ดรดร..กิตติพจนกิตติพจน เพิ่มพูลเพิ่มพูล

การศึกษาทางดานสิ่งแวดลอมการศึกษาทางดานสิ่งแวดลอม

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

วัตถุประสงค

1) เพื่อศึกษารายละเอียดเกี่ยวกับสถานภาพปจจุบันของทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอม

2) เพื่อประเมินผลกระทบที่อาจจะเกิดขึ้นกับสิ่งแวดลอมในการดําเนินการโครงการ

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

การศึกษาสภาพสิ่งแวดลอมปจจุบัน(ตอ)

ขั้นตอนการศึกษา

ดําเนินการศึกษาใน 4 มิติ คือ

- ทรัพยากรดานกายภาพ - ทรัพยากรดานชีวภาพ - คุณคาการใชประโยชนของมนุษย- คุณคาตอคุณภาพชีวิต

ศึกษาสถานภาพปจจุบัน

ประเมินกระทบโดยวิธ ีCheck list

รวบรวมขอมูลปฐมภูมิและทุติยภูมิ

ชื่อโครงการ

กายภาพ ชีวภาพคุณคา

การใชประโยชนคุณภาพชีวิต

ภูมิสัณฐาน

ธรณีวิทยา

ปาไมนิเวศวิทยา

ทางน้ํา

เหมืองแร

การใชประโยชน

ที่ดิน

ประวัติศาสตร

โครงการ.........

โครงการ.........

มีผลกระทบ ไมมีผลกระทบ

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

ทรัพยากรดานภายภาพ

1)ลักษณะภูมิสัณฐาน

ศึกษาจากประเภทของโครงการ โดยโครงการที่มีผลกระทบตอลักษณะภูมิสัญฐาน ไดแก- อางเก็บน้ําขนาดกลางและขนาดใหญ

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

ทรัพยากรดานภายภาพ

2) ธรณีวิทยา

-ศึกษาจากขอมูลเสี่ยงภัยแผนดินไหว - ซอนทับกับตําแหนงโครงการดวยของกรมทรัพยากรธรณี เทคนิคทางระบบสารสนเทศภูมิศาสตร

ระดับความเสี่ยงตอการเกิดแผนดินไหว 3 ระดับ ไดแกระดับที่ 1 (มีความรุนแรงในระดับ III-IV เมอรคัลลี ผูอยูบนอาคารสูงรูสึกวาแผนดินไหว มีความเสี่ยงนอย แตอาจมีความเสียหายบาง)ระดับที่ 2ก (มีความรุนแรงอยูในระดับ V-VII เมอรคัลลี ทุกคนตกใจ สิ่งกอสรางออกแบบไมดีปรากฏความเสียหาย มีความเสี่ยงในการเกิดความเสียหายในระดับนอยถึงปานกลาง)ระดับที่ 2ข (ความรุนแรงอยูในระดับ VII-VIII เมอรคัลลี ทุกคนตกใจ สิ่งกอสรางออกแบบดีเสียหายเล็กนอย(มีความเสี่ยงในการเกิดความเสียหายในระดับปานกลาง)

ไมมีผลกระทบดานธรณีวิทยา

มีผลกระทบดานธรณีวิทยา

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

ทรัพยากรดานชีวภาพ

1) ทรัพยากรปาไม

- ศึกษาผลกระทบตอพื้นที่ปาไมโดยใชขอมูลพื้นที่ปาไมจากขอมูลการใชประโยชนที่ดิน

- ใชตําแหนงที่จะกอสรางอาคารชลประทาน(หัวงาน) และพื้นที่เก็บกักน้ําหนาอาคารชลประทาน ซอนทับกับขอมูลการใชประโยชนที่ดิน โดยเทคนิคทางระบบสารสนเทศภูมิศาสตร

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

ทรัพยากรดานชีวภาพ

2) นิเวศวิทยาทางน้ํา-ศึกษาจากลักษณะของโครงการที่สงผลกระทบตอระบบนิเวศวิทยาในทางน้ําธรรมชาติที่ไหลผานพื้นที่โครงการ

-โดยโครงการที่มีผลกระทบตอนิเวศวิทยาทางน้ํา ไดแก โครงการที่กั้นทางน้ําที่ไหลตลอดทั้งป

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

คุณคาการใชประโยชนของมนุษย

1) เหมืองแร- ศึกษาขอมูลแผนที่แหลงศักยภาพแรของกรมทรัพยากรธรณี ใน

พื้นที่ศึกษา- ซอนทับกับตําแหนงโครงการดวยเทคนิคทางระบบสารสนเทศ

ภูมิศาสตร

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

คุณคาการใชประโยชนของมนุษย

2) การสูญเสียที่อยูอาศัย และพื้นที่ทํากิน- ศึกษาจากขอมูลเขตปฏิรูปที่ดินและพื้นที่กอสรางอาคารชลประทาน- โดยโครงการที่กอสรางในพื้นที่สาธารณะหรือกอสรางในพื้นที่เดิม จะไมมีผลกระทบตอการสูญเสียที่อยูอาศัย พื้นที่ทํากิน- สวนโครงการที่กอสรางใหมจะมีผลกระทบตอการสูญเสียที่อยูอาศัย พื้นที่ทํากิน

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

คุณคาการใชประโยชนของมนุษย

3) การใชประโยชนที่ดิน- ศึกษาผลกระทบของโครงการตอมาตรการการใชที่ดินที่มีกฎหมายควบคุม ไดแก

- ชั้นคุณภาพลุมน้ํา ของสํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม

- เขตการใชที่ดินปาไม ของกรมปาไม- ซอนทับกับตําแหนงที่จะกอสรางอาคารชลประทานและพื้นที่เก็บกักน้ําดวยเทคนิคทางระบบสารสนเทศภูมิศาสตร

ชั้นคุณภาพลุมน้ําชั้นคุณภาพลุมน้ํา

ชั้นคุณภาพลุมน้ําที่ 1 ชั้นคุณภาพลุมน้ําที่ 2 ชั้นคุณภาพลุมน้ําที่ 3 ชั้นคุณภาพลุมน้ําที่ 4 ชั้นคุณภาพลุมน้ําที่ 5

ไมมีผลกระทบดานการใชประโยชนที่ดิน

มีผลกระทบดานการใชประโยชนที่ดิน

เขตการใชที่ดินปาไมเขตการใชที่ดินปาไม

เขตอนุรักษ(ปาโซน C)

เขตเศรษฐกิจ(ปาโซน E)

อื่นๆ

ไมมีผลกระทบดานการใชประโยชนที่ดิน

มีผลกระทบดานการใชประโยชนที่ดิน

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

คุณคาตอคุณภาพชีวิต

3) ประวัติศาสตร- รวบรวมขอมูลแหลงโบราณสถาน โบราณคดีและประวัติศาสตรใน

พื้นที่ศึกษาและพื้นที่โดยรอบ 2 กิโลเมตร จากเอกสารหรือรายงานจากหนวยงานที่เกี่ยวของ เชน องคการบริหารสวนตําบล และการสํารวจภาคสนาม

- สรางชันขอมูลระยะโดยรอบ(buffer) 2 กิโลเมตร จากแหลงโบราณคดี แลวซอนทับกับตําแหนงโครงการ โดยใชเทคนิคทางระบบสารสนเทศภูมิศาสตร

การศึกษาทางดานสังคมการศึกษาทางดานสังคม//การมีสวนรวมการมีสวนรวม

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

วัตถุประสงค1.เพื่อตองการใหเกิดการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น

สื่อสารขอมูลสองทางระหวางประชาชนในพื้นที่เปาหมายกับโครงการ

2.เพื่อหาแนวทางที่ทําใหเกิดผลประโยชนมากที่สุดและ/หรือผลกระทบนอยที่สุดและเปนที่ยอมรับของประชาชนเปนสวนใหญ

3.เพื่อรับทราบความตองการในการแกปญหาฟนฟูและจั ดการทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่ ง แวดล อมโดยเฉพาะโครงการพัฒนาดานแหลงน้ํา

4.เพื่อรับทราบขอมูลวิถีชีวิตชุมชน และการพัฒนาในอนาคตของพื้นที่เปาหมาย

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

แนวคิดดานการมีสวนรวมของชุมชนสําหรับโครงการฯ นี ้มุงเนนใหประชาชนมีสวนรวมอยางเปนกระบวนการ โดยเฉพาะในขั้นตอนการศึกษา ซึ่งทางโครงการฯ จะสงเสริมการมีสวนรวม ดังนี้ รวมศึกษา วิเคราะห ศักยภาพและปญหาของพื้นที่ รวมวางแผน และเสนอแนะแนวทางที่เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ รวมดําเนินการ รวมบริหารจัดการ รวมรับประโยชน / เสียสละ รวมติดตามตรวจสอบ การดําเนินการ

การมีสวนรวมของประชาชน(ตอ)

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

1) การจัดปฐมนิเทศโครงการ : พื้นที่ศึกษาอยางเปนทางการครั้งแรก เพื่อใหขอมูลและชี้แจงทําความเขาใจเกี่ยวกับลักษณะโครงการ นโยบายและแผนงานตางๆ ที่จะดําเนินการวัตถุประสงค : เพื่อประชาสัมพันธโครงการ/เพื่อเปนการขอความรวมมือกับสวนราชการตางๆ ในพื้นที่ในการเขาพื้นที่สํารวจภาคสนามและการขอขอมูลจากหนวยงานและราษฎรและเพื่อเปนการรับฟงความคิดเห็นและขอเสนอแนะตางๆ

การมีสวนรวมของประชาชน(ตอ)

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

2) การสัมภาษณเชิงลึกกลุมผูนําชุมชนการสํารวจแนวความคิดดานการพัฒนาทรัพยากรน้ําในพื้นที่เพื่อประกอบการจัดทํา Master Plan

สัมภาษณเชิงลึกแบบกลุม กลุมผูนําชุมชน และกลุมผูรู ผูใหขอมูลหลัก (Key Informant Persons; KIPs) แยกรายตําบล ผลที่คาดวาจะไดรับ• กระบวนการการมีสวนรวมในการรางแผนแมบท• แนวคิดของชุมชนในการพัฒนาแหลงน้ํา• สํารวจศักยภาพการยอมรับของชุมชนในเบื้องตน

การมีสวนรวมของประชาชน(ตอ)

ชุมชนชุมชน รวมวิเคราะหรวมวิเคราะห สํารวจสํารวจ และเสนอแนวความคิดและเสนอแนวความคิด

“ที่ผมเองครับ เปนพื้นที่นําซับ ยินดีสละที่ใหขุดสระได 30 ไร แลว

กระจายน้ําใหเพื่อนๆ เกษตรกรไดเลยครับ”

“ฝากทาง สปก. ดวยนะครับ ฝายเดิมๆ รับชวงน้ําหลากไมไหว พังตลอด ถามีรูปแบบ

ที่มั่นคงจะดีมาก เชนฝายตัว M”

“ถาสรางระบบสงน้ําทางทอจากฝายหลวงพอวิชา ลงไปยังตําบลปาออ จะ

เกิดประโยชนมากครับ”

แผนที่แสดงบริเวณที่ชาวบานยินยอมใหขุดสระแผนที่แสดงบริเวณที่ชาวบานยินยอมใหขุดสระ 30 30 ไรไร ในพื้นที่เจาของในพื้นที่เจาของ3 3 แปลงแปลง เพื่อสงน้ําใหแปลงสปกเพื่อสงน้ําใหแปลงสปก.. อื่นๆอื่นๆ

บริเวณที่ขุดสระ

แนวแ

ปลงที่

ไดรับ

ผลปร

ะโยชน

ตัวอยางแนวความแนวความคิดของตําบลปาออตัวอยางแนวความแนวความคิดของตําบลปาออ

1) สรางสถานที่กักเก็บน้ํา 130 ไร และระบบสงน้ําดวยแรงโนมถวง ที่บริเวณหมูที่ 8ลักษณะโครงการ สรางพื้นที่เก็บกักน้ําในพื้นที่ขนาด 130 ไร

บนพื้นที่สูงกวาพื้นที่เกษตรกรรมประมาณ 15 เมตร ซึ่งมีความสะดวกมในการสงน้ําผานแรงโนมถวง โดยนําน้ํามาจากหวยอิซาเขามาเก็บกัก คาดวาจะเกิดประโยชนกับประชาชนไมนอยกวา 1,000 ไร

แนวโนมการมีสวนรวม/การยอมรับโครงการดังกลาวตองกอสรางในพื้นที่

เกษตรกรจํานวน 17 ราย ซึ่งเปนพื้นที่ สปก. อยู 50 ไร ที่เหลือเปนพื้นที่ ภบท. 5 ซึ่งแนวโนมการยอมรับพบวาเกษตรกรไมอยากสูญเสียพื้นที่เกษตรกรรมดังกลาว จึงอาจมีการปฏิเสธโครงการ จึงตองมีแนวทางการพัฒนาการมีสวนรวมในการแบงปนผลประโยชนที่เปนธรรม เชน การจัดหาที่ดินใหใหม และตองไดรับผลประโยชนที่เพียงพอ

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

3) การสํารวจความเห็นระดับครัวเรือน :เพื่อใหทราบถึง• สภาพทางเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนที่มีที่ทํากินในเขตปฏิรูปที่ดิน • ความเห็น/ตองการครัวเรือนตอการพัฒนาแหลงน้ํา• ระดับการยอมรับของครัวเรือนตอการพัฒนา• ขอมูลดานการเกษตร ฯลฯ

การมีสวนรวมของประชาชน(ตอ)

สํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมสํานักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืนในเขตปฏิรูปที่ดินรูปที่ดิน

4) การประชุมกลุมยอยเพื่อพิจารณา (ราง) แผนแมบทฯ(Master Plan):• ผูเขารวมฯ กลุมยอยมีสวนรวมพิจารณา Master Plan• ผูเขารวมฯ พิจารณาความเปนไปไดโครงการกลุมเปาหมาย : เจาหนาที่รัฐระดับ ผูบริหาร อปท. /ผูนําชุมชน /ผูใหขอมูลหลัก/ผูรูเรื่องการจัดการน้ําในชุมชน และประชาชนในพื้นที่ศึกษาผลที่คาดวาจะไดรับ :• บูรณาการแผนแมบทกับหนวยงานที่เกี่ยวของและประชาชนในเขตปฏิรูปที่ดิน•ไดแผนแมบทในการบริหารจัดการทรัพยากรน้ําฯ ที่สอดคลองกับความตองการเกิดประโยชนอยางแทจริง และสอดคลองกับบริบทของพื้นที่

การมีสวนรวมของประชาชน(ตอ)