บทความวิจัย - institute of east...

ภาพปนปนเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหาร

สรสทธ อมรวณชศกด

บทคดยอ

ไซอวเปนวรรณกรรมจนอกเรองหนงทแพรหลายในไทย นอกจากจะปรากฏเปนวรรณกรรมเพอการอานแลว ยงปรากฏภาพเลาเรองเกยวกบวรรณกรรมดงกลาวทงในศาลเจาจน และวดไทย

วดบวรนเวศวหาร มภาพปนปนเลาเรองไซอวทงหมด 8 ภาพ คอ 1.ตอนหงอคงบกบาดาล 2.ตอนหงอคงรบกบเทพเออรหลงเสน 3.ตอนหงอคงรบกบมงกร 4.ตอนหงอคงปราบปศาจตอโปยกาย 5.ตอนโปยกายปราบปศาจแมนาหลวซา 6.ตอนพระโพธสตวกวนอมเสกมงกรเปนมาพาหนะใหพระถงซาจง 7.ตอนหงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวง 8.ตอนเตาวเศษพาคณะผอญเชญพระไตรปฎกขามแมนาทงเทยน ภาพปนปนเหลานจดเปนตอนสาคญตามวรรณกรรมและเปนทแพรหลายโดยทวไป

จากการศกษาพบวา ภาพปนปนเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหารมความสอดคลองกบภาพเลาเรองทปรากฏในสถานทอนๆ และเมอนาภาพปนปนเลาเรองดงกลาวมาเทยบเคยงกบเนอเรองในวรรณกรรมแลว ยงจะพบวา มการเนนเรองราวเกยวกบหงอคงซงเปนตวละครหลก และการเดนทางไปชมพทวปของคณะผอญเชญพระไตรปฏกทตองเผชญกบเหลาภตผปศาจมากมาย โดยมหงอคงทาหนาทเปนผ อารกขาตลอดการเดนทาง นอกจากนนแลว ภาพเลาเรองไซอวทปรากฏในสถานทตางๆ ยงแสดงถงการรบรคณคาของวรรณกรรมไซอวในฐานะของเทพนยาย มากกวาประวตศาสตรพทธศาสนา

ค าส าคญ : ไซอว ภาพปนปน วดบวรนเวศวหาร ศลปะจน

งานวจยนไดรบทนสนบสนนจากกองทนวจย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ประจาป พ.ศ. 2551 อาจารยประจาภาควชาภาษาจน คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร e-mail: [email protected]

บทความวจย

วารสารเอเชยตะวนออกศกษา The International Journal of East Asian Studies

12

Stucco of “XIYOUJI” in Wat Bowonniwet Vihara

Surasit Amornwanitsak

Abstract XIYOUJI is one of the well-known novels in the canon of Chinese literature, which

has endured in popularity in Thailand. The story has been depicted in various forms of art e.g. paintings, illustrations, in several Chinese shrines, and Thai temples.

This study shows that around the stupa is established eight stucco reliefs recounting episodes in XIYOUJI: i) Wukong’s journey to the Underworld, ii) Wukong’s battle with Erlangshen, iii)Wukong’s battle with the Dragon, iv) Wukong’s conquest of Zhu Bajie, v) Wukong’s conquest of the demon of Liusha River, vi) Guanyin turning of the Dragon into the Horse carriage for Tang Sanzang, vii) Wukong’s conquest of Dujiaoshi Dawang, viii) the pilgrims crossing of the river on the turtle-back. These reliefs have been arranged following the sequence in the novel.

The way the story is recounted through stucco reliefs in Wat Bowonniwet Vihara is quite similar to those illustrated elsewhere. Like in the novel, the story focuses on the main character, Wukong, and the monk’s pilgrimage to India, in which Wukong is acting as a guard to protect them and fight against demons and evil spirits. Another important implication that can be drawn from this study is that XIYOUJI is perceived more as a fairy tale than historical religious literature.

Keywords : XIYOUJI, stucco reliefs, Wat Bowonniwet Vihara, Chinese art



13

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

“ไซอว” เปนวรรณกรรมจนทมคณคา ไดรบการยกยองใหเปนหนงในหกนยายโบราณยอด

เยยมของจนสมยราชวงศหมง-ชงตามคตของชาวจน ไดแก สามกก（三国演义）ซองกง （水浒

传）ไซอว（西游记）จนผงเหมย（金瓶梅）หงโหลวเมง（红楼梦）และหรหลนไวสอ（儒林

外史） วรรณกรรมเรองนกลาวถงการเดนทางของพระถงซาจงเพอไปอญเชญพระไตรปฎก ระหวางทางพระถงซาจงตองเผชญกบเหลาปศาจมากมายทคอยเขามาขดขวางอยางตอเนอง แตกไดศษยทง 3 ตน คอ หงอคง ซวเจง โปยกาย คอยอารกขาคมครองใหการเดนทางไปชมพทวปครงนนสาเรจลลวงดวยด “ไซอว” มการดาเนนเรองทนาสนใจ เนอเรองพลกแพลงและสนกสนาน ทงเปยมดวยขอคดและปรชญา ทาใหเปนเรองทแพรหลายมากในจนเรองหนง

ความสมพนธทางวฒนธรรมระหวางไทยกบจนนนมมาอยาง ยาวนาน สนนษฐานวาวรรณกรรมเรองไซอวนาจะแพรหลายในไทยพรอมๆ กบการอพยพเขามาของชาวจน ในรปของมขปาฐะ ศลปะการแสดง งานแปล หรอแมแตจตรกรรมประตมากรรมเปนตน

วรรณกรรมไซอวมความดเดนทงภาษาและตวเนอหาทผ อานทกเพศทกวยตางชนชอบ ไซอวจงเปนสวนหนงของวถชวตชาวจนทงในประเทศจนและกลมชาวจนโพนทะเล มกพบภาพเลาเรองจากวรรณกรรมเรองนในทตางๆ ตงแตอาคารสถานท ตลอดจนขาวของเครองใชในชวตประจาวน โดยเฉพาะอยางยงในศาลเจาจนมกปรากฏภาพเลาเรองไซอวตอนสาคญๆ อยรวมกบภาพมงคลจนตางๆ ทนาสงเกตคอ นอกเหนอจากในศาลเจาจนแลว ภาพเลาเรองไซอวยงปรากฏอยในวดไทยอกดวย

ในสมยรชกาลท 3 แหงกรงรตนโกสนทร ไดเกดความนยมในศลปะจนเปนอยางสง งานสถาปตยกรรมตางๆ มกมการผสมผสานระหวางศลปะไทย-จน อกทงยงมความนยมนาเนอหาจากวรรณกรรมจนมาสรางเปนงานศลปะประดบตกแตงในอาคารสถานทตางๆ เชน ภาพวาดเลาเรองสามกกในพระอโบสถวดประเสรฐสทธาวาส ภาพสลกหนรอบพระอโบสถวดพชยญาตการาม เปนตน ทงน เนองจากความนยมในวรรณกรรมจนทแปลเปนภาษาไทยซงเรมมมาตงแตสมยรชกาลท 1 จงทาใหความนยมดงกลาวมอทธพลตองานศลปะแขนงตางๆ ตามไปดวย

วดบวรนเวศวหารเปนวดสรางขนตงแตสมยรชกาลท 3 และไดรบการปฏสงขรณครงใหญในรชกาลท 4 รปแบบทางสถาปตยกรรมจงมการผสมผสานระหวางศลปะไทย-จน และตะวนตกอยางลง


14

ตว1 ตวอยางของศลปะจนทปรากฏในวดบวรนเวศวหาร เชน จตรกรรมฝาผนงเรองสามกกภายในพระวหารเกง ตกตาศลาและการตกแตงในรายละเอยดสวนอนๆ รวมถงภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบพระเจดย

ภาพปนปนเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหารเลาเรองตอนสาคญตามวรรณกรรม มอยดวยกน 8 ภาพ ภาพดงกลาวมความงดงาม ถกตองตามรปแบบศลปะจน เชนเดยวกบทปรากฏในศาลเจาจนทวไป เปนหลกฐานสาคญทบงบอกถงความแพรหลายของวรรณกรรมไซอวในสงคมไทยไดเปนอยางด

งานวจยชนน เปนการศกษาอทธพลของวรรณกรรมไซอวทมตอการสรางงานศลปะในวดไทย และศกษาถงความแพรหลายของวรรณกรรมชนนในสงคมไทยผานการอานและวเคราะหภาพปนปนเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหาร โดยมงหวงจะใหเปนจดเรมของการวจยไซอวในแวดวงจนศกษาในไทย

การศกษาเอกสารอนทเกยวของ

จากการสารวจเอกสารการศกษาวาดวยภาพปนปนเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหาร ผวจยพบเอกสารอย 2 ชน ดวยกน คอ

1. “สมดภาพพระเจดยวดบวรนเวศวหาร” (พ.ศ. 2551) โดยศานต ภกดคาและคณะ เปนงานคนควาเรยบเรยงเพอจดพมพเปนทระลกในการบรณะพระเจดยวดบวรนเวศวหาร

ซงเปนสวนหนงของโครงการบรณปฏสงขรณวดบวรนเวศวหาร หนงสอเลมนไดใหรายละเอยดเกยวกบองคพระเจดยและสงกอสรางรายรอบ โดยไดกลาวถงภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบพระเจดยวดบวรนเวศวหารทง 8 ภาพ ในลกษณะของการเลาเรองตามภาพทปรากฏเทยบเคยงกบวรรณกรรม

2. บทความเรอง “ภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบระเบยงพระเจดยวดบวรนเวศวหาร” (พ.ศ. 2552) โดย ศานต-นวรตน ภกดคา

บทความนเปนการนางานคนควาเรอง “สมดภาพพระเจดยวดบวรนเวศวหาร” มาเรยบเรยงในรปแบบของบทความ ซงเนนทการอานภาพปนปนเลาเรองไซอวทง 8 ในวดบวรนเวศวหารเปนหลก

งานทง 2 ชนไดใหขอมลเกยวกบภาพเลาเรองไซอว โดยเนนทการอานภาพเทยบเคยงกบวรรณกรรมฉบบแปลไทย หากแตยงไมไดวเคราะหถงบรบทของความแพรหลายของวรรณกรรมจน

1 สนต เลกสขม, ประวตศาสตรศลปะไทย(ฉบบยอ) : การเรมตนและการสบเนองงานชางในศาสนา, (กรงเทพฯ : เมองโบราณ, 2544), น.195.



15

ฉบบแปลในสงคมไทย และการปรากฏขนของวรรณกรรมไซอวในรปแบบงานศลปะในวดไทยทมภาพเลาเรองดงกลาว อกทงยงมขอโตแยงในการอานภาพเลาเรองภาพท 7 ตอน “เหงเจยปราบปศาจตาเฒาเชยงกก” ซงผวจยมความเหนทแตกตางออกไปจากการอานภาพของงานทง 2 ชนดงกลาว

วตถประสงคการวจย

1. เพออานภาพปนปนเลาเรองไซอวทประดบเกงจนรอบพระเจดยวดบวรนเวศวหาร 2. เพอศกษาภาพเลาเรองไซอวในสถานทอนๆ ทเกยวของ 3. เพอเผยแพรวรรณกรรมเรองไซอวใหเปนทรจกกวางขวางยงขน 4. เพอเปนการบนทกและเกบรกษาขอมลเกยวกบภาพปนปนเลาเรองไซอวทประดบเกงจน

รอบพระเจดยวดบวรนเวศวหาร

สมมตฐานการวจย 1. การแปลวรรณกรรมไซอวเปนภาษาไทยในสมยรชกาลท 5 สงผลใหเกดงานศลปะท

เกยวเนองกบวรรณกรรมไซอวในวดไทย นอกเหนอจากทปรากฏมากอนหนานนแลวในศาลเจาจน 2. ภาพปนปนเลาเรองไซอวทปรากฏในวดบวรนเวศวหารมาจากเนอเรองในวรรณกรรมตอน

ทไดรบความนยม เชนเดยวกบภาพเลาเรองไซอวในสถานทอนๆ ทเกยวของ

ขอบเขตการวจย งานวจยชนนศกษาภาพปนปนเลาเรองไซอวทปรากฏในวดบวรนเวศวหารเปนหลก และใช

ภาพเลาเรองไซอวทปรากฏในสถานทอนๆ ไดแก ภาพเขยนสเลาเรองไซอวบนผนงหอระฆงวดราชโอรสาราม และภาพเลาเรองในศาลเจาจนในเขตพนทชมชนจนเยาวราช จานวน 5 ศาลเจา ไดแก ศาลเจาโจวซอกง ศาลเจาเลาปนเถากง ศาลเจาเหงเจย ศาลเจาซนป นเถากง ศาลเจาชกเซยมา เปนกรณศกษา

วธการวจย

1. ในสวนของการอานภาพปนปนเลาเรองไซอว จะใชวธการศกษาตามแนวทาง ‚ประตมานวทยา‛ ซงเปนการศกษาถงรายละเอยดของภาพเลาเรองวา ภาพบคคลหรอตวละครทปรากฏนนเปนใครและเปนเรองราวในตอนใดของวรรณกรรม

2. ในสวนของการวเคราะห ผวจยไดใชขอมลจากเอกสารประเภทตางๆ ทงเอกสารงานวจย หนงสอ บทความ และขอมลภาคสนาม นามาศกษาเรยบเรยงดวยวธการพรรณาเชงวเคราะห


16

ขนตอนการวจย 1. ศกษาประวตวดบวรนเวศวหาร รวมถงการสรางและบรณะเกงจนรอบพระเจดย วดบวร

นเวศวหาร 2. ศกษาประวตและเนอหาในวรรณกรรมเรองไซอว ฉบบแปลภาษาไทยโดยนายตน และ

เทยนวรรณเปนผ เรยบเรยง และไซอวฉบบภาษาจน 3. ทาการบนทกภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบพระเจดยวดบวรนเวศวหาร

ภาพเขยนสบนผนงหอระฆงวดราชโอรสาราม และภาพเลาเรองไซอวในศาลเจาจน 4. ศกษาเปรยบเทยบภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบพระเจดยวดบวรนเวศวหาร

ภาพเขยนสบนผนงหอระฆงวดราชโอรสาราม และภาพเลาเรองไซอวในศาลเจาจน 5. นาขอมลทไดมาวเคราะหเชอมโยงเขากบหวขอตางๆ ทวางไว 6. สรปผลการวจย 7. เรยบเรยงและจดพมพเปนรายงานการวจย เพอนาเสนอตอไป

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ทาใหเขาใจเนอเรองของภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบพระเจดยวดบวร

นเวศวหาร 2. ทาใหทราบถงจดรวมบางประการของภาพปนปนเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหาร และ

ภาพเลาเรองไซอวในสถานทอนๆ 3. ไดทาการเผยแพรวรรณกรรมไซอว ซงเปนวรรณกรรมทมคณคาใหเปนทรจกในวงกวาง 4. ไดทาการบนทกและเกบรกษาขอมลเกยวกบภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบ

พระเจดยวดบวรนเวศวหารไวเปนหลกฐานตอไปในอนาคต ในกรณทภาพปนปนเหลาน มแนวโนมทจะลบเลอน สญหาย

ขอตกลงเบองตน

1. งานวจยนใชฉบบภาษาจนของอเฉงเอน（吴承恩）เปนหลกในการอางอง 2. การถอดเสยงภาษาจนของงานวจยนใชเกณฑการถายถอดเสยงภาษาจนกลาง (ภาษา

แมน ดารน) ดวยอกขรวธไทยททางสานกเลขาธการนายกรฐมนตรเปนผ กาหนด รวมทงพมพตวอกษรจนกากบไวในสวนของดชนคาอานประกอบงานวจย เพองายตอการสบคนในโอกาสตอไป



17

3. ชอตวละครเอก 4 คนในวรรณกรรมไซอว ไดแก พระถงซาจง หงอคงหรอเหงเจย ซวเจง และตอโปยกาย ยงคงใชการอานเสยงจนแตจว เนองจากเปนชอทคนไทยคนเคยและรจกมากกวาการอานเสยงแบบจนกลาง (ภาษาจนแมนดารน)

วรรณกรรมไซอวในสงคมไทย

ไซอวเปนวรรณกรรมเอกเรองหนงของจน สนนษฐานวาแพรหลายสสงคมไทยพรอมๆ กบการอพยพของชาวจน ทงในรปแบบของการแสดง เชน หนละครเลก งว นทานเรองเลา มขปาฐะ หรอในรปแบบของวรรณกรรมเอง เกดเปนความนยมทวไปไมเฉพาะกบชาวจนเทานน

ในชวงตนรตนโกสนทร วรรณกรรมจนไดความนยมจากชนชนสงเปนอยางมากในฐานะหนงสอพงศาวดารและตาราพชยสงคราม เชน สามกก ไซฮน จงไดมการแปลวรรณกรรมจนเพมขนเรอยมา จนกระทงในสมยรชกาลท 5 รสนยมของการเสพวรรณกรรมจนไดเปลยนไปจากเดม กลาวคอ จากการเสพวรรณกรรมเพอประโยชนในการปกครองบานเมอง มาเปนการเสพวรรณกรรมในฐานะบนเทงคด ซงวรรณกรรมไซอวกถกแปลขนในยคน

ไซอว ฉบบภาษาไทย แปลโดย นายตน ซงเปนชาวจน และไดรบการขดเกลาเปนภาษาไทยโดย เทยนวรรณ ปญญาชนคนสาคญของยคสมย หลงจากแปลเปนภาษาไทยแลว วรรณกรรมไซอวเปนทแพรหลายมากยงขน และไดมไซอวสานวนอนๆ เกดขนตามมา นอกจากนนแลว ยงมตความเชงพทธปรชญาอกดวย เนองจากเนอเรองกลาวถงการไปอญเชญพระไตรปฎกของพระถงซาจง และการเดนทางไปในครงนนตองเผชญกบอปสรรคมากมาย เหมอนชวตทตอง ฝาฟนอปสรรคนานปการจงจะบรรลซงมรรคผล การปรากฏขนของผ รวมเดนทางกลวนตความไดวา เปนตวแทนของ โลภะ โทสะ โมหะ ทตองม ศล สมาธ และปญญา ในการควบคมความชวเหลาน การตความเชงพทธปรชญาน คงมอทธพลอยางมากตอการปรากฏขนของภาพเลาเรองไซอวในวดไทย

ภาพเลาเรองไซอวในสงคมไทย

ภาพเลาเรองไซอวทปรากฏในสงคมไทยนน พบไดมากตามอาคารสถานททมโครงสรางทางสถาปตยกรรม หรอ มการตกแตงตามแบบศลปะจน โดยเฉพาะอยางยงในศาลเจาจน ซงถอวาเปนสถานทศกดสทธและเปนศนยรวมจตใจของคนจน และเปนทใชสาหรบสงสอนหรอปลกฝงความคด คตความเชอ รวมถงวถประเพณปฏบตของชาวจนทสบทอดกนมาจากรนสรน โดยปกตแลว ในศาลเจาจนมกมการใชภาพจตรกรรมประตมากรรมมาตกแตง เหมอนกบภาพจตรกรรมฝาผนงในวดไทย ท


18

มกวาดภาพทศชาตชาดก กเพออยากสอใหผคนทมากราบไหวพระไดเหนภาพทมเนอหากนใจ แฝงดวยขอคด เพอนาไปเปนแบบอยางในการดารงตน

ภาพเลาเรองจากวรรณกรรมไซอวทปรากฏตามศาลเจาจน มกจะปรากฏภาพเลาเรองเพยงภาพเดยว จากตอนใดตอนหนงเของวรรณกรรม และมตวละครเอกครบทกตวในภาพนนๆ (ยกเวนในกรณทเปนศาลเจาเหงเจย ซงมหงอคงเปนเทพประธานของศาล มกจะพบภาพเลาเรองเกยวกบวรรณกรรมไซอวมากกวาหนงภาพ และเนนทวรกรรมของหงอคงในเชงสรรเสรญ) การใชฉากทมตวละครเอกครบทกตวนาจะเปนธรรมเนยมของการสรางภาพจากวรรณกรรมไซอวตามความเขาใจของชางจน การเลอกตอนสาคญเพยงตอนเดยว เปนเหมอนการสรปสาระสาคญของเรอง อนไดแก ตวละคร ภารกจของตวละคร และแกนของเรองซงกคอ การเดนทางไปอญเชญพระไตรปฎกนนเอง และยงอาจจะรวมถงคตธรรมทสาคญของวรรณกรรมไซอวนนคอ ความเพยร ความอตสาหะ

จากการสารวจภาพเลาเรองจากวรรณกรรมไซอวในศาลเจาจนจานวน 5 ศาลเจา พบภาพเลาเรองจากวรรณกรรมไซอว ไดแก ตอนหงอคงอาละวาดสวรรค (ศาลเจาเหงเจย), ตอนหงอคงปราบปศาจกระดกขาว (ศาลเจาเหงเจย), ตอนหงอคงรบกบองคหญงพดเหลก (ศาลเจาเหงเจย), ตอนหงอคงรบกบปศาจววและองคหญงพดเหลก (ศาลเจาโจวซอกง), ตอนพระพาพระถงซาจงขามฝาก (ศาลเจาเลาปนเถากง และ ศาลเจาซนป นเถากง ) และตอนเตาวเศษพาคณะผอญเชญพระไตรปฎกขามแมนาทงเทยน (ศาลเจาชกเซยมา)

นอกจากทจะปรากฏในศาลเจาจนแลว ยงพบวา ในวดไทยทมโครงสรางทางสถาปตยกรรมแบบจน (แบบพระราชนยม) ยงมการใชเนอหาของวรรณกรรมจนมาสรางงานศลปะเพอประดบตกแตงรวมอยดวย จากการสารวจพบวา มวดไทยจานวน 2 วด ทมการนาเนอเรองจากวรรณกรรมไซอวมาใชเปนงานศลปะเพอการตกแตง คอ วดราชโอรสาราม และวดบวรนเวศวหาร ภาพเลาเรองไซอวในวดราชโอรสาราม เปนภาพเขยนสประดบหอระฆง มอยดวยกน 5 ภาพ ไดแก ภาพ ตอนกาเนดหงอคง, ตอนหงอคงรบกบเหลาเทพสวรรค, ตอนหงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวง, ตอนเตาวเศษพาคณะผอญเชญพระไตรปฎกขามแมนาทงเทยน และ ตอนหงอคงไดบวงมงคล

ภาพเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหาร

วดบวรนเวศวหารเปนพระอารามหลวงชนเอก ชนดราชวรวหาร เนองดวยเปนวดสาคญของพระนคร จงไดรบการบรณปฏสงขรณอยตลอดเวลา ปชนยสถานตางๆ ภายในวดจงมรปแบบศลปะทแตกตางกนไปตามความนยมของแตละยคสมย ทงแบบไทยประเพณ แบบตะวนตก และแบบศลปะจนอนเปนรปแบบทนยมในสมยรชกาลท 3 รวมอยดวย



19

ภาพเลาเรองไซอวทปรากฏในวดบวรนเวศวหาร เปนภาพปนปนนนตาและระบายสประดบบนผนงดานนอกของเกงจนรอบพระเจดยใหญ มอยดวยกน 8 ภาพ แตละภาพมขนาดเทาๆ กน นบเปนภาพเลาเรองไซอวในวดไทยทมความงามและสมบรณอยางมาก จากการอานภาพชดดงกลาว แบงออกตามเนอหาไดดงน คอ

ภาพท 1 ตอนหงอคงบกบาดาล

ดานซายเปนภาพหงอคงสวมชดเกราะทอง หมวกทองคาปกหงสและรองเทาใยบว ถอ

กระบองวเศษเหาะอยบนเมฆ สวนทางขวาของภาพเปนพญามงกรและเหลาบรวาร โดยในมอบรวาร

เตาถอธงทมอกษรจนวา “ตง”（东）แปลวา ตะวนออก ซงกหมายถงพญามงกรประจาทศบรพานนเอง

ภาพนเปนเหตการณหลงจากหงอคงถกพระอาจารยผถ (菩提祖师) ขบไลออกจากสานก จงกลบไปอาศยอย ณ เขาฮวากว (花果山) จนมอยวนหนงหงอคงอยากไดอาวธคใจ วานรตวใหญจงแนะนาใหไปหาทมหาสมทรตะวนออก วาแลวหงอคงกกระโดดลงไปในกระแสชลไปยงเมองบาดาล เพอขออาวธจากพญามงกรเจาสมทรแหงทะเลตะวนออก เมอถงวงบาดาล หงอคงไดแผลงฤทธตางๆ นานา พญามงกรจงแนะนาใหหงอคงไปเอาแทงเหลกวเศษทจมอยในกลางใจทะเล เพอนามาเปนอาวธคกาย ใหชอวา “หรอจนกปง” (如意金箍棒) แปลไดวา “กระบองวเศษสมปรารถนา” หงอคงเมอไดกระบองวเศษแลว กยงขอเครองประดบแตงตวอก พญามงกรหมดปญญาจงตกลองตระฆงเรยกพญามงกรนองทงสามทดแลทะเลทง ๓ ทศมาเพอปรกษาหารอกน ทายสดไดมอบชดเกราะทอง


20

หมวกทองคาปกหงสและรองเทาใยบวใหแกหงอคง เมอหงอคงไดของดงประสงคแลวจงกลบไปยงเขาฮวากว2

ภาพท 2 ตอนหงอคงรบกบเทพเออรหลงเสน

ดานซายเปนภาพหงอคงสวมชดเกราะ มอขวาถอกระบองวเศษ ตรงกลางเปนภาพสนขคใจ

ของเทพเออรหลงเสน (二郎神) สวนทางขวาของภาพคอเทพเออรหลงเสน ซงเปนนดดาของมหาเทพอวหวงซงต (玉皇上帝) ลกษณะพเศษของเทพองคนคอมดวงตาท 3 อยกงกลางของหนาผาก

ภาพนเปนภาพเหตการณหลงจากทหงอคงอาละวาดบาดาล นรกและสวรรคแลว อวหวงซงตทรงมพระบญชาใหเหลาเทพสวรรคลงไปจบตวหงอคงมาลงโทษ แตกไมมใครสหงอคงได ความทราบถงพระโพธสตวกวนอม พระองคจงแนะนาใหอวหวงซงตมพระบญชาแตงตงให เออรหลงเสนเปนแมทพในครงน เออรหลงเสนและหงอคงตางแปลงกายเพอตอสกนอยนาน แตกไมมผลแพชนะ พระโพธสตวกวนอมจงไดกลาวกบไทซงเหลาจวน (太上老君) วาจะชวยเทพ เออรหลงเสนอกแรง โดยจะใชแจกนวเศษขวางลงไปใหถกศรษะของหงอคง แตไทซงเหลาจวนเกรงวาแจกนวเศษจะตกแตก จงหยบบวงทองคาขวางลงไปในจงหวะทหงอคงไมทนระวงตว บวงนนกพงตรงลงศรษะของหงอคง เทพเออรหลงเสนและเหลาเทพสวรรคจงจบหงอคงได3

2 Wu Cheng’en, 吴承恩著《西游记》第29-32页，人民文学出版社1997年版。 3同上，第64-71页。



21

ภาพท 3 ตอนหงอคงรบกบมงกร

ดานซายของภาพเปนรปมงกรขนจากนาเพอรบกบหงอคงทในมอถอกระบองวเศษ และม

พระถงซาจงยนอยขางๆ ภาพเหตการณนเปนตอนหลงจากพระถงซาจงไดรบหงอคงเปนศษยแลว ทงสองไดเดนทาง

มงตรงสชมพทวปเพอไปอญเชญพระไตรปฎก เมอมาถงหบเขาเสอผาน (蛇盘山) เหนบงนากวางใหญอยขางหนา พระถงซาจงจงเดนเขาไปรมฝงบงเพอพจารณาด ทนใดนนเองมงกรรายไดตรงเขามาจะทาราย หงอคงชวยไวไดทน แตมาคกายถกมงกรรายกลนกนลงไปทงตว หงอคงโกรธมาก แลวทงคกไดตอสกนอยนาน4

4同上，第177-180页。


22

ภาพท 4 ตอนหงอคงปราบปศาจตอโปยกาย

ดานซายคอสตรทหงอคงแปลงกายเพอหลอกใหปศาจตอโปยกายหลงกล ถดมาคอปศาจตอ

โปยกาย ดไดจากจมกทมลกษณะเหมอนจมกหม สวนบคคลทขเมฆคอหงอคง ภาพนเปนเหตการณตอนทหงอคงไดปราบมงกรเรยบรอยแลว กเดนทางไปถงหมบานเกา

เหลาจวง (高老庄) เมองอซอจงกว (乌斯藏国) หงอคงและพระถงซาจงไดทราบวาทบานของเกาไทกง (高太公) มปศาจตวหนงไดแปลงกายเพอหลอกบตรสาวนาม ชยหลาน (翠兰) ไปเปนภรรยา แตอยกนกนไมนาน รปเดมของปศาจกถกเปดเผยออกมา คอ มรปรางคลายหม เมอเกาไทกงทราบวาหงอคงมฤทธจงขอความชวยเหลอ หงอคงจงไดออกอบายใหกบเกาไทกง เพอชวยบตรสาวชยหลาน โดยทตนจะแปลงกายเปนชยหลานแทน เพอปราบปศาจตนน 5

5同上，第216-225页。



23

ภาพท 5

ตอนโปยกายปราบปศาจแมนาหลวซา

ดานซายของภาพคอปศาจซวเจงทอาศยอยในแมนาหลวซา (流沙河) กาลงสรบกบตอโปย

กาย โดยมหงอคงเฝาดอยางใจจดใจจอ ภาพนเปนเหตการณทคณะผอญเชญพระไตรปฎกไดเดนทางถงแมนาหลวซา ในแมนานม

ปศาจตนหนงอาศยอย เดมทเปนเทพบนสวรรคแตทาความผดททาแจกนแกวเจยระไนแตก จงตองโทษมารบกรรม ณ แมนาแหงน เมอพระถงซาจงและคณะไดเดนทางผานมาจงเขาทาราย เพอหวงกนเนอเปนอาหาร หงอคงและตอโปยกายจงไดสกบปศาจอยางสดกาลง โดยตอโปยกายลงไปในนา เพอหลอกใหปศาจขนมาสบนบก และมหงอคงอยบนรมฝงเพอชวยอกแรง6

6同上，第261-268页。


24

ภาพท 6 ตอนพระโพธสตวกวนอมเสกมงกรเปนมาพาหนะใหพระถงซาจง

ดานซายของภาพคอพระโพธสตวกวนอม ถดมาคอมามงกรทกาลงถกหงอคงจงขนจากนา

โดยมพระถงซาจงยนอยขางๆ ภาพนเปนเหตการณตอเนองจากภาพท 3 ตอนหงอคงรบกบมงกร กลาวคอ หลงจากทมงกร

ไดกลนกนมาพาหนะของพระถงซาจงไปแลว หงอคงไดเขาส รบ เพอใหคนมามา แตหงอคงกไมสามารถทาอะไรกบมงกรได จงไดเรยกพระภมเจาทมาสอบถาม และไดความวาพระโพธสตวกวนอมไดเอามงกรตวหนงมาไวในบงแหงน เมอหงอคงทราบ จงไดเหาะไปหาพระโพธสตวกวนอมเพอขอความชวยเหลอ เมอพระโพธสตวกวนอมมาถงไดสงใหเจยต (揭谛)ไปทรมบงรองเรยกใหมงกรขนมาหา จากนนพระโพธสตวกวนอมไดรายคาถาใหมงกรแปลงเปนมาขาว และรบสงใหตงใจอดทน เมอสาเรจการนจะไดหมดสนเวรกรรม มงกรนอมรบคาสง พระโพธสตวกวนอมจงเรยกหงอคงมาสงใหพามามงกรไปใหพระถงซาจง แลวพระองคกกลบไปยงหนานไห (南海)7

7 同上，第180-184页。



25

ภาพท 7 ตอนหงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวง

ดานซายของภาพคอปศาจตเจยวซอตาหวง (独角兕大王) แปลไดความวา “ปศาจแรดนอ

เดยว” ซงเปนสมญานามของปศาจตนนตอนทหนลงมายงโลกมนษย ตรงกลางคอหงอคงกาลงทาทาคานบ สวนทางขวาเปนภาพเทพไทซงเหลาจวนกาลงถอเชอกจงจมกปศาจแรดนอเดยวอย เดมทแลวปศาจตวนคอควายพาหนะของเทพไทซงเหลาจวน

ภาพนเปนเหตการณหลงจากทพระถงซาจงและคณะไดเดนทางถงเขาจนโตว (金山兜山)ทนนมปศาจตเจยวซอตาหวงอาละวาด พระถงซาจงถกปศาจตเจยวซอตาหวงจบไป หงอคงไปชวยแตสแรงปศาจไมได จงไปเขาเฝาพระหรไหล (如来佛祖) พระองคไดทรงแนะนาใหไปเขาเฝาองคเทพไทซงเหลาจวน ณ วมานหลเฮน (离恨天) เมอไทซงเหลาจวนไปตรวจสอบ กพบวาควายของตนหายไปตวหนง เหลอแตเดกเลยงควายนอนหลบอย เมอถามกไดความวาเดกคนนนกนยาจนตาน (金丹) เขาไปเมดหนงกหลบไป ปศาจควายจงหนลงมาอาละวาดบนโลกมนษย ไทซงเหลาจวนเมอทราบความแลวกรบลงมาปราบ ไดใชหวงวเศษจนกงจว (金钢琢)เจาะไปทจมกควาย เอาเชอกผกรอยเขากบหวงวเศษ จากนนจงกลาวอาลาเหลาเทพและเซยนทงหลาย แลวขนนงบนหลงควายเหาะกลบบนสวรรคชนหลเฮน8

8同上，第608-642页。


26

ภาพท 8 ตอนเตาวเศษพาคณะผอญเชญพระไตรปฎกขามแมนาทงเทยน

ดานซายของภาพคอซวเจงกาลงแบกคมภรพระไตรปฎก ตอมาคอพระถงซาจง มามงกร ตอ

โปยกาย และหงอคง สวนทางขวาคอเตาวเศษทมารอคณะผ เดนทางอญเชญพระไตรปฎก เพอจะพาขามแมนาทงเทยน (通天河)

เหตการณนเปนตอนทพระถงซาจงและศษยไดคมภรพระไตรปฎกแลว และกาลงเดนทางกลบดนแดนตาถง (大唐) เมอถงแมนาทงเทยน เตาวเศษทเคยรบพระถงซาจงและศษยขามแมนาตอนขาไปชมพทวปไดมาชวยพาขามแมนาทงเทยนอกครง เมอใกลถงฝงเตาวเศษไดถามพระถงซาจงถงเรองการไดกลบเปนมนษยของตน ทเคยขอใหพระถงซาจงไปถามพระพทธองค แตพระถงซาจงหลงลม เพราะมวนกถงแตเรองพระไตรปฎก ฝายเตาวเศษเมอรวาพระถงซาจงคงไมไดถามให จงสลดทหนงแลวมดลงนาไป9

การวเคราะหภาพเลาเรองไซอว 1. การวเคราะหภาพปนปนเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหาร

ก.ประเดนเรองการเรยงลาดบภาพ

9同上，第1180-1184页。



27

การวเคราะหภาพปนปนเลาเรองไซอวทวดบวรนเวศวหารน เปนการกาหนดกรอบการอานภาพไวลวงหนาโดยองการลาดบเหตการณตามวรรณกรรม เนองจากภาพแตละภาพไมไดกากบหมายเลขหรอมสญลกษณบอกไว ผวจยจงไดกาหนดใหภาพปนปนทบรเวณบนไดทางขนพระเจดย ซงเปนภาพหงอคงบกบาดาลเปนภาพลาดบท 1 เนองจากเปนเหตการณลาดบแรกตามในวรรณกรรม แลวเวยนตามเขมนาฬกาหรอทกขณาวฏ

จากการวจยพบวา ภาพเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบพระเจดยวดบวรนเวศวหาร มลาดบภาพทไมตรงตามเนอเรองในฉบบภาษาจน มรายละเอยดตามตารางท 3 ดงน

ตารางท 3 ตารางเทยบตอนทปรากฏในภาพปนปนกบตอนตามวรรณกรรม

ภาพท

ชอตอน บทท ( ต า ม

ฉบบภาษาจน) 1 ตอนหงอคงบกบาดาล 3 2 ตอนหงอคงรบกบเทพเออรหลงเสน 6 3 ตอนหงอคงรบกบมงกร 15 4 ตอนหงอคงปราบปศาจตอโปยกาย 18 5 ตอนโปยกายปราบปศาจแมนาหลวซา 22 6 ตอนพระโพธสตวกวนอมเสกมงกรเปนมาพาหนะใหพระถงซาจง 15 7 ตอนหงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวง 50 - 52 8 ตอนเตาวเศษพาคณะผอญเชญพระไตรปฎกขามแมนาทงเทยน 99

จะเหนวาภาพท 6 เปนภาพทมเนอความตอเนองกบภาพท 3 คอเมอหงอคงเขารบกบมงกรแลวแต

กสไมได จงเขาเฝาพระโพธสตวกวนอม ทานจงไดเสดจมาและเสกมงกรใหเปนมาพาหนะใหกบพระ


28

ถงซาจงไดใชในการเดนทางไปอญเชญพระไตรปฎก เพราะฉะนนถาจะเรยงใหถกตองตรงตามเนอเรองไซอว ฉบบภาษาจนควรจะเรยงดงนคอ ภาพ 1 – 2 – 3 – 6 – 4 – 5 – 7 – 8 10

การเรยงลาดบภาพทไมตรงตามเนอเรองในวรรณกรรมเปนสงทพบเหนอยทวไป เชนในกรณภาพเลาเรองสามกกในพระอโบสถวดประเสรฐสทธาวาส กยงปรากฏขอผดพลาดของภาพลาดบเหตการณตามเนอเรองอยหลายภาพดวยกน11

ในกรณของภาพเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหาร หากตดเรองของการใสลาดบภาพโดยกาหนดภาพตนออกไป จะเหนไดวาภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจน เปนภาพจากตอนสาคญของวรรณกรรมเรองน ซงในกรณดงกลาว จงไมจาเปนทจะตองเรยงลาดบใหถกตองตามวรรณกรรมกได เราจะพบวธการลาดบเหตการณทไมตรงกบวรรณกรรมอกหลายแหง เชน ภาพสลกหนเลาเรองสามกกทวดพชยญาตการาม ภาพวาดเลาเรองหองสนทเกงจนนกจราชบรหาร ในพพธภณฑสถานแหงชาตพระนคร หรอแมแตภาพวาดเลาเรองไซอวประดบหอระฆงท วดราชโอรสาร าม กไมไดเรยงลาดบเหตการณตรงตามวรรณกรรมเชนกน มความเปนไปไดวา ชางผสรางอาจจะสอถงตอนทสาคญๆ มากกวาทจะตงใจเลาเรองเหตการณตรงตามวรรณกรรมอยางครบถวน เพราะวาขอจากดของพนท จงเนนทตวบคคลสาคญของเรอง หรอ ตอนทแพรหลายของวรรณกรรมนนๆ แทน

ข.ประเดนเรองการอานภาพท 7 ตอนหงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวง จากการอานภาพเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหารทง 8 ภาพ ผวจยพบวา คาอานของภาพ

ท 7 ซงปรากฏในหนงสอ ‚สมดภาพพระเจดยวดบวรนเวศวหาร‛ และบทความเรอง ‚ภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบระเบยงพระเจดยวดบวรนเวศวหาร‛ กบคาอานของผ วจยแตกตางกน เปนเนอความในคนละตอน กลาวคอ ผวจยอานวเคราะหเปนภาพตอน “หงอคงปราบปศาจตเจยว

10 แตในหนงสอ ‚สมดภาพพระเจดยวดบวรนเวศวหาร‛ และบทความเรอง ‚ภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบระเบยงพระเจดยวดบวรนเวศวหาร‛ ซงไดศกษาและอานภาพเลาเรองไซอวชดนไวดวยเชนกนนน ในหนงสอและบทความดงกลาวไดจดทาแผนผงแสดงตาแหนงของภาพปนปนเลาเรองไซอว โดยเรยงลาดบแสดงตาแหนงภาพเหมอนกบในงานวจยฉบบน หากแตในขนตอนของการอานภาพนน หนงสอและบทความดงกลาวใชวธการอานภาพโดยเรยงลาดบเหตการณไปตามวรรณกรรม ซงไมตรงกบถาวรวตถทปรากฏอย กลาวคอจะเรยงและอานภาพตามลาดบดงน 1 – 2 – 3 – 6 – 4 – 5 – 7 – 8 ทาใหคาอานของภาพนน มลาดบเนอเรองถกตองตรงตามวรรณกรรม แตไมตรงกบแผนผงของภาพทไดแสดงไว อานเพมเตมใน วดบวรนเวศวหาร, สมดภาพพระเจดยวดบวรนเวศวหาร, (กรงเทพฯ : โรงพมพสรวฒน), 2551. 11 ชพล เออชวงศ, “‘สามกก’จตรกรรมฝาผนงในพระอโบสถ วดประเสรฐสทธาวาส” (สารนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตรศลปะ มหาวทยาลยศลปากร, 2548), น. 254 - 255.



29

ซอตาหวง” แตในหนงสอและบทความดงกลาว ระบวาเปนภาพตอน “เหงเจยปราบปศาจตาเฒาเชยงกก” โดยไดอานภาพนนวา

…ในภาพทางซายเปนปศาจตาเฒาเชยงกกซงกลายรางเปนกวาง ถดมาคอเหงเจย

ซงปราบปศาจตาเฒาเชยงกกได ถดมาทางขวาคอทานเซยนนากกแชกนขอกวางไปเลยงอยางเดม เนองจากแตเดมปศาจตาเฒาเชยงกกเปนกวางพาหนะของทานเซยนนากกแชกน ตอมาไดหลบหนมาอยทถาเชงฮอวยจง เปนสมครพรรคพวกกบนางเสอปลา เลยงนางเสอปลาเปนบตรสาว แลวพาไปถวายเจาเมองปเปยกกดวยหวงคดรายฆาคนในเมองน เมอพระถงซาจงพรอมดวยศษยมาถงไดรเหตจงกาจดตาเฒาเชยงกกและนางเสอปลา ฝายตาเฒาเชยงกกไดกลบคนรางเปนกวาง ทานเซยนนากกแชกนจงมาขอกวางกลบไปเลยงดงเดม…12

การอานภาพนนสามารถอานไดหลายอยางตามทผอานเขาใจในตวบทวรรณกรรม ไซอวเปน

วรรณกรรมทมเนอความคอนขางยาว จงอาจจะทาใหการอานภาพแตกตางกนไปบาง ถอเปนเรองธรรมดา ในงานวจยน ผ วจยเชอวา ภาพท 7 เปนภาพตอน ‚หงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวง‛ เนองจากเมอดองคประกอบของภาพดงกลาวแลว ภาพสตวทปรากฏมความคลายควายหรอววมากกวากวาง จงนาจะไดแกปศาจตเจยวซอตาหวงซงมรางเปนควาย จากหนงสออรรถาธบายภาพคมภรซานไห ไดกลาวถงสตวประหลาดในตานาน “ซอ” (兕) ไววา “เปนสตวคลายควาย ตวด า มนอเดยว”13

12 ศานต-นวรตน ภกดคา, ‚ภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบระเบยงพระเจดยวดบวรนเวศวหาร ,‛ ศลปวฒนธรรม 30(สงหาคม 2552) : 128. และ วดบวรนเวศวหาร, สมดภาพพระเจดยวดบวรนเวศวหาร, (กรงเทพฯ : โรงพมพสรวฒน, 2551), น. 94. 13 Ma Changyi, 马昌仪著《古本山海经图说》第43页，山东画报出版社2001年版。


30

ภาพท 9 ภาพ ซอ

ทมา : Ma Changyi, 马昌仪著《古本山海经图说》第44页，山东画报出版社2001年版。

นอกจากนนแลวควายยงเปนพาหนะของเทพไทซงเหลาจวนหรออกนามทคนไทยรจกกนด

คอ เลาจอ หรอ เหลาจอ (老子) ดงภาพตอไปน

ภาพท 10 เหลาจอขควาย

ทมา : <http://www.npm.gov.tw/exh94/form9407/images/001_05.jpg>



31

ภาพท 11 เหลาจอขควาย ภาพเขยนสบนผนงเกงจนนกจราชบรหาร พพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร

จากภาพขางตนจะเหนวา ควายเปนพาหนะของเทพไทซงเหลาจวน ไมวาควายนนจะมสอง

เขาหรอมเขาเดยวเหมอนแรดกตาม ลวนสอความหมายถงพาหนะของเทพไทซงเหลาจวนทงสน นอกจากนนแลวภาพตอนดงกลาวยงปรากฏเปนภาพเขยนสเลาเรองไซอวบนผนงหอระฆงวดราชโอรสารามอกดวย

ภาพท 12

หงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวง ในวดราชโอรสารามป พ.ศ. 2549


32

จะเหนวาภาพหงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวงในวดราชโอรสารามมองคประกอบคลายกบวดบวรนเวศวหารมาก คอมหงอคงกาลงนงคกเขาคานบเทพไทซงเหลาจวน ปศาจควายถกสนตะพาย ทเหมอนกน แตภาพของวดราชโอรสารามมเดกเลยงควายเพมเตมเขามา จงใหรายละเอยดทมความชดเจนยงขน เดกเลยงควายทปรากฏในภาพ คอเดกเลยงควายทกนยาจนตานเขาไปแลวหลบไป ทาใหปศาจควายลงมาอาละอาดบนโลกมนษย

เปนทนาสงเกตวา ในหนงสอ “ไซอว” ฉบบแปลภาษาไทย มภาพและคาบรรยายภาพตวละครสาคญของวรรณกรรมรวมอยดวย หนงในนนเปนภาพของ ตาเฒาเชยงกก ซงใหรายละเอยดดงตอไปน

ปศาจตาเฒาเชยงกกตนนเดมกาเนดเปนกวาง เปนสตวพาหนะสาหรบทาน

เซยนนากกแชกนขบข มนหลบหนทานลงมาไปสานกอยทถาเชงฮวยจง เปนสมครพรรคพวกกบนางเสอปลา เลยงนางเสอปลาเปนบตรสาว แปลงกายเปนมนษยรปรางงามสะอาดสาอางตา พาไปถวายเจาเมองปเปยกกคอยคดราย ฆาคนในเมองปเปยกก ครนเวลาทพระถงซาจงกบสานศษยมาถง ไดรเหต เหงเจยจงกาจดตาเฒาเชยงกกกบนางเสอปลาเสย ฝายตาเฒาเชยงกกกกลายเปนกวางไป ทานนากกแชกนขอเอากวางไปเลยงไวอยางเดม14

ภาพท 13

ภาพตาเฒาเชยงกก

ทมา : ไซอว. นนทบร : สานกพมพศรปญญา, 2547.

14 ไซอว, (นนทบร : สานกพมพศรปญญา, 2547), น. 631.



33

จากคาอธบายและภาพประกอบดงกลาว เปนสงยนยนไดวาปศาจตาเฒาเชยงกกกคอกวาง

พาหนะขององคเทพนากกแชกนทแปลงรางมา ซงเมอเทยบกบภาพสตวทปรากฏในภาพปนปนภาพท 7 แลว จะยงเหนถงลกษณะทแตกตางกน ภาพดงกลาวจงควรเปนภาพเลาเรองตอนหงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวง และสตวทเหนในภาพคอรางเดมของปศาจทเปนควาย มากกวาจะเปนกวางในตอนเหงเจยปราบปศาจตาเฒาเชยงกก

2. การวเคราะหภาพเลาเรองไซอวทปรากฏในสงคมไทย จากการศกษาเปรยบเทยบระหวางภาพเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหาร กบภาพเลาเรอง

ไซอวทปรากฏในสถานทอน โดยเทยบเคยงกบเนอหาตามวรรณกรรม พบวา ตารางท 4 แสดงการเปรยบเทยบเนอหาของภาพเลาเรองไซอวทปรากฏในสงคมไทย ชอตอน บทท

(ตามฉบบภาษาจน)

วดบวรนเวศวหาร

วดราชโอรสาราม

ศาลเจา

ตอนกาเนดหงอคง 1 ตอนหงอคงบกบาดาล 3 ตอนหงอคงรบกบเทพเออรหลงเสน (วดบวร

นเวศวหาร) กบภาพตอนหงอคงรบกบเหลาเทพสวรรค (วดราชโอรสาราม) ซงเปนตอนเกยวกบหงอคงอาละวาดสวรรค

5 - 6

ตอนหงอคงไดบวงมงคล 14 ตอนหงอคงรบกบมงกร 15

ตอนพระโพธสตวกวนอมเสกมงกรเปนมาพาหนะใหพระถงซาจง

15

ตอนหงอคงปราบปศาจตอโปยกาย 18 ตอนโปยกายปราบปศาจแมนาหลวซา 22 ตอนหงอคงปราบปศาจกระดกขาว 27 ตอนหงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวง 50 - 52


34

ตารางท 4 (ตอ) ตารางแสดงการเปรยบเทยบเนอหาของภาพเลาเรองไซอวทปรากฏในสงคมไทย

ชอตอน บทท ( ต า ม ฉ บ บภาษาจน)

ว ด บ ว รน เ ว ศวหาร

ว ด ร า ชโอรสาราม

ศาลเจา

ตอนหงอคงรบกบปศาจววและองคหญงพดเหลก (ศาลเจาโจวซอกง) กบภาพตอนหงอคงรบกบองคหญงพดเหลก (ศาลเจาเหงเจย) ซงเปนตอนทเกยวกบหงอคงไปยมพดจากองคหญงพดเหลกเพอใชในการดบไฟในภเขาแหงเปลวไฟ

59-61

ตอนพระพาพระถงซาจงขามฝาก 98 ต อ น เ ต า ว เ ศ ษ พ า ค ณ ะ ผ อญ เ ช ญพระไตรปฎกขามแมนาทงเทยน

99

จากตารางขางตนจะพบวา ภาพเลาเรองตอนหงอคงอาละวาดสวรรค และ ตอนเตาวเศษพา

คณะผอญเชญพระไตรปฎกขามแมนาทงเทยน เปนภาพทปรากฏทงในวดไทยและศาลเจาจน ทง 2 ตอนนบไดวาเปนตอนทสาคญของเนอเรอง ตอนหงอคงอาละวาดสวรรค คอการเลาถงความกลาหาญของหงอคงซงเปนตวเอกของวรรณกรรมททารบกบบรรดาเทพชนสง โดยอางสทธอนชอบธรรมทบคคลผซงมความสามารถจะดารงตาแหนงผนา สวนในตอนเตาวเศษพาคณะผอญเชญพระไตรปฎกขามแมนาทงเทยน กลาวถงเคราะหกรรมครงสดทายของการเดนทางไปอญเชญพระไตรปฎก เปนจดสนสดของภารกจอนยงใหญ ทเหลาคณะผ เดนทางไดรวมกนฟนฝา จดเปน 2 ตอนทไดรบความนยม

บทประพนธไซอวมทงหมด 100 บท หากดจากโครงสรางใหญ สามารถแบงไดเปน 3 ชวงดวยกน

ชวงท 1 เกยวกบกาเนดหงอคง หงอคงคานบอาจารย หงอคงอาละวาดบาดาล นรกและสวรรค พระพทธองคปราบหงอคง

ชวงท 2 เกยวกบกาเนดพระถงซาจงและปฐมเหตของการอญเชญพระไตรปฎก



35

ชวงท 3 เกยวกบการเดนทางไปอญเชญพระไตรปฎกของพระถงซาจง หงอคง โปยกาย และซวเจง ทตองพบกบเหลามารผจญตลอดการเดนทาง

เมอนาภาพเลาเรองไซอวของทงจากวดบวรนเวศวหาร วดราชโอรสาราม และจากศาลเจาจน มาแจกแจงจะสามารถแบงไดตามโครงสรางใหญของวรรณกรรม มรายละเอยดตามตารางท 5 ดงน

ตารางท 5 ตารางเปรยบเทยบภาพเลาเรองไซอวกบโครงสรางของเนอเรองในวรรณกรรม

ชวงท ภาพเลาเรองไซอว สถานท 1 ตอนกาเนดหงอคง

ตอนหงอคงบกบาดาล ตอนหงอคงรบกบเทพเออรหลงเสน ตอนหงอคงรบกบเหลาเทพสวรรค ตอนหงอคงอาละวาดสวรรค

วดราชโอรสาราม วดบวรนเวศวหาร วดบวรนเวศวหาร วดราชโอรสาราม ศาลเจาเหงเจย

2 ไมปรากฏ ไมปรากฏ

3 ตอนหงอคงไดบวงมงคล ตอนหงอคงรบกบมงกร ตอนพระโพธสตวกวนอมเสกมงกรเปนมาพาหนะใหพระถงซาจง ตอนหงอคงปราบปศาจตอโปยกาย ตอนโปยกายปราบปศาจแมนาหลวซา ตอนหงอคงปราบปศาจกระดกขาว ตอนหงอคงปราบปศาจตเจยวซอตาหวง ตอนหงอคงรบกบปศาจววและองคหญงพดเหลก ตอนหงอคงรบกบองคหญงพดเหลก ตอนพระพาพระถงซาจงขามฝาก ตอนเตาวเศษพาคณะผอญเชญพระไตรปฎกขามแมนาทงเทยน

วดราชโอรสาราม วดบวรนเวศวหาร วดบวรนเวศวหาร วดบวรนเวศวหาร วดบวรนเวศวหาร ศาลเจาเหงเจย วดบวรนเวศวหาร วดราชโอรสาราม ศาลเจาโจวซอกง ศาลเจาเหงเจย ศาลเจาเลาปนเถากง ศาลเจาซนป นเถากง วดบวรนเวศวหาร วดราชโอรสาราม ศาลเจาชกเซยมา


36

จากตารางขางตน จะเหนไดอยางชดเจนวา ภาพทมเนอหาในชวงท 1 เกยวกบการกาเนด

หงอคง หงอคงคานบอาจารย หงอคงอาละวาดบาดาล นรก และสวรรคมอยดวยกน 5 ภาพ สวนภาพทมเนอหาในชวงท 2 ไมมปรากฏทงวดไทยและศาลเจาจน ในขณะทภาพทมเนอหาในชวงท 3 ซงเปนเรองราวเกยวกบการเดนทางไปอญเชญพระไตรปฎกของพระถงซาจงทตองพบกบเหลามารผจญตลอดการเดนทาง มจานวนมากถง 11 ภาพ

ขอควรสงเกตประการหนง คอ เรองราวของวรรณกรรมไซอวในชวงท 2 ทมเนอหาองอยกบเหตการณจรงทางประวตศาสตรโดยเปนตอนทกลาวถงพระถงซาจงและสาเหตของการเดนทางไปชมพทวปเพออญเชญพระไตรปฎก15 แตกลบไมปรากฏภาพเลาเรองในเนอหาชวงนเลย ทงนนาจะเปนเพราะเนอหาในชวงท 2 นไมไดมการกลาวถงตวละครเอกหงอคงแมแตนอย วรรณกรรมไซอวถงแมวาจะนาเหตการณจรงทางประวตศาสตรมาเขยนเปนนยาย แตนยายเรองนมตวเอกคอหงอคง ไมใชพระถงซาจงแตอยางใด วรรณกรรมดงกลาวจงเปนการสรางตานานของเทพเจาเหงเจยโดยแท

สรป เมอพจารณาภาพปนปนเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหารกบโครงสรางของวรรณกรรม

ไซอวกจะพบวา ภาพเลาเรองชดดงกลาว มไดตองการบงบอกถงประวตศาสตรจรงของพระถงซาจง หากแตเนนทเรองอทธปาฏหารยของตวละครเอกในวรรณกรรมเรองน ซงกคอ หงอคง เหตปจจยเหลานคงเนองดวยความคนเคยของชางผสรางทนยมในตอนทเกยวของกบหงอคงเปนหลก และสวนหนงอาจจะเกยวเนองกบรปแบบการเสพวรรณกรรมแปลจนในสงคมไทยทเปลยนแปลงไปจากเดม จากในฐานะตาราประวตศาสตร ตาราพชยสงคราม เปลยนมาเปนการเสพวรรณกรรมเพอความบนเทงเปนหลก จงเปนสงทยนยนไดวา วรรณกรรมไซอวในการรบรของผคนทวไปจงไมใชพงศาวดารหรอประวตศาสตรพทธศาสนาทมเจตนาบอกเลาเรองราวในอดต หรอเพอใชอบรมสงสอนพทธปรชญา หากแตเปนวรรณกรรมแนวเทพนยายทใชโครงเรองตามชวงเวลาในประวตศาสตร นนเอง

ภาพปนปนเลาเรองไซอวในวดบวรนเวศวหาร เปนภาพเลาเรองทมความงดงาม ทงจากองคประกอบทางศลปะของภาพเอง และยงดวยความทไดรบการบรณะใหสมบรณตลอดมา ภาพปน

15 เนอหาในตอนกาเนดพระถงซาจงซงเปนตอนแรกของชวงท 2 นยงคงเปนทถกเถยงกนในแวดวงวรรณกรรมวา มมาแตเดมหรอถกเพมขนในภายหลง



37

ปนเลาเรองชดน นอกจากจะเปนประจกษพยานทสะทอนใหเหนถงความแพรหลายของศลปะเชงชางจนในไทยแลว ยงสะทอนถงความแพรหลายของของวรรณกรรมจนในไทยอกดวย

References

ภาษาไทย ชพล เออชวงศ. “ ‘สามกก’จตรกรรมฝาผนงในพระอโบสถ วดประเสรฐสทธาวาส.” สาร

นพนธศลปศาสตรมหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตรศลปะ มหาวทยาลยศลปากร, 2548. บวรนเวศวหาร, วด. สมดภาพพระเจดยวดบวรนเวศวหาร. กรงเทพฯ : โรงพมพสรวฒน,

2551. สนต เลกสขม. ประวตศาสตรศลปะไทย(ฉบบยอ) : การเรมตนและการสบเนองงานชางใน

ศาสนา. กรงเทพฯ : เมองโบราณ, 2544. ศานต-นวรตน ภกดคา. ‚ภาพปนปนเลาเรองไซอวประดบเกงจนรอบระเบยงพระเจดยวด

บวรนเวศวหาร‛ ศลปวฒนธรรม 30(สงหาคม 2552) : 128. ไซอว. นนทบร : สานกพมพศรปญญา, 2547.

ภาษาจน

Ma Changyi. 马昌仪著：《古本山海经图说》，济南：山东画报出版社2001

年版。

Wu Cheng’en.吴承恩著：《西游记》，北京：人民文学出版社1997年版。


38

บทความวิจัย - institute of east...

Documents