ฉบับภาษาไทย (nosacq-50-thai) ฉบับย่อ¸„มอ...2 |...

25
1 | การพัฒนาเครื่องมือวัดบรรยากาศความปลอดภัยในการทางานของ Nordic ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ การพัฒนาเครื่องมือวัดบรรยากาศความปลอดภัยในการทางานของ Nordic ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ บรรณาธิการ: ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. ฐิติวร ชูสง แพทย์หญิงธนิษฐา ศิริรักษ์ คณะผู้จัดทา: คณะทางานโครงการวิจัยการตรวจสอบแบบสอบถามบรรยากาศความปลอดภัย ในการทางานของ Nordic ฉบับภาษาไทย พิมพ์ครั้งที2 กรกฎาคม 2559 (online) จัดทาโดย หน่วยวิจัยการจัดการสุขภาพและความปลอดภัยโดยองค์รวมในชุมชน ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ตาบลคอหงส์ ถนนกาญจนวนิช อาเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110 โทรศัพท์ 0-7445-1331-3 โทรสาร 0-7442-9921 เว็บไซต์ http://www.hasm.psu.ac.th

Upload: others

Post on 26-Jan-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

1 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic

ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

บรรณาธการ: ผชวยศาสตราจารย ดร. ฐตวร ชสง

แพทยหญงธนษฐา ศรรกษ

คณะผจดท า: คณะท างานโครงการวจยการตรวจสอบแบบสอบถามบรรยากาศความปลอดภย

ในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย

พมพครงท 2 กรกฎาคม 2559 (online)

จดท าโดย หนวยวจยการจดการสขภาพและความปลอดภยโดยองครวมในชมชน

ภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ต าบลคอหงส ถนนกาญจนวนช อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 90110

โทรศพท 0-7445-1331-3 โทรสาร 0-7442-9921

เวบไซต http://www.hasm.psu.ac.th

Page 2: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

2 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

ค าน า

คมอฉบบนจดท าขนเพอใหองคกรทมการด าเนนงานดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน ไมวาจะเปนโรงพยาบาลขนาดเลก กลาง ใหญ หรอโรงพยาบาลศนย รวมทงสถานประกอบการประเภทและขนาดตางๆ น าไปใชประเมนสถานการณ “บรรยากาศความปลอดภยในการท างาน” ในปจจบน และสามารถน าผลทไดมาเทยบสมรรถนะกบองคกรอนๆ ในการด าเนนกจกรรมดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน โดยเฉพาะการลดอบตเหตและการสรางวฒนธรรมความปลอดภยในการท างานตามนโยบายกระทรวงแรงงาน

เนอหาของคมอประกอบดวย 4 หวขอหลก คอ 1) วตถประสงคของคมอ 2) ความสอดคลองของแบบวดบรรยากาศความปลอดภย ในการท างาน มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม 18001: 2554 และพระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท า งาน พ .ศ . 2554 3) การพฒนา เคร อ งมอ วดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) และ 4) ผลจากการน าไปใชประโยชนในโรงงานอตสาหกรรม

คณะท างานหวงวา คมอฉบบนจะเปนแนวปฏบตแกคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการขององคกรตางๆ ในการประเมนตนเองและการเทยบสมรรถนะกบองคกรอนๆ เพอน าไปสการพฒนางานดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างานขององคกร และประเทศไทยอยางตอเนอง

คณะท างาน

Page 3: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

3 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

สารบญ

4 วตถประสงคของคมอ

6 ความส าคญของระบบบรหารจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสงแวดลอมใน

การท างาน

14

ค ว า ม ส อ ด ค ล อ ง ข อ ง แ บ บ ว ด บ ร ร ย า ก า ศ ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย ใ น ก า ร ท า ง า น ม า ต ร ฐ า น

ผลตภณฑอตสาหกรรม 18001: 2554 และพระราชบญญต ความปลอดภย อาชวอนา

มย และสภาพแวดลอมในการท างาน พ.ศ. 2554

17 เครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน

การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย

(NOSACQ-50-THAI)

20 การเขาถงฐานขอมลออนไลนของ Nordic และลขสทธการใชงานแบบสอบถาม NOSACQ-

50-THAI

21 ผลจากการน าไปใชประโยชนในโรงงานอตสาหกรรม

24 เอกสารอางอง

25 รายนามคณะท างาน

Page 4: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

4 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

วตถประสงคของคมอ

บรรยากาศความปลอดภยในการท างานเปนเครองมอในการชวดถงประสทธภาพของระบบความปลอดภยอาชวอนามย และสภาพแวดลอมการท างานในองคกร เชน การกระท าทไมปลอดภยของลกจางในขณะปฏบตงาน การเกดอบตเหตหรอการบาดเจบจากการท างาน การก าหนดนโยบาย และกฎระเบยบขอบงคบดานความปลอดภยจากฝายบรหาร เปนตน โดยบรรยากาศความปลอดภยเปนการแสดงถงการรบรของผปฏบตงานเกยวกบความปลอดภยผานทางนโยบาย ความมงมนของผบรหารดานความปลอดภย วธการปฏบตงาน ตลอดจนกฎระเบยบขอบงคบดานความปลอดภยทก าหนดขนภายในองคกร เพอปองกนและลดอตราการเกดอบตเหตจากการท างาน

การศกษาดานบรรยากาศความปลอดภยในการท างานเรมตนจากอตสาหกรรมทมความเสยงสง เชน โรงไฟฟานวเคลยร อตสาหกรรมเคม โรงกลนน ามน อตสาหกรรมกอสรางเปนตน แตอยางไรกตาม ความเสยงในการปฏบตงาน อบตเหตจากการท างาน สามารถเกดขนไดในทกสถานประกอบการ สอดคลองกบอตราการประสบอนตรายจากการท างาน จ าแนกตามความรนแรงและจ านวนการจายเงนทดแทน ระหวางป พ.ศ. 2545-2557 พบวา ในป พ.ศ. 2557 มจ านวนลกจางในขายกองทนเงนทดแทน 9.13 ลานคน มจ านวนการประสบอนตรายจากการท างาน 100,392 ราย เสยชวต 625 ราย ทพพลภาพ 14 ราย สญเสยอวยวะบางสวน 1,485 ราย หยดงานเกนสามวน 29,328 ราย และหยดงานไมเกนสามวน 68,940 ราย โดยมการจายเงนทดแทนเปนจ านวน 1,284.10 ลานบาท โดยโรงงานอตสาหกรรมในประเทศไทย สวนใหญจะเปนโรงงานเกยวกบการเกษตรทผลตเพอการสงออกไดแก อตสาหกรรมสงทอ อตสาหกรรมอาหารทะเลบรรจกระปอง อาหารทะเลแชแขงและหองเยน และอตสาหกรรมแปรรปผลตภณฑยางพารา เปนตน ดงนนการบรหารจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน จงมงเนนในการลดการสญเสย ลดอบตเหตและโรคจากการท างาน โดยมการสงเสรมใหสถานประกอบการทวประเทศน าระบบมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม มอก. 18001: 2554 ไปใชงานรวมกบพระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน พ.ศ. 2554

สถานประกอบการทมบรรยากาศความปลอดภยระดบต า สงผลใหลกจางมพฤตกรรมเสยงในการท างาน และมกระทบทางออมตอความเสยงในการเกดอบตเหต โดยกลมลกจางทมอายมากจะมทศนคตดานความปลอดภยในแงบวก และมความตระหนกดานความปลอดภยในการท างานมากกวากลมทมอายนอย โดยเฉพาะกลมลกจางอายระหวาง 41-50 ป มการรบรทชดเจนและเขาใจในเรองความปลอดภยบรเวณกอสรางมากกวากลมอายอนๆ นอกจากน การรบรบรรยากาศความปลอดภยนนขนกบชวงระยะเวลาทด ารงต าแหนงของการท างานโดยพบวา ลกจางทท างานนอยกวา 5 ปจะมการรบรเรองความปลอดภยตางจากกลมอน โดยเมอท างานมานานๆ จะมระดบคะแนนบรรยากาศความปลอดภย (safety climate score) สง และลกจางทมประสบการณการท างานมากกวา 16 ป จะมการรบรเรองความส าคญของความปลอดภยในการท างานทชดเจนและลกซง

โดยองคประกอบของบรรยากาศความปลอดภยและเครองมอทใชในการประเมนบรรยากาศความปลอดภยสามารถจดองคประกอบไดหลายหลาก ดงตอไปน

Page 5: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

5 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

ตารางท 1 เปรยบเทยบองคประกอบบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน

Zohar (1980) Cheyne และคณะ (1998) Seo และคณะ (2004) Kines และคณะ (2011) การสงเสรมดานความปลอดภย

การบรหารจดการดานความปลอดภย

ความรบผดชอบดานความปลอดภยของฝายบรหาร

ความสามารถและความรบผดชอบดานความปลอดภยของฝายบรหาร

ทศนคตดานความปลอดภย การมสวนรวมของผปฏบตงาน การมสวนรวมของลกจางในการตดสนใจและกจกรรมดานความปลอดภย

การจดการดานเสรมพลงการมสวนรวมดานความปลอดภย

ความตองการความปลอดภยในการท างาน

การสนบสนนดานความปลอดภยจากผบงคบบญชา

การจดการดานความยตธรรมดานความปลอดภย

ระดบความเสยงในสถานทท างาน

ความรบผดของดานความปลอดภยของผปฏบตงาน

การสนบสนนดานความปลอดภยจากเพอนรวมงาน

ความรบผดชอบดานความปลอดภยของลกจาง

ผลของความปลอดภยตอสถานะทางสงคม

ระดบความสามารถของลกจางดานความปลอดภย

การจดอนดบความส าคญและการยอมรบการปลอดความเสยงของลกจาง

โปรแกรมการฝกอบรม การสอสาร การเรยนร การสอสาร และความไววางใจ

บทบาทของเจาหนาทความปลอดภยในการท างาน

มาตรฐานและเปาหมายดานความปลอดภย

ความเชอมนในประสทธภาพของระบบความปลอดภย

บทบาทของคณะกรรมการความปลอดภย

อยางไรกตาม เครองมอทพฒนาโดย Kines และคณะ ไดถกน ามาใชอยางแพรหลายเนองจากสามารถประเมนบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของอตสาหกรรมทมความเสยงต าได และมการแปลเปนหลายภาษา จงสามารถน าไปเปรยบเทยบกบมาตรฐานประเทศอนๆ ได ดงนนจากการประเมนบรรยากาศความปลอดภยในองคกรน สามารถน าไปพฒนาระบบความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างานขององคกร เพอใหเกดการพฒนางานดานการปองกนและสงเสรมความปลอดภยในชวต สงแวดลอม และทรพยสน ชวยลดการเกดอบตเหตในการท างาน ลดความสญเสยของลกจาง และนายจาง รวมทงรฐบาลสามารถน าขอมลเหลานไปใชในการจดการปญหาดานความปลอดภย เชงนโยบายของประเทศตอไป

Page 6: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

6 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

ความส าคญของระบบการบรหารจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสงแวดลอมในการท างาน

การบรหารจดการเพอควบคมความสญเสยดานอาชวอนามยและความปลอดภยในการท างาน การด าเนนกจการในโรงงานอตสาหกรรม กอใหเกดอบตเหต ในการท างานบอยครง สงผลใหลกจางไดรบบาดเจบ

เจบปวย และเกดผลกระทบตอสงแวดลอม เพอใหการบรหารจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างานมความคลองตว และสามารถลดคาใชจายเกยวกบ การรกษาพยาบาล การชดเชยคาเสยหาย คาเสยเวลา การหยดเครองจกรเพอซอมแซมอปกรณใหม ผลผลตทออกมา มคณภาพด ไดตรงตามเปาหมาย ลกจางทกคนท างานอยางมความสข ปลอดภยจากอบตเหตและไมเกดโรคจากการท างาน ดงนนเพอเปนแนวทางในการปองกนและลดปญหาการประสบอนตรายในสถานประกอบกจการ การบรหารจดการเพอควบคมความสญเสย จงเปนสวนส าคญของงานผบรหารในทกระดบขององคกร เนองจากผบรหาร คอ ผทรบผดชอบในเรองความปลอดภยและอาชวอนามยของผอน โดย 15% ของปญหาทเกดขนสามารถควบคมไดโดยลกจาง และอก85% สามารถควบคมไดดวยผบรหาร ซงการบรหารความปลอดภย เปนโอกาสทส าคญส าหรบการบรหารตนทน โดยงานความปลอดภย เปนการลงทนทจะไดผลตอบแทนกลบมาทงในแงของคนและผลทางเศรษฐศาสตร ดงนนการบรหารความปลอดภย/การควบคมความสญเสย จงเปนการเตรยมกลยทธในการด าเนนการเพอปรบปรงการบรหารทงหมด โดยเรมจากโปรแกรมความปลอดภยทดในองคกร ทสามารถน าองคกรไปสการลดอตราการบาดเจบ/ตาย/การสญเสยอวยวะ/พการ การลดอตราการเกดโรคจากการท างาน การเพมประสทธภาพในการท างาน และการเพมผลผลตทไดมคณภาพ โดยใชหลกการบรหารแบบมออาชพในงานอาชวอนามยและความปลอดภย ประกอบดวย การวางแผน (Planning) การจดการ (Organization) ความเปนผน า (Leading) เชน สรางบรรยากาศใหคนท างานรวมกนอยางมประสทธผล ท าการเลอก การพฒนา การบนดาลใจ และการตดตอสอสาร เพอใหไดมาซงผลส าเรจทดทสดโดยผานคนอน และการควบคมดแล (Controlling) โดยท าการวดผลและตรวจสอบผลการด าเนนงาน และตดตามผล

ปจจบนไดมการด าเนนมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย (Occupational health and safety management system: TIS 18000) ขนตามอนกรมมาตรฐาน มอก. 18000 น ก าหนดขนโดยใช BS 8800: 1996 Guide to occupational health and safety (OH&S) management systems เปนแนวทางโดยมวตถประสงคมงเนนใหองคกรใชเปนเกณฑในการจดท าระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยและพฒนาปรบปรงระบบใหดยงขนอยางตอเนอง โดยมขอบขายดงน

1. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมน เปนขอก าหนดส าหรบระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย 2. เพอชวยใหองคกรควบคมความเสยงตางๆ ทเกยวของกบอาชวอนามยและความปลอดภย และชวยในการปรบปรง

สมรรถนะดานอาชวอนามยและความปลอดภยขององคกร มอก. 18001 ประกอบดวย มอก.18011-2549 คอ ระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย: แนวทางการตรวจ

ประเมนระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย และ มอก. 18012-2548 คอ ระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย: แนวทางการก าหนดความสามารถของผตรวจประเมนระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย

Page 7: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

7 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

โดยมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมนสามารถน าไปประยกตใชไดกบทกองคกรทตองการ เพอเปนเกณฑในการจดท าระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยขององคกร และพฒนาปรบปรงระบบใหดยงขนอยางตอเนองในดานตางๆ (รปท 1) ดงนคอ 1. ลดความเสยงตออนตรายและอบตเหตตางๆของลกจางและผเกยวของ 2. ปรบปรงการด าเนนงานของธรกจใหเกดความปลอดภย 3. ชวยสรางภาพพจนความรบผดชอบขององคกรตอลกจางภายในองคกรตอองคกรเอง และตอสงคม

รปท 1 รปแบบระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย

ดงนน สถานประกอบการทมผปฏบตงานทกแหง ทกประเภทกจการ จ าเปนอยางยงทจะตองใหความคมครอง ดแลสงเสรมใหบคลากรทกคนมจตส านกในความปลอดภยและสขภาพอนามย เพอใหสามารถปฏบตงานไดอยางมความสขอยในสงคมและสงแวดลอมรวมกนไดอยางสนต โดยปราศจากอนตรายใดๆ โดยการก าหนดมาตรการปองกนและควบคมอนตรายทเหมาะสมชดเจนดงตอไปนคอ 1. การก าหนดมาตรการความปลอดภย โดยหนวยงานทเกยวของในการท างานควรศกษาขอมลทเกยวของและผลกระทบตางๆ ดานความปลอดภย เพอเปนแนวทางก าหนดมาตรฐานดานความปลอดภย เพอเปนแนวทางส าหรบผเกยวของในการก าหนดระเบยบปฏบตความปลอดภยของหนวยงานอยางชดเจนเหมาะสม 2. การตรวจความปลอดภย โดยหนวยงานทเกยวของควรจดใหมเจาหนาทเพอท าการตรวจดานความปลอดภยในการท างานตามทระบไวตามกฎหมายอยางเหมาะสม ถกตอง เพอเปนกฎขอบงคบใหกบนายจาง สถานประกอบการ ใหยดปฏบตตามกฎหมาย ความปลอดภย รบผดชอบตอสขภาพและความปลอดภยของคนงาน และใหค าแนะน ากระตนการปฏบตตามมาตรการความปลอดภยอยางสม าเสมอ

Page 8: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

8 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

3. กฎหมายความปลอดภย หนวยงานทเกยวของโดยเฉพาะอยางยงกรมแรงงานควรไดมการพจารณาปรบปรงกฎหมายดานความปลอดภยในการท างานใหมขอบเขตสอดคลองเหมาะสมและคมครองแรงงานไดอยางเหมาะสม และมการบงคบใชอยางจรงจง ทงทางดานสภาพการท างานและสภาพแวดลอมในการท างานของสถานประกอบการดานคาตอบแทน การรกษาพยาบาล การตรวจสขภาพ สวสดการตางๆ เพอใหเกดความปลอดภยในการท างานมากยงขน 4. การศกษาวจยความปลอดภย เพอการปรบปรงพฒนางานวชาการดานความปลอดภยใหสอดคลองกบการปฏบตงานอยางปลอดภยสงสด 5. ดานการศกษา สถาบนการศกษาทเกยวของกบความปลอดภยในการท างาน ควรมการบรรจวชาการดานความปลอดภยเพมในหลกสตรการศกษา เพอเปนการวางพนฐานและสรางทศนคตทดดานความปลอดภยใหเกดขนในผศกษากอนทจะออกไปสตลาดแรงงาน 6. การฝกอบรมดานความปลอดภย เพอสรางเสรมความรความเขาใจทถกตองดานความปลอดภยในการปองกนอนตรายทอาจเกดขนระหวางการปฏบตงานพรอมทงสรางจตส านกดานความปลอดภยใหเกดขนกบผใชแรงงานทกคน 7. การสรางเสรมทศนคตดานความปลอดภย ทกองคกรหนวยงานควรจดใหมการรณรงค การสรางเสรมทศนคตทด และจตส านกดานความปลอดภยอยางตอเนองสม าเสมอ 8. การก าหนดมาตรการความปลอดภยในสถานประกอบการ เพอใหทกคนทกฝายปฏบตอยางเครงครด โดยมการแตงตงเจาหนาทหรอคณะกรรมการดานความปลอดภยในการก าหนดกฎระเบยบ ขอบงคบตางๆ อยางเหมาะสมกบสถานการณการท างานอยางตอเนอง 9. การปรบปรงสภาพการท างานและสงแวดลอมในการท างาน สถานประกอบการ ควรมการด าเนนการอยางจรงจงเกยวกบการปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน เพอใหเกดความปลอดภยเพอด ารงรกษาไวซงการมสขภาพอนามยทด มคณภาพชวตทดขน 10. การประกนการประสบอบตเหต หนวยงานหรอสถาบนดานการประกนการประสบอนตรายควรมสวนรวมในการสงเสรมมาตรการการปองกนอบตเหตและโรคจากการท างานและเปนการปฏบตอยางจรงจง วฒนธรรมดานสขภาพและความปลอดภยในการท างาน (occupational safety and health culture)

วฒนธรรมความปลอดภยเปนแนวคดเกยวกบรปแบบของพฤตกรรมทแตกตางออกไปและมองเปนองครวมในการสรางพฤตกรรม ทเกดจากการวเคราะหเชงลกของความเชอและสมมตฐานพนฐาน คณคาและบรรทดฐานทใชรวมกน หรอเกดจากการสงเกตรปแบบพฤตกรรมของสมาชกในองคกรนนๆ โดยจากการรายงานการสอบสวนการเกดอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรทเชอรเนอบลระเบดในป ค.ศ. 1986 ซงเปนการเกดอบตเหตทรนแรงทสดในประวตศาสตร โดย International Nuclear Safety Advisory Group (INSAG) of the International Atomic Energy Agency (IAEA) ชใหเหนวา “เกดจากการมวฒนธรรมความปลอดภยทบกพรอง” ซงจากเหตการณในครงนไดมการหยบยกเรอง “วฒนธรรมความปลอดภย” มาใชเปนครงแรก นอกจากนวฒนธรรมความปลอดภยทไมดเปนปจจยหนงของการเกดอบตเหตอนนาเศราสลดอนๆ อก เชน ไฟไหมรถไฟฟาใตดน คงสครอส ในป 1987 และการระเบดของแทนผลตน ามน Piper Alpha ททะเลเหนอ ในป 1988 ซงอตสาหกรรมทมความเสยงสงเชน โรงไฟฟานวเคลยร อตสาหกรรมเคม โรงกลนน ามน อตสาหกรรมกอสรางเปนตน ไดมการท าวจยและศกษาเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยอยางตอเนอง จงมการใหความหมายของวฒนธรรมความปลอดภยทแตกตางมากมายในหลายมตตางๆ ของวฒนธรรมความปลอดภย

Page 9: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

9 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

ดงนนในการบรหารจดการดานอาชวอนามยขององคกร เพอใหเกดความปลอดภยและสขภาพทดขนของลกจางในองคกรนน วฒนธรรมดานสขภาพและความปลอดภยในการท างานซงรวมถงบรรยากาศความปลอดภยในการท างานจงถกน ามาใชภายใตพนฐานของศาสตรดานจตวทยา เชน ทศนคต พฤตกรรม การรบรดานความปลอดภยและการบรหารงานดานความปลอดภย มานษยวทยา เชน การตดตามวฒนธรรมขององคกร วศวกรรมศาสตร เชน ระบบความปลอดภยในการท างาน การเปลยนแปลงกระบวนการท างาน และประสทธภาพดานความปลอดภย และศาสตรอนๆ ภายใต 3 องคประกอบคอ ดานวชาการ ดานการวเคราะห และทฤษฎปฏบตนยม อยางไรกตาม แนวคดวฒนธรรมความปลอดภย ม 2 มมมอง คอ การเขาถงทางดานจตใจ ความรสกและการรบรเกยวกบความปลอดภย ทศนคตและพฤตกรรมเกยวกบความเสยงและความปลอดภย หรอกลาวโดยรวมคอ “บรรยากาศความปลอดภย” ในขณะทระบบการจดการ การวางแผน และควบคมทมผลตอความปลอดภย เชน กระบวนการท างาน นโยบาย ฯลฯ ทสามารถปฏบตไดจรง สามารถเปลยนแปลง ปรบปรง และพฒนาสมรรถนะดานความปลอดภยองคกรไดอยางตอเนอง อยางไรกตาม การรบรบรรยากาศดานความปลอดภย มงไปทลกจาง ในการล าดบความส าคญของความปลอดภยในการท างาน ความแตกตางระหวาง การบรหารของฝายบรหาร เชน ความตระหนกถงความส าคญของความปลอดภย ความสอดคลองภายในระหวางนโยบายและแนวทางปฏบต การน าไปประยกตใชไดจรงในทางปฏบตของหนวยงานระดบยอย โดยการพฒนางานความปลอดภยอาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างานขององคกรภายใตกรอบของวฒนธรรมความปลอดภยนน ประกอบดวย “โครงสรางองคกร” หมายถง รปแบบอยางเปนทางการขององคกร เชน โครงสรางพนฐาน ระบบงาน กฎระเบยบ หนาทความรบผดชอบ การควบคม และอ านาจบงคบบญชา “กระบวนการขององคกร” หมายถง ธรกจหลก การสนบสนนการด าเนนงาน ระบบบรหารจดการ การสอสาร และการแลกเปลยนระหวางลกจางขององคกร เปนตน และ “วฒนธรรมขององคกร” หมายถง ความคาดหวงในงานและการจดการ การใหคณคา การใหความส าคญ ความเชอมนพนฐาน และการลงโทษ หรอหมายความโดยรวมถง “วถปฏบตของลกจางในองคกร” ดงรปท 2

รปท 2 สามเหลยมองคกร (organizational triangle) เมอมการสรางวฒนธรรมในองคกร การบรหารจดการดานอาชวอนามยและความปลอดภยจะมงเนนใหมการรายงานการ

เกอบกลายเปนอบตเหต (near-misses accident) สงเสรมการสอสารภายในองคกร เพอใหทราบถงปญหาดานอาชวอนามยและความปลอดภย ซงจะเปนการผลกดนทงทางบวกและทางลบ โดยการจดใหเกดการสรางคณคา ธรรมเนยมปฏบต ความเชอพนฐาน และการลงโทษ นอกจากนการจดประชมเพอสรางพฤตกรรม การปฏสมพนธ และการสอสารในองคกรดานสขภาพทดขน แยลง หรอความปลอดภยและไมปลอดภยในองคกร ดงรปท 3

Page 10: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

10 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

รปท 3 วฒนธรรมองคกรและการบรหารจดการดานอาชวอนามยและความปลอดภย

บรรยากาศความปลอดภย (Safety climate) บรรยากาศความปลอดภย หรอบรรยากาศการรบร (perception phenomenon) นน เปนทฤษฎแนวคดนามธรรม (abstract concept) เกยวกบบรรยากาศขององคกรในการก าหนดเงอนไขใหผทอยในองคกรรบรถงสงแวดลอมนนๆ เพอทจะพฒนาและใชในการขบเคลอนองคกร เนองจากคนแตละคนมความเปนปจเจกบคคลในการรบรและปรบเปลยนพฤตกรรมใหเกดความสมดลภายในตนเองกบสงแวดลอมนนๆ อยางไรกตาม วฒนธรรมความปลอดภยไมใชบรรยากาศความปลอดภย แตบรรยากาศความปลอดภยจะสะทอนภาพรวมวฒนธรรมความปลอดภยขององคกรออกมา โดยแบงการ รบรบรรยากาศความปลอดภยออกเปน 3 เปาหมาย

- ความสมพนธของล าดบความส าคญของความตองการในการเลอกกระท า โดยวดในรปแบบของการใหความส าคญของลกจางทตองเลอกกระท า เชน ความปลอดภยและผลผลต หรอ ความปลอดภยและประสทธภาพในการท างาน

- ชองวางระหวางค าพดและการกระท า โดยวดจากชองวางของการใหความส าคญของผจดการแผนกดานความปลอดภยและการปฏบตตนดานความปลอดภยทไดตกลงไวในการท างาน

- ความสอดคลองภายในระหวางนโยบายและกระบวนการด าเนนการ อยางไรกตามจากการศกษาของ Kines และคณะ ไดเสนอองคประกอบเสนอแนะของบรรยากาศความปลอดภยในการ

ท างาน ไวดงน 1. ความสามารถและความรบผดชอบดานความปลอดภยของฝายบรหาร (Management safety priority and

commitment to safety) เพอใหองคกรมการพฒนาและเปลยนแปลงในดานพฤตกรรม การรบรถงนโยบายขององคกร การด าเนนงานและการ

ปฏบตดานความปลอดภยไดนน ตองมการขบเคลอนกระบวนการสรางการรบรใหแกสมาชกกลมยอยขององคกร เพอลดความเครยดและเพมความเทาเทยมกนในองคกร ดงนนความสามารถและความรบผดชอบดานความปลอดภยของฝายบรหาร จงเปนบทบาททส าคญทจะกระตนสนบสนนดานความปลอดภย เชน การก าหนดนโยบาย โครงสรางองคกร การก าหนดหนาทและความรบผดชอบดานความปลอดภยในองคกร ในการพลกดนพฤตกรรมความปลอดภยขององคกรไดนนควรประกอบดวยความเชอ (ทจะเปลยนพฤตกรรมได) และการใหรางวล อยางไรกตามบรรยากาศความปลอดภยเปนการรบรระดบบคคล และแสดงออกมาซง

Page 11: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

11 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

ผลสมฤทธในระดบบคคล ดงนนฝายบรหารจงเปนสวนส าคญในการแสดงใหเหนถงความพรอมขององคกรทจะสนบสนนทรพยากรตางๆใหแกพนกงาน เพอใหพนกงานเกดความเชอมนในระบบความปลอดภยและมนใจไดวาตนเองไดปฏบตงานอยางปลอดภย

2. ความรบผดชอบและการจดล าดบความส าคญดานความปลอดภยของลกจาง (Workgroup safety priority and commitment) ความสมดลในสงแวดลอมของสงคมกอใหเกดความรสกของการรกษาความปลอดภยและการลดความเครยด การแบงบน

การรบรดานความปลอดภย การใหคณคาและการคาดหวงตอองคกร จะกอใหเกดบรรทดฐานของกลมงานดานคานยมความปลอดภย บรรทดฐานเหลานจะบอกเปนนยถงพฤตกรรมดานความปลอดภยสวนบคคล และการตอบแทนสงคมโดยกลมงาน โดยบคคลจะมความรสกมงมนตอกลมงานมากกวาระดบองคกรและน าไปสพฤตกรรมความปลอดภยในระดบกลมงานจะม อทธพลมากกวาระดบองคกร โดยการรบรบรรทดฐานของกลมงานจะมความแตกตางอยางมากในแตละบรรยากาศความปลอดภยของกลมงานนนๆ ดงนนการวดบรรยากาศความปลอดภยในองคกรควรวดครอบคลมในระดบยอย (คอกลมงาน) นอกจากน แรงจงใจดานความปลอดภยสามารถอธบายความเปนผน าและมาตรฐานความปลอดภยของผน า (หวหนางาน) รวมทงการท างานรวมกนและมาตรฐานของกลมงานไดเปนอยางด โดยการท างานรวมกนและมาตรฐานของกลมงานนน สามารถบงบอกถงพฤตกรรมดานความปลอดภยและปฏสมพนธของกลมไดเชนกน อยางไรกตาม ผลกระทบของการรบรตอองคกรในการสนบสนนดานความปลอดภย ตอความปลอดภยของลกจาง เชน ขอรองเรยนของลกจางเกยวกบสภาพการณทไมปลอดภยในทท างาน สามารถรบรผานสอกลางของเพอนรวมงานดานความปลอดภย ดงนน การสนบสนนบรรยากาศความปลอดภยในการท างานขององคกรจงตองใชทงนโยบาย กระบวนการ ขนตอนการปฏบตงาน และการสนบสนนความปลอดภยภายในกลมงาน (และเพอนรวมงาน)

3. การเรยนร การสอสาร และการประยกตใช (learning, communication and innovativeness) การสอสารและการปฏสมพนธในสงคมมประโยชนอยางยงในการสรางสรรคโครงสรางของสงคม เชน บรรยากาศของ

องคกร ดงนนหากผบรหารมการสงเสรมการสรางบรรยากาศในการสอสารดานความปลอดภย จะกอใหเกดการใหคณคาดานความปลอดภยในการท างาน ความส าคญของการเรยนรวฒนธรรมความปลอดภยทางบวก เชน มการประชม กลมยอยอยางตอเนอง การวเคราะห การเผยแพรขอมลเกยวกบสภาพแวดลอมในการท างานบนพนฐานของความเชอถอ เพอใหผปฏบตงานระดบปฏบตการสามารถชบงและรายงานเหตการณผดปกตหรอความผดพลาด การสอสารความปลอดภยในแตละครงไมเพยงแคการแลกเปลยนขอมลแตสามารถเปนพนฐานของการเรยนรเรองราวความปลอดภยใหมๆ การเปลยนแปลงความคดดานสรางสรรคในงานอกเชนกน การสอสารอยางเปดเผยและบอยครงระหวางนายจางและลกจางเปนสงส าคญในการด าเนนงานดานความปลอดภยในการท างาน การรบรถงการเปดใจของการบรหาร และความเตมใจในการแลกเปลยนความคดและขอมลอยางอสระและถกตอง สามารถท าใหมมมองการบรหารมคณภาพและน าไปสการพฒนาความนาเชอถอของการบรหาร อยางไรกตามการสอสารความปลอดภยไมไดมเฉพาะระหวางนายจางและลกจางเทานน ควรมระหวางลกจางดวยเชนกน

4. การจดการดานความยตธรรมดานความปลอดภย (Management safety justice) การกลาวโทษในการท างานอาจจะเปนอปสรรคตอการเรยนร โดยเฉพาะในองคกรทมการด าเนนการดานความปลอดภย

เนองจากจะเกดกระบวนการปกปองตนเองเพอใหสามารถปฏบตตามวฒนธรรมความปลอดภยทม หรอกฎระเบยบทไดก าหนดขน แมในบางองคกรจะไมไดมการตอบแทนในการท างานทดนก แตกลบเปนสงทพนกงานยอมรบ เมอขอก าหนดเหลานนไดถกก าหนดไวอยางยตธรรมเปนทเรยบรอยแลว หรอการท าโทษลกจางผทไดกระท าผดกฎระเบยบดานความปลอดภยจรง กจะเกดการยอมรบมากขนตามหลกทางศลธรรม อยางไรกตาม หากผทอยในองคกรพรอมทจะรายงานความผดพลาดทเกดขนจากการท างาน จะ

Page 12: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

12 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

สงผลตอประสทธภาพการท างานและเกดวฒนธรรมความปลอดภยทดขนได ซงบรรยากาศเหลานจะเกดขนได มาจากพนฐานของความเชอใจของผทอยในองคกรทมความชดเจนเกยวกบพฤตกรรมใดเปนทยอมรบและไมเปนทยอมรบ

5. การจดการดานเสรมพลงการมสวนรวมดานความปลอดภย (Management safety empowerment) การเพมความไววางใจของคนในองคกรตอฝายบรหาร คอการเสรมพลงการมสวนรวมดานความปลอดภย การเสรมพลง

เสมอนการสรางก าลงและสะทอนใหเหนวาฝายบรหารไววางใจในความสามารถและการตดสนใจของลกจาง นอกจากนการเสรมสรางมผลตอการเปลยนแปลงทางสงคม เสรมคานยมความปลอดภยในองคกรนนใหสงขน รวมทงสนบสนนในการตอบสนองและเสรมสรางพฤตกรรมดานความปลอดภย เชน ลดอตราการบาดเจบในการท างาน ดงนนพนฐานทส าคญของการเสรมพลงคนในองคกร คอความไววางใจฝายบรหารตอความสามารถของลกจางในการด าเนนงานดานความปลอดภย ฝายบรหารทมยทธวธทดจะสงผลความสมพนธเชงบวกแกลกจาง ยทธวธทดไดแก การใหค าปรกษา การใหก าลงใจ การใชเหตจงใจ การสรางความเปนหนงเดยวกน การสรางบรรยากาศความปลอดภย การมสวนรวมดานความปลอดภย และการสรางพฤตกรรมความปลอดภย ดงนนทกษะการสอสารทดและความสามารถในการตดสนใจของฝายบรหารจะสงผลใหเกดความไววางใจและเพ มการมสวนรวมในการด าเนนงานดานความปลอดภยของลกจาง

6. ความเชอมนในประสทธภาพของระบบความปลอดภย (Trust in the efficacy of safety systems) การรบรของผปฏบตงานเปนมาตรฐานทวไปในการปฏบตงานตามคณวฒ ทกษะ ความร และความสามารถในการ

ด าเนนงานดานความปลอดภยรวมกน การรบรรวมกนจะน าไปสความเชอมน เนองจากหากมการปดบงความไววางใจในเพอนรวมงาน เชน กรณมการตรวจสอบซ าในจดวกฤตดานความปลอดภย กจะถกมองขามและไมสามารถตรวจพบความผดปกตในการท างาน ดงนน จากการเปดใจและมการสอสารอยางทวถง การมสวนรวมและการเสรมพลงในกลมผปฏบตงาน จงเปนสวนส าคญของบรรยากาศการท างานทปลอดภย ทมสวนรวมในองคประกอบของการบรหารงานดานอาชวอนามยและความปลอดภยขององคกร เชน การตรวจสอบดานความปลอดภยในการท างานประจ าไตรมาส การเขารวมฝกอบรมดานความปลอดภยในการท างาน การใหความรวมมอกบเจาหนาทความปลอดภยในการท างาน หรอคณะกรรมการอาชวอนามยและความปลอดภยขององคกร รวมทงความเชอมนในนโยบายทไดประกาศ และแผนการด าเนนงานดานความปลอดภย ดงนนผบงคบบญชาเบองตนและตวแทนของผปฏบตงานดานความปลอดภยจงเปนบรรทดฐานส าคญในโครงสรางงานทงในเชงสงคมและบรรยากาศความปลอดภย ซงน าไปสการพฒนาระบบบรหารจดการดานความปลอดภยตอไป เครองมอทใชวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมาพบวาทฤษฎบรรยากาศความปลอดภยถกน ามาใชและมการพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยขนเปนจ านวนมาก เชน The Health and Safety Climate Survey Tool (CST) ทถกพฒนาโดย HSE และSafety Attitude Survey (The Minnesota Perception Survey) รวมทง The Nordic Occupational Safety Climate Questionnaire (NOSACQ-50) เปนแบบสอบถามทพฒนาขนโดยคณะท างานของผช านาญดานสงแวดลอมในการท างานของประเทศแถบสแกนดเนเวย ประกอบดวยประเทศเดนมารค (NRCWE) ประเทศฟนแลนด (FIOH) ประเทศไอซแลนด (Administration for Occupational Safety and Health) ประเทศนอรเวย (University of Stavanger) และประเทศสวเดน (University of Gothenburg) ซงเปนเครองมอทอาศยพนฐานทางทฤษฎบรรยากาศความปลอดภย ทฤษฎการบรหารจดการองคกร ทฤษฎทางจตวทยา การวจยเชงประจกษ และผลการทดลองจากงานวจยตางๆ รวมกบมกระบวนการพฒนาแบบสอบถามมาอยางตอเนอง และ NOSACQ-50 ไดถกทดสอบในโรงงานอตสาหกรรมมากมายทวประเทศแถบสแกนดเนเวย แลววาเปน

Page 13: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

13 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

แบบสอบถามทมความนาเชอถอและมความถกตอง NOSACQ-50 จงไดถกใชงานในหลายภาคสวนทมความเสยงสงตอการไดรบบาดเจบจากการท างาน เชน การกอสราง การดแลสขภาพ การผลต และการขนสง เปนตน นอกจากน NOSACQ-50 ยงมการแปลเปนหลายภาษา เชน ภาษาจนกลาง ภาษาเชค ภาษาดตซ (Belgium และ Netherlands) ภาษาเดนช ภาษาองกฤษ ภาษาฟนแลนด ภาษาฝรงเศส (Belgium) ภาษาเยอรมน ภาษาฮงกาเรยน ภาษาไอซแลนด ภาษาอตาล ภาษานอรเวย ภาษาเปอรเซย ภาษาโปแลนด ภาษารสเซย ภาษาสโลวเนย ภาษาสเปน และภาษาสวเดน

ผลจากแบบสอบถามจากทวประเทศจะถกรวบรวมเปนฐานขอมลนานาชาต (International database) เพอใชในการเปรยบเทยบและพฒนาเครองมอในการประเมนบรรยากาศความปลอดภยตอไป

แบบสอบถาม NOSACQ-50 จงประเมนการรบรเกยวกบบรรยากาศความปลอดภยของผปฏบตงานในองคกร โดยอาศย

50 ขอค าถาม เพอประเมนการรบรทงหมด 7 ดาน ดงน 1. ความสามารถและความรบผดชอบดานความปลอดภยของฝายบรหาร

(Management safety priority, commitment, and competence) 2. การจดการดานเสรมพลงการมสวนรวมดานความปลอดภย

(Management safety empowerment) 3. การจดการดานความยตธรรมดานความปลอดภย

(Management safety justice) 4. ความรบผดชอบดานความปลอดภยของลกจาง

(Workers’ safety commitment) 5. การจดอนดบความส าคญและการยอมรบการปลอดความเสยงของลกจาง

(Workers’ safety priority and risk non-acceptance) 6. การเรยนร การสอสาร และความไววางใจ

(Safety communication, learning, and trust in co-workers' safety competence) 7. ความเชอมนในประสทธภาพของระบบความปลอดภย

(Workers’ trust in the efficacy of safety systems)

Page 14: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

14 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

ความสอดคลองของแบบวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม 18001: 2554 และพระราชบญญตความปลอดภย

อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท างาน พ.ศ. 2554

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม 18001: 2554 น สามารถน าไปประยกตใชไดกบทกองคกรทตองการ เพอเปนเกณฑใน

การจดท าระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยขององคกร และพฒนาปรบปรงระบบหรอกจกรรมขององคกร ไมวาจะ

เปนดานอาชวอนามย ดานความปลอดภย และสภาพแวดลอมในการท างานใหดยงขนอยางตอเนอง และสามารถด าเนนการผนวก

รวมกบ พระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท างาน พ.ศ. 2554 เพอใหระบบการจดการอาชวอ

นามยและความปลอดภยขององคกรมความเขมแขง โดยแบบวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานฉบบภาษาไทย

(NOSACQ-50-THAI) ซงไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธในการน ามาแปลเปนภาษาไทยน สามารถวดทศนคต การรบรหรอความ

คดเหนรวมกนของกลมลกจางและผบรหารระดบหวหนางานขนไป เกยวกบปจจยทมผลตอความปลอดภยในการท างานทงของ

ตนเอง เพอนรวมงานและองคกร เชน สามารถวดการรบรตอการจดการขอตกลงรวมกนเกยวกบความปลอดภย การสนบสนนดาน

ความปลอดภยของผน าการสอสารของคนงาน การมสวนรวมและความสามารถดานความปลอดภย ระบบความปลอดภย (นโยบาย

กฎ รายงาน มาตรการปองกนดานความปลอดภย) ทมอยในปจจบน ความเสยงและความกดดนของงานทท า เปนตน

โดยความสอดคลองของแบบวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม 18001: 2554

และพระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน พ.ศ. 2554 แสดงไวในตารางท 2

ตารางท 2 ความสอดคลองแบบวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน มอก. 18001: 2554 และ พรบ. ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน พ.ศ. 2554 จ าแนกตามองคประกอบบรรยากาศความปลอดภย

องคประกอบบรรยากาศความปลอดภย

มอก.18001: 2554 พรบ. ความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท างาน

พ.ศ. 2554

1. ค ว า ม ส า ม า ร ถ แ ล ะ ค ว า มรบผดชอบดานความปลอดภยของฝายบรหาร

ขอก าหนดท 4.2 นโยบายอาชวอนามยและความปลอดภย ขอก าหนดท 4.3 การวางแผน ขอก าหนดท 4.4 การน าไปใชและการปฏบต ขอก าหนดท 4.5 การตรวจสอบและการแกไข ขอก าหนดท.6 การทบทวนการจดการ

หมวด 2: การบรหาร การจดการ และการด าเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน: มาตรา 8, 9, 13, 14, 16, 17 และ 20 หมวด 4: การควบคม ก ากบ ดแล: มาตรา 32

Page 15: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

15 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

ตารางท 2 ความสอดคลองแบบวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน มอก. 18001: 2554 และ พรบ. ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน พ.ศ. 2554 จ าแนกตามองคประกอบบรรยากาศความปลอดภย (ตอ)

องคประกอบบรรยากาศความปลอดภย

มอก.18001: 2554 พรบ. ความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท างาน

พ.ศ. 2554

2. การจดการดานเสรมพลงการมสวนรวมดานความปลอดภย

ขอก าหนดท 4.4.2 ความสามารถ การฝกอบรม และการมจตส านก ขอก าหนดท 4.4.3 การสอสาร การมสวนรวมและการปรกษากบลกจาง ขอก าหนดท 4.4.6 การควบคมการปฏบตงาน: การบรณาการการควบคมการปฏบตงาน ขอก าหนดท 4.5.5 การตรวจประเมนภายใน: ตวแทนของลกจางเปนกรรม -การตรวจประเมนภายใน

หมวด 2: การบรหาร การจดการ และการด าเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน: มาตรา 16, 20, 22 และ 23

3. การจดการดานความยตธรรมดานความปลอดภย

ขอก าหนดท 4.4.3.2 การมสวนรวมและการปรกษา: การปรกษา/ใหขอมลกบลกจาง เมอมการเปลยนแปลงในกระบวนการท างาน ขอก าหนดท 4.5.3 การสอบสวนอบตการณ ความไมสอดคลองตามขอก าหนด การปฏบตการแกไขและการปฏบตการปองกน

หมวด 4: การควบคม ก ากบ ดแล: มาตรา 3

4. ความรบผดชอบดานความปลอดภยของลกจาง

ขอก าหนดท 4.4.2 ความสามารถ การฝกอบรม และการมจตส านก ขอก าหนดท 4.4.6 การควบคมการปฏบตงาน ขอก าหนดท 4.4.7 การปฏบตตามขนตอนการเตรยมความพรอมและการตอบโตภาวะฉกเฉน ขอก าหนดท 4.5.3 การสอบสวนอบตการณ ความไมสอดคลองตามขอก าหนด การปฏบตการแกไขและการปฏบตการปองกน

หมวด 2: การบรหาร การจดการ และการด าเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน: มาตรา 21 และ 22

Page 16: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

16 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

ตารางท 2 ความสอดคลองแบบวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน มอก. 18001: 2554 และ พรบ. ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน พ.ศ. 2554 จ าแนกตามองคประกอบบรรยากาศความปลอดภย (ตอ)

องคประกอบบรรยากาศความปลอดภย

มอก.18001: 2554 พรบ. ความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท างาน

พ.ศ. 2554

5. การจดอนดบความส าคญและการยอมรบการปลอดความเสยงของลกจาง

ขอก าหนดท 4.3.1 การชบงอนตรายและการประเมนความเสยง: มาตรการการลดความเสยง แผนงานดานอาชวอนามยและความปลอดภยทเหมาะสม ขอก าหนดท 4.4.2 ความสามารถ การฝกอบรม และการมจตส านก: ผลเสยทอาจเกดขนจากการไมปฏบตตามขนตอนการด าเนนงานดานความปลอดภย ขอก าหนดท 4.4.7 การเตรยมความพรอมและการตอบโตภาวะฉกเฉน

หมวด 2: การบรหาร การจดการ และการด าเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน: มาตรา 9, 13, 14, 16 และ 17

6. การเรยนร การสอสาร และความไววางใจ

ขอก าหนดท 4.4.3 การสอสาร การมสวนรวมและการปรกษากบลกจาง ขอก าหนดท 4.5.3 การสอบสวนอบตการณ ความไมสอดคลองตามขอก าหนด การปฏบตการแกไขและการปฏบตการปองกน

หมวด 2: การบรหาร การจดการ และการด าเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน: มาตรา 14, 17, 21 และ 23 หมวด 4: การควบคม ก ากบ ดแล: มาตรา 32

7. ความเชอมนในประสทธภาพของระบบความปลอดภย

ขอก าหนดท 4.4.6 การควบคมการปฏบตงาน: การปฏบตตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบ ขอก าหนดท 4.4.7 การเตรยมความพรอมและการตอบโตภาวะฉกเฉน ขอก าหนดท 4.5 การตรวจสอบและการแกไข

หมวด 2: การบรหาร การจดการ และการด าเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน: มาตรา 13, 14, 16, 17 และ 20-22 หมวด 4: การควบคม ก ากบ ดแล: มาตรา 32

Page 17: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

17 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

เครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน

The Nordic Occupational Safety Climate Questionnaire (NOSACQ-50) เปนแบบสอบถามทพฒนาขนโดย

คณะท างานของผช านาญดานสงแวดลอมในการท างานของประเทศแถบสแกนดเนเวย ประกอบดวยประเทศเดนมารค (NRCWE) ประเทศฟนแลนด (FIOH) ประเทศไอซแลนด (Administration for Occupational Safety and Health) ประเทศนอรเวย (University of Stavanger) และประเทศสวเดน (University of Gothenburg) โดย NOSACQ-50 ไดมการแปลเปน ภาษาจนกลาง ภาษาเชค ภาษาดตซ (Belgium และ Netherlands) ภาษาเดนช ภาษาองกฤษ ภาษาฟนแลนด ภาษาฝรงเศส (Belgium) ภาษาเยอรมน ภาษาฮงกาเรยน ภาษาไอซแลนด ภาษาอตาล ภาษานอรเวย ภาษาเปอรเซย ภาษาโปแลนด ภาษารสเซย ภาษาสโลวเนย ภาษาสเปน และภาษาสวเดน ผลจากแบบสอบถามจากทวประเทศจะถกรวบรวมเปนฐานขอมลนานาชาต (international database) เพอใชในการเปรยบเทยบและพฒนาเครองมอในการประเมนบรรยากาศความปลอดภยตอไป เนองจาก บรรยากาศความปลอดภยเปนตวสะทอนการรบรคณคาของความปลอดภยทแทจรงในองคกรของพนกงาน แบบสอบถาม NOSACQ-50 จงประเมนการรบรเกยวกบบรรยากาศความปลอดภยของพนกงาน โดยอาศย 50 ขอค าถาม เพอประเมนการรบรทงหมด 7 ดาน

NOSACQ-50 แบงเปน 3 ตอน คอ ตอนท 1 ขอมลทวไป ไดแก อาย เพศ ต าแหนงงาน ตอนท 2 ทศนคตดานความปลอดภยในทท างาน มทงหมด 50 ขอ แบงไดเปน 7 ดาน ดงตารางท 1 ซงถามความ

คดเหนในสงทไดรบร ในสงทผจดการแผนกและหวหนางานด าเนนการดานความปลอดภยในหอผปวยทปฏบตงานโดยใชการจดล าดบทศนคต คอ Likert Scale ซงเปนการใหสเกลค าตอบ 4 ระดบ ใหผตอบแบบสอบถามท าเครองหมายกากบาทลงในระดบทตรงกบทศนคตของตนมากทสด โดยแบงขอค าถามเปน 2 กลม ดงน

1) ขอค าถามเชงบวก (positive formulated item) มเกณฑการใหคะแนนคอเหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง ใหคะแนน 4, 3, 2, และ 1 คะแนน ตามล าดบ โดยขอค าถามเชงบวกไดแกค าถามขอท 1, 2, 4, 6, 7, 10, 11, 12, 14, 16, 17, 19, 20, 22, 23, 24, 27, 33, 36, 37, 38, 39, 40, 42, 43, 44, 46, 48, และ 50

2) ขอค าถามเชงลบ (reversed formulated item) มเกณฑการใหคะแนนคอเหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง ใหคะแนน 1, 2, 3, และ 4 คะแนน ตามล าดบ โดยขอค าถามเชงลบไดแกค าถามขอท 3, 5, 8, 9, 13, 15, 18, 21, 25, 26, 28, 29, 30, 31, 32, 34, 35, 41,45, 47, และ 49

ตอนท 3 เปนค าถามปลายเปดเพอใหแสดงความคดเหนไดอยางอสระ จ านวน 1 ขอค าถาม

Page 18: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

18 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI)

คณะผจดท าฉบบภาษาไทยไดตดตอกบเจาของลขสทธและไดรบอนญาตใหน ามาแปลเปนภาษาไทยโดยผสราง

แบบสอบถามแนะน าใหใชการแปลแบบยอนกลบ (back-translation technique) ซงม 3 ขนตอน ดงน 1. การแปลจากฉบบภาษาองกฤษเปนภาษาไทย ด าเนนการแปลโดยนกภาษาศาสตร 2. การแปลกลบจากภาษาไทยเปนภาษาองกฤษ ด าเนนการแปลกลบโดยผทมความรและทกษะภาษาองกฤษเปนอยางด

(ระดบคะแนน TOEFL สงกวา 600 คะแนน) พบวาแบบสอบถามฉบบแปลกลบจากไทยเปนองกฤษเหมอนตนฉบบ 100%

3. การทดสอบคณภาพเครองมอ การตรวจสอบความหมายของแบบสอบถามใหเปนภาษาอยางงาย จากขอก าหนดของ Nordic ในการแปลแบบสอบถาม

เปนภาษาอนๆ นน ตองสามารถใชงานไดกบลกจางในโรงงานอตสาหกรรมทกระดบ ดงนนจงก าหนดใหมการทดสอบความตรงเชงเนอหาโดยผทรงคณวฒ 3 ทาน คอ ผประเมนระบบอาชวอนามยและความปลอดภย จ านวน 1 ทาน ผจดการ/อ านวยการดานอาชวอนามยและความปลอดภย จ านวน 2 ทาน และน าคะแนนทไดมาหาคาความตรงเชงเนอหา (IOC) โดยผลความตรงเชงเนอหา (IOC) เทากบ 0.88 และความเชอมนของแบบสอบถามจากสมประสทธแอลฟาครอนบาค (Cronbach’s alpha) ดงตารางท 3

ตารางท 3 ความเชอมนของแบบสอบถามจากสมประสทธแอลฟาครอนบาค (Cronbach’s alpha)

ล าดบท

ชอองคประกอบ จ านวน(ขอ)

ความเชอมน (Cronbach’s alpha)

ตนฉบบ

ภาษาไทย โรงพยาบาล โรงงานอตสาหกรรม

บคลากรระดบ

ปฏบตการ

ลกจางระดบ

ปฏบตการ

ผบรหารระดบหวหนางาน

ขนไป

1 ความสามารถและความรบผดชอบดานความปลอดภยของฝายบรหาร

9 0.87 0.74 0.75 0.75

2 การจดการดานเสรมพลงการมสวนรวมดานความปลอดภย

7 0.73 0.79 0.71 0.83

3 การจดการดานความยตธรรมดานความปลอดภย 6 0.71 0.83 0.73 0.74 4 ความรบผดชอบดานความปลอดภยของลกจาง 6 0.77 0.83 0.73 0.73

5 การจดอนดบความส าคญและการยอมรบการปลอดความเสยงของลกจาง

7 0.80 0.71 0.78 0.76

6 การเรยนร การสอสาร และความไววางใจ 8 0.79 0.83 0.85 0.89

7 ความเชอมนในประสทธภาพของระบบความปลอดภย

7 0.82 0.75 0.80 0.83

Page 19: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

19 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม

- การพจารณาขอมลจากแบบสอบถาม จากขอค าถามทงหมด 50 ขอค าถาม แบงตามกลม 7 กลมขอค าถาม/องคประกอบ หากมขอค าถามตอบไมถง 50% ใน

แตละบคคลจะไมน ามาคดคะแนน โดยยกตวอยางการแปลผลกลมค าถามท 1 ดงตารางท 6 ตารางท 4 ตวอยางการคดคะแนนบรรยากาศความปลอดภยในแตละองคประกอบ

คนท แบบสอบถามขอท ... กลมท 1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 คาเฉลยรายบคคล 1 3 4 4 4 3 3 3 4 28/8 =3.50 2 3 4 2 3 4 3 2 2 1 24/9 =2.67

3 1 2 1 4 ไมสามารถค านวณคาเฉลยได เนองจากม missing

มากกวา 50% คะแนนรวม 3 คนในชดค าถาม/องคประกอบกลมท 1 3.50+2.67 / 2 = 3.08

- การแปรผลแบบสอบถาม • คะแนนมากกวา 3.30 หมายถงระดบด ใหคงไวซงการด าเนนงานและใหมการพฒนางานอยางตอเนอง • คะแนน 3.00 ถง 3.30 หมายถงระดบคอนขางด ใหมการพฒนางานตอไป • คะแนน 2.70 ถง 2.99 หมายถงระดบคอนขางต า ใหมการปรบปรงงาน • คะแนนต ากวา 2.70 หมายถงระดบต า ใหมการปรบปรงงานอยางเรงดวน

- ตวอยางการน าเสนอการแปลผลแบบสอบถามดวยกราฟเรดาร

รปท 4 คะแนนเฉลยบรรยากาศความปลอดภยในองคกรแหงหนงจ าแนกรายองคประกอบ

Page 20: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

20 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

การเขาถงฐานขอมลออนไลนของ Nordic และลขสทธการใชงานแบบวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI)

ผทน าแบบวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ไปใชทกคนควร

จะสงขอมลกลบไปใหผแปลแบบสอบถามฉบบภาษาไทย ขอมลทสงกลบไปใหผแปลแบบสอบถามฉบบภาษาไทย จะไมรวมขอมลทเปนขอมลสวนบคคล หรอขอมลสถานประกอบการทสามารถระบถงตวบคคล หรอสถานประกอบการได ทงน ขอมลทสงกลบไปยงผแปลแบบสอบถามฉบบภาษาไทยนน เพอจดเกบรวบรวมขอมลและสงตอไปยงผพฒนาแบบสอบถามตงตน เพอเปนฐานขอมล NOSACQ-50 ระดบชาต และนานาชาต การจดสงขอมลใหกบผแปลใหจดสงขอมลทางอเลคทรอนคสเมล โดยสงไปท [email protected]

อยางไรกตามผทน าแบบสอบถาม NOSACQ-50-THAI ไปใชสามารถตดตอผพฒนาแบบสอบถามตงตน ไดท [email protected]

การสงขอมลกลบไปยงผแปลแบบสอบถามนน ใหกรอกขอมลลงในแบบฟอรมทผพฒนาแบบสอบถามตงตนจดท าขน ซงเปนแฟมขอมลของโปรแกรม Microsoft Excel โดย download ไดจาก

http://www.arbejdsmiljoforskning.dk/~/media/Spoergeskemaer/Nosacq-50 /NOSACQ-50 ---data-input-and-radar-diagram.xlsx

แฟมขอมลของโปรแกรม excel นประกอบไปดวย 2 แผนงาน (work sheet) แผนงานแรกใชส าหรบปอนขอมล (NOSACQ-50 Data Entry) และแผนงานแผนท 2 จะเปนแผนงานทเปนการประมวลผลขอมลจากแผนงานท 1 (NOSACQ-50 Diagram) และแสดงผลในรปของกราฟเรดาห (radar-diagram) ขอก าหนดของขอมลทสงกลบไปใหผพฒนาฯ และแปลแบบสอบถามฉบบภาษาไทย นน - จะตองไมปรากฏชอของบคคล ชอหนวยงาน หรอชอของบรษทในฐานขอมล - ขอมลแตละระเบยนตองประกอบไปดวย

o ขอมลทระบภาษาของแบบสอบถาม (language version) o ประเภทของกจการ (company) o สาขา (sector/branch) o กลมท (group identifiers) ตวอยางเชน Construction; site 4; group 12

- สถานะหรอต าแหนงงานของผตอบแบบสอบถาม o ผปฏบตงาน (worker) ใหใชรหสขอมลเปน 1 o หวหนางาน ผจดการ หรอผควบคม (leader/manager/supervisor) ใหใชรหสขอมลเปน 2

Page 21: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

21 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

รปท 5 ตวอยางการลงขอมล

ขอมลทสงกลบไปใหผพฒนานจะใชส าหรบเปรยบเทยบทางสถตกบผลการศกษาวจยจากประเทศหรอทอน ๆ ทได

ลงทะเบยนขอมลไวแลว ประเดนจรยธรรมในการใชแบบสอบถาม

ทกประเทศมขอก าหนดเกยวกบประเดนดานจรยธรรมในการวจย เพอใหแนใจไดวางานวจยทน าแบบสอบถามนไปใชไดค านงถงประเดนดานจรยธรรม ใหผวจยทใชแบบสอบถามนปฏบตตามระเบยบ/ ขอก าหนดดานจรยธรรมของแตละประเทศ/ หนวยงาน เชน โครงรางงานวจยจะตองผานการพจารณาจากคณะกรรมการจรยธรรมส าหรบการวจยในมนษย

ประเดนดานจรยธรรมสวนใหญจะประกอบดวย 1. การคดเลอกกลมตวอยางส าหรบการท าวจย 2. กลมตวอยางทเขารวมในงานวจยจะตองเปนไปอยางสมครใจ 3. ขนาดตวอยางตองมจ านวนเพยงพอส าหรบการตอบค าถามวจย 4. ลกษณะของการน าขอมลไปใช/ รายงานผลการวจย 5. ตองมแบบฟอรมแสดงความยนยอมเขารวมงานวจย (informed consent) จากกลมตวอยางทเขารวมการวจย

แบบฟอรมแสดงความยนยอมเขารวมงานวจยนนรวมถงความยนยอมในการสงขอมลทางไปรษณย หรอยนยอมส าหรบการสมภาษณทางโทรศพท

ค าถามทเปนประเดนออนไหว (sensitive question) เชน ประเดนทเกยวกบหวหนางาน หรอผควบคม ประเดนเหลานอาจจะกอใหเกดคณหรอโทษขนกบผเขารวมวจยได ดงนนในการน าเสนอผลการวจยจะตองไมน าเสนอขอมลในลกษณะสามารถทระบตวบคคลโดยเฉพาะขอมลของบรษท/ หนวยงานทมขนาดเลก เชน หนวยงานนนมจ านวนสมาชกไมเกน 20 คน ผวจยจะตองไมน าเสนอขอมลแยกรายกลมอาชพ

การน าเสนอขอมลงานวจยคนใหกบกลมตวอยางนนจะตองเปนการน าเสนอขอมลในเชงสรางสรรคและจะใชวธการใดวธการหนงกไดขนอยกบความเหมาะสม เชน สงเปนจดหมายขาว รายงานการศกษาวจย หรอจะใชการประชมรวมกนระหวางผวจยและกลมตวอยาง

Page 22: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

22 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

ผลจากการน าไปใชประโยชนในโรงงานอตสาหกรรม

จากการน าไปทดลองใชในโรงงานอตสาหกรรมอาหารและเครองดม พบวา คะแนนบรรยากาศความปลอดภยในการ

ท างานของลกจางระดบปฏบตการในโรงงานท 1 จะมคะแนนสงกวาลกจางระดบปฏบตการของโรงงานอตสาหกรรมท 2 ในขณะท

ผบรหารระดบหวหนางานขนไปจะใหคะแนนความพงพอใจในทกๆ องคประกอบของบรรยากาศความปลอดภยในการท างานสง

กวาพนกงานระดบปฏบตการ ดงตารางท 5

ตารางท 5 คะแนนเฉลย ± สวนเบยงเบนมาตรฐานบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน ในโรงงานอตสาหกรรมอาหารและเครองดม

องคประกอบ

คะแนนเฉลย ± สวนเบยงเบนมาตรฐาน โรงงานอตสาหกรรมท 1 โรงงานอตสาหกรรมท 2

ลกจางระดบปฏบตการ ผบรหารระดบ

หวหนางานขนไป ลกจางระดบปฏบตการ

ความสามารถและความรบผดชอบดานความปลอดภยของฝายบรหาร

3.00±0.40 3.08±0.40* 2.90±0.39*

การจดการดานเสรมพลงการมสวนรวมดานความปลอดภย

3.00±0.45 3.21±0.42* 2.91±0.40*

การจดการดานความยตธรรมดานความปลอดภย

2.92±0.37 3.13±0.40* 2.85±0.50*

ความรบผดชอบดานความปลอดภยของลกจาง

3.23±0.51 3.38±0.40* 3.16±0.45*

การจดอนดบความส าคญและการยอมรบการปลอดความเสยงของลกจาง

2.95±0.54 3.03±0.50 2.87±0.41

การเรยนร การสอสาร และความไววางใจ 3.24±0.44 3.33±0.39 3.19±0.37 ความเชอมนในประสทธภาพของระบบความปลอดภย

3.26±0.50 3.39±0.37* 3.18±0.41*

* มคะแนนเฉลยแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < 0.05) ระหวางผบรหารระดบหวหนางานขนไปและลกจางระดบ

ปฏบตการในโรงงานอตสาหกรรมท 2

จากขอมลของลกจางในโรงงานอตสหกรรม พบวาคะแนนเฉลยในองคประกอบการจดอนดบความส าคญและการยอมรบ

การปลอดความเสยงของลกจาง และการเรยนร การสอสาร และความไววางใจ ไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตระหวาง

ผบรหารระดบหวหนางานขนไปและลกจางระดบปฏบตการ (p-value < 0.05) และคะแนนเฉลยในทกองคประกอบของ

Page 23: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

23 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

บรรยากาศความปลอดภยในการท างานระหวางพนกงานระดบปฏบตการของโรงงานอตสาหกรรมท 1 และโรงงานอตสาหกรรมท

2 ไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p-value > 0.05)

จากผลการทดลองใชขางตน แสดงใหเหนวา “ต าแหนงงาน” มผลตอคะแนนความพงพอใจในบรรยากาศความปลอดภย

ในการท างาน สอดคลองกบแบบสอบถาม NOSACQ-50 ฉบบภาษาองกฤษทเสนอแนะใหมการวเคราะหขอมลแยกตามต าแหนง

งานและรายหนวยงานของผใหขอมล ดงตารางท 6

ตารางท 6 คะแนนเฉลย ± สวนเบยงเบนมาตรฐานบรรยากาศความปลอดภยในการท างาน ในโรงงานอตสาหกรรมอาหารและเครองดม

องคประกอบ คะแนนเฉลย ± สวนเบยงเบนมาตรฐาน

แผนกท 1 แผนกท 2 แผนกท 3 ความสามารถและความรบผดชอบดานความปลอดภยของฝายบรหาร

3.00±0.56 3.02±0.35 2.89±0.32

การจดการดานเสรมพลงการมสวนรวมดานความปลอดภย

3.11±0.55 3.06±0.37 2.82±0.47

การจดการดานความยตธรรมดานความปลอดภย 3.04±0.39$ 3.02±0.27+ 2.76±0.39+$ ความรบผดชอบดานความปลอดภยของลกจาง 3.27±0.55 3.25±0.59 3.05±0.51 การจดอนดบความส าคญและการยอมรบการปลอดความเสยงของลกจาง

2.86±0.72 2.99±0.47 2.82±0.45

การเรยนร การสอสาร และความไววางใจ 3.40±0.42* 3.04±0.41* 3.15±0.44 ความเชอมนในประสทธภาพของระบบความปลอดภย

3.42±0.53 3.14±0.56 3.17±0.43

*, $, +, หมายถง คะแนนบรรยากาศความปลอดภยในการท างานมความแตกตางระหวางแผนกท 1 และแผนกท 2, แผนกท 1 และ แผนกท 3, แผนกท 2 และแผนกท 3 อยางมนยส าคญทางสถต (p-value < 0.05)

จากผลการน าไปใชประโยชนในโรงงานอตสาหกรรมทง 2 แหง สะทอนใหเหนชองวาง (Gap) ของบรรยากาศความ

ปลอดภยในการท างานระหวางผบรหารระดบหวหนางานขนไปและลกจางระดบปฏบตการ ในดานการสงเสรมใหมสวนรวม

การใหความเปนธรรม และประสทธภาพของระบบความปลอดภยขององคกร เปนตน และสะทอนใหเหนความแตกตางของ

บรรยากาศความปลอดภยในระดบหนวยงาน ทอาจเกดจากการสอสาร การปฏสมพนธ (ระหวางหวหนาและลกนอง และระหวาง

เพอนรวมงาน) การสรางแรงจงใจ และการใหความเปนธรรมของผบงคบบญชาเบองตน รวมทงโครงสรางการบรหารงานและ

นโยบายขององคกรมผลตอการปฏบต/ผลกดนใหเกดความส าเรจทแตกตางกน ดงนน ผบงคบบญชาเบองตนและลกจางทกคน จง

เปนหวใจหลกของการพฒนาองคกรอยางตอเนอง และน าไปสกลไลการขบเคลอนงานดานความปลอดภย อาชวอนามย และ

สภาพแวดลอมในการท างานในระดบนโยบายขององคกรและประเทศตอไป

Page 24: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

24 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

เอกสารอางอง

กระทรวงแรงงาน. สถานการณการด าเนนงานดานความปลอดภยและอาชวอนามยของประเทศไทย ป 2558. 2558. ส ภ า อ ต ส า ห ก ร ร ม จ ง ห ว ด . อ ต ส า ห ก ร ร ม 2 5 5 8 [ 1 0 ม ก ร า ค ม 2 5 5 8 ] . Available from: http://www.ftiprovince.or.th/province/province.aspx?id=59&data=3. ส านกมาตรฐานผลดภณฑอตสาหกรรม. มาตรฐานระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย [10 มกราคม 2558] Available from: http://app.tisi.go.th/18000/18001.html. Abolfazl Ghahramani, Hamid R. Khalkhali. Development and validation of a safety climate scale for manufacturing industry. Safety and Health at Work 2015; 6 (2):97–103 Abramson JH, Abramson ZH. Survey methods in community medicine. USA: Churchill livingstone, 1999 Baek J-B, Bae S, Ham B-H, Singh KP. Safety climate practice in Korean manufacturing industry. J Hazard Mater. 2008;159(1):49-52. Bird FE Jr, Germain GL. Practical loss control leadership. Georgia: Loss Control Institute;1985. Boughaba A, Hassane C, Roukia O. Safety culture assessment in petrochemical industry: A comparative study of two Algerian plants. Safety and Health at Work 2014;5:60-5. Collinson DL. `Surviving the rigs': Safety and surveillance on north sea oil Installations. Organization Studies. 1999;20(4):579-600. Crutchfield N. Safety culture : an innovative leadership approach / Nathan Crutchfield, James Roughton. USA; 2012. Dov Z. Safety Climate in Industrial organizations: theoretical and applied implications. Journal of Applied Psychology 1980; 65(1): 96-102. Findley M, Smith S, Gorski J, O’neil M. Safety climate differences among job positions in a nuclear decommissioning and demolition industry: Employees’ self-reported safety attitudes and perceptions. Safety Science. 2007;45(8):875-89. Glendon AI, Litherland DK. Safety climate factors, group differences and safety behaviour in road construction. Safety Science. 2001;39(3):157-88. Health and Safety Executive. A review of safety culture and safety climate literature for the development of the safety culture inspection toolkit. Bristo: HSE; 2005. Ian RC, Stuart DS, Aeil A. Safety climate. Journal of Safety Rresearch 1995; 26 (4): 247-254 Kearney GD, Rodriguez G, Quandt SA, Arcury JT, Arcury TA. Work Safety Climate, Safety Behaviors, and Occupational Injuries of Youth Farmworkers in North Carolina. Am J Public Health. 2015;105(7):1336-43. Kines P, Lappalainen J, Mikkelsen KL, Olsen E, Pousette A, Tharaldsen J, et al. Nordic safety climate questionnaire (NOSACQ-50): A new tool for diagnosing occupational safety climate. International Journal of Industrial Ergonomics 2011;41:634-46.

Page 25: ฉบับภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบับย่อ¸„มอ...2 | การพ ฒนาเคร องม อว ดบรรยากาศความปลอดภ

25 | การพฒนาเครองมอวดบรรยากาศความปลอดภยในการท างานของ Nordic ฉบบภาษาไทย (NOSACQ-50-THAI) ฉบบยอ

Seo DC, Torabi, M.R., Blair, E.H and et al. A cross-validation of safety climate scale using confirmatory factor analytic approach. Journal of Safety Research 2004;35:427-45. Siu O, Phillips, D. R., & Leung, T. Age differences in safety attitudes and safety performance in Hong Kong construction workers. Journal of Safety Research. 2003;34(2):199-205. Swedler DI, Verma SK, Huang YH, Lombardi DA, Chang WR, Brennan M, et al. A structural equation modelling approach examining the pathways between safety climate, behaviour performance and workplace slipping. Occup Environ Med. 2015;72(7):476-81. Tharaldsen JE, Olsen E, Rundmo T. A longitudinal study of safety climate on the Norwegian continental shelf. Safety Science. 2008;46(3):427-39. The European Agency for Safety and Health at Work. Occupational safety and health culture assessment - A review of main approaches and selected tools. Luxembourg: Publications Office of the European Union 2011. [10 มกราคม 2558] Available from:https://osha.europa.eu/en/tools-and publications/publications?f[0]=field_publication_type% 3A910.

******************************************************************************************************************

คณะท างาน

ผชวยศาตราจารย ดร. ฐตวร ชสง หวหนาโครงการวจย

แพทยหญงธนษฐา ศรรกษ ผรวมวจย

นายกตตศกด ชมาล ผรวมวจย

นางสาวสพชา รงเรอง ผรวมวจย

นายอบดลบาซส ยาโงะ ผรวมวจย

หนวยวจยการจดการสขภาพและความปลอดภยแบบองครวมในชมชน

ภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

******************************************************************************************************************