โครงการศึกษาเกณฑ การใช พลังงาน...

เอกสารเผยแพร

โครงการศกษาเกณฑการใชพลงงาน

ในอตสาหกรรมปโตรเคม

LOGO

เอกสารเผยแพร

โครงการศกษาเกณฑการใชพลงงาน


กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.)

โครงการศกษาเกณฑการใชพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม

อตสาหกรรมปโตรเคม (Petrochemical Industry) เปนอตสาหกรรมพนฐานทมความสาคญ

อยางยงตอระบบเศรษฐกจของประเทศไทย เนองจากเปนรากฐานของอตสาหกรรมการผลตอนๆ อยางกวางขวาง

เชน อตสาหกรรมพลาสตกและบรรจภณฑ อตสาหกรรมเสนใยและสงทอ อตสาหกรรมยางหรอวสดยดหยน และ

อตสาหกรรมปยเพอการเกษตร เปนตน ซงสรางมลคาการสงออกใหกบประเทศไทยเปนจานวนมาก โดยมลคาการ

สงออกผลตภณฑปโตรเคม ขนตน ขนกลาง และขนปลายในป พ.ศ. 2549 มมลคา 27,694 41,729 และ 151,468

ลานบาท ตามลาดบ (สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม. 2550) และยงลดหรอทดแทนการนาเขาจากตางประเทศป

ละหลายลานบาท นอกจากน ยงเปนการตอยอดเพมคณคาใหกบกาชธรรมชาต ทใชเปนวตถดบตนทางใน

อตสาหกรรมปโตรเคม ซงเปนผลตภณฑทมประโยชนตอเศรษฐกจและสงคมไทยเปนอยางมาก โดยอตสาหกรรม

ประเภทนมแนวโนมทจะขยายตวอยางตอเนองตอไปในอนาคต

กระบวนการผลตในอตสาหกรรมปโตรเคม ถอไดวาเปนอตสาหกรรมประเภทหนงทมความตองการใช

พลงงานสง และยงมแนวโนมทจะใชพลงงานเพมสงมากขน เพอสอดรบกบการขยายตวทางเศรษฐกจในอนาคต จง

จาเปนทจะตองจดหาแนวทางทจะสงเสรมอตสาหกรรมดงกลาว ใหมการจดการพลงงานอยางมประสทธภาพและ

กอใหเกดประโยชนสงสด นอกจากจะสงผลดในเรองการชวยอนรกษและสงเสรมการใชพลงงานอยางม

ประสทธภาพแลว ยงเปนการชวยเพมศกยภาพในการแขงขนทางการคากบตางประเทศไดอกทางหนงดวย ดงนน

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ในฐานะผรบผดชอบในการจดการการใชพลงงานใน

ภาคอตสาหกรรม จงถอเปนยทธศาสตรและภารกจทสาคญยง ทจะสงเสรมใหอตสาหกรรมปโตรเคมเพม

ประสทธภาพในการใชพลงงาน โดยม พระราชบญญตสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 เปนกรอบและ

แนวทางในการดาเนนงาน

กลยทธอยางหนงทกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานไดนามาใชเพอกระตนให

อตสาหกรรมทราบถงประสทธภาพในการใชพลงงาน คอ การวเคราะหการใชพลงงานตอหนวยผลผลต ดงนน พพ.

จงเหนควรใหมโครงการศกษาเกณฑการใชพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคมขน เพอใหสามารถนาคาการใช

พลงงานของอตสาหกรรมประเภทนมากาหนดเปนมาตรฐานการใชพลงงาน (Energy Benchmarking) นอกจากน

แลวยงสามารถนามาใชเปนสวนหนงของการจดทาดชนชวดประสทธภาพการใชพลงงานและการอนรกษพลงงาน

ในแตละสถานประกอบการได อกทงผลการศกษาของโครงการนจะนาไปสการกาหนดแนวทางการสงเสรมการ

อนรกษพลงงานทมประสทธภาพ และเหมาะสมกบอตสาหกรรมปโตรเคมตอไปในอนาคต

เอกสารฉบบนจดทาขน เพอการเผยแพรผลการศกษาของโครงการ ซงประกอบไปดวย ผลการวเคราะห

ดชนชวดการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคม แนวทางการสงเสรมและอนรกษพลงงานรวมถงมาตรการใน

การใชพลงงานอยางมประสทธภาพ ซงทางคณะผจดทาหวงวาจะเปนประโยชนแกผทเกยวของและผทสนใจในการ

นาไปใชประโยชนตอไป

บทนา



สารบญ หนา

บทนา

บทท 1 : ภาพรวมอตสาหกรรมปโตรเคม 1

1.1 โครงสรางอตสาหกรรมปโตรเคม

1.2 ประเภทของอตสาหกรรมปโตรเคม

1.3 วตถดบสาหรบอตสาหกรรมปโตรเคม

1.4 ความสาคญของอตสาหกรรมปโตรเคมตอระบบเศรษฐกจ

1.5 ภาพรวมการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศไทย

1

4

6

7

12

บทท 2 : การจดกลมอตสาหกรรมปโตรเคม 14

2.1 แนวคดการจดกลมอตสาหกรรมปโตรเคม

2.2 กระบวนการผลตผลตภณฑปโตรเคม

14

15

บทท 3 : การวเคราะหดชนชวดการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคม 22

3.1 การประเมนคาดชนชวดการใชพลงงาน

3.2 ผลการวเคราะหคาดชนชวดการใชพลงงานของโรงงานปโตรเคม (SEC)

3.3 ผลการประเมนการใชพลงงานของโรงงานปโตรเคม (EI)

22

23

29

บทท 4 : แนวทางการสงเสรมการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม 31

4.1 ปญหาทพบในอตสาหกรรมปโตรเคม

4.2 การวเคราะห SWOT ของอตสาหกรรมปโตรเคม

4.3 แผนการสงเสรมการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม

31

32

33

บทท 5 : เทคโนโลยและมาตรการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม 36

5.1 การพฒนาและปรบปรงเทคโนโลยการผลต

5.2 การจดการและปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงาน

ของอปกรณทใชในกระบวนการผลต

36

40

บทสรปโครงการ 48

เอกสารอางอง 50

ทาเนยบอกษรยอ 52

ไฮโด

(Petr

ซงแบ

นามน

สภาพ

1.1

Indu

นาม

การก

องคก

หลก

ขางเ

ปรมา

สารปโต

ดรคารบอน (H

roleum) คอ ส

บงออกไดเปน

นดบ (Crude

พใตผวโลกซงเ

1 โครงสราง

อตสาหก

stry) และแต

นเปนสารตงต

กลนนามนเอง

กรบรหารโรงก

ของธรกจอตส

เคยง ดงนนอต

าณผลผลตของ

ทมา: สถาบ

-

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

Prod

uctio

n (K

TA)

ตรเคม (Petr

Hydrocarbon)

สารประกอบระ

นหลายประเภท

Oil) ประเภท

เมอขนสผวโลก

งอตสาหกร

รรมปโตรเคม

ตกตางจากอตส

นสาหรบผลต

แมจะมบรษทน

กลนแยกตางห

สาหกรรมนาม

ตสาหกรรม ปโต

งอตสาหกรรมป

บนปโตรเลยมแห

รปท

2003

Total

rochemical

ทผลตขน

หวางไฮโดรเจ

ท เชน ประเภท

ททอยในสภาพก

กแลวกลายเปน

รรมปโตรเค

ม(Petrchemica

สาหกรรมการก

เคมภณฑชนด

นามนบางบรษ

หากจากองคกร

มน คอการผลต

ตรเคมจงมเปา

ปโตรเคมของไ

หงประเทศไทย (P

1 ปรมาณผล

3

Production

) หมายถง

นโดยใชผลตภณ

จน (Hydrogen

ททอยในสภาพ

กาซ เรยกวา

น ของเหลว เร

คม

al Industry

กลนนามน คอ

ดตางๆ โดยทว

ษทททาทงการก

รบรหารของอต

ตเชอเพลงกบ

าหมายหลกเปน

ไทยตงแตป ค.ศ

PTIT), 2550

ผลตของอตสา

2004Yea

กรมพฒนาพล

โครงการศกษา

สารอนทรยเ

ณฑจากสารป

n) กบคารบอน

พ ของเหลว ขอ

กาซธรรมชาต

ยกวา กาซธรร

y)จดเปนสวนห

อตสาหกรรมป

วไปแลวบรษท

กลนนามนและ

ตสาหกรรมปโ

การมวตถดบ

นการผลตเคมภ

ศ. 2003 ถงป

หกรรมปโตรเค

2005ar

Upstream P

1. ภาพรว

งงานทดแทนและ

าเกณฑการใชพลง

เคม (Organic

โตรเลยมเปน

น (Carbon) ทเ

องหนด และข

ต (Natural Ga

รมชาตเหลว (C

หนงของอตสา

ปโตรเคมใชผล

ทผลตผลตภณ

ผลตผลตภณฑ

โตรเคม หรออ

สาหรบผลตภ

ภณฑประเภท

ค.ศ. 2006

คมของไทย

5

Petrochemicals

วมอตสาห

ะอนรกษพลงงาน

งงานในอตสาหกร

Chemical)

วตถดบ สารป

กดขนเองตาม

ของแขงนน รว

as) สวนประเภ

Condensate)

าหกรรมเคม (

ตภณฑทไดจา

ณฑปโตรเคมม

ฑปโตรเคมดวย

กนยหนงกคอ

ณฑปโตรเคม

ตางๆ ดงแสดง

2006

กรรมปโต

(พพ.)


ประเภท

ปโตรเลยม

มธรรมชาต

วมเรยกวา

ภททอยใน

(Chemical

ากโรงกลน

กไมไดทา

ย กมกจะม

อเปาหมาย

เปนธรกจ

งในรปท 1

ตรเคม

1



2

โดยทวไป อตสาหกรรมปโตรเคมจะนาวตถดบจากอตสาหกรรมปโตรเลยมไปผลตตอเนองจนเปน

เมดพลาสตก เสนใยสงเคราะห ยางสงเคราะห สารเคลอบผว และกาวตางๆ ผลตภณฑเหลานถอเปนวตถดบ

พนฐานทสาคญในการผลตเครองอปโภคบรโภคพนฐานของมนษย ตลอดจนอปกรณเครองมอเครองใชในการ

ประกอบอาชพ รวมไปจนถงสงอานวยความสะดวกตางๆ ททาใหมนษยมความเปนอยทสะดวกสบายมากยงขน

โดยรปท 2 แสดงการเชอมโยงของอตสาหกรรมปโตรเลยมและปโตร โครงสรางของอตสาหกรรมปโตรเคมเปน

อตสาหกรรมทมความซบซอน เนองมาจากกระบวนผลตหลายขนตอนเพอใหไดผลตภณฑและผลพลอยไดหลาย

ชนด ทสามารถนาไปใชวตถดบในอตสาหกรรมตอเนองไดอยางหลากหลาย แสดงในรปท

ทมา : สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย (PTIT), 2549

รปท 2 การเชอมโยงของอตสาหกรรมปโตรเลยมและปโตรเคมของไทย

ทม

มา: สถาบนปโตร

รปท 3

รเลยมแหงประเท

3 โครงสรางก

ศไทย (PTIT), 2

ลมของอตสาห

549



หกรรมปโตรเคม



มในประเทศไท



ทย

(พพ.)


3



4

1.2 ประเภทของอตสาหกรรมปโตรเคม

อตสาหกรรมปโตรเคม จาแนกออกไดเปน 3 ประเภทใหญๆ ตามประเภทของผลตภณฑทไดดงน (แสดงในรปท 4) อตสาหกรรมปโตรเคมขนตน (Upstream Petrochemical Industry)

อตสาหกรรมปโตรเคมขนกลาง (Intermediate Petrochemical Industry)

อตสาหกรรมปโตรเคมขนปลาย (Downstream Petrochemical Industry)

รปท 4 ภาพรวมของอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศไทย

1.2.1 อตสาหกรรมปโตรเคมขนตน (Upstream Petrochemical Industry)

อตสาหกรรมปโตรเคมขนตน เปนการผลตผลตภณฑปโตรเคมลาดบแรกทใชเปนวตถดบสาหรบการ

ผลตผลตภณฑปโตรเคมขนตอเนองตอไป อตสาหกรรมกลมนมผลตภณฑหลกอย 7 ชนด (The Seven Sisters)

โดยสารประกอบหลกทง 7 ตวน สามารถแบงไดเปน 3 กลมตามโครงสรางพนฐานของโมเลกลทตางกนดงน

กลมอลเคน (Alkane) ประกอบดวย มเทน (Methane)

กลมโอเลฟนส (Olefins) ประกอบดวย เอทลน (Ethylene) โพรพลน (Propylene) และมกซซโฟร

(Mixed C4)

กลมอะโรเมตกส (Aromatics) ประกอบดวย เบนซน (Benzene) โทลอน (Toluene) และไซลน (Xylene)

Supporting: Infrastructure, Logistic, HR, Finance, Rules& Regulations

Value chain component

Key activities • E&P

• Oil Refinery

• Gas separation

• Olefins

- Ethylene - Propylene

• Aromatics

- Benzene

- Para-Xylene

• Plastic Resins Commodity (PE, PP, PVC, PS, EPS,

PET) Engineering (PC, POM, PBT*, Nylon

6,6*, PMMA) Synthetic Fibre - Polyester - Nylon 6 - Polypropylene - Acrylic Syn. Rubber/ Elastomers

- BR, SBR, EPDM* Syn. Coating/ Adhesives - PVA*, Silicone

• Compounding

• Olefins - EDC/VCM - EO**/EG** - Oxo Alcohol* - Acrylonitrile* • Aromatics - Ethylbenzene** - Styrene - Cyclohexane** - Caprolactam - Cumene/Phenol** - PTA -PA

Conversion Industries Downstream Intermediate Upstream Oil & Gas

Note: * No local production, ** Investment in progress



5

1.2.2 อตสาหกรรมปโตรเคมขนกลาง (Intermediate Petrochemical Industry)

อตสาหกรรมปโตรเคมขนกลาง เปนอตสาหกรรมทใชผลตภณฑปโตรเคมขนตนเปนวตถดบในการผลต

เพอปอนใหกบอตสาหกรรมขนปลาย แบงผลตภณฑไดตามสายของปโตรเคมขนตนดงน

ผลตภณฑปโตรเคมขนกลางสายอลเคน (Alkane Intermediates) ผลตภณฑปโตรเคมขนกลาง

สายอลเคน ไดแก ผลตภณฑจากมเทนขนตน เชน เมทานอล (Methanol) หรอเมทลแอลกอฮอล (Methyl

Alcohol) ฟอรมลดไฮด (Formaldehyde) แอมโมเนย (Ammonia) ฟอสจน (Phosgene) เปนตน

ผลตภณฑปโตรเคมขนกลางสายโอเลฟนส (Olefin Intermediates) ผลตภณฑปโตรเคมทใช

วตถดบจากผลตภณฑโอเลฟนสขนตน ไดแก ผลตภณฑจากเอทลน (เชน เอทลนไดคลอไรด (Ethylene

Dichloride, EDC) ไวนลคลอไรดมอนอเมอร (Vinyl Chloride Monomer, VCM) เอทลนออกไซด

(Ethylene Oxide, EO) และเอทลนไกลคอล (Ethylene Glycol, EG) ผลตภณฑจากโพรพลน (เชน

ออกโซแอลกอฮอล (Oxo Alcohol) และอะครโลไนทรล (Acrylonitrile)

ผลตภณฑปโตรเคมขนกลางสายอะโรเมตกส (Aromatic Intermediates) ผลตภณฑปโตรเคมท

ใชวตถดบจากผลตภณฑอะโรเมตกสขนตน ไดแก ผลตภณฑจากเบนซน เชน เอทลเบนซน (Ethyl

Benzene, EB) สไตรนมอนอเมอร (Styrene Monomer, SM) ไซโคลเฮกเซน (Cyclohexane) คาโปร

แลกแทม (Carprolactam) และผลตภณฑจากพาราไซลน เปนตน

1.2.3 อตสาหกรรมปโตรเคมขนปลาย (Downstream Petrochemical Industry)

อตสาหกรรมปโตรเคมขนปลาย เปนอตสาหกรรมทใชผลตภณฑจากอตสาหกรรมปโตรเคมขนตน หรอ

ขนกลางมาเปนวตถดบ เพอผลตผลตภณฑขนปลายหรอขนสดทายกอนทจะนาไปแปรรปในอตสาหกรรมตอเนอง

จากอตสาหกรรมปโตรเคมตอไป โดยอตสาหกรรมปโตรเคมขนปลายสามารถแบงเปนกลมหลกๆ ตามลกษณะ

ผลตภณฑทไดดงน

กลมพลาสตก (Plastic Resins)

กลมเสนใยสงเคราะห (Synthetic Fibres)

กลมยางสงเคราะห (Synthetic Rubbers and Elastomers)

กลมสารเคลอบผวและผลตภณฑกาว (Synthetic Coating and Adhesive Materials)

วตถดบสาหรบการผลตอตสาหกรรมปโตรเคม



6

1.3 วตถดบสาหรบอตสาหกรรมปโตรเคม

วตถดบ (Feedstock) สาหรบการผลตของอตสาหกรรมปโตรเคมมดวยกน 2 ประเภท คอ กาซ

ธรรมชาต (Natural Gas) และแนฟทา (Naphtha) ทไดจากนามนดบและคอนเดนเสท ทงนการเลอกใชวตถดบ

ประเภทใดในการผลตจะขนอยกบขอไดเปรยบเสยเปรยบของการจดหาวตถดบ ซงแตกตางกนไปในแตละประเทศ

กลาวคอ การผลตปโตรเคมจากกาซธรรมชาตจะทาในประเทศทมกาซธรรมชาตเปนจานวนมาก อาท

สหรฐอเมรกา แคนาดา และประเทศในตะวนออกกลาง สวนประเทศทขาดแคลนกาซธรรมชาต อาท ญปน เกาหล

สงคโปร และประเทศในยโรป จะใชแนฟทาแทนเนองจากขนสงไดงายและมขายทวไปในตลาดโลก สาหรบประเทศ

ไทยนนมการใชทงกาซธรรมชาตและแนฟทาทง 2 ประเภท นอกจากน รปแบบของกระบวนการทจะใชในโรงงาน

อตสาหกรรมปโตรเคมกจะแตกตางกนไปตามประเภทของวตถดบทใชดวย โดยรปท 5 แสดงแหลงของวตถดบทใช


รปท 5 วตถดบสาหรบอตสาหกรรมปโตรเคม

โรงแยกกาซ กาซธรรมชาต (Wet gas)

โรงกลนฯ นามนดบ

(Crude oil)

Condensate Splitter

คอนเดนเสท (Condensate)

Petrochemical Feedstocks

Refined products



• LPG • Naphtha-Gasoline • Gas Oil – Kerosene, Jet,

Diesel • Fuel Oil • Bitumen • Etc. • LPG • Naphtha • Gas Oil

• LPG • Naphtha

Dry gas

Residue

• Methane • Ethane • Propane-Butane (LPG) • NGL



7

1.4 ความสาคญของอตสาหกรรมปโตรเคมตอระบบเศรษฐกจ 1.4.1 มลคาและบทบาทของอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศ

อตสาหกรรมปโตรเคมชวยสรางรายไดใหกบประเทศจานวนมหาศาลอยางตอเนอง ตารางท 1 แสดงใหเหนวาประเทศไทยมรายไดจากอตสาหกรรมปโตรเคมในป พ.ศ. 2549 (ค.ศ. 2006) ประมาณ 447,760 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 6 ของรายไดผลตภณฑมวลรวมประชาชาตภายในประเทศ (GDP) โดยมรายไดสทธประมาณ 260,714 ลานบาทหรอคดเปนรอยละ 3.5 ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาตภายในประเทศ

นอกจากน อตสาหกรรมปโตรเคมเปนอตสาหกรรมสาคญทมบทบาทตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศทงทางตรงและทางออม อตสาหกรรมประเภทนนอกจากจะเปนอตสาหกรรมทเพมมลคาใหกบนามนและกาซธรรมชาตของไทยแลว ยงมความสาคญในฐานะทเปนอตสาหกรรมพนฐาน และตอเนองกบอตสาหกรรมอนๆ อกหลายสาขา เชน อตสาหกรรมการบรรจหบหอ อะไหลรถยนต ชนสวนอเลกทรอนกส สงทอและกอสราง เปนตน

ตารางท 1 มลคาของอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศไทย (Economic Contribution)

ทมา : PTIT Focus, 2548

6.0%6.1%5.9%4.9%4.4%Compare to GDP

2.2%2.2%2.6%2.6%2.8%2.8%2.4%2.4%2.3%2.3%Compare to GDPCompare to GDP

160,257181,427182,829143,812128,458•Value Added of Petrochem. Ind.: Exclude Import and Feedstocks

(MM Baht)

3.5%3.7%3.8%3.2%2.8%Compare to GDP

260,714264,231244,486188,578153,202•Net Revenue: Exclude Import Portion (MM Baht)

447,760432,645382,500290,150239,060• Total Revenue (MM Baht)

Petrochemical Status

7,423,918 7,104,2286,503,4885,928,9755,450,643GDP: Current Price (MM Baht)

25492548254725462545

6.0%6.1%5.9%4.9%4.4%Compare to GDP

2.2%2.2%2.6%2.6%2.8%2.8%2.4%2.4%2.3%2.3%Compare to GDPCompare to GDP

160,257181,427182,829143,812128,458•Value Added of Petrochem. Ind.: Exclude Import and Feedstocks

(MM Baht)

3.5%3.7%3.8%3.2%2.8%Compare to GDP

260,714264,231244,486188,578153,202•Net Revenue: Exclude Import Portion (MM Baht)

447,760432,645382,500290,150239,060• Total Revenue (MM Baht)

Petrochemical Status

7,423,918 7,104,2286,503,4885,928,9755,450,643GDP: Current Price (MM Baht)

25492548254725462545

Note: B.E. 2549 estimate GDP growth 4.5%, FX = 38 Bath/$



8


รปท 6 มลคาของอตสาหกรรมปโตรเคมขนปลายทสงตอไปยงอตสาหกรรมอนๆ

อตสาหกรรมปโตรเคมในปจจบนนอกจากจะดาเนนการผลตเพอตอบสนองความตองการภายในประเทศ

อยางเพยงพอแลว ยงมผลผลตสวนเกนทสงออกไดมากกวาปละ 2 แสนลานบาท ในป พ.ศ. 2548 คดเปนรอยละ

4.85 ของมลคาการสงออกของประเทศ

อยางไรกตาม การพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคมระยะตอไปจาเปนตองพจารณาความสามารถทางการ

แขงขนเปนสาคญ การนากาซธรรมชาตในอาวไทยมาใชเปนวตถดบตงตนสาหรบผลตภณฑปโตรเคมจะตองม

ความสอดคลองกบนโยบายการใชกาซธรรมชาตของประเทศเพอใหเกดประโยชนสงสด ซงสงผลโดยตรงถง

นโยบายไฟฟาและนโยบายอตสาหกรรมปโตรเลยม ทงนเนองจากอตสาหกรรมปโตรเคมจะสามารถใชกาซ

ธรรมชาตเปนวตถดบได กตอเมอมนโยบายการพฒนากาซธรรมชาตขนมาใชผลตไฟฟาเสยกอน เนองจากการจะ

พฒนาแหลงกาซใหคมคาตองมอตสาหกรรมรองรบกาซปรมาณหลกกอน (รอยละ 70-80) อตสาหกรรมไฟฟาจง

เหมาะสมทสดสาหรบรองรบการพฒนากาซธรรมชาต เพราะสามารถนากาซธรรมชาตไปใชไดทงหมด ในขณะท

อตสาหกรรมปโตรเคมสามารถนากาซธรรมชาตเพยงบางสวน นนคอ อเทน (Ethane) และสวนทหนกกวาอเทนไป

ใชประโยชนเทานน ซงโดยปกตมปรมาณประมาณรอยละ 10 ถง 20 ของกาซธรรมชาตทวไป

Total sale 214,097 million Baht

Unit : Million Baht



9


รปท 7 คณคาของกาซธรรมชาต (ขอมล ณ ป พ.ศ. 2548, PTIT)

จากรปท 7 จะเหนไดวาอตสาหกรรมปโตรเคมซงใชกาซธรรมชาตเพยงรอยละ 11.3 สามารถสรางรายได

ถง 158,277 ลานบาท ในขณะทอตสาหกรรมการผลตไฟฟาทใชกาซธรรมชาตถงรอยละ 79.6 สรางรายได

197,899 ลานบาท พบวารายไดจากอตสาหกรรมปโตรเคมคดเปนรอยละ 80 ของรายไดจากการผลตไฟฟา

โดยประมาณ แตใชกาซธรรมชาตเพยงประมาณรอยละ 14 ของกาซธรรมชาตทใชผลตไฟฟา

ดงนนการศกษาและพฒนาผลตภณฑปโตรเคมทสรางมลคาเพมใหกบทรพยากรธรรมชาตจงเปนเรอง

สาคญ เพอใหเกดการพฒนารประเทศและการใชทรพยากรอยางยงยน

Values Generated by Natural Gas – B.E. 2548

= each industry has economic multiplier effect which is not quantified here

Incremental values forgone if indigenous gas not used,and import fuel instead

Incremental values forgone if indigenous gas not used,and import fuel instead

414,

828

66, 4

0018

3,67

6

Value lostif import fuels

(194,899 - 183,676 = 11,223electricity - imported fuel = value added)

Value lostif import fuels

(194,899 - 183,676 = 11,223electricity - imported fuel = value added)

Gas Used

790,080

MMSCF

(excl. LPG for feedstock)

Unit: Million Baht

• Industry Value– Electricity– E&P– Petrochemical

–LPG

Gas Prod.

835,743

MMSCF

79.6%100.0%

11.3%

9.1%

Direct

Financial

Benefit

Economic

Multiplier

194,899230,749

- 100,576(NG)

- 57,701 (Condensate)

25,802

• Government Take– Income Tax - E&P 36,957– Royalty - E&P 29,443

*

158,277



10

1.4.2 การผลต การใช การนาเขา และการสงออกผลตภณฑปโตรเคม

1) การผลตผลตภณฑปโตรเคม

• กาลงการผลตผลตภณฑปโตรเคม (Capacity)

ในป พ.ศ. 2549 ประเทศไทยมกาลงการผลตปโตรเคมประมาณ 19 ลานตน ประกอบดวย

ผลตภณฑปโตรเคมขนตน 6.5 ลานตน ผลตภณฑปโตรเคมขนกลาง 4.5 ลานตน และผลตภณฑปโตรเคมขน

ปลาย 8 ลานตน ดงรปท 8 จะเหนไดวาตงแตป พ.ศ. 2545 อตสาหกรรมปโตรเคมของประเทศไทยมการขยายตว

อยางตอเนอง โดยในชวงตงแตป พ.ศ. 2545-2549 มการขยายตวถง 4 ลานตน โดยอตสาหกรรมปโตรเคมขนตนม

การขยายกาลงการผลตประมาณ 8.5 แสนตน ในขณะทอตสาหกรรม ปโตรเคมขนกลาง และขนปลายมการ

ขยายตวประมาณ 2.1 และ 2.2 ลานตน ตามลาดบ

ทมา : สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย, 2549

รปท 8 กาลงการผลตปโตรเคมรวมของไทย

• การผลตผลตภณฑปโตรเคมและอตราการใชกาลงการผลต

ประเทศไทยมการผลตของผลตภณฑปโตรเคมไทย ประมาณเกอบ 16 ลานตนในป พ.ศ. 2548

และคาดวาเกนกวา 16 ลานตนในป พ.ศ. 2549 (รปท 9) ทงน การผลตในกลมผลตภณฑปโตรเคมขนปลาย มปรมาณ

เพมขนจากป พ.ศ. 2548 มากทสด เนองจากมการเรมการผลตของโรงงานผลตผลตภณฑใหมๆ ในกลมนหลายตว เชน

ไซโคลเฮกเซน (Cyclohexane) และพทเอ (PTA) สวนผลตภณฑปโตรเคมขนกลางกมปรมาณการผลตเพมขนเชนกน

ในขณะทกลมผลตภณฑปโตรเคมขนตนมปรมาณการผลตลดลงเนองจากหลายโรงงานมการหยดซอมบารงประจาป

B.E.2549 is estimation data

2545 2546 2547 2548 2549



11

หมายเหต ขอมลป 2549 เปนขอมลโดยประมาณ ทมา : สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย, 2549

รปท 9 ปรมาณการผลตของอตสาหกรรมปโตรเคมระหวางป พ.ศ. 2545 – 2549

ตารางท 2 อตราการใชกาลงการผลตเฉลยของปโตรเคมไทยระหวางป พ.ศ. 2545-2549

อตสาหกรรมปโตรเคม อตราการใชกาลงการผลตเฉลย (%)

2545 2546 2547 2548 2549

ขนตน 89 99 98 94 90 ขนกลาง 85 98 100 90 81 ขนปลาย 86 87 88 86 85 หมายเหต ขอมลป 2549 เปนขอมลโดยประมาณ ทมา : สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย, 2549

อตสาหกรรมปโตรเคมขนตนและขนกลางมอตราการใชกาลงการผลตเฉลยทประมาณรอยละ 90-95

ในขณะทอตสาหกรรมปโตรเคมขนปลายมอตราการใชกาลงการผลตเฉลยทประมาณรอยละ 85 อยางไรกตาม

อตราการใชกาลงการผลตของผลตภณฑปโตรเคมขนปลายในป พ.ศ. 2549 ตากวาปกตเนองจากมการเรม

ดาเนนการผลตของโรงงานใหมในกลมน ซงยงดาเนนการผลตไมเตมท

ผลจากการวเคราะหอตสาหกรรมปโตรเคมไทยในชวงทผานมาพบวา ทงดานการผลตและการตลาดยงคง

เตบโตไดด โดยป พ.ศ. 2545-2549 มแนวโนมเพมขนและดวยผลจากการเปดเสรปโตรเคมมาแลวกวา 10 ป

ประกอบกบการฝามรสมวกฤตเศรษฐกจชวงป พ.ศ. 2540 มสวนทาใหผประกอบการไทยแขงแกรงขน โดยมการ

รวมตวกนมากขนเพอเพมศกยภาพในการดาเนนธรกจ สาหรบดานการตลาดมการขยายตวสงทงตลาด

ภายในประเทศ และตลาดตางประเทศ

Thailand Petrochemical Production

02,0004,0006,0008,000

10,00012,00014,00016,00018,000

2545 2546 2547 2548 2549

KTA

Upstream Intermediate Downstream



12

1.5 ภาพรวมการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศไทย

อตสาหกรรมปโตรเคมถอเปนอตสาหกรรมหนงทมการใชพลงงานสง และมแนวโนมทสงขนเรอยๆ ทงน

เนองจากการขยายตวของภาคอตสาหกรรมดงกลาว ประกอบกบในแตละโรงงานพยายามทจะปรบฐานกาลงการ

ผลตใหสงขนอยตลอดเวลา การทแตละโรงงานมกาลงการผลตทสงขนยอมมการบรโภคพลงงานทงไฟฟา ไอนา

และเชอเพลงในปรมาณทมากขน ถงแมผประกอบการแตละรายจะมงเนนในเรองการประหยดพลงงานเปนสาคญ

1.5.1 ปรมาณการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคมของประเทศไทย

จากผลการสารวจ และรวบรวมขอมลการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศไทย

โดยครอบคลมอตสาหกรรมปโตรเคมขนตน ขนกลาง และขนปลาย รวมทงสน 30 โรงงาน พบวา อตสาหกรรม

ปโตรเคมขนตน มการใชพลงงานมากทสดในกลม (สารวจทกโรงงานในประเทศ) และผลการประเมนปรมาณการ

ใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคมโดยรวมแสดงในตารางท 3

ตารางท 3 ภาพรวมการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคมของประเทศไทย พ.ศ. 2548 และ 2549

อตสาหกรรม ปโตรเคม

รอยละของ โรงงานทสารวจ

ปรมาณการใชพลงงาน (Ktoe) ป 2548 รอยละ ป 2549 รอยละ

ขนตน 100 2,172 . 68.91 . 2,186 . 64.48 . ขนกลาง 43 213 . 6.76 . 475 . 14.01 . ขนปลาย 32 768 . 24.33 . 729 . 21.50 .

รวม 3,152 . 100.00 . 3,390 . 100.00 .

อยางไรกตาม หากพจารณาปรมาณการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคมทงหมดทประมาณการไว

(ตารางท 3) เปรยบเทยบกบปรมาณการใชพลงงานในภาคอตสาหกรรมทงประเทศ ไดแก อตสาหกรรมอาหารและ

เครองดม สงทอ ไม กระดาษ เคม อโลหะ โลหะมลฐาน ผลตภณฑโลหะ/เครองจกรอปกรณ และอนๆ (อางองจาก

ขอมลการใชพลงงานของโรงงานควบคม หรอแบบ บพร.1 ของ พพ.) พบวา ปรมาณการใชพลงงานของ

อตสาหกรรมปโตรเคมคดเปนประมาณรอยละ 15-17 ของการใชพลงงานทงหมดในภาคอตสาหกรรม

และมสดสวนการใชพลงงานตามชนดของพลงงานดงแสดงในหวขอถดไป



13

1.5.2 สดสวนการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคมของประเทศไทย

จากขอมลการใชพลงงานของโรงงานตวอยาง ในป พ.ศ. 2549 สามารถประเมนสดสวนการใชพลงงานของอตสาหกรรมนได คอ พลงงานสวนใหญทใชในกระบวนการผลตในกลมน จะประกอบดวย ไฟฟา ไอนา กาซธรรมชาต (NG) กาซปโตรเลยมเหลว (LPG) นามนสาเรจรป (ดเซล) นามนเตา (Fuel Oil) และอนๆ โดยสดสวนการใชพลงงานแสดงดงตารางท 4 และรปท 10

ตารางท 4 สดสวนการใชพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคมป พ.ศ. 2549

ชนดของพลงงาน สดสวนการใชพลงงาน (%)**

กาซธรรมชาต 42 ไอนา 38 ไฟฟา 6 นามนเตา 1.7 นามนดเซล 0.6 กาซปโตรเลยมเหลว 0.6 อนๆ (Process Off-Gas, Fuel Gas, ฯลฯ) 11.1

รวม 100

**ประเมนจากขอมลโรงงานตวอยาง

รปท 10 สดสวนการใชพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคมป พ.ศ. 2549

จากสดสวนการใชพลงงานในอตสาหกรรม อตสาหกรรมปโตรเคมมปรมาณการใชพลงงานทสาคญอนดบแรกคอ กาซธรรมชาต ซงสวนใหญใชเปนเชอเพลงโดยตรงในเตาเผา (Direct Heat) และรองลงมา คอ ไอนา ใชในการใหความรอนเพอใหเกดปฏกรยาเคมสวนพลงงานอนๆ มปรมาณการใชทไมสงนก ซงปรมาณการใชพลงงานดงกลาวประเมนจากการใชพลงงานในกระบวนการผลตเปนหลก



14

2. การจดกลมอตสา

2.1 แนวคดการจดกลมอตสาหกรรมปโตรเคม

อตสาหกรรมปโตรเคม เปนอตสาหกรรมทมความหลากหลายของผลตภณฑ และกระบวนการผลตในแต

ละผลตภณฑมกมความแตกตางกน แมแตผลตภณฑเดยวกนบางชนดยงมการใชวตถดบ และกระบวนการผลตท

ตางเทคโนโลยกน ทาใหมความซบซอนของสายการผลตรวมไปถงเครองจกร/อปกรณในหลายรปแบบ ซงสงผลไป

ถงการใชพลงงานในการผลตทแตกตางกน

อยางไรกตาม จากการศกษาของโครงการ และการศกษาการเปรยบเทยบการใชพลงงานในระดบสากล

สามารถจาแนกอตสาหกรรมปโตรเคมใหมความสอดคลองเหมาะสมกบ สภาพการใชพลงงานและกระบวนการผลต

ทแตกตางกน อนจะนาไปสการเสนอผลการวเคราะหคาดชนชวดการใชพลงงานของอตสาหกรรมดงกลาวทถกตอง

และเกดประโยชนสงสดโดยไมกระทบตอธรกจของโรงงานผประกอบการตวอยางทอนเคราะหขอมล ทงนการ

นาเสนอผลการศกษาจะองตามการจดกลมเปนหลก ซงเนนไปทการแสดงคาออกมาในภาพรวมของแตละกลมท

มไดเฉพาะเจาะจงลงไปในรายผลตภณฑใดผลตภณฑหนง เนองจากโรงงานอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศไทย

มจานวนนอยราย และแตละรายมกผลตผลตภณฑทตางชนดกน จงนาเสนอเปนขอมลโดยรวมตามลกษณะของ

กระบวนการผลตและผลตภณฑ

ดงนนจงมการจดกลมการใชพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคมไดเปน 3 กลมหลกๆ ดงน

อตสาหกรรมปโตรเคมขนตน (Upstream Petrochemical Industry) - กลมโอเลฟนส (Olefins Group) - กลมอะโรเมตกส (Aromatics Group)

อตสาหกรรมปโตรเคมขนกลาง (Intermediate Petrochemical Industry)

อตสาหกรรมปโตรเคมขนปลาย (Downstream Petrochemical Industry) - HDPE - PS, PP, EPS - Emulsion PVC, ABS, SAN, PC

2. การจดกลมอตสาหกรรมปโตรเคม



15

1) กระบวนการแตกโมเลกล (Cracking) เปนกระบวนการแตกโมเลกลของวตถดบทมโมเลกลใหญใหเปนโมเลกลทเลกลง ซงมดวยกน 2 ประเภท ไดแก กระบวนการแตกตวโมเลกลดวยความรอนและไอนา และใชตวเรงปฏกรยาเขาชวย

2.2 กระบวนการผลตผลตภณฑปโตรเคม

2.2.1 กระบวนการผลตผลตภณฑปโตรเคมขนตน

อตสาหกรรมปโตรเคมขนตน เปนการผลตผลตภณฑปโตรเคมลาดบแรก เพอใชเปนวตถดบตงตนสาหรบการผลตผลตภณฑปโตรเคมขนตอเนองตอไป โดยกระบวนการผลตปโตรเคมขนตนแสดงในรปท 11 ถง 13 (ทมา : สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย, 2549) ซงมผลตภณฑหลก 7 ชนด คอ มเทน เอทลน โพรพลน มกซซโฟร เบนซน โทลอน และไซลน เปนสารพนฐานทสาคญในการพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคม ทงนกระบวนการหลกในการผลตปโตรเคมขนตน มดวยกน 2 กระบวนการ ไดแก กระบวนการแตกโมเลกล และกระบวนการเปลยนโครงสรางโมเลกล

กระบวนการแตกตวโมเลกลดวยความรอนและ ไอนา (Thermal Steam Cracking)

กระบวนการแตกตวโมเลกลดวยความรอนและไอนา หรอสตมแครกคง (Steam Cracking) เปนกระบวนการแตกตวโมเลกลของวตถดบ เชน อเทน โพรเพน ทาใหไดผลตภณฑปโตรเคมขนตนทสาคญ คอ เอทลน และ โพรพลน นอกจากนจะไดผลตภณฑรวม เชน มกสซโฟร ไพโรไลซสกาซโซลน กาซมเทน และกาซไฮโดรเจน

กระบวนการแตกตวโมเลกลโดยใชตวเรงปฏกรยาเขาชวย (Catalytic Cracking)

กระบวนการแตกตวโมเลกลของวตถดบโมเลกลใหญทยากตอการแตกตว จงจาเปนตองมตวเรงปฏกรยาเขาชวย เชน วตถดบจาพวกกาซออยล และนามนเตาทไดจากการกลนนามนดบ เมอนาวตถดบเหลานมาผานกระบวนการดงกลาว จะไดนามนเบนซนและนามนดเซลเปนหลก และเกดโพรพลนเปนผลพลอยได

2) กระบวนการเปลยนโครงสรางโมเลกล (Reforming) เปนกระบวนการเปลยนโครงสรางโมเลกลไฮโดรคารบอน โดยอาจใช ความรอน ความดน และ/หรอตวเรงปฏกรยาเขารวม เพอใหไดผลตภณฑตามตองการ กระบวนการนใชเปลยนโมเลกลของแนฟทาชนดหนกไปเปนผลตภณฑอะโรเมตกสอนประกอบดวย เบนซน โทลอน และไซลน ไดกาซไฮโดรเจน เปนผลตภณฑรวมดวย โดยกระบวนการเปลยนโครงสรางโมเลกล สามารถทาไดหลายวธดงน

Dehydrogenation คอ กระบวนการดงไฮโดรเจนออกจากโครงสรางของไฮโดรคารบอนอมตว เพอเปลยนเปนไฮโดรคารบอนไมอมตว อาท กระบวนการดไฮโดรจเนชน (Dehydrogenation) ของไซโคลเฮกเซน (Cyclohexanes) เพอเปลยนเปนสารอะโรเมตกส

Dehydrocyclization คอ กระบวนการดงไฮโดรเจนออกจากโครงสรางของไฮโดรคารบอนทโมเลกลเปนโซตรงเพอเปลยนเปนสารอะโรเมตกส อาท กระบวนการ Dehydrocyclization ของพาราฟนส

Dealkylation คอ กระบวนการดงหมอลเคล (Alkyl) ออก เชน การดงหมอลเคลออกจากโทลอนและไซลนเพอใหไดเบนซน

Transalkylation หรอ Disproportionation คอ กระบวนการทสารสองโมเลกลแตกตวและรวมตวในเวลาเดยวกน แลวใหสารใหมสองโมเลกลทมขนาดโมเลกลเลกกวาและใหญกวาเดม อาท กระบวนการ Transalkylation ของโทลอน ไดผลตภณฑเปนเบนซนและไซลน ทงนจาเปนตองใชตวเรงปฏกรยาในกระบวนการ

Isomerization คอ กระบวนการแปลงโครงสรางโมเลกลของสาร โดยมการจดตวของอะตอมใหมภายในโมเลกลและจานวนอะตอมในโมเลกลยงคงเทาเดม อาท กระบวนการไอโซเมอไรเซชน(Isomerization) ของ ออโท-ไซลน และเมตา-ไซลน เปนพารา-ไซลน



16

รปท 11 กระบวนการผลตมเทน เอทลน โพรพลน และมกซซโฟร จากของเหลวกาซธรรมชาต หรอโพรเพน

รปท 12 กระบวนการผลตมเทน เอทลน โพรพลน และมกซซโฟร จากแนฟทาหรอกาซออยล

รปท 13 กระบวนการผลตเบนซน โทลอน และไซลน



17

2.2.2 กระบวนการผลตผลตภณฑปโตรเคมขนกลาง

อตสาหกรรมปโตรเคมขนกลาง เปนอตสาหกรรมทใชผลตภณฑปโตรเคมขนตนมาเปนวตถดบในการ

ผลตผลตภณฑ เพอปอนใหกบอตสาหกรรมปโตรเคมขนปลาย สามารถแบงไดตามสายของผลตภณฑ ดงน

ผลตภณฑปโตรเคมขนกลางสายโอเลฟนส (Olefin Intermediates)

ผลตภณฑปโตรเคมขนกลางสายอะโรเมตกส (Aromatic Intermediates)

ผลตภณฑปโตรเคมขนกลางสายอลเคน (Alkane Intermediates)

ทงน อตสาหกรรมปโตรเคมขนกลางมกระบวนการผลตทซบซอน อกทงมกระบวนการผลตทแตกตางกน

ไปตามแตละผลตภณฑ นอกจากน กระบวนการผลตปโตรเคมขนกลางมกจะดาเนนการตอเนองกบกระบวนการ

ผลตปโตรเคมขนปลาย โดยกระบวนการผลตปโตรเคมขนกลางบางชนด แสดงในรปท 14 ถง 16

(ทมา : สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย, 2549)

รปท 14 กระบวนการผลตไวนลคลอไรดมอนอเมอร (Vinyl Chloride Monomer, VCM)

รปท 15 กระบวนการผลตสไตรนมอนอเมอร (Styrene Monomer, SM)



18

รปท 16 กระบวนการผลตกรดทาเรฟทาลก (Pure Terephthalic Acid, PTA)

2.2.3 กระบวนการผลตผลตภณฑปโตรเคมขนปลาย

อตสาหกรรมปโตรเคมขนปลายใชผลตภณฑจากอตสาหกรรมปโตรเคมขนตนหรอขนกลางเปนวตถดบ เพอ

ผลตผลตภณฑขนสดทายกอนทจะนาไปแปรรปเปนผลตภณฑสาเรจรป โดยมผลตภณฑทสามารถแบงเปนกลม

หลกๆ ไดดงน

กลมพลาสตก (Plastic Resins) ซงประกอบดวย

- พลาสตกทวไป (Commodity Plastics)

- พลาสตกวศวกรรม (Engineering Plastics)

- พลาสตกคณสมบตพเศษ (High Performance Plastics)

กลมเสนใยสงเคราะห (Synthetic Fibers)

กลมยางสงเคราะห (Synthetic Rubbers, Elastomers)

กลมสารเคลอบผวและผลตภณฑกาว (Synthetic Coating and Adhesive Materials)

กระบวนการหลกท สาคญท สดในการผลตผลตภณฑปโตรเคมขนปลาย คอ กระบวนการตออณ

(Polymerization) ซงเปนกระบวนการเชอมตออณ หรอมอนอเมอร (Monomer) เขาดวยกนเปนสาย เรยกวาพอล

เมอร (Polymer) โดยทวไปในกระบวนการตออณ มกจาเปนตองใชตวเรงปฏกรยา ความรอน หรอความดนเขา

ชวยในขนตอนการทาปฏกรยา เพอใหกระบวนการเกดไดอยางสมบรณ กระบวนการผลตสารปโตรเคมขนปลาย

บางชนด (ไดแก LDPE LLDPE PVC PP และ ABS) แสดงในรปท 17 ถง 25 (ทมา : สถาบนปโตรเลยมแหง

ประเทศไทย, 2549) ทงนกระบวนการตออณ สามารถทาไดหลายวธดงน

Gas Phase Polymerization ใชความดนและอณหภมสง (200oc)

Solution Phase Polymerization ใชความดนและอณหภมปานกลาง (-70O ถง 70O C)

Bulk หรอ Batch Polymerization ใชความดนปานกลางและอณหภม 150Oc

Suspension Polymerization ใชความดนปานกลางและอณหภม 60o ถง 80oc

Emulsion Polymerization ใชความดนปานกลางและอณหภม -20o ถง 60oc



19

รปท 17 กระบวนการผลตพอลเอทลนความหนาแนนตา (LDPE)

รปท 18 กระบวนการผลตพอลเอทลนความหนาแนนตาชนดโซตรง (LLDPE) โดยกระบวนการ Solution Phase Polymerization

รปท 19 กระบวนการผลต LLDPE โดยกระบวนการ Solution Phase Polymerization



20

รปท 20 กระบวนการผลตพอลไวนลคลอไรด (PVC) โดยกระบวนการ Suspension Polymerization

รปท 21 กระบวนการผลต PVC โดยกระบวนการ Emulsion Polymerization

รปท 22 กระบวนการผลตพอลโพรพลน (PP)



21

รปท 23 กระบวนการผลตโพลไวนลคลอไรดเรซน (PVC Resin)

รปท 24 กระบวนการผลตโพลโพรพลน (PP) โดยกระบวนการ Gas Phase Polymerization

รปท 25 กระบวนการผลตอะครโลไนทรล-บวตาไทอน-สไตรน โคพอลเมอร (ABS)



22

3.1 การประเมนคาดชนชวดการใชพลงงาน

วธการคานวณคาดชนชวดการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคมทมความเหมาะสม และใชกนอยาง

แพรหลายทงในและตางประเทศ คอ คาการใชพลงงานจาเพาะ (Specific Energy Consumption, SEC) และคา

ความเขมพลงงาน (Energy Intensity, EI) ซงการดาเนนงานเพอนาไปสการพฒนาประสทธภาพการใชพลงงาน

ของโรงงานนน จาเปนตองมการประเมนการใชพลงงานของโรงงานเสยกอน โดยใช คา SEC ซงเปนคาดชน

สาหรบชวดปรมาณการใชพลงงานตอหนวยผลผลตในระดบกระบวนการผลต ซงคานวณจากปรมาณพลงงานท

โรงงานใชในชวงเวลาหนงวฎจกรทางาน เชน หนงเดอนตอปรมาณผลผลตในชวงเดยวกน และ คา EI หาไดจาก

สดสวนระหวางปรมาณพลงงานทใชในกระบวนการผลต ตอ ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (Gross Domestic

Product หรอ GDP) หรอหนวยกายภาพอนๆ เชน ตนของผลผลต มลคาผลตภณฑ มลคาการ ทงนในสวนของ

พลงงานทใชในกระบวนการผลตกสามารถวเคราะหไดหลายรปแบบตามประเภทของ แหลงพลงงานดวยเชนกน

ตวอยางเชน พลงงานความรอน พลงงานไฟฟา หรอพลงงานรวม ซงมวธการคานวณดงตอไปน

( )

(Ton) ProductsPrimary

(MJ) nConsumptio EnergySECnConsumptioEnergySpecific =

Energy Consumption = Purchased Fuel + Plant Fuel – Export Utilities Primary Products = ผลตภณฑหลก (Main Products)

( ) ⎟⎠⎞

⎜⎝⎛=MMBaht

TOEProductsPrimaryofValue

nConsumptioEnergyEIIntensityEnergy

เมอ Energy Consumption ในหนวย Toe (เทยบเทาตนของนามนดบ) และ Value of Primary Products หมายถง มลคาของผลตภณฑหลกตอตน (ลานบาท)

คาดชนการใชพลงงานจะมประโยชนอยางมากในการตดตาม และควบคมการใชพลงงาน ซงโรงงานควรจะจดทาและวเคราะหคาดงกลาวทกเดอน คาทไดนสามารถนามาใชในการควบคม และตดตามการใชพลงงาน ซงยงสามารถสะทอนใหเหนถงประสทธภาพการใชพลงงานจากอดตจนถงปจจบนวามการพฒนาดขนหรอลดลง และยงสามารถนาไปเทยบเคยงกบคาดชนการใชพลงงาน (SEC Benchmarking) เพอประเมนวาโรงงานมการใชพลงงานอยในระดบใดไดอกดวย

อยางไรกตาม ในการศกษานมงเนนทโรงงานในกลมอตสาหกรรมปโตรเคม (ไมรวมไปถงโรงแยกกาซ และโรงกลนนามน) โดยจะพจารณาทผลตภณฑเปนหลก ซงมขอบเขตการประเมนตงแตโรงงานทอยในกลมอตสาหกรรมปโตรเคมขนตน คอโรงงานผลตสารโอเลฟนส และโรงงานผลตสารอะโรเมตกส ไปจนถง

3. การวเคราะหดชนชวดการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคม



23

อตสาหกรรมปโตรเคมขนปลาย ซงจะพจารณาสนสดถงการผลตเมดพลาสตกเรซนไมรวมการทาพลาสตกคอมปาวน (Compounding) และอตสาหกรรมตอเนองอนๆ

ขอมลการใชพลงงานทนามาประเมนจะพจารณาทกระบวนผลตเปนหลก ไมรวมระบบสาธารณปโภค

(Utility) ทนอกเหนอจากกระบวนการผลตหลก การขนสง (Transportation) และสวนสานกงาน (Office) ในกรณท

กระบวนการผลตมผลตภณฑหลายชนด การวเคราะหคาดชนการใชพลงงานจะคานวณจากปรมาณการใชพลงงาน

ตอผลตภณฑหลก สาหรบกระบวนการผลตมผลตภณฑรวม เชน โรงงานผลตสารโอเลฟนส จะพจารณาสดสวน

ปรมาณโอเลฟนสทผลตไดในผลตภณฑทงหมด ทงน โอเลฟนส ทกลาวถง คอ เอทลน และโพรพลน เทานน มได

รวมถงมกสซโฟร และโอเลฟนสอนๆ ทมปรมาณเพยงเลกนอย เนองจากมราคาไมแนนอน และไมไดเปน

ผลตภณฑทเปนจดประสงคหลกของการผลต เปนตน

3.2 ผลการวเคราะหคาดชนชวดการใชพลงงานของโรงงานปโตรเคม (SEC)

ผลการศกษาปรมาณการใชพลงงานหรอดชนการใชพลงงานของโรงงานอตสาหกรรมปโตรเคมจาก

โรงงานทเขารวมโครงการ จานวน 30 โรงงาน ไดนาเสนอคาดงกลาวออกมาในรปแบบ คาเฉลยรวม และคาเฉลย

ตาสดและสงสด และเปนคาเฉลยเปนรายป ของป พ.ศ. 2546-2549 แสดงในตารางท 5 และหวขอ 3.2.1 ถง 3.2.3

ตารางท 5 คาการใชพลงงานจาเพาะ (SEC) เฉลยตาสดและสงสดของกลมอตสาหกรรมปโตรเคมขนตน ขนกลาง และขนปลายของป พ.ศ. 2546-2549

อตสาหกรรมปโตรเคม ผลตภณฑ SEC (MJ/Ton)

ขนตน – กลมโอเลฟนส Olefins (Ethylene, Propylene) 16,900 - 24,900

– กลมอะโรเมตกส Aromatics (B, T, X) 3,200 - 17,100

ขนกลาง PTA, EB, SM, PA, EG, POLYOL 1,900 - 27,000

ขนปลาย - HDPE 2,700 – 3,600 - PS, PP, EPS 1,000 – 2,000 - EMULSION PVC, ABS, SAN, PC 2,700 – 12,500

คา SEC จากโรงงานปโตรเคมทเขารวมโครงการ จานวน 30 แหง (ตารางท 5) มชวงทคอนขางกวาง

ทงนเนองมาจากอตสาหกรรมปโตรเคมของประเทศไทย มจานวนผประกอบการนอยราย และแตละรายกยงมการ

ผลตผลตภณฑทตางชนดกน หรอแมแตผลตภณฑชนดเดยวกนยงอาจมการใชเทคโนโลย หรอกระบวนการผลตท

แตกตางกน ดงนนจ งทาใหค า SEC ทประเมนออกมามความแตกตางกนพอสมควร อยางไรกตาม

เมอเปรยบเทยบคาปรมาณการใชพลงงานดงกลาว กบคา SEC ของอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศ

สหรฐอเมรกา (ตารางท 10) พบวาคาปรมาณการใชพลงงานนนมคาอยในชวงทใกลเคยงกน และยงพบอกวา

24

กรม

โครงการศก

ปรมาณก

ใชจะขนก

ชนดของว

3.2

ก

ตารางท

ป

16,00

เ19

ในกลมนม

1

1

2

2

Spec

ific

Ener

gy C

onsu

mpt

ion

(MJ/T

on)

พฒนาพลงงานท

กษาเกณฑการใชพ

ารใชพลงงานใ

กบชนดของผล

วตถดบ เทคโน

.1 การใชพ

รปท

ลมโอเลฟนส

6 คาการใชพ

2546

00-24,500

ฉลย 9,892

จากตารางการ

มคาคอนขางส

0

5,000

0,000

5,000

20,000

25,000

ทดแทนและอนรก

พลงงานในอตสาห

ในการผลตผล

ตภณฑ ซงปร

นโลย กระบวนก

ลงงานของอ

ท 26 คาการใช

ส

ลงงานจาเพาะ

อตสา

ป 2547

17,000-24,8

เฉลย 20,419

รใชพลงงานอต

สงกวากลมอน

280,045

721,300.

ป 2546

Olefins

ษพลงงาน (พพ.)


ตภณฑชนดตา

มาณการใชพล

การผลต อายข

อตสาหกรรม

ชพลงงานจาเพา

ะ (SEC) ของอ

าหกรรมปโตร

SEC เ

800 17,0

ตสาหกรรมปโต

ทงนเนองจาก

294

727,164

ป 2547

Aromatic

)

างๆ มคาไมเท

ลงงานทแตกตา

ของโรงงาน ขน

ปโตรเคมขน

าะ (SEC) ของ


รเคมขนตน –

เฉลย (MJ/Ton

ป 2548

000-25,100

เฉลย 21,092

ตรเคมขนตน-ก

กการผลตสารโ

4,979

77

ป

Production

ทากน หรอกลา

างกนนจะขนอ

นาดของโรงงาน

นตน

งอตสาหกรรมป

ตรเคมขนตน-ก

กลมโอเลฟน

n)

ป 2549

16,500-24

เฉลย21,168

กลมโอเลฟนส

อเลฟนสตองใ

510,502

71,888

2548

Aromatic

วอกนยหนงวา

ยกบหลายปจจ

น และกาลงการ

ปโตรเคมขนตน

กลมโอเลฟนส

นส

9 เฉลย

4,900

8

(ตารางท 6) จ

ชกระบวนการ

505,35

839,466

ป 2549

Production O

า ปรมาณพลงง

จยแตกตางกน

รผลต

น

ย ป (2546-254

21,227

จะเหนไดวาคา

รทซบซอน แล

4

0

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

700,000

800,000

900,000

Olefin

งานท

น อาท

49)

SEC

ะสวน

Productivity (Ton)



25

ใหญเปนเทคนคการแตกตวดวยความรอน (Thermal Cracking) ซงเปนกระบวนการทใชพลงงานสงเมอเทยบกบ

โรงงานปโตรเคมขนกลาง หรอขนปลาย แตอยางไรกตามโรงงานปโตรเคมทผลตสารดงกลาว (โรงงานโอเลฟนส)

มกใชพลงงานจากไอนาทผลตขนเองระหวางกระบวนการผลตเปนหลก นอกจากนโรงงานโอเลฟนสเหลานยงม

ไอนาทเหลอพอทจะสงขายใหกบโรงงานใกลเคยงได แตสาหรบผลการคานวณขางตนได คดแตปรมาณการใช

พลงงานจรงในการผลตผลตภณฑเทานนและตดสวนทสงขายออกแลว

ผลการศกษาคา SEC ของอตสาหกรรมปโตรเคมขนตน-กลมโอเลฟนสน จากโรงงานโอเลฟนสทง

ประเทศ พบวาคาทไดมความใกลเคยงกบขอมลการใชพลงงานของอตสาหกรรมเดยวกนในตางประเทศ (แสดงใน

ตารางท 10) แตการทคา SEC มชวงทคอนขางกวางกเนองมาจาก ปจจบนโรงงานโอเลฟนสในประเทศไทยม

ทงหมดเพยง 4 โรงงาน แตละโรงงานมเทคโนโลยการผลตทแตกตางกนอยางชดเจน รวมไปถงเมอพจารณา

วตถดบทใชมเพยง 2 ประเภทหลกๆ คอ อเทนและแนฟทาเปนวตถดบ หากพจารณาเพยงการผลตสารโอเลฟนส

(เอทลน และโพรพลน) โรงงานทใชอเทนเปนสารตงตนยอมใชพลงงานนอยกวาโรงงานทใชแนฟทา เพราะอเทน

เปนสารทมโมเลกลเลกและแตกตวไดงายกวา แตมไดหมายถงโรงงานทผลตโดยใชแนฟทาเปนสารตงตนจะ

เสยเปรยบหรอมประสทธภาพการใชพลงงานทดอยกวาแตอยางใด เนองจากโรงงานทใชแนฟทาเปนวตถดบยง

สามารถผลตผลตภณฑรวม (By-Product) ทมมลคาสงขายออกไปไดอก ซงเกดความคมคาทางเศรษฐศาสตรได

กลมอะโรเมตกส

ตารางท 7 คาการใชพลงงานจาเพาะ (SEC) ของอตสาหกรรมปโตรเคมขนตน-กลมอะโรเมตกส

อตสาหกรรมปโตรเคมขนตน – กลมอะโรเมตกส

SEC เฉลย (MJ/Ton)

ป 2546 ป 2547 ป 2548 ป 2549 เฉลย ป (2546-2549)

3,000 - 8,700 2,800 - 8,500 3,300 - 17,000 3,100 - 17,000 6,987 เฉลย

5,708 เฉลย 5,425

เฉลย 8,146

เฉลย 7,960

หมายเหต กรณ ป พ.ศ. 2546 และ พ.ศ. 2547 ทผลการประเมนออกมานอยกวาป พ.ศ. 2548-2549 ทงนเนองจากโรงงานตวอยางบางโรงงานไมสามารถสงคาการใชพลงงานของโรงงานตนมาใหได ดงนนคา SEC ทใกลเคยงความเปนจรงทสด คอคา SEC ของชวงปจจบน ป พ.ศ. 2548-2549

อตสาหกรรมปโตรเคมขนตน-กลมอะโรเมตกส ซงมทงหมด 4 โรงงานทวประเทศ โดยโรงงานทผลต

สารอะโรเมตกสมกใหความสาคญกบการผลตสารทมมลคาสง 3 ชนด คอ เบนซน (Benzene) โทลอน (Toluene)

และไซลน (Xylene) จากผลการศกษาคา SEC ในกลมน (ตารางท 7) พบวามชวงการใชพลงงานทคอนขางกวาง

เชนกน ทงนเนองมาจากแตละโรงงานอะโรเมตกสในประเทศไทยมเทคโนโลยกระบวนการผลต และการใชวตถดบ

ทแตกตางกน โดยโรงงานทใชคอนเดนเสต (Condensate) เปนวตถดบ มความซบซอนของกระบวนการผลต

มากกวาโรงงานทผลตโดยใชผลพลอยได (By-Product) เชน ราฟฟเนต (Raffinate) และ มกซ-ไซลน (Mixed-

26

กรม


Xylene)

สามารถผ

3.2.2

ตารางท

ป

2,100

เฉ4

หมายเหต

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

Spec

ific

Ener

gy C

onsu

mpt

ion

(MJ/T

on)



สงผลใหโรง

ผลตผลตภณฑท

2 การใชพลง

รปท 2


2546

- 10,300

ฉลย ,553

ต * กรณ ป พ.ศ2549 ซงเป

** เปนคาเฉลยท ผลตป พ.ศ.

13

0

000

000

000

000

000

ป



งงานทใชคอน

ทหลากหลายแ

งงานของอตส


ลงงานจาเพาะ

ป 2547

1,900 - 10,5

เฉลย 4,659

ศ. 2549 ทผลการปน โรงงานทใชพทคานวณจากคา 2549 ทกลาวถง

35,454

2546



เดนเสตใชพล

และมปรมาณท

สาหกรรมปโ

พลงงานจาเพา


อตสาหกรร

SEC

ป

500 1,900

รประเมนออกมาพลงงานสงเพมขน SEC ของโรงงานงขางตนเพยงโรง

146,287

ป 2547

)

งงานตอผลตภ

สงกวา

โตรเคมขนกล



รมปโตรเคมข

เฉลย (MJ/To

ป 2548

0 - 10,500

เฉลย 4,659

มากกวาปอนๆ นมา 1 โรงงาน นทงหมดตงแตป งานเดยว

139

ป 2

Intermed

ภณฑทสงกวา

ลาง

อตสาหกรรมปโ

ตรเคมขนกลา

ขนกลาง

n)

ป 2549

1,900 - 28

เฉลย 4,841

ทงนเนองจากมโ

พ.ศ. 2546-2549

9,368

2548

iate

อยางไรกตา

โตรเคมขนกลา

ง

* เฉล

,000

โรงงานตวอยางท

9 ยกเวนโรงงาน

174,277

ป 2549

Production

มโรงงานประเ

าง

ย ป (2546-25

4,685**

ทเรมผลตตงแตป

ทใชพลงงานสงท

-

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

เภทน

549)

ป พ.ศ.

ทเรม

Productivity (Ton)

EG แ

ตวอ

เขาส

เคมท

ซงแต

การผ

ผลต

3

ตารา

Spec

ific

Ener

gy C

onsu

mpt

ion

(MJ/T

on)

จากการศ

และ POLYOL

ยางทพงเรมดา

สมดล จงทาให

ททาการศกษา

ตละผลตภณฑ

ผลตผลตภณฑ

ภณฑขางคยง

.2.3 การใชพ

ร

างท 9 คาการ

ป 2546

900-12,000

เฉลย 3,993

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

ศกษาอตสาหก

) พบวามคา S

าเนนกจการ แ

มคาการใชพล

นน มผลตภณ

ฑมเทคโนโลยก

ฑปโตรเคมทมม

(By-Product)

พลงงานของ

รปท 28 คากา

รใชพลงงานจา

ป 2

900-1

เฉ 3,6

121,623

ป 2546

รรมปโตรเคมข

SEC คอนขางม

และยงมมาตรก

ลงงานทสงผดป

ณฑทหลากหลา

การผลต และวต

มลคาสงมกมกา

ทเปนผลพลอ

งอตสาหกรร

รใชพลงงานจา

เพาะ (SEC) ข

อตสาห

S

547

1,900

ลย 652

124,2

ป 25

SEC

ขนกลาง (โรงง

มชวงทกวางมา

การอนรกษพลง

ปกต นอกจากน

ย (เฉพาะขนก

ตถดบทใชคอน

ารใชพลงงานท

ยไดและมมลค

มปโตรเคมข

าเพาะ (SEC) ข

ของอตสาหกรร

หกรรมปโตรเ

SEC เฉลย (MJ

ป 2548

900-15,000

เฉลย 3,610

225

547

Downstream



งานทผลตสารป

าก (ตารางท 8

งงาน และ/หรอ

นดงทชใหเหน

กลาง เชน PTA

นขางแตกตางก

ทสงตามมา แล

คาสงออกมาดว

ขนปลาย

ของอตสาหกรร

รมปโตรเคมขน

คมขนปลาย

J/Ton)

ป

0 1,800

เ3

139,739

ป 2548

Down



ปโตรเคมขนกล

8) โดยเฉพาะป

อการปรบแตงก

แลววาในแตล

A, EB, SM, P

กนอยางสนเชง

ละบางกรณทมก

วย เชนกน

รมปโตรเคมขน

นปลาย

2549

0-11,000

เฉลย 3,601

147,06

ป 2549

nstream Produc



ลาง PTA, EB,

พ.ศ. 2549 ท

กระบวนการผ

ะกลมอตสาหก

PA, EG และ

ง อยางไรกตาม

การใชพลงงาน

นปลาย

เฉลย ป (254

3,712

69

-

50,0

100

150

200

250

9

ction

(พพ.)


, SM, PA,

ทมโรงงาน

ลตทยงไม

กรรมปโตร

POLYOL)

มโดยปกต

นสงกจะได

46-2549)

2

000

0,000

0,000

0,000

0,000

Productivity (Ton)

27



28

ผลการศกษาคา SEC จากโรงงานทไดทาการศกษาในกลมของโรงงานผลตสารปโตรเคมขนปลาย

(HDPE, PS, PP, EPS, PVC, ABS, SAN และ PC) พบวาคา SEC เฉลยรายป (ชวงป พ.ศ. 2546-2549) มคา

SEC เปนชวงคอนขางกวาง (แสดงดงตารางท 9) ทงนเนองจากการผลตผลตภณฑปโตรเคมขนปลายสวนใหญ

(จากกลมโรงงานทเขารวมการศกษา) จะเนนทการผลตพลาสตกเรซน (Plastic Resin) แตเมดพลาสตกมทง

พลาสตกชนดธรรมดา (Commodity Plastics) และพลาสตกชนดพเศษ (Specialty Plastics) ซงปกตพลาสตกชนด

พเศษ (เชน Thermosetting Plastics) มกใชพลงงานในการผลตทสงกวาพลาสตกชนดธรรมดา เพราะกระบวนการ

ผลตคอนขางซบซอนและตองการใชพลงงานมาก นอกจากนพลาสตกชนดธรรมดาดวยกนยงมการใชพลงงานท

แตกตางกน โดยกรณทผลตพลาสตกเกรดทมคณภาพพเศษ เชน เกรดทางเวชภณฑ (Medical Grade) กมกใช

พลงงานสงกวาการผลตพลาสตกเกรดตา เปนตน

3.2.4 การใชพลงงานของผลตภณฑปโตรเคมบางชนดในตางประเทศ

จากขอมลการใชพลงงานของผลตภณฑปโตรเคมในตางประเทศ ตามตารางท 10 จะเหนไดวาการใชพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม ตามทมการศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา พบวาปรมาณการใชพลงงานในการผลตผลตภณฑปโตรเคมชนดตางๆ จะมคาไมเทากน หรอกลาวอกทางหนงวาปรมาณพลงงานทใชจะขนกบชนดของผลตภณฑ โดยบางผลตภณฑมคาความแตกตางกนถง 3 เทา ทงนกดวยเหตผลเดยวกบทกลาวขางตน คอความแตกตางกนของวตถดบ และ/หรอเทคโนโลยกระบวนการผลตทใช บางครงการผลตผลตภณฑชนดเดยวกนอาจใชวตถดบทตางชนดกนกเปนได

ตารางท 10 ปรมาณการใชพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคม (SEC) ในตางประเทศของผลตภณฑแตละชนด

ผลตภณฑ SEC (MJ/Ton)

SEC Average (MJ/Ton)

Olefins 12,561 - 25,120 18,841

Aromatics (BTX) 2,310 - 3,521 2,917

Ethylene Glycol (EG) 3,488 - 6,017 4,753

Ethylbenzene 3,028 - 3,498 3,263

Styrene Monomer (SM) 33,396 - 45,113 39,255

Terephthalic Acid (PTA) 3,121 - 5,145 4,134

Polyethylene (PE) 1,483 - 3,993 2,738

Polypropylene (PP) 1,129 - 1,260 1,195

Polyvinyl Chloride(PVC) - 2,896

ทมา: Energetics Incorporated, 2000



29

ตารางท 11 การเปรยบเทยบคา SEC ของผลตภณฑปโตรเคมบางชนดของประเทศไทยกบประเทศสหรฐอเมรกา

ผลตภณฑ สหรฐอเมรกา ประเทศไทย SEC (MJ/Ton) SEC (MJ/Ton)

Olefins 12,561 - 25,120 16,900 – 24,900

Aromatics (BTX) 2,310 - 3,521 3,200 – 17,000

Ethylene Glycol (EG) 3,488 - 6,017

1,900 – 10,500 Ethylbenzene 3,028 - 3,498

Styrene Monomer (SM) 33,396 - 45,113

Terephthalic Acid (PTA) 3,121 - 5,145

Polyethylene (PE) 1,483 - 3,993 2,700 – 3,600

Polypropylene (PP) 1,129 - 1,260 1,000 – 2,000

Polyvinyl Chloride(PVC) -

3.3 ผลการประเมนการใชพลงงานของโรงงานปโตรเคม (EI)

การประเมนคาการใชพลงงาน (Energy Intensity, EI) ในรปแบบของปรมาณการใชพลงงานเทยบเทาตนของนามนดบ (Ton of Oil Equivalent, TOE) ตอมลคาของผลตภณฑ 1 ตน (ลานบาท) โดยจะใชขอมลการใชพลงงานทรวบรวมมาจากการเขาทาการตรวจตดตามการใชพลงงาน (Energy Audit) ของโรงงานทเขารวมโครงการ และราคากลางของผลตภณฑปโตรเคมป พ.ศ. 2549 (สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย, 2550)

ตารางท 12 คาดชนการใชพลงงาน EI (TOE/ลานบาท) คาเฉลยรวม และคาเฉลยตาสดและสงสดของแตละกลม อตสาหกรรมปโตรเคม ตงแต ป พ.ศ. 2546-2549

อตสาหกรรมปโตรเคม ผลตภณฑ EI

(TOE/ลานบาท) EI

(MJ/1,000 บาท)

ขนตน – กลมโอเลฟนส

Olefins (Ethylene, Propylene) 0.98 – 1.5 410 – 630

– กลมอะโรเมตกส Aromatics (B, T, X) 2.4 – 10.5 100 – 440

ขนกลาง PTA, EB, SM, PA, EG, POLYOL 0.79 – 5.0 30 – 210

ขนปลาย HDPE, PS, PP, EPS, PVC, ABS, SAN, PC 0.26 – 3.3 10 - 140

30

กรม


รปท 2 เรยงตามลเชนน เนอตอเนองอในทางกลใหญจะสงจงมแนวโ

การใชพลลดการใช

U

U

I

D



29 การใชพลง

โดยภาพรวมขลาดบจากอตสองมาจาก สารอนๆ อกทงมลคลบกน สารปโตง โดยเฉพาะเมโนมลดลงจากข

อยางไรกตาม ลงงานในอตสาชพลงงานโดยรว

1

1

Upstream: Ole

Upstream: Aro

Intermediate

Downstream

Ener

gy In

tens

ity (

TOE/ลานบ

ท)



งงาน (Energy

ของอตสาหกรสาหกรรมปโตรรปโตรเคมขนตคาของผลตภณตรเคมขนปลายมดพลาสตกชนขนตนมาขนปล

การทอตสาหกาหกรรมปโตรเวมของภาคอต

0.00

5.00

10.00

15.00

ปefins

omatic

11.73



Intensity, EI)

รรมปโตรเคมมเคมขนตนกลมตนมกระบวนกาณฑตอตนของสยสวนใหญมกาดพเศษจะมราลายดงแสดงให

กรรมปโตรเคมคเพยงเลกนอสาหกรรม

ป 2546

11.73

3.51

2.57

1.35

3

3.51

2.57

1.35

)

เฉลยของอตส

มแนวโนมการใมโอเลฟนสและารผลตทซบซอสารปโตรเคมขรใชพลงงานในคาทสงมาก ดวเหนในรปท 29

เปนอตสาหกรย เชน รอยละ

ป 2547

12.04

3.30

2.56

1.22

12.04

3.30 2.56

สาหกรรมปโตร

ใชพลงงาน หระกลมอะโรเมตอน และตองใชนตนมกมราคานการผลตทไมสวยเหตผลดงก9 ขางตน

รรมทมการใชพ 2-5 ของการใ

ป 2

12

4.9

2.5

1.

12.44

4.9

6

1.22

รเคม ขนตน-ขน

รอมคาความเขกส ขนกลาง ชพลงงานทสงกาทถกกาหนดตสงนก อกทงราลาวทาใหคา E

พลงงานสง จงทใชพลงงานทงห

548

.44

96

57

18

12

96

2.57

1.18

นกลาง-ขนปลา

ขมพลงงาน ทและขนปลาย ทกวาสารปโตรเคตามกลไกของาคาของผลผลตEI ของสารปโต

ทาใหการลดปรหมด จะมผลก

ป 2549

12.49

5.01

2.55

1.23

2.49

5.01

2.55

1.23

าย

ลดลงทเปนคมขนตลาด ตสวนตรเคม

รมาณบการ

3



31

อตสาหกรรมปโตรเคมเปนอตสาหกรรมทมความตองการในการใชพลงงานสง ดงนนในการแขงขนทางดานธรกจ การใชพลงงานจงเปนสวนหนงททาใหเกดการแขงขนในดานคาใชจายสาหรบตนทนการผลตของกลมอตสาหกรรมปโตรเคมน ดงนนทงหนวยงานภาครฐ และเอกชนทมสวนเกยวของตางตนตวในการสงเสรมการทจะใหมการอนรกษพลงงาน ไมวาจะเปน การจดกจกรรมภายในองคกร การโฆษณาประชาสมพนธเพอสรางจตสานก รวมไปถงการกาหนดมาตรการประหยดพลงงานในดานตางๆ ทงในภาคการผลต และการบรการ แตเนองจากอตสาหกรรมปโตรเคมเปนอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยและความเชยวชาญเฉพาะดานสงผลใหมมลคาการลงทนสง (Capital Intensive) จงแตกตางจากอตสาหกรรมอนๆคอนขางมาก จากศกษาไดทาการรวบรวมขอมลและประมวลผล ทาการการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และภยคกคาม (SWOT) และนาเสนอแนวทางการสงเสรมการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม เพอใหเกดความเชอมโยงและนาไปสแผนการสงเสรมการอนรกษพลงงานทมประสทธภาพมากขน

4.1 ปญหาทพบในอตสาหกรรมปโตรเคม

ปญหาดานการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม สามารถแบงไดเปน 4 ดานหลก ดงน

1) ดานการจดการพลงงาน

ขาดฐานขอมลอตสาหกรรมปโตรเคมทรวมเปนแหลงเดยว ทงในขอมลดานการผลต และขอมลการใชพลงงาน

ขาดหนวยงานกลางททาหนาทประสาน รวบรวมฐานขอมล ใหคาปรกษา/แนะนา เพอใหเกดการจดการทดและมประสทธภาพ

ขาดการสนบสนนการศกษาวจย พฒนาเทคโนโลยการผลต และการจดการอตสาหกรรมปโตรเคมแบบครบวงจร

2) ดานเทคโนโลย และการผลต

ตองพงพาเครองจกร เทคโนโลยขนสงจากตางประเทศเปนสวนใหญ

3) ดานเศรษฐจ

เปนอตสาหกรรมทมการลงทนสง (Capital Intensive) เนองจากตองพงพาเครองจกรและเทคโนโลยเปนหลก ทาใหการบารงรกษา มคาใชจายสงตามไปดวย

วตถดบบางสวน เชน กาซธรรมชาต นามนดบ หรออะไหลเครองจกร ยงตองนาเขาจากตางประเทศ

4) ดานบคลากร

ตองพงพาการถายทอดเทคโนโลย คาแนะนาของผเชยวชาญจากตางประเทศ ขาดผเชยวชาญ/ใหคาปรกษาดานพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม

4. แนวทางการสงเสรมการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม

32

กรม


4.2 ก

SStren

มแ โรพ

มห มต

OOppo

กา กา ภา

ดานกComp กากา

กนา

แผน

แผนร

แผนร



ารวเคราะห

ngths : จดแข

แหลงทรพยากรงงานอตสาหนทเดยวกน (Cหนวยผลตททนตลาดในประเท

ortunities : โอ

ารขยายตลาดตารขยายตลาดใาวะพลงงานมร

การจดการพลงplex) เพอใหสาารทผประกอบารใชพลงงานจการวางแผนกาาผลพลอยไดท

รป

นระยะสน

ระยะกลาง

ระยะยาว



ห SWOT ข

ขง

กรธรรมชาตในปกรรมปโตรเค

Cluster) นสมย อายการทศทใหญพอสม

อกาส

ตางประเทศ ในประเทศ ราคาสง

ขอเ

งานควรวางแผามารถประหยดการรวมใชสาธจากหนวยการผรจดการนาผล

ทเหลอจากการผ

ปท 30 แผนกา

•



องอตสาหก

ประเทศ คมสวนใหญอย

รใชงานนอย มควร

เสนอแนะจาก

ผนอตสาหกรรมดพลงงานไดอยธารณปโภคตางผลตไดทงระบบพลอยได (By ผลตมาใชผลต

ารสงเสรมการอ

• 1-2 ป

• 3-5 ป

• 5 ป ขนไป

)

กรรมปโตรเ

WWeak

ยใน กา กาเท

จาคว

TThrea

คแ วฏ

(O กา

กการศกษาข

มปโตรเคมโดยยางยงยน ดงนงๆ รวมกน ทาบ ทงยงชวยลดProduct) มาเพพลงงาน เปนต

อนรกษพลงงา

ป

ป

ป

เคม

kness : จดออ

ารจดการดานโลารพฒนาดานเทคโนโลยของตานวนบคลากรทวามตองการ

ats : ภยคกคา

แขงมความไดเปฏจกรของอตสาOversupply) ารกาหนดมาตร

ของโครงการ

ยการบรณาการน าใหสามารถลดดความเสยงดานพมมลคา (Valตน

นในอตสาหกร

1) ดานกา

การพลงง

3) ดาน

บคลาก

อน

ลจสตกสยงไมดทคโนโลยยงตอางชาต ทมอยในปจจบ

าม

ปรยบทางการาหกรรมกาลงเข

รการกดกนทมใ

ร

รอยางครบวงจ

ดการสญเสยพลนอปสงคและอue Added) อย


ารจด

งาน

2)

เทค

น

กร

4)

เศรษ

ดเทาทควร องพงพา

บนไมเพยงพอ

แขงขน ขาสชวงขาลง

ใชภาษ

ร (Integrated

ลงงาน และบรปทานไดอกดวยางครบวงจร ห

) ดาน

คโนโลย

) ดาน

ษฐศาสตร

ตอ

หารวย หรอ



33

4.3 แผนการสงเสรมการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม

ปญหาทพบในอตสาหกรรมปโตรเคมจากการศกษาของโครงการ การวเคราะหสภาพแวดลอมในอตสาหกรรม (Swot) และขอเสนอแนะจากคณะทปรกษาโครงการขางตน นามาซงแนวทางการสงเสรมการอนรกษพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคม ดงสามารถจาแนกออกไดเปนดานตางๆ ทสาคญ ไดแก การจดการพลงงาน เทคโนโลย เศรษฐศาสตรและบคลากร ทงน ไดแบงตามระยะเวลาของการดาเนนงาน ไดแก แผนระยะสน (0–3 ป) แผนระยะกลาง (3–5 ป) และแผนระยะยาว (5 ปขนไป) มรายละเอยด ดงน

แผนการสงเสรมการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม

ระยะสน (0-3 ป) ระยะกลาง (3-5 ป) ระยะยาว (5 ปขนไป) เปาหมาย

การจดการดานพลงงาน (Energy Management)

1. ปลกจตสานกใหตระหนกถงความจาเปนในการอนรกษพลงงาน (Awareness)

1. พฒนาความคดสรางสรรในการอนรกษพลงงาน (Create Creativity)

1. สรางวฒนธรรมการประหยดพลงงานอยางยงยน (Energy Saving Culture)

สรางวฒนธรรมในการอนรกษพลงงาน

ลดการใชพลงงานไดอยางยงยน

2. สงเสรมใหผประกอบ การรายใหญปรบปรง/พฒนาการจดการ พลงงานของตนเองเพอเพมประสทธภาพการใชพลงงาน

2. สงเสรมผประกอบการรายยอย เชน ผประกอบการในกลมอตสาหกรรมตอเนอง (Converter) ใหมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

2. สงเสรมใหผประกอบการทงอตสาหกรรมมความตนตวทจะพฒนาการจดการพลงงานของตนเองอยางตอเนอง

มการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

เพมประสทธภาพในการผลต และลดผลตภณฑทไมไดมาตรฐาน

การลดคาใชจายดานพลงงานโดยรวม

3. วางแผน/จดสรางสาธารณปโภคสวนกลางสาหรบภาคการผลตเพอใชรวมกน

3. จดสรรสาธารณปโภคสวนกลางใหสามารถใชประโยชนรวมกนไดอยางเพยงพอ เชน บอบาบดนาเสย โรงไฟฟาทผลตพลงงานในหลายรปแบบเพอการใชงานในอตสาหกรรม

3. สงเสรมการจดการแบบบรณาการ (Integrated Complex) ทงดานการใชสาธารณปโภครวมกน เชน การนาความรอนกลบมาใชใหม รวมทง บรหารจดการ ผลพลอยไดของอตสาหกรรมอยางมประสทธภาพ

ลดการสญเสยพลงงาน หรอสามารถนากลบมาใชใหม

เพอใหการผลตของอตสาหกรรมเปนการผลตแบบครบวงจรและมประสทธภาพสงสด



34

แผนการสงเสรมการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม (ตอ) ระยะสน (0-3 ป) ระยะสน (0-3 ป) ระยะสน (0-3 ป) ระยะสน (0-3 ป)

1. การจดการดานพลงงาน (Energy Management)

4. จดตงหนวยงานกลางดานพลงงานสาหรบอตสาหกรรมปโตรเคม เพอรวบรวมฐานขอมล (Database) ของอตสาหกรรมปโตรเคม

4. หนวยงานกลางมการจดการองคความร (Knowledge Management) พรอมทงสามารถเผยแพรขอมลททนสมย/ใหคาปรกษา/ใหคาแนะนาแกผประกอบการได

4. หนวยงานกลางสามารถนาองคความร มาจดทาEnergy Benchmarking อตสาหกรรม รวมทงชวยพฒนาการบรหารจดการได

มการจดการองคความรทด โดยการสรางฐานขอมลและปรบปรงใหทนสมยอยเสมอ (Knowledge Assets)

สนบสนนใหมการแลก เปลยนเผยแพรองคความรอยางมประสทธภาพ(Knowledge Sharing)

สนบสนนใหการพฒนาอตสาหกรรม ทงดานการผลต การบรหารจดการ สอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน

2. ดานเทคโนโลย (Technology Management)

1. สงเสรมการเรยนรเทคโนโลยชนสง (Know How) จากตางประเทศ พรอมทง สนบสนนการวจยเทคโนโลยการผลตทเพมประสทธภาพการใชพลงงาน

1. สงเสรมการวจยและพฒนาเทคโนโลยการผลตและนามาใชกบผประกอบการทมศกยภาพ

จดตงการวจยและพฒนาเทคโนโลย เชน การพฒนาประสทธภาพการใชพลงงานของอปกรณ การพฒนาระบบตรวจ สอบรอยรว-จดอดตน พฒนาตวเรงปฏกรยา การออกแบบถงปฏกรณ การนาความรอนกลบมาใช การพฒนาการใช Software ดานพลงงาน

1. มการวจยและพฒนาเทคโนโลยการผลตอยางตอเนอง มการเผยแพรความรและการจดการทด

สนบสนนใหผประกอบการนาผลการวจย/พฒนาปรบปรงใชกบกระบวนการผลตของตนเองเพอยกระดบใหอตสาหกรรมมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

นาองคความร การจดการของ Best มาเปนตวอยางปรบใชเพอพฒนาผประกอบการ

ยกระดบการผลตของอตสาหกรรมปโตรเคมทงระบบ เชน ลดการปลอยของเสยจากการผลต (Emission Reduction) ใชพลงงานอยางมประสทธภาพ (Energy Efficiency) และเพมมลคาของสนคา (Value Added)



35

แผนการสงเสรมการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม (ตอ) ระยะสน (0-3 ป) ระยะกลาง (3-5 ป) ระยะยาว (5 ปขนไป) เปาหมาย

3 ดานเศรษฐศาสตร (Economics)

1.ใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรและการเงนกระตนใหผประกอบการมแรงจงใจในการประหยดพลงงาน

ลดภาษการนาเขาเครองจกร/ อปกรณทชวยเพมประสทธภาพการใชพลงงาน

1.ใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรและการเงนกระตนใหผประกอบการสามารถพฒนาเทคโนโลยการผลตทเพมประสทธภาพการใชพลงงาน

มการลดหยอน/ใหสทธพเศษดานภาษแกผประกอบการทลดการใชพลงงาน หรอ เขารวมการลดภาษการนาเขาเครองจกร/ อปกรณทชวยเพมประสทธภาพการใชพลงงาน

1.ใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรและการเงน สนบสนนใหผประกอบการเพมประสทธภาพการใชพลงงานไดอยางยงยน

ใหสทธพเศษ/ยกเวนภาษเพมขนเพอใหผประกอบการทเขารวมการลดการใชพลงงานเดมแลว ดาเนนการลดการใชพลงงานอยางตอเนอง

เพอใหอตสาหกรรม ปโตรเคมมการพฒนาประสทธภาพการใชพลงงานไดอยางแขงแรงและมนคง

เพอกระตนใหผประกอบการสนใจเขารวมโครงการ

4. ดานบคลากร (Human Resource Development)

1. สรางบคลากรทเชยว- ชาญดานพลงงานสาหรบอตสาหกรรมปโตรเคมโดยเฉพาะ จดหลกสตรอบรมเสรมสรางความเขาใจดานการอนรกษพลงงานและเพมประสทธภาพการใชพลงงาน

หลกสตรอบรมระยะสน สาหรบผประกอบการอตสาหกรรมปโตรเคมขนตน ขนกลางและขนปลายและผประกอบ- การอตสาหกรรมตอเนอง (Converter)

1.สรางบคลากรทเชยวชาญดานพลงงานสาหรบอตสาหกรรม ปโตรเคมโดยเฉพาะ

สงบคลากร (ทงภาครฐและเอกชน) ไปอบรม/ทศนศกษาดานพลงงานยงตางประเทศ โดยบคคลเหลาน จะเปนตวแทนผเชยวชาญทจะมาใหความรกบบคลากรอนๆตอไปในอนาคต

1.สรางบคลากรทเชยว ชาญดานพลงงานใหครอบคลมการศกษาทกระดบ หลกสตรการเรยนการสอนดานพลงงาน เชน การอนรกษพลงงาน การจดการพลงงานอยางยงยน

เพมจานวนผเชยว ชาญในอตสาหกรรม ปโตรเคม

ลดการพงพาผเชยวชาญจากตางประเทศ



36

มาตรการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม สามารถแบงออกไดเปน 2 ระดบคอ

1) การพฒนาและปรบปรงเทคโนโลยในการผลต

2) การจดการและปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานของอปกรณทใชในกระบวนการผลต

5.1 การพฒนาและปรบปรงเทคโนโลยในการผลต

กระบวนการผลตในอตสาหกรรมปโตรเคม มการใชพลงงานใน 2 รปแบบหลกๆ คอ พลงงานความรอน

และพลงงานกล ซงพลงงานกลจะใชในการควบคมสภาวะการทางานของอปกรณตางๆ เชน การเปลยนความดน

ของระบบ หรอการผสมสารใหเขากน โดยพลงงานกลทใชในกระบวนการผลตสวนใหญจะมาจากพลงงานไฟฟา

สาหรบพลงงานความรอนทใชในกระบวนการผลตมกจะใชเพอกจกรรมตางๆ เชน เพมอณหภมใหกบวตถดบกอน

ปอนเขาสเครองปฏกรณ ใชเปนพลงงานความรอนสาหรบการเกดปฏกรยาเคม และใชเปนพลงงานในกระบวนการ

แยกสารออกจากกน เปนตน

การอนรกษพลงงานในหวขอนจะเปนการพฒนาปรบปรงหรอการเปลยนแปลงกระบวนการผลต เพอให

สามารถผลตผลตภณฑทตองการไดภายใตสภาวะการปฏบตงานทใชพลงงานลดนอยลง เชน ใชอณหภมในการ

ผลตทตาลง หรอใชความดนในระบบลดลง การพฒนาและการปรบปรงเทคโนโลยในการผลตทจะกลาวตอไปนจะ

เปนเพยงบางเทคโนโลยทมการพฒนาขน และนามาใชในอตสาหกรรมปโตรเคมเทานน

เทคโนโลยทพฒนาขนสาหรบในอตสาหกรรมปโตรเลยมและปโตรเคม

เทคโนโลย ตวอยางเทคโนโลย

1) ระบบควบคมการผลต (Process Control) Natural Networks, Knowledge Based System

2) ระบบการปรบปรงการผลต (Process Optimization and Integration)

Analytical Tools, Site Integration, Advance Process Control

3) ตวเรงปฏกรยา (Catalysts) Higher Selectivity, Increase Life Time

4) การออกแบบถงปฏกรณขนสง (Reactor Design)

Process Intensification, Reactive Distillation, Dividing-Wall Column

5) เทคโนโลยชวภาพ (Bio-Technology) Bio-Feedstock, Bio-Treatment

6) เทคโนโลยในการเผาไหม (Combustion Technology)

Low Nox Burner, High Efficientcy Burner

7) สาธารณปโภค (Utilities) Reverse Osmosis (RO), Low Maintenance Pump

8) การผลตไฟฟา (Power Generation) Co-Generation, Gasification, Power Recovery

5. เทคโนโลยและมาตรการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม



37

5.1.1 เทคโนโลยตวเรงปฏกรยา (Catalysts)

ในการผลตผลตภณฑปโตรเคม ตวเรงปฏกรยาอาจถอไดวาเปนกญแจสาคญทใชในกระบวนการ

เปลยนแปลงสารเคม (Conversion Process) กระบวนการทมการใชตวเรงปฏกรยา เชน กระบวนการไฮโดรฮทตง

(Hydroheating) การเปลยนโครงสรางโมเลกล (Reforming) ไฮโดรแครกกง (Hydrocracking) อลคลเลชน

(Alkylation) และไอโซเมอไรเซชน (Isomerization) เปนตน ตวเรงปฏกรยาแบบใหมในปจจบนจะผลตมาใหม

ประสทธภาพในการทางานสง คอสามารถเพมอตราการเปลยนแปลงสารของปฏกรยาเคม (Conversion Rate)

และเพมประสทธภาพในการทาปฏกรยาเฉพาะตอสารและทาใหเกดผลตภณฑขางเคยงนอยทสด (Selectivity)

นอกจากน ยงสามารถทาปฏกรยาภายใตสภาวะตางๆ เชน ภายใตสภาวะทมความดนและอณหภมทตา

ในปจจบนการพฒนาความสามารถในการทางานของตวเรงปฏกรยา จะมงเนนเพอเพมประสทธภาพใน

กระบวนการผลต อยางไรกด ตวเรงปฏกรยาแตละชนดจะมการทางานทเฉพาะเจาะจงกบกระบวนการผลตของ

ผลตภณฑนนๆ ไมสามารถนามาใชกบทกโรงงานทมการผลตผลตภณฑชนดเดยวกน และกระบวนการผลตหรอ

เทคโนโลยทตางกนได ดงนนในการทจะเลอกใชตวเรงปฏกรยาทเหมาะสม จงตองมการศกษาวจยอยางถกตอง

เสยกอน เพอใหเกดผลผลตทไดตรงตามตองการ

ทมา Http://Hisina.En.Alibaba.Com

ทมา Http://Amtintl.Com/Reactorinternals.Htm

ลกษณะตวเรงปฏกรยา

ประโยชนของตวเรงปฏกรยา

ชวยลดการใชพลงงานสาหรบกระบวนการแตกโมเลกล โดยตวเรงปฏกรยาจะใชพลงงานในการกระตนเพอใหเกดปฏกรยาขางเคยงนอยกวากระบวนการแตกโมเลกลดวยไอน า (Steam Cracking) เชน ตวเรงปฏกรยาจะสามารถทางานได ณ ความดนและอณหภมปานกลาง เมอเทยบกบกระบวนการแตกโมเลกลดวยไอนา

ทาหนาทในการชวยเพมผลผลต โดยการเพมอตราการทาปฏกรยาทเฉพาะเจาะจง (Selectivity)

ชวยลดปรมาณการเกดการเกดเขมา (Coke) ในระหวางกระบวนการแตกโมเลกลดวยไอนา และทาการ De-Coke เม อทาการนาตว เร งปฏก รยากลบมาใชใหม (Catalyst Regeneration) ซงจะทาใหเกดการปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานมาก เพราะเขมาเปนสาเหตหนงของการสญเสยพลงงานในระบบ



38

5.1.2 เทคโนโลยระบบแยกสารขนสง (Distillation and Separation)

แนวทางในการพฒนาเทคโนโลยระบบแยกสาร เชน การใช Vacuum Swing Adsorption Process

(VSA), Mechanical Vapor Recompression (MVR), Advance Distillation Column (ADC) และระบบ Combine

Refrigeration System เปนตน โดยทระบบ VSA เปนการใชวสดดดซบชนดของแขงสาหรบกระบวนการดดซบ

สารโอเลฟนสทมโมเลกลขนาดเลก (มมวลโมเลกลสงกวาพาราฟนส) สวน MVR เปนระบบทนยมใชใน

Propane/Propylene Splitter ระบบเหลานจะชวยลดการใชพลงงานไดประมาณรอยละ 5 นอกจากน เทคโนโลยทม

ความพยายามในการลดการใชพลงงาน เชน การออกแบบถาด (Tray) หรอวสดบรรจ (Packing) ภายในหอกลน

เพอเพมประสทธภาพในการแยกสารทอณหภมตาลง อนเปนการชวยลดการใชพลงงานทางหนงดวย

5.1.3 เทคโนโลยระบบเยอกรอง (Membrane Technology)

ระบบเยอกรอง (Membrane) เปนระบบการแยกสารทรจกกนมานาน แตไมเปนระบบทนยมใชใน

อตสาหกรรมปโตรเคม การผลตทมการใชระบบเยอกรอง อาทเชน การผลตพอลเมอร (เชน พอลโพรพลน) หรอ

สารอนนทรย โดยใชในกระบวนการแยกสาร (Separation) ยกตวอยางเชน การแยกโอลฟนส/พาราฟนส

(Olefins/Paraffin, C2/C3) การแยกกาซ (การนาไฮโดรเจนกลบมาใชใหม) และการแยกเขมากบนา (Coke/Water

Purification) เปนตน อยางไรกดระบบเยอกรองในอตสาหกรรมปโตรเคม ยงเปนเทคโนโลยทใหมและยงไม

สมบรณ เนองจากกระบวนการทใชระบบเยอกรองเปนกระบวนการทมความซบซอน และตองการการซอมบารง

และการเปลยนแผนกรองอยางสมาเสมอ

ระบบแยกสารโดยการกลนขนสง (Advanced Distillation Column)

ระบบแยกสารโดยการกลนไดรบการพฒนามาอยางตอเนอง เพอใหไดประสทธภาพในการแยกสารทสงขน และลดการใชพลงงานลง อาทเชน Divided-Wall Column ของกระบวนการผลตบวตาไดอน (Butadiene) ซงจะสามารถชวยลดพลงงานในการกลนแยกบวตาไดอนไดถงประมาณรอยละ 15 ของระบบหอกลนขนสงอนๆ นอกจากนการพฒนาระบบแยกสารโดยการรวมการสกดและการกลนเขาดวยกน (Extractive Distillation) การทาใหเกดปฏกรยาและการกลนพรอมกน (Reactive Distillation) หรอการกลนแยกสารเอสโอโทรป (Azeotropic Distillation) กเปนเทคโนโลยการกลนขนสงทมการใชพลงงานทมประสทธภาพ ซงทาใหสามารถลดการใชพลงงานลงไดสวนหนง

5

โรงง

ความ

Pow

พลง

โรงไ

เทยบ

ในกา

ไดอก

กาอตควเปอาผลปฏเจาหนดวจง

ทมา: U.S. Dep

.1.4 เทคโน

โรงงานอ

งานอาจมหนว

มสาคญ เชน โ

wer Generation

งานในหลายร

ไฟฟาพลงงาน

บกบโรงไฟฟาท

ารนาพลงงานค

ก นอกจากน ก

การประรศกษาถงขอดตสาหกรรมปโตวามยนยอมจาลยนแปลงเทคจสงเกนกวามลตไดอยางเหมฏกรยาชนดใหาของเทคโนโลนง เมอเปลยนวย นอกจากนตตองมการประเ

partment of Ene

รปท 31 กา

นโลยการพฒ


วยทผลตพลงง

โรงผลตไฟฟาช

n, CHP) หรอโ

รปแบบ เชน ค

ความรอนรวม

ททาการผลตไ

ความรอนทถอ

การทโรงไฟฟา

ะยกตใชเทคโนด-ขอเสย และผตรเคมนนเปนกผผลต หรอเคโนโลยในกระลคาของพลงงมาะสม เชน ใหมทสามารถทลยเดมเสยกอนตวเรงปฏกรยตวเรงปฏกรยาเมนความคมคา

ergy, 2002

ารทางานของก

นาการผลตไ

โตรเคมโดยเฉพ

งานหรอโรงไ

ชนดทเปนการ

โรงไฟฟาพลงง

วามรอน ไอน

ม อาจถอไดวา

ไฟฟาเพยงอยา

อเปนพลงงานท

ตงอยบรเวณใก

นโลยทกลาวมาผลกระทบตอกนเทคโนโลยแลเจาของเทคโนบวนการผลตองานทลดลงได นกรณการเป

ทางานไดทชวงน เพราะกระบวาเปนชนดใหมาชนดใหม มกจาทางเศรษฐศา

การนาซโอไลท

ไฟฟา (Powe

พาะโรงงานทผ

ฟฟาเปนของ

ผลตพลงงานไ

านความรอนร

า ความเยน แ

เปนการผลตแ

างเดยว เนองจ

ทตองสญเสยไป

กลกบโรงงานจ

าขางตน กบกรกระบวนการผลละระบบการผลนโลย (Licensoอาจจะทาใหมก ทาใหเทคโนโลยนชนดของงอณหภมตาลวนการผลตทไมแลวอาจสงผลจะมราคาสงกวาสตรกอนเสมอ



มาประยกตใชใ

er Generatio

ผลตปโตรเคมข

ตนเอง ดงนน

ไฟฟาและความ

รวม (Co-Gene

และไฟฟา ซงก

และการนาพลง

จากโรงไฟฟาพ

ปจากการผลต

จะลดการสญเส

ระบวนการผลตลตอยางชดเจนลตทนาเขามาจor) การผลการใชพลงงานโลยนนไมสามาตวเรงปฏกรยงจากเดม จาเดรบการออกแลกระทบตออปวาชนดเดม ในอ



ในระบบเยอกร

on)

ขนตน จะมการ

นเทคโนโลยใน

มรอนรวมกน (

eration) ในโรง

การผลตพลงงา

งงานไปใชไดอ

พลงงานความร

สามารถนากล

สยพลงงานในก

ตของอตสาหกรนเสยกอน เนองจากตางประเทลตนนๆ เสยกนลดลง แตมลคารถนามาประยาในกระบวนกเปนจะตองไดแบบมาเพอใชกปกรณชนดอนการนาไปใชจร



รอง

รใชพลงงานมา

นการผลตพล

(Combined H

งานปโตรเคมจ

านในรปแบบต

อยางมประสท

รอนรวมจะมขอ

ลบมาใชใหเกด

การขนสงไดอก

รรมปโตรเคม งจากเทคโนโลทศ ดงนนจงตอน อยางไรกคาของเทคโนโยกตใชในกระบการผลตใหเปรบความเหนชกบตวเรงปฏกรๆ ในกระบวนกรงกบกระบวน

(พพ.)


าก ในบาง

งงานจงม

Heat and

จะมการใช

ตางๆ จาก

ธภาพเมอ

อไดเปรยบ

ดประโยชน

ดวย

จะตองมยทใชในองไดรบดในการโลยนนๆ บวนการปนตวเรงชอบจากรยาชนดการผลตการผลต

39



40

5.2 การจดการและปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานของอปกรณทใชในกระบวนการผลต และปรบปรงทใชในกระบวนการผลต

5.2.1 การจดการและควบคมการใชพลงงาน (Energy Management)

การควบคมการใชพลงงานอยางเปนระบบ เปนแนวทางหนงในการจดการการใชพลงงานในโรงงาน

นอกจากจะประสบผลสาเรจในเรองการใชพลงงานอยางมประสทธภาพแลว ยงสามารถประหยดคาใชจายไดอก

ดวย ระบบการจดการพลงงานจะทาใหเกดหนวยงานกลาง ททาหนาทในการปรบปรงและใหคาแนะนาในการ

จดการการใชพลงงาน อยางไรกดสวนใหญในโรงงานปโตรเคมจะมหนวยงานทดแล และรบผดชอบดานการใช

พลงงานของโรงงานอยแลว ยกเวนโรงงานขนาดเลกอาจไมมหนวยงานกลางททาหนาทรบผดชอบการใชพลงงาน

ของทงระบบ เนองมาจากขอจากดบางประการ เชน การขาดการประสานงานกนระหวางแตละหนวยงานในโรงงาน

การมความเขาใจผดในการสนบสนนโครงการททาใหเกดการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ การมขอจากดดาน

การเงนหรอมาตรการในการจดการดานการเงนทไมพรอม เปนตน

[Energy Management System, EMS]

การใชแนวทางการจดการพลงงาน เรมจากการมขอตกลงทจะมการพฒนาและปรบปรงการใชพลงงานอยางตอเนองอยางจรงจง และการมสวนรวมของผบรหารระดบสงของโรงงาน การจดตงนโยบายดานการใชและการอนรกษพลงงาน การจดตงทมงานในการดแลดานการใชพลงงาน ในการดาเนนงานจะมการกาหนดขนตอนการดาเนนงานเปนขนๆและมการประเมนประสทธภาพในการดาเนนงาน โดยใชการทบทวนขอมลการใชพลงงาน การประเมนทางเทคนค และการเปรยบเทยบประสทธภาพการใชพลงงานของโรงงาน (Energy Benchmarking) โดยผลการประเมนประสทธภาพของการใชพลงงานน ทางหนวยงานบรหารจะสามารถน า ไป พฒนาข อม ล พนฐาน (Baseline) ของประสทธภาพการใชพลงงานและสามารถกาหนดเปาหมายของการพฒนาและปรบปรงระบบไดในอนาคตตอไป

ระบบการจดการการใชพลงงาน (Energy Management System)



41

5.2.2 การผลตไอนา (Steam Generation)

การผลตไอนา (Steam Generation) เปนหนวยปฏบตการหนงทสาคญในกระบวนการผลต (รปท 32)

พลงงานจากไอนาในกระบวนการผลตของอตสาหกรรมปโตรเคมถอไดวาเปนพลงงานหลกๆ ทใชในระบบ

โดยไอนาทใชในโรงงานจะสามารถผลตไดจากหลายกระบวนการ และพลงงานในรปแบบไอนานเปนพลงงานทม

ราคาในการผลตคอนขางสง และไมสามารถกกเกบไวใชได ดงนนการใชพลงงานรปนจงตองมการพจารณาและ

ประเมนการใชพลงงานอยางมประสทธภาพเพอใหเกดประโยชนสงสด

ทมา: Worrell and Galitsky, 2005

รปท 32 ระบบการผลตไอนา (Steam Generation Process)

กระบวนการผลตในอตสาหกรรมปโตรเคม มการใชไอนาในหลายกระบวนการ เชน การใหความรอน การทาระเหยแหง/การทาใหสารมความเขมขนขน (Drying/Concentration) การแตกตวดวยไอนา (Steam Cracking) และการกลน (Distillation) เปนตน รปท 33 แสดงอปกรณในระบบการผลตไอนาทมโอกาสการสญเสยพลงงาน (U.S. Department of Energy, 2005)

แนวทางการประหยดพลงงานสาหรบหมอไอนา

• ปรบปรงคณภาพนาใหเหมาะสมกอนปอนสหมอไอนา (Boiler Feed Water Preparation) • ปรบปรงระบบควบคมกระบวนการใหเหมาะสมแมนยา (Improved Process Control) • ลดปรมาณของกาซจากปลอง (Reduce Flue Gas Quantities) • ปรบลดปรมาณอากาศสวนเกนใหเหมาะสม (Reduce Excess Air) • ปรบปรงฉนวนหมใหอยในสภาพดอยเสมอ (Improve Insulation) • ซอมบารงใหหมอไอนามสภาพการใชงานทด • นาความรอนจากกาซทปลอยออกกลบมาใชใหม (Recover Heat from Flue Gas) • นาไอนาจากการระบายปรบระดบกลบมาใชใหม (Recover Steam from Blow Down) • ลดความสญเสยจากระบบหมอไอนาสารอง (Reduce Standby Loss)



42

5.2.3 ระบบจายไอนา (Steam Distribution System)

ปจจยทตองคานงถงในการออกแบบระบบจายไอนา คอ ความเรว (Velocity) และความดนลด (Pressure

Drop) ภายในทอ ซงจะเปนตวแปรในการควบคมขนาดของทอสงไอนาทจะนามาใช เมอมการใชทอทมขนาดไม

เหมาะสมจะสงใหเกดการสญเสยพลงงานความรอนหากทอมขนาดใหญเกนความจาเปน และในขณะเดยวกนถา

ทอสงมขนาดเลกเกนไปอาจทาใหเกดการสกกรอน และเกดความดนลดทมากเกนไปได ในการตดตงทอสงไอนา

ตอปรมาณความตองการไอนาทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ซงอาจทาใหเกดการสงกระจายไอนาอยางไมเตม

ประสทธภาพ ในการควบคมระบบสงไอนาทมประสทธภาพอาจตองใชเงนลงทนทคอนขางสง จงควรมการ

ตรวจสอบเพอหาทอสงไอนาททางานเกนความจาเปนและทาการปดการใชงานทอเหลานน เพอเปนการลดการ

สญเสยไอนา ขนตอนอนในการดแลรกษาระบบสงไอนามดงตอไปน

รปท 33 อปกรณในระบบการผลตไอนาทมโอกาสการสญเสยพลงงาน

แนวทางการอนรกษพลงงานในระบบจายไอนา

• ปรบปรงฉนวนหมใหมประสทธภาพทด (Improve Insulation) • ซอมบารงฉนวนใหอยในสภาพทด (Maintain Insulation) • ปรบเปลยนอปกรณดกไอนาควบแนนเปนแบบทมประสทธภาพสง (Improve Steam Trap) • ซอมบารงตวดกไอนาควบแนนใหอยในสภาพด (Maintenance Steam Trap) • ตดตงอปกรณตรวจสอบตวดกไอนาควบแนนโดยอตโนมต (Automatically Monitoring of

Steam Trap) เพอควบคมการทางานอยางมประสทธภาพตลอดเวลา • ซอมบารงรอยรวตางๆ (Repair Leaks) • การนาไอนาฉบพลนกลบมาใชใหม (Recover Flash Steam) • การนาไอนาควบแนนกลบมาใชใหม (Return Condensate)



43

5.2.4 อปกรณแลกเปลยนความรอน (Heat Exchangers)

อปกรณแลกเปลยนความรอนและความเยน เปนอปกรณทพบไดทวไปในโรงงานปโตรเคม โดยม

กระบวนการงายๆ คอการทาใหไอนามอณหภมสงขน และเยนตวลงในหลายชวงเวลา โดยทการควบคมการ

ทางานและการออกแบบของอปกรณแลกเปลยนความรอนเปนสงสาคญอยางหนงในเรองของการใชพลงงานใหม

ประสทธภาพ

อปกรณแลกเปลยนความรอนมหนาทในการแลกเปลยนความรอน และสงผานความรอนไปยง

กระบวนการตางๆ ซงอปกรณเหลานโดยสวนใหญจะทางานภายใตอณหภมสงและความดนตางกน จงเปนจดทม

ความนาสนใจในการอนรกษพลงงาน ดงนนในการจดการและควบคมการใชพลงงานของอปกรณแลกเปลยนความ

รอนใหมประสทธภาพ และในกรณทระบบแลกเปลยนความรอนเกดการเสอมสภาพ เนองจากการเกดการสะสม

ของสงสกปรกภายในระบบ และภายในทอจะทาใหประสทธภาพการถายเทความรอนลดลง และทาใหตองใช

พลงงานเพมมากขน

5.2.5 กระบวนการใหความรอน (Process Heater)

เตาเผา (Furnace) และหมอไอนาในโรงงานปโตรเคมมการใชเชอเพลงกวารอยละ 60 ของการใช

เชอเพลงทงหมด โดยประสทธภาพของอปกรณใหความรอน (Heater) สามารถปรบปรงไดโดยการปรบปรง

ลกษณะการถายเทความรอน การเพมความสวางของเปลวไฟ (Flame Luminosity) การตดตง Recuperator หรอ

เครองอนอากาศ และการปรบปรงระบบควบคม อยางไรกด หวเผาทไดรบการออกแบบใหมๆ จะมการปรบปรงให

สามารถมการผสมของอากาศ และเชอเพลงรวมทงสามารถถายเทความรอนไดดขน อกทงไดมการพฒนา

ประสทธภาพของหวเผาชนดอนๆ อกดวย เชน Lean-Premix Burner, Swirl Burner, Pulsating Burner และ

Rotary Burner เปนตน ในขณะเดยวกน การออกแบบเตาเผาและหวเผา ยงตองคานงถงเรองความปลอดภย และ

การปลอยมลพษอกดวย

การอดตนของอปกรณแลกเปลยนความรอน (Fouling)

การอดตนอาจเกดมาจากหลายสาเหต มหลายวธทจะชวยลดการเสอมสภาพของอปกรณแลกเปลยนความรอน เชน การใชอปกรณตรวจวดสญญาณ (Sensor) เพอตรวจวดการเกดการเสอมสภาพตงแตเรมตน และการเลอกใชวสดเคลอบผวททนตออณหภมสง โดยไมตองมการปรบเปลยนอปกรณบอยๆ รวมทงการใชเทคนคอลตราซาวด (Ultrasound) และออกแบบใหอปกรณมสภาพการใชงานทยาวนานขน เปนตน งานวจยเกยวกบเรองดงกลาวในปจจบนจะเนนในไปทกลไกการเกดการอดตน และการออกแบบอปกรณแลกเปลยนความรอน และเตาปฏกรณ วธในการลดการอดตนนจะใหความสาคญในเรองของ การควบคมระบบ การควบคมอณหภม การบารงรกษา และการทาความสะอาดอปกรณแลกเปลยนความรอน รวมทงการตดตงทอปฏกรณใหม (Retrofit of Reactor Tube) เปนตน



44

แนวทางการอนรกษพลงงานในอปกรณแลกเปลยนความรอน

• บารงรกษาหวเผา อปกรณควบคม (Draft Control) และอปกรณแลกเปลยนความรอนใหมสภาพทพรอมใชงาน

• อนอากาศกอนเขาระบบ หรออปกรณแลกเปลยนความรอน (Air-Preheating) • ตดตงหวเผาใหมใหเหมาะสมกบการใชงาน เพอการประหยดพลงงานและชวยลดมลพษ

5.2.6 การกลน (Distillation)

กระบวนการกลนเปนการใชพลงงานความรอนแยกสารตามจดเดอดของสาร โดยพลงงานความรอนไดมาจากเครองทาความรอน หรอพลงงานไอนา ศกยภาพในการอนรกษพลงงานไดมาจากการควบคมการใหความรอน และการปรบปรงอณหภมในหอกลนใหเหมาะสม

แนวทางการอนรกษพลงงานในระบบการกลน

• ปรบปรงกระบวนการทางานและการผลตใหเหมาะสม (Operation Procedure) • ตรวจสอบความบรสทธของผลตภณฑใหอยในระดบทเหมาะสม (Check Product Purity) • ปรบปรงสภาพภายในหอกลนใหเหมาะสม (Upgrade Column Internal) • ควบคมหนวยแยกสวนใหมการทางานทเหมาะสม (Stripper Optimization)

5.2.7 มอเตอร (Motor)

โรงงานปโตรเคมมการใชมอเตอรไฟฟาในหลายขนตอนการผลต ซงคดเปนพลงงานไฟฟามากกวารอยละ

80 ของพลงงานไฟฟาทใชในโรงงาน อปกรณทใชมอเตอรไฟฟาเปนหลก ไดแก เครองสบจาย (Pump) ประมาณ

รอยละ 60 เครองอดอากาศ (Compressor) รอยละ 15 ใบพด (Fan) รอยละ 9 และอปกรณอนๆ ประมาณรอยละ

16 ของพลงงานทใชในมอเตอร ในการอนรกษพลงงานในมอเตอร จะตองคานงถงความตองการในการใชพลงงาน

และปรมาณพลงงานสารอง (Demand and Supply) เชน ในระบบการสบจายทมการใชเครองสบจายหลายตว

หากทาการประเมนประสทธภาพการทางานของเครองสบจายแตละตว ความเรวในการสบจาย และปรมาณการ

สบจาย และทาการปรบมอเตอรใหมความเหมาะสมกบขนาดของกระบวนการผลต จะสงผลใหระบบการสบจาย

ทงหมดทางานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ และสามารถประหยดพลงงานได

แนวทางการอนรกษพลงงานในมอเตอร

• ปรบขนาดของมอเตอรใหเหมาะสม (Sizing of Motors) • ใชมอเตอรทมประสทธภาพสงขน (High Efficiency Motors) • ควบคมตวประกอบกาลงใหมคาทเหมาะสม (Power Factor) • ควบคมแรงดนไฟฟาใหมความสมาเสมอ (Voltage Unbalance) • ใชอปกรณปรบความเรวรอบอตโนมต (Variable Speed Drives, VSDs)



45

5.2.8 อปกรณสบจาย (Pumps)

อปกรณสบจายมการใชไฟฟาในปรมาณทสง เพอการผลตแรงดนในการสงของเหลวไปตามสวนตางๆ

ของกระบวนการผลต หากมการควบคมการทางานของอปกรณเหลานใหทางานไดอยางตอเนอง จะสามารถ

ประหยดพลงงานไดกวารอยละ 20 จากพลงงานทใชอยเดม อยางไรกด คาใชจายในการลงทนในสวนน อาจถอได

วาเปนสงทตองคานงถงเปนอนดบแรกๆ ของผประกอบการ เนองจากปกตอปกรณสบจายจะมอายการใชงาน

ยาวนานถง 20 ป

ระบบการทางานของอปกรณสบจาย จะประกอบดวย อปกรณสบจาย ตวขบเคลอน (Driver) ทอสง

หนวยควบคมการทางาน เชน Adjustable Speed Drives, ASDs และระบบการทางานของมอเตอรทงชด ดงนน

แนวทางในการปรบปรงประสทธภาพการทางานของอปกรณสบจาย มแนวทางหลกๆ คอ การลดแรงเสยดทานใน

ระบบ (Friction) หรอการปรบแตงใหมการใชงานเพอใหใกลเคยงกบคาประสทธภาพสงสด (Best Efficiency Point,

Bep) ทกาหนดไวใน Pump Curve นอกจากน การปรบปรงขนาดของอปกรณสบจาย การใชวสดเคลอบผว และ

การปรบอตราการสบทเหมาะสมจะชวยลดแรงเสยดทานทเกดขนซงทาใหเกดการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

แนวทางการอนรกษพลงงานในอปกรณสบจาย

1) การควบคมการทางานและซอมบารง (Operation and Maintenance) • เปลยนชนสวนของใบพดทหมดสภาพการทางาน (Worn Impellers) • ตรวจสอบและซอมบารงอยางสมาเสมอ (Bearing Inspection and Repair) • เตมสารหลอลน (Bearing Lubrication Replacement) ทก 6 เดอน หรอ 1 ป • ตรวจสอบและการเปลยนวสดทปองกนการรวไหลใหอยในสภาพพรอมใชงาน (Inspection and

Replacement of Packing Seals) • ตรวจสอบและการเปลยนยางรองอปกรณ (Inspection and Replacement of Mechanical

Seals) • เปลยนยาง วงแหวน และใบพด (Wear Ring and Impeller Replacement) • ตรวจสภาพเครองสบจายและมอเตอรอยางสมาเสมอ (Pump/Motor Alignment Check)

2) การตดตามตรวจสอบ (Monitoring) • ตรวจวสดและยางรองตางๆ (Wear Monitoring) • ตดตามตรวจสอบโดยใชการวเคราะหแรงสนสะเทอน (Vibration Analysis) • ตดตามตรวจสอบโดยพจารณาความดนในระบบ (Pressure Flow Monitoring) • ตดตามตรวจสอบโดยพจารณากระแสไฟฟาในระบบ (Current of Power Monitoring) • ตดตามตรวจสอบโดยพจารณาคาความตางของเฮด (Head) หรอการเปลยนแปลงของ

อณหภม (Differential Head and Temperature Rise Across Pump หรอ Thermodynamic Monitoring)

• ตรวจสอบทอสงไมใหมการตกตะกอนหรอสะสมของสงสกปรก (Distribution System Inspection For Scaling or Contaminant Build-Up)

3) ลดจานวนอปกรณสบจายใหเหมาะสมกบการใชงาน (Reduce Need)



46

แนวทางการอนรกษพลงงานในอปกรณสบจาย

4) ใชเครองสบจายทมประสทธภาพ (More Efficient Pumps)

5) การปรบปรงแกไขขนาดอปกรณสบจายใหเหมาะสมกบสภาพการทางาน และการเลอกอปกรณสบจายใหเหมาะสมกบงาน (Correct Sizing of Pump and Matching Pump to Intended Duty)

6) การใชอปกรณสบจายขนาดเลกหลายตวแทนการใชงานอปกรณสบจายขนาดใหญ (Use Multiple Pump)

7) การตกแตงใบพดใหมขนาดเหมาะสม (Trimming Impeller or Shaving Shaves) 8) ใชงานอปกรณสบจายเทาทมความจาเปน (Controls) 9) การใชอปกรณปรบความเรวรอบอตโนมต (Adjustable Speed Drive, ASDs หรอ Variable

Speed Drives, VSDs) 10) หลกเลยงการใชวาลวลดความดน (Avoid Throttling Valve) 11) เลอกขนาดทอสงใหเหมาะสม (Correct Size of Pipes) 12) เปลยนสายพานใหมสภาพพรอมใชงาน (Replace Belt Drives) 13) เคลอบอปกรณดวยสารเคลอบผวเพอใหเกดความเรยบจะชวยลดการสญเสยพลงงานได

(Precision Castings, Surface Coatings and Polishing) 14) การปดรอยเชอมตอหรอรอยรว เพอลดการสญเสยพลงงาน (Sealing)

5.2.9 เครองอดอากาศ (Air Compressors)

เครองอดอากาศ เปนอปกรณทใชพลงงานมากอนหนงในเตาเผา โดยทเครองอดอากาศขนาดใหญอาจขบเคลอนไดโดยใชมอเตอรไฟฟา หรอกงหนไอนา (Steam Turbine) หรอกงหนกาซ (Gas Turbine)

แนวทางการอนรกษพลงงานเครองอดอากาศ

1) การตรวจสอบเครองอดอากาศ ดงน • ตรวจสอบการอดตนของแผนกรองในทอสง (Poor Motor Cooling) • ตรวจสอบระบบหนวยกกเกบนาระบายทง (Drain Trap) เพอใหอยในสภาพทสะอาด และพรอม

ใชงาน • บารงรกษาระบบทาความเยนในเครองอดอากาศ เพอใหระบบสามารถทาอณหภมไดตามท

ตองการโดยเรว

2) ตดตามควบคมการทางาน (Monitoring) 3) ลดรอยรว (ในทอสงและอปกรณ)

4) ลดอณหภมอากาศกอนเขาเครองอดอากาศ (Reduce the Inlet Air Temperature) 5) ใชงานเครองอดอากาศอยางเหมาะสมเทาทจาเปน (Controls) 6) เลอกใชขนาดทอจายใหเหมาะสม 7) ตดตงอปกรณปรบความเรวรอบอตโนมตเพมเตม (Adjustable Speed Drives, ASDs) 8) เลอกใชมอเตอรทมประสทธภาพสง (High Efficient Motors)



47

5.2.10 ใบพด (Fans)

ระบบใบพดในอตสาหกรรมปโตรเคม จะมการใชงานสวนใหญทหมอไอนา เตาเผา และหอหลอเยน

เปนตน ซงประสทธภาพการใชงานของระบบใบพดจะแตกตางกนออกไปตามชนดของใบพด

แนวทางในการอนรกษพลงงานในระบบใบพด

1) การปรบขนาดของใบพดใหเหมาะสมกบการใชงาน 2) การใชอปกรณปรบความเรวรอบได (Adjustable Speed Drives, ASDs) 3) การใชสายพานทมประสทธภาพสง

รปท 34 ลกษณะสายพานแบบตางๆ



48

บทสรปโครงการ

โครงการศกษาเกณฑการใชพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคมไดดาเนนการจดกลมอตสาหกรรมปโตรเคม และทาการประเมนคาดชนการใชพลงงานของแตละกลม เพอประเมนศกยภาพและมาตรฐานการอนรกษพลงงาน และจดทาแนวทางการสงเสรมสนบสนนการดาเนนการใชและการอนรกษพลงงานของอตสาหกรรมปโตรเคมอยางเปนระบบและมประสทธภาพ ในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว อกทงทาการศกษา ขอมล เทคโนโลย และมาตรการในการอนรกษพลงงาน และนามาขยายผลใหกบโรงงานตางๆ ในกลมอตสาหกรรมปโตรเคมไดอยางเปนรปธรรม

ในการจดกลมอตสาหกรรมปโตรเคมเพอทามาตรฐานการใชพลงงานมผลสรปวาควรแบงกลมอตสาหกรรมปโตรเคมออกเปนขนตน ขนกลาง และขนปลาย เพอทาการศกษาขอมลในป พ.ศ. 2546- 2549 จากโรงงานในกลมตวอยางดงกลาวรวมทงสน 30 โรงงาน และใชดชนในการศกษาเกณฑการใชพลงงานคอ Specific Energy Consumption (SEC) และ Energy Intensity (EI) ประกอบการพจารณาซงผลของการเปรยบเทยบการใชพลงงานพบวา โดยทวไปโรงงานสามารถควบคมปรมาณการใชงานใหคงทไดเปนอยางด นอกจากเกดปญหาการผลตไมเตมความสามารถหรอมการปดซอม เมอพจารณาเปรยบเทยบการใชพลงงานระหวางโรงงาน จะเหนวาคาดชนชวดการใชพลงงานแตกตางกนอยางมาก แมจะผลตสารชนดเดยวกนเนองจากความแตกตางกนของวตถดบ และ/หรอเทคโนโลยกระบวนการผลตทใชอกทงจานวนผประกอบการทมนอยราย อยางไรกดผลการวเคราะหทไดเมอเปรยบเทยบกบขอมลจากตางประเทศแลว พบวาอย ในเกณฑใกลเคยงกน และการใชพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคมของประเทศโดยรวมมแนวโนมลดลงตามลาดบ

ในสวนของการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคมนน สามารถแบงออกไดเปน 2 ระดบคอ การพฒนาและปรบปรงเทคโนโลยในการผลตและการจดการและปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานของอปกรณทใชในกระบวนการผลต โดยเฉพาะเทคโนโลยตวเรงปฏกรยาจะมบทบาทสาคญทจะทาใหสามารถผลตผลตภณฑทตองการได ภายใตสภาวะการปฏบตการทใชพลงงานลดนอยลง ทสาคญคอ ตวเรงปฏกรยาในกระบวนการรฟอร-มง ไฮโดรแครกกง แอลคลเลชน และไอโซเมอรไรเซชน ในขณะทเทคโนโลยการออกแบบถงปฏกรณและระบบแยกสารขนสง เชน การใชเยอกรองกจะมผลเพมประสทธภาพในการทางานอยางชดเจน การปรบปรงระบบผลตไฟฟาใหเปนแบบพลงงานความรอนรวมและใชระบบกงหนกาซกจะสงผลดตอประสทธภาพของระบบเชนกน การพฒนาระบบใหไดผลดจะตองทาควบคไปกบการจดการและปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานของอปกรณทใชอยแลวในกระบวนการผลต และควรมระบบตดตามตรวจสอบและควบคมกระบวนการผลตทชดเจน

แนวทางการสงเสรมการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคมซงเปนอตสาหกรรมทใชเทคโนโลย และความเชยวชาญเฉพาะดานทสง จะแตกตางจากอตสาหกรรมอนๆ มาก ปญหาและอปสรรคใหญ คอ ขาดฐานขอมลอตสาหกรรมปโตรเคมทรวมเปนแหลงเดยว ขาดหนวยงานกลางททาหนาทประสาน รวบรวมฐานขอมล เพอใหเกดการจดการทดและมประสทธภาพ ขาดการสนบสนนการศกษาวจย พฒนาเทคโนโลยการผลต และการจดการอตสาหกรรมแบบครบวงจร อกทงอตสาหกรรมนตองพงพา เครองจกร เทคโนโลยขนสงจากตางประเทศทงหมดจงมการลงทนสงทาใหการปรบปรงแกไขมคาใชจายสงตามไปดวย และวตถดบบางสวนตองนาเขาจากตางประเทศ จงทาใหตนทนสงและขนอยกบราคาตลาดโลกและความผนผวนของคาเงนบาท และยงขาดผเชยวชาญทสามารถใหคาปรกษาดานพลงงาน ดงนนแนวทางในการสงเสรมการอนรกษพลงงานจะเนนไปทการแกปญหาดงกลาวทงในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว โดยจะมดชนชวดความสาเรจเปนรปธรรมทชดเจน



49

เพอใหเกดการตอยอดการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมฯ ตอไปจงไดมการจดทาหลกสตรปพนฐานดานการอนรกษพลงงานและการปรบปรงเพอเพมประสทธภาพการใชพลงงาน และเสรมสรางศกยภาพผเขารวมอบรมไปสการเปนผเชยวชาญดานการอนรกษพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคม โดยเนนไปทมาตรฐานการจดการดานพลงงาน การตรวจวเคราะหการใชพลงงานและโครงการอนรกษพลงงาน อกทงยงไดพฒนาระบบฐานขอมลทใชในการบนทก และแสดงผลขอมลตางๆ ทใชในโครงการ เชน ขอมลการใชพลงงาน ขอมลการผลต ดชนชวดการใชพลงงาน เทคโนโลย/มาตรการอนรกษพลงงาน ลงบนฐานขอมลกลางของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานเพอใชประโยชนตอไปในอนาคต

จะเหนไดวาโครงการศกษาเกณฑการใชพลงงานในอตสาหกรรมปโตรเคมไดถกดาเนนการขนเพอนาไปสการนาเสนอแนวทางการสงเสรมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพทเปนรปธรรม ทงในรปแบบของเทคโนโลยการผลตและการจดการพลงงาน รวมถงมาตรการอนรกษพลงงานเชงลกทมประสทธภาพ และการพฒนาบคลากรอยางยงยน ทงน เพอใหภาคอตสาหกรรมของประเทศมการใชพลงงานอยางคมคา และเกดประสทธภาพสงสด ซงจะเปนการชวยยกระดบขดความสามารถในการแขงขนกบตางประเทศ รวมทงสามารถรบมอกบสถานการณวกฤตการณดานพลงงานทงในปจจบนและอนาคตได

************************************************



50

เอกสารอางอง

1. ความรเบองตนปโตรเคม. จลสาร บรษทอตสาหกรรมปโตรเคมกลไทย จากด. 2536.

2. โครงการฐานขอมลดานการผลต และการซอขายผลตภณฑปโตรเคม. เอกสารการวจย วทยาลยปโตรเลยมและปโตรเคม. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2531.

3. ภาวะอตสาหกรรมปโตรเคม. สานกงานเศรษฐกจและอตสาหกรรม. จาก Http://Www.Oie.Go.Th/Industrystatus2_Th.Asp. ตลาคม 2549.

4. วรพจน ลอประสทธสกล. ความรเกยวกบอตสาหกรรมปโตรเคมและการพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศไทย. บรษท เดยรบค จากด: กรงเทพ ฯ. 2535.

5. วรพล จรประดษฐกล. สถานการณและนโยบายพลงงานไทย. เอกสารสรปผลการประชมกลมยอยทางวชาการครงท 2. สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน. 2548.

6. อานาจ สทธตตระกล. อตสาหกรรมปโตรเคม. ภาควชาวทยาการและวศวกรรมวสด คณะวศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยศลปากร. 2533.

7. Boon-Long. S., PTIT Focus Special Annual Issue 2005, Rungsiri Publishing: Bangkok, 2005.

8. California Energy Commission. (2004), Energy Efficiency Roadmap For Petroleum Refineries In California (Draft Final Report)

9. Gielen, D. J., Vos, D. and Drill, Van A.W.N. The Petrochemical Industry and Its Energy Use: Prospects For The Dutch Energy Intensive Industry (1996). (Ecn-C-96-029). The Energy Research Centre of The Netherlands (ECN). Retrieved from Http://Www.Ecn.Nl/Publications/Default.Aspx?Nr=Ecn-C--96-029 On September, 2006.

10. Guidelines For Energy Management Overview. Retrieved from Http://Www.Energystar.Gov On September, 2006.

11. Kruesarn, R. and Rachabungsa, K. Who’s Who In The Petroleum and Petrochemical Industries of Thailand, 5th Ed; The Petroleum Institute of Thailand (PTIT), 2005.

12. Margaret, W. G. Handbook of Petrochemicals and Process, Brookfield, Vt: Gower, 1991.

13. Phylipsen, D., Blok, K., Worrell, E., and Beer, J. D. Benchmarking The Energy Efficiency of Dutch Industry: An Assessment of The Expected Effect on Energy Consumption and Co2 Emissions, Energy Policy, 30, 663-679. 2002.

14. Phylipsen, D., Worrell, E. and Blok, K. (1995). Parameters Affecting Energy Consumption In The Petrochemical Industry, Proceedings Eceee 1995 Summer Study, June 2-6,1995, Manlieu, France

15. Ren, T., Patel. M. and Blok, K. (2004), Energy Efficiency and Innovative Emerging Technologies For Olefin Production, Parallel Session Innovative Energy Efficiency Examples of Different Industrial Sectors -Energy Efficiency In The Cement, Metal and Petrochemical Industry.

16. Robert , A. M., Handbook of Petrochemicals Production Processes, Mcgraw-Hill, Usa., 2005.



51

เอกสารอางอง (ตอ)

17. The Office of Energy Efficiency and Renewable Energy (2004), Separation of Olefin/Paraffin Mixtures With Carrier-Facilitated Transport Membranes Use of Membranes Could Significantly Reduce Energy Costs, Industrial Technologies Program, The U.S. Department of Energy.

18. U.S. Department of Energy (2002), Novel Modified Zeolites For Energy-Efficient Hydrocarbon Separations, Industrial Materials For The Future. Office of Industrial Technologies Energy Efficiency and Renewable Energy — U.S. Department of Energy Project Fact Sheet.

19. U.S. Department of Energy (2002), Olefin Recovery from Chemical Industry, Waste Steams Membrane Separation Recovers Olefins from Gaseous Waste Steams For Use As Chemical Feedstocks. Office of Industrial Technologies Energy Efficiency and Renewable Energy — U.S. Department of Energy Project Fact Sheet.

20. U.S. Department of Energy Office of Industrial Technologies (2000). Energy and Environmental Profile of The U.S. Chemical Industry, Prepared By Energentic Incorporated, Columbia, Maryland.

21. Worrell, E. and Galitsky, C. (2004). Profile of The Petroleum Refining Industry In California, California Industries of The Future Program, Ernest Orlando Lawrence Berkeley National Laboratory.

22. Worrell, E. and Galitsky, C. (2005). Energy Efficiency Improvement and Cost Saving Opportunities For Petroleum Refineries. An Energy Star® Guide For Energy and Plant Managers.

23. Worrell, E., De Beer, J. G., Faaij, A. P. C. and Blok, K. (1994). Potential Energy Savings In The Production Route For Plastics, Energy Convers. Mgmt 35, P 1073-1085.

24. Worrell, E., Phylipsen, D., Einstein, D. and Martin, N. (2002). Energy Use and Energy Intensity of The U.S. Chemical Industry (Lbnl-44314), Lawrence Berkeley National Laboratory, Berkeley, Ca.



52

ทาเนยบอกษรยอ

อกษรยอชอผลตภณฑและหนวยตางๆ

ABS Acrylonitrile Butadiene Styrene MUSD Million United State Dollar

ACN Acrylonitrile MX Mixed Xylene

BMA Butyl Methacrylate NG Natural Gas

BR Butadiene Rubber NGV Natural Gas For Vehicles

CFR Cost and Freight OX OR O-XYLENE

Ortho-Xylene

DDI Domestic Direct Investment PA Phthalic Anhydride

E&P Exploration and Production PBT Polybutyl Terapthalate

EDC Ethylene Dichloride PDH Propane Dehydrogenation

EG Ethylene Glycol PE Polyethylene

EO Ethylene Oxide PET Polyethylene Terephthalate

EPDM Ethylene Propylene (Diene) Monomer

PMMA Polymethyl Methacrylate

EPS Expandable Polystyrene POM Polyoxymethylene

EVA Ethylene Vinyl Acetate PP Polypropylene

FDI Foreign Direct Investment PS Polystyrene

GDP Gross Domestic Product PTA Pure Terephthalic Acid

HDPE High Density Polyethylene PVA Polyvinyl Alcohol

HR Human Resource PVC Polyvinyl Chloride

IMP.R/M Imported Raw Material PX OR P-XYLENE

Para-Xylene

KTA Kilo Ton Per Annual SAN Styrene Acrylonitrile

LDPE Low Density Polyethylene SBL Styrene Butadiene Latex

LLDPE Linear Low Density Polyethylene

SBR Styrene Butadiene Rubber

LPG Liquefied Natural Gas SEA South East Asia

MEG Monoethylene Glycol SM Styrene Monomer

MMA Methyl Metacrylate UPR Unsaturated Polyester Resin

MMSCF Million Standard Cubic Feet VCM Vinyl Chloride Monomer

MTBE Methyl Tertiary-Butyl Ether

สานกกากบและอนรกษพลงงาน

LOGOwww.themegallery.com

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.)กระทรวงพลงงาน เลขท 17 ถนนพระราม 1 แขวงรองเมอง เขตปทมวน กทม. 10330โทรศพท 0-2223-2311 โทรสาร 0-2226-3943

โครงการศึกษาเกณฑ การใช พลังงาน...

Documents