กฎหมายลมละลาย

การบรรยายครงท ๑

โดย อาจารย ดร.กนก จลมนตผพพากษาศาลชนตนประจ ากองผชวยผพพากษาศาลฎกา และรองเลขาธการส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา

วนองคารท ๒๖ พฤศจกายน ๒๕๖๒

ณ เนตบณฑตยสภา1

ขอสอบเนตเกยวกบกฎหมายลมละลาย ๒ ขอ

• การด าเนนคดลมละลาย ๑ ขอ (ขอ ๘)• กระบวนพจารณาเกยวกบการฟนฟกจการของลกหน ๑ ขอ (ขอ ๙)

• ผบรรยาย• ค าบรรยายเนตและหนงสอค าอธบายกฎหมายลมละลาย (พมพครงท ๖) อ.ชพ & ดร.กนก จลมนต

2

3

เมอลกหนประสบปญหาทางดานการเงน/ ไมสามารถช าระหนได...

๑. การปรบโครงสรางหนนอกศาล๒. การฟองคดแพง๓. กระบวนพจารณาเกยวกบการฟนฟกจการของลกหน๔. การด าเนนคดลมละลายหรอการช าระบญชขอสงเกต ลกหนมหนสนลนพนตว (ม.๙ (๑)); ลกหนมหนสนลนพนตวหรอไมสามารถทจะช าระหนตามก าหนดได (ม. ๙๐/๓); ลกหนไมอยในสถานะทจะช าระหนได (ม.๙๐/๙๒)

4

โครงสรางของกฎหมายลมละลาย

พระราชบญญต: หมวด→ สวน → มาตราพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช ๒๔๘๓• ๑๐ หมวด• การด าเนนคดลมละลาย (หมวด ๑ – ๘) • กระบวนพจารณาเกยวกบการฟนฟกจการของลกหน (หมวด ๓/๑ และ ๓/๒)

5

บคคลทเกยวของในการด าเนนคดลมละลาย

๑. ลกหน: บคคลธรรมดา และนตบคคล (ม.๙(๒), ๘๒, ๘๘ และ ๘๙)

๒. เจาหน: เจาหนมประกน (ม.๖) และเจาหนไมมประกน/ เจาหนสามญ/เจาหนทวไป

๓. เจาพนกงานพทกษทรพย (ม.๖)

๔. ศาลลมละลาย (พรบ.จดตงศาลลมฯ)

6

ขนตอนการด าเนนคดลมละลาย๑. การยนฟองหรอยนค ารองขอ (ม.๙,๑๐,๘๒,๘๘)๒. ค าสงพทกษทรพยเดดขาดหรอยกฟองหรอยกค ารองขอ (ม.๑๔,๘๔)๓. วนนดตรวจค าขอรบช าระหน (ม.๑๐๔-๑๐๖, ๑๐๘)๔. วนนดประชมเจาหนครงแรก (ม.๓๑, ๓๖)

(พจารณาค าขอประนอมหนกอนลมละลาย) (ม. ๔๕-๖๐)๕. การนดไตสวนลกหนโดยเปดเผย (ม.๔๒)๖. ค าพพากษาใหลมละลาย (ม.๖๐)๗. วธการทจะหลดพนจากการลมละลาย: ประนอมหนภายหลง

ลมละลาย (ม.๖๓) ปลดจากลมละลาย (ม.๖๗/๑,๗๑, ๘๑/๑) และ การยกเลกการลมละลาย (ม. ๑๓๕)

7

สมย ๗๑: นายด าเปนผถอกรรมสทธในทดนสองแปลง ตอมาศาลลมละลายกลางมค าสงพทกษทรพยของนายด าเดดขาด เมอวนท ๒๓ ม.ค. ๕๘ และพพากษาใหนายด าลมละลายเมอวนท ๒๙ ธ.ค. ๕๘ นายด าไดรบการปลดจากลมละลายเมอวนท ๓๐ ธ.ค. ๖๑ เจาพนกงานพทกษทรพยยนค ารองวา ตามทางสอบสวนของจพท. ปรากฏวาเมอวนท ๑๓ ธ.ค. ๕๘ นายด าจ านองทดนแปลงทหนงแกนายแดงเพอเปนประกนหนเงนก ตอมาวนท ๑๓ ม.ค. ๖๒ นายด าไถถอนจ านองทดนแปลงทหนงและน าทดนแปลงทสองไปจ านองแกนายขาว วนท ๑๓ ม.ค. ๖๒ นายขาวโอนสทธการรบจ านองแกนายเขยว การทนายด าจ านองทดนแกนายแดงและนายขาวเปนการกระท าภายหลงศาลมค าสงพทกษทรพยของนายด าเดดขาด ตองตามกฎหมายและตกเปนโมฆะตามพระราชบญญตลมละลาย พ.ศ. ๒๔๘๓ มาตรา ๒๒ และ ๒๔ ประกอบ ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๐

8

นายขาวไมมสทธตามสญญาจ านองและนายเขยวไมไดไปซงสทธจ านอง ขอใหเพกถอนการจ านองทดนและไถถอนทดนแปลงทหนงระหวางนายด ากบนายแดง เพกถอนการจ านองทดนแปลงทสองระหวางนายด ากบนายขาว และเพกถอนการโอนสทธการรบจ านองทดนแปลงทสองระหวางนายขาวกบนายเขยว หากนายขาวและนายเขยวไมด าเนนการ ขอใหถอเอาค าสงศาลแทนการแสดงเจตนา นายแดงและนายขาวไมยนค าคดคาน

9

สวนนายเขยนยนค าคดคานวา นายเขยวรบโอนสทธรบจ านองโดยเสยคาตอบแทน นายเขยวเปนบคคลภายนอกไมทราบถงการลมละลายของนายด ายอมไดรบความคมครอง นายขาวรบจ านองทดนจากนายด าภายหลงนายด าไดรบการปลดจากลมละลาย อนมผลใหนายด าหลดพนจากหนสนทอาจะขอรบช าระหนไดและมอ านาจจดการทรพยสนของจนตอไป จพท. ไมมอ านาจรองขอตอศาลใหเพกถอนนตกรรม ขอใหยกค ารอง ศาลลมละลายกลางพจารณาแลวมค าสงยกค ารอง

ใหวนจฉยวา ค าสงของศาลลมละลายกลางชอบดวยกฎหมายหรอไม

10

ธงค าตอบ: นายด าถอกรรมสทธทดนทงสองแปลงตงแตกอนถกพทกษทรพยเดดขาด ทดนทงสองแปลงเปนทรพยสนทนายด ามอยในเวลาเรมตนแหงการลมละลาย จงเปนทรพยสนในคดลมละลายอนอาจแบงแกเจาหนไดตามมาตรา ๑๐๙ (๑) การจดการทรพยสนดงกลาวจงยงคงอยในอ านาจของ จพท. ทจะรวบรวมไวในกองทรพยสนของนายด าเพอแบงใหแกเจาหนทงหลายในคดลมละลาย แมนายด าจะไดรบการปลดจากลมละลายแลวกตาม นายด ายงมหนาทชวยในการจ าหนายและแบงทรพยสนของตนซงตกอยกบจพท. ตามมาตรา ๗๙

11

การทนายด าจ านองทดนแปลงทหนงแกนายแดงเมอวนท ๑๓ ธ.ค. ๕๘ เปนการท านตกรรมในขณะทนายด าถกพทกษทรพยเดดขาด ตองหามชดแจงตามมาตรา ๒๒ และ ๒๔ จงตกเปนโมฆะตามป.พ.พ.มาตรา ๑๕๐ สวนการทนายด าไถถอนจ านองทดนแปลงทหนงจากนายแดงเมอวนท ๑๓ ม.ค. ๖๒ เมอการจ านองทดนแปลงทหนงตกเปนโมฆะ การไถถอนจ านองทดนแปลงทหนงจากนายแดงจงไมมผลตามกฎหมายเนองจากการจ านองเปนโมฆะมาแตตน

12

ส าหรบการทนายด าจ านองทดนแปลงทสองแกนายขาว และนายขาวโอนสทธการรบจ านองทดนแปลงทสองใหแกนายเขยวนน แมจะเปนการท านตกรรมหลงจากนายด าไดรบการปลดจากลมละลายตามมาตรา ๘๑/๑แตเมอทดนแปลงทสองเปนทรพยสนทมอยกอนทศาลจะมค าสงพทกษทรพยของนายด าเดดขาด การจดการทรพยสนดงกลาวยงคงอยในอ านาจของจพท.ทจะรวบรวมไวในกองทรพยสนของนายด า เพอแบงใหแกเจาหนทงหลายในคดลมละลาย นายด าจงไมมอ านาจน าทดนแปลงทสองไปจ านองแกนายขาว นายเขยนซงเปนผรบโอนสทธจ านองทดนดงกลาวจากนายขาวยอมไมไดรบไปซงสทธจ านองเชนเดยวกนและไมอาจอางความสจรตและเสยคาตอบแทนมาใชยน จพท. ได

ค าสงยกค ารองของศาลลมละลายกลางจงไมชอบดวยกฎหมาย (เทยบ ฎ. ๓๑๒/๒๕๖๑)

13

การขอใหลมละลาย

หมวด ๑ กระบวนพจารณาตงแตขอใหลมละลายจนถงปลดจากลมละลายหมวด ๒ กระบวนพจารณาในกรณทลกหนตายหมวด ๓ กระบวนพจารณาในกรณทลกหนเปนหางหนสวนสามญ หางหนสวนจ ากด บรษทจ ากด หรอนตบคคลอน

14

๑. การฟองลกหนใหลมละลาย

๑.๑ หลกเกณฑการฟองลกหนใหลมละลาย• ม. ๙ เจาหนไมมประกน• ม. ๙ (๑) ลกหนมหนสนลนพนตว: ตามความเปนจรง หรอตามขอสนนษฐาน

• ขอสนนษฐานวาลกหนมหนสนลนพนตว ตาม ม. ๘• จะตองเปนขอเทจจรงตางๆ ทมอยแลวในเวลาทโจทกฟองคดลมละลาย (๗๙๘/๕๓) (คอ ขอเทจจรงทอางตองตรวจสอบกอนฟองคดลมละลาย)

15

• กรณโจทกซงเปนเจาหนตามค าพพากษาในคดแพงไดตรวจสอบการถอกรรมสทธในทดน ณ ส านกงานทดนทจ าเลยมภมล าเนาแตไมพบ ตองดวย ม. ๘ (๕) (๘๗๗๕/๕๗)

• กรณ จล. ถกฟองเปนคดอาญาในความผดตาม พ.ร.บ.วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค พ.ศ. ๒๕๓๔ รวม ๓ คด แลวตอมาจ าเลยเสนอขอผอนช าระหนแกผเสยหายทงสามคดดงกลาว ถอไดวาเปนกรณ จล. เสนอค าขอประนอมหนใหแกเจาหนตงแต ๒ คนขนไป ตาม ม. ๘ (๘) (๗๖๐๒/๕๓)

16

*ค ำพพำกษำฎกำท ๒๘๓๖/๒๕๖๐*

ภายหลงจากศาลมค าพพากษาแลว จ าเลยไมช าระหนตามค าพพากษา โจทกน าเจาพนกงานบงคบคดยดทรพยจ านองออกขายทอดตลาดไดเงนไมพอช าระหน โจทกไดสบหาทรพยสนอนของจ าเลยแลวไมพบวาจ าเลยมทรพยสนอนใดทจะพงยดมาช าระหนไดอก กรณจงตองดวยขอสนนษฐานวาจ าเลยมหนสนลนพนตวตาม ม. ๘ (๕) จ าเลยมหนาทตองน าสบหกลางขอสนนษฐานของกฎหมายดงกลาววาจ าเลยไมไดมหนสนลนพนตว

17

ม.๘ (๙)

กรณทเจาหนาทไปรษณยไมสามารถสงหนงสอทวงหนใหแกลกหนไดเพราะลกหนหลกเลยงไมไปรบหนงสอดงกลาวภายในก าหนดกด หรอมผรบหนงสอทวงถามไวแทนลกหนกด ถอไดวาลกหนไดรบหนงสอทวงถามตามความหมายของ ม. ๘ (๙) แลว สงไปยงภมล าเนาของจ าเลยตามแบบรบรองรายการทะเบยนราษฎรอนเปนการสงอยางเปนทางการแลว (๗๙๙๔/๕๓) สงไปยงภมล าเนาตามหนงสอรบรองโดยชอบแลว (๗๒๔๑/๕๗)

18

ค าพพากษาฎกาท ๑๙๔๕/๒๕๓๕

ม. ๘ (๙) เปนเพยงขอสนนษฐานวาลกหนมหนสนลนพนตว หาใชบทบงคบใหโจทกตองบอกกลาวทวงถามใหจ าเลยช าระหนกอนฟองไม เมอโจทกน าสบไดวาจ าเลยมหนสนลนพนตวตามทโจทกฟอง แมการทวงถามจะไมชอบดวย ม. ๘ (๙) โจทกมอ านาจฟองคดลมละลาย

19

ฎ. ๒๘๗๕/๓๖, ๕๘๒๒/๔๖ และ ๑๙๘๐๕/๕๗

• กรณเปนลกหนรวม การพจารณาวาลกหนรวมคนใดมหนสนลนพนตวไมสามารถช าระหนไดหรอไม เปนเรองเฉพาะตวของลกหนรวมแตละคน

• จล.ท ๒ ไมอาจอางวาจล.ท ๑ มทรพยสนมากกวาหนสนมาเปนผลให จล.ท ๒ ซงเปนลกหนรวมไดรบประโยชนท าใหไมมหนสนลนพนตวหาไดไม

20

มาตรา ๙ (๓) หนนนอาจก าหนดจ านวนไดโดยแนนอน

หมายความวา หากขอเทจจรงฟงไดวาเปนหนกนจรงเทาใดแลว ศาลไมสามารถใชดลพนจก าหนดหรอลดลงได เชน หนตามสญญากเงน สญญากเบกเงนเกนบญช หนตามตวเงน เปนตน แตหนคาเสยหายอนเปนคาสนไหมทดแทนจากมลละเมดไมถอวาเปนหนทอาจก าหนดจ านวนไดโดยแนนอน • หนตามสญญาก ก าหนดจ านวนไดแนนอนทฟองเปนคด

ลมละลายไดโดยไมจ าตองฟองเปนคดแพง หรอหากฟองเปนคดแพงกไมจ าทศาลจะตองมค าพพากษากอน (๖๐๖๒/๕๘)

21

หนตามค าพพากษา

แมค าพพากษาจะยงไมถงทสด แตคความกตองถกผกพนในผลของค าพพากษาจนกวาค าพพากษานนจะถกเปลยนแปลง แกไข กลบ หรองดเสย ตาม ป.ว.พ. ม. ๑๔๕ ว.หนง จงถอวาเปนหนทอาจก าหนดจ านวนไดโดยแนนอน ตาม ม. ๙ (๓) (๒๔/๓๖, ๑๕๕๑๕/๕๘ และ ๙๑๔/๕๙)

22

กรณทหนตามค าพพากษาก าหนดให จล. กระท าการช าระหนทละอยางกอนหลงตามล าดบ หาก จก. สามารถบงคบใหจ าเลยปฏบตตามค าพพากษาในล าดบกอนไดแตยงไมไดบงคบ กท าใหหนตามค าพพากษาในล าดบหลงเปนหนทไมอาจก าหนดจ านวนไดโดยแนนอน (๑๐๗๘๓/๕๘)• ...และปรากฏวารถยนตทเชาซอยงมอยและ จก. สามารถบงคบ

ให จล. คนรถยนตทเชาซอได กรณจงไมแนนอนวาหนทจะบงคบใหใชราคาแทนการสงมอบรถยนตทเชาซอจะมหรอไม (๗๕๒/๔๒)

23

๑.๒ หลกเกณฑกำรฟองคดลมละลำยของเจำหนมประกน

ม. ๖ “เจาหนมประกน” หมายความวา เจาหนผมสทธเหนอทรพยสนของลกหนในทางจ านอง จ าน า หรอสทธยดหนวง หรอเจาหนผมบรมสทธทบงคบไดท านองเดยวกบผรบจ าน า รวมถงเจาหนทกฎหมายอนใหถอวาเปนเจาหนมประกนพ.ร.บ.หลกประกนทางธรกจ พ.ศ. ๒๕๕๘ ม.๑๗ ว.สอง บญญตใหถอวาผรบหลกประกนเปนเจาหนมประกนตามกฎหมายวาดวยลมละลาย

24

• การทจะพจารณาวา จก. มฐานะเปนเจาหนมประกนหรอไม จะตองพจารณาในวนท จก. ยนฟองคดลมละลายตอศาล (๕๖๐๒/๕๒)

• กอนฟองคดลมละลาย จก. ไดด าเนนการบงคบคดยดทส.ดงกลาวออกขายทอดตลาดแลว จก. มไดมสทธเหนอทรพยสนอนของ จล. กรณจงตองฟงวา จก. ฟอง จล. ในฐานะเจาหนธรรมดา (๓๑๐๑/๕๘)

• จล. ท ๑ กบพวกไดโอนทรพยหลกประกนตใชหนใหแก จก. ตาม ส.ปรบปรงโครงสรางหน แสดงวาขณะโอนทรพยจ านองตใชหนใหแก จก. จก.ยอมปลดจ านองใหแกฝาย จล.ท ๑ กบพวกแลว ส.จ านองยอมระงบสนไป กรรมสทธในทรพยจ านองยอมตกเปนของ จก. และ จก. ยอมไมไดเปนเจาหนมประกนผมสทธเหนอทรพยนนอก จก. จงไมจ าตองตราคาหลกประกนมาในฟองตาม ม. ๑๐(๒) (๔๒๒๘/๕๘)

25

*ค ำพพำกษำฎกำท ๕๓๙๔/๒๕๖๐*

โจทกเปนเจาหนผมสทธเหนอทรพยสนของจ าเลยคอ หนของจ าเลยในบรษท พ. ในทางจ าน า และจ าน ายงไมระงบสนไปตาม ป.พ.พ. ม. ๗๖๙ แตอยางใด โจทกจงเปนเจาหนมประกนตามความใน ม. ๖ การฟองคดของโจทกจงตองปฏบตตามม. ๑๐ (๒)

26

• ในการบงคบคด โจทกน ายดทดนจ านองของจล.ท ๔ ขายทอดตลาดไดเงนช าระหนบางสวน ค าฟองของจก.มไดฟองจ าเลยทงสในฐานะเจาหนมประกนเพราะในขณะฟองคดจก.ไมใชจห.ผมสทธเหนอทรพยสนของจล.ทงสในทางจ านอง จก.จงไมจ าเปนตองบรรยายฟองตามหลกเกณฑม. ๑๐ (๒) (๖๗๕๖/๓๘)

• ทดนจ านองเปนของจล.ท ๒ จก.จงมใชเจาหนมประกนของ จล.ท ๑ (***๒๘๗๔/๖๐, ๕๖๗๖/๖๐ และ ๖๗๔๒/๖๐***)

27

พ.ร.บ.แกไขเพมเตม ป.พ.พ. (ฉบบท ๒๐) พ.ศ. ๒๕๕๗และ (ฉบบท ๒๑) พ.ศ. ๒๕๕๘

28

มาตรา ๗๒๗/๑ ไมวากรณจะเปนประการใด ผจ านองซงจ านองทรพยสนของตนไวเพอประกนหนอนบคคลอนจะตองช าระ ไมตองรบผดในหนนนเกนราคาทรพยสนทจ านองในเวลาทบงคบจ านองหรอเอาทรพยจ านองหลด

ขอตกลงใดอนมผลใหผจ านองรบผดเกนทบญญตไวในวรรคหนง หรอใหผจ านองรบผดอยางผค าประกน ขอตกลงนนเปนโมฆะ ไมวาขอตกลงนนจะมอยในสญญาจ านองหรอท าเปนขอตกลงตางหาก ทงน เวนแตเปนกรณทนตบคคลเปนลกหนและบคคลผมอ านาจในการจดการตามกฎหมายหรอบคคลทมอ านาจควบคมการด าเนนงานของนตบคคลนนเปนผจ านองทรพยสนของตนไวเพอประกนหนนนของนตบคคลและผจ านองไดท าสญญาค าประกนไวเปนสญญาตางหาก

• ขอตกลงพเศษทก าหนดวา ผจ านองยนยอมใหผรบจ านองยดทรพยสนอนของผจ านองมาบงคบช าระหนไดจนครบถวน อนเปนการยกเวนขอจ ากดความรบผดของผจ านองตาม ป.พ.พ. ม. ๗๓๓ ยงคงใชไดเฉพาะกรณทผจ านองซงจ านองทรพยสนเพอประกนหนอนตนเองจะตองช าระเทานน และผรบจ านองในฐานะเจาหนมประกนยงมสทธฟองผจ านองในกรณนใหลมละลายได ไมตองหามตาม ม. ๑๐ (๑)

29

30

➢ หลก ผรบจ านองในฐานะเจาหนมประกนไมอาจฟอง ผจ านองซงจ านองทรพยสนของตนไวเพอประกนหนอนบคคลอนจะตองช าระหนใหลมละลายไดอกตอไป เพราะผรบจ านองในกรณนเปนผตองหามมใหบงคบช าระหนเอาแกทรพยสนของลกหนผจ านองเกนกวาตวทรพยทเปนหลกประกน ตามป.พ.พ. ม.๗๒๗/๑ วรรคหนง ประกอบ พรบ.ลมละลายฯ ม.๑๐ (๑)➢ ขอยกเวน-ผรบจ านองยงสามารถฟองผจ านองตามขอเทจจรงขางตนใหลมละลายตามมาตรา ๑๐ ได หากขอเทจจรงเปนไปตามขอยกเวนใน ป.พ.พ. ม.๗๒๗/๑ วรรคสอง

• การรบโอนทรพยสนซงจ านองนน หาท าใหผรบโอนมฐานะเปนผจ านองไม ผรบจ านองซงเปนเจาหนมประกนคงมสทธบงคบช าระหนจ านองไดเฉพาะจากทรพยสนซงจ านองเทานน ผรบโอนทรพยซงจ านองไมจ าตองรบผดในหนทคางช าระและยงขาดอย ผรบจ านองจงตองหามมใหฟองผรบโอนทรพยสนซงจ านองใหลมละลายตามมาตรา ๑๐ (๑) (๕๕๘๔/๕๕)

31

มาตรา ๑๐ (๒)• เจาหนมประกนผเปนโจทกยนฟองคดลมละลายจะตองกลาว

หรอบรรยายในค าฟองใหปรากฏขอความท ม. ๑๐ (๒) บญญตไว

• ตามฟองจก.ไมปรากฏราคาทรพยจ านองทโจทกไดตราคาไว ฟองของจก.ในสวนของจล.ท ๑ และท ๓ จงไมชอบทจะรบไวพจารณา (๒๑๙๓/๕๐)

• เมอ จก. ไมไดบรรยายฟองเกยวกบวธการจดการทรพยสนหลกประกนเชนน ค าฟองของ จก. จงไมชอบดวย ม. ๑๐ (๒)(*๕๓๙๔/๖๐*)

32

• ม.๑๐ (๒) เปนปญหาอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน แมจ าเลยไมไดใหการตอสไว ศาลกยกขนวนจฉยได หรอแมจ าเลยจะมไดยกขนวากนมาแลวในศาลชนตนกมสทธยกขนอางในชนอทธรณได (๖๗๕๖/๓๘)

• การตราคาหลกประกนในการบรรยายฟองคดลมเปนจ านวนเทาใด เปนสทธของโจทกทจะตราคาตามทเหนสมควร หากในชนพจารณาปรากฏวาหลกประกนของจก.สงกวาทตราคาเมอน ามาหกจ านวนหนแลวเหลอนอยกวา ๑ ลานบาท ส าหรบบคคลธรรมดา ศาลกตองยกฟอง ดงนน ราคาหลกประกนตามทจก.กลาวในฟองจงเปนเรองทคความจะตองน าสบในชนพจารณา ค าฟองของ จก. ชอบดวย ม. ๑๐ (๒) แลว (๒๒๗๕/๕๓)

๑.๓ ภมล าเนาของลกหน (ม. ๗)33