และวนหมดอายไดถกตอง

5.การจดเตรยมวสดอปกรณระบบลกโซความเยน

ในระดบคลงวคซน ตเยนเกบวคซนโดยเฉพาะ อยางนอย 1 ต ทมลกษณะ ดงน - ตเยนชนด 2 ประต ฝาประตทบแสง แยกชองแชแขงและชองอณหภม +2 ถง +8 องศาเซลเซยส - ขนาดความจไมต ากวา 18 คว (หรอมตเยนชนด 2 ประต มากกวา 1 ต ทม ความจรวมกน ไมต ากวา 18 คว) - ฉนวนกนความรอนหนาไมนอยกวา 30 มลลเมตร (3 ซม.) - ตเยนชนดประตเดยว ฝาประตเปนกระจกโปรงแสง ม เอกสารรบรองจากผผลตวาเปน Pharmaceutical refrigerator หรอ มคณสมบต รกษาอณหภม ได +2 ถง +8 องศาเซลเซยส กรณไฟฟาดบสามารถรกษาอณหภมไดไมต ากวา 3 ชวโมง - โครงสรางสแตนเลส หรอ อลมเนยมแขง - ขนาดความจไมต ากวา 18 คว

ในระดบหนวยบรการ ตเยนเกบวคซนโดยเฉพาะ จ านวน 1 ต ทมลกษณะ ดงน - ขนาดความจไมต ากวา 5 คว - ตเยนชนด 1 หรอ 2 ประตฝาประตทบแสง

แยกระหวางชองแชแขงและชองอณหภม +2 ถง +8 องศาเซลเซยส - ฉน วน ก น ค ว าม ร อ น ห น าไม น อ ย ก ว า 30

มลลเมตร (3 ซม.) หมายเหต หากน าวคซนทเหลอจากการใหบรการไป

เกบไวในตเยนของฝายเภสชกรรม ตเยนนนตองเปน ไปตามมาตรฐานฯ โดยมการตองแยกเกบวคซนไวตางหาก และจดเรยงวคซนไดถกตอง


- ฉนวนกนความรอนมความหนาไมต ากวา 30 มลลเมตร (3 ซม.) - ขอบกระจกซลดวยยางหนาไมต ากวา 5 มลลเมตร (0.5 ซม.)

กระตกวคซนใบใหญ อยางนอย 1 ใบ ทมลกษณะ ดงน

- ม ค ว าม ห น าข อ งฉ น ว น ไม ต า ก ว า 30 มลลเมตร (3 ซม.) - ปรมาตรความจภายใน ไมต ากวา 20 ลตร - ไมมรอยแตกทงดานในและดานนอก สะอาดฝากระตกปดลอกไดสนท - รกษาอณหภม ใหอย ระหวาง +2 ถง +8 องศาเซลเซยส อยางนอย 24 ชวโมง หรอ กลองโฟมใบใหญ อยางนอย 1 ใบ ทมลกษณะ ดงน - ม ค ว าม ห น าข อ งฉ น ว น ไม ต า ก ว า 25 มลลเมตร (2.5 ซม.) - ปรมาตรความจภายใน ไมต ากวา 20 ลตร - ไมมรอยแตกทงดานในและดานนอก, สะอาด, ฝาปดไดสนท - รกษาอณหภ ม ให อย ระหวาง +2 ถง +8 องศาเซลเซยส อยางนอย 24 ชวโมง

กระตก (Vaccine carrier) จ านวน 1 ใบ ทมลกษณะ ดงน - มความหนาของฉนวนไมต ากวา 30 มลลเมตร (3 ซม.) - ปรมาตรความจทเกบวคซน (Vaccine Storage

Capacity) ไมนอยกวา 1.7 ลตร - ไมมรอยแตกทงดานในและดานนอก สะอาด

ฝากระตกปดลอกไดสนท - สามารถบรรจซองน าแขงไดพอดครบ 4 ดาน - รกษาอณหภมใหอยระหวาง +2 ถง +8 องศาเซลเซยส อยางนอย 24 ชวโมง

รปท 1 ตเยนเกบวคซน


กระตกวคซนใบเลก ทมลกษณะ ดงน - มความหนาของฉนวนไมต ากวา 30 มลลเมตร - ปรมาตรความจทเกบวคซน (Vaccine

Storage Capacity) ประมาณ 1.7 ลตร - ไมมรอยแตกทงดานในและดานนอก สะอาด

ฝากระตกปดลอกไดสนท - สามารถบรรจซองน าแขงไดพอดครบ 4 ดาน - รกษาอณหภมใหอยระหวาง +2 ถง +8

องศาเซลเซยส อยางนอย 24 ชวโมง - จ านวนกระตกทตองส ารองขนกบจ านวน

ของหนวยบรการลกขายดงน

จ านวนหนวยบรการลกขาย จ านวนกระตก ไมเกน 15 แหง อยางนอย 1 ใบ

มากกวา 15 แหง อยางนอย 2 ใบ

รปท 2 กระตกวคซนใบใหญและกลองโฟมใบใหญ

รปท 3 กระตกวคซนใบเลก


ซองน าแขง (Icepack) หรอ Gel pack พรอมใชงาน อยางนอย 12 อน

เทอรโมมเตอรทมการสอบเทยบแลว ปละ 1 ครง อยางนอย 1 อน

ซองน าแขงทพอดกบกระตก พรอมใชงาน อยางนอย 4 อน เทอรโมมเตอร ทมการสอบเทยบหรอเทยบเคยงแลวปละ 1 ครง จ านวน 1 อน

6. การเกบรกษาวคซน

6.1 อณหภมของตเยนในชองธรรมดาอยในอณหภม +2 ถง +8 องศาเซลเซยส และชองแชแขงอยใน

อณหภม ต ากวา -15 องศาเซลเซยส 6.2 การจดเรยงวคซนในตเยน: แยกเปนสดสวน มปายแสดงชอวคซนแตละชนด และมชองวางใหความเยน

ไหลเวยนไดทวถง โดยจดเกบวคซนแตละชนด ดงน

รปท 4 เทอรโมมเตอรทไดรบการสอบเทยบ


วคซนทไวตอความรอน OPV เกบในชองแชแขง (Freezer) MMR/MR, BCG และ JE ผงแหง เกบอณหภม +2 ถง +8 องศาเซลเซยส กรณชนเกบชนท 1

ไมเพยงพอ สามารถเกบชนท 2 ไดอก 1 ชน (หาม เกบในถาดรองใตชองแชแขง เพอปองกน กลองวคซนเปยกน าหรอฉลากหลดลอก)

วคซนไวตอความเยนจด DTP, DTP-HB, HB, dT, IPV, Flu และ JE เกบอณหภม +2 ถง +8 องศาเซลเซยส เทานน (ทไมใชชนท 1 ) น ายาท าละลายวคซนใหเกบในอณหภม +2 ถง +8 องศาเซลเซยส (ในระดบคลงวคซนสามารถ

จดเกบนอกตเยนได) วคซนทไวตอแสง BCG และ MMR/MR ใหเกบไวในกลองทบแสง เชน กลองวคซน/กลองกระดาษ หรอซองยาสชา

ทปองกนแสง

รปท 5 การจดเรยงวคซนในตเยน


6.3 การเกบรกษาวคซนในขณะใหบรการ ควรใหบรการในทรม เกบวคซนในกระตกหรอกลองโฟมทมอณหภมอยในชวง +2 ถง +8 องศาเซลเซยส วางขวดวคซนใหตงตรง หามวางขวดวคซนสมผสกบ icepack หรอน าแขงโดยตรง ดดวคซนใสไซรงคแลวใหบรการทนท หามเตรยมไวเปนจ านวนมาก หามมเขมปกคาขวดวคซน ในระหวางทรอใหบรการ วคซนเชอเปนชนดผงแหงทผสมน ายาละลายแลว ตองเกบไวไมใหโดนแสง หลงเปดใชแลวใหเกบวคซนแตละชนด ตามตารางท 1 ในตอนท 2 : มาตรฐานการใหบรการวคซน

6.4 ปรมาณวคซนคงคลงในแตละระดบ ในระดบคลงวคซน: มวคซนแตละชนดคงคลงไมเกน 2 เดอน หลงจายใหหนวยบรการ ในระดบหนวยบรการ: มวคซนแตละชนดคงเหลอไมเกน 1 เดอน หลงใหบรการ

7.การควบคมอณหภมตเยน 7.1 ตรวจสอบอณหภมเชา (8.30 – 9.30 น.) และเยน (15.30 – 16.30 น.) อยางตอเนองทกวน และควบคม

ใหอยในอณหภม +2 ถง +8 องศาเซลเซยส หรอ ในวนหยดราชการมระบบแจงเตอนตลอดเวลา 7.2 บนทกอณหภมทตรวจสอบใหถกตองตามความเปนจรง และเกบไวเพอตรวจสอบการท างานของตเยน

ไมนอยกวา 6 เดอน

8. การดแล บ ารงรกษา อปกรณระบบลกโซความเยน 8.1 ตเยน ท าความสะอาดรอบนอกตเยน และขอบยางฝา

ตเยนไมใหมเชอราเกาะตด วางตเยนตงตรงและหางจากฝาผนงแตละดานไมต ากวา 6 นว ประตตเยนปดสนทปองกนไมใหความเยนออก

ตรวจสอบโดยใชกระดาษ A4 สอดเขาไป แลวปดฝาต หากสามารถดงกระดาษออกได แสดงวา ขอบยางเสอมและอาจท าใหฝาตเยนปดไมสนท

8.2 กระตกหรอกลองโฟม ลางใหสะอาด และตากไวในทรม เมอแหง

สนทแลวใหเกบไวในทรมใหเรยบรอย ตรวจสอบรอยแตกราว ถาม จะสงผลตอ

การเกบรกษาอณหภม ไมอย ในชวง +2 ถ ง +8 องศาเซลเซยส ตองจดหาใหม


ปลกตเยนมลกษณะอยางใดอยางหนงตอไปน - ม Breaker เฉพาะของตเยน หรอ - ตเยนใชเตาเสยบชนดเดยว (ไมใชปลกตอพวง)

พนเทปกาวปดทบปลกตเยนใหแนน หรอ - ต เยนใชหลายเตาเสยบ (ไม ใชปลกตอพวง)

และใชเทปกาวปดทบปลกตเยนวคซน ส าหรบชองเสยบปลกทเหลอสามารถใชกบตเยนเกบเวชภณฑอนได ละลายน าแขงในชองแชแขง เมอเกาะหนา

เกน 5 มลลเมตร ใสขวดน าทมฝาปด (ปรมาณน าไมต ากวา 3 ใน 4

ของขวด) หรอ Gel Pack ไวให เตมชองแชผกหรอฝาประตต เยน เพอเกบรกษาอณหภมต เยนให ไดตามมาตรฐานทก าหนด

8.3 ซองน าแขง เกบในชองแชแขงเพอหมนเวยนออกไปใช

เมอสงกลบมา ใหตรวจสอบรอยแตกราว ไมรวซม ระดบน าในซองน าแขง ตองไมมากกวาระดบ

ทก าหนดเพราะน าทแขงตวจะขยายออกจนท าใหแตกราวได

8.4 เทอรโมมเตอร แขวนหรอวางไวชนกลางตเยน บรเวณทเกบ

วคซนทไวตอความเยนจดมากทสด (HB และ DTP-HB) ระวงอยาใหหลดหรอหลนกระแทกพนตเยน

หรอพนหอง เมอเวลาเปด-ปด ตเยน สอบเทยบหรอเทยบเคยงกบเทอรโมมเตอร

มาตรฐานแลวปละ 1 ครง

การเตรยมความพรอมรบเหตฉกเฉนในระบบลกโซความเยน 9. การจดท าแผนเตรยมความพรอม (กรณไฟฟาดบหรอตเยนเสย)

9.1 มแผนเตรยมความพรอมกรณฉกเฉนในระบบลกโซความเยน 9.2 ผงควบคมก ากบการปฏบตงานกรณเกดเหตการณฉกเฉน ตดไวในทมองเหนชด (ควรระบชอและเบอร

โทรศพทของผรบผดชอบในผงดวย) 9.3 ซอมเตรยมความพรอมกรณฉกเฉนในระบบลกโซความเยน โดยการฝกซอมแผนบนโตะ (Table Top Exercise) อยางนอยปละ 1 ครง

10. เครองปนไฟฟาส ารอง 10.1 ในระดบคลงวคซนทมเครองปนไฟฟาส ารอง มการทดสอบการใชงานเครองปนไฟ

อยางนอย 1 ครง/ สปดาห มการตรวจสอบ ซอมบ ารงระบบไฟฟาส ารอง

อยางนอย 1 ครง/ป

10.2 ในระดบคลงวคซนหรอหนวยบรการท ไมมเครองปนไฟฟาส ารองใหด าเนนการดงน

กรณไฟฟาดบไมเกน 3 ชวโมง ปดประตตเยนไว หามเปดเดดขาด สอบถามการไฟฟาวาจะจายกระแสไฟฟาได

ภายใน 3 ชวโมงหรอไม


กรณไฟฟาดบ ถาเครองปนไฟฟาส ารองไมสามารถใชงานได

ภายใน 3 ชวโมง ใหยายวคซนทงหมดไปเกบไวในกระตกหรอกลองโฟมทมอณหภม +2 ถง +8 องศาเซลเซยส

กรณไฟฟาดบเกน 3 ชวโมง ยายวคซนทงหมดไปเกบไวในกระตกหรอกลอง

โฟม ทอณหภม +2 ถง +8 องศาเซลเซยส

10.3 กรณตเยนเกบวคซนเสย ยายวคซนทงหมดไปเกบไวในตเยนอน หรอกระตกหรอกลองโฟมทมอณหภม +2 ถง +8องศาเซลเซยส ด าเนนการแจงซอม/หรอจดหาใหม หรอน าวคซน ไปฝากไวทสถานบรการใกลเคยง


ตวอยาง แผนการเตรยมความพรอมกรณเกดเหตการณฉกเฉนในระบบลกโซความเยน

**************************************

ชอคลงวคซนระดบอ าเภอ/หนวยบรการวคซน....................................อ าเภอ..................... จงหวด..................... ชอ-นามสกล ผรบผดชอบงานวคซนและระบบลกโซความเยน........................................................................... .. เบอรโทรศพทมอถอ ............................................................................................................................. ...............

สถานการณ เนองดวย ..(ชอคลงวคซนระดบอ าเภอ/หนวยบรการวคซน)... เปนสวนงานซงมหนาทเกบรกษาวคซน

ประกอบดวย วคซนขนพนฐานทใชในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรคของประเทศไทย วคซนส าหรบโครงการรณรงคใหวคซนชนดตางๆ และวคซนเพอการปองกนควบคมการระบาดของโรค เปนตน รวมถงมหนาทกระจายวคซน ใหแก(หนวยบรการวคซนลกขาย/ผรบบรการสรางเสรมภมคมกนโรคดวยวคซน)…ซงวคซนทจดเกบสวนใหญทงชนดเชอเปนออนฤทธ ชนดเชอตาย และชนดทอกซอย ตองควบคมอณหภม ใหอยระหวาง +2 ถง +8 องศาเซลเซยส และส าหรบวคซนชนดเชอเปนออนฤทธบางตว ไดแก วคซนปองกนโรคโปลโอชนดรบประทานตองควบคมอณหภม ใหอยระหวาง -15 ถง -25 องศาเซลเซยส ตลอดเวลา ตามมาตรฐานการด าเนนงานสรางเสรมภมคมกนโรค และมาตรฐานการด าเนนงานดานคลงและการเกบรกษาวคซน ของกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ทงน แมหนวยงานจะด าเนนการตามขอควรปฏบตตางๆ ของกรมควบคมโรค ส าหรบควบคม ก ากบ และตดตามการเกบรกษาวคซน รวมทงการกระจายวคซน ทดแลว กยงอาจสามารถเกดเหตการณทไมพงประสงคในการเกบรกษาวคซนและการกระจายวคซน ทสงผลท าใหวคซนตางๆ อยภายใตอณหภมทไมเหมาะสมกบชนดของวคซนหรอทเรยกวา การเกดเหตการณฉกเฉนในระบบลกโซความเยนขนได โดยอาจเกดมาจากหลายสาเหตปจจย ทงทสามารถควบคมไดและควบคมไมได ซงในบางกรณ สามารถสมมตเหตการณทอาจเกดขนไดจรงในพนท น ามาสการเตรยมความพรอม เพอหาขอควรปฏบต ไวกอนลวงหนาได ดงนน ... (ชอคลงวคซนระดบอ าเภอ/หนวยบรการวคซน)... จงไดจดท าแผนการเตรยมความพรอมกรณเกดเหตการณฉกเฉนในระบบลกโซความเยนขน เพอเตรยมความพรอมรองรบกบเหตการณฉกเฉนทอาจเกดขนในระบบลกโซความเยน และสามารถตอบโตเหตการณฉกเฉนดงกลาวไดทนสถานการณ และสามารถใชเปนแนวทางประกอบการซกซอมบคลากรภายในหนวยงานเพอเตรยมความพรอมกรณ เกดเหตการณฉกเฉนในระบบลกโซความเยน ตามมาตรฐานของกรมควบคมโรค อยางนอยปละ 1 ครง ไดอกดวย


วตถประสงค 1. เพอเตรยมความพรอมรองรบเหตการณฉกเฉนทอาจเกดขนในระบบลกโซความเยนของ ... (ชอคลงวคซน

ระดบอ าเภอ/หนวยบรการวคซน)... และสามารถตอบโตเหตการณฉกเฉนดงกลาวไดทนสถานการณ 2. เพอใชเปนแนวทางประกอบการซอมแผนกรณเกดเหตการณฉกเฉนในระบบลกโซความเยนของ .. (ชอคลง

วคซนระดบอ าเภอ/หนวยบรการวคซน)... ขนตอนการด าเนนงาน 1. วเคราะหเหตการณฉกเฉนในระบบลกโซความเยน ซงอาจเกดขนไดของ ...(ชอคลงวคซนระดบอ าเภอ/

หนวยบรการวคซน)... มดงน 1.1 เหตการณฉกเฉนของตเยนเกบวคซน 1.2 เหตการณฉกเฉนของรถสงวคซน

2. การด าเนนการ 2.1 การด าเนนการส าหรบเหตการณฉกเฉนของตเยนเกบวคซน ซงมเหตการณทอาจเกดขนไดดงน

2.1.1 กรณไฟฟาดบ 1) ผทพบเหตการณฉกเฉนกรณไฟฟาดบ รบแจงใหผรบผดชอบงานวคซนและระบบลกโซ

ความเยนทราบโดยเรวทสด และใหมายงหนวยงาน หรอหากไมสามารถมาดวยตนเองได ใหแจงขอปฏบต แกผทพบเหตการณฉกเฉนทราบ เพอด าเนนการตอได

2) รบตรวจสอบขอมลกบการไฟฟาในพนท ถงระยะเวลาทไฟฟาดบ 3) ระยะเวลาของการเกดไฟฟาดบ

3.1) กรณไดรบแจงวา ไฟฟาดบไมเกน 3 ชวโมง ใหปดประตตเยนไว หามเปดเดดขาด และตดปายกระดาษเตอน “หามเปดตเยน” ไวทหนาประตตเยน จนกวากระแสไฟฟาจะกลบมาเปนปกต จงน าออก

3.2) กรณไดรบแจงวา ไฟฟาดบเกน 3 ชวโมง ใหยายวคซนทงหมดทมอยในตเยนทงชองแชเยนและชองแชแขง ไปเกบไวในหบเยนวคซน หรอกลองโฟมทไดมาตรฐาน หรอกระตกวคซนมาตรฐาน ทมอณหภมระหวาง +2 ถง +8 องศาเซลเซยส

2.1.2 กรณตเยนเกบวคซนเสย 1) ผทพบเหตการณฉกเฉนกรณไฟฟาดบ รบแจงใหผรบผดชอบงานวคซนและระบบลกโซ

ความเยน ทราบโดยเรวทสด และใหมายงหนวยงาน หรอหากไมสามารถมาดวยตนเองได ใหแจงขอปฏบต แกผทพบเหตการณฉกเฉนทราบ เพอด าเนนการตอได

2) รบส ารวจความเพยงพอและความพรอมใชของอปกรณในระบบลกโซความเยนตางๆ ทจะใชในการจดเกบวคซนชวคราว

3) ความเพยงพอของอปกรณส ารอง


3.1) กรณทมอปกรณในระบบลกโซความเยนส ารองเพยงพอ ใหยายวคซนทงหมดไปเกบไวในตเยนอน หรอหบเยนวคซน หรอกลองโฟมทไดมาตรฐาน หรอกระตกวคซนมาตรฐาน ทมอณหภมระหวาง +2 ถง +8 องศาเซลเซยส ชวคราว และรบด าเนนการแจงซอมตเยนทเสย หรอจดหาใหมโดยเรวในกรณทไมสามารถซอมแซมตเยนทเสยได

3.2) กรณทไมมตเยนอนเพอจดเกบวคซนชวคราว หรอมอปกรณในระบบลกโซความเยนส ารอง แตไมเพยงพอ เชน มหบเยนวคซนหรอกลองโฟมทไดมาตรฐานหรอกระตกวคซนมาตรฐาน แตจดเกบวคซนไดไมเพยงพอทงหมด ใหน าวคซนไปฝากไวกบหนวยบรการวคซนใกลเคยง หรอคลงวคซนของโรงพยาบาลแมข าย ชวคราว (กรณน ควรมการประสานงานกบหนวยบรการวคซนใกลเคยงหรอคลงวคซนของโรงพยาบาลแมขาย ไวแลวในเบองตน ส าหรบการขอฝากวคซนชวคราว)

2.2 การด าเนนการส าหรบเหตการณฉกเฉนของรถสงวคซน ซงมเหตการณทอาจเกดขนไดดงน 2.2.1 กรณรถสงวคซนเสยขณะขนสงวคซน ใหผรบผดชอบงานวคซนและระบบลกโซความเยน รบด าเนนการขอยมรถส าหรบจดสงวคซน

จากหนวยบรการวคซนใกลเคยงหรอโรงพยาบาลแมขาย โดยในขณะขนสงวคซนควรมเทอรโมมเตอรวดอณหภมภายในกระตกวคซนดวย

ล าดบการประสานงาน

1. ผทพบเหตการณฉกเฉนกรณไฟฟาดบ แจงใหผรบผดชอบงานวคซนและระบบลกโซ ความเยนทราบ

2. ผรบผดชอบงานวคซนและระบบลกโซความเยน แจงใหหวหนางานทราบ 3. หวหนางาน แจงใหผอ านวยการทราบ

**************************************


ตวอยาง ผงการเตรยมความพรอมกรณเกดเหตการณฉกเฉนในระบบลกโซความเยน

มอปกรณส ารองเพยงพอ - ยายวคซนทงหมดไปเกบไวในตเยนอนหรอ หบเยนหรอกระตกทม อณหภม +2 ถง +8 °C - แจงซอมหรอจดหาใหม

เหตการณฉกเฉนของรถสงวคซน

ชอผรบผดชอบ.............................. เบอรโทรศพท..............................

คลงวคซนระดบอ าเภอ/ หนวยใหบรการวคซน .............................

กรณทตเยนเกบวคซนเสยแลวไมมตเยนอน หรอมหบเยน/ กระตกแต เกบ วคซนได ไมเพยงพอ - น าวคซน ไปฝากไวท หน วยงานใกล เค ยง หรอ รพ.แมขาย

รถสงวคซนเสยขณะขนสงวคซน

ข อ ย ม ร ถ จ า กหน วยงานใกล เคยง (ข ณ ะข น ส ง ว ค ซ น ควรมเทอรโมมเตอรใน ภ า ช น ะ ก ล อ งโฟมหรอกระตกท ไดมาตรฐาน)

ไฟ ฟ าด บ ไม เก น 3 ชวโมง - ปดประตตเยนไว หามเปดเดดขาด

ไ ฟ ฟ า ด บ เ ก น 3 ชวโมง - ยายวคซนทงหมดไปเกบไวในหบเยนหรอกระตกท ม อณ หภ ม +2 ถง +8 °C

ไฟฟาดบ

เหตการณฉกเฉนของตเยนเกบวคซน

ตเยนเกบวคซนเสย


2. มาตรฐานคณภาพการใหบรการวคซน

หนวยบรการทใหวคซนแกประชากรกลมเปาหมายมหลายหนวยงานทเปนเครอขายหลกประกนสขภาพถวนหนา ไดแก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล หนวยบรการในโรงพยาบาลทงในและนอกสงกดกระทรวงสาธารณสข รวมทงศนยการแพทยตางๆ ซงในกระบวนการใหวคซนมกจกรรมทตองด าเนนการตามมาตรฐาน ดงน

มาตรฐานคณภาพการใหบรการวคซน เตรยมกลมเปาหมายผมารบบรการ คาดประมาณจ านวนผมารบบรการในแตละกลมเปาหมาย วธการใหวคซน การจดท าทะเบยนขอมลผรบบรการ การเตรยมการเพอกชพเบองตนแกผรบวคซนกรณเกด anaphylaxis หรอมอาการภายหลงไดรบวคซน

ทรนแรง การจดเตรยมวสดอปกรณ และยาทจ าเปนในการกชพ การตดตามกลมเปาหมายใหมารบวคซนตามเกณฑ

1. เตรยมกลมเปาหมายผมารบบรการ มระบบการนดกลมเปาหมายทมารบวคซน (ทงในและนอกพนททรบผดชอบ) เชน การเตอนผปกครองผานทาง หอกระจายขาว มรายชอให อสม. ชวยนด มบตรนด เปนตน

2. คาดประมาณจ านวนผมารบบรการในแตละกลมเปาหมาย 2.1 ประมาณการจ านวนเปาหมายทนดหมายมารบวคซนโดยใชแหลงขอมลตางๆ ดงน

โปรแกรมคอมพวเตอรทบนทกขอมลการนดหมายมารบวคซน บญชรายชอกลมเปาหมายทนดหมายทงในพนทและนอกพนทรบผดชอบ ทะเบยนตดตามการไดรบวคซนของกลมเปาหมาย (แบบ 0119 รบ 1 ก/3) บญชรายชอผรบบรการฉดวคซนสรางเสรมภมคมกนโรคในนกเรยน

2.2 คาดประมาณกลมเปาหมายรายใหมทอาจมารบบรการ โดยพจารณาจากคาเฉลยผมารบบรการรายใหม 3 เดอนยอนหลง 2.3 รวบรวมเปนขอมลจ านวนกลมเปาหมายทงหมดทจะตองใหบรการ

3. วธการใหวคซน การใหวคซนแตละชนดมวธการใหอยางถกตอง ตามเทคนค ขนาดวคซนตอโดส ขนาดไซรงคและเขมทใช ดงตารางท 1


ตารางท 1 วธการใหวคซนแตละชนด อายทรบวคซน หลงเปดขวด/ผสมแลว ใหใชภายในเวลากชวโมง ขนาดวคซนตอโดส ขนาดไซรงคและเขมทใช

ชนดวคซน อาย ทรบวคซน หลงเปดขวด/ผสมแลว ใหใชภายใน

เวลากชวโมง

วธการใหวคซน

ขนาด วคซนตอโดส

ขนาด ไซรงค

ขนาด เขมฉด

BCG แรกเกด ภายใน 7 วนหลงคลอด นกเรยนชน ป.1 เฉพาะเดกทไมมประวตวาเคย

ไดรบวคซนบซจมากอน แลวตรวจรางกายเดก ไมพบรอยแผลเปนบซจปรากฏ

2 ชวโมง (ผลตโดยสภากาชาดไทย)

ฉดเขาในหนง (ID)

0.1 มล. ส าหรบทกกลมอาย

1 มล.

26 G ยาว ½

นว 6 ชวโมง

(ผลตโดย Serum Institute of India)

ฉดเขาในหนง (ID)

0.05 มล. ส าหรบเดกอายต ากวา 1 ป

0.1 มล. ส าหรบเดกอายตงแต 1 ปขนไป

1 มล. 26 G ยาว ½

นว

HB แรกเกดภายใน 24 ชม. หลงคลอด

1 เดอน กรณแมเปนพาหะของไวรสตบอกเสบบ

นกเรยนชน ป. 1 ใหวคซนโดยดจากประวตการไดรบวคซน HB/DTP-HB ในอดต ดงน ไมเคยไดรบ ให HB 2 เขม เมอเขาเรยนชน

ป.1 หางกนอยางนอย 1 เดอน แลวให HB เมอเขาเรยนชน ป.2 อก 1 เขม (เขมท 3 หางจากเขมท 2 อยางนอย 6 เดอน)

8 ชวโมง ฉดเขากลามเนอ

(IM)

0. 5 มล. 1 มล.หรอ 3 มล.

23 -26 G ยาว 5/8 - 11/4 นว








ได 1 เขม ให HB 1 เขม เมอเขาเรยนชน

ป.1 แลวให HB เมอเขาเรยน ชน ป. 2 อก 1 เขม (เขมท 3 หางจากเขมท 2 อยางนอย 6 เดอน)

ได 2 เขม ให HB 1 เขม (หางจากเขมสดทายอยางนอย 6 เดอน)

ได 3 เขม ไมตองให DTP-HB 2, 4 และ 6 เดอน 8 ชวโมง ฉดเขา

กลามเนอ (IM)

0.5 มล. 1 มล.หรอ 3 มล.

23 -26 G ยาว 5/8 - 11/4 นว

OPV (bivalent OPV)

2, 4, 6 เดอน, 1 ปครง และ 4 ป

นกเรยนชน ป. 1 ใหวคซนโดยดจากประวตการไดรบวคซน OPV ในอดต ดงน - เคยไดรบ OPV มาครบ 5 ครงแลว ไมตองให

OPV เมอเขาเรยนชน ป. 1 - ไมเคยไดรบ OPV มากอน ให OPV 3 ครง โดยให

2 ครง เมอตอนเขาเรยนชน ป. 1 และอก 1 ครง (หางกนอยางนอย 1 เดอน) แลวให OPV เมอเขาเรยนชน ป. 2 อก 1 ครง (ครงท 3

8 ชวโมง รบประทาน 2-3 หยด ขนกบบรษท - -








หางจาก ครงท 2 อยางนอย 6 เดอน) - เคยไดรบ OPV มาแลว 1 ครง ให OPV 2 ครง

โด ย ให OPV 1 คร ง เม อ เข าเร ยนช น ป . 1 แลวตามไปให OPV เมอเขาเรยนชน ป . 2 อก 1 ครง (ครงท 3 หางจากครงท 2 อยางนอย 6 เดอน) - เคยไดรบ OPV มาแลว 2, 3 หรอ 4 ครง

ให OPV เมอเขาเรยนชน ป. 1 อก 1 ครง IPV 4 เดอน

น ก เร ย น ช น ป . 1 ให ว ค ซ น IPV 1 เข ม

พรอม OPV ในกรณตอไปน - เดกทไดรบวคซน tOPV ** นอยกวา 3 ครง

และ ไมเคยไดรบ IPV - เคยได รบ IPV 1 คร ง เม ออายน อยกว า

4 เดอน (วคซน tOPV** มใหบรการถงวนท 22 เม.ย. 2559 หลงจากนน เปลยนเปน bOPV***) ** tOPV = Trivalent OPV เป น ว ค ซ นโปล โอชน ดรบประทาน ประกอบด วย ทยป 1, 2 และ 3 ปจจบนยกเลกการใชแลว


(IM)


23 -26 G ยาว 5/8 - 11/4 นว








*** bOPV = Bivalent OPV เป น ว ค ซ นโปล โอชนด รบประทาน ประกอบดวย ทยป 1 และ 3

MMR

9-12 เดอน และ 2 ปครง

6 ชวโมง ฉดเขาใตผวหนง (SC)


26 G ยาว ½

นว DTP 1 ปครง และ 4 ป 8 ชวโมง ฉดเขา

กลามเนอ (IM)


23-26 G ยาว 5/8 - 11/4 นว

JE สายพนธ Nakayama

1 ป 2 ครง หางกน 1 เดอน และ 2 ปครง 8 ชวโมง ฉดเขาใตผวหนง (SC)

• เดก <3 ป ขนาด 0.5 มล. • เดก >3 ป ขนาด 1 มล.

1 มล.หรอ 3 มล.

(ในกรณใชกบเดกอาย

> 3 ป)

26 G ยาว ½

นว

JE สายพนธ Beijing

1 ป 2 ครง หางกน 1 เดอน และ 2 ปครง 8 ชวโมง ฉดเขาใตผวหนง (SC)

• เดก<3 ป ขนาด 0.25 มล. • เดก >3 ป ขนาด 0.5 มล.

1 มล.หรอ 3 มล.

26 G ยาว ½

นว LAJE (เจอเชอเปน)

1 ป และ 2 ปครง

นกเรยนชน ป.1 ใหวคซนโดยดจากประวตการไดรบวคซน JE



26 G ยาว ½

นว








ชนดเชอตาย / เชอเปน ในอดต ดงน - ไมเคยไดรบ ให 1 เขม เมอเขาเรยนชน

ป.1 แลวใหเมอเขาเรยนชน ป. 2 อก 1 เขม (หางกน 12 เดอน) - ได JE ชนดเชอตาย 1 เขม ให 1 เขม

เมอเขาเรยนชน ป.1 แลวใหเมอเขาเรยนชน ป. 2 อก 1 เขม (หางกน 12 เดอน) - ได JE ชนดเชอตาย 2 เขม หรอ ได JE ชนดเชอเปน 1 เขม ให 1 เขม (หางจากเขมสดทาย 12 เดอน) - ได JE ชนดเชอตาย 3 เขม หรอ ได JE ชนดเชอ เปน 2 เขม ไมตองให

MMR/MR

นกเรยนชน ป. 1 ให วคซน โดยดจากประวต การได รบ วคซนท มสวนประกอบของเชอหด (เอม-อาร / เอม-เอม-อาร) ในอดต ดงน ไมเคย / ไมแนใจ / ไมทราบ ให MMR/MR 1 ครง

เมอเขาเรยนชน ป.1 ไดรบมาแลว 1 ครง ให MMR/MR 1 ครง เม อ

เขาเรยนชน ป.1 (หางจากเขมสดทาย 1 เดอน) ไดรบมาแลว 2 ครง ไมตองให



26 G ยาว ½

นว








dT

นกเรยนชน ป. 1 ให วคซน โดยดจากประวต การได รบ วคซนท มส ว น ป ระกอบ ของเช อค อต บ และบ าด ท ะย ก (DTP-HB/DTP) ในอดต ดงน

เคยไดรบวคซนทมสวนประกอบของเชอคอตบและบาดทะยก (DTP-HB/DTP) มาครบ 5 ครง แลวไมตองให dT เมอเขาเรยนชน ป. 1

ไมเคยไดรบวคซนทมสวนประกอบของเชอคอตบและบาดทะยก (DTP-HB/DTP) มากอน ให dT 2 ครง เมอเขาเรยนชน ป. 1 หางกน อยางนอย 1 เดอน แลวใหเมอเขาเรยนชน ป. 2 อก 1 ครง (ครงท 3 หางจาก ครงท 2 อยางนอย 6 เดอน)

เคยไดรบวคซนทมสวนประกอบของเชอคอตบและบาดทะยก (DTP-HB/DTP) มาแลว 1 ครง ให dT 1 ครง เมอเขาเรยนชน ป.1 แลวตามไปให dT เมอเขาเรยนชน ป. 2 อก 1 ครง (ครงท 3 หางจากครงท 2 อยางนอย 6 เดอน)


(IM)


23-26 G ยาว 5/8 - 11/4 นว








dT (ตอ)

เคยไดรบวคซนทมสวนประกอบของเชอคอตบและบาดทะยก (DTP-HB/DTP) มาแลว 2, 3 หรอ 4 ครง ให dT เมอเขาเรยนชน ป.1 อก 1 ครง

นกเรยนชน ป. 6 ใหวคซน dT ทกคน ห ญ ง ม ค ร รภ ข น ก บ ก าร ได ร บ ว ค ซ น ท มส ว น ป ร ะ ก อ บ ข อ ง เช อ บ า ด ท ะ ย ก (DTP-HB/DTP/dT/TT) ในอดต ดงน

- เคยไดรบวคซนทมสวนประกอบของเชอบาดทะยก (DTP-HB/DTP/dT/TT) มาแลว 3 ครงๆ สดทาย ไมเกน 10 ป ไมตองให dT แตให dT กระตน 1 ครง ทก 10 ป

- ไมเคยไดรบวคซนทมสวนประกอบของเชอบาดทะยก (DTP-HB/DTP/dT/TT) มากอน ให dT 3 ครง ระยะหาง 0, 1, 6 เดอน และกระตน 1 ครง ทก 10 ป








dT (ตอ)

- เคยไดรบวคซนทมสวนประกอบของ เชอบาดทะยก (DTP-HB/DTP/dT/TT) มาแลว 1 ครง ให dT อก 2 ครง ระยะหาง 0, 6 เดอน และกระตน 1 ครง ทก 10 ป

- เคยไดรบวคซนทมสวนประกอบของ เชอบาดทะยก (DTP-HB/DTP/dT/TT) มาแลว 2 ครง ให dT อก 1 ครง ระยะหางจาก ครงท 2 อยางนอย 6 เดอน และกระตน 1 ครง ทก 10 ป

- เคยไดรบ DTP/dT/TT มาแลว 3 ครง แตครงสดทายนานเกน 10 ป ให dT กระตนอก 1 ครง และกระตน 1 ครง ทก 10 ป

HPV นกเรยนหญงชน ป. 5 - อาย 9-14 ป ใหจ านวน 2 เขม (ระยะหาง 0, 6 เดอน) - อาย >15 ป ใหจ านวน 3 เขม (ระยะหาง 0, 1-2, 6 เดอน)


(IM)


23-26 G ยาว 5/8 - 11/4 นว

หมายเหต: 1. วคซนทกชนดถาไมสามารถเรมใหตามก าหนดได กเรมใหทนททพบครงแรก 2. วคซนทตองใหมากกวา 1 ครง หากเดกเคยไดรบวคซนมาบางแลว และไมมารบครงตอไปตามก าหนดนดใหวคซนครงตอไปนนไดทนท เมอพบเดก โดยไมตองเรมตนครงท 1 ใหม

3. กรณทใชเขม draw วคซน ไมควรใช เขมใหญกวาเบอร 21 (เบอร 20 และ 18)


4. การจดท าทะเบยนขอมลผรบบรการ 4.1 บนทก ชอ นามสกล อาย ทอย ชนด และ ครงทไดรบวคซนในกลมเปาหมาย

กลมเดกแรกเกด กลมเดกกอนวยเรยน กลมนกเรยนชน ป .1 , นกเรยน

หญงชน ป. 5 และนกเรยนชน ป.6 กลมหญงมครรภ

4.2 บนทกเลขทวคซน (lot.no.) และล าดบขวดวคซนของผรบบรการในแตละราย เพอใชในการตรวจสอบและตดตามอาการของผรบวคซนทไดรวมขวด รวม Lot เดยวกบผปวยทมอาการรนแรงหลงไดรบวคซน

5. การเตรยมการเพอกชพเบองตนแกผรบวคซนกรณเกด Anaphylaxis หรอมอาการภายหลงไดรบวคซนทรนแรง

5.1 การเตรยมการเพอกชพเบองตนแกผรบวคซนกรณเกด Anaphylaxis หรอมอาการภายหลงไดรบวคซนทรนแรง

ผฉดวคซนตองผานการอบรมวธการกชพเบองตนอยางนอยทก 3 ป จดเตรยมสถานทใหผรบวคซนนงรอภายหลงไดรบวคซน ใหขอมลอาการภายหลงรบวคซนทอาจเกดขนแก ผรบวคซนหรอผปกครองเดกทมารบวคซน ใหผรบวคซนนงรอเพอสงเกตอาการอยางนอย 30 นาท ภายหลงไดรบวคซน มแผน/ผงชวยเหลอเบองตนแกผรบวคซนกรณเกด anaphylaxis หรอมอาการภายหลงไดรบ

วคซนทรนแรง โดยเฉพาะในสวนของการดแลระบบทางเดนหายใจ และระบบไหลเวยนโลหต มแผน/ผงก ากบการสงผปวยไปรบการรกษาตอ และสามารถสงตอผปวยไดภายใน 15 นาท

หลงเรมมอาการและไดรบการชวยเหลอปฐมพยาบาลเบองตน

5.2 แนวทางการดแลผปวยภาวะ Anaphylaxis หลงไดรบวคซน

Anaphylaxis เปนปฏกรยารนแรงทเกดขนและด าเนนไปอยางรวดเรวหลงจากไดรบสงกระตนทกอใหเกดอาการแพอยางรนแรง ซงอาจน าไปสการเสยชวตกอนไดรบการรกษา

ภาวะ Anaphylaxis ทเกดภายหลงการไดรบวคซน ระยะเวลาทเกดและความรนแรงแตกตางกนไดมากยงเกดเรวจะรนแรงมาก ผปวยสวนใหญจะเกดอาการหลงจากทไดรบวคซนในเวลาเปนนาท แตบางรายอาจแสดงอาการหลงไดรบวคซนไปแลวหลายชวโมง โดยทวไปผปวยจะมอาการทางผวหนงรวมกบอาการทางระบบทางเดนหายใจ หรอมอาการแสดงผดปกตของรางกาย 2 ระบบขนไป ซงไดแก 1) ระบบผวหนง 2) ระบบทางเดนหายใจ 3) ระบบไหลเวยนโลหต 4) ระบบทางเดนอาหาร

กอนใหวคซนควรถามประวตการแพ หากทราบวาผทไดรบวคซนเคยมประวตแพสวนประกอบในวคซนหรอวคซนและมอาการผดปกตของระบบไหลเวยนโลหตภายหลงไดรบวคซนตองนกถงภาวะ anaphylaxis และใหการรกษาอยางรบดวนดวย adrenaline


ส าหรบอาการแพทแสดงออกทางผวหนงเพยงอยางเดยวแบบไมรนแรง ไดแก อาการคนผวหนง ผนแดงตามตว ลมพษ และเยอบตา ปาก จมกบวม ไมท าใหเกดอนตราย สามารถรกษาไดดวยยา antihistamine แตหากมอาการเปลยนแปลงตองพจารณาถงการใหยา adrenaline ซงเปนยาหลกทใชรกษาภาวะ anaphylaxis

เกณฑทางคลนกส าหรบการวนจฉย Anaphylaxis หากมขอใดขอหนงใน 3 ขอตอไปน ถอวาผปวยนาจะเปน Anaphylaxis

1. มอาการเฉยบพลน สวนใหญเกดขนภายในเวลาเปนนาท แตบางรายอาจแสดงอาการหลงไดรบวคซนไปแลวหลายชวโมง อาการอาจเกดขนทางระบบผวหนงหรอเยอบของรางกาย (mucosal tissue) หรอทงสองอยาง เชน มลมพษขนทงตว ผนแดง คนทวตว บวมบร เวณรมฝปาก ลน ลนไก เพดานออน เปนตน รวมกบมอาการอยางนอยหนงอยางดงตอไปน

1.1 อาการทางระบบทางเดนหายใจ เชน หายใจล าบาก หอบเหนอย หายใจเสยงดงวด จากการตบตนของหลอดลม เสยงฮด ตอนหายใจเขาจากการตบของทางเดนหายใจสวนบน (stridor) มสมรรถภาพการท างานของปอดลดลง เชน peak expiratory flow (PEF) ลดลง ระดบออกซเจนในเสนเลอดลดลง เปนตน

1.2 ความดนโลหตลดลงหรอมการลมเหลวของระบบตางๆ เชน เปนลม อจจาระราด ปสสาวะราด เปนตน

2. มอาการมากกวาหรอเทากบ 2 ขอ ดงตอไปน ในผปวยทสมผสกบสารทนาจะเปนสารกอภมแพ ภายในเวลาเปนนาท แตบางรายอาจแสดงอาการหลงไดรบวคซนไปแลวหลายชวโมง

2.1 มอาการทางระบบผวหนงและเยอบของรางกาย เชน ลมพษทวตว คน ผนแดง ปากลนและเพดานออนบวม เปนตน

2.2 มอาการทางระบบทางเดนหายใจ เชน หอบเหนอย หายใจมเสยงวดจากหลอดลมทตบตน เสยงฮดตอนหายใจเขา (stridor) มการลดลงของ PEF ระดบออกซเจนในเลอดลดลง เปนตน

2.3 ความดนโลหตลดลง หรอมการลมเหลวของระบบตางๆ เชน เปนลม อจจาระราด ปสสาวะราด เปนตน

2.4 มอาการทางระบบทางเดนอาหาร เชน ปวดทอง คลนไส อาเจยน เปนตน

3. ความดนโลหตลดลงหลงจากสมผสกบสารทผปวยทราบวาแพมากอน (ในบางรายอาจไมทราบ) ภายในเวลาเปนนาท หรอหลายชวโมง

3.1 ในเดกใหถอเอาความดน systolic ทต ากวาความดนปกตตามอาย หรอความดน systolic ทลดลงมากกวารอยละ 30 ของความดน systolic เดม*

3.2 ในผใหญใหถอเอาความดน systolic ทนอยกวา 90 mmHg หรอความดน systolic ทลดลงมากกวา รอยละ 30 ของความดน systolic เดม

หมายเหต * ความดน systolic ทต าในเดก คอ

นอยกวา 70 mmHg ในเดกอาย 1 เดอน ถง 1 ป นอยกวา 70 mmHg + (2xอายเปนป) ในเดกอาย 1-10 ป นอยกวา 90 mmHg ในเดกอาย 11-17 ป


ตารางท 2 แสดงอาการและอาการแสดงของภาวะ anaphylaxis อาการและอาการแสดง สดสวน (รอยละ)

อาการทางระบบผวหนง (Cutaneous) - ลมพษและ เยอบตา จมก ปากบวม (Urticaria and Angioedema) - ตวแดงจากการขยายตวของหลอดเลอด (Flush) - คนตามผวหนงโดยไมมผน (Pruritus without rash)

> 90 85-90 45-55 2-5

อาการระบบทางเดนหายใจ (Respiratory) - หายใจล าบาก หายใจเสยงวด (Dyspnea, wheeze) - ทางเดนหายใจ สวนบนบวมซงมกมอาการคดจมก เสยงแหบ (Upper

airway angioedema) - โพรงจมกอกเสบ ซงมกมอาการคน คดจมก หายใจไมสะดวก (Rhinitis)

40-60 45-50 50-60

15-20

อาการระบบหมนเวยนโลหต (Cardiovascular) วงเวยน มนศรษะ หนามดเปนลม ความดนโลหตต า (Dizziness, syncope, hypotension)

30-35

อาการระบบทางเดนอาหาร (Abdominal) คลนไส อาเจยน ถายเหลว ปวดทองบด (Nausea, vomiting, diarrhea, cramping pain)

25-30

อาการอนๆ ทพบ (Miscellaneous) - ปวดศรษะ (Headache) - เจบกลางหนาอก (Substernal pain) - ชก (Seizure)

5-8 4-6 1-2

ตารางท 3 แสดงความรนแรง/ระยะการเปลยนแปลง อาการและอาการแสดงของ Anaphylaxis ความรนแรง/ ระยะการเปลยนแปลง อาการและอาการแสดงของ Anaphylaxis

สญญาณเตอนเลกนอยเบองตน

อาการ/อาการแสดงรนแรงทอาจเสยชวตได

- คนทผวหนง มผนและบวมรอบๆ ต าแหนงทฉด เวยนศรษะ มน รสกรอนผาวทวตว

- มบวมตามสวนตางๆ เชน ปาก หรอหนา มผวหนงแดง คนตามผวหนง คดจมก จาม และมน าตาไหล

- มเสยงแหบ คลนไส อาเจยน - บวมในล าคอ หายใจล าบาก ปวดทอง - หายใจมเสยงวด เสยงฮดเวลาหายใจเขา หายใจล าบาก

ความดนโลหตต า ชพจรเบาเรว และอาจเตนผดปกต มภาวะชอก ไมรสกตว


แผนผงท 1 แนวทางการดแลรกษา Anaphylaxis

ตรวจพบอาการ/อาการแสดงทางผวหนงหรอเยอบตางๆ - ผน/ผนลมพษ (Rash/urticaria) - ตวแดงจากการขยายตวของหลอดเลอด/คนตามตว (Flushing/pruritus) - เยอบตา จมก ปากบวม (Angioedema)

มอาการเกดขนอยางรวดเรว หรอมการเปลยนแปลงเขาเกณฑ anaphylaxis*

(Rapid/progressive)

ตรวจวดสญญาณชพเปนระยะ (Vital signs) ไดแก นบการหายใจ คล าชพจร วดความดนโลหต

ใหออกซเจน เปดทางเดนหายใจใหโลง หากพบ สงแปลกปลอมใหเอาออก นอนราบยกขาสง ให adrenaline ทางกลามเนอ ** (O2, clear airway, legs up, Adrenaline IM)

- ชวยหายใจดวยแรงดนบวกผานทาง Ambu bag/ ทอชวยหายใจ/ เจาะคอ (Airway function) - ท าการกชพเมอผปวยไมรสกตว ไมหายใจ หรอหายใจเฮอก รวมกบคล าชพจรไมพบ (CPR) - ใหสารน าทางหลอดเลอด ใหเพยงพอ (Maintain circulatory volume) - ให adrenaline ทางหลอดเลอด** (adrenaline IV)

ตรวจประเมนอาการอยางใกลชดเปนระยะ * หากพบ - มอาการหายใจล าบาก (Respiratory difficulty) -ระบบหมนเวยนโลหตลมเหลว (Circulatory collapse)

ตรวจพบความดนโลหตต า ( BP)*

ตรวจพบความดนโลหตต าลง* ( BP)

ใหสารน าชนดพเศษ และพจารณาใหยาเพมความดนโลหต (plasma expander+/- vasopressors)

หายใจมเสยงวดไมดขน (Wheezing)

ใหยาขยายหลอดลมโดยการพน (Inhaled beta-agonist)

ปองกนการเกดซ า (Prevention of recurrence)

หมายเหต - กรอบเสน คอ ผฉดวคซนตองสามารถใหการดแลเบองตนได - กรอบเสน คอ ใหการดแลภายใตการควบคมของแพทย - * คอ ดเกณฑการวนจฉยภาวะ anaphylaxis และตารางท 2 ประกอบ - ** คอ ใหยาภายใตค าแนะน าของแพทย

ใหยา antihistamine ใหยา corticosteroid


6. การจดเตรยมวสดอปกรณ และยาทจ าเปนในการกชพ

มอปกรณทจ าเปน ดงน Ambu bag ส าหรบเดก และผใหญ Oxygen face mask ส าหรบเดก และผใหญ Set IV fluid Normal saline หรอ Ringer’s lactate Adrenaline (กอนฉดทกครงตองไดรบความเหนชอบจากแพทยกอน) Endotracheal tube (ทอชวยหายใจ) ส าหรบเดก และผใหญอยางนอยควรม เบอร 3.5

และเบอร 4 ไวส าหรบเดก Laryngoscope ส าหรบเดกและผใหญ

7. การตดตามกลมเปาหมายใหมารบวคซนตามเกณฑ

7.1 มทะเบยนตดตามการไดรบวคซนของกลมเปาหมายทเปนปจจบน 7.2 มการบนทกวนทกลมเปาหมายไดรบวคซนทงทไดรบจากสถานบรการตนเองและสถานบรการอน 7.3 มระบบตดตามกลมเปาหมายทไมมารบวคซนตามนด


3. มาตรฐานการบนทกขอมลในแฟมขอมลงานสรางเสรมภมคมกนโรค ปจจบนกระทรวงสาธารณสขโดยส านกนโยบายและยทธศาสตร (สนย.) และส านกงานหลกประกนสขภาพ

แหงชาต (สปสช.) ก าหนดใหสถานบรการจดเกบขอมลการใหบรการตามกจกรรมสาธารณสขเปนรายบคคล (Individual record) ผานฐานขอมลอเลกทรอนกส ในรปแบบ 43 แฟมมาตรฐาน และก าหนดใหมการสงฐานขอมล ไปรวบรวมทคลงขอมลสขภาพระดบจงหวด เพอใหขอมลงานสรางเสรมภมคมกนโรคมความครบถวนถกตอง สามารถน าไปใชประโยชนในการวางแผนและประเมนผลการด าเนนงานในทกระดบไดอยางมประสทธภาพ หนวยบรการทใหวคซนแกประชากรกลมเปาหมาย จ าเปนตองจดใหมผรบผดชอบในการบนทกขอมลในงานสรางเสรมภมคมกนโรคตามมาตรฐาน ดงน

การบนทกขอมลในงานสรางเสรมภมคมกนโรค

รหสวคซนทใชตรงตามรหสมาตรฐานทส านกนโยบายและยทธศาสตรก าหนด มการบนทกขอมลการใหบรการวคซนทกชนดเปนรายบคคลในแฟม EPI ดงน

กลมเดกแรกเกด : วคซน BCG และ HB แรกเกด กลมเดกกอนวยเรยน : วคซน DTP-HB, DTP, OPV, IPV, MMR และ LAJE ก ล ม เด ก น ก เร ย น ช น ป .1 : ว ค ซ น MMR/MR, dT, OPV, IPV, BCG, HB, LAJE

(ขนกบประวตการไดรบวคซนในอดต) กลมเดกนกเรยนหญง ชน ป.5: วคซน HPV กลมเดกนกเรยน ชน ป.6: วคซน dT กลมหญงตงครรภ: วคซน dT

ตรวจสอบการบนทกขอมลการใหบรการใหครบถวน ถกตอง เชน Print out รายงานมาตรวจสอบกบทะเบยนใหบรการ หรอตรวจสอบจาก family folder เปรยบเทยบกบขอมลในคอมพวเตอร เปนตน

บนทกวนนดรบวคซนครงตอไป ในกรณทผรบวคซนไมมาตามนด ใหบนทกเลอนนดเพอรบวคซนครงตอไป เมอบนทกขอมลผรบบรการวคซนครบทกคนแลวให Print out รายงานเกบไว บนทกรายละเอยดผรบวคซนในพนทรบผดชอบทไดรบวคซนจากสถานบรการอน มาลงในคอมพวเตอร

โดยบนทกสถานทรบวคซนในชอง “ทอน” การตดตามกลมเปาหมายใหมารบวคซนตามเกณฑ


เครองมอประเมน

มาตรฐานการด าเนินงานสร้าง...

Documents