กฎหมายรฐธรรมนญ สมย ๗๑

๒ กนยายน ๒๕๖๑

อ.ธนรตน ทงทอง

๒

ค าน า

การศกษาหลกสตรเนตบณฑต วชากฎหมายรฐธรรมนญ เปนการศกษาปญหาในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยส าหรบหลกการส าคญอนเปนแมบทของกฎหมายอน โดยเนนทเปนคดสศาล ซงมประเดนเกยวกบรฐธรรมนญโดยการวเคราะหหลกกฎหมายทฤษฎ และค าพพากษาของศาลเพอใชไดในเชงปฏบต

ส าหรบเอกสารประกอบในการบรรยายทบทวนวชากฎหมายรฐธรรมนญครงน ผบรรยายไดเรยบเรยงและคดยอจากค าบรรยายวชากฎหมายรฐธรรมนญของ ทานอาจารยอธคม อนทภต (ภาคปกต)ประกอบกบสรปประเดนทนาสนใจจากค าบรรยายของ ทานอาจารยบวรศกด อวรรณโณ (ภาคปกต) ทานอาจารย ภทรศกด วรรณแสง (ภาคค า) ทานอาจารยมานตย จมปา (ภาคค า) สมยท ๗๑ และสมยท ๗๐ บางสวนและตวอยางปญหาทางปฏบตตามแนวขอสอบของสถาบนตาง ๆ ซงผบรรยายหวงวาคงจะเปนประโยชนแกนกศกษาและผสนใจทวไป

นายธนรตน ทงทอง

ผบรรยาย

๓

สารบญ

หนา

บทท ๑ เอกสทธและความคมกนตามรฐธรรมนญ (ทานอาจารยอธคม อนทภต) ๔

โครงสรางบทท ๑ ๔

- สรปประเดนทนาสนใจในสวนของทานอาจารยภทรศกด วรรณแสง (ภาคค า) ๑๘

บทท ๒ คดทมขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

(ทานอาจารยอธคม อนทภต)

๒๓

โครงสรางบทท ๒ ๒๓

- สรปประเดนทนาสนใจในสวนของทานอาจารยภทรศกด วรรณแสง (ภาคค า) ๓๘

- สรปประเดนทนาสนใจในสวนของทานอาจารยมานตย จมปา (ภาคค า) ๔๒

- ตวอยางค าถามเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๖๐ ๕๓

บทท ๓ คดทเกยวกบพระราชก าหนด (ทานอาจารยอธคม อนทภต) ๖๒

บทท ๔ ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

(ทานอาจารยอธคม อนทภต)

๖๕

โครงสรางบทท ๔ ๖๕

สรปประเดนทนาสนใจในสวนของทานอาจารยมานตย จมปา (ภาคค า) ๙๐

๔

บทท ๑

เอกสทธและความคมกนตามรฐธรรมนญ

โครงสรางบทท ๑

1. เอกสทธของสมาชกรฐสภาตามรฐธรรมนญ 2560 มาตรา 124

1. ลกษณะของเอกสทธ

2. บคคลทไดรบเอกสทธ

3. การกระท าทท าใหไดรบเอกสทธ

4. สถานททเอกสทธใหความคมครอง

5. ผลของเอกสทธ

๑) บคคลตามมาตรา 124 วรรคหนง และวรรคส

2) บคคลอนทไดรบเอกสทธดวย

1) เอกสทธในกรณไมมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน

2) เอกสทธในกรณทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน

2. ความคมกนของสมาชกรฐสภา ตามมาตรา 125

1. บคคลทไดรบความคมกน

2. ชวงเวลาทไดรบความคมกน

1) สมาชกสภาผแทนราษฎร

2) สมาชกวฒสภา

1) สมยประชมสามญ

2) สมยประชมวสามญ

3. ลกษณะของความคมกน

4. ความคมกนของคณะกรรมการการเลอกตง

1) ความคมกนทจะไมถกจบ คมขงหรอหมายเรยกไปสอบสวนในฐานะผตองหาในคดอาญาในระหวางสมยประชม ตามมาตรา 125 วรรคหนง และวรรคสอง

2) ความคมกนทจะถกปลอยจากการถกคมขงเมอถงสมยประชม ตามมาตรา 125 วรรคสาม

3) ความคมกนทเกยวกบการพจารณาคดในระหวางสมยประชม ตามมาตรา 125วรรคส

๕

สวนท ๑ เอกสทธของสมาชกรฐสภา

เอกสทธหมายถง สทธของสมาชกรฐสภาทจะแถลงขอเทจจรง หรอแสดงความคดเหน ออกเสยงลงคะแนน หรอด าเนนการอนในทประชมสภา เชน ยนกระทถาม หรอเสนอญตต โดยบคคลใดจะน าไปฟองรองวากลาวในทางใดไมได เพอใหสมาชกสภาสามารถปฏบตหนาทในการออกกฎหมายหรอควบคมการบรหารราชการแผนดนเพอรกษาผลประโยชนของประเทศชาตและประชาชนในสภาไดอยางเตมท ไมตองหวนเกรงวาจะมผใดน าไปฟองรองกลาวโทษ เปนคดความในศาลในภายหลง

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๔๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๖๐

มาตรา ๑๕๗ ในทประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภา หรอทประชมรวมกนของรฐสภา สมาชกผใดจะกลาวถอยค าใดในทางแถลงขอเทจจรง แสดงความ คดเหน หรอออกเสยงลงคะแนน ยอมเปนเอกสทธโดยเดดขาด ผใดจะน าไปเปนเหตฟองรองวากลาวสมาชกผนนในทางใดมได

เอกสทธตามวรรคหนงไมคมครองสมาชกผกลาวถอยค าในการประชมทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน หากถอยค าทกลาวในทประชมไปปรากฏนอกบรเวณรฐสภา และการกลาวถอยค านนมลกษณะเปนความผดทางอาญาหรอละเมดสทธในทางแพงตอบคคลอน ซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน

ในกรณตามวรรคสอง ถาสมาชกกลาวถอยค าใดทอาจเปนเหตใหบคคลอนซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานนไดรบความเสยหาย ใหประธานแหงสภานน

มาตรา ๑๓๐ ในทประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภา หรอทประชมรวมกนของรฐสภา สมาชกผใดจะกลาวถอยค าใดในทางแถลงขอเทจจรง แสดงความคดเหน หรอออกเสยงลงคะแนน ยอมเปนเอกสทธโดยเดดขาด ผใดจะนาไปเปนเหตฟองรองวากลาวสมาชกผนนในทางใดมได

เอกสทธตามวรรคหนงไมคมครองสมาชกผกลาวถอยค าในการประชมทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน หากถอยค าทกลาวในทประชมไปปรากฏนอกบรเวณรฐสภา และการกลาวถอยค านนมลกษณะเปนความผดทางอาญาหรอละเมดสทธในทางแพงตอบคคลอนซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน

ในกรณตามวรรคสอง ถาสมาชกกลาวถอยค าใดทอาจเปนเหตใหบคคลอนซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานนไดรบความเสยหาย ใหประธานแหงสภานน

มาตรา ๑๒๔ ในทประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภา หรอทประชมรวมกนของรฐสภา สมาชกผใดจะกลาวถอยค าใดในทางแถลงขอเทจจรง แสดงความคดเหน หรอออกเสยงลงคะแนน ยอมเปนเอกสทธโดยเดดขาด ผใดจะน าไปเปนเหตฟองรองวากลาวสมาชกผนนในทางใด ๆ มได

เอกสทธตามวรรคหนงไมคมครองสมาชกผกลาวถอยค าในการประชมทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนหรอทางอนใด หากถอยค าทกลาวในทประชมไปปรากฏนอกบรเวณรฐสภา และการกลาวถอยค านนมลกษณะเปนความผดทางอาญาหรอละเมดสทธในทางแพงตอบคคลอนซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน

ในกรณตามวรรคสอง ถาสมาชกกลาวถอยค าใดทอาจเปนเหตใหบคคลอนซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานนไดรบความเสยหาย ใหประธานแหงสภานน

๖

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๔๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๖๐ จดใหมการโฆษณาค าชแจงตามทบคคลนนรองขอตามวธการและภายในระยะเวลาทก าหนดในขอบงคบการประชมของสภานน ทงน โดยไมกระทบกระเทอนถงสทธของบคคลในการฟองคดตอศาล

มาตรา ๑๕๘ เอกสทธทบญญตไวในมาตรา ๑๕๗ ยอมคมครองไปถงผพมพและผโฆษณารายงานการประชมตามขอบงคบของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา แลวแตกรณ และคมครองไปถงบคคลซงประธานในทประชมอนญาตใหแถลงขอเทจจรง หรอแสดงความคดเหนในทประชมตลอดจนผดาเนนการถายทอดการประชมสภาทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนทไดรบอนญาตจากประธานแหงสภานน ดวย โดยอนโลม

จดใหมการโฆษณาค าชแจงตามทบคคลนนรองขอตามวธการและภายในระยะเวลาทก าหนดในขอบงคบการประชมของสภานน ทงน โดยไมกระทบกระเทอนถงสทธของบคคลในการฟองคดตอศาล

เอกสทธทบญญตไวในมาตราน ยอมคมครองไปถงผพมพและผโฆษณารายงานการประชมตามขอบงคบของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา แลวแตกรณ และคมครองไปถงบคคลซงประธานในทประชมอนญาตใหแถลงขอเทจจรง หรอแสดงความคดเหนในทประชม ตลอดจนผด าเนนการถายทอดการประชมสภาทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนทไดรบอนญาตจากประธานแหงสภานนดวยโดยอนโลม

จดใหมการโฆษณาคาชแจงตามทบคคลนนรองขอตามวธการและภายในระยะเวลาทก าหนดในขอบงคบการประชมของสภานน ทงน โดยไมกระทบตอสทธของบคคลในการฟองคดตอศาล

เอกสทธทบญญตไวในมาตราน ยอมคมครองไปถงผพมพและผโฆษณารายงานการประชมตามขอบงคบของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา แลวแตกรณ และคมครองไปถงบคคลซงประธานในทประชมอนญาตใหแถลงขอเทจจรง หรอแสดงความคดเหนในทประชม ตลอดจนผด าเนนการถายทอดการประชมสภาทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนหรอทางอนใดซงไดรบอนญาตจากประธานแหงสภานนดวยโดยอนโลม

รฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มบทบญญตวาดวยเอกสทธในมาตรา ๑๒๔ ความวา “ มาตรา ๑๒๔ ในทประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภาหรอทประชมรวมกนของรฐสภา สมาชกผใดจะกลาวถอยค าใดในทางแถลงขอเทจจรง แสดงความคดเหนหรอออกเสยงลงคะแนน ยอมเปนเอกสทธโดยเดดขาด ผใดจะน าไปเปนเหตฟองรองวากลาวสมาชกผนนในทางใดๆมได (วรรคสอง) เอกสทธตามวรรคหนงไมคมครองสมาชกผกลาวถอยค าในการประชมทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนหรอทางอนใด หากถอยค าทกลาวในทประชมไปปรากฏนอกบรเวณรฐสภา และการกลาวถอยค านนมลกษณะเปนความผดทางอาญาหรอละเมดสทธในทางแพงตอบคคลอนซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน” มาตรา ๑๒๔ ยงมบทบญญตในวรรคสาม กลาวถงสทธของผถกพาดพงในทางเสยหายวาอาจขอใหประธานแหงสภานนจดใหมการโฆษณาค าชแจงตามทบคคลนนรองขอตามวธการและภายในระยะเวลาทก าหนด

๗

ในขอบงคบการประชมของสภานน ทงน โดยไมกระทบตอสทธของบคคลในการฟองคดตอศาล และมบทบญญตในวรรคส ใหบคคลทเกยวของกบการประชมสภาไดรบเอกสทธดวย ๑. ลกษณะของเอกสทธตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน รฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๔ วรรคหนง และวรรคสอง แยกเอกสทธออกเปน ๒ ลกษณะเชนเดยวกบ รฐธรรมนญฉบบตงแตป ๒๕๓๔ เปนตนมา กลาวคอแยกออกเปน

๑) เอกสทธในกรณทไมมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน หรอทางอนใด และ ๒) เอกสทธในกรณทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน หรอทางอนใด ขอสงเกต ปจจบนการประชมสภาผแทนราษฎร วฒสภา และการประชมรวมรฐสภาจะมการถายทอดทางสถาน

วทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนของรฐสภาทกนด กรณตามมาตรา ๑๒๔ วรรคหนง ในปจจบนจงเกดขนไดเฉพาะในการประชมสภาทเปนการประชมลบเทานน

การถายทอดทางอนใด เชน Facebook Live หรอแอพพเคชนตางๆ ของสภาฯ และการถายทอดไมจ าเปนตองเปนการถายทอดสด อาจถายไวกอนแลวน าไปเผยแพรภายหลง กถอวาเปนกรณมการถายทอดตามมาตรา ๑๒๔ วรรคสอง

ขอส าคญกคอตองเปนการด าเนนการของสภาฯ ดงนน ในกรณมคนแอบถายทอดไปนอกสภาผานโทรศพทมอถอ หรอมคนแอบบนทกภาพและเสยงไวแลวน าไปเปดนอกสภา ไมใชการด าเนนการโดยสภาฯ หากเปนความกน ตองถอวาเปนกรณไมมการถายทอด ตามมาตรา ๑๒๔ วรรคหนง

๒. บคคลทไดรบเอกสทธ บคคลทไดรบเอกสทธ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๔ วรรคหนง ไดแก

๑) สมาชกสภาผแทนราษฎร และ ๒) สมาชกวฒสภา ขอสงเกต (๑) สมาชกสภานตบญญตแหงชาตตามรฐธรรมนญ (ฉบบชวคราว) พ.ศ. ๒๕๕๗ ไดรบเอกสทธดวย

เพราะมาตรา ๒๖๓ วรรคหนง ของรฐธรรมนญฉบบปจจบนใหสมาชกสภานตบญญตแหงชาตซงด ารงต าแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ท าหนาทเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน

(๒) สมาชกสภาทองถน เชน สมาชกสภาองคการบรหารสวนจงหวด สมาชกองคการบรหารสวนต าบล สมาชกสภาเทศบาล สมาชกสภากรงเทพมหานคร สมาชกสภาเมองพทยา ไมไดรบเอกสทธดวย ตองรบผดชอบในค ากลาวของตนในสภาทองถนนนๆ มบางประเทศใหเอกสทธแกสมาชกสภาทองถน ในแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในสภาทองถนดวย เชน แคนาดา สเปน เปนตน

๘

๓. การกระท าทท าใหไดรบเอกสทธ รฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๔ จ ากดขอบเขตของการกระท าทท าใหสมาชกรฐสภาไดรบเอกสทธไวเฉพาะการกลาวถอยค าในทางแถลงขอเทจจรง การแสดงความคดเหน และการออกเสยงลงคะแนน อนเปนการกระท าทเกยวของกบการปฏบตหนาทของสมาชกรฐสภาเทานน

หากเปนการกระท าอน เชน ชกตอยท ารายตบตกนในสภา ใหสมภาษณสอมวลชนทางโทรศพทจากหองประชมสภา หรอเขยนขอความในกระดาษสงใหเพอนสมาชก มถอยค าหรอขอความหมนประมาทผอน ยอมไมไดรบเอกสทธ ขอสงเกต การกลาวถอยค าหรอแสดงความคดเหนทจะไดรบเอกสทธ จะตองเปนการกลาวโดยไดรบอนญาตจากประธานสภาฯ และถกตองตามขอบงคบการประชมดวย ๔. สถานททเอกสทธใหความคมครอง ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๔ สถานททเอกสทธใหความคมครองไดแก ทประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภา และทประชมรวมกนของรฐสภา เอกสทธคมครองเฉพาะการกลาวถอยค าในทประชม หากเปนการกลาวถอยค าในททไมใชทประชม แมอยในบรเวณรฐสภา เชน ทหองแถลงขาว หองโถง หองอาหาร หรอบรเวณทจอดรถยนตของสภาฯ ยอมไมไดรบเอกสทธ ขอสงเกต นอกจากตองเปนการกลาวถอยค าหรอแสดงความคดเหนในทประชมแลว ยงตองเปนการกลาวถอยค าหรอแสดงความคดเหนในเวลาทมการประชมดวย หากกลาวในเวลาทไมมการประชม เชน ประธานสภายงไมเปดประชมหรอสงปดประชมไปแลว ไมไดรบเอกสทธ และตองเปนการกลาวใหทประชมฟง หากเปนการพดกระซบกนระหวางสมาชกดวยกนเองหรอกบบคคลอน เชน เจาหนาทของสภาฯ หรอคนทไปดงานทสภาฯ ไมไดรบเอกสทธ ๕. ผลของเอกสทธ ๑) เอกสทธในกรณไมมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๔ วรรคหนง บญญตวา “ ในทประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภา หรอทประชมรวมกนของรฐสภา สมาชกผใดจะกลาวถอยค าใดในทางแถลงขอเทจจรง แสดงความคดเหน หรอออกเสยงลงคะแนน ยอมเปนเอกสทธโดยเดดขาด ผใดจะน าไปเปนเหตฟองรองวากลาวสมาชกผนนในทางใดมได ...” เอกสทธในการประชมทไมมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนจงเปนเอกสทธเดดขาด แมพาดพงบคคลอนในทางเสยหาย ไมวาบคคลอนนนจะเปนบคคลภายนอก สมาชกของสภานนหรอรฐมนตรทอยในทประชมดวย ผทไดรบความเสยหายจะน าไปเปนเหตฟองรองสมาชกสภาผกลาวถอยค าหรอแสดงความคดเหนพาดพงในทางทกอใหเกดความเสอมเสยไมได ไมวาจะเปนการฟองคดอาญาตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๓๖ , ๓๒๖, ๓๒๗ หรอการฟองคดแพงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๔๒๐, ๔๒๑, ๔๒๓ ฟองไมไดทงนน หรอในยคนทสมาชกสภานตบญญตบางทานมสถานะเปนเจาหนาทของรฐดวย กจะเอาผดทางวนยกบ

๙

สมาชกผนนไมได และทส าคญกคอแมขอความทกลาวเปนไมความจรงกฟองไมได ทงน เพอใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภาท าหนาทของตนในสภาไดอยางเตมท ตวอยาง กรณของเอกสทธตามมาตรา ๑๒๔ วรรคหนง เชน ในการประชมสภาผแทนราษฎรเพอพจารณาญตตเกยวกบความไมชอบมาพากลในการประมลงานกอสรางของกระทรวงแหงหนง ซงเปนการประชมลบ ไมมการถายทอดทงทางวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน นายแดง สมาชกสภาผแทนราษฎรพรรคฝายคานกลาวในทประชมโดยไดรบอนญาตจากประธานสภาผแทนราษฎรแลววา ตนมหลกฐานแนชดวา นายด า รฐมนตร รบเงนจากบรษททชนะการประมลงานกอสรางในกระทรวงแหงนน โดยนายด าใหนางเขยวภรยานายด า เดนทางไปรบเงนดวยตนเองทฮองกง ตอมานายด าและนางเขยวเปนโจทกฟองนายแดงเปนคดอาญาขอหาหมนประมาท และฟองนายแดงเปนคดแพงเรยกคาเสยหายเพราะเหตท าใหเกดความเสยหายแกชอเสยงของตน กรณนจะเหนไดวา การประชมครงนไมมการถายทอดทงทางวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน เมอนายแดงกลาวถอยค าในทางแถลงขอเทจจรงดงกลาวโดยไดรบอนญาตจากประธานสภาผแทนราษฎร และเปนเรองในวาระทก าลงประชมกน จงเปนการกลาวโดยถกตองตามขอบงคบ นายแดงยอมไดรบเอกสทธโดยเดดขาด นายด าและนางเขยวจะฟองนายแดงเปนคดอาญาขอหาหมนประมาทไมได หรอจะฟองนายแดงเปนคดแพงเรยกคาเสยหายเพราะเหตท าใหเกดความเสยหายแกชอเสยงของตนกไมได (ตวอยางค าพพากษาศาลฎกาท ๑๙๒๗ /๒๕๒๘) ๒) เอกสทธในกรณทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน เปนเอกสทธตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๔ วรรคสอง ทบญญตวา “ เอกสทธตามวรรคหน งไมคมครองสมาชกผกลาวถอยค า ในการประชมทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนหรอทางอนใด หากถอยค าทกลาวในทประชมไปปรากฏนอกบรเวณรฐสภา และการกลาวถอยค านนมลกษณะเปนความผดทางอาญา หรอละเมดสทธในทางแพงตอบคคลอน ซงมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน...” เอกสทธในกรณทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน แตกตางจากเอกสทธในกรณไมมการถายทอดฯ กลาวคอในกรณทมการถายทอดฯ หากผถกพาดพงในทางเสยหายเปนบคคลอนทไมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน สมาชกสภาฯผกลาวถอยค าไมไดรบเอกสทธ ผถกพาดพงในทางเสยหายฟองได แตมขอยกเวนคอ หากผถกพาดพงในทางเสยหายเปนรฐมนตรหรอสมาชกสภาแหงนน สมาชกสภาฯผกลาวถอยค ายงคงไดรบเอกสทธ รฐมนตรหรอสมาชกสภาทถกพาดพงฟองไมได เหตผลเนองจากรฐมนตรหรอสมาชกสภาทถกพาดพงสามารถใชสทธพาดพงชแจงขอกลาวหาในสภาไดอยแลว ปญหาวา หากรฐมนตรหรอสมาชกสภาฯทถกพาดพงไมอยในทประชม ผกลาวถอยค ายงไดรบเอกสทธหรอไม ปญหานม ๒ ความเหน

ความเหนแรก เหนวา เมอตวบทไมไดระบโดยชดแจงวารฐมนตรหรอสมาชกสภาฯทถกพาดพง ตองอยในทประชมหรอไม ควรแปลความในทางทเปนคณแกสมาชกสภาผกลาวถอยค าวา ไมวารฐมนตรหรอสมาชกสภาฯทถกพาดพงจะอยในทประชมหรอไม สมาชกสภาผกลาวถอยค ายอมไดรบเอกสทธ รฐมนตรหรอสมาชกทถกพาดพง

๑๐

ไมมอ านาจฟอง โดยมเหตผลสนบสนนดวยวา แมรฐมนตรหรอสมาชกทถกพาดพงไมอาจใชสทธพาดพงชแจงขอเทจจรงไดทนทเพราะไมไดอยในทประชม แตกอาจขออนญาตประธานสภาฯชแจงขอเทจจรงในวนหลงได

อกความเหนหนง เหนวา ควรตองแปลความวา หากรฐมนตรหรอสมาชกทถกพาดพงไมอยในทประชมในขณะนน รฐมนตรหรอสมาชกทถกพาดพงยงมอ านาจฟองสมาชกผกลาวถอยค า เพราะเมอไมอยในทประชมกไมอาจใชสทธพาดพงชแจงขอเทจจรงไดในทนท ผคนอาจเชอและเขาใจผดไปแลว แมรฐมนตรหรอสมาชกทถกพาดพงอาจขออนญาตประธานสภาฯชแจงในวนหลง แตคนทเชอและเขาใจผดไปแลวอาจไมไดรบฟง ท าใหรฐมนตรหรอสมาชกทถกพาดพงยงคงไดรบความเสยหาย

ในเรองน ยงไมเคยมแนวค าพพากษาศาลฎกา แตในทางปฏบตทราบวา สมาชกสภานตบญญตชดปจจบนถอตามความเหนทสอง

ตวอยางของเอกสทธตามมาตรา ๑๒๔ วรรคสอง ดงเชน กรณนายด าสมาชกสภาผแทนราษฎร กลาวถอยค าในการอภปรายในสภาผแทนราษฎรวาตนมหลกฐานแนชดวา นายด า รฐมนตร รบเงนจากบรษททชนะการประมลงานกอสรางในกระทรวงแหงนน โดยนายด าใหนางเขยวภรยานายด า เดนทางไปรบเงนดวยตนเองทฮองกง หากเปนการประชมทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน นางเขยวยอมฟองนายแดงเปนคดอาญาและคดแพงได เนองจากนางเขยวเปนบคคลภายนอก มใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน สวนนายด าฟองนายแดงเปนคดอาญาหรอคดแพงไมได เพราะนายด าเปนรฐมนตรทเขารวมประชมในสภาผแทนราษฎรในวนนน นายแดงยงคงไดรบเอกสทธตามมาตรา ๑๒๔ วรรคสอง บคคลทไดรบความเสยหาย นอกจากมสทธฟองสมาชกผกลาวถอยค าเปนคดอาญาและคดแพงไดแลว ยงมสทธขอใหประธานแหงสภานนจดใหมการโฆษณาค าชแจงของบคคลนนตามวธการและในเวลาทก าหนดในขอบงคบการประชมสภาได โดยไมกระทบตอสทธในการฟองคดตอศาล ตามมาตรา ๑๒๔ วรรคสาม

ขอบงคบของสภานตบญญตแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ ขอ ๒๑๖ วรรคทาย ก าหนดใหเลขาธการวฒสภาด าเนนการโฆษณาค าชแจงดงกลาวดวยวธปดประกาศไว ณ ส านกงานเลขาธการวฒสภา มก าหนดระยะเวลาเจดวน นบแตวนทประธานสภาเหนสมควรจดใหมการโฆษณาค าชแจง และสงใหสมาชกเพอทราบดวย ๖. บคคลอนทไดรบเอกสทธ ๑) บคคลตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๔ วรรคส ไดแก ผพมพและผโฆษณารายงานการประชมตามขอบงคบของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา บคคลซงประธานในทประชมอนญาตใหแถลงขอเทจจรง หรอแสดงความคดเหนในทประชม และผด าเนนการถายทอดการประชมสภาทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนทไดรบอนญาตจากประธานแหงสภานน ขอสงเกต ขอบงคบของสภานตบญญตแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ ขอ ๓๖ ก าหนดใหเลขาธการสภาฯ เปนผพมพและผโฆษณารายงานการประชม รวมถงสออเลกทรอนกสหรอสอเทคโนโลยสารสนเทศประเภทอน ทงน นอกจากรายงานการประชมลบทมไดมมตของสภาใหเปดเผยและขอความทหามโฆษณา เหตผลทรฐธรรมนญใหเอกสทธแกบคคลตามมาตรา ๑๒๔ วรรคสดวย กเพอใหบคคลดงกลาวท าหนาทดวยความมนใจวา จะไมถกด าเนนคดในภายหลง

๑๑

อนง ส าหรบสอมวลชนทรายงานขาวการประชมสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา ไมไดรบเอกสทธตามรฐธรรมนญ แตอาจไมมความผดฐานหมนประมาท หากพสจนไดวาเปนการแจงขาวดวยความเปนธรรมเรองการด าเนนการอนเปดเผยในการประชมโดยสจรต ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๒๙ (๔) ๒) รฐมนตรทเขาประชมและแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในทประชมสภา ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๖๓ ทบญญตวา “ รฐมนตรยอมมสทธเขาประชมและแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในทประชมสภา ... และใหน าเอกสทธทบญญตไวในมาตรา ๑๒๔ ใหน ามาใชบงคบโดยอนโลม...” ดงนน ในกรณทรฐมนตรเปนฝายกลาวพาดพงสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาหร อพาดพงบคคลอนทไมไดอยในทประชม รฐมนตรยอมไดรบเอกสทธเชนกน ตวอยางเชน เมอรฐมนตรถกสมาชกสภาผแทนราษฎรอภปรายกลาวหาวา รบเงนจากบรษททชนะการประมลงานกอสราง รฐมนตรขอใชสทธพาดพงลกขนชแจงวา ตนไมไดรบเงนใคร สมาชกสภาผแทนราษฎรทกลาวหาตนตางหากทรบเงนจากบรษททแพการประมลมากลาวหาวาตนทจรต เพอจะใหมการประมลใหม กรณเชนน สมาชกสภาผแทนราษฎรผนนจะฟองรองรฐมนตรไมไดเชนกน ๓) ผกระท าหนาทกรรมาธการ ไดรบเอกสทธตามมาตรา ๑๒๙ วรรคเจด ทบญญตวา “ เอกสทธทบญญตไวในมาตรา ๑๒๔ นน ใหคมครองถงบคคลผกระท าหนาท(กรรมาธการ) และผปฏบตตามค าเรยก (ของกรรมาธการ) ตามมาตรานดวย” กรรมาธการคอบคคลทสภาแตงตงขนจากผมความรความสามารถเหมาะสมในเรองใดเรองหนง ประกอบเปนคณะกรรมาธการ เพอท าหนาทพจารณารางกฎหมาย พจารณาสอบสวนหรอศกษาเรองใดๆทอยในอ านาจหนาทของสภา เพอเปนการแบงเบาภาระหนาทของสมาชกสภา บคคลเหลานอาจเปนสมาชกสภาหรอบคคลภายนอกกได ทงน ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๙ สวนท ๒ ความคมกนของสมาชกรฐสภา ความคมกนของสมาชกรฐสภา หมายถง ความคมกนทรฐธรรมนญใหแกสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอ สมาชกวฒสภาทจะไปประชมสภาตามหนาทโดยไมอาจถกจบ คมขง หรอด าเนนคดใดๆ ในลกษณะทจะขดขวางตอการไปประชม เมอพนเวลาทจะตองไปประชมสภาแลว ความคมกนจะหมดไป ความคมกนนอกจากมขนเพอใหสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาสามารถท าหนาทในสมยประชมแลว ทงยงเปนไปตามหลกการทวาตราบใดศาลยงไมมค าพพากษาวาผใดกระท าความผด ตองถอวาผนนยงเปนผบรสทธอกดวย ความคมกนตามรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๔๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๖๐

มาตรา ๑๖๕ ในระหวางสมยประชม หามมใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ไปท าการสอบสวนในฐานะท

มาตรา ๑๓๑ ในระหวางสมยประชม หามมใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ไปท าการสอบสวน

มาตรา ๑๒๕ ในระหวางสมยประชม หามมใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาไปท าการสอบสวนใน

๑๒

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๔๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๖๐ สมาชกผนนเปนผตองหาในคดอาญา เวนแตในกรณทไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก หรอในกรณทจบในขณะกระท าความผด

ในกรณทมการจบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในขณะกระท าความผด ใหรายงานไปยงประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกโดยพลน และประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกอาจสงใหปลอยผถกจบได

มาตรา ๑๖๖ ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะไดฟองนอกหรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมมได เวนแตจะไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก หรอเปนคดอนเกยวกบกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง หรอกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง แตการพจารณาคดตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา

การพจารณาพพากษาคดทศาลไดกระท ากอนมค าอางวาจ าเลยเปนสมาชกของสภาใดสภาหนง ยอมเปนอนใชได

มาตรา ๑๖๗ ถาสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ถกคมขงในระหวางสอบสวนหรอพจารณาอยกอนสมยประชม เมอถงสมยประชม

ในฐานะทสมาชกผนนเปนผตองหาในคดอาญา เวนแตในกรณทไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก หรอในกรณทจบในขณะกระท าความผด

ในกรณทมการจบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในขณะกระทาความผด ใหรายงานไปยงประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกโดยพลน และประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกอาจสงใหปลอยผถกจบได

ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะไดฟองนอกหรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมมได เวนแตจะไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก หรอเปนคดอนเกยวกบพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง หรอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง แตการพจารณาคดตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา

การพจารณาพพากษาคดทศาลไดกระท ากอนมค าอางวาจาเลยเปนสมาชกของสภาใดสภาหนงยอมเปนอนใชได

ฐานะทสมาชกผนนเปนผตองหาในคดอาญา เวนแตจะไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก หรอเปนการจบในขณะกระท าความผด

ในกรณทมการจบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในขณะกระท าความผด ใหรายงานไปยงประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกโดยพลน และเพอประโยชนในการประชมสภา ประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกอาจสงใหปลอยผถกจบเพอใหมาประชมสภาได

ถาสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาถกคมขงในระหวางสอบสวนหรอพจารณาอยกอนสมยประชม เมอถงสมยประชม พนกงานสอบสวนหรอศาล แลวแตกรณ ตองสงปลอยทนทถาประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกไดรองขอ โดยศาลจะสงใหมประกน หรอมประกนและหลกประกนดวยหรอไมกได

ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะไดฟองนอกหรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมกได แตตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา

๑๓

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๔๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๖๐ พนกงานสอบสวนหรอศาล แลวแตกรณ ตองสงปลอยทนทถาประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกไดรองขอ

ค าสงปลอยตามวรรคหนงใหมผลบงคบตงแตวนสงปลอยจนถงวนสดทายแหงสมยประชม

ถาสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาถกคมขงในระหวางสอบสวนหรอพจารณาอยกอนสมยประชม เมอถงสมยประชม พนกงานสอบสวนหรอศาล แลวแตกรณ ตองสงปลอยทนทถาประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกไดรองขอ

ค าสงปลอยใหมผลบงคบตงแตวนสงปลอยจนถงวนสดทายแหงสมยประชม

รฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มบญญตเกยวกบความคมกนของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในมาตรา ๑๒๕ ซงอาจแยกพจารณาไดดงน ๑. บคคลทไดรบความคมกน คอบคคลตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๕ ไดแก ๑) สมาชกสภาผแทนราษฎร ๒) สมาชกวฒสภา บคคลทไดรบความคมกนมเฉพาะสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาเทานน ไมครอบคลมบคคลอนทเกยวของกบการประชมสภา รวมทงรฐมนตรและกรรมาธการ ดงเชนเอกสทธ ๒. ชวงเวลาทไดรบความคมกน สมาชกรฐสภาไดรบความคมกนในระหวางสมยประชมเทานน หากเปนชวงเวลานอกสมยประชมหรอปดสมยประชมแลว ความคมกนของรฐสภากจะหมดไป และความคมกนนมไดเฉพาะในวนและเวลาทมการประชมเทานน แตมอยทกวนในสมยประชมนน มอยตลอด ๒๔ ชวโมง และไมเวนวนหยดราชการ “สมยประชม” หมายถง ก าหนดเวลาในรอบปหนงทใหรฐสภาท าการประชมพจารณาเรองตางๆ สมยประชมตามรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ ม ๒ ประเภท ๑) สมยประชมสามญ หมายถง สมยประชมตามปกตของรฐสภา ๒) สมยประชมวสามญ หมายถง การเปดประชมนอกสมยประชมสามญของรฐสภา ๓. ลกษณะของความคมกน ม ๓ ลกษณะ ไดแก ๑) ความคมกนทจะไมถกจบ คมขง หรอหมายเรยกตวไปสอบสวนในฐานะทเปนผตองหาในคดอาญาในระหวางสมยประชม

๑๔

ความคมกนในเรองนอยในรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๕ วรรคหนง ทบญญตวา “ ในระหวางสมยประชม หามมใหจบกม คมขงหรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาไปท าการสอบสวนในฐานะทสมาชกผนนเปนผตองหาในคดอาญา เวนแตจะไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก หรอเปนการจบในขณะกระท าความผด ” และวรรคสอง บญญตวา “ ในกรณทมการจบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในขณะกระท าความผด ใหรายงานไปยงประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกโดยพลน และเพอประโยชนในการประชมสภา ประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกอาจสงใหปลอยผถกจบเพอใหมาประชมสภาได ” เหตทรฐธรรมนญหามจบ คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาไปสอบสวนในฐานะทเปนผตองหาในคดอาญาในระหวางสมยประชม กเพอคมครองมใหสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาถกกลนแกลงจากฝายบรหาร หาเหตมาจบ คมขง หรอหมายเรยกตวไปสอบสวนในฐานะทเปนผตองหาในคดอาญา เพอไมใหไปประชมสภา ซงอาจจะเพราะตองการลดทอนคะแนนเสยงของฝายตรงขามในสภา หรอเพอมใหสมาชกสภาผนนเสนอขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนทไมเปนผลดแกฝายบรหาร ความผดทถกกลาวหาไมวาจะเกดขนกอนหรอหลงการเขาด ารงต าแหนงสมาชกสภาฯ สมาชกสภาฯผนนกไดรบความคมกน เพราะความคมกนมไวเพอใหสามารถไปท าหนาทในสภาฯได ขอบเขตของความคมกนกรณหามจบกมฯ รฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๕ วรรคหนง หามจบกม คมขงหรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาไปท าการสอบสวนในฐานะเปนผตองหาในคดอาญาเทานน หากเปนการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง เชน ศาลมค าพพากษาในคดแพงและมค าบงคบใหสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาทแพคดออกไปจากทดนพพาท แตสมาชกผนนไมยอมออกจนเปนเหตใหศาลตองออกค าสงใหจบกมและกกขง สมาชกผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภานนจะอางความคมกนไมได นอกจากนพนกงานสอบสวนและศาลยงมอ านาจออกหมายเรยกสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาไปสอบสวนในฐานะพยาน หรอไปเบกความตอศาลในฐานะพยานได เพราะมาตรา ๑๒๕ วรรคหนง หามเฉพาะหมายเรยกตวไปสอบสวนในฐานะผตองหาเทานน ในกรณการคนเคหสถานหรอสถานททอยในความครอบครองของสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาในระหวางสมยประชม ยงสามารถกระท าไดเชนกน เพราะมาตรา ๑๒๕ วรรคหนง ไมไดหามเรองการคนไวดวย ขอยกเวน แมวายงอยในระหวางสมยประชม สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาอาจถกจบ คมขง หรอหมายเรยกตวไปสอบสวนในฐานะทเปนผตองหาในคดอาญาได ในกรณตอไปน (๑) สภาทผนนเปนสมาชกอนญาต แตโดยธรรมเนยมปฏบตของรฐสภาไทย จะไมอนญาตใหจบกมสมาชกรฐสภาในระหวางสมยประชม ขอสงเกต

๑๕

ความคมกนของสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาเกดขนโดยรฐธรรมนญ สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาไมใชเจาของ การสละความคมกนของสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา จงไมมผลใหความคมกนหมดไป เจาพนกงานทประสงคจบ คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชกผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาไปสอบสวนในฐานะทเปนผตองหาในคดอาญา ยงตองไปขออนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชกกอน แตการแถลงขอสละความคมกนของสมาชกสภา แมไมมผลใหสภาตองอนญาตเสมอไป แตจะเปนเหตผลทมน าหนกในการตดสนใจของสภาทผนนเปนสมาชกวาสมควรอนญาตตามค าขอของเจาพนกงานหรอไม

อยางไรกตาม หากสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาไปทสถานต ารวจดวยตนเองเพอขอรบทราบขอกลาวหา เจาพนกงานต ารวจยอมแจงขอกลาวหาใหทราบได เพราะมใชการจบ (๒) มการจบกมในขณะทสมาชกผนนในกระท าความผด หรอท เรยกวาความผดซ งหนา เชน สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาขบรถชนคนขามถนนตอหนาเจาพนกงานต ารวจ เจาพนกงานต ารวจจบกมไดทนท แตเมอจบกมแลว เจาพนกงานต ารวจผจบจะตองรายงานไปยงประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกโดยพลน และประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกอาจสงปลอยผถกจบได เหตผลทรฐธรรมนญไมใหความคมกนในกรณความผดซงหนาเพราะเกรงวา ประชาชนจะเกดความรสกวา สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภามอภสทธเหนอประชาชนมากเกนไป กระท าความผดตอหนาเจาพนกงานยงไมถกจบ ๒) ความคมกนทจะถกปลอยจากการถกคมขงเมอถงสมยประชม รฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๕ วรรคสาม บญญตวา “ ถาสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาถกคมขงในระหวางสอบสวนหรอพจารณาอยกอนสมยประชม เมอถงสมยประชม พนกงานสอบสวนหรอศาล แลวแตกรณ ตองสงปลอยทนท ถาประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกไดรองขอ โดยศาลจะสงใหมประกนหรอมประกนและหลกประกนดวยหรอไมกได” มความหมายวา ในวนเปดสมยประชมรฐสภา หากมสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาคนใดถกคมขงในระหวางสอบสวนหรอพจารณามาตงแตกอนสมยประชม ซงอาจเพราะไมไดยนค ารองขอปลอยชวคราว หรอยนค ารองขอปลอยชวคราวแลว แตไมไดรบอนญาต ประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกมอ านาจรองขอตอพนกงานสอบสวนหรอศาลใหปลอยสมาชกสภาผนนได เมอพนกงานสอบสวนหรอศาลไดรบค ารองขอดงกลาว จะตองสงปลอยสมาชกสภาผนนทนท โดยในกรณของศาลจะสงใหมประกน หรอมประกนและหลกประกนดวยหรอไมกได การรองขอในกรณน เพยงแตประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกรองขอ กเพยงพอแลว ไมตองใชมตของทประชมสภา ดงเชนการอนญาตใหจบกม คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชกสภาไปสอบสวนในฐานะทเปนผตองหาในคดอาญา ขอบเขตของความคมกนกรณการปลอยจากการคมขง เมอประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกรองขอ และพนกงานสอบสวนหรอศาลมค าสงปลอยแลว ไมมบทบญญตวาค าสงปลอยมผลถงเมอใด แตเปนทเขาใจไดวา ค าสงปลอยจะมผลบงคบตงแตวนสงปลอยจนถงวน

๑๖

สดทายแหงสมยประชมเทานน ซงหมายความวา เมอปดสมยประชมแลว สมาชกสภาผนนจะตองกลบมาอยในสถานทคมขงเชนเดม มใชปลอยตลอดไป เพราะเปนเพยงการปลอยเพอใหสามารถไปประชมสภาไดเทานน ขอยกเวน ความคมกนกรณนไมมขอยกเวนดงเชนการจบ คมขงหรอหมายเรยกตวไปสอบสวนในฐานะผตองหา เพราะในกรณถกคมขงอยกอนสมยประชม เมอประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกรองขอใหปลอย พนกงานสอบสวนหรอศาลจะตองสงปลอยทนท แมวาพนกงานสอบสวนหรอศาลจะเชอวา หากปลอยไปแลวจะตองหลบหนอยางแนนอน หรอเชอวาสมาชกสภาผนนจะตองไปยงเหยงกบพยานหลกฐานอยางแนนอน พนกงานสอบสวนหรอศาลกตองสงปลอย เพราะรฐธรรมนญมอบใหประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกเปนผพจารณาเพยงผเดยววาสมควรปลอยสมาชกสภาผนนจากทคมขงเพอใหไปหนาทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในสภาหรอไม ๓) ความคมกนทเกยวกบพจารณาคดในระหวางสมยประชม

ความคมกนในเรองนอย ในรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๕ วรรคส บญญตวา “ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะไดฟองนอกหรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมกได แตตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา” มผลวา ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะเปนการฟองตงแตกอนเปดสมยประชม หรอเพงฟองในระหวางสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมกได เพยงแตการพจารณาคดจะตองไมเปนการขดขวางตอการทผนนจะไปประชมสภา เชน ตองไมนดพจารณาคดในวนทมการประชมสภา การใหความคมกนเรองนมทมาจากในการพจารณาคดอาญานน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๗๒ บญญตวา การพจารณาและสบพยานในศาล ใหท าโดยเปดเผยตอหนาจ าเลย ดงนนจ าเลย ในคดอาญาจงตองไปนงฟงการพจารณาคดในศาลทกนด หากรฐธรรมนญไมไดบญญตวาการพจารณาคดจะตอง ไมเปนการขดขวางตอการทผนนจะมาประชมสภา สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาทตกเปนจ าเลยในคดอาญากอาจจะไปประชมสภาไมได เพราะตองไปอยตอหนาศาลในการพจารณาและสบพยานในศาล ความคมกนเกยวกบการพจารณาคดของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาตามรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ แตกตางจากรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๔๐ และฉบบป ๒๕๕๐ เพราะรฐธรรมนญทงสองฉบบดงกลาวมบทบญญตเชนเดยวกนวา หามศาลมใหพจารณาคดในระหวางสมยประชม เวนแตจะไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก หรอเปนคดอนเกยวกบพ.ร.ป.วาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา พ.ร.ป.วาดวยคณะกรรมการการเลอกตง หรอพ.ร.ป.วาดวยพรรคการเมอง แตการพจารณาคดตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา ดงนน ความคมกนในสวนทเกยวกบการพจารณาคดในระหวางสมยประชมตามรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๔๐ และฉบบป ๒๕๕๐ จงหามมใหศาลพจารณาคดในระหวางสมยประชมเปนหลก มขอยกเวนคอสภาทผนนเปนสมาชกอนญาตหรอเปนความผดเกยวกบการเลอกตง แตรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ เปลยนหลกการเปนวา ไมหามศาลพจารณาคดในระหวางสมยประชม เพยงแตการพจารณาคดของจะตองไมเปนการขดขวางตอการไปประชมของสมาชกสภาเทานน

๑๗

ขอบเขตของความคมกนกรณการพจารณาคด ความคมกนในกรณนมเฉพาะในคดอาญา ไมรวมถงคดแพง เนองจากการใหความคมกนแกสมาชกรฐสภามเจตนารมณเพอใหสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาไปประชมสภาได การพจารณาคดแพงไมตองกระท าตอหนาจ าเลยดงเชนในคดอาญา จงไมเปนอปสรรคตอการไปท าหนาทในสภา ขอสงเกต ในคดทราษฎรเปนโจทกฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาเปนคดอาญาดวยตนเอง หากศาลจะด าเนนกระบวนพจารณาชนไตสวนมลฟอง โดยไมมตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาทตกเปนจ าเลยมาศาลกยอมท าได เพราะกระบวนการชนไตสวนมลฟองเปนเรองระหวางโจทกกบศาล และในชนไตสวนมลฟองน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๗๒ ยงไมไดบงคบวาจะตองกระท าตอหนาจ าเลย จ าเลยจงไมจ าเปนตองไปศาลกได และเมอศาลมค าสงประทบฟองแลว ศาลนาจะมอ านาจออกหมายเรยกจ าเลยมาศาลในวนนดสอบค าใหการได เพราะมาตรา๑๒๕ วรรคหนง หามเฉพาะการหมายเรยกตวมาสอบสวนในฐานะผตองหา แตกรณนสมาชกสภาผนนตกเปนจ าเลยในศาลแลว และเจตนารมณของมาตรา ๑๒๕ วรรคหนง กเพอปองกนการใชอ านาจหนาทโดยไมชอบของเจาหนาทรฐ ไมเกยวกบศาล แตการพจารณาคดตอไปในตองค านงถงมาตรา ๑๒๕ วรรคสดวย ๔. ความคมกนของคณะกรรมการการเลอกตง รฐธรรมนญ มาตรา ๒๒๗ บญญ ต ว า “ ในระหวางท มพระราชกฤษฎกาให มการเลอกต งสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา หรอประกาศใหมการออกเสยงประชามต มผลใชบงคบ หามมใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวกรรมการการเลอกต ง ไปท าการสอบสวน เวนแตในกรณท ไดรบอนญาตจากคณะกรรมการการเลอกตง หรอในกรณทจบในขณะกระท าความผด (วรรคสอง) ในกรณทมการจบคณะกรรมการเลอกตงในขณะกระท าความผด หรอจบหรอคมขงกรรมการการเลอกตงในกรณอน ใหรายงานตอประธานกรรมการการเลอกตงโดยดวน และใหประธานกรรมการการเลอกตงมอ านาจสงใหปลอยผถกจบได แตถาประธานกรรมการการเลอกตงเปนผถกจบหรอคมขง ใหเปนอ านาจของกรรมการการเลอกตงเทาทมอยเปนผด าเนนการ” มเจตนารมณเพอมใหคณะกรรมการการเลอกตงถกกลนแกลงจากฝายบรหารหรอฝายอนชวงเวลาทมการเลอกตง โดยหาเหตใหมการจบ คมขง หรอหมายเรยกตวกรรมการการเลอกตงไปท าการสอบสวน โดยมขอยกเวนในกรณทไดรบอนญาตจากคณะกรรมการการเลอกตงใหด าเนนการดงกลาว หรอเปนการจบในขณะกระท าความผด เมอมการจบกรรมการเลอกตงในขณะกระท าความผด หรอจบ หรอคมขงกรรมการการเลอกตงในกรณอน เชน การจบหรอคมขงตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ผจบมหนาทรายงานไปยงประธานกรรมการการเลอกตงโดยดวน เมอประธานกรรมการการเลอกตงไดรบรายงานแลว ประธานกรรมการการเลอกตง มอ านาจสงใหปลอยผถกจบได และในกรณทประธานกรรมการการเลอกตงเปนผถกจบหรอคมขงเสยเอง เปนอ านาจของกรรมการการเลอกตงเทาทมอยเปนผสงปลอยประธานกรรมการการเลอกตง

๑๘

ขอสงเกต (๑) ความคมกนของกรรมการการเลอกตง เคยมขอถกเถยงในทประชมคณะกรรมาธการรางรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๔๐ วา ใชบงคบในกรณเปนคดในชนศาลแลวหรอไม มขอสรปวากรรมการการเลอกตงไมไดรบความ คมกน หากเปนคดในชนศาลแลว

ดงนน ในคดอาญาทกรรมการการเลอกตงตกเปนจ าเลยในศาล แมอยในชวงเวลาทพระราชกฤษฎกาตามมาตรา ๒๒๗ วรรคหนง มผลใชบงคบ ศาลยงมอ านาจออกหมายจบหรอสงคมขงกรรมการการเลอกตงได ตวอยางเชน ในวนนดฟงค าพพากษาคดอาญาทกรรมการการเลอกตงเปนจ าเลย หากกรรมการการเลอกตงไมไปศาล ศาลยอมมอ านาจออกหมายจบมาฟงค าพพากษาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๘๒ วรรคสามได และหากถงวนนดฟงค าพพากษายงไมไดตวกรรมการการเลอกตงผนนมาศาล และศาลอานค าพพากษาลบหลงใหลงโทษจ าคก ศาลยอมออกหมายจบกรรมการการเลอกตงมาปฏบตตามค าพพากษาได หรอหากกรรมการการเลอกตงผนนมาศาลในวนนดฟงค าพพากษา และศาลมค าพพากษาใหลงโทษจ าคก ศาลยอมออกหมายจ าคกกรรมการการเลอกตงผนนได เพราะมาตรา ๒๒๗ วรรคหนง ใหความคมกนแกกรรมการการเลอกตงในเรองการจบ คมขง หรอหมายเรยกตวกรรมการการเลอกตงไปท าการสอบสวนเทานน (๒) กรรมการการเลอกตงไดรบความคมกนเฉพาะในระหวางทมพระราชกฤษฎกาใหมการเลอกต งสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา หรอประกาศใหมการออกเสยงประชามตเทานน ไมรวมถงการเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถนขององคกรปกครองสวนทองถนทกแหง เหตผลนาจะเปนเพราะปจจบนมองคกรปกครองสวนทองถนในประเทศไทยรวม ๙,๐๐๐ แหง มการสลบสบเปลยนกนครบวาระ ตองมการเลอกตงกนใหมหลายครงในแตละป ยงไมรวมการเลอกตงซอมทมอยเปนประจ าดวย ดงนน หากใหความคมกนของคณะกรรมการการเลอกตงรวมถงการเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถนดวย คณะกรรมการการเลอกตงกจะไดรบความคมกนตลอดทงป ซงมใชเจตนารมณของรฐธรรมนญ

*********

สรปประเดนทนาสนใจในสวนของทานอาจารยภทรศกด วรรณแสง (ภาคค า)

ขอสงเกตมาตรา ๑๒๕

วรรคหนง ระหวางสมยประชม การจบ คมขง หมายเรยกมาสอบสวนในฐานะผตองหาจะท าไมไดเวนแตสภาอนญาต(ไมใชสมาชกนนอนญาต)หรอจบขณะท าผด

วรรคสอง ถาจบขณะท าผด ใหรายงานประธานสภา ประธานสงใหปลอยเพอใหมาประชมสภาได(ประธานสงโดยล าพง ไมตองขอมตสภา) ต ารวจ อยการ ศาลไมมอ านาจสง เมอประธานสงแลวตองปฏบตตาม

วรรคสาม ถาถกคมขง และขณะนนอยระหวางสมยประชม ถาประธานสภารองขอ(ไมใชสมาชกนนรองขอ) ศาลตองปลอยชวคราว โดยจะมหลกประกนหรอไมกได

วรรคส กรณมคดทตกเปนจ าเลยคดอาญาและอยระหวางการพจารณาคดอาญาของศาล ศาลพจารณาคดตอไปได แตตองไมเปนการขดขวางการมาประชม

๑๙

ขอสงเกตมาตรา ๑๒๕ (เพมเตม)

เปนกรณระหวางสมยประชมเทานน

หามมใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ไปท าการสอบสวนในฐานะทสมาชกผนนเปนผตองหาในคดอาญา

ดงนนถากระท าไปในฐานะอนทมใชผตองหา กระท าได เชนในฐานะพยาน

หามเฉพาะการด าเนนคดอาญา

ถาผเสยหายฟองเอง ศาลไตสวนมลฟองกอนได แตถาคดมมล มปญหาวาจะออกหมายเรยกหรอหมายจบไดหรอไม เพราะไมใช “ผตองหา” และทมาของหลกการนคอ ปองกนการใชอ านาจของ “เจาพนกงานของรฐ”ใชอ านาจหนาททมชอบ

ขอยกเวนใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ไปท าการสอบสวนในฐานะทสมาชกผนนเปนผตองหาในคดอาญาได

(๑) เมอไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก ไมใชขออนญาตจากประธานสภาทผนนเปนสมาชก และไมใชสมาชกผนนเอง

(๒) เปนการจบในขณะกระท าความผด

เปรยบเทยบมาตรา ๑๓๑ วรรคสาม รฐธรรมนญ ๒๕๕๐ กบ มาตรา ๑๒๕ วรรคส

รฐธรรมนญ ๒๕๖๐

มาตรา ๑๓๑ วรรคสาม “ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะไดฟองนอกหรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมมได เวนแตจะไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก...”

มาตรา ๑๒๕ วรรคส

ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะไดฟองนอก หรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมกได แตตองไมเปนการขดขวางตอการท สมาชกผนนจะมาประชมสภา

มาตรา ๑๒๕ วรรคส จงเปลยนหลกการจากเดมทวา

“ไมวาจะไดฟองนอกหรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมมได” เปนวา

ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมกได แตตองไมเปนการขดขวางตอการท สมาชกผนนจะมาประชมสภา”(ศาลใชดลพนจไดเอง และถาศาลใชดลพนจด าเนนกระบวนพจารณาคดตอไปกไมตองขออนญาตสภา แตเมอถงเวลาประชมจะนดพจารณาไมไดเพราะเปนการขดขวางตอการท สมาชกผนนจะมาประชมสภา)

๒๐

รฐธรรมนญ ๒๕๕๐ มาตรา ๑๓๑ วรรคสาม

คดอนเกยวกบพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภาพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง แตการพจารณาคดตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา

รฐธรรมนญ ๒๕๖๐ น าหลกการตามมาตรา ๑๓๑ วรรคสามนมาเปนหลกการในมาตรา ๑๒๕ วรรคส ทใชในคดอาญาทกขอหาโดยถอหลกการวา ใหพจารณาไดในทกกรณ เพยงแตตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา เทานน

สรปความคมกนจากการจบ คมขงฯ

การจบ คมขง หมายเรยกสมาชกในฐานะผตองหา โดยหลกหามท า มขอยกเวน ๒ ประการ ประการแรก คอไดรบอนญาตจากสภา ประการทสอง คอ การจบขณะกระท าผด การจบขณะกระท าผด ตามมาตรา ๑๒๕ วรรคสองใหรายงานประธานสภาทผถกจบสงกด ประธานจะสงปลอยไดเฉพาะเพอประโยชนในการประชมสภาเทานน

ไมรวมรฐมนตร

สรป ความคมกนจากการคมขงระหวางถกด าเนนคด

การคมขงในทกกรณ ไมวาขงระหวางสอบสวนหรอพจารณา สามารถท าไดหากไมอยในสมยประชม แตพอถงสมยประชม ถาประธานแหงสภาทสงกดรองขอ พนกงานสอบสวน หรอ ศาลตองสงปลอย โดยจะมหลกประกนหรอไมกได

สรป ความคมกนจากการพจารณาคดอาญาระหวางสมยประชม

เมอสมาชกถกฟองเปนคดอาญาและคดอยระหวางการพจารณา ไมวาจะฟองกอนเปนสมาชกหรอหลงจากเปนสมาชกแลว ไมวาจะฟองกอนสมยประชมหรอหลงสมยประชม ไมวาจะเปนคดอาญาฐานความผดใดๆ ศาลกจะพจารณาคดนนตอไปไดตราบเทาทไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา

หากสมาชกถกคมขงกตองปลอยหากประธานรองขอ

ดงนนหากสมาชกถกพจารณาคดอาญาและถกคมขงระหวางพจารณากจะเขามาตรา ๑๒๕ วรรคสาม และวรรคส

๒๑

สรปการขออนญาต การปลอย

๑. การจบ คมขง หมายเรยก ในฐานะผตองหาตองขออนญาตสภา (มาตรา ๑๒๕ วรรคหนง)

๒. การคมขงหลงจบในขณะกระท าผด ใหรายงานประธาน ถาประธานจะสงปลอยตองอางเหตวาเพอใหผตองหามาประชมสภา(ไมรวมมาประชมกรรมาธการ) ถาประธานใหปลอย กตองปลอยโดยไมตองเรยกหลกประกน (มาตรา ๑๒๕ วรรคสอง)

๓. เมอถงสมยประชมการคมขงระหวางสอบสวนหรอพจารณา ถาประธานสภารองขอ(โดยไมตองอางเหต เพราะการทอยในสมยประชมเปนเหตผลในตวอยแลว) พนกงานสอบสวนหรอศาลตองปลอย หากอยในอ านาจศาล ศาลจะเรยกประกนหรอหลกประกนกอนกได

๔. เมอถงสมยประชม ศาลจะพจารณาคดอาญาตอไปกได โดยไมตองขออนญาตสภา แตการพจารณาคดนนตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกนนจะมาประชมสภา ถาสมาชกถกคมขง ตองด าเนนการตามขอ ๓ ขางตนดวย

ขอสงเกต (อาจารยภทรศกด วรรณแสง)

๑. ไปขอทราบขอกลาวหาดวยตนเองทสถานต ารวจไมใชจบ

๒. ขอใหออกหมายจบตาม ป.ว.พ. ได

๓. ขอใหออกหมายเรยกเปนพยานได

๔. ขอใหออกหมายคนบานได (ม.๑๒๕ วรรคหนง)

๕. ถาคดถงทสดแลวยอมพนสภาพ ความคมกนหมดไปในตว

ขอสงเกต

ในกรณทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไตสวนและมความเหนวาสมาชกนนจงใจปฏบต หนาทหรอใชอ านาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๓๔(๑) และตอมาอยการสงสดฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตาม มาตรา ๒๓๕ วรรคสาม ใหผถกกลาวหาหยดปฏบตหนาทจนกวาจะมค าพพากษา เวนแตศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองจะมค าสงเปนอยางอน

เมอเปนเชนนมปญหาวาสมาชกทหยดปฏบตหนาทจะอางความคมกนตามาตรา ๑๒๕ นระหวางทตนเองหยดปฏบตหนาทไดหรอไม

ถาการพจารณา ตามมาตรา ๑๒๕ วรรคหนง นาจะอางได เพราะยงเปนสมาชกอย

ถาพจารณาตาม มาตรา ๑๒๕ วรรคสอง และวรรคสาม หากถกคมขงกไมมเหตใหขอปลอย

ถาพจารณาตาม มาตรา ๑๒๕ วรรคส ไมมเหตทขดขวางการมาประชมแลว ศาลยอมด าเนนกระบวนพจารณาไดตลอด

ความคมกนมเฉพาะในสมยประชม เมอพนสมยประชมความคมกนจะหมดไป

๒๒

คมกนเฉพาะสมาชกสภา ไมครอบคลมถงบคคลทเกยวของ ดงเชนเอกสทธ

คมกนเฉพาะในคดอาญา ไมวาจะเกยวของกบการปฏบตหนาทหรอไม แตจะไมใหความคมครองในคดแพง

คดอาจเกดกอนเปนสมาชกกได อาจไมใชคดการเมองกได

๒๓

บทท ๒ คดทมขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

โครงสรางบทท ๒

คดทมขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

ตามรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๒

หลกเกณฑของ 2560 มาตรา 212

หลกเกณฑขอ 1 เปนกรณทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายนนบงคบแกคด

หลกเกณฑขอ 2 มขอโตแยงวา บทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญน

1.1 ค าวาบทบญญตแหงกฎหมายตามความหมายของ มาตรา 212 หมายถง กฎหมายประเภทใดบาง

1) ตราโดยนตบญญต

1.2 บทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดมลกษณะอยางไร

ประเภทใดบาง

2) ตราโดยฝายบรหารแตมศกดเทากบตราโดยรฐสภา

1) เปนประเดนขอพพาทหรอขอแพชนะ 2) เกยวกบวธพจารณาในคดนน

1.3 คดถงทสดแลวสงไปใหศาลรฐธรรมนญไดหรอไม ฐ

ประเภทใดบาง 1) ตองอยระหวางพจารณาคด 2) ยกเวนพพาทชนบงคบคด

2.1 ค าวารฐธรรมนญ หมายถง รฐธรรมนญฉบบป 2560 เทานน

2.2 หากไมใชขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ไมใชกรณตาม มาตรา 212

การกระท าของบคคลขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

ค าสง/ค าพพากษาขดหรอแยงรฐธรรมนญ

ขอใหศาลรฐธรรมนญแปลกฎหมาย

ขอใหวนจฉยวากฎหมายตราขนโดยไมถกตองตามรฐธรรมนญ

ขอใหวนจฉยวากฎ/ค าสงขดตอกฎหมายแมบท

ขอใหวนจฉยวากฎหมายขดตอกฎหมายระดบเดยวกน

ขอใหวนจฉยวารฐธรรมนญมาตราหนงขดตออกมาตราหนง

มตอหนาถดไป

๒๔

หลกเกณฑของ 2560 มาตรา 212 (ตอ)

หลกเกณฑขอ 3 ยงไมมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยงของกบบทบญญตนน

หลกเกณฑขอ 4 ศาลมอ านาจพจารณาคดตอไปได แตตองรอการพพากษาคดไวกอน

หลกเกณฑขอ 5 ศาลรฐธรรมนญมอ านาจไมรบค ารองทสงไป

ผลของค าสงยกค ารอง

(1) เปนค าสงระหวางพจารณา อทธรณทนทไมได

(2) หากมเหตใหม ยนใหมได

ผลของค าสงศาลรฐธรรมนญทวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายทใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

(1) ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหใชไดในคดทงปวงแตไมกระทบตอค าพพากษาของศาลอนถงทสดแลว เวนแต

(2) ในคดอาญาใหถอวาผซงเคยถกศาลพพากษาวากระท าความผดตามบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาไมชอบดวยมาตรา 5 นน เปนผไมเคยกระท าความผดดงกลาว หรอถาผนนยงรบโทษอยกใหปลอยตวไป (3) ตาม (2) แตทงนไมกอใหเกดสทธทจะเรยกรองคาชดเชยหรอคาเสยหายใดๆ ตวอยางคดทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา บทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญตามค ารองทสงไปตาม มาตรา 212

ขอสงเกตเพมเตม

(1) ขอโตแยงวา การพจารณาพพากษาคดของศาลขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ คความจะขอใหสงไปตามชองทางของมาตรา 213 กไมได

(2) ขอโตแยงวา บทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญคความจะขอใหสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยโดยตรงตามชองทางมาตรา 213 กไมไดเชนกน

๒๕

ในรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มบทบญญตเรองนในมาตรา ๒๑๒ มหลกการเชนเดยวกบรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๒๑๑ เพยงแตปรบถอยค าในสวนเกยวกบผลของค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหมความชดเจนยงขน รฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๒ บญญตวา “ในการทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายบงคบแกคดใด ถาศาลเหนเองหรอคความโตแยงพรอมดวยเหตผลวา บทบญญตแหงกฎหมายนนตองดวยบทบญญตมาตรา ๕ และยงไมมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน ใหศาลสงความเหนเชนวานนตามทางการเพอศาลรฐธรรมนญจะไดพจารณาวนจฉย ในระหวางนน ใหศาลด าเนนการพจารณาตอไปได แตใหรอการพพากษาคดไวช วคราวจนกวาจะมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ในกรณทศาลรฐธรรมนญเหนวา ค าโตแยงของคความตามวรรคหนงไมเปนสาระส าคญอนควรไดรบการวนจฉย ศาลรฐธรรมนญจะไมรบเรองดงกลาวไวพจารณากได ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหใชไดในคดทงปวง แตไมกระทบกระเทอนถงค าพพากษาของศาลอนถงทสดแลว เวนแตในคดอาญาใหถอวาผซงเคยถกศาลพพากษาวากระท าความผดตามบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาไมชอบดวยมาตรา ๕ นน เปนผไมเคยกระท าความผดดงกลาว หรอถาผนนยงรบโทษอยกใหปลอยตวไป แตทงนไมกอใหเกดสทธทจะเรยกรองคาชดเชยหรอคาเสยหายใดๆ ” ส าหรบความหมายของค าวา “บทบญญตแหงกฎหมายนนตองดวยบทบญญตมาตรา ๕” นน มาตรา ๕ วรรคหนงของรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ บญญตวา “ รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎ หรอขอบงคบ หรอการกระท าใด ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ บทบญญตหรอการกระท านนเปนอนใชบงคบมได” ดงนน ขอโตแยงทจะเสนอไปยงศาลรฐธรรมนญไดจงตองเปนขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หลกเกณฑการสงเรองไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย ตามรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๒ มหลกเกณฑดงน

๑.เปนกรณทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายนนบงคบแกคด ๒. มขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายนนตองดวยมาตรา ๕ กลาวคอ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ๓. ยงไมมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน ๔. ศาลพจารณาคดตอไปได แตใหรอการพพากษาไว ๕. ศาลรฐธรรมนญมอ านาจไมรบวนจฉยค ารองทศาลสงไป หลกเกณฑประการท ๑ : เปนกรณทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายนนบงคบแกคด

มขอพจารณา ดงน ๑.๑ ความหมายของค าวา บทบญญตแหงกฎหมาย ตามมาตรา ๒๑๒ ทสงไปใหศาลรฐธรรมนญ

พจารณาวนจฉยไดวาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม

๒๖

ศาลรฐธรรมนญเคยวางหลกไวในค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๒๗/๒๕๔๔ เกยวกบความหมายของค าวา “บทบญญตแหงกฎหมาย” ตามความหมายของรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๔๐ มาตรา ๒๖๔ ซงยงคงใชเปนบรรทดฐานไดในรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๒

ขอสงเกต ค าวนจฉยนวางหลกวา ค าวา “บทบญญตแหงกฎหมาย” ตามความหมายของรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๔๐

มาตรา ๒๖๔ (ซงยอมมความหมายเหมอนกบค าวา “บทบญญตแหงกฎหมาย” ตามความหมายของรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๒) วา หมายถง ๑) กฎหมายทตราขนโดยฝายนตบญญตตามกระบวนการทบญญตไวในรฐธรรมนญไดแก พระราชบญญต และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ๒) กฎหมายอนทฝายบรหารตราขนตามกระบวนการทก าหนดไวในรฐธรรมนญ โดยรฐธรรมนญบญญตใหกฎหมายหมายนนมศกดและฐานะเทยบเทากฎหมายทตราขนโดยรฐสภา ไดแก พระราชก าหนด ส าหรบ “กฎ” ซงมบทวเคราะหศพทอยใน พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองและวธพจารณาปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๓ วา หมายความวา “พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ขอบญญตทองถน ระเบยบ ขอบงคบ หรอบทบญญตอนทมผลบงคบเปนการทวไป โดยไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดหรอบคคลใดเปนการเฉพาะ” นน ไมใชบทบญญตแหงกฎหมายตามความหมายของรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๒ เพราะไมใชกฎหมายทตราขนโดยฝายนตบญญตตามกระบวนการทก าหนดไวในรฐธรรมนญ หรอกฎหมายอนทฝายบรหารตราขนตามกระบวนการทก าหนดไวในรฐธรรมนญ โดยรฐธรรมนญบญญตใหกฎหมายนนมศกดและฐานะเทยบเทากฎหมายทตราขนโดยรฐสภา ดงนน ในกรณมขอโตแยงวา “กฎ” ทงหลายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ศาลรฐธรรมนญจงไมมอ านาจรบวนจฉย ตวอยางของ “กฎ” ทคความในคดเคยโตแยงวาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ขอใหศาลทพจารณาคดสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย แตศาลรฐธรรมนญจะไมรบวนจฉย เพราะเหตวามใชบทบญญตแหงกฎหมายตามความหมายของมาตรา ๒๑๒ เชน

-ประกาศธนาคารพาณชย ประกาศบรษทเงนทนหลกทรพย ประกาศธนาคารแหงประเทศไทย และประกาศของกระทรวงการคลง (ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๔/๒๔๔๒, ๑๐/๒๕๔๒) ปญหา : ในกรณมปญหาวา กฎขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ องคกรทมอ านาจวนจฉยปญหาดงกลาวและมผลท าใหกฎนน ไมมผลใชบงคบตอไปคอศาลปกครอง เพราะศาลปกครองมอ านาจพจารณาพพากษาคดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐออกกฎขอบงคบโดยไมชอบดวยกฎหมาย ซงรวมถงไมชอบดวยกฎหมายรฐธรรมนญดวย ตามพ.ร.บ. จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ.๒๕๕๒ มาตรา ๙ (๑) และในกรณทศาลปกครองมค าพพากษาถงทสดใหเพกถอนกฎ พระราชบญญตดงกลาวมาตรา ๗๒ บญญตวา ใหมการประกาศผลแหงค าพพากษาดงกลาวในราชกจจานเบกษา และใหการประกาศดงกลาว มผลเปนการเพกถอนกฎนน

๒๗

แตในกรณมปญหาวากฎขอบงคบหรอพระราชกฤษฎกาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญเกดขนในคดทฟองตอศาลยตธรรม ศาลยตธรรมจะตองท าอยางไร จะสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยกไมได เพราะไมใชกฎหมายทออกโดยองคกรนตบญญต จะสงไปใหศาลปกครองวนจฉยกไมได เพราะไมมกฎหมายใหอ านาจศาลยตธรรมส งเรองดงกลาวไปใหศาลปกครองวนจฉย เชน โจทกเปนสถาบนการเงนฟองจ าเลยเรยกใหช าระหนกยมและบงคบจ านอง จ าเลยใหการตอสคดวา ประกาศธนาคารแหงประเทศไทย เรอง การก าหนดอตราดอกเบยของสถาบนการเงน ทใหอ านาจสถาบนการเงนคดดอกเบยจากลกหนไดในอตราเกนกวารอยละ ๑๕ ป ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๒๗ เพราะเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม ศาลยตธรรมจะด าเนนการกบขอโตแยงของจ าเลยอยางไร เรองนยงไมมแนวค าพพากษาศาลฎกา และม ๒ ความเหน ความเหนทหนง ศาลยตธรรมมอ านาจวนจฉยเอง แตค าวนจฉยมผลผกพนเฉพาะคความในคด ไมมผลเปนการเพกถอนกฎ ระเบยบหรอขอบงคบนน ความเหนทสอง ศาลยตธรรมควรวนจฉยวา ขอโตแยงดงกลาวเปนอ านาจของศาลปกครองทจะวนจฉย เมอยงไมมค าวนจฉยของศาลปกครองยกเลกเพกถอนกฎ ระเบยบ หรอขอบงคบทอาง โจทกหรอจ าเลยจะโตแยงเขามาเปนประเดนในคดนไมได แลวพจารณาพพากษาคดไปโดยถอวากฎ ระเบยบ หรอขอบงคบนนไมไดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ อาจารยอธคม อนทภต เหนดวยกบความเหนทสอง ๑.๒ ลกษณะของบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคด ม ๒ ลกษณะ ไดแก ๑) กฎหมายทเปนประเดนขอพพาทหรอขอแพชนะในคด หมายถงกฎหมายทคความในคดยกขนเปนขออางหรอขอตอสในค าฟอง ค าใหการ หรอค าฟองอทธรณ ค าแกอทธรณ หรอค าฟองฎกา ค าแกฎกาอนเปนประเดนทศาลทพจารณาคดน นจะตองวนจฉย อาจจะเปนศาลชนตน ศาลอทธรณหรอศาลฎกากได ตวอยางกรณทศาลรฐธรรมนญเหนวา บทบญญตแหงกฎหมายทสงไป เปนบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดในฐานะเปนประเดนขอพพาทในคด และรบวนจฉย เชน ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๔๑/๒๕๔๗ เปนกรณกระทรวงการคลงเปนโจทกฟองขบไลผเชาทดนราชพสด ผเชาใหการตอสคดวา หนงสอมอบอ านาจทรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงมอบอ านาจใหอธบดกรมธนารกษฟองคดแทนไมชอบดวยกฎหมาย เพราะไมไดปดอาการแสตมป โจทกไมมอ านาจฟอง และจ าเลยไมไดผดสญญาเชา

ศาลแพงและศาลอทธรณวนจฉยวา โจทกเปนนตบคคลโดยเปนกระทรวงในรฐบาล อากรส าหรบการมอบอ านาจซงโจทกเปนฝายตองเสยจงเปนอนไมตองเสยตามประมวลรษฎากร มาตรา ๑๒๑ หนงสอมอบอ านาจโจทกใชเปนพยานหลกฐานในคดนได และฟงขอเทจจรงตามทางน าสบของทงสองฝายวา จ าเลยเปนฝายผดสญญาเชา พพากษาใหจ าเลยขนยายทรพยสนและบรวารออกไป และสงมอบทดนดงกลาวแกโจทก ใหจ าเลยช าระคาเสยหายพรอมดอกเบยจนกวาจ าเลยและบรวารจะออกจากทดนทเชา

๒๘

จ าเลยฎกาวา หนงสอมอบอ านาจใหฟองคดของโจทกไมตดอากรแสตมป ตามประมวลรษฎากร มาตรา ๑๒๑ จะใชรบฟงเปนพยานหลกฐานไมได และในระหวางพจารณาของศาลฎกา จ าเลยยนค ารองขอใหศาลฎกาสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉยวา การทประมวลรษฎากร มาตรา ๑๒๑ ใหสทธและยกเวนแกโจทกซงเปนหนวยงานของรฐไมตองปดอากรแสตมปในหนงสอมอบอ านาจ แตในขณะเดยวกนจ าเลยตองปดอากรแสตมป หากไมปดไมสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานได เปนบทบญญตทเปนการแบงชนวรรณะ กอใหเกดความไมเทาเทยมกนในกฎหมาย จงขดตอรฐธรรมนญ มาตรา ๔ มาตรา ๕ มาตรา ๗ มาตรา ๒๖ ถงมาตรา ๓๐ มาตรา ๔๘ วรรคหนง มาตรา ๖๐ มาตรา ๗๕ วรรคหนง และมาตรา ๒๓๓

ศาลฎกามค าสงวา ขอโตแยงของผรองเกยวกบบทบญญตแหงประมวลรษฎากร มาตรา ๑๒๑ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ เปนกรณทศาลฎกาจะใชบทบญญตแหงประมวลรษฎากร มาตรา ๑๒๑ บงคบแกคด และยงไมมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ จงมค าสงใหสงความเหนของผรองตามทางการเพอศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ (ฉบบป ๒๕๔๐) มาตรา ๒๖๔ ใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญ ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา ประมวลรษฎากร มาตรา ๑๒๑ เปนบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคด และวนจฉยในเนอหาวา มาตรา ๑๒๑ แหงประมวลรษฎากร ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ขอสงเกต ประมวลรษฎากร มาตรา ๑๒๑ เปนบทบญญตแหงกฎหมายทศาลฎกาจะตองใชบงคบแกคด เพราะจ าเลยฎกาเปนประเดนขนมาวา โจทกไมมอ านาจฟอง เพราะหนงสอมอบอ านาจของโจทกไมตดอากรแสตมปไมชอบดวยประมวลรษฎากร มาตรา ๑๒๑ และประเดนดงกลาวเปนขอแพชนะในคดน ตวอยางกรณทศาลรฐธรรมนญเหนวา บทบญญตแหงกฎหมายทสงไป ไมใชบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดเพราะบทบญญตนนไมเกยวกบประเดนขอพพาทในคดและไมรบวนจฉย เชน ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๒๗/๒๕๔๖ ขอสงเกต เหตทศาลรฐธรรมนญเหนวา พระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระท าความผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ. ๒๕๓๔ มาตรา ๒๖ มใชบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบคดแกคด ก เนองจากคดนมประเดนทศาลอาญาจะตองวนจฉยเพยงวา ทรพยสนทขอใหรบเกยวเนองกบการกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดตามหลกเกณฑทบญญตไวใน มาตรา ๒๙ หรอไม เทานน ไมมประเดนตองวนจฉยเกยวกบความรบผดของผมค าสงยดอายดทกอใหเกดความเสยหายแกผใดตามทบญญตไวในมาตรา ๒๖ เลย มาตรา ๒๖ จงไมใชบทบญญตแหงกฎหมายทศาลอาญาจะใชบงคบแกคดน ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญทนาสนใจในประเดนนยงมเชน ค าวนจฉยท ๓/๒๕๔๔, ๑๑/๒๕๔๔ ๒๘/๒๕๔๖, ๔๑/๒๕๔๗, ๕/๒๕๕๑, ๑๑/๒๕๕๑, ๒/๒๕๕๒, ๖-๗/๒๕๕๒, ๑๐/๒๕๕๒ เปนตน ๒) กฎหมายวธพจารณาความทเกยวของกบคดนน หมายถง กฎหมายวธบญญตทเกยวของกบการพจารณาหรอพพากษาคดนน ไมวาจะเปนในชนพจารณา ชนอทธรณหรอชนฎกา

๒๙

แนวค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ กรณเปนกฎหมายวธพจารณาความทเกยวของกบคดนน ดงเชน ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๑๖/๒๕๔๖ เปนกรณจ าเลยในคดความผดฐานมอาวธปนและเครองกระสนปนในครอบครอง พาอาวธปนตดตวไปโดยไมไดรบอนญาต และพยายามฆาผอน ระหวางพจารณาจ าเลยยนค ารองขอใหศาลชนตนมค าสงเรยกเอกสารในส านวนการสอบสวนจากพนกงานอยการโจทกพนกงานอยการแจงวาจะสงเมอสบพยานโจทกเสรจแลว ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๗๕ จ าเลยจงยนรองขอใหศาลชนตนสงเรองไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวา ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๗๕ ทวา “เมอโจทกสบพยานเสรจแลว ถาเหนสมควร ศาลมอ านาจเรยกส านวนการสอบสวนจากพนกงานอยการมาเพอประกอบการวนจฉยได” ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (ฉบบป ๒๕๔๐) มาตรา ๒๓๓ และมาตรา ๖ หรอไม ในประเดนทวา ศาลรฐธรรมนญจะรบค ารองไวพจารณาตามรฐธรรมนญ (ฉบบป ๒๕๔๐) มาตรา ๒๖๔ หรอไม ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา แมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๗๕ จะมใชบทบญญตแหงกฎหมายทศาลทพจารณาคดจะใชบงคบแกคดโดยตรงตามฐานความผดทโจทกฟอง แตศาลทพจารณาคดจ าเปนตองใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๗๕ ในการสงเกยวกบเรองพยานหลกฐานกอนทศาลจะพจารณาพพากษา ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๗๕ จงเปนบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคด ขอสงเกต คดน ประเดนขอพพาทในคดเปนเรองความผดตอพระราชบญญตอาวธปนฯ และพยายามฆา แตเนองจากในระหวางการพจารณาของศาลชนตน จ าเลยยนค ารองขอใหศาลชนตนมหมายเรยกเอกสารในส านวนการสอบสวนจากพนกงานอยการโจทก แลวพนกงานอยการปฏเสธ การวนจฉยวาพนกงานอยการจะปฏเสธไมสงเอกสารในชนนไดหรอไม ตองพจารณาจากถอยค าในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๗๕ เปนส าคญ ศาลรฐธรรมนญจงวนจฉยวาประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๗๕ เปนบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคด ในฐานะเปนกฎหมายวธพจารณาความทเกยวของกบคดนน ค ารองของจ าเลยจงเขาองคประกอบของรฐธรรมนญ (ฉบบป ๒๕๔๐) มาตรา ๒๖๔ ศาลรฐธรรมนญมอ านาจรบวนจฉยค ารองน ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๑๐/๒๕๔๙ นอกจากนยงม ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๑๐/๒๕๕๐,๔/๒๕๕๙ และค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๓/๒๕๕๔ ค ำวนจฉยศำลรฐธรรมนญท ๑๐/๒๕๔๙ คดนจ ำเลยยนอทธรณ ศำลชนตนมค ำสงไมรบอทธรณ จ ำเลยยนค ำรองอทธรณค ำสงไมรบอทธรณ ศำลอทธรณมค ำสงยนตำมค ำปฏเสธของศำลชนตนทสงไมรบอทธรณ จ ำเลยฎกำค ำสงศำลอทธรณ ศำลชนตนมค ำสงไมรบฎกำ โดยศำลชนตนอำงเหตวำคดเปนทสดแลว ตำมประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง มำตรำ ๒๓๖ จ ำเลยยนค ำรองอทธรณค ำสงศำลชนตนทไมรบฎกำ และยนค ำรองตอศำลฎกำใหสงเรองไปใหศำลรฐธรรมนญวนจฉยวำ ประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง มำตรำ ๒๓๖ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มำตรำ ๓, ๔, ๒๙, ๓๐, ๒๓๓ และมำตรำ ๒๗๒ ศำลรฐธรรมนญวนจฉยวำ ประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง มำตรำ ๒๓๖ เปนบทบญญตแหงกฎหมำยทศำลฎกำจะใชบงคบแกคด และยงไมมค ำวนจฉยของศำลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตน จงรบวนจฉยปญหำดงกลำวและวนจฉยในเนอหำวำบทบญญตดงกลำวไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

๓๐

ขอสงเกต ประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง มำตรำ ๒๓๖ เปนบทบญญตแหงกฎหมำยทศำลฎกำจะใชบงคบแกคด เพรำะศำลฎกำจะตองใชในกำรวนจฉยวำ ค ำสงศำลชนตนทไมรบฎกำโดยอำงวำตองหำมตำมประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง มำตรำ ๒๓๖ นน ชอบหรอไม แนวค ำวนจฉยของศำลรฐธรรมนญ กรณไมเปนกฎหมำยวธพจำรณำควำมทเกยวของกบคดนน ดงเชน ค ำสงศำลรฐธรรมนญท ๑๓/๒๕๕๔ เปนกรณพนกงำนอยกำรจงหวดนนทบรเปนโจทกฟองวำ จ ำเลยทงสองกระท ำควำมผดฐำนมเมทแอมเฟตำมนไวในครอบครองเพอจ ำหนำยโดยฝำฝนตอกฎหมำย ระหวำงพจำรณำ จ ำเลยทงสองยนค ำรองวำ พระรำชบญญตวธพจำรณำคดยำเสพตด พ.ศ. ๒๕๕๐ มกำรเปลยนแปลงหลกเกณฑในกำรพจำรณำคดยำเสพตดแตกตำงไปจำกเดม อนเปนกำรจ ำกดสทธของจ ำเลยทงสองหลำยประกำร เชน ค ำพพำกษำหรอค ำสงของศำลอทธรณโดยเฉพำะกำรกระท ำซงเปนควำมผดเกยวกบยำเสพตดใหเปนทสด เวนแตจะไดรบอนญำตใหรบฎกำไววนจฉยตำมมำตรำ ๑๘ และมำตรำ ๑๙ บทบญญตสองมำตรำดงกลำวเปนกำรเลอกปฏบตตอผกระท ำควำมผดทำงอำญำเกยวกบยำเสพตด โดยมลกษณะเปนกำรก ำจดสทธของผกระท ำควำมผดในกำรตอสคดเกยวกบยำเสพตด จ ำเลยทงสองจงเหนวำพระรำชบญญตวธพจำรณำคดยำเสพตด พ.ศ. ๒๕๕๐ มำตรำ ๑๘ และมำตรำ ๑๙ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มำตรำ ๓๐ โจทกยนค ำแถลงคดคำนวำ คดยำเสพตดมลกษณะพเศษและซบซอน แตกตำงจำกกำรกระท ำควำมผดอำญำทวไป พระรำชบญญตวธพจำรณำคดยำเสพตด พ.ศ. ๒๕๕๐ มำตรำ ๑๘ และมำตรำ ๑๙ มไดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มำตรำ ๓๐ ศำลรฐธรรมนญวนจฉยวำ พระรำชบญญตวธพจำรณำคดยำเสพตด พ.ศ. ๒๕๕๐ มำตรำ ๑๘ และ มำตรำ ๑๙ เปนบทบญญตทใชบงคบในกรณทมกำรอทธรณและฎกำค ำพพำกษำหรอค ำสงตอไปหลงจำกท ศำลชนตนมค ำพพำกษำแลว จงมใชบทบญญตแหงกฎหมำยทศำลจงหวดนนทบรซงเปนศำลชนตนจะน ำมำใชบงคบแกคด ไมตองดวยเงอนไขและหลกเกณฑตำมรฐธรรมนญ มำตรำ ๒๒๑ วรรคหนง กรณไมเปนประโยชนทจะพจำรณำวนจฉยตอไป สมควรจ ำหนำยค ำรองตำมขอก ำหนดศำลรฐธรรมนญวำดวยกำรพจำรณำและมค ำวนจฉย พ.ศ. ๒๕๕๐ มำตรำ ๒๓ วรรคหนง จงมค ำสงใหจ ำหนำยค ำรอง ขอสงเกต คดน ขณะทศำลจงหวดนนทบรสงค ำรองของจ ำเลยไปยงศำลรฐธรรมนญ ศำลจงหวดนนทบรก ำลงพจำรณำประเดนวำ จ ำเลยกระท ำควำมผดฐำนเมทแอมเฟตำมนไวในครอบครองเพอจ ำหนำยโดยฝำฝนตอกฎหมำยคอพ.ร.บ.ยำเสพตดใหโทษ พ.ศ. ๒๕๒๒ มำตรำ ๑๕, ๖๖ หรอไม แตจ ำเลยขอใหศำลจงหวดนนทบรสงขอโตแยงของจ ำเลยวำ บทบญญตแหงกฎหมำยทจะใชในชนอทธรณและฎกำขดรฐธรรมนญไปใหศำลรฐธรรมนญวนจฉย ศำลรฐธรรมนญจงไมรบวนจฉยเพรำะบทบญญตทสงมำไมใชบทบญญตทจะใชแกคดนในชนน

กรณไมเปนกฎหมำยวธพจำรณำควำมทเกยวของกบคดนน ในเรองนยงมค ำวนจฉยและค ำสงศำลรฐธรรมนญทนำสนใจอก เชน ค ำสงศำลรฐธรรมนญท ๕/๒๕๕๔ เปนกรณโจทกฟองวำ จ ำเลยกระท ำควำมผดฐำนเจำพนกงำน

๓๑

ปฏบตหนำทโดยมชอบ และเปนเจำพนกงำนในต ำแหนงพนกงำนอยกำร ผวำคด พนกงำนสอบสวน กระท ำ หรอไมกระท ำกำรอยำงใดในต ำแหนงโดยมชอบ เพอจะแกลงใหบคคลหนงบคคลใดตองรบโทษ ตำม ประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ ๑๕๗ และมำตรำ ๒๐๐ วรรคสอง ศำลชนตนพจำรณำแลวพพำกษำยกฟอง ตอมำจ ำเลยยนค ำรองขอใหศำลทพจำรณำคดสงเรองไปยงศำลรฐธรรมนญเพอพจำรณำวนจฉยวำ ประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมอำญำ มำตรำ ๑๒๑ (ใหพนกงำนสอบสวนมอ ำนำจสอบสวนคดอำญำทงปวง) และมำตรำ ๑๔๓ (กำรท ำควำมเหนสงฟองหรอไมฟองของพนกงำนอยกำร) ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มำตรำ ๓ วรรคสอง มำตรำ ๔ มำตรำ ๔๐ (๑) (๓) และมำตรำ ๘๑ (๑) ถง (๔) ศำลรฐธรรมนญวนจฉยวำ เมอขอเทจจรงปรำกฏวำ ศำลชนตนมค ำพพำกษำคดนไปแลว และแมศำลชนตนจะยงมไดสงรบอทธรณกตำม แตบทบญญตแหงกฎหมำยทผรองโตแยงกไมเกยวกบกำรพจำรณำรบหรอไมรบอทธรณแตอยำงใด จงไมมกรณทศำลชนตนจะน ำบทบญญตแหงประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมอำญำ มำตรำ ๑๒๑ และมำตรำ ๑๔๓ มำใชบงคบแกคดนอก กรณจงไมตองดวยหลกเกณฑของรฐธรรมนญ มำตรำ ๒๑๑ วรรคหนง ประกอบขอก ำหนดศำลรฐธรรมนญวำดวยวธพจำรณำและกำรท ำค ำวนจฉยพ.ศ. ๒๕๕๐ ขอ ๑๗ (๑๓) จงมค ำสงไมรบค ำรองไวพจำรณำวนจฉย ขอสงเกต บทบญญตแหงกฎหมำยทศำลชนตนสงไปใหศำลรฐธรรมนญวนจฉย ตองเปนบทบญญตทศำลชนตนตองใชในกำรวนจฉยคด แตศำลชนตนตดสนคดนไปแลว ภำระหนำทของศำลชนตนในขณะนคงเหลออยเพยงวำสมควรสงรบอทธรณของจ ำเลยหรอไม บทบญญตแหงกฎหมำยทศำลชนตนสงไปกไมไดเกยวกบกำรสงรบหรอไมรบอทธรณของศำลชนตน จงไมใชบทบญญตแหงกฎหมำยทศำลชนตนจะใชบงคบแกคดในชนน ไมตองดวยหลกเกณฑของรฐธรรมนญ (ฉบบป ๒๕๕๐) มำตรำ ๒๑๑ คดน ทถก จ ำเลยควรตองรอใหศำลชนตนสงรบอทธรณกอน เพอใหคดอยในระหวำงกำรพจำรณำของศำลอทธรณ แลวขอใหศำลอทธรณสงเรองไปใหศำลรฐธรรมนญพจำรณำวนจฉย ค ำวนจฉยศำลรฐธรรมนญท ๑๐/๒๕๕๐ คดนศำลฎกำมค ำพพำกษำยนตำมศำลลำงทงสองใหลงโทษจ ำคกจ ำเลย แตโทษจ ำคกใหรอกำรลงโทษไว และใหปรบจ ำเลยเปนเงนจ ำนวนหนง จ ำเลยยนค ำรองขอใหรอฟนคดอำญำขนพจำรณำคดใหม ศำลชนตนไตสวนแลวสงส ำนวนไปศำลอทธรณเพอพจำรณำสง ศำลอทธรณพจำรณำแลวมค ำสงยกค ำรอง ซงเปนทสดตำมพ.ร.บ.กำรรอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหม พ.ศ. ๒๕๒๖ มำตรำ ๑๐ ทบญญตวำ “เมอศำลอทธรณไดรบส ำนวนกำรไตสวนและควำมเหนแลว ถำศำลอทธรณเหนวำค ำรองนนมมลพอทจะรอฟนคดขนพจำรณำพพำกษำใหมใหศำลอทธรณสงรบค ำรองและสงใหศำลชนตนทรบค ำรองด ำเนนกำรพจำรณำคดทรอฟนขนพจำรณำใหมตอไป แตถำศำลอทธรณเหนวำค ำรองนนไมมมล ใหศำลอทธรณมค ำสงยกค ำรองนน ค ำสงของศำลอทธรณตำมวรรคหนงใหเปนทสด” ตอมำจ ำเลยยนค ำรองขอใหรอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหมตอศำลชนตนอกครงหนง และยนค ำรองขอใหศำลชนตนสงเรองไปยงศำลรฐธรรมนญเพอพจำรณำวนจฉยวำ พ.ร.บ.รอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหม พ.ศ.

๓๒

๒๕๒๖ มำตรำ ๑๐ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (ฉบบป ๒๕๔๐) มำตรำ ๖ และมำตรำ ๒๔๗ ศำลชนตนสงขอโตแยงดงกลำวไปยงศำลรฐธรรมนญ ศำลรฐธรรมนญวนจฉยวำ กระบวนกำรรอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหม ศำลชนตนมหนำทไตสวนวำคดนนมมลพอทจะรอฟนคดอำญำขนมำพจำรณำใหมหรอไม แลวสงส ำนวนพรอมท ำควำมเหนสงใหศำลอทธรณพจำรณำสง กำรสงค ำรองดงกลำวจงเปนอ ำนำจของศำลอทธรณ ผรองยนค ำรองนขณะทคดอยระหวำงกำรไตสวนของศำลชนตน แตกำรสงเรองใหศำลรฐธรรมนญวนจฉยตำมรฐธรรมนญ มำตรำ ๒๖๔ (เดม) จะตองเปนกำรโตแยงเกยวกบบทบญญตแหงกฎหมำยทศำลนนจะใชบงคบแกคดทก ำลงพจำรณำอยเทำนน เมอบทบญญตมำตรำ ๑๐ และมำตรำ ๑๘ แหงพระรำชบญญตรอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหม พ.ศ. ๒๕๒๖ จะใชบงคบแกคดในศำลอทธรณ (ศำลอทธรณภำค ๙) มใชศำลชนตน กรณจงไมเปนไปตำมรฐธรรมนญ มำตรำ ๒๖๔ ศำลรฐธรรมนญไมรบวนจฉย ขอสงเกต คดน กำรทจ ำเลยยนค ำรองขอใหสงปญหำดงกลำวไปใหศำลรฐธรรมนญวนจฉย พรอมกบค ำรองขอ รอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหมในครงหลง นำจะเพรำะจ ำเลยคำดหมำยวำ ศำลอทธรณตองสงยกค ำรองของตนอยำงแนนอน เพรำะมำตรำ ๑๐ ของพ.ร.บ.กำรรอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหม พ.ศ. ๒๕๒๖ บอกวำค ำสงศำลอทธรณทใหยกค ำรองขอรอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหมเปนทสด คอจบแลว จ ำเปนตองท ำใหพ.ร.บ.กำรรอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหม พ.ศ. ๒๕๒๖ ไมมผลใชบงคบกอน แตกระบวนกำรตำมพ.ร.บ.กำรรอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหม พ.ศ. ๒๕๒๖ ใหศำลชนตนมหนำทไตสวนค ำรอง แลวสงส ำนวนไปศำลอทธรณเทำนน กำรสงอนญำตหรอใหยกค ำรองขอรอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหมเปนอ ำนำจของศำลอทธรณ ไมเกยวกบศำลชนตน ศำลรฐธรรมนญจงไมรบวนจฉย เพรำะไมใชบทบญญตแหงกฎหมำยทศำลชนตนจะใชบงคบแกคด เมอกำรขอใหศำลชนตนสงไปศำลรฐธรรมนญตำมชองทำงของมำตรำ ๒๑๒ ท ำไมได เพรำะเหตวำไมใชบทบญญตทศำลชนตนจะใชบงคบแกคด หำกจ ำเลยยงประสงคจะโตแยงวำ พ.ร.บ.กำรรอฟนคดอำญำขนพจำรณำใหมฯ มำตรำ ๑๐ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ คงตองไปใชชองทำงเสนอเรองไปยงศำลรฐธรรมนญผำนผตรวจกำรแผนดน ตำมมำตรำ ๒๓๑ (๑) แตกำรยนเรองตอผตรวจกำรแผนดน จะตองเปนไปตำมหลกเกณฑทบญญตไวในพ.ร.ป.วำดวยผตรวจกำรแผนดน พ.ศ. ๒๕๖๐ ดวย ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๓๗/๒๕๖๑ คดนจ าเลยถกฟองวา กระท าความผดฐานรวมกนน าของออกจากเขตอตสาหกรรมสงออก(อพแซด) โดยไมผานพธการศลกากร ตามพ.ร.บ.ศลกากร พ.ศ. ๒๔๖๙ และความผดฐานน าของออกจากเขตอตสาหกรรมสงออก(อพแซด) โดยไมไดรบอนญาตจากนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ตามพ.ร.บ.การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๒๒ ขอใหลงโทษตามพ.ร.บ.ศลกากร พ.ศ. ๒๔๖๙ มาตรา ๒๗ มาตรา ๘๗ และมาตรา ๘๘ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๘๓ และมาตรา ๙๑ พ.ร.บ.การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๕๓ และมาตรา ๕๕

ขณะทคดอยระหวางการพจารณาของศาลฎกา ศาลอาญาสงขอโตแยงของจ าเลยไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา บทบญญตแหงกฎหมายทโจทกน ามาฟองจ าเลยเปนคดน ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (ฉบบป ๒๕๖๐) มาตรา ๕ มาตรา ๒๖ มาตรา ๒๗ มาตรา ๒๙ และมาตรา ๗๗

๓๓

ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา ศาลทมอ านาจสงขอโตแยงของคความตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๒ ตองเปนศาลทจะใหบทบญญตแหงกฎหมายทคความโตแยงบงคบแกคด เมอปรากฏวาคดของจ าเลยทงสนอยระหวางการพจารณาของศาลฎกา ศาลอาญาจงมใชศาลทจะใชบทบญญตแหงกฎหมายทจ าเลยทงสโตแยงบงคบแกคด กรณจงไมตองดวยหลกเกณฑตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๒ ทศาลรฐธรรมนญจะรบพจารณาวนจฉยได ขอสงเกต คดน หากจ าเลยยนค ารองตอศาลฎกาขอใหสงเรองเดยวกนไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย เมอศาลฎกาสงไป ศาลรฐธรรมนญคงตองรบวนจฉย เพราะเปนบทบญญตแหงกฎหมายทศาลฎกาจะตองใชบงคบแกคดน ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญทนาสนใจในประเดนทเกยวกบบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดยงมเชน ค าวนจฉยฯท ๓/๒๕๔๔, ๑๑/๒๕๔๔ ๒๘/๒๕๔๖, ๔๑/๒๕๔๗, ๕/๒๕๕๑, ๑๑/๒๕๕๑, ๒/๒๕๕๒, ๖-๗/๒๕๕๒, ๑๐/๒๕๕๒ เปนตน ๑.๓ คดทจะสงไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยนน จะตองยงอยในระหวางการพจารณาของ ศาลมใชเปนคดทถงทสดแลว หลกการขอนมาจากถอยค าในตวบทมาตรา ๒๑๒ วรรคหนง ทวา ตองเปนกรณทศาลจะใชบทกฎหมายนนบงคบคดแกคด ค าวา “จะใช”แสดงวายงไมไดใช และมาตรา ๒๑๒ วรรคสาม บญญตวา “ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหใชไดในคดทงปวง แตไมกระทบกระเทอนถงค าพพากษาของศาลอนถงทสดแลว ...” แสดงวา คดทจะสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยจะตองเปนคดทอยในระหวางพจารณาของศาล ดงนน คดทถงทสดแลว จะสงบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยไมได ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๖/๒๕๖๑ คดน ศาลจงหวดล าปางพพากษาวา จ าเลยกบพวกอก ๒ คน มความผดฐานรวมกนมเมทแอมเฟตามนไวในครอบครองเพอจ าหนาย ตามพ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษใหโทษ พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๑๕ วรรคสอง (เดม) มาตรา ๖๖ วรรคสอง (เดม) ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๘๓ ลงโทษประหารชวต จ าเลยทงสองใหการรบสารภาพ ลดโทษกงหนง คงจ าคกตลอดชวต จ าเลยกบพวกไมอทธรณ ศาลชนตนสงส านวนไปใหศาลอทธรณภาค ๕ ตามป.ว.อ.มาตรา ๒๔๕ ศาลอทธรณภาค ๕ พพากษายน คดถงทสดแลว ตอมาพ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๖๐ ไดประกาศใชบงคบ โดยมาตรา ๘ บญญตวา บทบญญตมาตรา ๑๕ วรรคสาม มาตรา ๑๗ วรรคสอง และมาตรา ๒๖ วรรคสอง แหงพ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. ๒๕๒๒ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตฉบบน ไมใหใชบงคบแกคดทศาลชนตนมค าพพากษาแลวกอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบ และใหน ากฎหมายซงใชบงคบอยในวนกอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบ บงคบแกคดดงกลาวตอไปจนกวาคดถงทสด” จ าเลยซงกคอนกโทษเดดขาดชาย ห. จงยนค ารองลงวนท ๒๔ สงหาคม ๒๕๖๐ ตอศาลจงหวดล าปาง เพอขอใหสงเรองใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๒ วา พ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๘ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (ฉบบชวคราว) พ.ศ. ๒๕๕๗ มาตรา ๔ และรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๔ มาตรา ๕ มาตรา ๒๕ มาตรา ๒๖ มาตรา ๒๗ มาตรา ๒๙ และมาตรา ๒๗๙ วรรคสอง หรอไม ศาลจงหวดล าปางสงค ารองของจ าเลยไปยงศาลรฐธรรมนญ

๓๔

ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา มขอพจารณาเบองตนวา คดนถงทสดแลว โดยผลของป.ว.อ.มาตรา ๒๔๕ วรรคสอง อกทงไมมขอเทจจรงวานกโทษเดดขาด ห. ไดยนค ารองอนใด นอกจากค ารองขอใหศาลจงหวดล าปางสงใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย จงเปนกรณทไมมคดอยในระหวางการพจารณาของศาลจงหวดล าปางในอนทจะน าพ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๘ มาใชบงคบแกคดนอกตอไป จงไมตองดวยหลกเกณฑตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๒ ทศาลรฐธรรมนญจะรบไวพจารณาวนจฉยได ทงนในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายตามค ารองน รฐธรรมนญยงไดบญญตใหสทธในการยนค ารองโดยการใชสทธทางผตรวจการแผนดนตาม มาตรา ๒๓๑ (๑) ไวอกชองทางหนงแลว จงมค าสงไมรบค ารองไววนจฉย

ขอสงเกต ๑) พ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๖๐ มบทบญญตทเปนประโยชนแกจ าเลยในคดมเมทแอมเฟตามนไวในครอบครองเพอจ าหนาย คอ มาตรา ๓ ทใหแกไขบทบญญตมาตรา ๑๕ วรรคสาม ของพ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. ๒๕๒๒ จากเดมทบญญตวา การมเมทแอมเฟตามนจ านวน ๑๕ เมด ขนไปไวในครอบครอง ใหถอวาเปนการมไวในครอบครองเพอจ าหนาย เปลยนไปเปนวา การมเมทแอมเฟตามนจ านวน ๑๕ เมด ขนไปไวในครอบครอง ใหสนนษฐานวาเปนการมไวในครอบครองเพอจ าหนาย

ความหมายกคอ เดมใครมเมทแอมเฟตามนจ านวน ๑๕ เมด ขนไปไวในครอบครอง แมวาในความเปนจรงจะมเพอเสพเอง ไมไดมไวเพอจะเอาไปจ าหนายหรอแจกจายใหใคร กจะน าพยานหลกฐานมาสบในศาลไมไดวา มไวเพอเสพเอง ไมไดมไวเพอจ าหนาย เพราะมาตรา ๑๕ เดม ใชถอยค าวา “ใหถอวา...” เทากบเปนขอสนนษฐานเดดขาด จ าเลยน าพยานหลกฐานมาสบหกลางขอสนนษฐานดงกลาวไมได แตมาตรา ๑๕ ทแกไขใหม ใชถอยค าวา “ใหสนนษฐานวา...” เทากบเปนขอสนนษฐานไมเดดขาด จ าเลยทมเมทแอมเฟตามนจ านวน ๑๕ เมด ขนไปไวในครอบครอง และถกฟองวามไวในครอบครองเพอจ าหนาย จงน าพยานหลกฐานมาสบหกลางขอสนนษฐานไดวา มไวเพอเสพเอง ไมไดมไวในครอบครองเพอจ าหนาย การแกไขกฎหมายในเรองนกเพอใหคนทมเพอเสพเอง ไมไดมเพอจ าหนาย ไมถกลงโทษเทากบคนทมไวเพอจ าหนายจรงๆ เพราะโทษความผดฐานมไวในครอบครองเฉยๆ กบมไวในครอบครองเพอจ าหนายตางกนมาก

๒) คดน เมอกฎหมายทแกไขใหมมผลใชบงคบ จ าเลยคงอยากจะไดรบประโยชนจากกฎหมายทแกไขใหม โดยน าพยานมาสบวาไมไดมไวในครอบครองเพอจ าหนาย ซงอาจจะท าใหจ าเลยถกลงโทษนอยลง แตกฎหมายทแกไขใหมมบทบญญตมาตรา ๘ ไมใหใชบงคบแกคดทศาลชนตนมค าพพากษาแลว จ าเลยคงทราบวาตองท าลายมาตรา ๘ ไมใหมผลใชบงคบ จ าเลยจงจะไดรบประโยชนจากกฎหมายทแกไขใหม จ าเลยกเลยยนค ารองตอศาลจงหวดล าปาง ขอใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉยวามาตรา ๘ ขดรฐธรรมนญ ซงหากศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาขดจรง กจะท าใหมาตรานไมมผลใชบงคบ ผลกคอจะไมมขอหามส าหรบคดของจ าเลย(ซงศาลชนตนมค าพพากษาจนคดถงทสดไปแลว) ในการขอรบประโยชนจากกฎหมายทแกไขใหม แตบงเอญในขณะทจ าเลยยนค ารองนตอศาลจงหวดล าปาง ไมมอะไรในคดของจ าเลยทศาลจงหวดล าปางจะตองพจารณาอก เพราะคดของจ าเลยถงทสดแลว และจ าเลยกเพยงแตยนขอใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเขามาเพยงฉบบเดยว ไมไดยนค ารองอนใดตอศาลจงหวดล าปาง เพอใหคดของจ าเลยกลบมามประเดนทศาลจงหวดล าปางตองพจารณาดวย ดงนน เมอในวนทจ าเลยยนค ารองขอใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญ ไมมอะไรในคดของจ าเลยทศาลจงหวด

๓๕

ล าปางตองพจารณา ศาลรฐธรรมนญจงวนจฉยวา “...เปนกรณทไมมคดอยในระหวางการพจารณาของศาลจงหวดล าปางในอนทจะน าพ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๘ มาใชบงคบแกคดน” และไมรบวนจฉย เพราะไมใชบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจงหวดล าปางจะใชในการบงคบคด

คดน หากรปคดเปนวา จ าเลยยนค ารองฉบบทหนง ขอใหศาลชนตนอนญาตใหจ าเลยน าพยานหลกฐานเขาสบเพอหกลางขอสนนษฐานตามกฎหมายเดม โดยอางดวยวา มาตรา ๘ ของพ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๖๐ (ทไมใหน ากฎหมายทแกไขใหมมาใชบงคบกบคดทศาลชนตนมค าพพากษาแลว) ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ พรอมกบยนค ารองฉบบทสอง ขอใหศาลชนตนสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอใหพจารณาวนจฉยวา พ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๘ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม กรณน นาจะตองถอไดวาพ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษ (ฉบบท ๖) พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๘ เปนบทบญญตแหงกฎหมายทศาลชนตนจะใชบงคบแกคด เพราะศาลชนตนตองใชบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวในการสงวาสมควรรบค ารองของจ าเลยหรอไม หากศาลชนตนสงค ารองฉบบหลงไปศาลรฐธรรมนญ ศาลรฐธรรมนญยอมมอ านาจรบวนจฉย

หรอหากจะไมใชกระบวนการดงกลาว จ าเลยอาจจะใชชองทางทศาลรฐธรรมนญแนะน าไวในค าวนจฉยนคอการใชสทธทางผตรวจการแผนดนตามมาตรา ๒๓๑ (๑) ซงนาจะมความยงยากนอยกวากได แตการยนเรองตอผตรวจการแผนดน จะตองเปนไปตามหลกเกณฑทบญญตไวในพ.ร.ป.วาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. ๒๕๖๐ ดวย หลกเกณฑประการท ๒ : เปนขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายนนตองดวยมาตรา ๕ กลาวคอ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มขอพจารณาดงน ๒.๑ เนองจากตวบทมาตรา ๒๑๒ วรรคหนง ประเดนทสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยคอประเดนทวา “บทบญญตแหงกฎหมายนนตองดวยมาตรา ๕ ...” หรอไม และมาตรา ๕ บญญตวา “รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎ หรอขอบงคบ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ บทบญญตนนเปนอนใชบงคบไมได” ตางจากบทบญญตในเรองเดยวกนของรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๔๐ และ ๒๕๕๐ รวมทงรฐธรรมนญ (ฉบบชวคราว) พ.ศ.๒๕๕๗ ทใชค าวา“รฐธรรมนญน” ซงหมายถงรฐธรรมนญฉบบทมผลใชบงคบอยในเวลานน ท าใหเกดปญหาวา ปจจบนศาลรฐธรรมนญมอ านาจวนจฉยขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฉบบกอนป ๒๕๖๐ เชน รฐธรรมนญฉบบป ๒๕๔๐ หรอฉบบป ๒๕๕๐ หรอรฐธรรมนญฉบบชวคราว (พ.ศ. ๒๕๕๗) ดวยหรอไม เมอพจารณาเหตผลของศาลรฐธรรมนญ ตามค าสงศาลรฐธรรมนญท ๗๘/๒๕๕๗ การสงเรองไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญกอนฉบบป ๒๕๖๐ นาจะท าไมได ๒.๒ หากไมใชขอโตแยงวา บทบญญตแหงกฎหมาย (Act) ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ไมใชกรณ ตามมาตรา ๒๑๒ ศาลทพจารณาคดไมตองสง หรอหากสงไป ศาลรฐธรรมนญจะไมรบวนจฉย ดงเชน

(๑) ขอโตแยงวา การกระท าของบคคล (Action) ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ไมใชกรณตามมาตรา ๒๑๒ ศาลรฐธรรมนญไมมอ านาจรบพจารณาวนจฉย

(๒) ขอโตแยงวา ค าสงหรอค าพพากษาของศาลขดหรอแยงรฐธรรมนญ ไมใชกรณตามมาตรา ๒๑๒

๓๖

(๓) ค ารองเปนท านองขอใหศาลรฐธรรมนญแปลความหมายของรฐธรรมนญหรอวนจฉยปญหาขอกฎหมายหรอขอเทจจรงในคด กมใชค ารองตามรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๑๒ (๔) ขอโตแยงวา กฎหมายนนตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ไมใชกรณตาม มาตรา ๒๑๒ (๕) ขอโตแยงวา กฎ หรอค าสงทางปกครองขดตอกฎหมายแมบท ไมใชกรณตามมาตรา ๒๑๒ (๖) ขอโตแยงวา บทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอกฎหมายระดบเดยวกน ไมใชกรณ ตามมาตรา ๒๑๒ (๗) ขอใหวนจฉยวา รฐธรรมนญมาตราหนงขดตอรฐธรรมนญอกมาตราหนง ไมใชกรณ ตามมาตรา ๒๑๒ ขอสงเกต รฐธรรมนญฉบบป ๒๕๔๐ มาตรา ๖ และ ฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๖ ใชถอยค าเหมอนกนวา “รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎ หรอขอบงคบ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญน บทบญญตนนเปนอนใชบงคบมได” ท าใหเกดแนวค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญวา หากโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดรฐธรรมนญฉบบกอนๆ ถอวาไมเขาองคประกอบทจะสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยได ดงเชน

ค าสงฯท ๗๘/๒๕๕๗ ศาลฎกาสงขอโตแยงของจ าเลยเพอขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา พ.ร.บ.การคาน ามนเชอเพลง พ.ศ. ๒๕๔๓ มาตรา ๖๐ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๓๙ วรรคสอง หรอไม ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา กอนทศาลรฐธรรมนญจะรบค ารองนไววนจฉย ไดมประกาศ ค.ส.ช. ฉบบท ๑๑/๒๕๕๗ ลงวนท ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๗ ขอ ๑ ใหรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ สนสดลง ยกเวนหมวด ๒ และตอมาเมอวนท ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๕๗ มการประกาศใชบงคบรฐธรรมนญ (ฉบบชวคราว) พ.ศ.๒๕๕๗ โดยมาตรา ๔๕ วรรคหนง ไดบญญตใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจวนจฉยวา กฎหมายใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญน ซงหมายถงรฐธรรมนญ (ฉบบชวคราว) พ.ศ.๒๕๕๗ หรอไม เทานน มไดมบทบญญตใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ จงมค าสงไมรบค ารองไววนจฉย แตรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๖ ใชถอยค าวา “รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎ ขอบงคบ หรอการกระท าใด ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ บทบญญตหรอการกระท านนเปนอนใชบงคบมได” เมอรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๖ ไมมค าวา “น” ดงเชนรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๔๐ และฉบบป ๒๕๕๐ ท าใหมขอนาคดวา แนวค าวนจฉยทวา ศาลรฐธรรมนญมอ านาจวนจฉยเฉพาะปญหาวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฉบบทก าลงมผลบงคบอยในขณะยนค ารองเทานน ยงเปนบรรทดฐานไดหรอไม ซงคงตองรอฟงค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญตอไป แตหากรฐธรรมนญฉบบกอนทอางวาบทบญญตแหงกฎหมายไปขด มเนอหาสอดคลองกบรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐ ศาลรฐธรรมนญนาจะยงมอ านาจวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวขดกบรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐

๓๗

หลกเกณฑประการท ๓ : เปนกรณทยงไมมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบ บทบญญตนน ๓.๑ หลกการขอนมขนเพอใหสอดคลองกบรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๒๑๑ วรรคส ทวา “ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล องคกรอสระและหนวยงานอนของรฐ” ตวอยาง กรณทศาลรฐธรรมนญเคยมค าวนจฉยแลว ศาลรฐธรรมนญจงไมรบวนจฉย ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๒๖-๒๗/๒๕๕๑ นอกจากนยงค าวนจฉยและค าสงของศาลรฐธรรมนญท านองเดยวกนนอกหลายเรอง เชน ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑/๒๕๕๓, ๕/๒๕๕๓, ๑๒/๒๕๔๔ เปนตน ๓.๒ ค าวา “ ... และยงไมมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน ….” นาจะตองหมายถงค าวนจฉยตามค ารองทสงไปทงตามชองทางของมาตรา ๒๑๒ และชองทางอน เชน ผานผตรวจการแผนดนตามมาตรา ๒๓๑ (๑) ดวย หลกเกณฑประการท ๔ : ศาลพจารณาคดตอไปได แตใหรอการพพากษาไว เนองจากบทบญญตทสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยในอดต มนอยมากทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ และบทบญญตเรองนในความเปนจรงกกลบกลายเปนชองทางในการประวงคดของคความ ตอมาในรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ ผรางจงเปลยนหลกการเปนวา เมอศาลสงขอโตแยงไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉย ใหศาลพจารณาคดตอไปได แตใหรอการพพากษาคดไวชวคราวจนกวาจะมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ เมอศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยแลว ศาลทพจารณาคดจะไดมค าพพากษาไดทนท ไมตองเสยเวลากลบมาสบพยานกนอก รฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ กยงคงยดหลกการของรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ ขอสงเกต :

ศาลตองรอการพพากษาคดไวเฉพาะในกรณทมการสงขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไปยงศาลรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๒ หากมการสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๓ วา การกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ แมเปนการกระท าของผทมสวนเกยวของกบคดทอยในระหวางการพจารณาของศาลยตธรรม ศาลปกครอง หรอศาลทหาร บทบญญตมาตรา ๒๑๓ ไมไดบงคบใหศาลทพจารณาคดตองรอการพพากษาคดไวดวย ดงเชนมาตรา ๒๑๒ และการสงเรองตามมาตรา ๒๑๓ มพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๖๑ มาตรา ๔๗ (๔) บญญตวา เรองทขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยตองมใชเรองทอยระหวางการพจารณาของศาลอนหรอเปนคดทถงทสดแลว หลกเกณฑประการท ๕ : ศาลรฐธรรมนญมอ านาจไมรบวนจฉยค ารองทสงไป มขอพจารณาดงน รฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๒ วรรคสอง ใหอ านาจศาลรฐธรรมนญไมรบเรองทศาลทพจารณาคดสงไปตามมาตรา ๒๑๒ วรรคหนง กรณทศาลรฐธรรมนญเคยไมรบวนจฉย เชน ๑) กรณค ารองไมตรงตามความเปนจรงในคด (ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๘/๒๕๔๑) ๒) กรณผรองถงแกความตายแลว (ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๑๗/๒๕๔๔)

๓๘

๓) ผรองขอถอนค ารอง และศาลทสงอนญาตแลว (ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๕/๒๕๕๔, ๑๖/๒๕๕๔) หรอมการถอนฟองคดหลกแลว (ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒/๒๕๕๔) ๔) กรณค ารองมไดระบวา บทบญญตของกฎหมายมาตราใด ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญมาตราใด และเพราะเหตใด (ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๔๐-๔๙/๒๕๔๔, ๘-๑๑/๒๕๔๖, ๑๕/๒๕๕๑, ๑๐/๒๕๕๒, ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒๖/๒๕๕๓, ๑๑/๒๕๕๔, ๑๔/๒๕๕๔) ซงศาลรฐธรรมนญมกใหเหตผลทไมรบวนจฉยวา ค ารองไมเปนไปตามขอก าหนดวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญดวย ในกรณโตแยงในเชงหลกการเพยงวา บทบญญตแหงกฎหมายขดตอหลกความเสมอภาคตามรฐธรรมนญ มาตรา ๓๐ โดยไมมเหตผลสนบสนนโดยชดแจง ศาลรฐธรรมนญกไมรบวนจฉยเชนกน ((ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๓๑/๒๕๕๕ และ ๓๒/๒๕๕๕) ๕) กรณกฎหมายทอางวาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ถกยกเลกแลว (ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๙/๒๕๕๓, ๑/๒๕๖๐, ๙/๒๕๕๓) (๖) กรณบทบญญตแหงกฎหมายทอางวาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ไมไดมสวนทเกยวของกบรฐธรรมนญมาตราทอางวาขด ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๕/๒๕๖๑ เปนกรณผรองยนค ารองตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๓ ขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา การทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไมสงขอโตแยงของผรองทวาพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๖๑ มาตรา ๑๓ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉย (โดยสงวารอไววนจฉยในค าพพากษา) เปนการกระท าทขดตอรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๒ ประกอบมาตรา ๕ และมาตรา ๒๕ ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา คดดงกลาวอยระหวางการพจารณาของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ศาลยอมมอ านาจในการวนจฉยวาค าโตแยงของคความวาเปนกรณทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายนนบงคบแกคดและยงไมเคยมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน ในอนทจะตองสงเรองใหศาลรฐธรรมนญทกกรณ อกทงศาลยงมไดมค าสงไมสงค าโตแยงของผรองใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยแตอยางใด ดงนน ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวตอศาลรฐธรรมนญโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๓ ได นอกจากนยงมค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๑๔/๒๕๖๑ และ ๔๓/๒๕๖๑ วนจฉยท านองเดยวกนดวย การอทธรณค าสงศาลทยกค ารองตามมาตรา ๒๑๒ ของผรอง ในกรณทศาลชนตนยกค ารองขอใหสงปญหาวา บทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย ผรองมสทธอทธรณฎกาไดตามล าดบชนศาล หรออาจยนค ารอง เขามาใหมโดยเขยนใหชดเจนหรอเขยนใหเขาองคประกอบของมาตรา ๒๑๒ กได ไมถอเปนการรองซ าเพราะไมใชประเดนขอพพาทในคด แตค าสงศาลชนตนหรอศาลอทธรณทยกค ารอง คอไมอนญาตใหสงเรองไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยนน มแนวค าสงค ารองศาลฎกาถอวาเปนค าสงระหวางพจารณา การอทธรณฎกาตองเปนไปตามบทบญญตแหงกฎหมายวาดวยค าสงระหวางพจารณา กลาวคอคความความผยนค ารองจะอทธรณหรอฎกาไดกตอเมอศาลชนตนหรอศาลอทธรณมค าพพากษาแลว

๓๙

ค าสงค ารองศาลฎกาท ๒๔๗๘/๒๕๔๔ ขณะทคดอยระหวางการพจารณาของศาลแรงงานกลาง จ าเลยท ๒ ยนค ารองขอใหศาลแรงงานกาลางสงเรองไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวา บทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ศาลแรงงานกลางมค าสงยกค ารอง จ าเลยท ๒ ยนอทธรณค าสงดงกลาว ศาลแรงงานกลางไมรบอทธรณค าสง โดยใหเหตผลวา ค าสงศาลชนตนดงกลาวเปนค าสงระหวางพจารณา จะอทธรณไดตอเมอศาลแรงงานกลางมค าพพากษาแลว จ าเลยท ๒ ยนค ารองอทธรณค าสงไมรบอทธรณ ศาลฎกาวนจฉยวา ค าสงของศาลแรงงานกลางดงกลาว แมเปนค าสงเกยวกบค ารองของตามบทบญญตของรฐธรรมนญ มาตรา ๒๖๔ กเปนค าสงในขนตอนการด าเนนกระบวนพจารณาของศาลยตธรรม ตองถอวาเปนค าสงระหวางพจารณา และการอทธรณค าสงดงกลาวยอมตองเปนไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา ๒๒๖ ประกอบกบพระราชบญญตจดตงศาลแรงงานกลางและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๓๑ ค าสงศาลแรงงานกลางชอบแลว ใหยกค ารอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๕๘๗๓/๒๕๕๓ ศาลฎกาวนจฉยวา คดนอยระหวางการพจารณาของศาลอทธรณภาค ๖ ค าสงศาลอทธรณภาค ๖ ทยกค ารองของจ าเลยทขอใหสงเรองไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ เปนค าสงกอนศาลอทธรณภาค ๖ มค าพพากษาหรอค าสงชขาดตดสนคด แมเปนค าสงเกยวกบค ารองขอตามบทบญญตของรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๒๑๑ กเปนค าสงในขนตอนการด าเนนกระบวนพจารณาของศาลยตธรรมตองถอวาเปนค าสงระหวางพจารณาของศาลอทธรณภาค ๖ จงตองหามมใหฎกาค าสงนนในระหวางพจารณาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๙๖ ประกอบมาตรา ๒๒๕ การทศาลชนตนรบฎกาของจ าเลยจงไมชอบ ศาลฎกาไมรบวนจฉย มค าพพากษาศาลฎกาอกหลายเรองวนจฉยท านองเดยวกนเชน ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๔๔๖/๒๕๔๗, ๒๒๗๓/๒๕๔๘ ผลแหงค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในกรณตามมาตรา ๒๑๒ รฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๒ วรรคทาย บญญตวา “ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหใชไดในคดทงปวงแตไมกระทบกระเทอนถงค าพพากษาของศาลอนถงทสดแลว เวนแตในคดอาญา ใหถอวาผซงเคยถกศาลพพากษาวา กระท าความผดตามบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาไมชอบดวยมาตรา ๕ นน เปนผไมเคยกระท าความผดดงกลาว หรอถาผนนยงรบโทษอยกใหปลอยตวไป แตทงนไมกอใหเกดสทธทจะเรยกรองคาชดเชยหรอคาเสยหายใดๆ” กรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา บทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ บทบญญตแหงกฎหมายนนจะเปนอนใชบงคบมได มาตรา ๒๑๒ วรรคทาย ไมใหมผลกระทบกระเทอนไปถงค าพพากษาอนถงทสดแลว เปนไปตามแนวความคดของฮนส เคลเซน (Hans Kelsen) นกกฎหมายชาวออสเตรย เหนวาค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไมมผลยอนหลง คอเรมมผลตงแตวนทศาลรฐธรรมนญวนจฉยไปในอนาคต อกความเหนหนงเหนวา การใชบงคบมได มผลยอนหลงไปจนถงวนทออกกฎหมาย แตจะไมกระทบตอค าพพากษาทถงทสดแลว รวมถงเรองอนๆ ดวย

๔๐

สวนในมาตรา ๒๑๒ วรรคสองทวา เวนแตในคดอาญา ใหถอวาผซงเคยถกศาลพพากษาวา กระท าความผดตามบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ เปนผ ไมเคยกระท าความผดดงกลาว หรอถาผนนยงรบโทษอยกใหปลอยตวไปนน เปนไปตามหลกการของประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒ สวนทไมใหสทธเรยกรองคาชดเชยหรอคาเสยหาย เปนเพราะในขณะทมการกระท าความผด กฎหมายนนยงมผลใชบงคบอย เชน หากนาย ก. ตองโทษจ าคก ๓ ป ครบถวนแลวตามค าพพากษาถงทสดของศาลทวนจฉยวา นาย ก. กระท าความผดอาญาตามบทบญญตแหงกฎหมายฉบบหนง หากตอมาศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ จะมผลใหบทบญญตนนไมมผลใชบงคบตามรฐธรรมนญ มาตรา ๕ เทากบการกระท านนไมเปนความผดตอไป และตองถอวา นาย ก.ไมเคยกระท าความผดตามบทบญญตนนตามมาตรา ๒๑๒ วรรคทาย ดงนน หากตอมานาย ก. กระท าความผดกฎหมายอนซงมโทษจ าคก ศาลยอมมอ านาจรอการลงโทษใหแกนาย ก.ได เพราะเมอถอวานาย ก. ไมเคยกระท าความผดตามบทบญญตดงกลาว กเทากบไมเคยตองโทษจ าคกมากอน การรอการลงโทษนาย ก.ในคดหลง จงไมขดตอหลกเกณฑตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๕๖ ทวาถาเคยตองค าพพากษาใหลงโทษจ าคก รอการลงโทษไมได หรอหาก นาย ก.ยงไดรบโทษอยในเรอนจ ากตองปลอยตวไป ตวอยางค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ กรณทวนจฉยวา บทบญญตแหงกฎหมายทสงไปขดหรอหรอแยงตอรฐธรรมนญ ตามค ารองทสงไปยงศาลรฐธรรมนญโดยคความในคดมดงเชน

ค าวนจฉยฯท ๒๕/๒๕๔๗ เปนกรณหางฯว. ยนฟองกรมสรรพสามตตอศาลปกครองกลางวา การประกอบธรกจผลตและขายแปงขาวหมกถอเปนภมปญญาทองถนทสมควรไดรบการคมครองตามรฐธรรมนญ ขอใหยกเลกสญญาทก าหนดใหผฟองคดตองขายแปงขาวหมกในสถานททกรมสรรพสามตก าหนด และอนญาตใหเจาพนกงานของกรมสรรพสามตทเกยวของออกใบอนญาตใหแกบคคลใดๆทยนค าขออนญาตขายแปงขาวหมกโดยเสรทวประเทศ

ศาลปกครองกลางพพากษายกฟอง ดวยเหตผลวา การทพ.ร.บ.สรา พ.ศ. ๒๔๙๓ ม.๒๔ บญญตหามมใหผใดท าหรอขายเชอสรา เวนแตไดรบใบอนญาตจากเจาพนกงานสรรพสามต และ ม.๒๖ บญญตใหใบอนญาตตาม ม.๒๔ใชไดในสถานททระบในใบอนญาตเทานน กเพอใหทางเจาพนกงานสรรพสามตควบคมและตรวจสอบเพอปองกนไมใหน าแปงขาวหมกไปท าสราเถอน การจ ากดเสรภาพดงกลาวเปนการท าเพอจดระเบยบอาชพและเปนการคมครองผบรโภค สอดคลองกบบทบญญตรฐธรรมนญแลว

ผฟองคดอทธรณตอศาลปกครองสงสดและขอใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉยวา พ.ร.บ.สราฯ พ.ศ. ๒๔๙๓ มาตรา ๒๔ และมาตรา ๒๖ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (ฉบบป ๒๕๔๐) มาตรา ๔๖ (สทธของชมชนในการอนรกษหรอฟนฟภมปญญาทองถน) และมาตรา ๕๐ (เสรภาพในการประกอบอาชพ) หรอไม

ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา ขณะนนยงไมมกฎหมายก าหนดสทธของชมชนทองถนดงเดมเพอการอนรกษหรอฟนฟเกยวกบแปงขาวหมก ผรองไมอาจโตแยงวาพ.ร.บ.สรา พ.ศ.๒๔๙๓ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา ๔๖ ( เพราะรฐธรรมนญ มาตรา ๔๖ มค าวา “ ... ทงน ตามทกฎหมายบญญต”)

๔๑

อยางไรกตาม แปงขาวหมกไมใชเชอสราในตวเอง แตเปนสงทบคคลในชมชนทองถนตางๆน าไปใชประโยชนไดหลายอยาง เชน ท าเปนอาหาร ยารกษาโรค เปนตน การทพ.ร.บ.สรา พ.ศ.๒๔๙๓ มาตรา ๒๔ หามมใหท าหรอขายเชอสรา ซงมความหมายตามมาตรา ๔ วาหมายรวมถงแปงขาวหมกดวยนน เฉพาะทหามท าหรอขายเชอสราในความหมายทหมายถงแปงขาวหมก จงเปนการจ ากดเสรภาพของบคคลในการประกอบอาชพ และเปนบทบญญตทบญญตขนเกนความจ าเปนและกระทบกระเทอนสาระส าคญแหงเสรภาพ อกท งไมเปนไปตามขอยกเวนในการจ ากดเสรภาพตามมาตรา ๕๐ วรรคสอง ดงนน มาตรา ๒๔ เฉพาะในความหมายดงกลาวจงขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา ๕๐ และใชบงคบไมได สวนมาตรา ๒๖ ทใหใบอนญาตตามมาตรา ๒๔ ใชไดในสถานททระบในใบอนญาตเปนมาตราตอเนองเกยวของกบมาตรา ๒๔ ในสวนการบงคบใชใบอนญาตตามมาตรา๒๔ เฉพาะการขออนญาตใหท าหรอขายเชอสราทเปนแปงขาวหมก จงขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา ๕๐ และใชบงคบไมไดดวยเชนกน

ขอสงเกต เหตผลส าคญทท าใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา พ.ร.บ.สรา พ.ศ.๒๔๙๓ มาตรา ๒๔ ทหามมใหผใดท าหรอ

ขายเชอสรา ซงมความหมายตามมาตรา ๔ วาหมายรวมถงแปงขาวหมกดวย เวนแตไดรบใบอนญาตจากเจาพนกงานสรรพสามต และมาตรา ๒๖ ทวาดวยขอบเขตของใบอนญาตดงกลาว ขดหรอแยงตอบทบญญตวาดวยเสรภาพในการประกอบอาชพทรฐธรรมนญใหการรบรอง นาจะเพราะแปงขาวหมกหรอทชาวบานเรยกวา ลกแปง ในความเปนจรงไมใชเชอสรา แตเปนสงทคนโบราณคดคนท ากนขนมาเพอในประโยชนในการท าอาหาร ยา รวมทงสราพนบานดวย ถอวาเปนภมปญญาชาวบาน ในอดตเคยเกรงกนวาหากปลอยเสรจะมการน าแปงขาวหมกไปผลตสราเถอนกนมาก ทงทในความเปนจรงการผลตสราเถอนไมนยมน าขาวหมกมาใชในการผลตเพราะดแลยาก ตองคอยควบคมอณหภม ไมคมทน และสราทไดจะมแอลกอฮอลเพยง ๕ ดกร

ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในคดนทไมถอวาแปงขาวหมกเปนเชอสราจงสอดคลองกบความเปนจรงและวถชวตของคนชนบท

สรปประเดนทนาสนใจในสวนของทานอาจารยภทรศกด วรรณแสง (ภาคค า)

กระบวนการควบคมกฎหมายไมใหขดตอรฐธรรมนญ

๑. กระบวนการกอนกฎหมายนนใชบงคบ(การควบคมการตรากฎหมายและควบคมขอความของรางกฎหมายไมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

๒. กระบวนการหลงกฎหมายนนใชบงคบ(ควบคมเฉพาะขอความของกฎหมายทใชบงคบแลวไมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

การตรวจสอบความชอบของพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ (กรณปกต) ตามมาตรา ๑๓๒

การควบคมรางกฎหมายทออกโดยรฐสภาใหชอบดวยรฐธรรมนญทงกระบวนการตราและขอความมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ตามมาตรา ๑๔๘

๔๒

ขอสงเกต

การตรวจสอบรางกฎหมาย นอกจากกฎหมายทออกโดยฝายนตบญญตทเปนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ พระราชบญญตดงกลาวแลว ยงรวมถงการตรวจสอบรางขอบงคบการประชม ตามมาตรา ๑๔๙ ประกอบมาตรา ๑๒๘

ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๑๖/๒๕๕๑

พจารณาแลวเหนวา รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ บญญตใหศาลรฐธรรมนญมบทบาทและอ านาจในการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนโดยการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมาย

ตามหลกการตรวจสอบกอนประกาศใชเปนกฎหมายในมาตรา ๑๔๑ (ตรงกบรธน.๖๐ มาตรา ๑๓๒) และมาตรา ๑๕๔ (ตรงกบรธน.๖๐ มาตรา ๑๔๘) ซงเปนการตรวจสอบ รางพระราชบญญตทรฐสภาใหความเหนชอบแลววา ตราขนโดยถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ หรอไม และมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอไม

และตามหลกการตรวจสอบภายหลงประกาศใชเปนกฎหมายตามมาตรา ๒๑๑(ตรงกบรธน.๖๐ มาตรา ๒๑๒) มาตรา ๒๑๒ (ตรงกบรธน.๖๐ มาตรา ๒๑๓) มาตรา ๒๔๕ (ตรงกบรธน.๖๐ มาตรา ๒๓๑) และมาตรา ๒๕๗ (ตรงกบรธน.๖๐ มาตรา ๒๔๗ แตไดตดหลกการทใหกสม.เสนอเรองตอศาลรฐธรรมนญในกรณทมปญหาเรองความชอบดวยรฐธรรมนญ )

มาตรา ๒๑๒ วรรคหนง กลาวเฉพาะ “บทบญญตแหงกฎหมาย” เทานน ตางจากมาตรา ๕ ทหามทง “บทบญญตของกฎหมาย กฎหรอขอบงคบหรอการกระท าใด” มใหขดรฐธรรมนญ

ดงนนในกรณมขอโตแยงวากฎหรอขอบงคบ หรอการกระท าใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ไมจ าเปนตองสงเรองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย ตามมาตรา ๒๑๒ แตศาลทมเขตอ านาจสามารถพจารณาพพากษาไดเอง (ดอ านาจพจารณาพพากษาคดของศาลปกครอง ตามพรบ.จดตงศาลปกครองฯ มาตรา ๙)

ในกรณทเปนการกระท าทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ถาด าเนนการผานศาลแลว ศาลไมรบวนจฉย คความนนอาจยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญไดตามมาตรา ๒๑๓

ความหมายของ“กฎหรอขอบงคบ”

ค าวา กฎ มบทวเคราะหศพทอยใน พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๓ วา หมายความวา “พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ขอบญญตทองถน ระเบยบ ขอบงคบ หรอบทบญญตอนทมผลบงคบเปนการทวไป โดยไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดหรอบคคลใดเปนการเฉพาะ”

เมอมปญหาวากฎหรอขอบงคบใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ องคกรใดมอ านาจวนจฉย

ตองแยกพจารณาเปน ๒ กรณ

๔๓

กรณแรก มขอพพาทเปนคดในศาลแลว เปนอ านาจของศาลทพจารณาคดนนจะตองวนจฉยเอง หากเปนคดในศาลปกครอง ศาลปกครองกจะเปนผวนจฉย หากเปนคดในศาลยตธรรม ศาลยตธรรมกจะเปนผวนจฉย

หากเปนค าพพากษาศาลปกครองในกรณทศาลปกครองมค าพพากษาถงทสดใหเพกถอนกฎ ใหมการประกาศผลแหงค าพพากษาดงกลาวในราชกจจานเบกษาและใหการประกาศดงกลาวมผลเปนการเพกถอนกฎนน ตาม พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๗๒

กรณทสอง หากยงมไดมขอพพาทเปนคดในศาล บคคลทเหนวากฎหรอขอบงคบของหนวยงานใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ อาจยนค ารองตอผตรวจการแผนดน เพอสงตอไปใหศาลปกครองพจารณาวนจฉยวากฎหรอขอบงคบนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไดตามรฐธรรมนญ ตามมาตรา ๒๓๑(๒) และ พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๔๓ ค าวนจฉยของศาลปกครองจะมผลเปนการทวไปตาม พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๗๒

ศ.บวรศกด หนา ๒๖๔

การทศาล ไมวาจะเปนศาลปกครอง ศาลยตธรรมหรอศาลทหารจะตความรฐธรรมนญ ถาการตความนนไมอยในอ านาจศาลรฐธรรมนญ ศาลนนๆกตความไปได เชนการวนจฉยการกระท าของพนกงานสอบสวน พนกงานอยการวาขดตอรฐธรรมนญหรอไม ถาไมมประเดนปญหาวากฎหมายขดตอรฐธรรมนญกเปนอ านาจของศาลยตธรรม ความเขาใจทวาการตความรฐธรรมนญเปนอ านาจของศาลรฐธรรมนญเทานน เปนความเขาใจผดอยางมหาศาล

อ านาจในการวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงกบรฐธรรมนญเปนเรองเดยวกบอ านาจในการตความรฐธรรมนญหรอไม

การพจารณาพพากษาอรรถคดตองด าเนนการและเปนไปตามรฐธรรมนญ ศาลทกศาลมอ านาจตความรฐธรรมนญได ศาลรฐธรรมนญมใชเพยงศาลเดยวทมอ านาจในการตความรฐธรรมนญ ศาลยตธรรม ศาลปกครอง หรอศาลทหารทมอ านาจตความรฐธรรมนญไดเฉพาะแตอ านาจในการวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญเทานนทเปนอ านาจของศาลรฐธรรมนญเพยงศาลเดยว

มาตรการคมครองสทธเสรภาพเพอมใหรฐกระท าการอนเปนการละเมดสทธเสรภาพดงกลาว

มาตรา ๒๑๓ บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวมสทธยนค ารอง ตอศาลรฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยวาการกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญนคมครองไวมสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยวาการกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญได

ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

๔๔

หลกเกณฑและวธการยนค ารองตาม มาตรา ๒๑๓

๑. ตองเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญนรบรอง(คมครอง)ไวอนสบเนองมาจากบทบญญตแหงกฎหมาย(ดค าสงศาลรฐธรรมนญท ๓๗/๒๕๕๑)

๒. บคคลนนตองยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยการกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

๓. บคคลนนไดปฏบตตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

พ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

มาตรา ๔๖ บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพโดยตรงและไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย หรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายโดยมอาจหลกเลยงได อนเนองจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพนน ยอมมสทธยนค ารองขอใหศาลพจารณาวนจฉยคดตาม มาตรา ๗ (๑๑) (คดทผถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวรองขอวาการกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ) ได

โดยจะตองยนค ารองตอผตรวจการแผนดนเสยกอน ภายในเกาสบวนนบแตวนทรหรอควรรถงการถกละเมดสทธหรอเสรภาพดงกลาว เวนแตการการละเมดสทธหรอเสรภาพนนยงคงมอยกใหยนค ารองไดตราบทการละเมดสทธหรอเสรภาพนนยงคงมอย และใหน าความในมาตรา ๔๘ วรรคหนงและวรรคสอง มาใชบงคบดวยโดยอนโลม โดยตองยนค ารองตอศาลภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบแจงความเหนของผตรวจการแผนดน หรอวนทพนก าหนดเวลาทผตรวจการแผนดนไมยนค ารองตอศาลตามาตรา ๔๘ วรรคสอง

ภายใตบงคบมาตรา ๔๒ การยนค ารองตามวรรคหนง ตองระบการกระท าทอางวาเปนการละเมดสทธหรอเสรภาพของตนโดยตรงใหชดเจนวาเปนการกระท าใด และละเมดตอสทธหรอเสรภาพของตนอยางไร

ในกรณทศาลเหนวาค ารองตามวรรคหนง ไมเปนสาระอนควรไดรบการวนจฉย ศาลจะไมรบค ารองดงกลาวไวพจารณากได และถาศาลเหนวาเปนกรณตองหามตามาตรา ๔๗ ใหศาลสงไมรบค ารองไวพจารณา

*********

๔๕

สรปประเดนทนาสนใจในสวนของทานอาจารยมานตย จมปา

วเคราะหไดวา ในทางสถตขอสอบเนตฯ

(๑) โดยหลก เรองการควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญ โดยเฉพาะเรองการ ควบคมหลงประกาศใช มการออกขอสอบทผานมาจ านวนมาก ตอมาพฒนาออกในเรองเขตอ านาจศาลรฐธรรมนญเกยวกบการขดแยงในอานาจหนาทระหวางองคกรตามรฐธรรมนญ ตามดวยคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง แลววนกลบมาทเรอง การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญ พรอมกบเสรมดวยเรองหลกความคมกนของสมาชกรฐสภา การฟองคดโดยตรงตอศาลรฐธรรมนญ และคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง (การอทธรณคดจากศาลฎกาแผนกคดอาญาผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ ไปยงทประชมใหญศาลฎกา) ตลอดจนการพจารณาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

• นอกจากนนหากสงเกต จะพบวา นยมออกขอสอบในลกษณะทถามวาศาลยตธรรม จะตองสงเรองทโตแยงนนๆ ไปใหศาลรฐธรรมนญหรอไม

(๒) ขอยกเวน ในชวงหลงรฐประหาร ทมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบชวคราว ขอสอบออกในเรองสทธเสรภาพ คอ หลกความเสมอภาค

แหลงทเปนทมาของการน ามาใชในการออกขอสอบ เรยงจาก แหลงทน ามาออกมากไปหานอย ไดแก

• (๑) ค าพพากษาหรอค าสงของศาลฎกาเกยวกบรฐธรรมนญ รวมไปถงค าพพากษาศาลฎกาของศาลฎกาแผนกคดอาญาผด ารงต าแหนงทางการเมองดวย

• (๒) ค าวนจฉยและค าสงของศาลรฐธรรมนญ

• (๓) ตวบทและหลกกฎหมายรฐธรรมนญ เชน เรองสทธเสรภาพโดยเฉพาะในเรองความเสมอภาค ความคมกนของสมาชกรฐสภา

มาตราส าคญของรฐธรรมนญ ๒๕๖๐ ในการเรยนกฎหมาย รฐธรรมนญหลกสตรเนตฯ สกดจากสถตการออกขอสอบ

๑. มาตรา ๕ ความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ

ขอสงเกต

๑. “ใชบงคบมได” ยงกวา “โมฆะ” เพราะใชบงคบมได คอ ไมเคยเกดสง นนขนมากอนเลย ในขณะท “โมฆะ” สงนนเกด แตเสยเปลา เชน นตกรรมทตกเปนโมฆะ เพราะมวตถประสงคขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน นตกรรมนนเกดแตเมอมวตถประสงคขดตอความสงบเรยบรอยฯ กตกเปนอนเสยเปลา

๒. มาตราน ส าคญ เพราะเปนการก าหนดความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ และก าหนดผลกรณทกฎหมาย กฎอนใดขดหรอแยงตอ รฐธรรมนญวา “ใชบงคบมได”

๒. การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญกอนประกาศใช ตามมาตรา ๑๔๘

๔๖

ขอสงเกต

๑. ตองเปนการโตแยงวา รางพระราชบญญต “มขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ” หรอ “ตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ” กลาวอกนยหนง คอ โตแยงไดทงเรองเนอหาขดรฐธรรมนญ และกระบวนการตราขดรฐธรรมนญ ซงตางจากการควบคมกฎหมายมใหขด รฐธรรมนญหลงประกาศใช ทตรวจสอบไดเฉพาะในเรองเนอหาขดรฐธรรมนญเทานน

๒. ในเรองกระบวนการตราขดรฐธรรมนญทมโอกาสเกดขนได คอ กรณทรางพระราชบญญตผานความเหนชอบของสภาผแทนราษฎรเขาสการพจารณาของวฒสภา แลววฒสภามการแกไข ซงรฐธรรมนญก าหนดใหตองยอนเรองมาใหสภาผแทนราษฎรพจารณาอกครงแตหากไมมการยอนเรองมาใหสภาผแทนพจารณา กลบน ารางพระราชบญญตทวฒสภาแกไขเพมเตมขนทลเกลาฯ หรอกรณทจ านวนองคประชมของสภาไมครบในการพจารณารางพระราชบญญต (เกดขนจ านวนมากในสมยสภานตบญญตแหงชาตชดกอน)

๓. กรณในระหวางการพจารณารางกฎหมายของรฐสภา หากสมาชกรฐสภาเหนวาเนอหาของรางกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ จะเสนอเรองใหศาลรฐธรรมนญพจารณาไมได ตองใชวธการลงมตในสภาเพอแกไขมาตราหรอเนอหาสวนทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ตอเมอรฐสภาพจารณารางกฎหมายแลวเสรจจงจะโตแยงเพอใหเสนอเรองสการพจารณาของศาลรฐธรรมนญได

๓. การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญหลง ประกาศใช กรณการพจารณาคดในศาล ตามมาตรา ๒๑๒

ขอสงเกต

มาตรา ๒๑๒ น ค าวา “ศาล” หมายถง ศาลยตธรรม ศาลปกครอง และศาลทหาร

๔. การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญหลงประกาศใช กรณเสนอเรอง ใหผตรวจการแผนดนเพอพจารณาสงเรองตอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย ตามมาตรา ๒๓๑

ขอสงเกต

๑. “กฎหมาย” ตางจาก “กฎ ค าสง ฯลฯ” เพราะแยกเขยนคนละอนมาตรา

๒. “กฎหมาย” (เรยกกนทวไปวา “กฎหมายทตราขนโดยอ านาจนตบญญต”, “กฎหมายในความหมายของรฐธรรมนญ”) ไดแก พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ พระราชบญญต พระราชก าหนด และกฎหมายอนทเทยบเทา (เชน ประกาศคณะปฏวต)

๓. “กฎ” ไดแก พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ระเบยบ ขอบงคบ ฯลฯ ทออกโดยหนวยงานรฐ (นยามตาม พรบ.วธปฏบต ราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙)

๕. การควบคมการกระท าไมใหขดรฐธรรมนญ ยนตรง

๔๗

“มาตรา ๒๑๓ บคคลซงถกละเมดสทธหรอ เสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวมสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยวาการกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญต ประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ”

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๖๑ (เรยกยอวา “พรป.ว.ศาลรฐธรรมนญ”)

มาตรา ๔๖ บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพโดยตรง และไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย หรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายโดยมอาจหลกเลยงไดอนเนองจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพนน ยอมมสทธยนค ารองขอใหศาลพจารณาวนจฉยคดตามมาตรา ๗ (๑๑) ได โดยจะตองยนค ารองตอผตรวจการแผนดนเสยกอนภายในเกาสบวนนบแตวนทรหรอควรรถงการถกละเมดสทธหรอเสรภาพดงกลาว เวนแตการละเมดสทธหรอเสรภาพนนยงคงมอยกใหยนค ารองไดตราบทการละเมดสทธหรอเสรภาพนนยงคงมอย และใหน าความในมาตรา ๔๘ วรรคหนงและวรรคสอง มาใชบงคบดวยโดยอนโลม โดยตองยนค ารองตอศาลภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบแจงความเหนของผตรวจการแผนดน หรอวนทพนก าหนดเวลาทผตรวจการแผนดนไมยนค ารองตอศาลตามมาตรา ๔๘ วรรคสอง

ภายใตบงคบมาตรา ๔๒ การยนค ารองตามวรรคหนง ตองระบการกระท าทอางวาเปนการละเมดสทธหรอเสรภาพของตนโดยตรงใหชดเจนวาเปนการกระท าใดและละเมดตอสทธหรอเสรภาพของตนอยางไร

ในกรณทศาลเหนวาค ารองตามวรรคหนงไมเปนสาระอนควรไดรบการวนจฉย ศาลจะไมรบค ารองดงกลาวไวพจารณากได และถาศาลเหนวาเปนกรณตองหามตามมาตรา ๔๗ ใหศาลสงไมรบค ารองไวพจารณา

๔๘

มาตรา ๔๗ การใชสทธยนค ารองตามมาตรา ๔๖ ตองเปนการกระท าทเปนการละเมดสทธหรอเสรภาพอนเกดจากการกระท าของหนวยงานของรฐ เจาหนาทของรฐ หรอหนวยงานซงใชอ านาจรฐ และตองมใชเปนกรณอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

(๑) การกระท าของรฐบาล

(๒) รฐธรรมนญหรอกฎหมายประกอบรฐธรรมนญไดก าหนดกระบวนการรองหรอผมสทธขอใหศาลพจารณาวนจฉยไวเปนการเฉพาะแลว

(๓) กฎหมายบญญตขนตอนและวธการไวเปนการเฉพาะ และยงมไดด าเนนการตามขนตอนหรอวธการนนครบถวน

(๔) เรองทอยในระหวางการพจารณาพพากษาคดของศาลอน หรอเรองทศาลอนมค าพพากษาหรอค าสงถงทสดแลว

(๕) การกระท าของคณะกรรมการตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๙๒

(๖) การกระท าท เกยวกบการบรหารงานบคคลของคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม คณะกรรมการตลาการศาลปกครอง คณะกรรมการตลาการทหาร รวมถงการด าเนนการเกยวกบวนยทหาร

มาตรา ๔๘ ภายใตบงคบมาตรา ๔๗ ผใดถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไว ถาผนนเหนวาการละเมดนนเปนผลจากบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ใหยนค ารองตอผตรวจการแผนดน และใหผตรวจการแผนดนพจารณายนค ารองตอศาลพรอมดวยความเหนภายในหกสบวนนบแตวนทรบค ารองจากผรอง โดยใหผตรวจการแผนดนแจงผลการพจารณาใหผรองทราบภายในสบวนนบแตวนทครบก าหนดเวลาดงกลาว

ในกรณทผตรวจการแผนดนไมยนค ารองตามวรรคหนง หรอไมยนค ารองภายในก าหนดเวลาตามวรรคหนง ผถกละเมดมสทธยนค ารองโดยตรงตอศาลได

ใหน าความในวรรคหนงและวรรคสองมาใชบงคบแกกรณผถกละเมดสทธหรอเสรภาพประสงคจะยนค ารองตอศาลเพอขอใหศาลมค าวนจฉยวาการกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญดวยโดยอนโลม

ใหน าความในมาตรา ๔๖ วรรคสองและวรรคสามมาใชบงคบแกการยนและการพจารณาค ารองตามมาตรานดวยโดยอนโลม

การยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญโดยตรงตามมาตรา ๒๑๓ จ าแนกไดเปน ๒ กรณ

กรณแรก บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพอนเนองมาจากการกระท าทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญเปนผยน (พรป.ว.ศาลรฐธรรมนญ มาตรา ๔๖ ประกอบมาตรา ๔๗)

กรณทสอง บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพอนเนองมาจากการกระท าทเปนผลมาจากบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (พรป.ว.ศาลรฐธรรมนญ มาตรา ๔๘ ประกอบมาตรา ๔๗)

๔๙

หลกเกณฑกรณแรก บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพอนเนองมาจากการกระท าทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญเปนผยน

๑. ผรองตองเปนบคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพอนเกดจากการกระท าของหนวยงานของรฐ เจาหนาทของรฐ หรอหนวยงานซงใชอ านาจรฐ (มาตรา ๔๗ วรรคหนง)

๒. การละเมดสทธหรอเสรภาพนนตองเกดจากการกระท าของหนวยงานของรฐ เจาหนาทของรฐ หร อหนวยงานซงใชอ านาจรฐ (มาตรา ๔๗ วรรคหนง)

๓. ตองมใชเปนกรณอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

(๑) การกระท าของรฐบาล

(๒) รฐธรรมนญหรอกฎหมายประกอบรฐธรรมนญไดก าหนดกระบวนการรองหรอผมสทธขอใหศาลพจารณาวนจฉยไวเปนการเฉพาะแลว

(๓) กฎหมายบญญตขนตอนและวธการไวเปนการเฉพาะ และยงมไดด าเนนการตามขนตอนหรอวธการนนครบถวน

(๔) เรองทอยในระหวางการพจารณาพพากษาคดของศาลอน หรอเรองทศาลอนม ค าพพากษาหรอค าสงถงทสดแลว

(๕) การกระท าของคณะกรรมการตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๙๒

(๖) การกระท าท เกยวกบการบรหารงานบคคลของคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม คณะกรรมการตลาการศาลปกครอง คณะกรรมการตลาการทหาร รวมถงการด าเนนการเกยวกบวนยทหาร

๔. ตองระบการกระท าทอางวาเปนการละเมดสทธหรอเสรภาพของตนโดยตรงใหชดเจนวาเปนการกระท าใด และละเมดตอสทธหรอเสรภาพของตนอยางไร (มาตรา ๔๖ วรรคสอง) ดงนน จะไปอางวาบคคลอนถกละเมดสทธหรอเสรภาพแลวมายนค ารองไมได

๕. ค ารองตองเปนสาระอนควรไดรรบการวนจฉย (มาตรา ๔๖ วรรคสาม)

๖. ตองยนค ารองตอผตรวจการแผนดนภายใน ๙๐ วนนบแตวนทรหรอควรรถงการละเมดสทธหรอเสรภาพดงกลาว เวนแตการละเมดสทธหรอเสรภาพนนยงคงมอย กสามารถยนค ารองไดตราบเทาทการละเมดสทธหรอเสรภาพนนยงคงมอย ทงน ผรองจะตองยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญภายใน ๙๐ วน นบแตวนทไดรบแจงความเหนของผตรวจการแผนดน หรอวนทพนก าหนดเวลาทผตรวจการแผนดนไมยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญภายใน ๖๐ วนนบแตไดรบค ารองจากผรอง (มาตรา ๔๘)

แนวค าสงศาลรฐธรรมนญ ตาม พรป.ว.ศาลรฐธรรมนญซงมผลใชบงคบเมอ ๓ มนาคม ๒๕๖๑ เปนตนมา (ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒๒/๒๕๖๑ ถง ๔๔/๒๕๖๑ เทาทเผยแพรถงวนท ๒๘ ส.ค. ๒๕๖๑)

๕๐

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๓๑/๒๕๖๑

ไมปรากฏวาการกระท าใดของหนวยงานรฐขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ศาลกไมรบ

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๓๘/๒๕๖๑

(๑) ไมปรากฏวามการะท าใดของรฐละเมดสทธหรอเสรภาพ

(๒) ตองยนค ารองตอผตรวจการแผนดนเสยกอน

(๓) ยนค ารองเพอขอใหศาลรฐธรรมนญแปลวาตวบท ศาลไมรบค ารอง

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๓๙/๒๕๖๑

ผรองมไดเปนผถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวโดยตรง และไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย หรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหาย โดยมอาจหลกเลยงไดอนเนองจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพนน จงเปนกรณทไมอาจใชสทธยนค ารองได

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๔๐/๒๕๖๑

อางเพยงวาประชาชนไมไดรบความเปนธรรมจากบทบญญตของรฐธรรมนญเทานน ยงไมปรากฏวา มการกระท าใดอนเปนการละเมดสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญของผรอง ไมรบ

หลกเกณฑกรณทสอง บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพอนเนองมาจากการกระท าทเปนผลมาจากบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

๑. ผรองตองเปนบคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวใหเปนผลมาจากบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (มาตรา ๔๘ วรรคหนง)

๒. ตองเปนการกระท าทละเมดสทธหรอเสรภาพอนเกดจากการกระท าของหนวยงานของรฐ เจาหนาทของรฐ หรอหนวยงานซงใชอ านาจรฐ (มาตรา ๔๗ วรรคหนง)

๓. ตองไมใชกรณอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

(๑) การกระท าของรฐบาล

(๒) รฐธรรมนญหรอกฎหมายประกอบรฐธรรมนญไดก าหนดกระบวนการรองหรอผมสทธขอใหศาลพจารณาวนจฉยไวเปนการเฉพาะแลว

(๓) กฎหมายบญญตขนตอนและวธการไวเปนการเฉพาะ และยงมไดด าเนนการตามขนตอนหรอวธการนนครบถวน

(๔) เรองทอยในระหวางการพจารณาพพากษาคดของศาลอน หรอเรองทศาลอนมค าพพากษาหรอค าสงถงทสดแลว

(๕) การกระท าของคณะกรรมการตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๙๒

๕๑

(๖) การกระท าท เกยวกบการบรหารงานบคคลของคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม คณะกรรมการตลาการศาลปกครอง คณะกรรมการตลาการทหาร รวมถงการด าเนนการเกยวกบวนยทหาร

๔. ตองระบการกระท าทอางวาเปนการละเมดสทธหรอเสรภาพของตนโดยตรงใหชดเจนวาเปนการกระท าใด และละเมดตอสทธหรอเสรภาพของตนอยางไร (มาตรา ๔๖ วรรคสอง)

๕. ค ารองตองเปนสาระอนควรไดรบการวนจฉย (มาตรา ๔๖ วรรคสาม)

๖. ตองยนค ารองตอผตรวจการแผนดน (ไมมก าหนดระยะเวลา) และผรองจะมสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเมอผตรวจการแผนดนไมยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญ หรอเมอพนก าหนดเวลา ๖๐ วนนบแตวนทผตรวจการแผนดนรบค ารองจากผรอง (ไมมก าหนดระยะเวลาทตองยนตอศาลรฐธรรมนญ) (มาตรา ๔๘ วรรคหนงและวรรคสอง)

แนวค าสงศาลรฐธรรมนญ ตาม พรป.ว.ศาลรฐธรรมนญซงมผลใชบงคบเมอ ๓ มนาคม ๒๕๖๑ เปนตนมา (ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒๒/๒๕๖๑ ถง ๔๔/๒๕๖๑ เทาทเผยแพรถงวนท ๒๘ ส.ค. ๒๕๖๑

กรณทสอง บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพอนเนองมาจากการกระท าทเปนผลมาจากบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒๗/๒๕๖๑, ๓๒/๒๕๖๑, ๓๓/๒๕๖๑,

กรณทรฐธรรมนญหรอกฎหมายประกอบรฐธรรมนญไดก าหนดกระบวนการรองหรอผมสทธขอใหศาลพจารณาวนจฉยไวเปนการเฉพาะแลว จงยนตรงตอศาลรฐธรรมนญไมได

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๖๑ มาตรา ๔๗ (๒)

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๓๖/๒๕๖๑ และ๔๔/๒๕๖๑

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒๗/๒๕๖๑, ๓๓/๒๕๖๑, ๓๔/๒๕๖๑ และ ๓๖/๒๕๖๑,

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒๕/๒๕๖๑, ๒๗/๒๕๖๑, ๓๓/๒๕๖๑ และ ๓๙/๒๕๖๑

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒๒/๒๕๖๑, ๒๓/๒๕๖๑, ๒๘/๒๕๖๑, ๒๙/๒๕๖๑, ๓๕/๒๕๖๑ และ ๔๓/๒๕๖๑

กรณค ารองไมเปนสาระอนควรไดรบการวนจฉย

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๖๑ มาตรา ๔๖ วรรคสาม หรอมาตรา ๔๘ วรรคส ประกอบมาตรา ๔๖ วรรคสาม

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๓๙/๒๕๖๑

ศาลเหนวากรณทผรองกลาวอางมาในค ารองลวนเปนขอเทจจรงทไมปรากฏวาผรองเปนผถกละเมดสทธหรอเสรภาพ ทรฐธรรมนญคมครองไวโดยตรงและไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย หรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหาย โดยมอาจหลกเลยงไดอนเนองจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพนน นอกจากน การทผรองไดยนค ารอง ตอศาลรฐธรรมนญหลายครง โดยมมลคดมาจากการทผรองตองการตรวจสอบบคคลผด ารงตาแหนงอยการสงสด

๕๒

ดวยเหตสวนตว ซงศาลรฐธรรมนญไดมค าสงไมรบไวพจารณาวนจฉยทกค ารอง เนองจากไมตองดวยรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๓ และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๖๑ ค ารองของผรองทยนตอศาลรฐธรรมนญโดยอาศยมลคดดงกลาวจงไมเปนสาระอนควรไดรบการวนจฉยตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๖๑ มาตรา ๔๖ วรรคสาม ผรองจงไมอาจยนค ารองตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๓ ได

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๔๑/๒๕๖๑ และ ๔๒/๒๕๖๑

ศาลเหนวาการทผรองไดยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญหลายครง โดยมมลคดมาจากการทผรองตองการตรวจสอบบคคลผด ารงต าแหนงอยการสงสดดวยเหตสวนตว ซงศาลรฐธรรมนญไดมค าสงไมรบไวพจารณาวนจฉยทกค ารอง เนองจากไมตองดวยรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๓ และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๖๑ ค ารองของผรองทยนตอศาลรฐธรรมนญโดยอาศยมลคดนจงไม เปนสาระอนควรไดรบการวนจฉยตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๖๑ มาตรา ๔๖ วรรคสาม กรณจงไมเปนไปตามหลกเกณฑในรฐธรรมนญ มาตรา ๒๑๓ ทศาลรฐธรรมนญจะรบไวพจารณาวนจฉยได

ค าสงศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ ๒๕๖๐ ทนาสนใจ

รฐธรรมนญฯ ๒๕๖๐

“มาตรา ๒๑๓ บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวมสทธยน ค ารองตอศาล รฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยวาการกระท านนขด หรอแยงตอรฐธรรมนญ ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ”

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒/๒๕๖๐

การกระท าของฝายบรหารทละเมดสทธและเสรภาพทไดมการใชสทธเยยวยายตไปภายใตรฐธรรมนญฉบบกอน ๆ จะใชสทธตามมาตรา ๒๑๓ ไมได

ขอเทจจรงตามค ารองและเอกสารประกอบค ารองเปนกรณทผรองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยในประเดนการตรวจสอบการกระท าของฝายบรหารวาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๔๐ มาตรา ๔ ถงมาตรา ๖ มาตรา ๒๖ ถงมาตรา ๓๐ รฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๕๐ มาตรา ๔ ถงมาตรา ๖ มาตรา ๒๖ ถงมาตรา ๓๐ รวมทงขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๔ มาตรา ๕ วรรค หนง และมาตรา ๒๕ ถงมาตรา ๒๗ หรอไม ซงการกระท าของฝ ายบรหารทผรองอางวาละเมดสทธหรอเสรภาพของตนนน ไดเกดขนโดยผรองไดใชสทธขอเยยวยาผานชองทางตามรฐธรรมนญ พ.ศ.๒๕๔๐ และฉบบ พ.ศ.๒๕๕๐ จนสนสดกระบวนการไปแลว ถอเปนกรณทยตไปแลวในชวงเวลาภายใตรฐธรรมนญทงสองฉบบดงกลาว การทผรองจะใชสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอขอใหพจารณา วนจฉยขอเทจจรงซงเกดขนและเปนกรณทยตไปแลวกอน

๕๓

รฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ ใชบงคบไมเปนไปตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ ได

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๓/๒๕๖๐

การรองขอตามมาตรา ๒๑๓ ตองรองขอแสดงใหเหนวาไดถกละเมดสทธและเสรภาพอยางไร ล าพงแตการรองขอใหรฐใหการสนบสนนโครงการตามความคดเหนของผรอง ไมตองดวยมาตรา ๒๑๓

ขอเทจจรงตามค ารองและเอกสารประกอบค ารองทกฉบบของผรองไมปรากฏวาผรองไดถกละเมดสทธหรอเสรภาพตามรฐธรรมนญอนเนองมาจากการกระท าใด โดยเนอหาของค ารองอานพอเขาใจไดเพยงวาผรองขอใหหนวยงานของรฐและเอกชนใหการสนบสนนการจดท าโครงการตามความคดเหนของผรองเทานน ไมมการกระท าใดทเปน การละเมดตอสทธหรอเสรภาพตามรฐธรรมนญของผรอง กรณจงไมตองดวยหลกเกณฑตามรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๑๓ ทศาลรฐธรรมนญจะรบไววนจฉยได และเมอมค าสงไมรบ ค ารองไววนจฉยแลว ค าขออนยอมเปนอนตกไป

(ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๔/๒๕๖๐ วนจฉยท านองเดยวกน)

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๔/๒๕๖๐

รองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายโดยอาศยมาตรา ๒๑๓ ไมไดเพราะรฐธรรมนญมบทบญญตไวเปนการเฉพาะแลวในมาตรา๒ ๑๒ มาตรา ๒๓๑ (๑)

ขอเทจจรงตามค ารองเปนกรณทผรองอางวาตนถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองอนสบเนองมาจาก พ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.๒๕๔๒ มาตรา ๓๕ วรรคสอง มาตรา ๘๔ และมาตรา ๘๗ (๑) จงขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวขดหรอแยงตอรฐ ธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๒๗ มาตรา ๓๖ มาตรา ๔๑ (๑) (๓) มาตรา ๕๙ และมาตรา ๖๘ หรอไมอนเปนกรณการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมาย ซงตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ ไดบญญตใหใชสทธในการยนค ารองเกยวกบความชอบ ดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายไวเปนการเฉพาะแลว โดยการใชสทธตาม มาตรา ๒๑๒ และการใชสทธทางผตรวจการแผนดนตามมาตรา ๒๓๑ (๑) ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ ได

(ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๗/๒๕๖๐, ๘/๒๕๖๐, ๑๐/๒๕๖๐, ๑๒/๒๕๖๐, ๑๓/๒๕๖๐, ๑๘/๒๕๖๐ วนจฉยไวท านองเดยวกน)

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๕/๒๕๖๐

รองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายโดยอาศยมาตรา ๒๑๓ ไมได เพราะรฐธรรมนญมบทบญญตไวเปนการเฉพาะแลวในมาตรา๒ ๑๒ มาตรา ๒๓๑ (๑)

๕๔

ผรองอางวาตนเปนผไดรบผลกระทบจากการบงคบใช พ.ร.บ.ธรกจรกษาความปลอดภย พ.ศ.๒๕๕๘ ทมบทบญญตหลายมาตราจ ากดสทธและเสรภาพในการประกอบอาชพโดยสจรต และเปนการเลอกปฏบตตอบรรษทรกษาความปลอดภยในฐานะนตบคคลผประกอบธรกจรกษาความปลอดภยและพนกงานรกษาความปลอดภย จงขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวาบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๔ มาตรา ๕ มาตรา ๒๕ มาตรา ๒๖ มาตรา ๒๗ มาตรา ๓๒ มาตรา ๓๘ มาตรา ๗๕ มาตรา ๗๖ และมาตรา ๗๗ อนเปนกรณการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมาย ซงตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ ไดบญญตใหสทธในการยนค ารองเกยวกบการตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายไวเปนการเฉพาะแลวในมาตรา ๒๑๒ และมาตรา ๒๓๑ (๑) ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ ได

ขอสงเกต ดเหมอนศาลรฐธรรมนญจะเรมสรางแนวบรรทดฐานใหการใช มาตรา ๒๑๓ ไดตอเมอไมเขาชองทางการใชสทธอนใดทก าหนดไวในรฐธรรมนญ

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๖/๒๕๖๐

ใชมาตรา ๒๑๓ รองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตไมได เพราะมบทบญญตเฉพาะอยแลว

ผรองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวากระบวนการพจารณารางพระราชบญญตทผานการพจารณาของสภานตบญญตแหงชาตเปนการกระท าทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฯ ๒๕๖๐ หรอไม อนเปนกรณการขอใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของสภานตบญญตแหงชาตแลว ซงตามบทบญญตของรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๑๔๘ ประกอบมาตรา ๒๖๓ ไดบญญตกระบวนการรองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยไวเปนการเฉพาะแลว โดยก าหนดใหสมาชกสภานตบญญตแหงชาตจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยเสนอความเหนดงกลาวตอประธานสภานตบญญตแหงชาต เพอสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยหรอใหนายกรฐมนตรสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๑๓ ได

(ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๐/๒๕๖๐, ๑๑/๒๕๖๐ วนจฉยไวท านองเดยวกน )

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๙ /๒๕๖๐

การขอใหวนจฉยวาการตดสนคดของผพพากษาศาลยตธรรมไมชอบดวยกฎหมาย ไมอาจใชมาตรา ๒๑๓ ได เพราะผพพากษายอมมอสระในการพจารณาคดตามมาตรา ๑๘๘

ผรองอางวาการพจารณาพพากษาอรรถคดของผพพากษาในศาลยตธรรมไมชอบดวยกฎหมาย จงขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวาการพจารณาคดของผพพากษาในศาลยตธรรมดงกลาว เปนการกระท าทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม ซงไมปรากฏวามขอเทจจรงอนทนอกเหนอไปจากการพจารณาพพากษาอรรถคด

๕๕

ตามหนาทและอ านาจของศาลทรฐธรรมนญบญญตไวในมาตรา ๑๘๘ โดยผพพากษายอมมอสระในการพจารณาพพากษาอรรถคดตามรฐธรรมนญและกฎหมายใหเปนไปโดยรวดเรว เปนธรรม และปราศจากอคตทงปวง แตเปนกรณทผพพากษาในศาลยตธรรมพจารณาพพากษาอรรถคดตามหนาทและอ านาจของศาลตามทรฐธรรมนญบญญต ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๑๓ ได(ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๕/๒๕๖๐, ๑๖/๒๕๖๐, ๑๗/๒๕๖๐, ๒๐/๒๕๖๐ วนจฉยไวท านองเดยวกน)

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๙/๒๕๖๐

การรองตามมาตรา ๒๑๓ ตองแสดงใหเหนวาสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญของผรองถกละเมดอยาง ล าพงเพยงแตการทมการด าเนนการลาชายงไมเขามาตรา ๒๑๓

ผรองอางวาตนไมไดรบความเปนธรรมอนเนองมาจากการทผรองไดยนเรองรองเรยนตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. แตคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดด าเนนการลาชาและไมถกตองตามขนตอนบางประการ อกทงไมแจงผลความคบหนาใด ๆ แกผรอง การทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ด าเนนการลาชาท าใหพยานเอกสารตาง ๆ อาจถกท าลายลง ผรองจงขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา การกระท าของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๕ มาตรา ๒๗ และมาตรา ๔๑ หรอไม ซงไมปรากฎวามการกระท าใดทเปนการละเมดตอสทธหรอเสรภาพขตามรฐธรรมนญของผรอง เพราะความลาชาในการด าเนนการของคณะกรรมการ ป.ป.ช. และการทไมไดแจงผลความคบหนาใหผรองทราบ มใชการกระท าอนเปนการละเมดสทธหรอเสรภาพตามรฐธรรมนญของผรอง ทงขอทผรองอางวาคณะกรรมการ ป.ป.ช. ด าเนนการไมถกตองบางประการนนกไมใชการกระท าทละเมดสทธหรอเสรภาพตามทรฐธรรมนญคมครอง กรณจงไมตองดวยหลกเกณฑตามรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๑๓ ทศาลรฐธรรมนญจะรบไววนจฉยได

สรป

จากค าสงศาลรฐธรรมนญทมการเผยแพรถงวนท ๒๙ สงหาคม ๒๕๖๐ ยงไมปรากฏวามคดใดทศาลรบค ารองเขาสการพจารณาโดยอาศยมาตรา ๒๑๓ แลวมการวนจฉย

*********

๕๖

ตวอยางค าถามเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๖๐ ขอ ๑ นายเอกจ าเลยยนค ารองโตแยงตอศาลแขวงฯ วา ขอก าหนดสถานการณฉกเฉน ของนายกรฐมนตร

ทออกตามมาตรา ๙ พระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน และมาตรา ๑๑ ของพระราชก าหนดฯ ดงกลาว ซงสภาฯใหความเหนชอบฯแลว และศาลแขวงฯจะน ามาใชกบคดยอมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๔๔ เสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ ทงยงไมเคยมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในกรณน จงขอใหสงค ารองไปยงศาลรฐธรรมนญ เพอวนจฉย ศาลแขวงฯเหนวา จากพยานหลกฐานเหนไดชดแจงวานายเอกไดรวมชมนมโดยปราศจากความสงบและไดน าอาวธสงครามเขาไปในทชมนมดวย ทงนายเอกกใหการรบสารภาพตามฟอง จงเหนไดวาค ารองฯ ไมเปนสาระในคดทจะรบไวพจารณา จงไมสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญและไดพพากษาลงโทษนายเอกจ าเลยตามฟอง ดงนใหทานวนจฉยวาการทศาลแขวงฯ ไมรบค ารองโตแยงของนายเอกไวพจารณาและไมสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญชอบดวยกฎหมายหรอรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ หรอไม เพราะเหตใด ใหยกหลกกฎหมายและเหตผลประกอบโดยชดแจง

แนวค าตอบ หลกกฎหมาย ตามหลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๖๐

มาตรา ๕ วรรค หนง “รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎ หรอขอบงคบ หรอการกระท าใด ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ บทบญญตหรอการกระท านนเปนอนใชบงคบมได”

มาตรา ๒๑๒ วรรคหนง “ในการทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายบงคบแกคดใด ถาศาลเหนเองหรอคความโตแยงพรอมดวยเหตผลวาบทบญญตแหงกฎหมายนนตองดวยมาตรา ๕ และยงไมมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน ใหศาลสงความเหนเชนวานนตอศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย ในระหวางนน ใหศาลด าเนนการพจารณาตอไปได แตใหรอการพพากษาคดไวชวคราวจนกวาจะมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ”

วนจฉย

ตามบทบญญตของรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๒ วรรคหนง กรณทศาลจะสงความเหนหรอขอโตแยงเพอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยนน จะตองเปนกรณทศาลเหนเองหรอคความไดโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายทใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญตามมาตรา ๕ ซงค าวา “กฎหมาย” ในทน หมายถง กฎหมายในความหมายของรฐธรรมนญ คอ เปนกฎหมายทตราขนโดยองคกรทใชอ านาจนตบญญต ซงไดแ ก พระราชบญญต พระราชบญญตประกอบระฐธรรมนญ พระราชก าหนด (เฉพาะทไดรบอนมตจากรฐสภาแลว)หรอกฎหมายอนทเทยบเทา เชน ประกาศคณะปฏวต เปนตน

กรณตามอทาหรณ การทนายเอกจ าเลยยนค ารองโตแยงตอศาลแขวงฯ วา ขอก าหนดสถานการณฉกเฉนฯ ของนายกรฐมนตรทออกตามมาตรา ๙ พระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนยอมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๔๔ ทวา “บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ...” ทงยงไมเคยมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในกรณน จงขอใหสงค ารองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยนน กรณดงกลาวจะเหนไดวา ขอก าหนดสถานการณฉกเฉนฯ ของนายกรฐมนตรทออกตามมาตรา ๙ และมาตรา ๑๑ ของ

๕๗

พระราชก าหนดฯ ดงกลาวนน เปนเพยงกฎหรอค าสงทฝายบรหารไดออกโดยอาศยอ านาจกฎหมายแมบท คอ พระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนฯ ไมใชกฎหมายทออกโดยองคกรทใชอ านาจนตบญญตจงมใชบทบญญตแหงกฎหมายตามความหมายของรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๒ วรรคหนง และ ไมอยในอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญทจะพจารณาวนจฉย

และเมอขอก าหนดสถานการณฉกเฉนฯ ของนายกรฐมนตรทนายเอกจ าเลยยนค ารองโตแยงนนมใชบทบญญตแหงกฎหมายตามความหมายของรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๒ วรรคหนง นายเอกจงไมอาจโตแยงเพอใหศาลแขวงฯ สงเรองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย แตศาลแขวงฯ มอ านาจวนจฉยไดเองและไมตองรอการพจารณาพพากษาคดไวชวคราวแตอยางใด ดงนน การทศาลแขวงฯ เหนวาจากพยานหลกฐานเหนไดชดแจงวานายเอกไดรวมชมนมโดยปราศจากความสงบและไดน าอาวธสงครามเขาไปในทชมนมดวย ทงนายเอกกใหการรบสารภาพตามฟอง จงเหนวาค ารองฯ ไมเปนสาระในคดทจะรบไวพจารณา จงไมสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญ และไดพพากษาลงโทษนายเอกจ าเลยตามฟองนน ยอมถอวา การกระท าของศาลแขวงฯ ดงกลาว เปฌนการกระท าทชอบดวยกฎหมายและตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐

สรป การทศาลแขวงฯ ไมรบค ารองโตแยงของนายเอกไวพจารณา และไมสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญนน ชอบดวยกฎหมายและตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐

ขอ ๒ นายทองประสงค ไดย นค ารองตอผตรวจการแผนดน เน องจากเหนวามาตรา ๑๒ (๓ ) พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ (มาตรา ๑๒ บคคลผมคณสมบตดงตอไปน เปนผมสทธเลอกตงสมาชกสภากรงเทพ.. (๓) มชออยในทะเบยนบานในเขตเลอกตงเปนเวลาตดตอกนจนถงวนเลอกตงไมนอยกวาเกาสบวน) ขดหรอแยงตอมาตรา ๔ และมาตรา ๒๗ หลกความเสมอภาคของบคคลและเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ และขอใหผตรวจการแผนดนสงเรองใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตอไป ดงน ใหทานวนจฉยวา

(ก) ผตรวจการแผนดนมอ านาจทจะรบค ารองไวพจารณาหรอไม เพราะเหตใด (ข) มาตรา๑๒ (๓) พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานครฯ ขดหรอแยงตอมาตรา ๔ และมาตรา

๒๗ หลกความเสมอภาคของบคคลและเปนการเลอกปฏบตท ไมเปนธรรมตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ ในกรณใดหรอไม เพราะเหตใด

(ค) ผตรวจการแผนดนจะตองด าเนนการสงเรองกรณนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยตอไปหรอไมเพราะเหตใด ใหยกหลกกฎหมายประกอบเหตผลในค าตอบโดยชดแจง

แนวค าตอบ

หลกกฎหมาย ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.๒๕๖๐

มาตรา ๔ “มาตรา ๔ ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคลยอมไดรบความคมครอง

ปวงชนชาวไทยยอมไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญเสมอกน”

๕๘

มาตรา ๒๗ “บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย มสทธและเสรภาพ และไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน

ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน

การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล ไมวาดวยเหตความแตกตางในเรองถนก าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ หรอเหตอนใด จะกระท ามได

มาตรการทรฐก าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธหรอเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน หรอเพอคมครองหรออ านวยความสะดวกใหแกเดก สตร ผสงอาย คนพการ หรอ ผดอยโอกาส ยอมไมถอวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสาม

บคคลผเปนทหาร ต ารวจ ขาราชการ เจาหนาทอนของรฐ และพนกงานหรอลกจางขององคกรของรฐยอมมสทธและเสรภาพเชนเดยวกบบคคลทวไป เวนแตทจ ากดไวในกฎหมายเฉพาะในสวนทเกยวกบการเมอง สมรรถภาพ วนย หรอจรยธรรม

มาตรา ๒๓๑ “ในการปฏบตหนาทตามมาตรา ๒๓๐ ผตรวจการแผนดนอาจเสนอเรองตอศาลรฐธรรมนญหรอศาลปกครองไดเมอเหนวามกรณ ดงตอไปน

(๑) บทบญญตแหงกฎหมายใดมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ ใหเสนอเรองพรอมดวยความเหนตอศาลรฐธรรมนญ และใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยโดยไมชกชา...”

มาตรา ๒๕๒ “มาตรา ๒๕๒ สมาชกสภาทองถนตองมาจากการเลอกตง

...

คณสมบตของผมสทธเลอกตงและผมสทธสมครรบเลอกตง และหลกเกณฑและวธการเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถน ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญตซงตองคานงถงเจตนารมณในการปองกนและปราบปรามการทจรตตามแนวทางทบญญตไวในรฐธรรมนญดวย”

วนจฉย

กรณตามอทาหรณ แยกวนจฉยไดดงน

(ก) การทนายทองประสงคไดยนค ารองตอผตรวจการแผนดนเนองจากเหนวามาตรา ๑๒ (๓) แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ ทวา “บคคลผมคณสมบตดงตอไปน เปนผมสทธเลอกตงสมาชกสภากรงเทพ... (๓) มชออยในทะเบยนบานในเขตเลอกตงเปนเวลาตดตอกนจนถงวนเลอกตงไมนอยกวา ๙๐ วน” ขดหรอแยงตอมาตรา ๔ และมาตรา ๒๗ หลกความเสมอภาคของบคคลและเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมตามรฐธรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ และขอใหผตรวจการแผนดนสงเรองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยตไปนนเปนกรณทนายทองประสงคไดยน

๕๙

ค ารองวาบทบญญตแหงกฎหมาย (มาตรา ๑๒ (๓) พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานครฯ มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ และเมอผตรวจการแผนดนเหนดวยตามค ารองเรยนของนายทองประสงค ผตรวจการแผนดนยอมมอ านาจตามรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๓๑ (๑) ทจะรบค ารองของนายทองประสงคไวพจารณาได

(ข) ตามมาตรา ๑๒ (๓) พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานครฯ ทบญญตเกยวกบคณสมบตของผมสทธเลอกตงสมทาชกสภากรงเทพฯ นน เปนบทบญญตทใชเฉพาะส าหรบบคคลทมสทธเลอกตงสมาชกสภากรงเทพฯ เทานน มไดใชกบบคคลทวๆไป อกทงบทบญตดงกลาวเปนบทบญญตของกฎหมายทองถนทไดบญญตสอดคลองกบมาตรา ๒๕๒ แหงรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ ดงนน จงไมถอวาบทบญญตตามมาตรา ๑๒ (๓) ดงกลาว เปนบทบญญตทขดหรอแยงตอมาตรา ๔ และมาตรา ๒๗ หลกความเสมอภาคของบคคลและเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ แตอยางใด

(ค) เมอบทบญญตตามมาตรา ๑๒ (๓) พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานครฯ ไมขดหรอแยงตอมาตรา ๔ และมาตรา ๒๗ แหงรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ ดงนน ผตรวจการแผนดนจะไมสงเรองดงกลาวไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยตอไป เพราะกรณนไมตองดวยรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๒๓๑ (๑)

สรป (ก) ผตรวจการแผนดนมอ านาจรบค ารองของนายทองประสงคไวพจารณา (ข) มาตรา ๑๒ (๓) พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานครฯ ไมขดหรอแยงตอ มาตรา ๔

และมาตรา ๒๗ หลกความเสมอภาคของบคคลและเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐

(ค) ผตรวจการแผนดนจะไมสงเรองกรณนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยตอไป ขอ ๓ คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลฯ ไดมค าสงแจงแกนายเอกตามทไดอทธรณวา “การ

ทส านกงาน ป.ป.ช. มค าสงไมเปดเผยขอมลบญชทรพยฯ ของนายโทผวาการไฟฟาฯ ใหนายเอกทราบและเพอจะน าไปเปนหลกฐานเอาผดเนองจากร ารวยผดปกตนนชอบดวยกฎหมายแลว เพราะเปนขอมลสวนบคคลและไมมกฎหมายก าหนดใหตองเปดเผยแกสาธารณชน หากไมเหนดวยกบค าสงฯ สามารถใชสทธตอศาลปกครองตอไปได” ดงน ใหทานวนจฉยวาการกระท าของคณะกรรมการวนจฉยฯ ไดละเมดตอสทธหรอเสรภาพของนายเอกตามทรฐธรรมนญคมครองไวในกรณใดหรอไม เพราะเหตใด และหากนายเอกจะยน ค ารองตอศาลรฐธรรมนญในกรณนตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ “บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพตามทรฐธรรมนญคมครองไวมสทธยนค ารองตอศษลรฐธรรมนญ...” ทานจะแนะน านายเอกในกรณนอยางไร เพราะเหตใด ใหยกหลกกฎหมายประกอบเหตผลในการตอบโดยชดแจง

แนวค าตอบ หลกกฎหมาย ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๖๐

๖๐

มาตรา ๔ ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคล ยอมไดรบความคมครอง

ปวงชนชาวไทยยอมไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญเสมอกน มาตรา ๒๕ วรรคหนง สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย นอกจากทบญญตคมครองไวเปนการ

เฉพาะในรฐธรรมนญแลว การใดทมไดหามหรอจ ากดไวในรฐธรรมนญหรอในกฎหมายอน บคคลยอมมสทธและเสรภาพทจะท าการนนไดและไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ ตราบเทาทการใช สทธหรอเสรภาพเชนวานนไมกระทบกระเทอนหรอเปนอนตรายตอความมนคงของรฐ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และไมละเมดสทธหรอเสรภาพของบคคลอน

มาตรา ๔๑ บคคลและชมชนยอมมสทธ (๑) ไดรบทราบและเขาถงขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยงาน ของรฐตามท

กฎหมายบญญต มาตรา ๒๑๓ บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวมสทธยน ค ารองตอศาล

รฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยวาการกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธ พจารณาของศาลรฐธรรมนญ

วนจฉย กรณอทธรณ การทนายโทผวาการไฟฟาฯ ไดยนขอมลบญชทรพยสนฯ ตอ ป.ป.ช. นน ถอเปนขอมล

สวนบคคลและไมมกฎหมายก าหนดใหตองเปดเผยแกสาธารณะแตอยางใด และการทนายเอกไดขอขอมลบญชทรพยสนฯ ของนายโททไดยนตอ ป.ป.ช. นนกเพอรวบรวมและน าไปเปนหลกฐานเอาผดนายโทในทางคดเทานน นายเอกจงไมอาจเขาถงขอมลซงเปนขอมลสวนบคคลของบคคลอนได เพราะการเปดเผยขอมลดงกลาวในกรณนถอเปนการรกล าสทธสวนบคคลของบคคลอนโดยไมมเหตอนควร ดงนน การทคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลฯ ไดมค าสงแจงแกนายเอกตามทไดอทธรณว า การทส านกงาน ป.ป.ช. มค าสงไมเปดเผยขอมลบญชทรพยสนฯ ของนายโทนน จงไมไดเปนการละเมดตอสทธหรอเสรภาพของนายเอกตามทรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ ใหการคมครองไวแตอยางใด (ตามมาตรา ๔, ๒๕ และ ๔๑) นายเอกจงยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยกรณนไมได เพราะไมตองดวยหลกเกณฑตามาตรา ๒๑๓ แหงรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐

สรป ขาพเจาจะแนะน าแกนายเอกวา นายเอกจะยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญในกรณนไมได

ขอสอบเนตบณฑต สมยท ๗๐ ปการศกษา ๒๕๖๐ พนกงานอยการเปนโจทกฟองบรษทมลาภ จ ากด และนายชมผจดการบรษทมลาภ จ ากด ตอศาลชนตน

กลาวหาวา บรษทมลาภจ ากด จดสรางพระเครอง แลวโฆษณาประชาสมพนธเกนความจรง โดยนายชมทราบแผนการประชาสมพนธทเกนความจรงดงกลาวดแตไมหามจนเปนเหตใหเกดการกระท าความผด ทงยงชวยประชาสมพนธดวย ขอใหลงโทษตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๒๒(๑), ๕๙ และประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๔๑, ๓๔๓, ๘๓, ๙๑ จ าเลยทงสองใหการปฏเสธ ระหวางการพจารณาของศาลชนตน นายชมยนค ารองตอศาลชนตนขอใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉยวาพระราชบญญต

๖๑

คมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๕๙ ทบญญตวา “ในกรณทผกระท าความผดเปนนตบคคล ถาการกระท าความผดของนตบคคลนนเกดจากการสงการหรอการกระท าของกรรมการ หรอผจดการ หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการด าเนนงานของนตบคคลนน หรอในกรณทบคคลดงกลาวมหนาทตองสงการหรอกระท าการและละเวนไมสงการหรอไมกระท าการจนเปนเหตใหนตบคคลนนกระท าความผด ผนนตองรบโทษตามทบญญตไวส าหรบความผดนนๆดวย” เปนการสนนษฐานความผดโดยอาศยสถานะของบคคล ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๙ วรรคสอง ทวาในคดอาญาใหสนนษฐานไวกอนวาจ าเลยไมไดกระท าความผด ศาลชนตนมค าสงใหสงเรองดงกลาวไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉย วนเดยวกนนายชมยงไปยนค ารองโดยตรงตอศาลรฐธรรมนญมสาระส าคญวาการทพน กงานสอบสวนไมด าเนนคดแกนายเดช พนกงานของบรษทมลาภ จ ากด ผวางแผนการโฆษณาประชาสมพนธพระเครองเกนความจรง โดยกนนายเดชไวเปนพยาน เปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอนายชม ขอใหวนจฉยวา การสอบสวนของพนกงานสอบสวนในคดนขดตอหลกความเสมอภาคตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๗

ใหวนจฉยวา ศาลรฐธรรมนญจะวนจฉยค ารองของนายชมทงสองฉบบอยางไร ธงค าตอบ

ค ารองของนายชมทยนตอศาลชนตนและศาลชนตนสงไปยงศาลรฐธรรมนญ เปนกรณคความโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญและไมปรากฏวาศาลรฐธรรมนญเคยมค าวนจฉยเกยวกบบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาว ศาลรฐธรรมนญจงตองรบค ารองของนายชมไวพจารณา ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๒

พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๕๙ เปนกฎหมายทถอเอาการกระท าของผทมหนาทและความรบผดชอบซงกอใหเกดการกระท าความผดของนตบคคลวาตองรบผดในผลของการกระท าของตนเองจงมใชบทสนนษฐานความผดของกรรมการ ผจดการ ฯลฯ ซงมหนาทในการด าเนนงานของนตบคคลซงเปนผกระท าความผดไวกอนตงแตเรมคด โจทกยงคงมหนาทตองพสจนถงการกระท าหรองดเวนการกระท าของบคคลดงกลาวกอนวาเปนผสงการ หรอไมสงการ หรอกระท าการ หรอไมกระท าการอนเปนหนาททตองกระท า ซงสอดคลองกบหลกเกณฑทวไปของความรบผดทางอาญาทผกระท าความผดจะตองรบผลแหงการกระท าของตน ศาลรฐธรรมนญตองวนจฉยวา พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๕๙ ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๙ วรรคสอง (เทยบค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๒/๒๕๕๖)

ผทจะมสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยวาการกระท าใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ จะตองเปนบคคลทถกละเมดสทธและเสรภาพทรฐธรรมนญใหความคมครองดวย กรณตามค ารองของนายชม นายชมตองการใหพนกงานสอบสวนปฏบตตอตนเหมอนดงทปฏบตตอนายเดชตามหลกความเสมอภาค แตนายชมจะอางเชนนนไดตอเมอนายชมมสทธโดยชอบดวยกฎหมายและไมไดรบสทธนน การทนายชมสมควรถกด าเนนคดหรอไม ยอมขนอยกบพยานหลกฐานเปนส าคญ นายชมจะขอใหศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยทมผลใหนายชมไมตองถกด าเนนคดโดยยก

๖๒

ขออางเพยงวาไมมการด าเนนคดกบผอนนนไมได ค ารองของนายชมไมตองดวยหลกเกณฑตามมาตรา ๒๑๓ ศาลรฐธรรมนญจงตองสงไมรบค ารองของนายชมไวพจารณาวนจฉย (เทยบค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒๒/๒๕๖๐)

ขอสอบผชวยผพพากษา (สนามใหญ) พ.ศ. ๒๕๖๐ กอนสมยประชมสภาผแทนราษฎร นายเดนสมาชกสภาผแทนราษฎรขบรถยนตชนกบรถยนตของนายชน

กรรมการการเลอกตง ไดรบบาดเจบสาหสทงค เจาพนกงานต ารวจตรวจพบเมทแอมเฟตามนในรถยนตของนายเดน ๒๐,๐๐๐ เมด ตอมาพนกงานอยการฟองนายเดนกบนายชนขอหากระท าโดยประมาทเปนเหตใหผอนไดรบอนตรายสาหสกบฟองนายเดนขอหามเมทแอมเฟตามนไวในครอบครองเพอจ าหนาย โดยศาลไมอนญาตใหประกนตวนายเดนและใหขงระหวางพจารณา ขณะเดยวกนนายเดนฟองนายชนเปนคดแพงเรยกคาเสยหายโดยกลาวหาวาขบรถโดยประมาทท าใหตนไดรบความเสยหาย ระหวางการพจารณาคดมพระราชกฤษฎกาเรยกประชมสภาผแทนราษฎร และมพระราชกฤษฎกาใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแทนต าแหนงทวางซงเสยชวต ประธานสภาผแทนราษฎรรองขอใหศาลทพจารณาคดอาญาปลอยนายเดน ศาลมค าสงใหปลอยนายเดนโดยใหท าสญญาประกนตราคาประกนหาลานบาทและใหวางหลกประกน พรอมก าหนดเงอนไขหามเดนทางออกนอกประเทศ นายเดนโตแยงคดคานวา ตนไดรบความคมกนตามรฐธรรมนญทจะไมถกคมขงในระหวางสมยประชม ศาลตองปลอยทนท โดยจะสงใหมประกนและก าหนดเงอนไขใดๆ ไมได ทงการทศาลตราคาหลกประกนหาลานบาทเปนการเรยกประกนจนเกนควร และการสงหามออกนอกประเทศเปนการละเมดสทธและเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองอนเปนการกระท าทขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๕ และมาตรา ๒๙ ขอใหศาลสงขอโตแยงไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยวาค าสงศาลขดตอรฐธรรมนญหรอไม สวนในคดแพงนายเดนอางนายชนเปนพยานฝายตนเองและขอตอศาลใหออกหมายเรยกนายชนมาศาล ศาลออกหมายเรยกตามค าขอ นายชนโตแยงวา ศาลออกหมายเรยกตนไมไดเพราะอย ในระหวางทมพระราชกฤษฎกาใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแทนต าแหนงทวาง เพราะการไปเปนพยาน จะเปนการขดขวางตอการปฏบตหนาทจดใหมการเลอกตง

ใหวนจฉยวา ขอโตแยงของนายเดนกบนายชนฟงขนหรอไม และศาลตองสงขอโตแยงของนายเดนไปศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยหรอไม

ธงค าตอบ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๑๒๕ วรรคหนง บญญตวา ในระหวาง

สมยประชม หามมใหจบ คมขงหรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎร...ไปท าการสอบสวนในฐานะทตนเปนสมาชกผนนเปนผตองหาในคดอาญา... และวรรคสามบญญตวา ถาสมาชกสภาผแทนราษฎร...ถกคมขงในระหวางการสอบสวนหรอพจารณาอยกอนสมยประชม เมอถงสมยประชม พนกงานสอบสวนหรอศาลแลวแตกรณตองสงปลอยทนทถาประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกไดรองขอโดยศาลจะสงใหมประกนหรอมประกนและหลกประกนดวยหรอไมกได นายเดนถกคมขงในระหวางพจารณากอนสมยประชม ตอมาในสมยประชม ประธานสภาผแทนราษฎรไดรองขอใหปลอย เมอศาลสงใหปลอยนายเดน ศาลจงมอ านาจสงใหท าสญญาประกนและมหลกประกนไดตามบทบญญตขางตน ขอโตแยงของนายเดนขอนฟงไมขน

๖๓

สวนค าขอของนายเดนทขอใหศาลสงค าโตแยงไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยนน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๒ บญญตวา ในการทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายบงคบแกคดใด ถาศาลเหนเองหรอคความโตแยงพรอมดวยเหตผลวาบทบญญตแหงกฎหมายนนตองดวยมาตรา ๕ และยงไมมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวของกบบทบญญตนนใหศาลสงความเหนเชนวานนตอศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย... กรณนไมใชเปนการโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะน ามาใชบงคบแกคดนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม แตเปนการโตแยงวาการทศาลตราคาประกนสงเกนควรและก าหนดเงอนไขหามออกนอกประเทศเปนการกระท าทขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๕ และมาตรา ๒๙ จงไมเขาหลกเกณฑทศาลจะตองสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยตามมาตรา ๒๑๒ ศาลจงไมตองสงขอโตแยงของนายเดนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย

ส าหรบขอโตแยงของนายชนนน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๒๗ วรรคหนง บญญตวา ในระหวางทพระราชกฤษฎกาใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร... มผลใชบงคบ หามมใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวกรรมการการเลอกตงไปสอบสวน เวนแตไดรบอนญาตจากคณะกรรมการการเลอกตง... ตามบทบญญตดงกลาวกรรมการการเลอกตงจะไดรบความคมกนในอนทจะไมถกหมายเรยกไปท าการสอบสวนเทานน กรณตามปญหาเปนเรองทศาลหมายเรยกนายชนใหมาศาลเพอเปนพยานจงไมตองหามตามบทบญญตดงกลาว ศาลจงมอ านาจหมายเรยกนายชนมาเปนพยานได ขอโตแยงของนายชนฟงไมขน

ขอสอบผชวยผพพากษา (สนามเลก) พ.ศ. ๒๕๖๑ พนกงานอยการเปนโจทกฟองนายไกสมาชกสภาผแทนราษฎรกบนายกงตอศาลชนตนกลาวหาวารวมกน

ฉอโกงประชาชนโดยรวมกนหลอกลวงนายกบสมาชกวฒสภาและประชาชน ดวยการแสดงขอความอนเปนเทจตอนายกบและประชาชนและรวมกนปลอมเอกสารราชการ ขอใหลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๔๑, ๓๔๓, ๒๖๔, ๒๖๕, ๘๓, ๙๑ ตอมาในระหวางสมยประชมสภาผแทนราษฎรซงก าหนดนดประชมทกวนพธและวนพฤหสบดของสปดาห ศาลชนตนไดนดสบพยานคดนในวนจนทรและวนองคาร นายไกไดยนค ารองโตแยงวา ศาลชนตนจะพจารณาคดในระหวางสมยประชมมได เวนแตจะไดรบอนญาตจากสภาผแทนราษฎรกอน ซงคดนยงไมไดรบอนญาตแตประการใด สวนนายกงไปยนค ารองตอผตรวจการแผนดนขอใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉยวา การทรอยต ารวจเอกด าพนกงานสอบสวนขอฝากขงนายกงในคดนเปนเวลารวมกนสสบแปดวนนบแตวนจบกม แมจะอยในระยะเวลาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๘๗ แตกเปนการควบคมไวเกนกวาทจ าเปน เปนการละเมดตอสทธเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองอนเปนการกระท าทขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๕ และ มาตรา ๒๙ นอกจากนนายไกยงไดไปยนค ารองโดยตรงตอศาลรฐธรรมนญวา นายไกไดรองเรยนตอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตวานายกบมพฤตการณทจรตตอหนาท แตคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตด าเนนการลาชา ท าใหพยานเอกสารตางๆ อาจถกท าลายและไมแจงผลคบหนาใดๆ แกนายไก ขอใหวนจฉยวา การกระท าของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา ๒๕, ๒๗, ๔๑

ใหวนจฉยวา

๖๔

(ก) ขอโตแยงของนายไกทวา ศาลชนตนจะพจารณาคดในระหวางสมยประชมมไดฟงขนหรอไม (ข) ผตรวจการแผนดนจะตองสงค ารองของนายกงอยางไร (ค) ค ารองของนายไกตองดวยหลกเกณฑตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐

มาตรา ๒๑๓ หรอไม ธงค าตอบ (ก) ขอโตแยงของนายไกทวา ศาลชนตนจะพจารณาคดในระหวางสมยประชมมไดนน รฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๑๒๕ วรรคส บญญตวา ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะไดฟองนอกหรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมกได แตตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกสภาผนนจะมาประชมสภา

บทบญญตดงกลาวมผลวา ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรไมวาจะเปนการฟองตงแตกอนเปดสมยประชมรฐสภาหรอเพงฟองในระหวางประชมรฐสภา ศาลชนตนจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมกได เพยงแตการพจารณาคดจะตองไมเปนการขดขวางตอการทผนนจะไปประชมสภา ดงนน ศาลชนตนจงสามารถสบพยานอนเปนการพจารณาคดนในวนจนทรและวนองคารซงไมตรงกบวนทมการประชมสภาได ขอโตแยงของนายไกฟงไมขน

(ข) สวนค ารองของนายกงทขอใหผตรวจการแผนดนสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉยนน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๓๑ บญญตวา ในการปฏบตหนาทตามมาตรา ๒๓๐ ผตรวจการแผนดนอาจเสนอเรองตอศาลรฐธรรมนญหรอศาลปกครองไดเมอเหนวามกรณ ดงตอไปน

(๑) บทบญญตแหงกฎหมายใดมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญใหเสนอเรองพรอมความเหนตอศาลรฐธรรมนญและใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยโดยไมชกชา...

การทนายกงโตแยงวา รอยต ารวจเอกด าพนกงานสอบสวนขอฝากขงนายกงเปนเวลารวมกนสสบแปดวนนบแตวนจบกม แมจะอยในระยะเวลาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา ๘๗ แตกเปนการควบคมไวเกนกวาทจ าเปน เปนการละเมดตอสทธเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองอนเปนการกระท าทขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๕ และมาตรา ๒๙ นน กรณจงไมใชเปนการขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา บทบญญตแหงกฎหมายมปญหาเกยวกบความชอบดวยดวยรฐธรรมนญหรอไม ดงนน ผตรวจการแผนดนจงไมตองสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉย (เทยบค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๐๒/๒๕๔๒)

(ค) ผทจะมสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยวาการกระท าใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ จะตองแสดงใหเหนวาสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวถกละเมดอยางไร กรณตามค ารองของนายไกไมปรากฎวามการกระท าใดทเปนการละเมดตอสทธหรอเสรภาพตามรฐธรรมนญของนายไก เพราะความลาชาในการด าเนนการของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต และการไมไดแจงผลความคบหนาใหนายไกทราบ มใชการกระท าอนเปนการละเมดสทธหรอเสรภาพตามรฐธรรมนญของนายไก ค ารองของนายไกไมตองดวยหลกเกณฑตามมาตรา ๒๑๓ (เทยบค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๙/๒๕๖๐)

๖๕

บทท ๓

คดทเกยวของกบพระราชก าหนด

๑. ประเภทของพระราชก าหนด รฐธรรมนญ มาตรา ๑๗๒ วรรคหนง และวรรคสอง บญญตวา “ในกรณเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะ พระมหากษตรยจะทรงตราพระราชก าหนดใหใชบงคบดงเชนพระราชบญญตกได การตราพระราชก าหนดตามวรรคหนง ใหกระท าไดเฉพาะเมอคณะรฐมนตรเหนวาเปนกรณฉกเฉนทมความจ าเปนรบดวนอนมอาจจะหลกเลยงได" มาตรา ๑๗๔ “ในกรณทมความจ าเปนตองมกฎหมายเกยวดวยภาษอากรหรอเงนตรา ซงจะตองไดรบการพจารณาโดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน พระมหากษตรยจะทรงตราพระราชก าหนดใหใชบงคบดงเชนพระราชบญญตกได” พระราชก าหนดตามรฐธรรมนญฉบบปจจบนจงม ๒ ประเภท ไดแก ๑) พระราชก าหนดทวไป เปนพระราชก าหนดทตราขนโดยมเงอนไข ๒ ประการ (๑) เปนการตราเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะ ตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง (๒) เปนกรณฉกเฉนทมความจ าเปนรบดวนอนมอาจจะหลกเลยงได ตามมาตรา ๑๗๒ วรรคสอง ๒) พระราชก าหนดเกยวกบภาษอากรและเงนตรา เปนพระราชก าหนดทตราขนโดยมเงอนไข ๒ ประการ ตามมาตรา ๑๗๔ วรรคหนง ไดแก (๑) มความจ าเปนตองมกฎหมายเกยวกบภาษอากรหรอเงนตรา ซงจะตองไดรบการพจารณาโดยรบดวนและเปนการลบ (๒) เปนการตราเพอรกษาประโยชนของแผนดน ๒. ขนตอนการตราพระราชก าหนด ในกรณทฝายบรหารหรอคณะรฐมนตรเหนวา มความจ าเปนตองรบออกกฎหมายในเรองใดและเปนไปตามเงอนไขขางตน คณะรฐมนตรมอ านาจทออกพระราชก าหนดในเรองนนมาใชบงคบไดทนท โดยการน าพระราชก าหนดขนทลเกลาฯเพอทรงลงพระปรมาภไธย แลวน าไปประกาศในราชกจจานเบกษา พระราชก าหนดนนจะมผลใชบงคบดงเชนพระราชบญญต ตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ตอนทาย ๓. การตรวจสอบการตราพระราชก าหนด ก. การตรวจสอบโดยรฐสภาตามมาตรา ๑๗๒ วรรคสาม และมาตรา ๑๗๔ วรรคสอง

มาตรา ๑๗๒ วรรคสาม บญญตวา “ในการประชมรฐสภาคราวตอไป ใหคณะรฐมนตรเสนอพระราชก าหนดนนตอรฐสภาเพอพจารณาโดยไมชกชา ถาอยนอกสมยประชมและการรอการเปดสมยประชมสามญจะเปนการชกชา คณะรฐมนตรตองด าเนนการใหมการเรยกประชมรฐสภาสมยวสามญเพอพจารณาอนมตหรอไมอนมต

๖๖

พระราชก าหนดโดยเรว ถาสภาผแทนราษฎรไมอนมตหรอสภาผแทนราษฎรอนมต แตวฒสภาไมอนมตและสภาผแทนราษฎรยนยนการอนมตดวยคะแนนเสยงไมมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร ใหพระราชก าหนดนนตกไป แตทงน ไมกระทบตอกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชก าหนดนน” มาตรา ๑๗๔ วรรคสอง บญญตวา ใหน าความในมาตรา ๑๗๒ วรรคสาม วรรคส วรรคหา วรรคหก และวรรคเจด มาใชบงคบแกพระราชก าหนดทตราขนตามวรรคหนง (พระราชก าหนดทเกยวดวยภาษอากรและเงนตรา) โดยอนโลม แตถาเปนการตรนในระหวางสมยประชม จะตองน าเสนอตอสภาผแทนราษฎรภายในสามวนนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษา บทบญญตมาตรา ๑๗๒ วรรคสาม และมาตรา ๑๗๔ วรรคสอง มผลใหคณะรฐมนตรตองเสนอพระราชก าหนดตอรฐสภาภายในก าหนดเวลาดงน ขอสงเกตเกยวกบการตกไปของพระราชก าหนด ๑) การใดทกระท าไปในระหวางทพระราชก าหนดนนมผลใชบงคบ ตองถอวามผลสมบรณตามกฎหมาย ตามความในมาตรา ๑๗๒ วรรคสาม ตอนทาย ทวา “ … ใหพระราชก าหนดนนตกไป แตไมกระทบกระเทอนกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชก าหนดนน ” ๒) หากพระราชก าหนดนน มผลเปนการแกไขเพมเตมหรอยกเลกบทบญญตแหงกฎหมายใดและพระราชก าหนดนนตองตกไป ใหบทบญญตแหงกฎหมายทมอยกอนการแกไขเพมเตมหรอยกเลก มผลใชบงคบตอไปนบแตวนทการไมอนมตพระราชก าหนดนนมผล ตามมาตรา ๑๗๒ วรรคส และการอนมตหรอไมอนมตพระราชก าหนด นายกรฐมนตรตองน าลงประกาศในราชกจจานเบกษา ในกรณไมอนมตจะมผลตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา ตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหก ตวอยางกรณรฐสภาไมอนมตพระราชก าหนด ตามมาตรา ๑๗๒ วรรคสาม ตอนทาย เชน คณะรฐมนตรตราพระราชก าหนดเกบภาษมรดกประกาศราชกจจานเบกษาเมอวนท ๑ มถนายน ๒๕๖๒ มสาระส าคญวา ผทไดรบมรดกตองเสยภาษมรดกรอยละ ๐.๑ ของมลคามรดกทไดรบ ภายใน ๓๐ วน นบแตวนไดรบมรดก ในวนท ๑๐ มถนายน ๒๕๖๒ นางสาวฟาและนายด าตางไดรบมรดกจากบดาทเสยชวตเปนทดนคนละ ๑ แปลง ราคาแปลงละ ๑ ลานบาท วนท ๑๑ มถนายน ๒๕๖๒ นางสาวฟาทราบวามกฎหมายใหมออกมาเกบภาษมรดก จงรบน าเงนจ านวน ๑ แสนบาท ไปจายภาษใหรฐ สวนนายด ารสกเสยดายเงน จงตงใจวาจะไปจายภาษในวนครบก าหนด ตอมาวนท ๑๔ มถนายน ๒๕๖๒ ปรากฏวาสภาผแทนราษฎรไมอนมตพระราชก าหนดดงกลาว คณะรฐมนตรน าลงประกาศราชกจจานเบกษาวนท ๑๕ มถนายน ๒๕๖๒ ดงน เงนภาษมรดกทนางสาวฟาจายไปเมอวนท ๑๑ มถนายน ๒๕๖๒ นางสาวฟาเรยกคนไมได เพราะการทสภาผแทนราษฎรไมอนมตพระราชก าหนดเกบภาษมรดก แมมผลใหพระราชก าหนดเกบภาษมรดกนนเปนอนตกไปนบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาคอวนท ๑๖ มถนายน ๒๕๔๘ แตไมกระทบการทไดเปนไปในระหวางใชพระราชก าหนดนนคอในชวงระหวางวนท ๑ มถนายน ๑๕๔๘ จนถงวนท ๑๔ มถนายน ๒๕๔๘ ตามมาตรา ๑๗๒ วรรคสาม ตอนทาย รฐจงมสทธโดยชอบในเงนภาษมรดกทนางสาวฟาจายใหรฐ สวน

๖๗

นายด าทยงไมจายเงนภาษ เมอพระราชก าหนดเกบภาษมรดกเปนอนตกไปแลว ไมมกฎหมายใดมาบงคบนายด าใหตองจายภาษมรดก รฐจะเรยกใหนายด าจายภาษมรดกไมได ตวอยางกรณทเกดขนจรงตามค าวนจฉยตลาการรฐธรรมนญท ๓/๒๕๓๕ ข.การตรวจสอบโดยศาลรฐธรรมนญ เนองจากการตราพระราชก าหนดเปนการใชอ านาจนตบญญตในกรณยกเวนของฝายบรหาร ซงจะตองเปนไปตามเงอนไขทรฐธรรมนญก าหนดโดยเครงครด จงตองมระบบการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของพระราชก าหนด ซงรฐธรรมนญฉบบปจจบนมบทบญญตเกยวกบเรองดงกลาวไวในมาตรา ๑๗๓ มหลกการส าคญคอใหสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภามสทธเสนอเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยวา พระราชก าหนดนนเปนไปตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๗๒ วรรคหนง หรอไม

มาตรา ๑๗๓ " กอนทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาจะไดอนมตพระราชก าหนดใด สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา มสทธเขาชอเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชกวาพระราชก าหนดนนไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง และใหประธานแหงสภานนสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญภายในสามวนนบแตวนทไดรบความเหนเพอวนจฉย และใหรอการพจารณาพระราชก าหนดนนไวกอนจนกวาจะไดรบแจงค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

ใหศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบเรอง และใหศาลรฐธรรมนญ แจงค าวนจฉยนนไปยงประธานแหงสภาทสงความเหนนนมา

ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาพระราชก าหนดใดไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ใหพระราชก าหนดนนไมมผลใชบงคบมาแตตน

ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญวาพระราชก าหนดใดไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจ านวนตลาการศาลรฐธรรมนญทงหมดเทาทมอย"

๖๘

บทท ๔ ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

โครงสรางบทท ๔

คดทอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

การด าเนนกระบวนพจารณา

1. คดอาญา

บคคลทอยในอ านาจ

2. คดร ารวยผดปกต

3. คดจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนหรอยนเทจ

4.คดทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ถกกลาวหา

บคคลทอยในอ านาจ

บคคลทอยในอ านาจ

ขอกลาวหา

- การเลอกองคคณะ - การยนค าฟอง - วนนดพจารณาครงแรก - การตรวจพยานหลกฐาน - การไตสวนพยานหลกฐาน - การพพากษาคด - การอทธรณ

- ร ารวยผดปกต

- ทจรตตอหนาท

- จงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย

๖๙

การตรวจสอบการใชอ านาจรฐ

การตรวจสอบทางการเมอง - กระท กรรมาธการ ถอดถอน ญตตไมไววางใจ

การตรวจสอบทางอาญา - ระบบศาลปกต vs ระบบศาลพเศษ

การตรวจสอบทรพยสน - การยนบญชทรพยสน - คดร ารวยผดปกต

ลกษณะพเศษของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ • เปนแผนกคดในศาลฎกาทตงขนโดยรฐธรรมนญ • องคคณะพพากษาเปนองคคณะใหญ • ผเสยหายฟองคดเองไมได • วธพจารณาคดใชระบบไตสวน • องคคณะตองมค าวนจฉยสวนตน • การอทธรณท าไดยาก

ความแตกตางระหวางระบบกลาวหากบระบบไตสวน ระบบกลาวหา ระบบไตสวน

๑.ศาลตองเปนกลาง คความมหนาทเสนอความจรงตอศาล

ศาลมบทบาทในการคนหาความจรงมากกวาระบบกลาวหา

๒.เครงครดกบกฎหมายวธพจารณาความ และการไดมาซงพยานหลกฐาน

เนนการคนหาความจรงเปนส าคญ

๓.มขอสงสยตองยกประโยชนใหแกจ าเลย หลกยกประโยชนฯ ไมน ามาใชเวนแตพยายามทกทางแลว ยงคงมขอสงสยอย

๔.รบฟงแตพยานหลกฐานทเสนอตอหนาศาล พยานหลกฐานทไมไดเสนอตอหนาศาลกรบฟงได ๕.ทนายความมบทบาทมากกวาระบบไตสวน ทนายความมบทบาทนอยกวาระบบกลาวหา

๗๐

ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตามรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐

๑.คดอาญา ๒.คดร ารวยผดปกต ๓.คดจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสน หรอหนสน หรอยนเทจ ๔.คดคณะกรรมการป.ป.ช.กระท าความผดเสยเอง

รฐธรรมนญ มาตรา ๒๓๔ และรางพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๑๐(๑) ถง (๔)

๑.คดอาญา ประเภทคดทอยในอ านาจ

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๓๔ (๑) และรางพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนง

ทางการเมอง พ.ศ ๒๕๖๐ มาตรา ๑๐(๑) : ทจรตตอหนาท

ตามรางพ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ : (๑) ความผดฐานทจรตตอหนาท (๒) ความผดตอต าแหนงหนาทราชการ (๓) ความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม (๔) ความผดตอต าแหนงหนาทตามกฎหมายอน (๕) ประพฤตมชอบ

(๑) ความผดฐานทจรตตอหนาท ค าวา ทจรตตอหนาท หมายความวา ปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดในต าแหนงหรอหนาทหรอ

ปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดในพฤตการณทอาจท าใหผอนเชอวามต าแหนงหรอหนาท ทงทตนมไดมต าแหนงหรอหนาทนน หรอใชอ านาจในต าแหนงหรอหนาท ทงน เพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบส าหรบตนเองหรอผอน (รางพ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ)

- เชน ความผดตาม ป.อาญา ม.๑๔๗ ถง ๑๕๖ อนเปนการกระท าทจรตหาผลประโยชนตามม.๑ (๑) แหง ป.อาญา รวม ๑๑ ฐานความผด และความผดตามม.๑๕๗ ในกรณปฏบตหนาทหรอละเวนการปฏบตหนาทโดยทจรต

๗๑

(๒) ความผดตอต าแหนงหนาทราชการ เชน - ความผดตาม ป.อาญา ม.๑๕๘ ถง ๑๖๖ เปนการกระท าทกอใหเกดความเสยหายโดยไมถงกบตองทจรต

รวม ๑๓ ฐานความผด และความผดตามม.๑๕๗ ในกรณปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทเพอใหเกดความเสยหายแกผหนงผใด

(๓) ความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม เชน - ความผดตาม ป.อาญา ม.๒๐๐ ถง ๒๐๓

(๔) ความผดตอต าแหนงหนาทตามกฎหมายอน เชน - พ.ร.บ.วาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐ พ.ศ. ๒๕๔๒ (ม.๑๓) - กฎหมายวาดวยการมผลประโยชนทบซอน และกฎหมายวาดวยการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ - ความผดฐานฟอกเงนทเกยวเนองกบความผดฐานทจรตตอหนาทหรอความผดตอต าแหนงหนาททาง

ราชการ หรอความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรมหรอความผดตอต าแหนงหนาทตามกฎหมายอน หรอความผดอนอนเนองมาจากการประพฤตมชอบ

(๕) ประพฤตมชอบ - หมายถงการกระท าทไมใชทจรตตอหนาท แตเปนการปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดโดยอาศยเหต

ทมต าแหนงหนาท อนเปนการฝาฝนกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ค าสง หรอมตคณะรฐมนตร ทมงหมายจะควบคมดแลการรบการเกบรกษาหรอการใชเงนหรอทรพยสนของแผนดน

บคคลทอยในอ านาจของศาลน (๑) ผด ารงต าแหนงทางการเมองเฉพาะตามทบญญตไวในกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกน

และปราบปรามการทจรต (๒) ตลาการศาลรฐธรรมนญ (๓) ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ (๔) ผวาการตรวจเงนแผนดน (๕) ตวการ ผใช ผสนบสนน (๖) ผใหสนบน

บคคลตาม (๑) เปนไปตามรางพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ ๒๕๖๐ มาตรา ๑๐(๑) สวนบคคลตาม (๕) และ (๖) เปนไปตามมาตรา ๑๐ (๓)

๗๒

ราง พ.ร.ป. วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ ม.๔ ว.๔ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง หมายความวา

(๑) นายกรฐมนตร (๒) รฐมนตร (๓) ส.ส. (๔) สมาชกวฒสภา (๕) ขาราชการการเมองอน นอกจาก (๑) (๒) ตาม ก.ม.วาดวยระเบยบขาราชการการเมอง (๖) ขาราชการรฐสภาฝายการเมอง ตาม ก.ม.วาดวยระเบยบขาราชการฝายรฐสภา (๗) ผบรหารทองถน รองผบรหารทองถน ผชวยผบรหารทองถน และขององคกรปกครองสวนทองถน (ไม

อยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง)

ความหมาย : ขาราชการการเมองอน ตาม ม.๙ (๑) ๑. ขาราชการการเมอง ตามพ.ร.บ.ระเบยบขาราชการการเมอง พ.ศ. ๒๕๓๕ ม. ๔(๘)-(๒๐) ๒. ขาราชการรฐสภาฝายการเมอง ตามพ.ร.บ.ระเบยบ ขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ.๒๕๕๔ ม.๙๒(๑)-(๒๔)

ขาราชการการเมองตามพ.ร.บ.ระเบยบขาราชการการเมอง พ.ศ.๒๕๓๕ ม.๔ (๘) - (๒๐) (๘) ทปรกษานายกรฐมนตร (๙) ทปรกษารองนายกรฐมนตร (๑๐) ทปรกษารฐมนตรและรฐมนตรส านกนายกฯ (๑๑) เลขาธการนายกรฐมนตร (๑๒) รองเลขาธการนายกรฐมนตรฝายการเมอง (๑๓) โฆษกประจ าส านกนายกฯ (๑๔) รองโฆษกประจ าส านกนายกรฐมนตร (๑๕) เลขานการรมต.ประจ าส านกนายกรฐมนตร (๑๖) ประจ าส านกเลขาธการนายกรฐมนตร (๑๗) เลขานการรฐมนตรกระทรวง (๑๘) ผ.ช.เลขานการรฐมนตรกระทรวง (๑๙) เลขานการรฐมนตรทบวง (๒๐) ผชวยเลขานการรฐมนตรทบวง

ขาราชการรฐสภาฝายการเมอง ตามพ.ร.บ.ระเบยบขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ.๒๕๕๔ ม.๙๒ (๑) – (๒๔) (๑) ทปรกษาประธานรฐสภา (๒) ทปรกษารองประธานรฐสภา (๓) ทปรกษาประธานสภาผแทนฯ (๔) ทปรกษาประธานวฒส ภา (๕) ทปรกษารองประธานสภาผแทนฯ (๖) ทปรกษารองประธานวฒฯ (๗) ทปรกษาผน าฝายคานฯ (๘) โฆษกประธานสภาผแทนฯ (๙) โฆษกประธานวฒสภา

๗๓

(๑๐) โฆษกผน าฝายคานฯ (๑๑) เลขานการประธานรฐสภา (๑๒) เลขานการรองประธานรฐสภา (๑๓) เลขานการประธานสภาผแทนฯ (๑๔) เลขานการประธานวฒสภา (๑๕) เลขานการรองประธานสภาผแทนฯ (๑๖) เลขาฯ รองประธานวฒสภา (๑๗) เลขานการผน าฝ ายคาน (๑๘) ผชวยเลขานการประธานรฐสภา (๑๙) ผชวยเลขาฯรองปธ.รฐสภา (๒๐) ผชวยเลขาฯประธานสภาผแทนฯ (๒๑) ผชวยเลขาฯ ปธ.วฒสภา (๒๒) ผชวยเลขาฯรองปธ.สภาผแทนฯ (๒๓) ผชวยเลขาฯ รองปธ.วฒสภา (๒๔) ผชวยเลขาฯผน าฝ ายคาน

ค าวนจฉยศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ท อม.๔/๒๕๕๖ เลขานการรองประธานวฒสภาเปนขาราชการการเมองและเปนผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตามพ.ร.บ.

ระเบยบขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ.๒๕๕๔ ม.๙๒(๑๖) ประกอบ พ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ฯ ม.๔ ว.๑ และว.๒ (๖) มหนาทยนบญชฯตามม.๓๒ และ ม.๓๓

ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญ ท ๕๐/๒๕๔๗ ทปรกษาประธานวฒสภาเปนบคคลตามพ .ร.บ.ระเบยบขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ.๒๕๑๘ ม.๖๑ (๓)

(กฎหมายเกา) เปนขาราชการการเมองอน ตามรฐธรรมนญ (ฉบบป ๒๕๔๐) ม.๒๙๑(๕) มหนาทยนบญชแสดงรายการทรพยสนฯ

บคคลทเคยเปนปญหาวาอยในความหมายของค าวา ขาราชการการเมองอน หรอไม บคคลตามพ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ.๒๕๒๘ ม.๕๘ ทบญญตวา “ ใหผวากทม. รองผวากทม. เลขานการผวากทม. ผชวยเลขานการผวากทม. เลขานการประธานสภา

กทม. เลขานการรองประธานสภากทม. ประธานทปรกษาและทปรกษา เปนขาราชการการเมองตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการเมอง”

อม.๓/๒๕๕๓ จ าเลยท ๑ รองผวาราชการกรงเทพมหานคร จ าเลยท ๒ ผอ านวยการเขตบางขนเทยน ขอกลาวหา

จ าเลยทงสองปฏบตหนาทโดยทจรตในโครงการกอสรางสะพานคอนกรตเสรมเหลกขามคลองตนสนไปเชอมกบเคหะชมชนธนบร ๑ เปนเหตใหกทม.ไดรบความเสยหาย เปนเงน ๙๘๕,๖๒๐ บาท เหตเกดระหวาง ๑๓ ก.ค. ๒๕๔๑ ถง ๓๐ ธ.ค. ๒๕๔๑ ขอใหลงโทษตาม ป.อาญา ม.๑๕๗

๗๔

มประเดนตองวนจฉยวา : รองผวาฯกทม. เปนขาราชการการเมองอนตามความหมายของรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๒๗๕ ว.๑ หรอไม

ค าวนจฉย: รองผวากทม.ไมใชบคคลตามรธน.ฉบบป ๒๕๕๐ ม.๒๗๕ วรรคหนง

• ขาราชการการเมองอน ตองอยในระดบเดยวกบต าแหนงตามพ.ร.บ.ระเบยบขาราชการการเมอง พ.ศ. ๒๕๓๕ • พ.ร.บ.ระเบยบขาราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ ม.๕๘ ว.๑ เพยงแตก าหนดสถานะของผด ารงต าแหนงทระบไว ใหแตกตางจากขาราชการประจ าเทานน • กรงเทพมหานครเปนเพยงราชการสวนทองถนเทยบไมไดกบผด ารงต าแหนงทางการเมองทเปนผบรหารระดบชาต

ขอสงเกต : ตวการ ผใช ผสนบสนน

๗๕

(๑) ความผดตอต าแหนงหนาทตองเปนการกระท าทอยในขอบอ านาจหนาท จงลงโทษผด ารงต าแหนงฯ ทเปน ตวการ ใช ผสนบสนนการกระท าผดตอต าแหนงหนาทของผด ารงต าแหนงฯคนอนไดเพยงในฐานะผสนบสนน

(๒) ความผดตอต าแหนงหนาท ผกระท าตองมคณสมบตพเศษคอเปนเจาพนกงาน จงลงโทษขาราชการ

หรอราษฎรทรวมกระท าผดกบผด ารงต าแหนงฯไดเพยงในฐานะผสนบสนน

(๓) ปอ.ม.๘๔ ว.๒ ผใชตองรบโทษเสมอนตวการแตเมอขาราชการหรอราษฎรเปนตวการรวมกบผด ารง

ต าแหนงฯไมได ยอมลงโทษราษฎรทเปนผใชไดเพยงในฐานะผสนบสนน

๗๖

(๔) หากไมมการใชอ านาจหนาทของผด ารงต าแหนงทางการเมองเขาไปเกยวของ ไมอยในอ านาจศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ (อ.ม.๑๔/๒๕๕๒)

อม.๑๔/๕๒ คดพล.อ.ธรรมรกษฯ ค าฟอง : จ าเลยท ๑ (รมว.กลาโหม) รวมกบจ าเลยท ๒ (นกเคลอนไหวทางการเมอง) ใช จาง วาน จ าเลยท ๔ (พนกงานของส านกงาน กกต.) ใหน าขอมลสมาชกพรรคการเมองหนงทยงไมผานขนตอนการตรวจสอบไปแกไขเปลยนแปลงในฐานขอมลของนายทะเบยนพรรคการเมองโดยมชอบ แลวจ าเลยท ๔ รวมกบจ าเลยท ๓ และท ๕ กบพวกกระท าการดงกลาว ค าขอ : ขอใหลงโทษตามพ.ร.บ.วาดวยความผดของพนกงานในองคการของรฐฯ พ.ศ.๒๕๐๒ ม.๖ , ๑๑ ป.อาญา ม.๓๓, ๘๓,๘๔, ๘๖ ฯลฯ ค าวนจฉย : ไมประทบฟอง • รธน.ป ๒๕๕๐ ม.๒๗๕ ว.๒ และ พ.ร.ป. ว.อม.๒๕๔๒ ม.๙ (๒) ตองเปนการกระท าในฐานเปนตวการ ผใช ผสนบสนนการกระท าความผดของนายกรฐมนตร รฐมนตร ส.ส. ส.ว. หรอขาราชการการเมองอน แตคดนโจทกกลาวหาวา จ าเลยท ๔ กระท าผดตอต าแหนงหนาทโดยมจ าเลยท ๑ และท๒ รวมกนใช จางวาน • ไมปรากฏการกระท าความผดตอต าแหนงหนาทของจ าเลยท๑ในฐานะรมว.กลาโหม • ส านกงานคณะกรรมการ ก.ก.ต. ซงจ าเลยท ๔ สงกด ไมอยในก ากบดแลของรฐบาลทมจ าเลยท๑ เปนรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมในฐานะฝายบรหารทจะก ากบดแลหรอควบคมสงการใดๆ ไดอกดวย • มลคดตามฟองจงไมอยในความหมายของการกระท าความผดของตวการ ผใช ผสนบสนน ในการกระท าความผดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ศาลฎกาฯไมประทบฟอง และใหจ าหนายคดจาก สารบบความ

๗๗

(๕) หากมการใชอ านาจหนาทของผด ารงต าแหนงทางการเมองเขาไปเกยวของอยในอ านาจศาลฎกาแผนก

คดอาญาฯ (อ.ม.๒/๒๕๕๑)

๗๘

(๖) กรณมการใชอ านาจหนาทของผด ารงต าแหนงทางการเมองทเปนผใชเขาไปเก ยวของ ฟองผถกใชท

ศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ได (อ.ม.๑๑/๒๕๕๓ อ.ม.๑๒/๒๕๕๓ อ.ม.๑๓/๒๕๕๓)

๗๙

๘๐

ฎ.๑๓๕๙/๒๕๕๘ ค าพพากษา : การด าเนนคดตามพ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ ม.๖๖ ว.๑ ม

เจตนารมณในการด าเนนเกยวกบการทจรตและประพฤต มชอบใหเปนไปดวยความรวดเรวและมประสทธภาพ จงก าหนดใหคณะกรรมการป.ป.ช.ท าหนาทไตสวนขอเทจจรง ใหอยการสงสดฟองคด พจารณาคดใชระบบไตสวน ฉะนน ความหมายของค าวา ขาราชการการเมองอน ตาม ม.๖๖ ตองอยในระดบเดยวกบต าแหนงทางการเมองทกลาวไวโดยเฉพาะไมใชขาราชการทวไป ทงความหมายของขาราชการการเมองอนตามค านยามศพทม .๔(๕) กบญญตแยกตางหากจากม .๔(๗) ต าแหนงนายกองคการบรหารสวนต าบลทจ าเลยด ารงต าแหนง มไดอยในความหมายของค าวาขาราชการการเมอง ตามม.๖๖ คดของจ าเลยไมอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ แตอยในอ านาจของศาลชนตนซงมเขตอ านาจตามทโจทกฟอง โจทกจงมอ านาจฟอง

ฎ.๗๙๐๔/๒๕๕๗ ค าพพากษา : รฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๒๗๕ ก าหนดใหคดทกลาวหาวานายกรฐมนตรฯลฯ รา

รวยผดปกต กระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอน เปนคดทอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ โดยก าหนดหลกการส าคญวา ผเสยหายอาจยนค ารองตอคณะกรรมการป.ป.ช.เพอใหไตสวนขอเทจจรงและสรปส านวนพรอมท าความเหนไปยงศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ทง พ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ฯ ม.๔ หามศาลอนรบคดทอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ และม.๙ บญญตใหศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ มอ านาจพจารณาคดทมมลกลาวหาวานายกรฐมนตรกระท าความผดตอต าแหนงหนาทตามประมวลกฎหมายอาญา หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอนเมอมลแหงคดเปนการกลาวหาวาจ าเลยในฐานะนายกรฐมนตรกระท าความผดต าแหนงหนาทราชการ จงอยในอ านาจของศาลฎกา หาอยในอ านาจพจารณาพพากษาของศาลชนตนไม

ขอสงเกต : กรณผใหสนบน รางพ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๑๐ “ ศาลม

อ านาจพจารณาพพากษาคด ดงตอไปน (๓) .... รวมทงผให ผขอให หรอรบวาจะใหทรพยสนหรอประโยชนอนใดแกบคคลตาม (๑) หรอ (๒) เพอ

จงใจใหกระท าการ ไมกระท าการ หรอประวงการกระท าอนมชอบดวยหนาท (ถอยค าตอนทายของมาตรา ๑๐ (๓) คอตวบทประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๔๔ ทวาดวยความผด

ของผรบสนบน)

๒.คดร ารวยผดปกต ความหมาย

ค าวา “ร ารวยผดปกต” รางพ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. .... ม.๔ (๑) การมทรพยสนมากผดปกต (๒) การมทรพยสนเพมขนมากผดปกต (๓) การมหนสนลดลงมากผดปกต

๘๑

(๔) การไดทรพยมาโดยไมสมควรสบเนองมาจากการปฏบตตามหนาทหรอใชอ านาจในต าแหนงหนาท บคคลทอยในอ านาจ

(๑) ผด ารงต าแหนงทางการเมองเฉพาะตามทบญญตไวในกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

(๒) ตลาการศาลรฐธรรมนญ (๓) ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ (๔) ผวาการตรวจเงนแผนดน

(เปนบคคลในต าแหนงเดยวกบทอยในอ านาจของศาลนในคดอาญา ตามม.๑๐ (๑))

๓.คดจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนหรอยนเทจ ความหมายของค าวา “ จงใจ” ตามรฐธรรมนญฉบบกอนๆ

การจงใจไมยนบญชฯ ไมตองมเจตนาพเศษเพอเตรยมการทจรต เพยงแตรวามทรพยสนแตไมแจง กเปนความผด (ค.๑๙/๒๕๔๔, ๒๐/๒๕๔๔, อม.๖/๒๕๕๒)

ความหมายของค าวา “ จงใจ” ตามรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ การจงใจไมยนบญชฯ ตองมพฤตการณอนควรเชอไดวามเจตนาไมแสดงทมาแหงทรพยสนหรอหนสน

(รฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๒๓๕ วรรคทาย , รางพ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาฯ มาตรา ๑๐ (๔)) บคคลทอยในอ านาจ

พ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาฯม.๑๐(๔) ๑. ผด ารงต าแหนงทางการเมองเฉพาะตามทบญญตไวในกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกน

และปราบปรามการทจรต ๒. ตลาการศาลรฐธรรมนญ ๓. ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ๔. ผวาการตรวจเงนแผนดน ๕. กรรมการป.ป.ช. ๖. เจาหนาทของส านกงานคณะกรรมการป.ป.ช.

๔.คดทคณะกรรมการป.ป.ช.ถกกลาวหา รฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ ม.๒๓๖ และ รางพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแนงทางการเมอง ม.๑๐ (๒)

ขอกลาวหา ๑. ร ารวยผดปกต ๒. ทจรตตอหนาท ๓. จงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย

๘๒

คดอาญา การด าเนนกระบวนพจารณาคดอาญาในศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ

การเลอกองคคณะผพพากษา

เมอมการยนฟองคดตอศาล ใหประธานศาลฎกาเรยกประชมใหญเพอเลอกผพพากษาในศาลฎกาซงเคยด ารงต าแหนงไมตากวาผพพากษาศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาในศาลฎกาจ านวนเกาคนเปนองคคณะผพพพากษาโดยใหเลอกเปนรายคด (รางฯ ม.๑๑ วรรคหนง)

ผพพากษาในศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ผพพากษาเจาของส านวน:

หนงในองคคณะฯทไดรบเลอกจากองคคณะฯ ใหเปนเจาของส านวนมอ านาจรางฯ ม.๑๔. • ด าเนนการตามมตองคคณะฯ • ออกค าสงในทางทมไดเปนการวนจฉยคด เมอไดรบความเหนชอบจากองคคณะอก ๒ คน

องคคณะผพพากษา: ผพพากษาซงไดรบเลอกจากทประชมใหญศาลฎกาใหท าหนาทพจารณาคดนน ๆตามรางฯ ม.๑๑ ว.หนง

ผพพากษาประจ าแผนก : ผพพากษาฯทประธานศาลฎกาแตงตงมอ านาจปฏบตงานทจ าเปนระหวางยงไมมองคคณะ (รางม.๙

ว.สอง)

การถอนตวจากการรบเลอกเปนองคคณะผพพากษาตองมเหตสมควร ตองแถลงตอทประชมใหญศาลฎกากอนลงคะแนน และทประชมใหญตองลงมตวาจะใหถอนตวหรอไม โดยมตของทประชมใหญใหเปนทสด (รางฯ ม.๑๑ วรรคสอง)

การเลอกองคคณะฯ ตองลงคะแนนลบ หากคะแนนเทากนใหปธ.ศาลฎกาจบสลาก (รางฯ ม.๑๑ วรรคสาม)

ระหวางการพจารณาคด หามมค าสงใหไปท างานทศาลอน นอกศาลฎกา (รางฯ ม.๑๑ วรรคส) และการเปลยนแปลงสถานะของผพพากษาทไดรบเลอกเปนองคคณะผพพากษาไปเปนผพพากษาอาวโสในศาลฎกา ไมกระทบถงการทผนนจะปฏบตหนาทเปนองคคณะผพพากษาตอไป (รางฯ ม.๑๑ วรรคเจด)

หากองคคณะคนใดพนจากหนาทตามรางฯ ม.๑๒ (คอพนจากการเปนขาราชการตลาการ ไปด ารงต าแหนงอนถอนตวเพราะเหตมการคดคาน หรอมเหตอนสมควรและทประชมใหญอนญาตใหถอนตว )หรอมเหตสดวสย หรอเหตจ าเปนอนอนไมอาจกาวลวงไดท าใหไมสามารถปฏบตหนาทได (เปนการถาวร) ใหเลอกผพพพากษาเขามาแทนท มอ านาจเชนเดยวกบผพพากษาทตนเขามาแทน (รางฯม.๑๑ วรรคหา)

๘๓

ในกรณมเหตสดวสยหรอเหตจ าเปนอนอนไมอาจกาวลวงได ท าใหไมสามารถปฏบตหนาทในวนนดเปนการชวคราว หากผพพากษาในองคคณะคงเหลอไมนอยกวาเจดคน ใหถอวาผพพากษาเทาทมอยเป นองคคณะพจารณาคดตอไปได เวนแตการท าค าสงทเปนการวนจฉยชขาดคดหรอท าค าพพากษา(รางฯ ม.๑๑ วรรคหก)

การคดคานองคคณะผพพากษา

ตองยนค ารองตอศาลกอนเรมการไตสวนพยานหลกฐาน เวนแต ผคดคานสามารถแสดงตอศาลไดวามเหตสมควรทท าใหไมสามารถคดคานกอนหนานน

ค าสงขององคคณะทยอมรบหรอยกค าคดคานเปนทสด

ใหน าบทบญญตวาดวยการคดคานผพพากษาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบโดยอนโลม (รางฯ ม.๑๓)

อ านาจฟอง

ผมอ านาจฟองคดอาญา (๑) อยการสงสด (๒) คณะกรรมการ ป.ป.ช. ทงน ตามหลกเกณฑและเงอนไขทกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกน

และปราบปรามการทจรตก าหนด (รางฯ ม.๒๓) (หลกเกณฑเดมเรองอยการสงสดกบคณะกรรมการป.ป.ช.มความเหนตางใหตงคณะท างานรวมกน หากอยการ

สงสดยงเหนวาพยานหลกฐานไมสมบรณ คณะกรรมการป .ป.ช.ฟองเองได ไมมในรางพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาฯ แตคาดวานาจะไปอยในรางพ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ)

คดกรรมเดยวผดตอกฎหมายหลายบท

ในการฟองคดอาญาส าหรบการกระท าอนเปนกรรมเดยวผดตอกฎหมายหลายบทและบทใดบทหนงอยในอ านาจของศาล ใหศาลรบพจารณาพพากษาขอหาความผดบทอนไวดวย(ราง ม.๒๔ วรรคหนง)

ในกรณทพบวาศาลอนรบฟองคดในขอหาความผดอาญาบทอนจากการกระท าความผดกรรมเดยวกบการกระท าความผดตามทมการยนฟองคดตามพ.ร.ป.น ตองโอนคด โดยใหถอวากระบวนพจารณาทไดด าเนนการไปแลวในศาลอนกอนมค าพพากษาไมเสยไป เวนแตองคคณะผพพากษาจะมค าสงเปนอยางอนเพอประโยชนแหงความยตธรรม (ราง ม.๒๔วรรคสอง)

ผลตออายความ

ในการด าเนนคดอาญาตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนเมอไดยนฟองคดตอศาลแลว ใหอายความสะดดหยดลง (รางม.๒๕ วรรคหนง)

ในกรณผถกกลาวหาหรอจ าเลยหลบหนไปในระหวางถกด าเนนคด หรอระหวางการพจารณาคดของศาล มใหนบระยะเวลาทผถกกลาวหาหรอจ าเลยหลบหนรวมเปนสวนหนงของอายความ (ราง ม.๒๕ วรรคสอง)

๘๔

ในกรณมค าพพากษาถงทสดใหลงโทษจ าเลย ถาจ าเลยหลบหนไปในระหวางตองค าพพากษาถงทสดใหลงโทษ มใหน าบทบญญต มาตรา ๙๘ แหงประมวลกฎหมายอาญามาใชบงคบ (ราง ม.๒๕ วรรคสาม)

รปแบบของค าฟอง

ฟองตองท าเปนหนงสอ

มขอความตามทบญญตไวในมาตรา ๑๕๘ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มขอความทเปนการกลาวหาเกยวกบการทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาท หรอใชอ านาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย และตองระบพฤตการณทกลาวหาวากระท าความผด

พรอมทงชชองพยานหลกฐานใหชดเจนเพยงพอทจะด าเนนกระบวนพจารณาไตสวนขอเทจจรงตอไปไดมาตรา ๒๕ (รางฯ ม.๒๖ วรรคหนง)

ฟองไมถกตอง ศาลมค าสงโจทกแกไขใหถกตองได (รางฯ ม.๒๖ วรรคสาม)

การฟองคดอาญาตอศาลนไมตองไตสวนมลฟอง (รางฯ ม.๒๖ วรรคส)

กระบวนการในวนยนฟอง ๑. กรณปกต (ม.๒๖ วรรคสอง) ใหจ าเลยมาหรอคมตวมาศาล โจทกสงส านวนการไตสวนของคณะกรรมการป .ป.ช.หรอคณะผไตสวนอสระ แลวแตกรณ พรอมส าเนา

อเลกทรอนกสตอศาลเพอใหเปนหลกในการพจารณาและไตสวนพยานหลกฐาน ศาลอาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมไดตามทเหนสมควร

๒. กรณผถกกลาวหาหลบหน (ม.๒๗) ในการยนฟอง อ.ส.ส.หรอคณะกรรมการป.ป.ช.ตองแจงใหผถกกลาวหามาศาลในวนฟองคด ในกรณทผถกกลาวหาไมมาศาล และอ.ส.ส.หรอคณะกรรมการป.ป.ช.มหลกฐานแสดงตอศาลวา

- ไดเคยมการออกหมายจบผถกกลาวหาแลว แตยงไมไดตวมา หรอ - เหตทผถกกลาวหาไมมาศาลเกดจากการประวงคด หรอ - ผถกกลาวหาไมมาศาลตามนดโดยไมมเหตแกตวอนสมควร

ใหศาลประทบรบฟองไวพจารณา แมไมปรากฏผถกกลาวหาตอหนาศาล

กระบวนการภายหลงประทบรบฟองโดยไมมตว

ในกรณทศาลประทบรบฟองไวโดยไมมตวและศาลไดสงหมายเรยกและส าเนาฟองใหจ าเลยทราบโดยชอบแลว แตจ าเลยไมมาศาล ใหศาลออกหมายจบจ าเลย

ผมหนาทเกยวของกบการตดตามหรอจบกมจ าเลยตองรายงานผลการตดตามจบกมเปนระยะตามทศาลก าหนด (รางฯ ม.๒๘ ว.หนง)

หากไมสามารถจบจ าเลยไดภายในสามเดอนนบแตวนออกหมายจบ ใหศาลมอ านาจพจารณาคดไดโดยไมตองกระท าตอหนาจ าเลย

๘๕

กรณดงกลาวไมตดสทธจ าเลยทจะตงทนายความมาด าเนนการแทนตน (รางฯ ม.๒๘ ว.สอง)

การพจารณาคดทไมไดกระท าตอหนาจ าเลย ไมเปนการตดสทธจ าเลยทจะมาศาลเพอตอสคดในเวลาใดกอนทศาลจะมค าพพากษา

แตการมาศาลดงกลาวไมมผลใหการไตสวนและการด าเนนกระบวนพจารณาทไดกระท าไปแลวตองเสยไป (รางฯม.๒๘ ว.สาม)

ในคดศาลด าเนนกระบวนพจารณาลบหลงจ าเลย และมค าพพากษาวาจ าเลยกระท าความผด ถาภายหลงจ าเลยมพยานหลกฐานใหมทอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ จ าเลยจะมาแสดงตนตอศาลและยนค ารองตอศาลเพอขอใหรอฟนคดขนพจารณาใหมได แตตองยนเสยภายในหนงป นบแตวนทศาลมค าพพากษา และใหศาลมอ านาจสงรอฟนคดขนพจารณาใหมไดตามทเหนสมควร ค าสงของศาลในกรณเชนนใหเปนทสด

ในกรณทศาลสงรอฟนคดขนพจารณาใหม ใหด าเนนการตามมาตรา ๑๑ แตผพพากษาในองคคณะผพพากษาตองไมเคยพจารณาคดนนมากอน

การรอฟนคดขนพจารณาใหมไมมผลใหการไตสวนและการด าเนนกระบวนพจารณาทไดท าไปแลวตองเสยไป

การด าเนนการในการรอฟนคดขนพจารณาใหม ใหเปนไปตามขอก าหนดของประธานศาลฎกา (รางฯ ม.๒๙))

กระบวนการภายหลงประทบรบฟองโดยมตวจ าเลย

เมอศาลมค าสงประทบรบฟองแลว ใหศาลสงส าเนาค าฟองแกจ าเลยและนดคความมาศาลในวนนดพจารณาครงแรก (รางฯ ม.๓๓ วรรคหนง)

นบแตวนทจ าเลยรบส าเนาฟอง จ าเลยมสทธขอตรวจและคดส าเนาเอกสารในส านวนการไตสวนของคณะกรรมการป.ป.ช. (รางฯ ม.๓๓ วรรคสอง)

ผลของค าสงประทบฟองตอจ าเลย

เมอศาลประทบรบฟอง ใหผถกกลาวหาซงด ารงต าแหนงตามมาตรา ๑๐ (๑) กรรมการ ป.ป.ช. หรอเจาหนาทของรฐ หยดปฏบตหนาทจนกวาจะมค าพพากษา เวนแตศาลจะมค าสงเปนอยางอน

ในกรณทศาลมค าพพากษาใหผใดพนจากต าแหนง หรอค าพพากษานนมผลใหผใดพนจากต าแหนง ไมวาจะมการอทธรณตามหมวด ๖ อทธรณหรอไม ใหผนนพนจากต าแหนงตงแตวนทศาลมค าพพากษาหรอวนทหยดปฏบตหนาท (ราง ม.๑๗)

หลกเกณฑการถอนฟอง

เมอศาลประทบรบฟองแลว หามมใหศาลอนญาตใหถอนฟองเวนแตจะไดความวาหากไมอนญาตใหถอนฟองจะกระทบกระเทอนตอความยตธรรม (ราง ม.๓๐)

๘๖

การจบ คมขง และปลอยชวคราว

คณะกรรมการป.ป.ช. ผไตสวนอสระ หรออสส. อาจรองขอตอศาลใหออกหมายจบหรอหมายขงผถกกลาวหาหรอจ าเลย หากมหลกฐานตามสมควรวาผนนนาจะไดกระท าความผดอาญาหรอ มเหตอนควรเชอวาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอกอเหตอนตรายประการอน (รางฯ ม.๒๒ วรรคหนง)

ในกรณทมการฟองคดแลว ไมวาจะมการคมขงจ าเลยมากอนหรอไม ใหองคคณะผพพากษาพจารณาถงเหตอนควรคมขงจ าเลยและมค าสงตามทเหนสมควรหรอปลอยชวคราวจ าเลยนนกได(รางฯ ม.๒๒ วรรคสอง)

ในการด าเนนคดอาญาตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน ผถกกลาวหาหรอจ าเลยซงหลบหนไปในระหวางไดรบการปลอยชวคราวตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ และถาเปนการหลบหนไปในระหวางการพจารณาคดของศาล ไมวาศาลจะมค าสงจ าหนายคดหรอไมกตาม ศาลอาจมค าสงใหผมหนาทเกยวของกบการตดตามหรอจบกมจ าเลยรายงานผลภายในระยะเวลาทศาลเหนสมควร (รางฯ ม.๓๒ วรรคสอง)

ความผดตามวรรคหนงไมระงบไปเพราะเหตทคดของผถกกลาวหา หรอจ าเลยนนมการสงไมฟอง ยกฟอง จ าหนายคด หรอถอนฟอง (รางฯ ม.๓๒ วรรคสอง)

วนนดพจารณาครงแรก

องคคณะฯ อานอธบายฟองและถามค าใหการจ าเลย (ราง ม.๓๓ ว.สาม)

หากจ าเลยใหการปฏเสธหรอไมใหการ ใหศาลก าหนดวนตรวจพยานหลกฐานลวงหนาไมนอยกวา ๑๔ วน (ราง ม.๓๓ ว.๓)

ในกรณจ าเลยมไดมาศาลในวนนดพจารณาครงแรกไมวาดวยเหตใด ใหถอวาจ าเลยปฏเสธ (ราง ม.๓๓ ว.สาม ตอนทาย)

กรณจ าเลยใหการรบสารภาพ แมขอหานนก าหนดอตราโทษอยางต าใหจ าคกนอยกวาหาป หรอโทษสถานทเบากวานน ศาลอาจเรยกพยานมาไตสวนเพอทราบถงพฤตการณแหงการกระท าความผดจนกวาจะพอใจวาจ าเลยกระท าความผดจรงกได (ราง ม.๓๓ ว.ทาย)

การยนบญชระบพยาน

โจทกและจ าเลยตองยนบญชระบพยานตอศาลพรอมส าเนาในจ านวนทเพยงพอกอนวนพจารณาตรวจพยานหลกฐานไมนอยกวา ๗ วน (รางฯ ม.๓๔ วรรคหนง )

การยนบญชระบพยานเมอลวงพนระยะเวลาตามวรรคหนงจะกระท าไดตอเมอไดรบอนญาตจากองคคณะผพพากษา เมอมเหตสมควรแสดงไดวาไมสามารถทราบถงพยานหลกฐานนน หรอเปนกรณจ าเปนเพอประโยชนแหงความยตธรรม หรอเพอใหโอกาสแกจ าเลยในการตอสคด (รางฯ ม.๓๔ วรรคสอง )

๘๗

วนตรวจพยานหลกฐาน

วนตรวจพยานหลกฐาน โจทกและจ าเลยตองสงพยานเอกสารและพยานวตถตอศาลเพอใหอกฝายหนงตรวจสอบ เวนแตองคคณะผ พพากษาจะมค าสงเปนอยางอน เนองจากสภาพและความจ าเปนแหงพยานหลกฐานนน

หลงจากนนโจทกจ าเลยตองแถลงแนวทางการเสนอพยานหลกฐานตอองคคณะผพพากษา (รางฯม.๓๕ วรรคหนง)

เพอประโยชนแหงความยตธรรม แมจ าเลยจะมไดยนบญชระบพยานตามมาตรา ๓๔ หรอมไดสงพยานเอกสารและพยานวตถตอศาลตามวรรคหนง เพราะเหตทจ าเลยไมมาศาลและไมมทนายความ หรอแมโจทกจ าเลยจะมไดมการโตแยงพยานหลกฐานไว หรอมการโตแยงพยานหลกฐานภายหลงวนตรวจพยานหลกฐาน องคคณะผพพากษาจะไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมกได (รางฯม.๓๕ วรรคสอง)

การไตสวนพยานหลกฐาน

การพจารณาคดใหใชระบบไตสวนโดยใหศาลมอ านาจคนหาความจรง ไมวาจะเปนคณหรอเปนโทษแกฝายใดฝายหนงได

และในการวนจฉยปญหาขอเทจจรง ใหศาลรบฟงพยานหลกฐานไดทกประเภท เวนแตจะมกฎหมายบญญตหามรบฟงไวโดยเฉพาะ

แมวาการไตสวนพยานหลกฐานนนจะมขอผดพลาดคลาดเคลอนไปจากขนตอน วธการ หรอกรอบเวลาทกฎหมายก าหนดไว ถาศาลไดใหโอกาสแกคกรณฝายอนคความในการโตแยงคดคานพยาน หลกฐานนนแลว เพอใหไดขอเทจจรงทถกตองตรงตามความจรงทเกดขนในคดนน

ทงน ตามแนวทางและวธการตามขอก าหนดของประธานศาลฎกา (ราง ม.๖ ว.หนง)

ระยะเวลาทก าหนดไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน หรอในกฎหมายอนทบทบญญตแหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน ามาใชบงคบ หรอในขอก าหนดของประธานศาลฎกา หรอตามทศาลก าหนด เมอศาลเหนสมควรหรอเมอคความมค าขอ ศาลอาจยนหรอขยายไดตามความจ าเปนและเพอประโยชนแหงความยตธรรม (ราง ม.๑๗ ว.หนง)

ในกรณทมขอผดพลาดหรอบกพรองทางวธพจารณาเกดขน ใหศาลอาจสงใหคความซงด าเนนกระบวนพจารณาไมถกตอง ด าเนนกระบวนพจารณาใหถกตองไดภายในระยะเวลาและเงอนไขทศาลเหนสมควรก าหนด ทงนเพอประโยชนแหงความยตธรรม (ราง ม.๑๗ ว.สอง)

การพจารณาของศาลตองเปนไปโดยรวดเรวตามทก าหนดในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนและขอก าหนดของประธานศาลฎกา

ทงน โดยน าส านวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอของคณะผไตสวนอสระ แลวแตกรณ เปนหลกในการพจารณา

และเพอประโยชนแหงความยตธรรม ใหศาลอาจมอ านาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมได (ราง ม.๖ ว.สอง)

๘๘

ศาลตองด าเนนกระบวนพจารณาไตสวนพยานหลกฐานตอเนองตดตอกนไปจนกวาจะเสรจการพจารณา เวนแตจะมเหตสดวสยหรอเหตจ าเปนอนไมอาจกาวลวงได (รางฯ ม.๑๕)

หากอสส. หรอคณะกรรมการป.ป.ช. รวมทงบคคลทเกยวของเกรงวาพยานหลกฐานทอาจตองอางองในภายหนาจะสญหายหรอยาก แกการน ามาไตสวนในภายหลง อาจยนค ารองขอใหมค าสงไตสวนพยานหลกฐานนนไวทนทกได หากยนค ารองกอนการยนฟอง ใหผพพากษาประจ าแผนกเปนผพจารณา ทงน พยานหลกฐานทไดจากการไตสวนดงกลาวใหรบฟงเปนพยานหลกฐานได (รางฯ ม.๑๖)

ในการปฏบตหนาท ศาลมอ านาจเรยกเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลใดหรอเรยกบคคลใดมาใหถอยค า ตลอดจนขอใหศาลอน พนกงานสอบสวน หนวยราชการ หนวยงานอนของรฐรฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน ด าเนนการใดเพอประโยชนแหงการพจารณาได (รางฯ ม.๖ ว.๓)

ศาลมอ านาจแตงตงบคคลหรอคณะบคคลเพอปฏบตหนาทตามทมอบหมายในการใหความชวยเหลอหรอสนบสนนการปฏบตหนาทของศาลทมใชการพจารณาพพากษาคดได (รางฯ ม.๖ ว.ทาย)

ศาลฯตองก าหนดวนเรมไตสวนใหโจทกและจ าเลยทราบลวงหนาไมนอยกวา ๗ วน (ราง ม.๓๖) การพจารณาและไตสวนพยานหลกฐานใหกระท าโดยเปดเผย เวนแตมความจ าเปนเพอคมครองประโยชนสาธารณะส าคญ ใหศาลมค าสงใหพจารณาเปนการลบได (ราง ม.๓๑ ว.หนง)

เมอศาลเหนเปนการสมควร เพอใหการพจารณาเปนไปโดยไมชกชา ศาลมอ านาจไตสวนพยานหลกฐานลบหลงจ าเลยไดในกรณดงตอไปน

(๑) จ าเลยไมอาจมาฟงการไตสวนพยานหลกฐานไดเนองจากความเจบปวยหรอมเหตจ าเปนอนอนมอาจกาวลวงได เมอจ าเลยมทนายและจ าเลยไดรบอนญาตจากศาลทจะไมมาฟงการพจารณาและสบพยาน

(๒) จ าเลยเปนนตบคคลและศาลไดออกหมายจบผจดการหรอผแทนของนตบคคลนนแลว แตยงจบตวมาไมได

(๓) จ าเลยอยในอ านาจศาลแลว แตไดหลบหนไปและศาลไดออกหมายจบแลวแตยงจบตวมาไมได (๔) ในระหวางพจารณาหรอไตสวน ศาลมค าสงใหจ าเลยออกจากหองพจารณาเพราะเหตขดขวางการ

พจารณา หรอจ าเลยออกไปจากหองพจารณาโดยไมไดรบอนญาตจากศาล (๕) จ าเลยทราบวนนดแลวไมมาศาล โดยไมมเหตอนสมควร หรอศาลเหนวาเพอประโยชนแหงความ

ยตธรรมจ าเปนตองไตสวนพยานหลกฐานใดในนดนนโดยไมเลอนคด กรณตาม (๓) ในกรณทตองมการสงหนงสอ ค าสง หรอหมายอาญาของศาลใหสงไปยงทนายความของ

จ าเลยแทน (รางฯม.๓๑ ว.สอง)

ในการไตสวนพยานบคคล - ใหองคคณะฯสอบถามพยานบคคลเอง โดยแจงใหพยานทราบประเดนและขอเทจจรงซงจะท าการไต

สวน - แลวใหพยานเบกความโดยวธแถลงดวยตนเองหรอตอบศาล - แลวจงอนญาตใหโจทกจ าเลยถามเพมเตม (รางฯ ม.๓๗ ว.๑)

๘๙

การถามพยานจะใชค าถามน าตามทศาลเหนสมควรกได (รางฯม. ๓๗ ว.๒)

หลงจากคความถามพยานตามวรรคหนงแลว หามมใหคความฝายใดถามพยานอก เวนแตจะไดรบอนญาตจากศาล (รางฯ ม.๓๗ ว.๓)

ศาลอาจขอใหผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญมาใหความเหนเพอประกอบการพจารณาพพากษาคดได แตตองแจงใหคความทกฝายทราบและใหโอกาสคความตามสมควร ในอนทจะขอใหเรยกผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญฝายตนมาใหความเหนโตแยงหรอเพมเตมความเหนของผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญดงกลาว (รางฯ ม.๓๙)

เมอการไตสวนพยานหลกฐานเสรจสน โจทกจ าเลยมสทธแถลงปดคดของตนภายในเวลาทศาลก าหนด (รางฯ ม.๔๐ ว.หนง)

การพพากษาคด

องคคณะผพพากษาทกคนตองท าความเหนในการวนจฉยคดเปนหนงสอโดยสงเขป พรอมทงตองแถลงดวยวาจาตอทประชม และใหทประชมปรกษาหารอรวมกนกอนแลวจงลงมต โดยถอเสยงขางมาก

ค าสงทเปนวนจฉยชขาดคดหรอค าพพากษาของศาล ใหเปดเผยโดยประกาศในราชกจจานเบกษา สวนความเหนในการวนจฉยคดขององคคณะทกคนใหเปดเผยโดยวธการในขอก าหนดของประธานศาลฎกา (รางฯ ม.๒๐)

ค าสงทเปนวนจฉยชขาดคดหรอค าพพากษาของศาล ตองมเหตผลในการวนจฉยทงในปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย รวมทงการด าเนนการกบทรพยสนทเกยวของ(รางฯ ม.๒๑)

องคคณะตองมค าพพากษาและอานในศาลโดยเปดเผยภายใน ๓๐ วน นบแตวนเสรจการพจารณา

หากจ าเลยทราบนดโดยชอบแลวไมมาฟงค าพพากษาหรอค าสงใหศาลอานค าพพากษาลบหลงได และใหถอวาจ าเลยไดฟงค าพพากษาหรอค าสงนนแลว( รางฯ ม.๓๒ ว.๒)

ในกรณทเปนการพจารณาคดลบหลงจ าเลย เมอศาลนดฟงค าพพากษา หรอค าสงใหปดประกาศแจงการนดฟงค าพพากษาหรอค าสงนน ณ ภมล าเนาหรอทอยทปรากฏตามหลกฐานทางทะเบยนตามกฎหมายวาดวยการทะเบยนราษฎรของจ าเลย หรอวธการอนใดตามทศาลเหนสมควร และใหถอวาจ าเลยทราบนดโดยชอบแลว (รางฯ ม.๓๒ ว.๓)

การอทธรณค าพพากษา มาตรา ๑๙๕ ว.๔ ค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองใหอทธรณตอ

ทประชมใหญศาลฎกาไดภายในสามสบวนนบแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษา

การวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกาตามวรรคส ใหด าเนนการโดยองคคณะของศาลฎกา ซงประกอบดวยผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกา หรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาซงไมเคยพจารณาคดนนมากอน และไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาจ านวนเกาคน โดยใหเลอกเปนรายคด และเมอองคคณะของศาลฎกาดงกลาวไดวนจฉยแลว ใหถอวาค าวนจฉยนนเปนค าวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา

๙๐

มาตรา ๑๙๕ ว.๖ ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาใหผใดพนจากต าแหนง หรอค าพพากษานนมผลใหผใดพนจากต าแหนง ไมวาจะมการอทธรณตามวรรคสหรอไม ใหผนนพนจากต าแหนงตงแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษา

หลกเกณฑและวธการอทธรณตามวรรคส และการพจารณาวนจฉยอทธรณตามวรรคหา ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

ก าหนดเวลาอทธรณ

ภายใน ๓๐ วน นบแตวนทศาลมค าพพากษา(รธน.ม.๑๙๕ ว.๔ , พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๐) อทธรณตอองคกรใด

ทประชมใหญศาลฎกา (รธน.ม.๑๙๕ ว.๔ ,พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๐)

ผมสทธอทธรณ

คความทกฝาย

คดทศาลพพากษาใหลงโทษประหารชวต หรอจ าคกตลอดชวต ศาลมหนาทตองสงส านวนคดตอไปยงทประชมใหญศาลฎกาเพอพจารณาวนจฉย (รธน.ม.๑๙๕ ว.๔ , พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๐, ๖๒)

เงอนไขในการอทธรณ ในกรณทจ าเลยซงไมไดถกคมขงเปนผอทธรณ จะยนอทธรณไดตอเมอ มาแสดงตนตอเจาพนกงานศาล

ในขณะยนอทธรณ (พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๑)

การวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา

ด าเนนการโดยองคคณะของศาลฎกาซงประกอบดวยผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกา หรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกา

ซงไมเคยพจารณาคดนนมากอนและไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาจ านวนเกาคน โดยใหเลอกเปนรายคด

เมอองคคณะของศาลฎกาดงกลาวไดวนจฉยแลว ใหถอวาค าวนจฉยนน เปนค าวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา (รธน.ม.๑๙๕ ว.๕ , พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๓)

การวนจฉยปญหาโดยประชมใหญศาลฎกา

ในการพจารณาอทธรณ หากมปญหาขอกฎหมายส าคญ

ผพพากษาคนหนงในองคคณะฯ หรอปธ.แผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกาจะเสนอประธานศาลฎกาเพอพจารณาใหมการวนจฉยปญหานนโดยทประชมใหญศาลฎกากได(พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๔)

๙๑

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐

มาตรา ๒๓๔ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมหนาทและ อ านาจ ดงตอไปน (๑) ไตสวนและมความเหนกรณมการกลาวหาวาผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตลาการ ศาลรฐธรรมนญ ผ

ด ารงต าแหนงในองคกรอสระ หรอผวาการตรวจเงนแผนดน ผใดมพฤตการณรารวย ผดปกตทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอ กฎหมาย หรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง เพอด าเนนการตอไปตาม รฐธรรมนญหรอตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

(๒) ไตสวนและวนจฉยวาเจาหนาทของรฐรารวยผดปกตกระท าความผดฐานทจรต ตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอความผดตอต าแหนงหนาทในการ ยตธรรมเพอด าเนนการตอไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและ ปราบปรามการทจรต

(๓) ก าหนดใหผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารง ต าแหนงในองคกรอสระ ผวาการตรวจเงนแผนดน และเจาหนาทของรฐยนบญชทรพยสนและหนสน ของตน คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะ รวมทงตรวจสอบและเปดเผยผลการตรวจสอบ ทรพยสนและหนสนของบคคลดงกลาว ทงนตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

(๔) หนาทและอ านาจอนทบญญตไวในรฐธรรมนญหรอกฎหมาย ในการปฏบตหนาทตาม (๑) (๒) และ (๓) ใหเปนหนาทของคณะกรรมการปองกน และปราบปรามการ

ทจรตแหงชาตทจะตองจดใหมมาตรการหรอแนวทางทจะท าใหการปฏบตหนาทม ประสทธภาพเกดความรวดเรว สจรต และเทยงธรรม ในกรณจ าเปนจะมอบหมายใหหนวยงานของรฐ ทมหนาทและอ านาจเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรตด าเนนการแทนในเรองทมใช เปนความผดรายแรงหรอทเปนการกระท าของเจาหนาทของรฐบางระดบหรอก าหนดใหพนกงาน เจาหนาทของหนวยธรการของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปน ผด าเนนการสอบสวนหรอไตสวนเบองตนตามหลกเกณฑวธการ และเงอนไขทบญญตไวใน พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตกได

มาตรา ๒๓๕ ภายใตบงคบมาตรา ๒๓๖ ในกรณทมเหตอนควรสงสยหรอมการ กลาวหาวาผด ารงต าแหนงทางการเมองเฉพาะทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ หรอผวาการตรวจเงนแผนดนผใดมพฤตการณตามมาตรา ๒๓๔ (๑) ใหคณะกรรมการปองกนและ ปราบปรามการทจรตแหงชาตไตสวนขอเทจจรง และหากมมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของกรรมการทงหมดเทาทมอยเหนวาผนนมพฤตการณหรอกระท าความผดตามทไตสวนใหด าเนนการ ดงตอไปน

๙๒

(๑) ถาเปนกรณฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง ใหเสนอเรองตอศาลฎกาเพอวนจฉย ทงนใหน าความในมาตรา ๒๒๖ วรรคเจด มาใชบงคบแกการ พจารณาพพากษาของศาลฎกาโดยอนโลม

(๒) กรณอนนอกจาก (๑) ใหสงส านวนการไตสวนไปยงอยการสงสดเพอด าเนนการ ฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอด าเนนการอนตาม พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

การไตสวนขอเทจจรงและมมตตามวรรคหนง คณะกรรมการปองกนและปราบปราม การทจรตแหงชาตตองด าเนนการใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทก าหนดไวในพระราชบญญตประกอบ รฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

เมอศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองประทบ รบฟองใหผถกกลาวหาหยดปฏบตหนาทจนกวาจะมค าพพากษา เวนแตศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนก คดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองจะมค าสงเปนอยางอน ในกรณทศาลฎกาหรอศาลฎกา แผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาวาผถกกลาวหามพฤตการณหรอกระท า ความผดตามทถกกลาวหา แลวแตกรณใหผตองค าพพากษานนพนจากต าแหนงนบแตวนหยดปฏบต หนาท และใหเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงของผนนและจะเพกถอนสทธเลอกตงมก าหนดเวลาไม เกนสบปดวยหรอไมกได

ผใดถกเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงไมวาในกรณใด ผนนไมมสทธสมครรบเลอกตง หรอสมครรบเลอกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา สมาชกสภาทองถนหรอผบรหาร ทองถนตลอดไป และไมมสทธด ารงต าแหนงทางการเมองใด ๆ

ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพพากษาวาผถก กลาวหามความผดฐานร ารวยผดปกตหรอทจรตตอหนาท ใหรบทรพยสนทผนนไดมาจากการกระท า ความผด รวมทงบรรดาทรพยสนหรอประโยชนอนใดทไดมาแทนทรพยสนนนตกเปนของแผนดน

การพจารณาของศาลฎกาและศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทาง การเมอง ใหน าส านวนการไตสวนของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปน หลกในการพจารณา และเพอประโยชนแหงความยตธรรม ใหศาลมอ านาจไตสวนขอเทจจรงและ พยานหลกฐานเพมเตมได

ใหน ามาตรานมาใชบงคบแกกรณทบคคลตามมาตรา ๒๓๔ (๓) จงใจไมยนบญช แสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอจงใจยนบญชแสดงรายการทรพยสนหรอหนสนอนเปนเทจ หรอปกปดขอเทจจรงทควรแจงใหทราบ และมพฤตการณอนควรเชอไดวามเจตนาไมแสดงทมาแหง ทรพยสนหรอหนสนนนดวยโดยอนโลม

๙๓

สรปประเดนทนาสนใจในสวนของทานอาจารยมานตย จมปา (ภาคค า) อทธรณ

เดมตามรฐธรรมนญ ๒๕๕๐ การอทธรณค าพพากษาหรอค าสง อทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาได ในกรณทมพยานหลกฐานใหม ท า

ใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปเพอใหสทธแกผตองค าพพากษาขอทบทวนค าพพากษาใหมไดตามเหตผลทก าหนด (โดยมผเหนวาเพอใหสอดคลองกบกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ทไทยเปนสมาชก ขอ ๑๔ วรรคสอง บคคลทกคนทตองค าพพากษาใหลงโทษในคดอาญา ยอมมสทธไดรบการทบทวนค าพพากษา (review) จากองคกรวนจฉยคดทสงกวา)

อะไร คอ “พยานหลกฐานใหม”

ระเบยบทประชมใหญศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑการอทธรณค าพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ในกรณมพยานหลกฐานใหมซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ พ.ศ. ๒๕๕๑

(๑) “พยานหลกฐานใหม” คอ พยานหลกฐานทยงไมเคยปรากฏอยในส านวนคดทผตองค าพากษาไดยนอทธรณ แตทงน พยานหลกฐานใหมยอมไมรวมถงการกลบค าใหการของพยานในคด

(๒) พยานหลกฐานใหมทจะยกขน อทธรณตอทประชมใหญศาลฎกานน จะตองเปนพยานหลกฐานทส า คญและผต องค า พพากษาไมรหร อไมมเหตอนควรรวาพยานหลกฐานดงกลาวมอยและจะตองน ามาแสดงเพอประโยชนของตน ทงหากรบฟงพยานหลกฐานใหมเชนวานน แลว จะท าใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพพากษายกฟองหรอยกค ารองได

(๓) ทประชมใหญศาลฎกาจะเลอกผพพากษา ๕ คนเปนองคคณะท าหนาทพจารณาอทธรณทไดยนตอทประชมใหญศาลฎกา แตทง นอ งคคณะผพพากษาดงกลาวจะตองไมเปนหรอเคยเปนองคคณะในการพจารณาพพากษาคดทอทธรณ

(๔) องคคณะพจารณาอทธรณมหนาทท าบนทกความเหนสรปส านวนเสนอตอทประชมใหญศาลฎกาวาอทธรณของผตองค าพพากษาเปนอทธรณทชอบดวยระเบยบนทจะรบไวพจารณาหรอไม แลวทประชมใหญจะลงมตวาจะรบหรอไมรบอทธรณไวพจารณาหรอไม ในกรณททประชมลงมตรบอทธรณ องคคณะพจารณาจะท าหนาทในการไตสวนรวบรวมขอเทจจรงเสนอตอทประชมใหญศาลฎกาเพอพจารณาและวนจฉย เมอองคคณะไตสวนแลวเสรจ จะสงเรองใหทประชมใหญศาลฎกาพจารณาลงมตตอไป

ขอสงเกต เดมการอทธรณค าพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง • ไมใชการ “อทธรณ” เพอใหศาลสงกวาทบทวนค าตดสนของศาลลาง (review) เหมอนเชนทวไป เพอให

ทบทวนวาศาลลางตดสนคดไมถกตอง • แตเปนการอทธรณเฉพาะในกรณม “พยานหลกฐานใหม”เทานน • แปลวา จะอทธรณเพอใหทบทวนค าตดสนของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

เหมอนเชนการอทธรณคดทวไปไมได

๙๔

ใหม รฐธรรมนญ ๒๕๖๐ มาตรา ๑๙๕ วรรคส และวรรคหา

และอทธรณ (ราง พ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงฯ) ๑. ค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ใหอทธรณตอทประชมใหญ

ศาลฎกาไดภายใน ๓๐ วนนบแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษา ๒. กรณทจ าเลยซงไมถกคมขงเปนผอทธรณ จ าเลยจะยนอทธรณไดตอเมอแสดงตนตอเจาพนกงานศาล

ในขณะยนอทธณ มฉะนน ใหศาลมค าสงไมรบอทธรณ (ราง พ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงฯ มาตรา ๕๗)

๓. คดทไมมอทธรณค าพพากษา ใหเปนทสดตงแตวนทศาลไดอานหรอถอวาไดอานค าพพากษา แตถาเปนคดทศาลพพากษาใหลงโทษประหารชวตหรอจ าคกตลอดชวต ใหศาลมหนาทตองสงส านวนคดดงกลาวตอไปใหทประชมใหญศาลฎกา เพอพจารณาวนจฉยอทธรณ อทธรณ (ราง พ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงฯ มาตรา ๖๑)

๔. การวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา ใหด าเนนการโดยองคคณะของศาลฎกาซงประกอบดวยผพพากษาจ านวน ๙ คน ซงทประชมใหญศาลฎกาคดเลอกจากผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาหวหนาคณะในศาลฎกาซงไมเคยพจารณาคดนน มากอน โดยใหเลอกเปนรายคด ค าวนจฉยอทธรณขององคคณะใหถอวาเปนค าวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา (รฐธรรมนญมาตรา ๑๙๕ วรรคหา)

๕. ในการพจารณาอทธรณ หากมปญหาขอกฎหมายส าคญ ผพพากษาคนหนงคนใดในองคคณะของศาลฎกานน หรอประธานแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงฯ จะเสนอประธานศาลฎกาเพอพจารณาใหมการวนจฉยปญหานนโดยทประชมใหญศาลฎกากได และเมอทประชมใหญมค าวนจฉยในเรอหรอประเดนใดแลว องคคณะของศาลฎกาตองวนจฉยหรอค าพพากษาในเรองหรอประเดนนน ไปตามค าวนจฉยของทประชมใหญศาลฎกา (ราง พ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงฯ มาตรา ๖๔)

การยนฟองคดอาญาตอศาลท าใหอายความสะดดหยดลง ในการด าเนนคดอาญาตาม พรป. น เมอไดยนฟองตอศาลแลว ใหอายความสะดดหยดลง (มาตรา ๒๕

วรรคหนง) กรณผตองหาหรอจ าเลยหลบหน ในกรณผถกกลาวหาหรอจ าเลยหลบหนไปในระหวางถกด าเนนคดหรอระหวางการพจารณาคดของ

ศาล ไมใหนบระยะเวลาทผถกกลาวหาหรอจ าเลยหลบหนรวมเปนสวนหนงของอายความ (มาตรา ๒๕ วรรคสอง) ในกรณมค าพพากษาถงทสดใหลงโทษจ าเลย ถาจ าเลยหลบหนไปในระหวางตองค าพพากษาถงทสด ไมให

น า ป.อ. มาตรา ๙๘ (เวลาลวงเลยการลงโทษ) มาใช

.....................................................