หนังสือเรียนสาระทักษะการ...

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร

รายวชาทกษะการเรยนร

(ทร21001)

ระดบมธยมศกษาตอนตน

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

หามจาหนาย

เอกสารทางวชาการลาดบท 33/2555

1

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร

รายวชาทกษะการเรยนร (ทร21001)


ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสารทางวชาการลาดบท 33 /2555

3

สารบญ

หนา

คานา

สารบญ

คาแนะนาการใชแบบเรยน

โครงสรางรายวชาทกษะการเรยนร ระดบมธยมศกษาตอนตน

บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง 8

บทท 2 การใชแหลงเรยนร 59

บทท 3 การจดการความร 78

บทท 4 การคดเปน 137

บทท 5 การวจยอยางงาย 176

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ 189

4

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร ระดบมธยมศกษาตอนตน เปนแบบเรยนทจดทาขนสาหรบ

ผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ

ในการศกษาหนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร ผเรยนควรปฏบต ดงน

1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในสาระสาคญ ผลการเรยนรทคาดหวง และขอบขายเนอหา

2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด และทากจกรรมตามทก าหนด

แลวตรวจสอบกบแนวตอบกจกรรมทกาหนด ถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษาและทาความเขาใจใน

เนอหาใหมใหเขาใจกอนทจะศกษาเรองตอไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรองเพอเปนการสรปความรความเขาใจของเนอหาในเรอง

นน ๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของเนอหาแตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบกบครและ

เพอน ๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

4. แบบเรยนนม 6 บท คอ

บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

บทท 2 การใชแหลงเรยนร

บทท 3 การจดการความร

บทท 4 การคดเปน

บทท 5 การวจยอยางงาย

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

5

โครงสรางการเรยนรดวยตนเอง


สาระสาคญ

รายวชาทกษะการเรยนร มเนอหาเก ยวกบการพฒนาทกษะการเรยนรของนกเรยนในดาน

การเรยนรดวยตนเอง การใชแหลงเรยนร การจดการความร การคดเปนและการวจยอยางงาย โดยม

วตถประสงคเพอใหผเรยนสามารถกาหนดเปาหมาย วางแผนการเรยนรดวยตนเอง เขาถงและเลอกใช

แหลงเรยนรจดการความร กระบวนการแกปญหาและตดสนใจอยางมเหตผล ทจะสามารถใชเปน

เครองมอชนา ในการเรยนร และการประกอบอาชพใหสอดคลองกบหลกการพนฐานและการพฒนา

5 ศกยภาพของพนท ใน 5 กล มอาชพใหม คอ เกษตรกรรม อตสาหกรรม พาณชยกรรม ความคด

สรางสรรค การบรหารจดการและการบรการ ตามยทธศาสตร 2555กระทรวงศกษาธการ ไดอยางตอเนอง

ตลอดชวต

ผลการเรยนรทคาดหวง


1. สามารถวเคราะหความรจากการอาน การฟง การสงเกต และสรปไดถกตอง

2. สามารถจดระบบการแสวงหาความรใหกบตนเอง

3. ปฏบตตามขนตอนในการแสวงหาความรเกยวกบทกษะการอาน ทกษะการฟง และ

ทกษะการจดบนทก

4. สามารถนาความร ความเขาใจในเรอง 5 ศกยภาพของพนท และหลกการพนฐานตาม

ยทธศาสตร 2555 กระทรวงศกษาธการ ไปเพมขดความสามารถการประกอบอาชพโดยเนนทกลมอาชพ

ใหม ใหแขงขนไดในระดบทองถน


1. จาแนกความแตกตางของแหลงเรยนร และตดสนใจเลอกใชแหลงเรยนร

2. เรยงลาดบความสาคญของแหลงเรยนร และจดทาระบบการใชแหลงเรยนรของตนเอง

3. สามารถปฏบตการใชแหลงเรยนรตามขนตอนไดถกตอง

4. สามารถใชแหลงเรยนรดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม พาณชยกรรม ความคด

สรางสรรค การบรหารจดการและการบรการ เกยวกบอาชพของพนททตนอาศยอยไดตามความตองการ


1. วเคราะหผลทเกดขนของขอบขายความร ตดสนคณคา กาหนดแนวทางพฒนา

2. เหนความสมพนธของกระบวนการจดการความร กบการนาไปใชการพฒนาชมชน

ปฏบตการ

6

3. ปฏบตตามกระบวนการจดการความรไดอยางเปนระบบ

4. สามารถนากระบวนการจดการความรของชมชน จาแนกอาชพในดานตาง ๆ ของ

ชมชน คอ เกษตรกรรม อตสาหกรรม พาณชยกรรม ความคดสรางสรรค การบรหารจดการและการ

บรการ ไดอยางถกตอง


1. อธบายหรอทบทวนปรชญาคดเปนและลกษณะของขอมลดานวชาการ ตนเอง สงคม

สงแวดลอม ทจะนามาวเคราะหและสงเคราะหเพอประกอบการคดและตดสนใจแกปญหา

2. จาแนก เปรยบเทยบ ตรวจสอบขอมลดานวชาการ ตนเอง สงคม สงแวดลอม ทจดเกบ

และทกษะในการวเคราะห สงเคราะหขอมลทงสามดาน เพอประกอบการตดสนใจแกปญหา

3. ปฏบตการตามเทคนคกระบวนการคดเปน ประกอบการตดสนใจไดอยางเปนระบบ

4. สามารถนาความร ความเขาใจในเรอง 5 ศกยภาพของพนท และหลกการพนฐานตาม

ยทธศาสตร 2555 กระทรวงศกษาธการ ไปเพมขดความสามารถการประกอบอาชพโดยเนนทกลมอาชพ

ใหมใหแขงขนไดในระดบชาต


1. ระบปญหา ความจาเปน วตถประสงค และประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย

และสบคนขอมล เพอทาความกระจางในปญหาการวจย รวมทงกาหนดวธการหาความรความจรง

2. เหนความสมพนธของกระบวนการวจยกบการนาไปใชในชวต

3. ปฏบตการศกษา ทดลอง รวบรวม วเคราะหขอมล และสรปความรความจรงตาม

ขนตอนไดอยางถกตอง ชดเจน เชน การวเคราะหอาชพ

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

1.บอกความหมาย ตระหนกและเหนความสาคญของทกษะการเรยนรและศกยภาพ

หลกของพนท

2. สามารถบอกอาชพในกลมอาชพใหม 5 ดาน

3. ยกตวอยางอาชพทสอดคลองกบศกยภาพหลกของพนท

7

ขอบขายเนอหา


เรองท 1 ความหมาย/ และความสาคญของการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 2 การกาหนดเปาหมาย และการวางแผนการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 3 ทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา

และเทคนคในการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 4 ปจจยททาใหการเรยนรดวยตนเองประสบความสาเรจ


เรองท 1 ความหมาย และความสาคญของแหลงเรยนร

เรองท 2 หองสมด : แหลงเรยนร

เรองท 3 แหลงเรยนรสาคญในชมชน


เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ หลกการกระบวนการจดการความร

เรองท 2 การฝกทกษะ และกระบวนการจดการความร


เรองท 1 ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ และการเชอมโยงสกระบวนการคดเปน

และปรชญาคดเปน

เรองท 2 ลกษณะและความแตกตางของขอมลดานวชาการ ตนเอง และสงคม

สงแวดลอม รวมทงเทคนคการเกบขอมลและวเคราะห สงเคราะหขอมล การคดเปนท จะนามาใช

ประกอบการคด การตดสนใจ แกปญหาของคนคดเปน

เรองท 3 กรณตวอยางเพอการฝกปฏบต


เรองท 1 ความหมายและประโยชนของการวจยอยางงาย

เรองท 2 ขนตอนการวจยอยางงาย

เรองท 3 สถตงาย ๆ เพอการวจย

เรองท 4 เครองการวจยเพอเกบรวบรวมขอมล

เรองท 5 การเขยนโครงการวจยอยางงาย

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของศกยภาพหลกของพนท

เรองท 2 กลมอาชพใหม 5 ดาน และศกยภาพหลกของพนท 5 ประการ

เรองท 3 ตวอยางการวเคราะหศกยภาพหลกของพน

8

บทท 1

การเรยนรดวยตนเอง


การเรยนรดวยตนเอง เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวยตนเอง ตามความสนใจ

ความตองการ และความถนด มเปาหมาย รจกแสวงหาแหลงทรพยากรของการเรยนร เลอกวธการเรยนร

จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดยจะดาเนนการดวยตนเองหรอรวมมอ

ชวยเหลอกบผอนหรอไมกได ทกวนนคนสวนใหญแสวงหาการศกษาระดบทสงขน จาเปนตองรวธ

วนจฉยความตองการในการเรยนของตนเอง สามารถกาหนดเปามายในการเรยนรของตนเอง สามารถ

ระบแหลงความรทตองการ และวางแผนการใชยทธวธ สอการเรยน และแหลงความรเหลานน หรอแมแต

ประเมนและตรวจสอบความถกตองของผลการเรยนรของตนเอง มาตรฐานการเรยนรสามารถวเคราะห

เหนความสาคญ และปฏบตการแสวงหาความรจากการอาน ฟง และสรปไดถกตองตามหลกวชาการ


1. สามารถวเคราะหความรจากการอาน การฟง การสงเกต และสรปไดถกตอง

2. สามารถจดระบบการแสวงหาความรใหกบตนเอง

3. ปฏบตตามขนตอนในการแสวงหาความรเกยวกบทกษะการอาน ทกษะการฟง และทกษะการ

จดบนทก


เรองท 1 ความหมาย/ และความสาคญของการเรยนรดวยตนเอง


เรองท 3 ทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา และเทคนคในการเรยนร

ดวยตนเอง


เรองท 1 ความหมาย และความสาคญ ของการเรยนรดวยตนเอง

คาตอบ คอ ในปจจบนโลกมความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ความรตาง ๆ

ไดเพมขนเปน อนมาก การเรยนรจากสถาบนการศกษาไมอาจทาใหบคคลศกษาความรไดครบทงหมด

การไขวควาหาความรดวยตนเอง จงเปนอกวธหนงทจะสนองความตองการของบคคลได เพราะเมอใด

กตามทบคคลมใจรกทจะศกษา คนควา สงทตนตองการจะร บคคลนนกจะดาเนนการศกษาเรยนร

อยางตอเนองโดยไมมใครตองบอก ประกอบกบระบบการศกษาและปรชญาการศกษาเพอเตรยมคน

9

ใหสามารถเรยนรไดตลอดชวต แสวงหาความรดวยตนเอง ใฝหาความร รแหลงทรพยากรการเรยน ร

วธการหาความร มความสามารถในการคดเปน ทาเปน แกปญหาเปน มนสยในการทางานและการ

ดารงชวต และมสวนรวมในการปกครองประเทศ

การศกษาตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปน

การจดการศกษาทมความเหมาะสมกบสภาพปญหา และความตองการของผเรยนทอยนอกระบบ ซงเปน

ผทมประสบการณจากการทางานและการประกอบอาชพ โดยการกาหนดสาระการเรยนร มาตรฐานการ

เรยนร การจดการเรยนร การวดและประเมนผล ใหการพฒนากบกลมเปาหมายดานจตใจ ใหมคณธรรม

ควบคไปกบการพฒนาการเรยนร สรางภมคมกน สามารถจดการกบองคความร ทงภมปญญาทองถน

และเทคโนโลย เพอใหผเรยนสามารถปรบตวอยในสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา สรางภมคมกน

ตามแนวเศรษฐกจพอเพยง รวมทงคานงถงธรรมชาตการเรยนรของผทอยนอกระบบ และสอดคลองกบ

สภาพเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง ความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยและการสอสาร ดงนน

ในการศกษาแตละรายวชา ผเรยนจะตองตระหนกวา การศกษาตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบ

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 น จะสมฤทธผลไดดวยดหากผเรยนไดศกษาพรอมทงการปฏบต

ตามคาแนะนาของครแตละวชาทไดกาหนดเนอหาเปนบทตาง ๆ โดยแตละบทจะมคาถาม รายละเอยด

กจกรรมและแบบฝกปฏบตตาง ๆ ซงผเรยนจะตองทาความเขาใจในบทเรยน และทากจกรรม ตลอดจน

ทาตามแบบฝกปฏบตทไดกาหนดไวอยางครบถวน ซงในหนงสอแบบฝกปฏบตของแตละวชาไดจดใหม

รายละเอยดตาง ๆ ดงกลาว ตลอดจนแบบประเมนผลการเรยนรเพอใหผ เรยนไดวดความรเดมและวด

ความกาวหนาหลงจากทไดเรยนร รวมทงการทผเรยนจะไดมการทบทวนบทเรยน หรอสงทไดเรยนร อน

จะเปนประโยชนในการเตรยมสอบตอไปไดอกดวย

การเรยนรในสาระทกษะการเรยนร เปนสาระเกยวกบรายวชาการเรยนรดวยตนเอง รายวชาการ

ใชแหลงเรยนร รายวชาการจดการความร รายวชาการคดเปน และรายวชาการวจยอยางงาย ในสวน

ของรายวชาการเรยนรดวยตนเองเปนสาระการเรยนรเกยวกบการพฒนาทกษะการเรยนร ในดานการ

เรยนรดวยตนเอง เปดโอกาสใหผ เรยนไดศกษา คนควา ฝกทกษะในการเรยนรดวยตนเอง เพ อม ง

การเรยนรดวยตนเอง สามารถชวยใหผเรยนพฒนาและเพมศกยภาพ

ของตนเองโดยการคนพบความสามารถและสงทมคณคาในตนเองทเคยมองขามไป

(“...it is possible to help learners expand their potential by discovered that which is yet

untapped…”) (Brockett & Hiemstra, 1991)

10

เสรมสรางใหผเรยนมนสยรกการเรยนรซงเปนทกษะพนฐานของบคคลแหงการเรยนรทยงยน เพอใช

เปนเครองมอในการชนาตนเองในการเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวต

การเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนแนวทางการเรยนรหนงทสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงของสภาพปจจบน และเปนแนวคดทสนบสนนการเรยนรตลอดชวตของสมาชกในสงคมส

การเปนสงคมแหงการเรยนร โดยการเรยนรดวยตนเองเปนการเรยนรททาใหบคคลมการรเรมการเรยนร

ดวยตนเอง มเปาหมายในการเรยนรท แนนอน มความรบผดชอบในชวตของตนเอง ไมพงคนอน ม

แรงจงใจ ทาใหผเรยนเปนบคคลทใฝร ใฝเรยน ทมการเรยนรตลอดชวต เรยนร วธเรยน สามารถเรยนร

เรองราวตาง ๆ ไดมากกวาการเรยนทมครปอนความรใหเพยงอยางเดยว

การเรยนรดวยตนเองเปนหลกการทางการศกษาซงไดรบความสนใจมากขนโดยลาดบในทก

องคกรการศกษา เพราะเปนแนวทางหนงทสนบสนนการเรยนรตลอดชวต ในอนทจะ หลอหลอมผเรยน

ใหมทกษะการเรยนรตลอดชวต ตามทมงหวงไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และท

แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 การเรยนรดวยตนเอง เปนหลกการทางการศกษาทมแนวคดพนฐาน

มาจากทฤษฎของกลมมนษยนยม (Humanism) ซงเชอวา มนษย ทกคนมธรรมชาตเปนคนด มเสรภาพ

และความเปนตนเอง มความเปนปจเจกชนและศกยภาพ มตนและการรบรตนเอง มการเปนจรงในสงท

ตนสามารถเปนได มการรบร มความรบผดชอบและความเปนมนษย

ดงนน การทผ เรยนสามารถเรยนรดวยตนเองไดนบวาเปนคณลกษณะทดทสดซงมอยใน ตว

บคคลทกคน ผ เรยนควรจะมคณลกษณะของการเรยนร ดวยตนเอง การเรยนร ดวยตนเองจดเปน

กระบวนการเรยนรตลอดชวต ยอมรบในศกยภาพของผเรยนวาผเรยนทกคนมความสามารถทจะเรยนร

สงตาง ๆ ไดดวยตนเอง เพอทตนเองสามารถทดารงชวตอยในสงคมทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาได

อยางมความสข

ในการปฏบตกจกรรมการเรยนรในบทท 1 การเรยนรดวยตนเองน ผเรยนจะตองรวบรวม

ผลการปฏบตกจกรรมซงเปนหลกฐานของการเรยนร โดยใหผเรยนบรรจในแฟมสะสมผลงาน

(Portfolio) ของผเรยนแตละบคคลดงนน เมอสนสดการเรยนรในบทท 1 การเรยนรดวยตนเองน

ผเรยนจะตองมแฟมสะสมผลงานสงคร

11

ชอ........................................................นามสกล................................................ระดบมธยมศกษาตอนตน

คาชแจง แบบสอบถามฉบบน เปนแบบสอบถามทวดความชอบและเจตคตเกยวกบการเรยนรของทาน

ใหทานอานขอความตาง ๆ ตอไปน ซงมดวยกน 58 ขอ หลงจากนน โปรดทาเครองหมาย

ลงในชองทตรงกบ ความเปนจรง

ระดบความคดเหน

ของตวทานมากทสด

มากทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความนนสวนใหญเปนเชนนหรอมนอยครงทไมใช

มาก หมายถง ทานรสกวา ขอความเกนครงมกเปนเชนน

ปานกลาง หมายถง ทานรสกวา ขอความจรงบางไมจรงบางครงตอครง

นอย หมายถง ทานรสกวา ขอความเปนจรงบางไมบอยนก

นอยทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความไมจรง ไมเคยเปนเชนน

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

1. ขาพเจาตองการเรยนรอยเสมอตราบชวชวต

2. ขาพเจาทราบดวาขาพเจาตองการเรยนอะไร

3. เมอประสบกบบางสงบางอยางทไมเจาใจ ขาพเจาจะหลกเลยงไปจากสงนน

4. ถาขาพเจาตองการเรยนรสงใด ขาพเจาจะหาทางเรยนรใหได

5. ขาพเจารกทจะเรยนรอยเสมอ

6. ขาพเจาตองการใชเวลาพอสมควรในการเรมศกษาเรองใหม ๆ

7. ในชนเรยนขาพเจาหวงทจะใหผสอนบอกผเรยนทงหมดอยางชดเจนวาตองทา

อะไรบางอยตลอดเวลา

8. ขาพเจาเชอวา การคดเสมอวาตวเราเปนใครและอยทไหน และจะทาอะไร เปน

หลกสาคญของการศกษาของทกคน

9. ขาพเจาทางานดวยตนเองไดไมดนก

10. ถาตองการขอมลบางอยางทยงไมม ขาพเจาทราบดวาจะไปหาไดทไหน

11. ขาพเจาสามารถเรยนรสงตาง ๆ ดวยตนเองไดดกวาคนสวนมาก

12. แมขาพเจาจะมความคดทด แตดเหมอนไมสามารถนามาใชปฏบตได

13. ขาพเจาตองการมสวนรวมในการตดสนใจวาควรเรยนอะไร และจะเรยนอยางไร

14. ขาพเจาไมเคยทอถอยตอการเรยนสงทยาก ถาเปนเรองทขาพเจาสนใจ

15. ไมมใครอนนอกจากตวขาพเจาทจะตองรบผดชอบในสงทขาพเจาเลอกเรยน

16. ขาพเจาสามารถบอกไดวา ขาพเจาเรยนสงใดไดดหรอไม

แบบประเมนตนเองกอนเรยน

แบบวดระดบความพรอมในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน

12



มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

17. สงทขาพเจาตองการเรยนรไดมากมาย จนขาพเจาอยากใหแตละวนมมากกวา

24 ชวโมง

18. ถาตดสนใจทจะเรยนรอะไรกตาม ขาพเจาสามารถจะจดเวลาทจะเรยนรสงนน

ได ไมวาจะมภารกจมากมายเพยงใดกตาม

19. ขาพเจามปญหาในการทาความเขาใจเรองทอาน

20. ถาขาพเจาไมเรยนกไมใชความผดของขาพเจา

21. ขาพเจาทราบดวา เมอไรทขาพเจาตองการจะเรยนรในเรองใดเรองหนงให

มากขน

22. ขอมความเขาใจพอทจะทาขอสอบใหไดคะแนนสง ๆ กพอใจแลว ถงแมวา

ขาพเจายงไมเขาใจเรองนนอยางถองแทกตามท

23. ขาพเจาคดวา หองสมดเปนสถานททนาเบอ

24. ขาพเจาชนชอบผทเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ

25. ขาพเจาสามารถคดคนวธการตาง ๆ ไดหลายแบบสาหรบการเรยนรหวขอใหม ๆ

26. ขาพเจาพยายามเชอมโยงสงทกาลงเรยนกบเปาหมายระยะยาว ทตงไว

27. ขาพเจามความสามารถเรยนร ในเกอบทกเรอง ทขาพเจาตองการ จะร

28. ขาพเจาสนกสนานในการคนหาคาตอบสาหรบคาถามตาง ๆ

29. ขาพเจาไมชอบคาถามทมคาตอบถกตองมากกวาหนงคาตอบ

30. ขาพเจามความอยากรอยากเหนเกยวกบสงตาง ๆ มากมาย

31. ขาพเจาจะดใจมาก หากการเรยนรของขาพเจาไดสนสดลง

32. ขาพเจาไมไดสนใจการเรยนร เมอเปรยบเทยบกบผอน

33. ขาพเจาไมมปญหา เกยวกบทกษะเบองตนในการศกษาคนควา ไดแก

ทกษะการฟง อาน เขยน และจา

34. ขาพเจาชอบทดลองสงใหมๆ แมไมแนใจ วา ผลนนจะออกมา อยางไร

35. ขาพเจาไมชอบ เมอมคนชใหเหนถงขอผดพลาด ในสงทขาพเจากาลงทาอย

36. ขาพเจามความสามารถในการคดคน หาวธแปลกๆ ทจะทาสงตาง ๆ

37. ขาพเจาชอบคดถงอนาคต

38. ขาพเจามความพยายามคนหาคาตอบในสงทตองการรไดด เมอเทยบกบผอน

39. ขาพเจาเหนวาปญหาเปนสงททาทาย ไมใชสญญาณใหหยดทา

40. ขาพเจาสามารถบงคบตนเอง ใหกระทาสงท คดวา ควรกระทา

41. ขาพเจาชอบวธการของขาพเจา ในการสารวจตรวจสอบปญหาตาง ๆ

42. ขาพเจามกเปนผนากลม ในการเรยนร

43. ขาพเจาสนกทไดแลกเปลยนความคดเหนกบผอน

13



มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

44. ขาพเจาไมชอบสถานการณการเรยนรททาทาย

45. ขาพเจามความปรารถนาอยางแรงกลาทจะเรยนรสงใหม ๆ

46. ยงไดเรยนรมาก ขาพเจากยงรสก วา โลกนนาตนเตน

47. การเรยนรเปนเรองสนก

48. การยดการเรยนรทใชไดผลมาแลว ดกวา การลองใชวธใหม ๆ

49. ขาพเจาตองการเรยนรใหมากยงขน เพอจะได เปนคนทมความเจรญกาวหนา

50. ขาพเจาเปนผรบผดชอบเกยวกบการเรยนรของขาพเจาเอง ไมมใครมารบผดชอบ

แทนได

51. การเรยนรถงวธการเรยน เปนสงทสาคญสาหรบขาพเจา

52. ขาพเจาไมมวนทจะแกเกนไป ในการเรยนรสงใหม ๆ

53. การเรยนรอยตลอดเวลา เปนสงทนาเบอหนาย

54. การเรยนรเปนเครองมอในการดาเนนชวต

55. ในแตละปขาพเจาไดเรยนรสงใหม ๆ หลายๆ อยางดวยตนเอง

56. การเรยนรไมไดทาใหชวตของขาพเจา แตกตางไปจากเดม

57. ขาพเจาเปนผเรยนทมประสทธภาพ ทงในชนเรยน และการเรยนรดวยตนเอง

58 ขาพเจาเหนดวยกบความคดทวา “ผเรยนคอ ผนา”

ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง

ในการเรยนรดวยตนเองเปนบคลกลกษณะสวนบคคลของผเรยน ทตองการใหเกดขนในตว

ผเรยนตามเปาหมายของการศกษา ผเรยนทมความพรอมในการเรยนดวยตนเองจะมความรบผดชอบ

สวนบคคล ความรบผดชอบตอความคดและการกระทาของตนเอง สามารถควบคมและโตตอบ

สถานการณ สามารถควบคมตนเองใหเปนไปในทศทางทตนเลอก โดยยอมรบผลทเกดขนจากการ

กระทาทมาจากความคดตดสนใจของตนเอง

การเรมตนเรยนรดวยตนเองทดทสดนน เรามาเรมตนทความพรอมในการ

เรยนรดวยตนเอง และทานคงทราบในเบองตนแลววา ระดบความพรอมในการ

เรยนรดวยตนเองของทาน อยในระดบใด (มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอย

14

ความหมาย และความสาคญของการเรยนรดวยตนเอง

การเรยนรเปนเรองของทกคน ศกดศรของผเรยนจะมไดเมอมโอกาสในการเลอกเรยนในเรองท

หลากหลายและมความหมายแกตนเอง การเรยนรมองคประกอบ 2 ดาน คอ องคประกอบภายนอก ไดแก

สภาพแวดลอม โรงเรยน สถานศกษา สงอานวยความสะดวก และคร องคประกอบภายใน ไดแก การคด

เปน พงตนเองได มอสรภาพ ใฝร ใฝสรางสรรค มความคดเชงเหตผล มจตสานกในการเรยนร มเจตคต

เชงบวกตอการเรยนร การเรยนรทเกดขนมไดเกดขนจากการฟงคาบรรยายหรอทาตามทครผสอนบอก แต

อาจเกดขนไดในสถานการณตาง ๆ ตอไปน

1. การเรยนรโดยบงเอญ การเรยนรแบบนเกดขนโดยบงเอญ มไดเกดจากความตงใจ

2. การเรยนรดวยตนเอง เปนการเรยนรดวยความตงใจของผเรยน ซงมความปรารถนาจะรใน

เรองนน ผเรยนจงคดหาวธการเรยนดวยวธการตางๆ หลงจากนนจะมการประเมนผลการเรยนรดวย

ตนเองจะเปนรปแบบการเรยนรททวความสาคญในโลกยคโลกาภวตน บคคลซงสามารถปรบตนเองให

ตามทนความกาวหนาของโลกโดยใชสออปกรณยคใหมได จะทาใหเปนคนทมคณคาและประสบ

ความสาเรจไดอยางด 3. การ

เรยนรโดยกลม การเรยนรแบบนเกดจากการทผเรยนรวมกลมกนแลวเชญผทรงคณวฒมาบรรยายใหกบ

สมาชกทาใหสมาชกมความรเรองทวทยากรพด

4. การเรยนรจากสถาบนการศกษา เปนการเรยนแบบเปนทางการ มหลกสตร การประเมนผล ม

ระเบยบการเขาศกษาทชดเจน ผเรยนตองปฏบตตามกฎระเบยบทกาหนด เมอปฏบตครบถวนตามเกณฑท

กาหนดกจะไดรบปรญญา หรอประกาศนยบตร จากสถานการณการเรยนรดงกลาวจะเหนไดวา การ

เรยนรอาจเกดไดหลายวธ และการเรยนรนน ไมจาเปนตองเกดขนในสถาบนการศกษาเสมอไป การ

เรยนรอาจเกดขนไดจากการเรยนรดวยตนเอง หรอจากการเรยนโดยกลมกได และการทบคคลมความ

ตระหนกเรยนรอยภายในจตสานกของบคคลนน การเรยนรดวยตนเองจงเปนตวอยางของการเรยนรใน

ลกษณะท เปนการเรยนร ท ทาให เกดการเรยนร ตลอดชวต ซงมความสาคญสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงของโลกปจจบน และสนบสนนสภาพ “สงคมแหงการเรยนร” ไดเปนอยางด

“เดกตามธรรมชาตตองพงพงผอนและตองการผปกครองปกปองเลยงดและตดสนใจแทน เมอเตบโต

เปนผใหญ กพฒนามความอสระ พงพงจากภายนอกลดลงและเปนตวเอง จนมคณลกษณะการชนา

ตนเองในการเรยนร”

“การเรยนรเปนเพอนทดทสดของมนษย”

(LEARNING makes a man fit company for himself) ... (Young)...

15

การเรยนรดวยตนเองคออะไร

เมอกลาวถง การเรยนดวยตนเอง แลวบคคลโดยทวไปมกจะเขาใจวาเปนการเรยนทผเรยน

ทาการศกษาคนควาดวยตนเองตามลาพงโดยไมตองพงพาผสอน แตแททจรงแลวการเรยนดวยตนเองท

ตองการใหเกดขนในตวผเรยนนน เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวยตนเอง ตามความ

สนใจ ความตองการ และความถนด มเปาหมาย รจกแสวงหาแหลงทรพยากรของการเรยนร เลอกวธการ

เรยนร จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดยจะดาเนนการดวยตนเองหรอ

รวมมอชวยเหลอกบผอนหรอไมกได ซงผเรยนจะตองมความรบผดชอบและเปนผควบคมการเรยนของ

ตนเอง

ทงนการเรยนดวยตนเองนนมแนวคดพนฐานมาจากแนวคดทฤษฎกลมมนษยนยมทมความเชอ

ในเรองความเปนอสระและความเปนตวของตวเองของมนษยวามนษยทกคนเกดมาพรอมกบความด ม

ความเปนอสระ เปนตวของตวเอง สามารถหาทางเลอกของตนเอง มศกยภาพและสามารถพฒนาศกยภาพ

ของตนเองไดอยางไมมขดจากด รวมทงมความรบผดชอบตอตนเองและผอน ซงการเรยนดวยตนเอง

กอใหเกดผลในทางบวกตอการเรยน โดยจะสงผลใหผเรยนมความเชอมนในตนเอง มแรงจงใจในการ

เรยนมากขน มผลสมฤทธทางการเรยนสงขน และมการใชวธการเรยนทหลากหลาย การเรยนดวยตนเอง

จงเปนมาตรฐานการศกษาทควรสงเสรมใหเกดขนในตวผเรยน ทกคน เพราะเมอใดกตามทผเรยนมใจ

รกทจะศกษา คนควาจากความตองการของตนเอง ผเรยนกจะมการศกษาคนควาอยางตอเนองตอไปโดย

ไมตองมใครบอกหรอบงคบ เปนแรงกระตนใหเกดความอยากรอยากเหนตอไปไมมทสนสด ซงจะ

นาไปสการเปนผเรยนรตลอดชวตตามเปาหมายของการศกษาตอไป

การเรยนดวยตนเองมอย 2 ลกษณะคอ ลกษณะทเปนการจดการเรยนรทมจดเนนใหผเรยนเปน

ศนยกลางในการเรยนโดยเปนผรบผดชอบและควบคมการเรยนของตนเองโดยการวางแผน ปฏบตการ

เรยนร และประเมนการเรยนรดวยตนเอง ซงไมจาเปนจะตองเรยนดวยตนเองเพยงคนเดยวตามลาพง และ

ผเรยนสามารถถายโอนการเรยนรและทกษะทไดจากสถานการณหนงไปยงอก สถานการณหนงได ใน

อกลกษณะหนงเปนลกษณะทางบคลกภาพทมอยในตวผทเรยนดวยตนเองทกคนซงมอยในระดบทไม

เทากนในแตละสถานการณการเรยน โดยเปนลกษณะทสามารถพฒนาใหสงขนไดและจะพฒนาไดสงสด

เมอมการจดสภาพการจดการเรยนรทเออกน

การเรยนดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวย

ตนเอง ตามความสนใจ ความตองการ และความถนด มเปาหมาย รจกแสวงหาแหลงทรพยากรของการ

เรยนร เลอกวธการเรยนร จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดยจะดาเนนการดวย

ตนเองหรอรวมมอชวยเหลอกบผอนหรอไมกได ซงผเรยนจะตองมความรบผดชอบและเปนผควบคมการ

เรยนของ ตนเอง

16

การเรยนรดวยตนเองมความสาคญอยางไร

การเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนแนวทางการเรยนรหนงทสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงของสภาพปจจบน และเปนแนวคดทสนบสนนการเรยนรตลอดชวตของสมาชกในสงคมส

การเปนสงคมแหงการเรยนร โดยการเรยนรดวยตนเองเปนการเรยนรททาใหบคคลมการรเรมการเรยนร

ดวยตนเอง มเปาหมายในการเรยนรท แนนอน มความรบผดชอบในชวตของตนเอง ไมพงคนอน ม

แรงจงใจ ทาใหผเรยนเปนบคคลทใฝร ใฝเรยน ทมการเรยนรตลอดชวต เรยนรวธเรยน สามารถเรยนร

เรองราวตาง ๆ ไดมากกวาการเรยนทมครปอนความรใหเพยงอยางเดยว การเรยนรดวยตนเองไดนบวา

เปนคณลกษณะทดทสดซงมอยใน ตวบคคลทกคน ผเรยนควรจะมคณลกษณะของการเรยนรดวยตนเอง

การเรยนรดวยตนเองจดเปนกระบวนการเรยนรตลอดชวต ยอมรบในศกยภาพของผเรยนวาผเรยนทกคน

มความสามารถทจะเรยนรสงตาง ๆ ไดดวยตนเอง เพอทตนเองสามารถทดารงชวตอยในสงคมทมการ

เปลยนแปลงอยตลอดเวลาไดอยางมความสข ดงนน การเรยนรดวยตนเองมความสาคญดงน

1. บคคลทเรยนรดวยการรเรมของตนเองจะเรยนไดมากกวา ดกวา มความตงใจ มจดมงหมาย

และมแรงจงใจสงกวา สามารถนาประโยชนจากการเรยนรไปใชไดดกวาและยาวนานกวาคนทเรยนโดย

เปนเพยงผรบ หรอรอการถายทอดจากคร

2. การเรยนรดวยตนเองสอดคลองกบพฒนาการทางจตวทยา และกระบวนการทางธรรมชาต ทา

ใหบคคลมทศทางของการบรรลวฒภาวะจากลกษณะหนงไปสอกลกษณะหนง คอ เมอตอนเดก ๆ เปน

ธรรมชาตท จะตองพ งพงผ อ น ตองการผ ปกครองปกปองเล ยงด และตดสนใจแทนให เม อเตบโตม

พฒนาการขนเรอยๆ พฒนาตนเองไปสความเปนอสระ ไมตองพงพงผปกครอง คร และผอน การพฒนา

เปนไปในสภาพทเพมความเปนตวของตวเอง

3. การเรยนรดวยตนเองทาใหผเรยนมความรบผดชอบ ซงเปนลกษณะทสอดคลองกบพฒนาการ

ใหม ๆ ทางการศกษา เชน หลกสตร หองเรยนแบบเปด ศนยบรการวชาการ การศกษาอยางอสระ

มหาวทยาลยเปด ลวนเนนใหผเรยนรบผดชอบการเรยนรเอง

4. การเรยนรดวยตนเองทาใหมนษยอยรอด การมความเปลยนแปลงใหม ๆ เกดขนเสมอ ทาใหม

ความจาเปนทจะตองศกษาเรยนร การเรยนรดวยตนเองจงเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวต

การเรยนรดวยตนเอง เปนคณลกษณะทสาคญตอการดาเนนชวตทมประสทธภาพ ชวยใหผเรยน

มความตงใจและมแรงจงใจสง มความคดรเรมสรางสรรค มความยดหยนมากขน มการปรบพฤตกรรม

การทางานรวมกบผอนได รจกเหตผล รจกคดวเคราะห ปรบและประยกตใชวธการแกปญหาของตนเอง

จดการกบปญหาไดดขน และสามารถนาประโยชนของการเรยนรไปใชไดดและยาวนานขน ทาใหผเรยน

ประสบความสาเรจในการเรยน

17

การเรยนรดวยตนเองมลกษณะอยางไร

การเรยนรดวยตนเอง สามารถจาแนกออกเปน 2 ลกษณะสาคญ ดงน

1. ลกษณะทเปนบคลกคณลกษณะสวนบคคลของผ เรยนในการเรยนดวยตนเอง จดเปน

องคประกอบภายในทจะทาใหผเรยนมแรงจงใจอยากเรยนตอไป โดยผเรยนทม คณลกษณะในการเรยน

ดวยตนเองจะมความรบผดชอบตอความคดและการกระทาเกยวกบการเรยน รวมทง รบผดชอบในการ

บรหารจดการตนเอง ซงมโอกาสเกดขนไดสงสดเมอมการจดสภาพการเรยนรทสงเสรมกน

2. ลกษณะทเปนการจดการเรยนรใหผเรยนไดเรยนดวยตนเอง ประกอบดวย ขนตอนการวาง

แผนการเรยน การปฏบตตามแผน และการประเมนผลการเรยน จดเปนองคประกอบ ภายนอกทสงผลตอ

การเรยนดวยตนเองของผเรยน ซงการจดการเรยนรแบบนผเรยนจะไดประโยชนจากการเรยนมากทสด

Knowles (1975) เสนอใหใชสญญาการเรยน (Learning contracts) เปนการมอบหมายภาระงานใหแก

ผเรยนวาจะตองทาอะไรบางเพอใหไดรบความรตามเปาประสงคและผเรยนจะปฏบตตามเงอนไขนน

องคประกอบของการเรยนรดวยตนเองมอะไรบาง

องคประกอบของการเรยนรดวยตนเอง มดงน

1. การวเคราะหความตองการของตนเองจะเรมจากใหผเรยนแตละคนบอกความตองการ

และความสนใจของตนในการเรยนกบเพอนอกคน ทาหนาทเปนทปรกษา แนะนา และเพอนอกคน

ทาหนาทจดบนทก และใหกระทาเชนนหมนเวยน ทง 3 คน แสดงบทบาทครบทง 3 ดาน คอ ผเสนอ

ความตองการ ผใหคาปรกษา และผคอยจดบนทก การสงเกตการณ เพอประโยชนในการเรยน

รวมกนและชวยเหลอซงกนและกนในทกๆ ดาน

2. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน โดยเรมจากบทบาทของผเรยนเปนสาคญ ผเรยน

ควรศกษาจดมงหมายของวชา แลวเขยนจดมงหมายในการเรยนของตนใหชดเจน เนนพฤตกรรมท

คาดหวง วดได มความแตกตางของจดมงหมายในแตละระดบ

3. การวางแผนการเรยน ใหผเรยนกาหนดแนวทางการเรยนตามวตถประสงคทระบไว

จดเนอหาใหเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตน ระบการจดการเรยนรให

เหมาะสมกบตนเองมากทสด

4. การแสวงหาแหลงวทยาการทงทเปนวสดและบคคล

4.1 แหลงวทยาการทเปนประโยชนในการศกษาคนควา เชน หองสมด พพธภณฑ เปนตน

4.2 ทกษะตาง ๆ ทมสวนชวยในการแสวงแหลงวทยาการไดอยางสะดวกรวดเรว เชน

ทกษะการตงคาถาม ทกษะการอาน เปนตน

5. การประเมนผล ควรประเมนผลการเรยนดวยตนเองตามทกาหนดจดมงหมายของการ

เรยนไว และใหสอดคลองกบวตถประสงคเกยวกบความร ความเขาใจ ทกษะ ทศนคต คานยม ม

18

ขนตอนในการประเมน คอ

5.1 กาหนดเปาหมาย วตถประสงคใหชดเจน

5.2 ดาเนนการใหบรรลวตถประสงคซงเปนสงสาคญ

5.3 รวบรวมหลกฐานจากผลการประเมนเพอตดสนใจซงตองตงอยบนพนฐานของ

ขอมลทสมบรณและเชอถอได

5.4 เปรยบเทยบขอมลกอนเรยนกบหลงเรยนเพอดวาผเรยนมความกาวหนาเพยงใด

5.5 ใชแหลงขอมลจากครและผเรยนเปนหลกในการประเมน

รายละเอยดกจกรรมการเรยนร

กจกรรมท 1 ใหอธบายความหมายของคาวา “การเรยนรดวยตนเอง” โดยสงเขป

กจกรรมท 2 ใหอธบาย “ความสาคญของการเรยนรดวยตนเอง” โดยสงเขป

กจกรรมท 3 ใหสรปสาระสาคญของ “ลกษณะการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

กจกรรมท 4 ใหสรปสาระสาคญของ “องคประกอบของการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

องคประกอบของการเรยนรดวยตนเอง ผเรยนควรมการวเคราะหความตองการ วเคราะห

เนอหา กาหนดจดมงหมายและการวางแผนในการเรยน มความสามารถในการแสวงหาแหลง

วทยาการ และมวธในการประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง โดยมเพอนเปนผรวมเรยนรไปพรอมกน และมครเปนผชแนะ อานวยความสะดวก และใหคาปรกษา ทงน ครอาจตองมการวเคราะหความ

พรอมหรอทกษะทจาเปนของผเรยนในการกาวสการเปนผเรยนรดวยตนเองได

19


กระบวนการในการเรยนรดวยตนเอง ความรบผดชอบในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน เปน

สงสาคญทจะนาผเรยนไปสการเรยนรดวยตนเอง เพราะความรบผดชอบในการเรยนรดวยตนเองนน

หมายถง การทผเรยนควบคมเนอหา กระบวนการ องคประกอบของสภาพแวดลอมในการเรยนรของ

ตนเอง ไดแก การวางแผนการเรยนของตนเอง โดยอาศยแหลงทรพยากรทางความรตางๆ ทจะชวยนา

แผนสการปฏบต แตภายใตความรบผดชอบของผเรยน ผเรยนรดวยตนเองตองเตรยมการวางแผนการ

เรยนรของตน และเลอกสงทจะเรยนจากทางเลอกทกาหนดไว รวมทง วางโครงสรางของแผนการเรยนร

ของตนอกดวย ในการวางแผนการเรยนร ผเรยนตองสามารถปฏบตงานทกาหนด วนจฉยความชวยเหลอ

ทตองการ และทาใหไดความชวยเหลอนน สามารถเลอกแหลงความร วเคราะห และวางแผนการการ

เรยนทงหมด รวมทงประเมนความกาวหนาในการเรยนของตน

ในการเรยนรดวยตนเองผเรยนและครควรมบทบาทอยางไร

บทบาทของผเรยนในการเรยนรดวยตนเอง บทบาทของครในการเรยนรดวยตนเอง

1. การวเคราะหความตองการในการเรยน

วนจฉยการเรยนร

วนจฉยความตองการในการเรยนรของตน

รบรและยอมรบความสามารถของตน

มความรบผดชอบในการเรยนร

สรางบรรยากาศการเรยนรทพอใจดวยตนเอง

มสวนรวมในการระบความตองการในการเรยน

เลอกสงทจะเรยนจากทางเลอกตางๆ ท

กาหนด

วางโครงสรางของโครงการเรยนของตน

1. การวเคราะหความตองการในการเรยน

สรางความคนเคยใหผเรยนไววางใจ เขาใจ

บทบาทคร บทบาทของตนเอง

วเคราะหความตองการการเรยนรของผเรยน

และพฤตกรรมทตองการใหเกดแกผเรยน

กาหนดโครงสรางคราว ๆ ของหลกสตร

ขอบเขตเนอหากวาง ๆ สรางทางเลอกท

หลากหลาย

สรางบรรยากาศใหเกดความตองการการเรยน

วเคราะหความพรอมในการเรยนรของผเรยน

โดยการตรวจสอบความพรอมของผเรยน

มสวนรวมในการตดสนใจในทางเลอกนน

แนะนาขอมลใหผเรยนคด วเคราะหเอง

การเปรยบเทยบบทบาทของครและผเรยนตามกระบวนการเรยนรดวยตนเอง

20


2. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน

ฝกการกาหนดจดมงหมายในการเรยน

รจดมงหมายในการเรยน และเรยนใหบรรล

จดมงหมาย

รวมกนพฒนาเปาหมายการเรยนร

กาหนดจดมงหมายจากความตองการของตน


กาหนดโครงสรางคราวๆ วตถประสงคการ

เรยนของวชา

ชวยใหผเรยนเปลยนความตองการทมอยให

เปนจดมงหมายการเรยนรทวดไดเปนไดจรง

เปดโอกาสใหมการระดมสมอง รวมแสดง

ความคดเหนและการนาเสนอ

แนะนาขอมลใหผเรยนคด วเคราะหเอง

3. การออกแบบแผนการเรยน

ฝกการทางานอยางมขนตอนจากงายไปยาก

การใชยทธวธทเหมาะสมในการเรยน

มความรบผดชอบในการดาเนนงานตามแผน

รวมมอ รวมใจรบผดชอบการทางานกลม

รบผดชอบควบคมกจกรรมการเรยนรของ

ตนเองตามแผนการเรยนทกาหนดไว


เตรยมความพรอมโดยจดประสบการณการ

เรยนร เสรมทกษะทจาเปนในการเรยนร

มสวนรวมในการตดสนใจ วธการทางาน ตอง

ทราบวา เรองใดใชวธใด สอนอยางไร มสวนรวม

ตดสนใจเพยงใด

ยวยใหเกดพฤตกรรมการเรยนร

ผประสานสงทตนเองรกบสงทผเรยนตองการ

แนะนาขอมลใหผเรยนคด วเคราะหเองจนได

แนวทางทแจมแจง สรางทางเลอกทหลากหลาย

ใหผเรยนเลอกปฏบตตามแนวทางของตน

4. การแสวงหาแหลงวทยาการ

ฝกคนหาความรตามทไดรบมอบหมายจาก

แหลงการเรยนรทหลากหลาย

กาหนดบคคล และสอการเรยนทเกยวของ

มสวนรวมในการสบคนขอมลรวมกบเพอนๆ

ดวยความรบผดชอบ

เลอกใชประโยชนจากกจกรรมและยทธวธทม

ประสทธภาพเพอใหบรรลวตถประสงคทกาหนด

4. การแสวงหาแหลงวทยาการ

สอนกลยทธการสบคนขอมล ถายทอดความร

ถาผเรยนตองการ

กระตนความสนใจ ชแหลงความร แนะนาการใชสอ

จดรปแบบเนอหา สอการเรยนทเหมาะสม

บางสวน

สงเกต ตดตาม ใหคาแนะนาเมอผเรยนเกด

ปญหาและตองการคาปรกษา

การเปรยบเทยบบทบาทของครและผเรยนตามกระบวนการเรยนรดวยตนเอง (ตอ)

21


5. การประเมนผลการเรยนร

ฝกการประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง

มสวนรวมในการประเมนผล

ผเรยนประเมนผลสมฤทธดวยตนเอง

5. การประเมนผลการเรยนร

ใหความรและฝกผเรยนในการประเมนผลการ

เรยนรทหลากหลาย

เปดโอกาสใหผเรยนนาเสนอวธการ เกณฑ

ประเมนผล และมสวนรวมในการตดสนใจ

จดทาตารางการประเมนผลทจะใชรวมกน

แนะนาวธการประเมนเมอผเรยนมขอสงสย

การเปรยบเทยบบทบาทของครและผเรยนตามกระบวนการเรยนรดวยตนเอง (ตอ)

จะเหนไดวา ทงผเรยนและครตองมการวนจฉยความตองการสงทจะเรยน ความพรอม

ของผเรยนเกยวกบทกษะทจาเปนในการเรยน การกาหนดเปาหมาย การวางแผนการเรยนร การ

แสวงหาแหลงวทยาการ การประเมนผลการเรยนร ซงครเปนผฝกฝน ใหแรงจงใจ แนะนา อานวยความ

สะดวกโดยเตรยมการเบองหลง และใหคาปรกษา สวนผเรยนตองเปนผเรมตนปฏบต ดวยความ

กระตอรอรน เอาใจใส และมความรบผดชอบ กระทาอยางตอเนองดวยตนเอง เรยนแบบมสวนรวม

จงทาใหผเรยนเปนผเรยนรดวยตนเองได ดงหลกการทวา “การเรยนรตองเรมตนทตนเอง” และ

ศกยภาพอนพรอมทจะเจรญเตบโตดวยตนเองนน ผเรยนควรนาหวใจนกปราชญ คอ ส จ ป ล หรอ

ฟง คด ถาม เขยน มาใชในการสงเคราะหความร นอกจากน กระบวนการเรยนรในบรบททางสงคม

จะเปนพลงอนหนงในการเรยนรดวยตนเอง ซงเปนการเรยนรในสภาพชวตประจาวนทตองอาศย

สภาพแวดลอมมสวนรวมในกระบวนการ ทาใหเกดบรรยากาศการแลกเปลยน พงพากน แตภายใต

ความเปนอสระในทางเลอกของผเรยนดวยวจารณญาณทอาศย เหตผล ประสบการณ หรอคาชแนะ

จากผร คร และผเรยนจงเปนความรบผดชอบรวมกนตอความสาเรจในการเรยนรดวยตนเอง

22

ลกษณะสาคญในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน มดงน

1. การมสวนรวมในการวางแผน การปฏบตตามแผน และการประเมนผลการเรยนร ไดแก

ผเรยนม

สวนรวมวางแผนกจกรรมการเรยนรบนพนฐานความตองการของกลมผเรยน

2. การเรยนรทคานงถงความสาคญของผเรยนเปนรายบคคล ไดแก ความแตกตางใน

ความสามารถ ความรพนฐาน ความสนใจเรยน วธการเรยนร จดเนอหาและสอใหเหมาะสม

3. การพฒนาทกษะการเรยนรดวยตนเอง ไดแก การสบคนขอมล ฝกเทคนคทจาเปน เชน การ

สงเกต การอานอยางมจดประสงค การบนทก เปนตน

4. การพฒนาทกษะการเรยนรซงกนและกน ไดแก การกาหนดใหผเรยนแบงความรบผดชอบใน

กระบวนการเรยนร การทางานเดยว และเปนกลมทมทกษะการเรยนรตางกน

5. การพฒนาทกษะการประเมนตนเองและการรวมมอในการประเมนกบผอน ไดแก การให

ผเรยนเขาใจความตองการในการประเมน ยอมรบการประเมนจากผอน เปดโอกาสใหประเมนหลาย

รปแบบ

กระบวนการในการเรยนรดวยตนเอง เปนวธการทผเรยนตองจดกระบวนการเรยนรดวยตนเอง

โดยดาเนนการ ดงน

1. การวนจฉยความตองการในการเรยน



4. การดาเนนการเรยนรจากแหลงวทยาการ

5. การประเมนผล

การตอบสนองของผเรยนและครตามกระบวนการในเรยนรดวยตนเอง มดงน

ขนตอน การตอบสนองของ

ผเรยน การตอบสนองของคร

1. ว นจฉยความ

ตองการในการเรยนร

ของผเรยน

1. ศกษา ทาความเขาใจ

คาอธบายรายวชา

2. วนจฉยความตองการ

ในการเรยนของตนเอง

ท ง ร า ย ว ช า แ ล ะ ร า ย

หวขอการเรยน

3. แบงกล มอภปราย

เกยวกบความตองการ

1. กระตนใหผเรยนตระหนกถงความจาเปนในการ

เรยนรดวยตนเอง

2. วเคราะหคาอธบายรายวชา จดประสงค เนอหา

กจกรรมและการประเมนการเรยนรายวชา

3. อธบายใหผเรยนเขาใจคาอธบายรายวชา

4. ใหคาแนะนาแกผ เรยนในการวนจฉยความ

ตองการในการเรยน

5. อานวยความสะดวกในการเรยนแบบรวมมอใน

23



ใ น ก า ร เ ร ย น เ พ อ ใ ห

ผเรยนแตละคนมนใจใน

ก า ร ว น จ ฉ ย ค ว า ม

ตองการในการเรยนของ

ตนเอง

กลม

2. กาหนดจดมงหมาย

ใน

การเรยน

1. ผเรยนแตละคนเขยน

จดมงหมาย การเรยนใน

แตละหวขอการเรยน ท

วดได สอดคลองกบ

ความตองการในการ

เ รย นข อง ผ เ ร ย นแล ะ

อธบายรายวชา

1. ใหคาแนะนาแกผเรยนในการเขยนจดมงหมาย

การเรยนทถกตอง

3. วางแผนการเรยน

โดยเขยนสญญาการ

เรยน

1. ทาความเขาใจ

เก ย วก บ ค วา ม จา เป น

และวธการวางแผนการ

เรยน

2. เขยนสญญาการเรยน

ท ส อ ด ค ล อ ง ก บ

ค า อ ธ บ า ย ร า ย ว ช า

รวมท งความตองการ

แล ะ ค ว า ม ส น ใ จ ข อ ง

ตนเอง ในการเรยนแต

ละครง

1. ใหคาแนะนาผเรยนเกยวกบความจาเปนและ

วธการวางแผนการเรยน

2. ใหคาแนะนาผเรยนในการเขยนสญญาการเรยน

4. เขยนโครงการเรยนร

1. รวมกบผสอนและ

เพอนเขยนโครงการ

เรยนรของทงชน โดย

พจารณาจากโครงการ

1. ใหคาแนะนาในการเขยนโครงการเรยนรรายวชา

2. พจารณาโครงการเรยนรรวมกบผเรยนโดย

กระตนใหผเรยนแสดงความคดเหนอยางทวถง

3. รวมกบผเรยนสรปโครงการเรยนรใหเหมาะสม

24



เรยนรทผสอนรางมา

และสญญาการเรยนของ

ทกคน

5. ดาเนนการเรยนร 1. ทบทวนความรเดม

ข อ ง ต น เ อ ง ท จ า เ ป น

สาหรบการสรางความร

ใหม โดยการตอบ

ค า ถ า ม ห ร อ ท า

แบบทดสอบ

2. ผ เ รยนแตละคน

ด า เ น น ก า ร เ ร ย นต า ม

สญญาการเ รยนอยาง

กระตอรอรน โดยการ

ส บ ค น แ ล ะ แ ส ว ง ห า

ความร เพ อสนองตอบ

ความตองการในการ

เ ร ย น ด ว ย ว ธ ก า ร ท

หลากหลาย และใช

แ ห ล ง ท ร พ ย า ก ร ก า ร

เ รยนท เหมาะสมตาม

ค ว า ม ต อ ง ก า ร ข อ ง

ตนเอง โดยนาความร

และประสบการณเดมท

เก ยวของกนมาใช ใน

การคนหาคาตอบ

3. แบงกลมเรยนแบบ

รวมมอ เพ อศกษาใน

ป ร ะ เ ด น ท ต อ ง ต อ บ

คาถาม โดยการปรบ

1. ทดสอบความรเดมของผเรยน โดยใชเทคนคการ

ตงคาถามหรอทดสอบ

2. ใหความรเสรม เพอใหแนใจวาผเรยนจะสามารถ

เชอมโยงความรเดมกบ ความรใหมได

3. ตงคาถามเพอกระตนใหผเรยนคนหา คาตอบ

และประมวลคาตอบดวยตนเอง

4. สรางบรรยากาศทสงเสรมการเรยน

5. ใหคาปรกษา ใหขอมล ชวยเหลอ และอานวย

ความสะดวกในกจกรรมการเรยนของผเรยนตาม

ความจาเปนและความตองการของผเรยน

6. กระตนใหผเรยนใชความรและ ประสบการณ

เดมทเกยวของกนมาใชในการคนหาคาตอบ โดยให

ยกตวอยางหรอเปรยบเทยบเหตการณทเกยวของ

กบเรองทเรยน

7. ตดตามในการเรยนของผเรยนตามสญญาการ

เรยนและใหคาแนะนา

8. ตดตามเปนระยะๆ และใหขอมลปอนกลบแก

ผเรยน

9. บนทกปญหาและขอขดของตางๆในการดาเนน

กจกรรมการเรยนเพอเสนอแนะการปรบปรงใหด

ขน

10. ใหอสระแกผเรยนในการทากจกรรม

และกระตนใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการ

เรยนอยางเตมท ยอมรบฟงความคดเหนของผเรยน

และไมตดสนวาความคดเหนของผเรยนไมถกตอง

11. กระตนใหผเรยนสอสารความรความ เขาใจและ

25



จดมงหมายในการเรยน

ของ ผ เรยนแตละคน

เปนของกลม แลวแบง

บ ท บ า ท ห น า ท เ พ อ

แสวงหาความร โดยใช

เทคนคการต งค าถาม

เ พ อ น า ไ ป ส ก า ร ห า

คาตอบ ทงนกลมผเรยน

แตละกลมอาจมรปแบบ

ในการทากลมทแตกตาง

กน

4. ใชความคดอยางเตมท

มปฏสมพนธ โตตอบ

คดคาน สนบสนน และ

แลกเปลยนความคดเหน

และความรสกทเปด

กวางในกลม และรบฟง

ความคดเหนของผอน

เพอหาแนวทางการ

ไดมาซงคาตอบท

ตองการของตนเองและ

ของกลม

5. แสดงความสามารถ

ของตนเอง และยอมรบ

ความสามารถของผอน

6. ตดสนใจ และชวย

แกปญหาตางๆทเกดขน

ในกจกรรมการเรยน

7. ฝกปฏบตทกษะทตอง

แนวคดของตนเองใหผอน เขาใจอยางชดเจน

12. กระตนใหผเรยนมสวนรวมในการอภปราย

แลกเปลยนความคดเหนอยางกวางขวางทงในกลม

และชนเรยน

13. สงเกตการเรยนของผเรยน บนทก พฤตกรรม

และกระบวนการเรยนของ ผเรยน รวมทงเหตการณ

ทสงผลตอการเรยน

14. กระตนใหผเรยนสรปความรความเขาใจใน

บทเรยนดวยตนเอง

15. กลนกรอง แกไข และเสรมสาระสาคญของ

บทเรยนใหชดเจนและครอบคลมจดมงหมายการ

เรยน

16. รวมกบผเรยนอภปรายเกยวกบวธการเรยนทม

ประสทธภาพ สงทสนบสนนและสงทขดขวางการ

เรยน

26



ศกษาตาม จดมงหมาย

การเรยน

8. ขอความชวยเหลอ

จากผสอน ตามความ

เหมาะสม

9. ปรกษาผสอนเปน

ระยะๆ ตามทระบไวใน

สญญาการเรยนเพอขอ

คาแนะนา ชวยเหลอ

10. ปรบเปลยนการ

ดาเนนการเรยน ตาม

ความเหมาะสม และ

บนทกสงท ปรบเปลยน

ลงในสญญาการเรยนให

ชดเจน และนาไปเปน

ขอมลในการวนจฉย

ตนเองเพอตง


ครงตอไป

11. อภปรายและสรป

ความรทไดในกลม

12. นาเสนอวธการเรยน

และความรทไดตอทง

ชน โดยใชรปแบบใน

การแสดงออกในสงท

ตนไดเรยนรท

หลากหลาย

13. อภปราย แสดงความ

คดเหน สะทอน

27



ความรสกและให

ขอเสนอแนะเกยวกบ

วธการเรยนดวยตนเองท

มประสทธภาพ สง

สนบสนนและสง

ขดขวางการ เรยน

14. รวมกนสรปประเดน

ความรทไดใน ชนเรยน

15. เขยนรายงานผลการ

เรยน ทงในดานเนอหา

และวธการเรยน รวมทง

ความรสกเกยวกบ

ความสาเรจหรอไม

สาเรจในการเรยนเปน

รายบคคลและรายกลม

6. ประเมนผลการ

เรยนร

1. ประเมนผลการเรยน

ของตนเอง โดย

เปรยบเทยบกบ


ของตนเอง

2. ใหเพอนและครชวย

สะทอนผลการเรยน

3. ใหขอมลปอนกลบแก

เพอนในกลม

1. กระตนใหผเรยนตรวจสอบความรความเขาใจ

ของตนเองตลอดเวลา

2. ประเมนการเรยนของผเรยนจากการสงเกต

พฤตกรรมในการเรยน ความสามารถในการเรยน

ตามสญญาการเรยน และผลงานในแฟมสะสมงาน

3. ใหขอมลปอนกลบแกผเรยนรายบคคลและราย

กลมเกยวกบกระบวนการเรยนดวยตนเองและ

พฤตกรรมในการเรยนรวมทงใหขอเสนอแนะตาม

ความ เหมาะสม

กระบวนการเรยนรดวยตนเอง ประกอบดวยขนตอน วนจฉยความตองการในการเรยนรของ

ผเรยน กาหนดจดมงหมายในการเรยน วางแผนการเรยนโดยใชสญญาการเรยน เขยนโครงการเรยนร

ดาเนนการเรยนร และประเมนผลการเรยนรนน ผเรยนจะไดประโยชนจากการเรยนมากทสด “สญญา

28

การเรยน ( Learning Contract)” เปนการมอบหมายภาระงานใหกบผเรยนวาจะตองทาอะไรบาง

เพอใหไดรบความรตามเปาประสงค และผเรยนจะปฏบตตามเงอนไขนน

สญญาการเรยน (Learning Contract)

คาวา สญญา โดยทวไปหมายถง ขอตกลงระหวางบคคล 2 ฝาย หรอหลายฝายวาจะทาการหรอ

งดเวนกระทาการอยางใดอยางหนง ความจรงนนในระบบการจดการเรยนรกมการทาสญญากนระหวาง

ครกบผเรยน แตสวนมากไมไดเปนลายลกษณอกษรวา ถาผเรยนทาไดอยางนนแลว ผเรยนจะไดรบ

อะไรบางตามขอตกลง สญญาการเรยน จะเปนเครองมอทชวยใหผเรยนสามารถกาหนดแนวการเรยนของ

ตวเองไดดยงขน ทาใหประสบผลสาเรจตามจดมงหมายและเปนเครองยนยนทเปนรปธรรม

ทานคงแปลกใจทไดยนคาวา “สญญา” เพราะคานเปนคาทคนหกนดอย แตไมแนใจวาทานเคย

ไดยนคาวา “สญญาการเรยน” หรอยง คาวาสญญาการเรยนมผเรมใชเปนคนแรกคอ Dr. M.S. Knowles

ศาสตราจารย สอนวชาการศกษาผใหญ มหาวทยาลย North Carolina State ในสหรฐอเมรกา

คาวา สญญา แปลตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน แปลวา “ขอตกลงกน” ดงนน สญญา

การเรยน กคอขอตกลงทผเรยนไดทาไวกบครวาเขาจะปฏบตอยางไรบางในกระบวนการเรยนรเพอให

บรรลจดมงหมายของหลกสตรนนเอง

สญญาการเรยนเปนรปแบบของการเรยนรทแสดงหลกฐานของการเรยนรโดยใชแฟมสะสม

ผลงานหรอ Portfolio

1. แนวคด

การจดการเรยนรในระะบบ เปนการเรยนรทครเปนผกาหนดรปแบบ เนอหา กจกรรมเปนสวน

ใหญ ผเรยนเปนแตเพยงผปฏบตตาม ไมไดมโอกาสในการมสวนรวมในการวางแผนการเรยน นก

การศกษาทงในตะวนตกและแอฟรกา มองเหนวาระบบการศกษาแบบนเปนระบบการศกษาของพวก

จกรพรรดนยมหรอเปนการศกษาของพวกชนชนสงบาง เปนระบบการศกษาของผถกกดขบาง สรปแลวก

คอระบบการศกษาแบบนไมไดฝกคนใหเปนตวของตวเอง ไมไดฝกใหคนรจกพงตนเอง จงมผพยายามท

จะเปลยนแนวคดทางการศกษาใหม อยางเชนระบบการศกษาทเนนการฝกใหคนไดรจกพงตนเองใน

ประเทศแทนซาเนย การศกษาทใหคนคดเปนในประเทศไทยเราเหลานเปนตน รปแบบของการศกษาใน

อนาคต ควรจะมงไปสตวผเรยนมากกวาตวผสอน เพราะวาในโลกปจจบนวทยาการใหม ๆ ได

เจรญกาวหนาไปอยางรวดเรวมหลายสงหลายอยางทมนษยจะตองเรยนร ถาจะใหแตมาคอยบอกกนคงทา

ไมได ดงนนในการเรยนจะตองมการฝกฝนใหคดใหรจกการหาวธการทไดศกษาสงทคนตองการ กลาว

งาย ๆ กคอ ผเรยนทไดรบการศกษาแบบทเรยกวาเรยนรเพอการเรยนในอนาคต

2. ทาไมจะตองมการทาสญญาการเรยน

29

ผลจากการวจยเกยวกบการเรยนรของผใหญ พบวาผใหญจะเรยนไดดทสดกตอเมอการเรยนร

ดวยตนเอง ไมใชการบอกหรอการสอนแบบทเปนโรงเรยน และผลจากการวจยทางดานจตวทยายงพบอก

วา ผใหญมลกษณะทเดนชดในเรองความตองการทจะทาอะไรดวยตนเองโดยไมตองมการสอนหรอการ

ชแนะมากนก อยางไรกดเมอพดถงระบบการศกษากยอมจะตองมการกลาวถงคณภาพของบคคลทเขามา

อยในระบบการศกษา จงมความจาเปนทจะตองกาหนดกฎเกณฑขนมาเพอเปนมาตรฐาน ดงนนถงแมจะ

ใหผเรยนเรยนรดวยตนเองกตามกจาเปนจะตองสรางมาตรการขนมาเพอการควบคมคณภาพของผเรยน

เพอใหมมาตรฐานตามทสงคมยอมรบ เหตนสญญาการเรยนจงเขามามบทบาทในการเรยนการสอนเปน

การวางแผนการเรยนทเปนระบบ

ขอดของสญญาการเรยน คอเปนการประสานความคดทวาการเรยนร ควรใหผเรยนกาหนด

และการศกษาจะตองมเกณฑมาตรฐานเขาดวยกนเพราะในสญญาการเรยนจะบงระบวาผเรยนตองการ

เรยนเรองอะไรและจะวดวาไดบรรลตามความมงหมายแลวนนหรอไมอยางไร มหลกฐานการเรยนร

อะไรบางท

บงบอกวาผเรยนมผลการเรยนรอยางไร

3. การเขยนสญญาการเรยน

การเรยนรดวยตนเอง ซงเรมจากการจดทาสญญาการเรยนจะมลาดบการดาเนนการ ดงน

ขนท 1 แจกหลกสตรใหกบผเรยนในหลกสตรจะตองระบ

จดประสงคของรายวชาน

รายชอหนงสออางองหรอหนงสอสาหรบทจะศกษาคนควา

หนวยการเรยนยอย พรอมรายชอหนงสออางอง

ครอธบาย และทาความเขาใจกบผเรยนในเรองหลกสตร จดมงหมายและหนวยการ

เรยนยอย

ขนท 2 แจกแบบฟอรมของสญญาการเรยน

จดมงหมาย แหลงวทยาการ/วธการ หลกฐาน การประเมนผล

เปนสวนทระบวาผเรยน

ตองการบรรลผลสาเรจ

ในเรองอะไร อยางไร


จะเรยนรไดอยางไร

จากแหลงความรใด

เปนสวนทมสงอางอง

หรอยนยนทเปน

รปธรรม

ทแสดงใหเหนวาผเรยน

ไดเกดการเรยนรแลว

โดยเกบรวบรวมเปน

แฟมสะสมงาน


สามารถเกดการเรยนร

ในระดบใด

ขนท 3 อธบายวธการเขยนขอตกลงในแบบฟอรมแตละชองโดยเรมจาก

จดมงหมาย

30

วธการเรยนรหรอแหลงวทยาการ

หลกฐาน

การประเมนผล

ขนท 4 ถามปญหาและขอสงสย

ขนท 5 แจกตวอยางสญญาการเรยนใหผเรยนคนละ 1 ชด

ขนท 6 อธบายถงการเขยนสญญาการเรยน

ผเรยนลงมอเขยนขอตกลงโดยผเรยนเอง โดยเขยนรายละเอยดทง 4 ชองในแบบฟอรม

สญญาการเรยน นอกจากนผเรยนยงสามารถระบระดบการเรยนทงในระดบด ดเยยม หรอปานกลาง ซง

ผเรยนมความตงใจทจะบรรลการเรยนในระดบดเยยมหรอมความตงใจทจะเรยนรในระดบด หรอพอใจ

ผเรยนกตองแสดงรายละเอยด ผเรยนตองการแตระดบด คอ ผเรยนตองแสดงความสามารถตาม

วตถประสงคทกลาวไวในหลกสตรใหครบถวน การทาสญญาระดบดเยยม นอกจากผเรยนจะบรรล

วตถประสงคตามหลกสตรแลว ผเรยนจะตองแสดงความสามารถพเศษเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ อนม

สวนเกยวของกบหลกสตร

ขนท 7 ใหผเรยนและเพอนพจารณาสญญาการเรยนใหเรยบรอย ตอไปใหผเรยนเลอกเพอนใน

กลม 1 คน เพอจะไดชวยกนพจารณาสญญาการเรยนรของทง 2 คน

ในการพจารณาสญญาการเรยนใหพจารณาตามหวขอตอไปน

1. จดมงหมายมความแจมชดหรอไม เขาใจหรอไม เปนไปไดจรงหรอไมบอกพฤตกรรมทจะให

เกดจรง ๆ หรอไม

2. มจดประสงคอนทพอจะนามากลาวเพมเตมไดอกหรอไม

3. แหลงวชาการและวธการหาขอมลเหมาะสมเพยงใด มประสทธภาพเพยงใด

4. มวธการอนอกหรอไม ทสามารถนามาใชเพอการเรยนร

5. หลกฐานการเรยนรมความสอดคลองกบจดมงหมายเพยงใด

6. มหลกฐานอนทพอจะนามาแสดงไดอกหรอไม

7. วธการประเมนผลหรอมาตรการทใชวดมความเชอถอไดมากนอยเพยงใด

8. มวธการประเมนผลหรอมาตรการอนอกบางหรอไม ในการวดผลและประเมนผลการเรยนร

ขนท 8 ใหผเรยนนาสญญาการเรยนไปปรบปรงใหเหมาะสมอกครงหนง

ขนท 9 ใหผเรยนทาสญญาการเรยนทปรบปรงแลวใหครและทปรกษาตรวจดอกครงหนง

ฉบบทเรยบรอยใหดาเนนการไดตามทเขยนไวในสญญาการเรยน

ขนท 10 การเรยนกอนทจะจบเทอม 2 อาทตย ใหผเรยนนาแฟมสะสมงาน (แฟมเกบขอมล

Portfolio) ตามทระบไวในสญญาการเรยนมาแสดง

ขนท 11 ครและผเรยนจะตงคณะกรรมการในการพจารณาแฟมสะสมงานทผเรยนนามาสงและ

สงคนผเรยนกอนสนภาคเรยน

31

(ตวอยาง)

การวางแผนการเรยนโดยใชสญญาการเรยน

จดมงหมาย วธการเรยนร

แหลงวทยาการ หลกฐาน การประเมนผล

1. สามารถอธบาย

ความตองการ ความ

สนใจ แรงจงใจ

ความสามารถและ

ความสนใจของ

ผใหญได

1. อานเอกสารอางอง

ทเสนอแนะในหลกสตร

2. อานเอกสารท

เกยวของอน ๆ

3. รวมกลมรายงานและ

อภปรายกบผเรยนอน

หรอกลมการเรยนอน

1. ทารายงานยอ

ขอคดเหนจากหนงสอ

ทอาน

2. บนทกการอภปราย

3. ทารายงานและ

เสนอแนะเกยวกบ

ทฤษฎการเรยนรเพอ

นาไป

ใชกบนกศกษาผใหญ

(โดยจดทาในรปแบบ

แฟมสะสมงาน)

ใหผเรยน 2-5 คน ประเมน

รายงานและบนทกการ

อภปรายการประเมนให

ประเมนตามหวขอตอไปน

1. รายงานครอบคลม

เนอหาตามความมงหมาย

เพยงใด

5 4 3 2 1

2. รายงานมความ

ชดเจน

เพยงใด

5 4 3 2 1

3. รายงานมประโยชน

ในการเรยนของนกศกษา

ผใหญเพยงใด

5 4 3 2 1

โดยขาพเจาจะเรมปฏบตตงแตวนท.....เดอน.................พ.ศ. .........ถง วนท.......เดอน................พ.ศ. .......

ลงชอ.................................ผทาสญญา

( )

ลงชอ.................................พยาน

( )

ลงชอ.................................พยาน

( )

ลงชอ.................................ครผสอน

( )

32

การประเมนผลการเรยนโดยใชแฟมสะสมงาน

การจดทาแฟมสะสมงาน (Portfolio) เปนวธการสาคญทนามาใชในการวดผลและประเมนผล

การเรยนรทใหผเรยนเรยนรดวยตนเองโดยการจดทาแฟมสะสมงานทมความเชอพนฐานทสาคญมาจาก

การใหผเรยนเรยนรจากสภาพจรง (Authentic Learning) ซงมสาระสาคญทพอสรปไดดงน

1. ความเชอพนฐานของการเรยนรตามสภาพจรง (Authentic Learning)

1.1 ความเชอเกยวกบการจดการศกษา

มนษยมสญชาตญาณทจะเรยนร มความสามารถและมความกระหายทจะเรยนร

ภายใตบรรยากาศของสภาพแวดลอมทเอออานวยและการสนบสนนจะทาใหมนษย

สามารถทจะรเรมและเกดการเรยนรของตนเองได

มนษยสามารถทจะสรางองคความรจากการปฏสมพนธกบคนอนและจากสอทม

ความหมายตอชวต

มนษยมพฒนาการดานรางกาย ดานอารมณ ดานสงคม และดานสตปญญาแตกตาง

กน

1.2 ความเชอเกยวกบการเรยนร

การเรยนรจะเรมจากสงทเปนรปธรรมไปสนามธรรมโดยผานกระบวนการการ

สารวจ

ตนเอง การเสรมสรางบรรยากาศของการเรยนรและการสรางบรบทของสงคมใหผเรยนไดปฏสมพนธกบ

ผเรยนอน

การเรยนรมองคประกอบทางดานปญญาหลายดานทงในดานภาษา คานวณ พนท

ดนตร การเคลอนไหว ความสมพนธระหวางบคคลและอน ๆ

การแสวงหาความรจะมประสทธภาพมากยงขนถาอยในบรบททมความหมายตอ

ชวต

การแสวงหาความรเปนกระบวนการทเกดขนตลอดชวต

1.3 ความเชอเกยวกบการสอน

การสอนจะตองยดผเรยนเปนศนยกลาง

การสอนจะเปนทงรายบคคลและรายกลม

การสอนจะยอมรบวฒนธรรมทแตกตางกนและวธการเรยนรทเปนเอกลกษณของ

ผเรยนแตละคน

การสอนกบการประเมนเปนกระบวนการตอเนองและเกยวของซงกนและกน

การสอนจะตองตอบสนองตอการขยายความรทไมมทสนสดของหลกสตรสาขาตาง ๆ

33

1.4 ความเชอเกยวกบการประเมน

การประเมนแบบนาคะแนนของผเรยนจานวนมากมาเปรยบเทยบกน มคณคานอย

ตอการพฒนาศกยภาพของผเรยน

การประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment) ไมใชสงสะทอนความสามารถ

ทมอยในตวผเรยน แตจะสะทอนถงการปฏสมพนธระหวางบคคลกบสงแวดลอมและความสามารถท

แสดงออกมา

การประเมนตามสภาพจรงจะใหขอมลและขาวสารทเทยงตรงเกยวกบผเรยนและ

กระบวนการทางการศกษา

2. ความหมายของการประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment)

การประเมนตามสภาพจรง เปนกระบวนการของการสงเกตการณบนทก การจดทาเอกสารท

เกยวกบงานหรอภารกจทผเรยนไดทา รวมทงแสดงวธการวาไดทาอยางไร เพอใชเปนขอมลพนฐาน

เกยวกบการตดสนใจทางการศกษาของผเรยนนน การประเมนตามสภาพจรงมความแตกตางจากการ

ประเมนโครงการตรงทการประเมนแบบนไดใหความสาคญกบผเรยนมากกวาการใหความสาคญกบผล

อนทจะเกดขนจากการดคะแนนของกลมผเรยนและแตกตางจากการทดสอบเนองจากเปนการวดผลการ

ปฏบตจรง (Authentic Assessment) การประเมนตามสภาพจรงจะไดขอมลสารสนเทศเชงคณภาพอยาง

ตอเนองทสามารถนามาใชในการแนะแนวการเรยนสาหรบผเรยนแตละคนไดเปนอยางด

3. ลกษณะทสาคญของการประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment)

ใหความสาคญขอบการพฒนาและการเรยนร

เนนการคนหาศกยภาพนาเอามาเปดเผย

ใหความสาคญกบจดเดนของผเรยน

ยดถอเหตการณในชวตจรง

เนนการปฏบตจรง

จะตองเชอมโยงกบการเรยนการสอน

มงเนนการเรยนรอยางมเปาหมาย

เปนกระบวนการเกดขนอยางตอเนองในทกบรบท

ชวยใหมความเขาใจในความสามารถของผเรยนและวธการเรยนร

ชวยใหเกดความรวมมอทงผปกครอง พอแม คร ผเรยนและบคคลอน ๆ

4. การประเมนผลการเรยนโดยใชแฟมสะสมงาน

แฟมสะสมงาน เปนวธการประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง ซงเปนวธการทครไดนาวธการ

มาจากศลปน (artist) มาใชในทางการศกษาเพอการประเมนความกาวหนาในการเรยนรของผเรยน โดย

แฟมสะสมงานมประโยชนทสาคญคอ

34

ผเรยนสามารถแสดงความสามารถในการทางานโดยทการสอบทาไมได

เปนการวดความสามารถในการเรยนรของผเรยน

ชวยใหผเรยนสามารถแสดงใหเหนกระบวนการเรยนร (Process) และผลงาน (Product)

ชวยใหสามารถแสดงใหเหนการเรยนรทเปนนามธรรมใหเปนรปธรรม

แฟมสะสมงานไมใชแนวคดใหม เปนเรองทมมานานแลวใชโดยกลมเขยนภาพ ศลปน สถาปนก

นกแสดง และนกออกแบบ โดยแฟมสะสมงานไดถกนามาใชในทางการศกษาในการเรยนการสอนทาง

ดานภาษา คณตศาสตร วทยาศาสตร และวชาอน ๆ ทงนแฟมสะสมงานเปนวธการทสะทอนถงวธการ

ประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง (Authentic Assessment) ซงเปนกระบวนการของการรวบรวม

หลกฐานทแสดงใหเหนวาผเรยนสามารถทาอะไรไดบางและเปนกระบวนการของการแปลความจาก

หลกฐานทไดและมการตดสนใจหรอใหคณคาการประเมนผลตามสภาพจรงเปนกระบวนการทใชเพอ

อธบายถงภาระงานทแทจรงหรอ real task ทผเรยนจะตองปฏบตหรอสรางความร ไมใชสรางแตเพยง

ขอมลสารสนเทศ

การประเมนโดยใชแฟมสะสมงานเปนวธการของการประเมนทมองคประกอบสาคญคอ

ใหผเรยนไดแสดงการกระทา - ลงมอปฏบต

สาธตหรอแสดงทกษะออกมาใหเหน

แสดงกระบวนการเรยนร

ผลตชนงานหรอหลกฐานวาเขาไดรและเขาทาได

ซงการประเมนโดยใชแฟมสะสมงานหรอการประเมนตามสภาพจรง โดยวธการดงกลาวนจะ

มลกษณะทสาคญ คอ

ชนงานทมความหมาย (meaningful tasks)

มมาตรฐานทชดเจน (clear standard)

มการใหสะทอนความคด ความรสก (reflections)

มการเชอมโยงกบชวตจรง (transfer)

เปนการปรบปรงและบรณาการ (formative integrative)

เกยวของกบการคดในลาดบทสงขนไป (high – order thinking)

เนนการปฏบตทมคณภาพ (quality performance)

ไดผลงานทมคณภาพ (quality product)

5. ลกษณะของแฟมสะสมงาน

นกการศกษาบางทานไดกลาววาแฟมสะสมงานมลกษณะเหมอนกบจานผสมส ซงจะเหนไดวา

จานผสมสเปนสวนทรวมเรองสตาง ๆ ทงนแฟมสะสมงานเปนสงทรวมการประเมนแบบตาง ๆ เพอการ

วาดภาพใหเหนวาผเรยนเปนอยางไร แฟมสะสมงานไมใชถงบรรจสงของ (Container) ทเปนทรวมของ

สงตาง ๆ ทจะเอาอะไรมากองรวมไวหรอเอามาใสไวในทเดยวกน แตแฟมสะสมงานเปนการรวบรวม

35

หลกฐานทมระบบและมการจดการโดยครและผเรยนเพอการตรวจสอบความกาวหนาหรอการเรยนร

ดานความร ทกษะและเจตคตในเรองเฉพาะวชาใดวชาหนง

6. จดมงหมายของการประเมนโดยใชแฟมสะสมงาน มดงน

ชวยใหครไดรวบรวมงานทสะทอนถงความสาคญของนกเรยนในวตถประสงคใหญของการ

เรยนร

ชวยกระตนใหผเรยนสามารถจดการเรยนรของตนเอง

ชวยใหครไดเกดความเขาใจอยางแจมแจงในความกาวหนาของผเรยน

ชวยใหผเรยนไดเขาใจตนเองมากยงขน

ชวยใหทราบการเปลยนแปลงและความกาวหนา ตลอดชวงระหวางการเรยนร

ชวยใหผเรยนไดตระหนกถงประวตการเรยนรของตนเอง

ชวยทาใหเกดความสมพนธระหวางการสอนกบการประเมน

7. กระบวนการของการจดทาแฟมสะสมงาน

การจดทาแฟมสะสมงาน มกระบวนการหรอขนตอนอยหลายขนตอน แตทงนกสามารถปรบปรง

ไดอยางเหมาะสม Kay Burke (1994) และคณะ ไดกาหนดขนตอนของการทาแฟมสะสมงานไว 10 ขนตอน

ดงน

ขนการรวบรวมและจดระบบของผลงาน

ขนการเลอกผลงานหลกตามเกณฑทกาหนด

ขนการสรางสรรคแฟมสะสมผลงาน

ขนการสะทอนความคด หรอความรสกตอผลงาน

ขนการตรวจสอบเพอประเมนตนเอง

ขนการประเมนผล ประเมนคาของผลงาน

ขนการแลกเปลยนประสบการณกบบคคลอน

ขนการคดสรรคและปรบเปลยนผลงานเพอใหทนสมย

ขนการประชาสมพนธ หรอจดนทรรศการแฟมสะสมงาน

กลาวโดยทวไป แฟมสะสมงานจะมลกษณะทสาคญ 2 ประการคอ - เปนเหมอนสงทรวบรวมหลกฐานทแสดงความรและทกษะของผเรยน - เปนภาพทแสดงพฒนาการของผเรยนในการเรยนร ตลอดชวงเวลาของการเรยน

36

8. รปแบบ (Model) ของการทาแฟมสะสมงาน สามารถดาเนนการไดดงน

สาหรบผเรมทาไมมประสบการณมากอนควรใช 3 ขนตอน

ขนท 1 การรวบรวมผลงาน

ขนท 2 การคดเลอกผลงาน

ขนท 3 การสะทอนความคด ความรสกในผลงาน

สาหรบผทมประสบการณใหม ๆ ควรใช 6 ขนตอน

ขนท 1 กาหนดจดมงหมาย

ขนท 2 การรวบรวม

ขนท 3 การคดเลอกผลงาน

ขนท 4 การสะทอนความคดในผลงาน

ขนท 5 การประเมนผลงาน

ขนท 6 การแลกเปลยนกบผเรยน

สาหรบผทมประสบการณพอสมควร ควรใช 10 ขนตอนดงทกลาวขางตน

9. การวางแผนทาแฟมสะสมงาน

การวางแผนและการกาหนดจดมงหมาย คาถามหลกทจะตองทาใหชดเจน

ทาไมจะตองใหผเรยนรวบรวมผลงาน

ทาแฟมสะสมงานเพออะไร

จดมงหมายทแทจรงของการทาแฟมสะสมงาน คออะไร

การใช แฟมสะสมงานในการประเมนมขอด ขอเสยอยางไร

แฟมสะสมงานไมใชเปนเพยงการเรยนการสอนหรอการประเมนผล แตเปนทงกระบวนการ

เรยนการสอนและการวดผลประเมนผล

แฟมสะสมงาน เปนกระบวนการททาใหผเรยนเปนผทลงมอปฏบตเองและเรยนรดวยตนเอง

การใชแฟมสะสมงานในการประเมนจะมหลกสาคญ 3 ประการ

เนอหา ตองเกยวกบเนอหาทสาคญในหลกสตร

การเรยนร ผเรยนเปนผลงมอปฏบตเอง โดยมการบรณาการทจะตองสะทอน

กระบวนการเรยนร ทงในเรองการอาน การเขยน การฟง การแกปญหา

และการคดระดบทสงกวาปกต

10. การเกบรวบรวมชนงานและการจดแฟมสะสมงาน

ความหมายของแฟมสะสมงานคอ การรวบรวมผลงานของผเรยนอยางมวตถประสงค

เพอการแสดงใหเหนความพยายาม ความกาวหนาและความสาเรจของผเรยนในเรองใดเรองหนง

37

วธการเกบรวบรวม สามารถจดใหอยในรปแบบของสงตอไปน

แฟมงาน สมดบนทก ตเกบเอกสาร กลอง อลบม แผนดสก

วธการดาเนนการเพอการรวบรวม จดทาไดโดยวธการ ดงน

รวบรวมผลงานทกชนทจดทาเปนแฟมสะสมงาน

คดเรองผลงานเพอใชในแฟมสะสมงาน

สะทอนความคดในผลงานทคดเรองไว

รปแบบของแฟมสะสมงาน อาจมองคประกอบดงน

สารบญและแสดงประวตผทาแฟมสะสมงาน

สวนทแสดงวตถประสงค/จดมงหมาย

สวนทแสดงชนงานหรอผลงาน

สวนทสะทอนความคดเหนหรอความรสก

สวนทแสดงการประเมนผลงานดวยตนเอง

สวนทแสดงการประเมนผล

สวนทเปนภาคผนวก ขอมลประกอบอน ๆ

กจกรรมการเรยนร

กจกรรมท 1 ใหสรปบทบาทของผเรยนในการเรยนรดวยตนเอง มาพอสงเขป

กจกรรมท 2 ใหสรปบทบาทของครในการเรยนรดวยตนเอง มาพอสงเขป

กจกรรมท 3 ใหเปรยบเทยบบทบาทของผเรยนและคร มาพอสงเขป

กจกรรมท 4 ใหสรปสาระสาคญของ “กระบวนการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

กจกรรมท 5 ใหผเรยนศกษาสญญาการเรยนร (รายบคคล) และปรกษาคร แลวจดทารางกรอบ

แนวคดสญญาการเรยนรรายวชาทกษะการเรยนร

38

เรองท 3 ทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา

และเทคนคการเรยนรดวยตนเอง

คาถามธรรมดา ๆ ทเราเคยไดยนไดฟงกนอยบอย ๆ กคอ ทาอยางไรเราจงจะสามารถฟงอยางร

เรอง และคดไดอยางปราดเปรอง อานไดอยางรวดเรว ตลอดจนเขยนไดอยางมออาชพ ทงน กเพราะเรา

เขาใจกนดวา ทงหมดนเปนทกษะพนฐาน (basic skills) ทสาคญ และเปนความสามารถ (competencies)

ทจาเปนสาหรบการดารงชวตทงในโลกแหงการทางาน และในโลกแหงการเรยนร

การฟง เปนการรบรความหมายจากเสยงทไดยน เปนการรบสารทางหการไดยนเปนการเรมตน

ของการฟงและเปนเพยงการกระทบกนของเสยงกบประสาทตามปกต จงเปนการใชความสามารถทาง

รางกายโดยตรง สวนการฟงเปนกระบวนการทางานของสมองอกหลายขนตอนตอเนองจากการไดยน

เปนความสามารถทจะไดรบรสงทไดยน ตความและจบความสงทรบรนนเขาใจและจดจาไว ซงเปน

ความสามารถทางสตปญญา

การพด เปนพฤตกรรมการสอสารทใชกนแพรหลายทวไป ผพดสามารถใชทงวจนะภาษา

และอวจนะภาษาในการสงสารตดตอไปยงผฟงไดชดเจนและรวดเรวการพด หมายถง การสอความหมาย

ของมนษยโดยการใชเสยง และกรยาทาทางเปนเครองถายทอดความรความคด และความรสกจากผพด

ไปสผฟง

การอาน เปนพฤตกรรมการรบสารทสาคญไมยงหยอนไปกวาการฟง ปจจบนมผรนกวชาการ

และนกเขยนนาเสนอความร ขอมล ขาวสารและงานสรางสรรค ตพมพ ในหนงสอและสงพมพอน ๆ มาก

นอกจากนแลวขาวสารสาคญ ๆ หลงจากนาเสนอดวยการพด หรออานใหฟงผานสอตาง ๆ สวนใหญจะ

ตพมพรกษาไวเปนหลกฐานแกผอานในชนหลง ๆความสามารถในการอานจงสาคญและจาเปนยงตอการ

เปนพลเมองทมคณภาพในสงคมปจจบน

การเขยน เปนการถายทอดความรสกนกคดและความตองการของบคคลออกมาเปนสญลกษณ

คอ ตวอกษร เพอสอความหมายใหผอนเขาใจจากความขางตน ทาใหมองเหนความหมายของการเขยนวา

มความจาเปนอยางยงตอการสอสารในชวตประจาวน เชน นกเรยน ใชการเขยนบนทกความร ทา

แบบฝกหดและตอบขอสอบบคคลทวไป ใชการเขยนจดหมาย ทาสญญา พนยกรรมและคาประกน เปน

ตน พอคา ใชการเขยนเพอโฆษณาสนคา ทาบญช ใบสงของ ทาใบเสรจรบเงน แพทย ใชบนทกประวต

คนไข เขยนใบสงยาและอนๆ เปนตน

39


กจกรรมท 1 คณเปนผฟงทดหรอเปลา

ใหตอบแบบทดสอบตอไปน ดวยการทาเครองหมาย ในชองคาตอบทางดานขวา เพอ

ประเมนวาคณเปนผฟงไดดแคไหน

ลกษณะของการฟง

ความบอยครง

เสมอ สวน

ใหญ

บางครง นาน ๆ

ครง

ไมเคย

1. ปลอยใหผพดแสดงความคดของเขาจนจบโดย

ไมขดจงหวะ

2. ในการประชม หรอระหวางโทรศพท มการจดโนต

สาระสาคญของสงทไดยน

3. กลาวทวนรายละเอยดทสาคญของการสนทนากบผพด

เพอใหแนใจวาเราเขาใจถกตอง

4. พยายามตงใจฟง ไมวอกแวกไปคดเรองอน

5. พยายามแสดงทาทวาสนใจในคาพดของผอน

6. รดวาตนเองไมใชนกสอสารทด ถาผกขาดการพด

แตผเดยว

7. แมวากาลงฟงกแสดงอาการตาง ๆ เชน ถาม จดสรปสงท

ไดฟง กลาวทวนประเดนสาคญ ฯลฯ

8. ทาทาตาง ๆ เหมอนกาลงฟงอยในทประชม เชน

ผงกศรษะเหนดวยมองตาผพด ฯลฯ

9. จดโนตเกยวกบรปแบบของการสอสารทไมใชคาพด

ของคสนทนา เชน ภาษากาย นาเสยง เปนตน

10

.

พยายามทจะไมแสดงอาการกาวราว หรอตนเตนเกนไป

ถามความคดเหนไมตรงกบผพด

40

คาตอบทง 5 คาตอบ (ในแตละชอง) มคะแนน

ดงน

เสมอ = 5 คะแนน

นาน ๆ ครง = 2 คะแนน

สวนใหญ = 4 คะแนน

ไมเคย = 1 คะแนน

บางครง = 3 คะแนน

นาคะแนนจากทง 10 ขอ มารวมกน เพอดวา คณ

จดอยในกลมนกฟงประเภทไหนใน 3 กลม ตอไปน

40 คะแนนขนไป จดวาคณเปนนกฟงชนยอด

25-39 คะแนน คณเปนนกฟงทดกวาผฟงทว ๆ ไป

ตาวา 25 คะแนน คณเปนผฟงทตองพฒนาทกษะการฟงเปน

พเศษ

แตไมวาจะอยในกลมไหนกตาม คณกควรจะ

พฒนาทกษะในการฟงของคณอยเสมอ เพราะวาผสงสาร

(ทงคนและอปกรณเทคโนโลยตาง ๆ ) นนมการเปลยนแปลง

และมความซบซอนมากขนอยตลอดเวลา

กจกรรมท 3 ใหอานเรอง “การมองโลกในแงด” และสรป

เรองทอาน ใหไดประมาณ 15 บรรทด

เรอง “การมองโลกในแงด”

ความหมายและความสาคญของการมองโลกในแงด

การดาเนนชวตของมนษยเรานนไดใชความคดมาชวยในการ

ตดสนใจเรองราวตางๆ ทอยรอบตวเราไดอยางเหมาะสม ซง

ในบางครงการมองโลกโดยใชความคดน กอาจจะมมมมอง

ได

หลายดาน เชน ทางดานบวกและทางดานลบ การมองโลกใน

การฟงนนสาคญไฉน การฟงเปนประตสาคญทเปดไปส

การเรยนร การเรยนรกอใหเกดพฒนาการ

ดงนนจงอาจกลาวไดวา การทเราเปนอยาง

ทกวนน สวนหนงเปนผลมาจาก การฟง ไม

วาจะเปนการฟงในครอบครว ในโรงเรยน

สถานศกษา สถานททางาน ในทประชม

การปรกษาหารอ การพดคย ฯลฯ แตพวกเรา

กไมคอยสนใจทจะพฒนาการฟง ทง ๆ ทการ

ฟงเปนทกษะในการสอสารทสาคญขนาดน

มใครเคยถามตวเองบางไหมวา เราฟงไดดแค

ไหน หลาย ๆ คน อาจคดวาการฟงเปนเรอง

งาย แครวาเขาพดอะไรกนบางกถอวาเปน

การฟงแลว ซงเปนความเขาใจผดอยางยง

เพราะการฟงทแทจรง หมายถงการใหความ

สนใจคาพดอยางเตมท จนเกดความเขาใจ

ความหมายทกนยของคาพดเหลานน

การพดเปนวธการสอสารทมนษยใชกนมานาน นบพนป

และในโลกนคงไมมเครองมอสอสารใดทสามารถถายทอดความคด

ความรสกและ สงตาง ๆ ในใจเราไดดกวาคาพด ถงแมวาปจจบนน

เทคโนโลยในการสอสารจะไดรบการพฒนาไปถงไหน ๆ แลวกตาม

สาเหตทเปนเชนน กเพราะวาการพดไมใชแตเพยงเสยงทเปลงออกไป

เปนคา ๆ แตการพดยงประกอบไปดวย นาเสยงสง-ตา จงหวะชา-เรว

และทาทางของผ พด ท ท าใหการพดมความซบซอน และม

ประสทธภาพยงกวาเครองมอสอสารใด ๆ

การพดนนเปรยบเสมอนดาบสองคม คอ สามารถใหทงคณและ

โทษแกตวผพดได นอกจากนการพดยงเปนอาวธในการสอสารทคน

สวนใหญชอบใชมากกวาการฟงและการเขยน เพราะคดวาการพดได

มากกวาคนอนนนจะทาใหตนเองไดเปรยบ ไดประโยชน แตทง ๆทคด

อยางนหลายคนกยงพาตวเองไปสความหายนะไดดวยปากเขาทานอง

ปากพาจน ซงเหตท เปนเชนนกเพราะร กนแตเพยงวาฉนอยากจะพด

โดยไม คดกอนพด ไมรวาการพดทจะใหคณแกตนเองไดนนควรม

ลกษณะดงน ถกจงหวะเวลา ภาษาเหมาะสม เนอหาชวนตดตาม นาเสยงชวนฟง กรยาทาทางด มอารมณขน ใหผฟงมสวนรวม เปนธรรมชาตและเปน

ตวของตวเอง

แว

ครง

“การพดเปนทกษะหนง ทมความสาคญทสดของคนเรา กอนทเราจะพดอะไรออกไปนน เราจะเปนนายของคาพด แตเมอเราไดพดออกไปแลว คาพดเหลานนกจะกลบมาเปนนายเรา” เขยนคาอธบายของทาน ...................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ...................................................... ..................................................................................................................................................................

กจกรรมท 2

ทานคดอยางไรกบคา

กลาวขางลางน โปรดอธบาย

แนวการตอบ การพดทกครง จาเปนตองคดและเปนการคด

กอนพด เราจงจะเปนนายของคาพดไดทกครง

41

ลกษณะเชนน สามารถถายทอดความรสกนกคดออกมาทาง

หลกการมองโลกในแงด

คาวา การมองโลกในแงด โดยในแงของภาษาสามารถแยกออกเปน 3 คาแตกตางจากกน คาท

หนงคอ การมอง คาทสองคอ โลก คาทสาม คอ ในแงด

เปาหมายของการมอง คอ เพอใหเหนการจะเหนสงใดเรามวธเหน 2 วธ

1. ใชตามอง เรยกวามองเหน เราเหนหองนา กาแฟ เหนสรรพสงในโลกเราใชตามอง

2. คดเหน เรากบคณแมอยหางกนแตพอเราหลบตาเรายงนกถงคณแมได เราไมไดไปเมองนอก

มานานหลบตายงนกถงสมยเราเรยนๆ ทตรงนน อยางนเรยกวาคดเหน เพราะฉะนนการทจะเหนสงใด

สามารถทาไดทงตากบคด

การมองโลกบางครงอาจมองดเหนปบคดเลย หรอบางทไมตองเหนแตจนตนาการ ทานคดและ

เหน

คาวาโลก เราสามารถแยกเปน 2 อยาง คอ โลกทเปนธรรมชาต ปาไม แมนา ภเขา อยางนเรยกวา

เปนธรรมชาตโลกอกความหมายหนง คอ โลกของมนษย พวกทมนษยอยเรยกวาสงคมมนษย

เพราะฉะนนเวลามองโลกอาจมองธรรมชาต บางคนบอกวามอง ภเขาสวย เหนทวไมแลวชอบ เรยกวา

มองธรรมชาต แตบางครงมองมนษยดวยกน มองเหนบคคลอนแลวสบายใจ เรยกวาการมองเหมอนกน

เพราะฉะนนโลกจงแยกออกเปน 2 สวน คอธรรมชาตกบมนษย

คาวาด เปนคาทมความหมายกวางมาก ในทางปรชญาถอวาด หมายถงสงทจะนาไปส

ตวอยางเชน ยาด หมายถงยาทนาไปส คอยารกษาโรคนนเอง มดด คอมดทนาไปส คอสามารถตดอะไรได

หรออาหารด หมายความวาอาหารนาไปสใหเรามสขภาพดขน เพราะฉะนนอะไรทนาไปสสกอยางหนง

เราเรยกวาด ดในทนดได 2 ทางคอ นาไปทาใหเราเกดความสข หรอนาไปเพอใหเราทางานประสบ

ความสาเรจ ชวตเราหนการทางานไมได หนชวตสวนตวไมได เพราะฉะนนดวามองคนแลวทาใหเราเกด

ความสข ทาใหทางานประสบความสาเรจ

ถารวม 3 ตวคอเราเหน หรอเราคดเกยวกบคน แลวทาใหเรามความสข เรามอง เราคดกบคน ทา

ใหเราประสบความสาเรจ นคอความหมาย

สรปความสาคญของคาวา การมองโลกในแงด คอ 3 อยางนตองผกพนกนเสมอคอ การคด การ

ทา และผลการกระทา ถาเราคดดเรากทาด ผลจะไดดดวย ตวอยางเชน เราคดถงเรองอาหาร ถาเราคดวา

อาหารนด เราซออาหารน และผลจะมตอรางกายเรา ถาเราคดถงสขภาพ เรองการออกกาลง เรากไปออก

กาลงกาย ผลทตามมาคอ รางกายเราแขงแรง เพราะฉะนนถาเราคดอยางหนง ทาอยางหนง และผลการ

กระทาออกมาอยางหนงเสมอ

ถาการมองโลกจะมความสาคญคอ จะชวยทาใหชวตเรามความสข เพราะเราคดคนๆ นในแงด

เราจะพดดกบเขา ผลตามมากคอเขาจะมปฏกรยาในทางดกบเรา ถาเราคดในทางรายตอเขา เชน สมมตคณ

กาลงยนอย มคนๆ หนงมาเหยยบเทาคณ ถาคดวาคนทมาเหยยบเทาคณ เขาไมสบายจะเปนลม แสดงวา

42

คณคดวาเขาสขภาพไมด คณจะชวยพยงเขา แตถาคณคดวาคนนแกลงคณ แสดงวาคณมองในแงไมด

คณจะมปฏกรยาคอผลกเขา เมอคณผลกเขาๆ อาจจะผลกคณและเกดการตอสกนได เพราะฉะนนคดทด

จะชวยทาใหชวตเรามความสข ถาคดรายหรอคดทางลบชวตเราเปนทกข ถาคดในทางทดเราทางาน

ประสบความสาเรจ ถาคดในแงลบงานของเรากมทกขตามไปดวย

(ทมา: http://www.stou.ac.th/Thai/Offices/Oce/Knowledge/4-46/page6-4-46.html)

สขหรอทกขขนอยกบอะไร?

ขาวทมผถกหวยรฐบาลไดรางวลเปนจานวนหลายลานบาท เรยกวาเปนเศรษฐภายใน ชว

ขามคน คงเปนขาวททกทานผานตามาแลว และกดเหมอนจะเปนทกขลาภอยไมนอยทตองหลบเลยงผ

ทมาหยบยมเงนทอง รวมทง โจร-ขโมย จองจะแบงปนเงนเอาไปใช

ในตางประเทศ กเคยมการศกษาถงชวตคนทถกหวยในลกษณะของกรณศกษากคนพบวาหลาย

ตอหลายคน ประสบความทกขยากแสนสาหสกวาเดม หลายรายตองสญเสยเงนทองจานวนมาก มอยราย

หนงทสดทายกลบไปทางานเปนพนกงานทาความสะอาด ความเปนจรงแลว พบวา วธคด หรอโลกทศน

ของเราตางหากทบงบอกถงความสามารถในการมความสขหรอความทกข

วธคดอยางไร นามาซงความสข?

คงไมใชวธคดแบบเดยวอยางแนนอน แตวธคดซงมอยหลายแบบและนามาซงความสขนน มกม

พนฐานคลายๆกน คอ การมองดานบวกหรอคาดหวงดานบวกรวมทงมองเหนประโยชนจากสงตางๆ

(แมวาจะเปนเหตการณทเลวรายกตาม)

แตกวาทคนเราจะ "บรรล" ความเขาใจได กอาจใชเวลาเปนสบๆ ป เลยทเดยว

ครสโตเฟอร รฟ อดตดาราในบทบาทของซปเปอรแมน ไดประสบอบตเหตตกจากหลงมา เขาเคยให

สมภาษณในรายการหนงวา เขาตองปรบตวอยางมากในชวงแรกๆ แลวในทสด เขากสามารถมความสข

ได แมวาจะไมสามารถขยบแขนขยบขาไดดงใจนกกตาม

ผบรหารคนหนงของบรษทในเครอเยอกระดาษสยาม เลาวา เขาโชคดทถกลกคาดาเมอสบกวาป

ทแลวในเวลานน ลกคาซงเปนผจดการบรษทแถวถนนสาธประดษฐ ไมพอใจเซลลขายกระดาษคนกอน

เปนอยางยงทปรบราคากระดาษโดยกระทนหน จนทาใหบรษทของเขาตองสญเสยเงนจานวนมากเขา

(เซลลขายกระดาษ) ทานนไดใชความพยายามเอาชนะใจลกคาคนนอย 6 เดอนเตมๆ อนเปนเวลาทออ

เดอรลอตปรากฎขน “ผมขอบคณวกฤตการณในครงนนมาก มนทาใหผมเขาใจในอาชพนกขายและสอน

บทเรยนทสาคญมาจนถงปจจบน”

จากตวอยางดงกลาว สามารถสรปไดวา

1. ผประสบความสาเรจมกผานวกฤตการณและไดบทเรยนมาแลวทงสน

2. ผทจะมความสขในการทางานและใชชวตได ยอมตองใชวธคดทเปนดานบวกซงไดรบการ

พสจนมาแลว

http://www.stou.ac.th/Thai/Offices/Oce/Knowledge/4-46/page6-4-46.html�

43

หากอยากมความสขตองเรมจากการสรางความคดดานบวก มองเหตการณอยางไดประโยชน

(ทมา: http://drterd.com/news/view.asp?id=4)


ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning Readiness : SDLR) เปนสงสาคญ

และจาเปนอยางมากสาหรบผทมความสนใจ มความรกจะเรยนรดวยตนเอง วดไดจากความรสก และ

ความคดเหนทผเรยนมตอการแสวงหาความร การทบคคลจะเรยนรดวยตนเองไดนนตองมลกษณะความ

พรอมของการเรยนรดวยตนเอง 8 ประการ ดงน

1. การเปดโอกาสตอการเรยนร ไดแก การมความสนใจในการเรยนรมากกวาผอน มความพง

พอใจกบความคดรเรมของบคคล มความรกในการเรยนรและความคาดหวงวาจะเรยนรอยางตอเนอง

แหลงความรมความดงดดใจ มความอดทนตอการคนหาคาตอบในสงทสงสย มความสามารถในการ

ยอมรบและใชประโยชนจากคาวจารณได การนาความสามารถดานสตปญญามาใชได มความรบผดชอบ

ตอการเรยนรของตนเอง

2. มอตมโนทศนในดานของการเปนผเรยนทมประสทธภาพ ไดแก การมความมนใจในการ

เรยนรดวยตนเอง ความสามารถจดเวลาในการเรยนรได มระเบยบวนยตอตนเองมความรในดานความ

จาเปนในการเรยนร และแหลงทรพยากรการเรยนร มความคดเหนตอตนเองวาเปนผทมความอยากรอยาก

เหน

3. การมความคดรเรมและเรยนรดวยตนเอง ไดแก ความสามารถตดตามปญหายาก ๆ ไดอยาง

คลองแคลว ความปรารถนาตอการเรยนรอยเสมอ ชนชอบตอการมสวนรวมในการจดประสบการณการ

เรยนร มความเชอมนในความสามารถทจะทางานดวยตนเองไดด ชนชอบในการเรยนร มความพอใจกบ

ทกษะการอาน การทาความเขาใจ มความรเกยวกบแหลงความรตาง ๆ มความสามารถในการวางแผนการ

ทางานของตนเองได และมความคดรเรมในเรองการเรมตนโครงการใหม ๆ

4. การมความรบผดชอบตอการเรยนรของตน ไดแก การมทศนะตอตนเองในดานสตปญญาอย

ในระดบปานกลางหรอสงกวา ยนดตอการศกษาในเรองทยาก ๆ ในขอบเขตทตนสนใจ มความเชอมนตอ

หนาทในการสารวจตรวจสอบเกยวกบการศกษา ชนชอบทจะมบทบาทในการจดประสบการณการเรยนร

ดวยตนเอง มความเชอมนตอหนาทในการสารวจตรวจสอบเกยวกบการศกษา ชนชอบทจะมบทบาทใน

การจดประสบการณการเรยนร ดวยตนเอง มความรบผดชอบตอการเรยนร ของตนเอง และม

ความสามารถในการตดสนความกาวหนาในการเรยนรของตนเองได

5. รกการเรยนร ไดแก มความชนชมในการเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ มความปรารถนาอยางแรง

กลาในการเรยนร มความสนกสนานกบการสบสวนหาความจรง

6. ความคดสรางสรรค ไดแก มความคดทจะทาสงตาง ๆ ไดด สามารถคดคนวธการ แปลก ๆ

ใหม ๆ และความสามารถทจะคดวธตาง ๆ ไดมากมายหลายวธสาหรบเรองนน ๆ

44

7. การมองอนาคตในแงด ไดแก การมความเขาใจตนเองวาเปนผท มการเรยนรตลอดชวต ม

ความสนกสนานในการคดถงเรองในอนาคต มแนวโนมในการมองปญหาวาเปนสงทาทายไมใชสญญาณ

ใหหยดกระทา

8. ความสามารถในการใชทกษะทางการศกษาหาความร และทกษะการแกปญหา คอ ม

ความสามารถใชทกษะพนฐานในการศกษา ไดแก ทกษะการฟง อาน เขยนและจา มทกษะในการ

แกปญหา

45

กจกรรมท 1 ใหอธบายลกษณะของ “ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

กจกรรมท 2 “รเขา รเรา”

วตถประสงค เพอใหผเรยนแสดงความคด และความรสกทมตอตนเอง และผอน

แนวคด สงแวดลอมของการมเพอนใหม คอ การทาความรจกคนเคยกน บรรยากาศทเปนกนเองมารยาท

ทางสงคมจะเปนแนวทางการนาไปสสมพนธภาพทดระหวางสมาชกในกลมซงจะนาไปสการแสดงความ

คดเหน การอภปรายแลกเปลยนประสบการณ และความรวมมอในการทางาน

คาชแจง

1. ใหทานคดสญลกษณแทนตวเองซงบงบอกถงลกษณะนสยใจคอ จานวน 1 ขอ วาด/เขยนลง

ใน ชองวางทกาหนดใหขางลาง หลงจากนน ใหทานเขยนอดมการณ แนวคด หรอคาขวญ ประจาตวลง

ใตภาพ

2. ใหทานไปสมภาษณ พด คยกบเพอนหรอคนใกลชด โดยการใหเพอนหรอคนใกลชดคด

สญลกษณแทนตวเองซงบงบอกถงลกษณะนสยใจคอ จานวน 1 ขอ วาด/เขยนลงในชองวางทกาหนดให

ขางลาง หลงจากนน ใหเขยนอดมการณ แนวคด หรอคาขวญ ประจาตวลงใตภาพ

3. ทานไดขอคดอะไรบางจากกจกรรมน


46

กจกรรมท 3 “คณคาแหงตน”

วตถประสงค 1. เพอใหผเรยนเกดความตระหนกในคณคาของตนเอง และสรางความภมใจในตนเอง

2. เพอใหผเรยนสามารถระบปจจยทมผลทาใหตนไดรบความสาเรจ และความตองการ

ความสาเรจ รวมทงความคาดหวงทจะไดรบความสาเรจอกในอนาคต

แนวคด ทกคนยอมมความสามารถอยในตนเอง การมองเหนถงความสาคญของตน จะนาไปสการรจก

คณคาแหงตน และถามโอกาสนาเสนอถงความสามารถและผลสาเรจในชวตใหผอนไดรบทราบใน

โอกาสทเหมาะสม จะทาใหคนเราเกดความภาคภมใจยงขน การทบทวนความสาเรจในอดตจะชวยสราง

เสรมความภมใจ กาลงใจ เจตคตทด เกดความเชอมนวาตนเองจะเปนผทสามารถเรยนรดวยตนเองได

และความตองการประสบความสาเรจตอไปอกในอนาคตความรสกเหนคณคาในตนเองอยางแทจรงเปน

การเหนคณคา คณประโยชนในตนเอง เขาใจ ตนเอง รบผดชอบตอทกสงทตนเปนเจาของ ยอมรบความ

แตกตางของบคคล เหนคณคาการยอมรบของผอน สามารถพฒนาตนเองทงในดานสวนตว ยอมรบ ยก

ยอง ศรทธาในตวเองและผอน ทาใหเกดความเชอมนในตนเองเปนความรสกไววางใจตนเอง สามารถ

ยอมรบในจดบกพรอง จดออนแอของตนและพยายามแกไข รวมทงยอมรบความสามารถของตนเองใน

บางครง และพฒนาใหดขนเรอยไป เมอทาอะไรผดแลวกสามารถยอมรบไดอยางแทจรง และแกปญหา

ไดอยางสรางสรรค

คาชแจง

1. ใหผเรยนเขยนความสาเรจทภาคภมใจในชวตในชวง 5 ป ทผานมา จานวน 1 เรอง และตอบ

คาถามในประเดน 1) ความรสกเมอประสบความสาเรจ

2) ปจจยทมผลทาใหตนไดรบความสาเรจ

2. ใหผเรยนเขยนเรองทมความมงหวง ทจะใหสาเรจในอนาคตและซงคาดวาทาไดจรง

จานวน 1 เรอง และตอบคาถามในประเดน ปจจยอะไรบางทจะทาใหความคาดหวงไดรบความสาเรจ

ในอนาคต”

47

กจกรรมท 4 “แปรงสฟนมหศจรรย”

วตถประสงค

เพอใหผเรยนตระหนกถงความสาคญของการมองโลกในแงด ความคดสรางสรรคและพฒนาทง

ความคดในดานบวก และความคดสรางสรรคทมในตนเอง

คาชแจง

1. ใหผเรยนเขยนประโยชนของแปรงสฟน ใหไดมากทสด ในเวลา 5 นาท

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

………………………………………….....………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

48

กจกรรมท 5 “บณฑตสงวย”


1. เพอใหผเรยนทราบและเขาใจในแนวคดการเรยนรดวยตนเอง และความพรอมในการ เรยนร


2. เพอนาไปสลกษณะการเรยนรดวยตนเองทใฝเรยนร เหนคณคาของการเรยนร ความสามารถ

ทจะเรยนรดวยตนเองความรบผดชอบในการเรยนร การมองอนาคตในแงด ของสมาชก รวมทงสมาชก

เหนความสาคญ และตระหนกในความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง

แนวคด

คณลกษณะพเศษในการทจะเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนองโดยมจาเปนตองรอคอยจาก

การศกษาหรอการเรยนรอยางเปนทางการเพยงอยางเดยว คณลกษณะพเศษ ดงกลาวคอ “ความพรอมใน

การเรยนรโดยการชนาตนเอง” ซงเปนความคดเหน วา ตนเองมเจตคต ความร ความสามารถทจะเรยนร

โดยมตองใหคนอนกาหนดหรอสงการ พรอมทจะเรยนรวธการเรยนรและประเมนการเรยนร ทงอาจดวย

ความชวยเหลอจากผอนหรอไมกตาม การทบคคลสามารถชนาตนเองทจะเรยนร ยอมเปนโอกาสทบคคล

จะเรยนรทจะพฒนาตนเองอยางตอเนองและเรยนรตลอดชวต การพฒนาการเรยนรโดยการชนาตนเอง

ยอมเปนหนทางททาใหบคคลเรยนรอยางไมสนสด

คาชแจง ใหผเรยนศกษาภาพขาว การสาเรจการศกษาจากภาพ ของ บณฑตสงวย พรอมอธบาย

ในประเดน

(1) “ความรสกของทานตอภาพทไดเหน”

49

(2) “ทาไมบคคลในภาพ ถงประสบความสาเรจในการเรยนร”

กจกรรมท 6 “บทสะทอนจากการเรยนร”


เพอใหผเรยนสารวจตนเอง และตระหนกถงความสาคญของความขยน

แนวคด

ความขยนเปนสงทด และสามารถจานาบคคลใหประสบความสาเรจในสงทตนเองหวงได

คาชแจง

ใหผเรยนทาแบบทดสอบความขยนสความสาเรจพรอมแปลผลแบบทดสอบ

50

แบบทดสอบความขยนสความสาเรจ

ใหผเรยนทาแบบทดสอบเกยวกบความขยนของตนเองโดยขดเครองหมาย วามลกษณะ เชนใด

โดยตอบใหตรงกบความคดหรอความรสกของตนเองมากทสด ดงตอไปน

ขอ ขอความ ใช

(3)

ไมใช

(2)

บางครง

(1)

ขาพเจาอยากเรยนหนงสอมากกวาทาอยางอน

ขาพเจาทาการบานทกวชาทครใหโดยสมาเสมอ

ขาพเจาตงเปาหมายชวตไวแลว และจะดาเนนการตามนน

ขาพเจาชอบคนควาบทเรยนในเรองทสนใจเปนพเศษ

ขาพเจาชอบอธบายบทเรยนยาก ๆ ใหเพอนฟงเสมอ

ขาพเจามกจะดหนงสอโดยพยายามทาความเขาใจบทเรยนอยเสมอ

ขาพเจาคดวาขาพเจาชอบเรยนหนงสอมากกวาบรการผอน

ขาพเจาชอบมาโรงเรยนทกวน

ขาพเจาเหนวาการนงเรยนในหองเรยนเปนเรองทนาเบอหนาย

ขาพเจามความสขทกครงทใหบรการเพอนหรอคร

เมอครสงใหเขยนรายงานสงขาพเจามกจะสงทนตามกาหนดเวลา

เสมอ

ถาขาพเจาไดรบมอบหมายใหทากจกรรมอน ๆ นอกบทเรยนขาพเจา

จะมความรสกตนเตนและสนใจ

เมอขาพเจาไดรบมอบหมายใหทางานใด ๆ ขาพเจาจะทางานนนได

สาเรจ

ถามใครมาขอความรวมมอจากขาพเจาในเรองทไมใชการเรยน

ขาพเจามกจะใหความรวมมอ

เมอมวนเวลาวาง ขาพเจาชอบทางานอดเรกมากกวานงทองหนงสอ

แหลงทมา : http//203.146.122.12/gmidance/homeroom 2550/indexeq50.htm

51

การแปลผลคะแนน

31-45 คะแนน หมายถง ผเรยนเปนคนขยนในการเลาเรยน มความมานะพยายาม สนใจ ศกษา

หาความรในเรองบรการ หรอชวยเหลอผอน ผเรยนคดวาเปนสงทนาภมใจฉะนนผเรยนควรจะฝกใหม

นสยรกการทางาน แลวจะเปนคนทนาคบมาก

16-30 คะแนน หมายถง ผเรยนเปนคนทาตามอารมณของตนเอง ผเรยนพอใจจะทาสงใดกทา

สงนน ถาไมชอบกไมอยากทา ควรปรบปรงตนเองใหมนสยรกความขยน แลวผรยนจะประสบ

ผลสาเรจในทกดาน

1-15 คะแนน หมายถง ผเรยนเปนคนคอนขางจะไมขยนในการเลาเรยน แตมความสขในการ

ทางานบรการผอน มจตใจโอบออมอาร เปนคนทนารกมาก ๆ สามารถดาเนนชวตอยางมความสข

52

2. ผเรยนวเคราะหตนเองเกยวกบหวขอตอไปน ตามความคดเหนของตนเอง

1. ความเหนของผเรยนในเรองความหมายของความขยน คอ

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

2. บคคลทประสบความสาเรจในชวตเพราะความขยนหมนเพยรทผเรยนประทบใจมากทสด คอ

........................................................................................................................................................

ทงนเพราะ.........................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

3. ความขยนหมนเพยรมคณคาและประโยชนตอการศกษาเลาเรยน คอ

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

4. ความขยนหมนเพยรมคณคาและประโยชนตออาชพการงาน คอ

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

5. ความขยนหมนเพยรมคณคาและประโยชนตอสงคม และประเทศชาต คอ

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

6. ผลเสยทเกดจากความเกยจคราน คอ

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

53

กจกรรมท 7 “การเรยนรดวยตนเองของฉน”

คาชแจง

1. ใหผเรยน เขยนคาถามทเปนความคดเหนของตน จานวน 2 ประเดน

ประเดนแรกเกยวกบ สงทคดวาสาคญสาหรบตนเอง

ประเดนทสอง เปนสงสาคญรอบตว

2. ใหผเรยนระบหวขอเรองทตองการศกษา ตามความตองการและความสนใจของผเรยน จานวน

1 เรอง เพอกาหนดแหลงการเรยนร

3. ใหผเรยนกาหนดตารางการเรยน ไดแก จดเวลาใหเหมาะสมกบหวขอทเรยน

4. ใหผเรยนสรางคาถามเกยวกบหวขอทสนใจเพอชแนวทางทจะศกษาคนควาตอไป

5. ใหผเรยนวางแผนกาหนดกระบวนการเรยนร ไดแก การเลอกแหลงการเรยนร วธการนาเสนอ

ผลการเรยนร การสรางเครองมอประเมนผลการเรยนร

6. ใหผเรยนดาเนนการเรยนรตามแผนทกาหนด และจดทาบนทกประจาวนเพอแสดงผลการ

ปฏบตวาเปนไปตามเปาหมายทมการกาหนดตามแผนดวยตนเอง นอกจากน ใหผเรยนไปสมภาษณผร

กจกรรมท 8 “ทางแหงความสาเรจ”

วตถประสงค เพอใหผเรยนเกดความรความเขาใจ ตระหนกถงการมลกษณะชวตทจะนาไปส

ความสาเรจและสามารถนาหลกธรรมไปใชในการพฒนาตนเองใหประสบผลสาเรจในชวตไดอยาง

ถกตองเหมาะสม

54

ชอ........................................................นามสกล................................................ระดบมธยมศกษาตอนตน

คาชแจง แบบสอบถามฉบบน เปนแบบสอบถามทวดความชอบและเจตคตเกยวกบการเรยนรของทาน

ใหทานอานขอความตาง ๆ ตอไปน ซงมดวยกน 58 ขอ หลงจากนน โปรดทาเครองหมาย

ลงในชองทตรงกบ ความเปนจรง

ระดบความคดเหน

ของตวทานมากทสด

มากทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความนนสวนใหญเปนเชนนหรอมนอยครงทไมใช

มาก หมายถง ทานรสกวา ขอความเกนครงมกเปนเชนน

ปานกลาง หมายถง ทานรสกวา ขอความจรงบางไมจรงบางครงตอครง

นอย หมายถง ทานรสกวา ขอความเปนจรงบางไมบอยนก

นอยทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความไมจรง ไมเคยเปนเชนน



มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

1. ขาพเจาตองการเรยนรอยเสมอตราบชวชวต

2. ขาพเจาทราบดวาขาพเจาตองการเรยนอะไร

3. เมอประสบกบบางสงบางอยางทไมเจาใจ ขาพเจาจะหลกเลยงไปจากสงนน

4. ถาขาพเจาตองการเรยนรสงใด ขาพเจาจะหาทางเรยนรใหได

5. ขาพเจารกทจะเรยนรอยเสมอ

6. ขาพเจาตองการใชเวลาพอสมควรในการเรมศกษาเรองใหม ๆ

7. ในชนเรยนขาพเจาหวงทจะใหผสอนบอกผเรยนทงหมดอยางชดเจนวาตองทา

อะไรบางอยตลอดเวลา

8. ขาพเจาเชอวา การคดเสมอวาตวเราเปนใครและอยทไหน และจะทาอะไร เปน

หลกสาคญของการศกษาของทกคน

9. ขาพเจาทางานดวยตนเองไดไมดนก

10. ถาตองการขอมลบางอยางทยงไมม ขาพเจาทราบดวาจะไปหาไดทไหน

11. ขาพเจาสามารถเรยนรสงตาง ๆ ดวยตนเองไดดกวาคนสวนมาก

12. แมขาพเจาจะมความคดทด แตดเหมอนไมสามารถนามาใชปฏบตได

13. ขาพเจาตองการมสวนรวมในการตดสนใจวาควรเรยนอะไร และจะเรยนอยางไร

14. ขาพเจาไมเคยทอถอยตอการเรยนสงทยาก ถาเปนเรองทขาพเจาสนใจ

แบบสอบถาม เรอง ความพรอมในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน

แบบประเมนตนเองหลงเรยน

55

15. ไมมใครอนนอกจากตวขาพเจาทจะตองรบผดชอบในสงทขาพเจาเลอกเรยน

16. ขาพเจาสามารถบอกไดวา ขาพเจาเรยนสงใดไดดหรอไม



มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

17. สงทขาพเจาตองการเรยนรไดมากมาย จนขาพเจาอยากใหแตละวนมมากกวา

24 ชวโมง

18. ถาตดสนใจทจะเรยนรอะไรกตาม ขาพเจาสามารถจะจดเวลาทจะเรยนรสงนน

ได ไมวาจะมภารกจมากมายเพยงใดกตาม

19. ขาพเจามปญหาในการทาความเขาใจเรองทอาน

20. ถาขาพเจาไมเรยนกไมใชความผดของขาพเจา

21. ขาพเจาทราบดวา เมอไรทขาพเจาตองการจะเรยนรในเรองใดเรองหนงให

มากขน

22. ขอมความเขาใจพอทจะทาขอสอบใหไดคะแนนสง ๆ กพอใจแลว ถงแมวา

ขาพเจายงไมเขาใจเรองนนอยางถองแทกตามท

23. ขาพเจาคดวา หองสมดเปนสถานททนาเบอ

24. ขาพเจาชนชอบผทเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ

25. ขาพเจาสามารถคดคนวธการตาง ๆ ไดหลายแบบสาหรบการเรยนรหวขอใหม ๆ

26. ขาพเจาพยายามเชอมโยงสงทกาลงเรยนกบเปาหมายระยะยาว ทตงไว

27. ขาพเจามความสามารถเรยนร ในเกอบทกเรอง ทขาพเจาตองการ จะร

28. ขาพเจาสนกสนานในการคนหาคาตอบสาหรบคาถามตาง ๆ

29. ขาพเจาไมชอบคาถามทมคาตอบถกตองมากกวาหนงคาตอบ

30. ขาพเจามความอยากรอยากเหนเกยวกบสงตาง ๆ มากมาย

31. ขาพเจาจะดใจมาก หากการเรยนรของขาพเจาไดสนสดลง

32. ขาพเจาไมไดสนใจการเรยนร เมอเปรยบเทยบกบผอน

33. ขาพเจาไมมปญหา เกยวกบทกษะเบองตนในการศกษาคนควา ไดแก

ทกษะการฟง อาน เขยน และจา

34. ขาพเจาชอบทดลองสงใหมๆ แมไมแนใจ วา ผลนนจะออกมา อยางไร

35. ขาพเจาไมชอบ เมอมคนชใหเหนถงขอผดพลาด ในสงทขาพเจากาลงทาอย

36. ขาพเจามความสามารถในการคดคน หาวธแปลกๆ ทจะทาสงตาง ๆ

37. ขาพเจาชอบคดถงอนาคต

38. ขาพเจามความพยายามคนหาคาตอบในสงทตองการรไดด เมอเทยบกบผอน

39. ขาพเจาเหนวาปญหาเปนสงททาทาย ไมใชสญญาณใหหยดทา

40. ขาพเจาสามารถบงคบตนเอง ใหกระทาสงท คดวา ควรกระทา

41. ขาพเจาชอบวธการของขาพเจา ในการสารวจตรวจสอบปญหาตาง ๆ

56

42. ขาพเจามกเปนผนากลม ในการเรยนร

43. ขาพเจาสนกทไดแลกเปลยนความคดเหนกบผอน



มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

44. ขาพเจาไมชอบสถานการณการเรยนรททาทาย

45. ขาพเจามความปรารถนาอยางแรงกลาทจะเรยนรสงใหม ๆ

46. ยงไดเรยนรมาก ขาพเจากยงรสก วา โลกนนาตนเตน

47. การเรยนรเปนเรองสนก

48. การยดการเรยนรทใชไดผลมาแลว ดกวา การลองใชวธใหม ๆ

49. ขาพเจาตองการเรยนรใหมากยงขน เพอจะได เปนคนทมความเจรญกาวหนา

50. ขาพเจาเปนผรบผดชอบเกยวกบการเรยนรของขาพเจาเอง ไมมใครมารบผดชอบ

แทนได

51. การเรยนรถงวธการเรยน เปนสงทสาคญสาหรบขาพเจา

52. ขาพเจาไมมวนทจะแกเกนไป ในการเรยนรสงใหม ๆ

53. การเรยนรอยตลอดเวลา เปนสงทนาเบอหนาย

54. การเรยนรเปนเครองมอในการดาเนนชวต

55. ในแตละปขาพเจาไดเรยนรสงใหม ๆ หลายๆ อยางดวยตนเอง

56. การเรยนรไมไดทาใหชวตของขาพเจา แตกตางไปจากเดม

57. ขาพเจาเปนผเรยนทมประสทธภาพ ทงในชนเรยน และการเรยนรดวยตนเอง

58 ขาพเจาเหนดวยกบความคดทวา “ผเรยนคอ ผนา”

57

1. สงททานประทบใจในการเรยนรรายวชาการเรยนรดวยตนเองตนเอง

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

2. ปญหา / อปสรรค ทพบในการเรยนรรายวชาการเรยนรดวยตนเอง

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

3. ขอเสนอแนะเพมเตม

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

แบบประเมนตนเองหลงเรยนเรยน

บทสะทอนทไดจากการเรยนร

58

คาชแจง แบบวดนเปนแบบวดระดบการเรยนดวยตนเองของผเรยน มจานวน 7 ขอ

โปรดกาเครองหมาย ลงในชอง ทตรงกบความสามารถในการเรยนดวยตนเองตามความเปนจรงของทาน

1. การวนจฉยความตองการ

นกศกษาไดเรยนเนอหา ตามคาอธบายรายวชาเทานน

เนอหาในการเรยน

คร นาเสนอเนอหาอน นอกเหนอจากคาอธบาย

รายวชา แลวใหนกศกษาเลอกเรยนเพมเตม

นกศกษาไดเสนอเนอหาอนเพอเรยนเพมเตม

นอกเหนอจากคาอธบายรายวชาดวย

นกศกษาเปนผกาหนดเนอหาในการเรยนเอง

2. การวนจฉยความตองการ

ครเปนผกาหนดวาจะจดการเรยนการสอนวธใด

วธการเรยน

ครนาเสนอวธการเรยนการสอน แลวใหนกศกษาเลอก

นกศกษารวมกบครกาหนดวธการเรยนร

นกศกษาเปนผกาหนดวธการเรยนรเอง


ครเปนผกาหนดจดมงหมายในการเรยน

ครนาเสนอจดมงหมายในการเรยน แลวใหนกศกษาเลอก

นกศกษารวมกบครกาหนดจดมงหมายในการเรยน

นกศกษาเปนผกาหนดจดมงหมายในการเรยนเอง

4. การวางแผนการเรยน

นกศกษาไมไดเขยนแผนการเรยน

ครนาเสนอแผนการเรยนแลวใหนกศกษานาไปปรบแก

นกศกษารวมกบครวางแผนการเรยน

นกศกษาวางแผนการเรยนเอง โดยการเขยนสญญา

การเรยนทระบจดมงหมายการเรยน วธการเรยน แหลง

ทรพยากรการเรยน วธการประเมนการเรยน และวนทจะ

ทางานเสรจ

5. การดาเนนการเรยน

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามแนวทางทครกาหนด

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามแนวทางทครนาเสนอ

แลวใหนกศกษาปรบ

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามแนวทางทนกศกษา

รวมกนกาหนดกบคร

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามการกาหนดของตนเอง

6. การแสวงหาแหลงทรพยากรการเรยน

ครเปนผจดหาแหลงทรพยากรการเรยนใหนกศกษา

ครเปนผจดหาแหลงทรพยากรการเรยน แลวให

นกศกษาเลอก

นกศกษารวมกบครหาแหลงทรพยากรการเรยน

รวมกน

นกศกษาเปนผจดหาแหลงทรพยากรการเรยนเอง

7. การประเมนการเรยน

คร เปนผประเมนการเรยนของนกศกษา

คร เปนผประเมนการเรยนของนกศกษาเปนสวน

ใหญ และเปดโอกาสใหนกศกษาไดประเมนการเรยนของ

ตนเองดวย

มการประเมนการเรยนโดยคร ตวนกศกษาเอง และ

เพอนนกศกษา

นกศกษาเปนผประเมนการเรยนของตนเอง

แบบวดระดบการเรยนดวยตนเองของผเรยน

กระบวนการเรยนรทเปนการเรยนรดวยตนเอง

มความจาเปนทจะตองอาศยทกษะและความร

บางอยาง ผเรยนควรไดมการตรวจสอบพฤตกรรม

ทจาเปนสาหรบผเรยนทจะเรยนรดวยตนเอง

59

บทท 2

การใชแหลงเรยนร


แหลงเรยนรมความสาคญในการพฒนาความรของมนษยใหสมบรณมากยงขน นอกเหนอจาก

การเรยนในชนเรยน และเปนแหลงทอยใหสงคมชมชนลอมรอบตวผเรยน สามารถเขาไปศกษาคนควา

เพอการเรยนรไดตลอดชวต

ผลการเรยนทคาดหวง

1. ผเรยนมความร ความเขาใจ เหนความสาคญของแหลงเรยนร และหองสมดประชาชน

2. ผเรยนสามารถใชแหลงเรยนร หองสมดประชาชนได





60


ความรในยคปจจบนมการเกดขนใหม และมการพฒนาเปลยนแปลงตลอดเวลา ทงในประเทศ

และทวโลก ประกอบกบเทคโนโลยสารสนเทศ สามารถเผยแพรสอสารถงกนไดอยางรวดเรว ตอเนอง

และตลอดเวลา ทาใหมนษยจาเปนตองเรยนรกบสงใหม ๆ ทเกดขนกบความเปลยนแปลงอยางตอเนอง

เพอใหสามารถปรบตวใหสอดคลองกลมกลนกบสงคมทไมหยดนง และสามารถดารงชวตไดอยางม

ความสข อยางไรกตามการเรยนรในหองเรยนยอมไมทนเหตการณ และเพยงพอ ตองมการเรยนรทก

รปแบบใหดาเนนไปพรอม ๆ กน โดยเฉพาะการเรยนรจากสงแวดลอมในชมชนทมสาระเนอหาทเปน

ขอมลความร หรอองคความรเปนหลงใหความร ประสบการณ ส งแปลกใหมท เอ อตอการเรยนร

ประสาทสมผสทง ตา จมก ห ลน กาย และใจ จงจะทาใหเรยนรไดเทาทนความเปลยนแปลงทเกดขน

แหลงสถานท บรเวณ หรอทอยทมองคความรทมนษยสามารถเรยนรไดเรยกวา “แหลงเรยนร”

ความหมาย

แหลงเรยนร หมายถง ถน ทอย บรเวณ ศนยรวม บอเกด แหง ทมสาระเนอหาทเปนขอมลความร

หรอองคความรทปรากฏอยรอบตวของมนษย เมอไดปฏสมพนธดวย ไมวาทางตา ห จมก ลน กาย

และใจ แลวทาใหเกคดวามร ความเขาใจ มความเทาทนความเปลยนแปลงไปของ สงตาง ๆ ชวยให

สามารถดารงชวตอยในโลกของการเปลยนแปลงไดอยางเปนสขตามสมควรแกอตภาพ

ความสาคญ

แหลงเรยนรมบทบาทสาคญอยางยงในการชวยพฒนาคณภาพของมนษยในยคความรทเกดขน

ใหมๆ และเปลยนแปลงอยางรวดเรว ดงตอไปน

1. เปนแหลงทมสาระเนอหา ทเปนขอมลความรใหมนษยเกดโลกทศนทกวางไกล

2. เปนสอการเรยนรสมยใหมทเรยนรไดเรวและมากยงขน

3. เปนแหลงชวยเสรมการเรยนรของการศกษาทกประเภท

4. เปนแหลงการเรยนรตลอดชวต ทบคคลสามารถ เรยนรไดดวยตนเอง

5. เปนแหลงทมนษยไดรบประสบการณตรงจากการเขาไปหาความรจากแหลงกาเนด

6. เปนแหลงทมนษยสามารถเขาไปปฏสมพนธใหเกดความรเกยวกบวทยาการใหม ๆ

7. เปนแหลงสงเสรมความสมพนธอนดระหวางคนในทองถนกบผเขาศกษา

8. เปนสงทชวยเปลยนทศนคต คานยมใหเกดการยอมรบสงใหม เกดจนตนาการและ

ความคดสรางสรรค

9. เปนการประหยดเงนของผเรยนในการใชแหลงเรยนรของชมชนใหเกดประโยชนสงสด

ภาพจาก http://www.google.co.th/imglanding

61

กจกรรม ใหผเรยนศกษาคนควาเกยวกบความหมายและความสาคญของแหลงเรยนร

จากหนงสอเรยนระดบประถมศกษา

62


หองสมด เปนแหลงเรยนรทสาคญในชมชน เพราะเปนแหลงจดหา รวบรวมสรรพความรตาง ๆ

ทมและเกดขนในโลกมาจดระบบในการอานวยความสะดวกใหผรบบรการไดเขาถงสารสนเทศทตนเอง

ตองการ และสนใจไดสะดวกรวดเรว ตลอดจนจดกจกรรมสนบสนนสงเสรมการอาน การศกษา คนควา

หาความร เพอใหเกดการใชบรการใหมากทสด

ความหมายของหองสมดประชาชน

หองสมดประชาชน หมายถง สถานทจดหารวบรวมทรพยากรสารสนเทศเพอการอานการศกษา

คนควาทกชนด มการจดระบบหมวดหมตามหลกสากลเพอการบรการ และจดบรการอยางกวางขวางแก

ประชาชนในชมชน สงคม ในประเทศและตางประเทศ โดยไมจากดเพศ วย ความร เชอชาต ศาสนา

รวมทงการจดกจกรรมสงเสรมการอาน โดยรฐเปนผสนบสนนทางการเงน และมบคลากรทมความรทาง

บรรณารกษศาสตรเปนผดาเนนการ

หองสมดเปนแหลงเรยนรสาคญในชมชนทใกลชดกบผเรยนมากทสด แทบทกอาเภอจะม

หองสมดประชาชน สงกด กศน. ใหบรการไดแก หองสมดประชาชนจงหวด หองสมดประชาชน “เฉลม

ราชกมาร” และหองสมดประชาชนอาเภอ นอกจากนยงมหองสมดประเภทอนอก ทงทรฐเปนผสนบสนน

และเอกชนดาเนนการเอง ซงมวตถประสงคในการจดตงแตกตางกน อาจจะบรการประชาชนทวไปหรอ

กลมเปาหมายเฉพาะ ซงผใชบรการสามารถสอบถามไดเปนแหงๆไป เชน หองสมดประชาชนของ

องคกรปกครองสวนทองถน หองสมดประชาชนของกรงเทพมหานคร หองสมดโรงเรยน เปนตน ใน

ทนจะแนะนาหองสมดตางๆ ดงน

1. หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

2. หองสมดโรงเรยน

3. หองสมดมหาวทยาลย

4. หอสมดแหงชาต

5. หองสมดเฉพาะ

63

1.หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

ในวโรกาสมงมงคลสมยทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงเจรญ

พระชนมาย 36 พรรษา เมอปพทธศกราช 2534 กระทรวงศกษาธการไดรบพระราชทานพระราชานญาต

ใหดาเนนโครงการจดตงหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” เพอเฉลมพระเกยรตและสนองแนว

พระราชดารในการสงเสรมการศกษาสาหรบประชาชน

บทบาทหนาท

1. ศนยขาวสารขอมลของชมชน

2. ศนยสงเสรมการเรยนรของชมชน

3. ศนยกลางจดกจกรรมของชมชน

4. ศนยกลางสนบสนนเครอขายการเรยนรในชมชน

บรการของหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

ลกษณะเดนของหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” คอ หองสมดทกแหงจะได รบ

พระราชทานหนงสอจาก สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เพอนามาใหบรการแก

ประชาชน รวมทงพระองคจะเสดจเปดหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ทกแหงดวยพระองคเอง

ภายในหองสมดประกอบดวย หองตาง ๆ ดงน

1. หองอานหนงสอทวไป

ภายในหองอานหนงสอทวไปจะเนนบรรยากาศทเรยบงาย สะดวกสบาย แมการจดหมวดหม

หนงสอจะใชระบบมาตรฐานสากล แตจะมคาแนะนางาย ๆ เพออานวยความสะดวกแกผใชบรการ ซงม

ความหลากหลายตางวยตางระดบความร

2. หองเดกและครอบครว

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” แตละแหงไดจดบรเวณเฉพาะสาหรบเดก เยาวชน

และครอบครว จดกจกรรมทเดกและครอบครวสามารถมสวนรวม และแสดงออก เชน การเลานทาน การ

แสดงละครหน การวาดภาพ การแขงขนอานเขยน

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” อาเภอเมอง

ราชบร

ภาพจาก library4902.blogspot.com

64

3. หองโสตทศนศกษา

หองโสตทศนศกษาเปนหองทมงพฒนาใหเปนศนยเทคโนโลยทางการศกษาของอาเภอ

4. หองอเนกประสงค

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” มบทบาทในการเปนศนยสงเสรมการเรยนรของประชาชน

ในการวางแผนเบ องตน จงกาหนดใหมหองอเนกประสงคท จะสามารถจดกจกรรมการศกษาท

หลากหลายทงในรปของพพธภณฑทองถน นทรรศการ การอภปราย การพบกลมของนกศกษา หรอการ

เรยนการสอน กลมสนใจ

5. หองเฉลมพระเกยรต

เปนหองจดแสดงหนงสอพระราชนพนธ รวมทงสงของทสมเดจพระเทพฯ ทรงออกแบบ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทมพระราชประสงคใหหองสมดประชาชน “เฉลม

ราชกมาร” จดรวบรวมขอมลเก ยวกบ อาเภอ และจงหวดทตงในรปของสถต เอกสารส งพมพ บท

สมภาษณ แผนท ตลอดจนภาพถาย ในปจจบน ศนยขอมลภายในหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

ยงมความแตกตางกนในความสมบรณ และวธการนาเสนอ แตสวนใหญจะมขอมลในเรองดงตอไปน

1. ขอมลสภาพทวไป

2. ขอมลทางสงคม

3. ขอมลทางการเมองการปกครอง

4. ขอมลทางการศกษา

5. ขอมลทางศลปวฒนธรรม

6. ขอมลทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

7. ขอมลทางการเกษตร

8. ขอมลทางอตสาหกรรม

9. ขอมลทางเศรษฐกจ

2. หองสมดโรงเรยน

หองสมดประชาชน "เฉลมราชกมาร" อาเภอสาม

พราน จ.นครปฐม

ภาพจาก http://library1812.blogspot.com/

หองสมดประชาชน "เฉลมราชกมาร" อาเภอทา

ตม จ.สรนทร ภาพจากhttp://202.143.148.85/libinfow3be/

65

หองสมดโรงเรยน หมายถง หองสมดทจดตงขนในโรงเรยน หรอสถานทจดการศกษาตากวา

ระดบอดมศกษา มวตถประสงคสาคญเพอใหเปนศนยกลางการเรยนของนกเรยน และการสอนของคร

หองสมดโรงเรยน จะจดหาวสดตามหลกสตรเพอใหบรการแกนกเรยน และคร ความสาคญอกอยางหนง

คอ เปนการปลกฝงนสยรกการอานของนกเรยน

บทบาทและหนาทของหองสมดโรงเรยนม 3 ประการ ดงน

1. เปนศนยกลางของการศกษาคนควาของการเรยน

2. เปนศนยกลางฝกวจารณญาณในการอาน มบรรณารกษทาหนาทแนะนาการอาน

3. เปนศนยกลางอปกรณการสอน นอกจากการสงเสรมการเรยนของนกเรยน แลวยง

สงเสรมการสอนของครดวย

3. หองสมดมหาวทยาลย

หองสมดวทยาลย และมหาวทยาลย เปนแหลงเรยนรหลกในสถาบนอดมศกษา มบทบาทหนาท

สงเสรมการเรยนการสอนตามหลกสตรทเปดในวทยาลย หรอมหาวทยาลยนน ๆ เปนสาคญ โดยการจด

รวบรวมหนงสอ และสอความรอน ๆ ในสาขาวชาตามหลกสตร สงเสรมชวยเหลอการคนควาวจยของ

อาจารยและนกศกษา สงเสรมพฒนาการทางวชาการของอาจารย และนกศกษา จดทาบรรณานกรม และ

ดรรชนสาหรบการคนหาเรองราวทตองการ แนะนานกศกษาในการใชหนงสออางอง บตรรายการ และ

คมอสาหรบการคนเรอง เชน หองสมดมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เปนหองสมดมหาวทยาลยเปด

มช อเรยกวา “สานกบรรณสารสนเทศ” มบรการทงในมหาวทยาลยสวนกลาง ระดบภาค และระดบ

จงหวด ทประชาชนมโอกาสเขาใชบรการได

นอกจากนยงมหองสมดมหาวทยาลยตาง ๆ ทประชาชนสามารถเขาไปใชบรการได โดยเสย

คาบรการตามอตราทหองสมดแหงนนเรยกเกบ รวมทงกฎ กตกา ขอบงคบ ใหยดถอตามประกาศของ

หองสมดแหงนน

หองสมดโรงเรยนแมพระฟาตมา

ภาพจาก www.taradgame.com

หองสมดโรงเรยนสารวทยา ภาพจาก http://librarianmagazine.com

66

4. หอสมดแหงชาต

หอสมดแหงชาต ถอเปนหองสมดทใหญทสด เปนแหลงเรยนรทสาคญทสดแหงหนงใน

ประเทศ ทดาเนนการโดยรฐบาล บทบาทหนาทหลก ไดแก การรวบรวมหนงสอ สงพมพ และสอความร

ทกอยางทผลตขนในประเทศ และทกอยางทเกยวกบประเทศไมวาจะจดพมพในประเทศใด ภาษาใด เปน

การอนรกษสอความรทเปนทรพยสนทางปญญาของชาตไมใหสญไป และใหมไวใชในอนาคต นอกจาก

รวบรวมสงพมพในประเทศแลว ยงมหนาทรวบรวมหนงสอทมคณคาซงพมพในประเทศอนไวเพอ

การศกษา คนควา อางอง ตลอดจนทาหนาทเปนศนยรวมบรรณานกรมตาง ๆ และจดทาบรรณานกรม

แหงชาตออกเผยแพรใหทราบโดยทวกนวามหนงสออะไรบางทผลตขนในประเทศ หอสมดแหงชาตจง

เปนแหลงใหบรการความรแกคนทงประเทศ ชวยเหลอการคนควา วจย ตอบคาถาม และใหคาแนะนา

ปรกษาเกยวกบหนงสอ

บทบาทและหนาท

1. ดาเนนการจดหา รวบรวม และสงวนรกษาทรพยสนทางปญญา วทยาการ ศลปกรรม

และวฒนธรรมของชาตในรปของหนงสอตวเขยน เอกสารโบราณ และจารก หนงสอตวพมพ ส อ

สงพมพ สอโสตทศนวสด และสออเลกทรอนกส ทผลตจากในประเทศ และตางประเทศ

2. ศกษา วเคราะห วจย ดาเนนงานดานเทคนควชาการบรรณารกษศาสตร สารนเทศศาสตร

และเทคโนโลยสารนเทศตามหลกมาตรฐานสากล ตลอดจนใหการฝกอบรมแกบคลากรของหนวยงาน

และสถาบนการศกษา

3. ใหบรการการอาน ศกษาคนควา และวจยแกประชาชน เพอใหเปนแหลงเรยนรตลอด

ชวต และการศกษาตามอธยาศย

4. เปนศนยประสานงานระบบสารนเทศทางวชาการแหงชาต

5. เปนศนยขอมลวารสารระหวางชาตแหงประเทศไทย และภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

สานกหอสมด มหาวทยาลยนเรศวร

ภาพจาก www.rd1677.com/rd_pitsanulok

หองสมดมหาวทยาลยมหาสารคาม

ภาพจาก www.oknation.net/blog/reading

67

ศนยกาหนดเลขมาตรฐานสากลประจาหนงสอและวารสาร ศนยกาหนดรายละเอยดทางบรรณานกรม

ของหนงสอทจดพมพในประเทศ และเปนศนยกลางแลกเปลยน และยมสงพมพในระดบชาต และ

นานาชาต

6. เปนคลงสงพมพของชาต และศนยรวบรวมสงพมพขององคกรสหประชาชาต

7. ปฏบตงานรวมกน หรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอท

ไดรบมอบหมาย

หอสมดแหงชาต นอกจากทตงอยททาวาสกร กรงเทพมหานครแลว ยงมหอสมดแหงชาตสาขา

อยในภมภาคตางๆ อก 17 แหง

บรการของหอสมดแหงชาต ทาวาสกร

นอกจากการใหบรการการอาน ศกษาคนควา และวจยแกประชาชน เพอเปนแหลงเรยนรตลอด

ชวตและการศกษาตามอธยาศยแลว ยงมบรการอน ๆ ดงตวอยาง

1. บรการอนเทอรเนต เพอศกษาคนควา และเปนแหลงเรยนรตลอดชวตของนกเรยน

นกศกษา ผศกษาคนควา วจย และประชาชนทวไป โดยไมเสยคาใชจาย

2. บรการวทยานพนธ และรายงานการวจย ปจจบนสานกหอสมดแหงชาต ใหบรการ

วทยานพนธตงแตป พ.ศ. 2546 – ปปจจบน

3. บรการโสตทศนวสด ใหบรการเกยวกบแผนท CD, DVD สารคด/ การตน

และภาพยนตรทงภาษาไทย และภาษาตางประเทศ แถบบนทกเสยงธรรมะ และนทานอสป

4. บรการเลขมาตรฐานสากลประจาหนงสอ วารสาร

5. บรการขอมลทางบรรณานกรมของหนงสอ

หอสมดแหงชาต(ทาวาสกร)

ภาพจาก www.trueplookpanya.com

หอสมดแหงชาตรชมงคลาภเษก จนทบร

ภาพจาก thai-culture.net/chanthaburi/

68

5. หองสมดเฉพาะ

หองสมดเฉพาะ คอ หองสมดซงรวบรวมหนงสอในสาขาวชาบางสาขาโดยเฉพาะ มกเปน

สวนหนงของหนวยงานราชการ องคการ บรษทเอกชน หรอธนาคาร ทาหนาท จดหาหนงสอ และ

ใหบรการความร ขอมล และขาวสารเฉพาะเรองทเกยวของกบการดาเนนงานของหนวยงานนน ๆ

หองสมดเฉพาะจะเนนการรวบรวมรายงานการคนควา วจย วารสารทางวชาการ เชน หองสมด มารวย

ซงเปนหองสมดของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย จดตงขนเพอเปนแหลงสารสนเทศดานตลาดเงน

ตลาดทน และสาขาวชาทเกยวของ กอนจะปรบปรงรปลกษณใหม และเปลยนชอเปน “หองสมดมารวย”

ในป พ.ศ. 2547 เพอเปนเกยรตแด ดร.มารวย ผดงสทธ กรรมการผจดการตลาดหลกทรพยฯ คนท 5

หองสมดมารวย

ภาพจาก http://www.thaigoodview.com

หองสมดธนาคารแหงประเทศไทย

ภาพจากhttp://www.bot.or.th

69


นอกจากแหลงเรยนรประเภทหองสมดตามทกลาวมาแลว ยงมแหลงเรยนรทสาคญในชมชนอก

จานวนมาก แตจะขอกลาวถงแหลงเรยนรทผเรยนควรทราบและศกษาเพอประกอบการเรยนรดงตอไปน

1. พพธภณฑ

2. ศาสนสถาน

3. อนเทอรเนต

1. พพธภณฑ

พพธภณฑเปนแหลงเรยนรทรวบรวม รกษา คนควา วจย และจดแสดงหลกฐานวตถสงของ

ทสมพนธกบมนษยและสงแวดลอม เปนบรการการศกษาทใหความร และความเพลดเพลนแกประชาชน

ทวไป เนนการจดกจกรรมการศกษาทเออใหประชาชนสามารถเรยนรดวยตวเองอยางอสระเปนสาคญ

พพธภณฑมหลากหลายรปแบบ มการจดแบงประเภทแตกตางกนไป ซงกลาวโดยสรปไดวาประเภทของ

พพธภณฑสามารถแบงออกได 6 ประเภท ดงน

ก. พพธภณฑสถานประเภททวไป (Encyclopedia Museum) เปนสถาบนทรวมวชาการ

ทกสาขาเขาดวยกน โดยจดเปนแผนก ๆ

ข. พพธภณฑสถานศลปะ (Museum of Arts) เปนสถาบนทจดแสดงงานศลปะทกแขนง

เชน พพธภณฑสถานศลปะการแสดง หอศลป พพธภณฑศลปะสมยใหม เปนตน

ค. พพธภณฑสถานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (Museum of Science and Technology)

เปนสถาบนทจดแสดงววฒนาการทางวทยาศาสตรดานตาง ๆ เชน เครองจกรกล โทรคมนาคม ยาน

อวกาศ และววฒนาการเกยวกบเครองมอการเกษตร เปนตน

ง. พพธภณฑสถานธรรมชาตวทยา (Natural Science Museum) เปนสถาบนทจดแสดง

เรองราวของธรรมชาตเกยวกบเรองของโลก ดน หน แร สตว พช รวมทงสวนสตว สวนพฤกษชาต วน

อทยาน และพพธภณฑสตวนา และสตวบกดวย

จ. พพธภณฑสถานประวตศาสตร (Historical Museum) เปนสถาบนทจดแสดงหลกฐาน

พพธภณฑสตวนาราชมงคลศรวชย จงหวดตรง

www.aquariumthailand.com

พพธภณฑสถานแหงชาตนาน

www.travelthaimagazine.com

70

ทางประวตศาสตร แสดงถงชวตความเปนอย วฒนธรรมและประเพณ พพธภณฑประเภทนอาจแยก

เฉพาะเรองกได เชน พพธภณฑทรวบรวม และจดแสดงหลกฐานทางประวตศาสตร ซงเกยวกบการเมอง

การทหาร เศรษฐกจ สงคม หรอการแสดงบานและเมองประวตศาสตร ท งน รวมถงโบราณสถาน

อนสาวรย และสถานทสาคญทางวฒนธรรม

ฉ. พพธภณฑสถานชาตพนธวทยา และประเพณพนเมอง (Museum of Ethnology) และ

การจาแนกชาตพนธ และอาจจดเฉพาะเรองราวของทองถนใดทองถนหนง ซงเรยกวาพพธภณฑสถาน

พนบาน และถาจดแสดงกลางแจงโดยปลกโรงเรอน จดสภาพแวดลอมใหเหมอนสภาพจรง กเรยกวา

พพธภณฑสถานกลางแจง (Open-air Museum)

ภาพจาก www.bloggang.com

พพธภณฑพระมหากษตรย

ภาพจาก www.kingprajadhipokmuseum.org

ภาพจาก www.pamame.com

http://www.bloggang.com/�

71

2. ศาสนสถาน

วด โบสถ มสยด เปนศาสนสถานทเปนรากฐานของวฒนธรรมในดานตาง ๆ เปน

ศนยกลางทสาคญในการทากจกรรมทางศาสนาของชมชน และเปนแหลงเรยนรทมคามากในทกดาน เชน

การใหการอบรมตามคาสงสอนของศาสนา การใหการศกษาดานศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม

ประเพณ พธกรรมตาง ๆ นบวาเปนการใหการศกษาทางออมแกประชาชน เชน วดพระเชตพนวมลมง

คลาราม เปนแหลงเรยนรดานการนวดแผนโบราณเพอรกษาโรค ตารายาสมนไพร วดพระศรรตนศาสดา

ราม เปนแหลงเรยนรดานจตรกรรมฝาผนงเรอง รามเกยรต

กจกรรม

1. ใหผเรยนศกษาคนควาเรองศาสนสถานเพมเตมจากอนเทอรเนต

2. ใหผเรยนแตละคนไปสารวจวด โบสถ และมสยดทอยในชมชน ตาบล เขยนประวต

ความเปนมา ความสาคญ สงทจะเรยนรไดจากวด โบสถ และมสยด จดทาเปนรายงานสงคร

วดพระศรรตนศาสดาราม (วดพระแกว)

ภาพจาก www.bhodhiyalaya.com

มสยดกลางปตตาน

ภาพจาก travel.sanook.com/gallery

โบสถ ภาพจาก www.oknation.net

72

3. อนเทอรเนต

อนเทอรเนต (Internet) คออะไร

อนเทอรเนต เปนระบบเครอขายทเชอมโยงทวโลกเขาดวยกน เหมอนใยแมงมม หรอ

world wide web (www.) จงเปนแหลงขอมลขนาดใหญท มขอมลทก ๆ ดาน ท งภาพ เสยง

ภาพเคลอนไหว ใหผสนใจเขาไปศกษาคนควาไดสะดวก รวดเรว และงาย มคอมพวเตอรเปนเครองมอ ผ

ทใชเครอขายนสามารถสอสารถงกนไดหลาย ๆ ทาง เชน อเมล (E-mail) เวบบอรด (Web board) แชทรม

(Chat room) การสบคนขอมล และขาวสารตาง ๆ รวมทงคดลอกแฟมขอมล และโปรแกรมมาใชได

ความสาคญของอนเทอรเนต

หลายประเทศทวโลกกาลงใหความสาคญกบเทคโนโลยสารสนเทศ (Information

Technology) หรอเรยกโดยยอวา “ไอท (IT)” ซงหมายถงความรในวธการประมวลผล จดเกบ รวบรวม

เรยกใช และนาเสนอขอมล อนเทอรเนตเปนเครองมอสาคญอยางหนงในการประยกตใชไอท หากเรา

จาเปนตองอาศยขอมลขาวสารในการทางานประจาวน อนเทอรเนตจะเปนชองทางททาใหเราเขาถง

ขอมลขาวสาร หรอเหตการณความเปนไปตาง ๆ ท วโลกทเกดข นไดในเวลาอนรวดเรว ในปจจบน

สามารถสบคนขอมลไดงายกวาสออน ๆ อนเทอรเนตเปนแหลงรวบรวมขอมลแหลงใหญทสดของโลก

ประวตความเปนมาของอนเทอรเนต

อนเทอรเนตถอกาเนดขนครงแรก โดยองคกรทางทหารของสหรฐอเมรกา ชอวา

ย.เอส.ดเฟนซ (U.s.Defence Department) เปนผคดคนระบบขนมา สาหรบประเทศไทยการเชอมตอเขาส

อนเทอร เ นต ม จดกา เ นดมาจากเครอขายคอมพวเตอร ระหว างมหาวทยาลย หรอท เ รยกว า

“แคมปสเนตเวรก” (Campus Network) เครอขายดงกลาวไดรบการสนบสนนจาก “ศนยเทคโนโลย

อเลกทรอนกส และคอมพวเตอรแหงชาต” (NECTEC) จนกระทงในเดอนสงหาคม ป พ.ศ. 2535 ได

เชอมเขาสอนเทอรเนตโดยสมบรณ ถาจะกลาวถงพฒนาการประเทศไทย ตงแต ป พ.ศ.2530 ไดเรม

มการตดตอกบอนเทอรเนตโดยใช E-mail โดยเรมท “มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตหาดใหญ”

และสถาบนเทคโนโลยแหงเอเชยเปนแหงแรก

อนเทอรเนตเปนแหลงเรยนรสาคญในโลกปจจบน

ทจรงแลวอนเทอรเนตเปนทงชองทางการเรยนรสแหลงเรยนรอนเองดวย เราสามารถใชชองทาง

นทาอะไรไดมากมายโดยทเรากคาดไมถง เหตผลสาคญททาใหอนเทอรเนตเปนแหลงเรยนรทไดรบความ

นยมแพรหลาย คอ

1. การสอสารบนอนเทอรเนตไมจากดระบบปฏบตการของเครองคอมพวเตอร

2. อนเทอรเนตไมมขอจากดในเรองของระยะทาง

3. อนเทอรเนตไมจากดรปแบบของขอมล

73

ความสาคญของอนเทอรเนต

1. ความสาคญของอนเทอรเนตกบงานดานตาง ๆ

1.1 ดานการศกษา

1) สามารถใชแหลงคนควาหาขอมลทางวชาการ ขอมลดานการบนเทง ดาน

การแพทย และอนๆ ทนาสนใจ

2) ระบบเครอขายอนเทอรเนตจะทานาทเสมอนเปนหองสมดขนาดใหญ

3) ผใชสามารถใชอนเทอรเนตตดตอกบแหลงเรยนรอนๆ เพอคนหาขอมลทกาลง

ศกษาอยได ทงทขอมลทเปนขอความ เสยง ภาพเคลอนไหวตางๆ เปนตน

1.2 ดานธรกจและการพาณชย

1) ในการดาเนนงานธรกจ สามารถคนหาขอมลตางๆ เพอชวยในการตดสนใจทาง

ธรกจ

2) สามารถซอขายสนคาผานระบบเครอขายอนเทอรเนต

3) บรษท หรอองคกรตาง ๆ กสามารถเปดใหบรการ และสนบสนนลกคาของตนผาน

ระบบเครอขายอนเทอรเนตได เชน การใหคาแนะนา สอบถามปญหาตาง ๆ ใหแกลกคา แจกจาย ตว

โปรแกรมทดลองใช (Shareware) หรอโปรแกรมแจกฟร (Freeware) เปนตน

1.3 ดานการบนเทง

1) การพกผอนหยอนใจ สนทนาการ เชน การคนหาวารสารตาง ๆ ผานระบบ

เครอขายอนเทอรเนต ทเรยกวา Magazine Online รวมทงหนงสอพมพ และขาวสารอน ๆ โดยม

ภาพประกอบทจอคอมพวเตอรเหมอนกบวารสารตามรานหนงสอทว ๆ ไป

2) สามารถฟงวทยผานระบบเครอขายอนเทอรเนตได

3) สามารถดงขอมล (Download) ภาพยนตรตวอยาง ทงภาพยนตรใหม และเกา

2. ความสาคญของการเรยนรทางอนเทอรเนต

2.1 การจดเกบขอมลจากอนเทอรเนตไดงาย และสอสารไดรวดเรว

2.2 ความครบถวนของขอมลจากอนเทอรเนต

2.3 ความรวดเรวของเครอขายอนเทอรเนต

3. การเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตมตนทนประหยด

กจกรรม

1. ใหผเรยนศกษาคนควาเพมเตมเรอง อนเทอรเนต

2. ใหผเรยนบอกถงความแตกตางระหวางหองสมด กบอนเทอรเนต

3. ใหผเรยนบอกถงความสาคญของอนเทอรเนต วามความสาคญกบตวผเรยนในดานใดบาง

และ สามารถนาไปใชประโยชนสาหรบชมชนของตนเองไดอยางไร

74

การสบคนขอมลทางอนเทอรเนต

ในการสบคนหาขอมลผานเครอขายอนเทอรเนต มเครองมอทชวยในการสบคนท สะดวก

เรยกวา โปรแกรมคนหา (Search Engine) ซงโปรแกรมคนหานสามารถใชไดหลายภาษา เชน ภาษาไทย

ภาษาองกฤษ ภาษาจน โปรแกรมคนหาทเปนทนยมทสามารถใชภาษาไทย คอ เวบไซตกเกล (Google)

ขนตอนในการใชโปรแกรมคนหา

1. เปดโปรแกรมอนเทอรเนต (Internet Explorer)

2. พมพชอเวบไซต www.google.com ลงในชองแอดเดรส (Address) แลวกดปม Go

หรอกดเอนเทอร (Enter) รอจนหนาตางของเวบไซตกเกล Google ขน

3. หนาตางของเวบไซตกเกล google มสวนประกอบดงภาพดานลาง

4. มบรการทสามารถเขาถงไดสะดวกในการคนหา 6 รายการ คอ รปภาพ กลมขาว บลอก

สารบญ เวบ Gmail และเพมเตม

5. พมพคาสาคญ หรอสงทตองการคนหาในชองคนหา แลวกดปมคนหา โดย google

6. เมอกดปมคนหาโดย Google กจะขนรายละเอยดของเวบไซตเกยวของกบคาสาคญ

หรอสงทตองการคนหา

7. คลกขอความทขดเสนใตเพอศกษารายละเอยด จะมการเชอมโยง (Link) ไปเวบไซตท

ตองการ

กจกรรม

ใหผเรยนสบคนขอมลทางอนเทอรเนตเกยวกบศลปวฒนธรรมทองถน ประจาภาคท เปน

ภมลาเนาของผเรยน สรปเปนรายงานสงคร พรอมทงเขยนแผนภมเสนทางการสบคนขอมล ดงกลาว

ดวย

75

แบบทดสอบ เรอง การใชแหลงเรยนร


1. 1

1

ขอใดเปนแหลงรวบรวมขอมลสารสนเทศ มากทสด

ก.1

ข. อนเทอรเนต

หองสมด

ค. สวนสาธารณะ

ง. อทยานแหงชาต

1

ก. หองสมดประชาชน”เฉลมราชกมาร”

2. หองสมดประเภทใดทเกบรวบรวมทรพยากรสารสนเทศทมเนอหาเฉพาะวชา

ข. หองสมดโรงเรยนสวนกหลาบ

ค. หองสมดมารวย

ง. หองสมดอาเภอ

3. 1

ก. สถานทใหความรตามอธยาศย

แหลงเรยนร หมายถงขอใด

ข. แหลงคนควาเพอประโยชนในการพฒนาตนเอง

ค. แหลงรวบรวมความรและขอมลเฉพาะสาขาวชาใดวชาหนง

ง. แหลงขอมลและประสบการณทสงเสรมใหผเรยนแสวงหาความรและเรยนรดวยตนเอง

4. ถานกศกษาตองการรเกยวกบโลกและดวงดาวควรไปใชบรการแหลงเรยนรใด

ก. ทองฟาจาลอง

ข. เมองโบราณ

ค. พพธภณฑ

ง. หองสมด

5. 1

ก. 1

หนงสอประเภทใดทหามยมออกนอกหองสมด

ข. นวนยาย

เรองแปล

ค. หนงสออางอง

ง. วรรณกรรมสาหรบเดก

6. 1เหตใดหองสมดจงตองกาหนดระเบยบและขอปฏบตในการเขาใชบรการ

76

ก. เพออานวยความสะดวกตอผใชบรการ

ข. เพอสนองความตองการแกผใชบรการทกคน

ค. เพอใหการบรหารงานหองสมดเปนไปอยางเรยบรอย

ง. เพอใหเกดความเปนธรรมและความเสมอภาคแกผใชบรการ

7. 1

ก. บรการขาวสารขอมล

การจดทาคมอการใชหองสมดเพอใหขอมลเกยวกบหองสมด เปนบรการประเภทใด

ข. บรการสอนการใชหองสมด

ค. บรการแนะนาการใชหองสมด

ง. บรการตอบคาถามและชวยการคนควา

8. 1

ก. ชวยใหรจกแบงเวลาในการศกษาหาความร

ความสาคญของหองสมดขอใดทชวยใหผใชบรการมจตสานกทดตอสวนรวม

ข. ชวยใหมความรเทาทนโลกยคใหมตลอดเวลา

ค. ชวยใหมนสยรกการคนควาหาความรดวยตนเอง

ง. ชวยใหระวงรกษาทรพยสน สงของของหองสมด

9. 1

ก. หองสมดเฉพาะ

หองสมดประเภทใดใหบรการทกเพศ วย และความร

ข. หองสมดโรงเรยน

ค. หองสมดประชาชน

ง. หองสมดมหาวทยาลย

10. 1

ก. หองสมดเฉพาะ

หองสมดมารวยเปนหองสมดประเภทใด

ข. หองสมดโรงเรยน

ค. หองสมดประชาชน

ง. หองสมดมหาวทยาลย

77

11. ขอใดเปนแหลงเรยนรททสาคญในการทากจกรรมทางศาสนาและสอนคนใหเปนคนด

ก. วด

ข. มสยด

ค. โบสถ

ง. ถกทกขอ

12. ขอใดเปนประโยชนของอนเทอรเนต

ก. สะดวก รวดเรว

ข. สอสารไดหลายชองทาง

ค. มภาพนงและภาพเคลอนไหว


13. http://www.nfe.go.th คา2

ก. ตวยอประเทศ

วา th หมายถงอะไร

ข. ตวยอหนวยงานตนสงกด

ค. ตวยอของประเภทองคกร

ง. ตวยอของผใหบรการอนเทอรเนต

14. กลมคา ทใชในการคนหาขอมลเรยกวาอะไร

ก. Password

ข. Keyword

ค. word

ง. Microsoft word

15. ลงค (Link)ในอนเตอรเนทหมายถงอะไร

ก. การขาดหายของขอมลในเวบเพจ

ข. การเชอมโยงของขอมลในเวบเพจ

ค. การคนหาขอมลในเวบเพจ

ง. ผดแลและผใชในเวบเพจ

แนวคาตอบ ขอ 1 ข ขอ 2 ค ขอ 3 ง ขอ 4 ก ขอ 5 ค ขอ 6 ง ขอ 7 ค ขอ 8 ง ขอ 9 ค ขอ 10 ก ขอ 11 ง ขอ 12 ง ขอ 13 ก ขอ 14 ข ขอ 15 ข

78

บทท 3

การจดการความร


การจดการความรเปนเครองมอของการพฒนาคณภาพของงาน หรอสราง วตกรรมใน

การทางาน การจดการความรจงเปนการจดการกบความรและประสบการณทมอยในตวคน และ

ความร เดนชด นามาแบงปนใหเกดประโยชนตอตนเองและองคกรดวยการผสมผสาน

ความสามารถของคนเขาดวยกนอยางเหมาะสม มเปาหมายเพอ การพฒนางาน พฒนาคน และ

พฒนาองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนร


1. วเคราะหผลทเกดขนของขอบขายความร ตดสนคณคา กาหนดแนวทางพฒนา

2. เหนความสมพนธของกระบวนการจดการความร กบการนาไปใชในการ

พฒนาชมชนปฏบตการ

3. ปฏบตตามกระบวนการจดการความรไดอยางเปนระบบ

หวขอบทเรยน

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ หลกการ

กระบวนการจดการความร

การรวมกลมเพอตอยอดความร

เรองท 2 การฝกทกษะและกระบวนการจดการความร

79

แบบทดสอบเรองการจดการความร

คาชแจง : จงกากบาท X เลอกขอททานคดวาถกตองทสด

1. การจดการความรเรยกสน ๆ วาอะไร

ก. MK

ข. KM

ค. LO

ง. QA

2. เปาหมายของการจดการความรคออะไร

ก. พฒนาคน

ข. พฒนางาน

ค. พฒนาองคกร


3. ขอใดถกตองมากทสด

ก. การจดการความร หากไมทา จะไมร

ข. การจดการความรคอการจดการความรของผเชยวชาญ

ค. การจดการความรถอเปนเปาหมายของการทางาน

ง. การจดการความรคอการจดการความรทมในเอกสาร ตารา มาจดใหเปน

ระบบ

4. ขนสงสดของการเรยนรคออะไร

ก. ปญญา

ข. สารสนเทศ

ค. ขอมล

ง. ความร

5. ชมชนนกปฏบต (Cop) คออะไร

ก. การจดการความร

ข. เปาหมายของการจดการความร

ค. วธการหนงของการจดการความร

ง. แนวปฏบตของการจดการความร

80

6. รปแบบการจดการความรตามโมเดลปลาท สวน “ทองปลา” หมายถงอะไร

ก. การกาหนดเปาหมาย

ข. การแลกเปลยนเรยนร

ค. การจดเกบเปนคลงความร

ง. ความรทชดแจง

7. ผททาหนาทกระตนใหเกดการแลกเปลยนเรยนรคอใคร

ก. คณเออ

ข. คณอานวย

ค. คณกจ

ง. คณลขต

8. สารสนเทศเพอเผยแพรความรในปจจบนมอะไรบาง

ก. เอกสาร

ข. วซด

ค. เวบไซด


9. การจดการความรดวยตนเองกบชมชนแหงการเรยนรมความเกยวของกน

หรอไม อยางไร

ก. เกยวของกน เพราะการจดการความรในบคคลหลาย ๆ คน รวมกนเปน

ชมชน เรยกวาเปนชมนมแหงการเรยนร

ข. เกยวของกน เพราะการจดการความรใหกบตนเองกเหมอนกบจดการความร

ใหชมชนดวย

ค. ไมเกยวของกน เพราะจดการความรดวยตนเองเปนปจเจกบคคล สวน

ชมชนแหงการเรยนรเปนเรองของชมชน

ง. ไมเกยวของกน เพราะชมชนแหงการเรยนรเปนการเรยนรเฉพาะกลม

10. ปจจยททาใหการจดการความรการรวมกลมปฏบตการประสบผลสาเรจคออะไร

ก. พฤตกรรมของคนในกลม

ข. ผนากลม

ค. การนาไปใช


เฉลย 1) ข 2) ง 3) ก 4) ก 5) ค 6) ข 7) ข 8) ง 9) ก 10) ง

81

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ หลกการ


การรวมกลมเพอตอยอดความร

และการจดทาสารสนเทศเผยแพรความร

ความหมายของการจดการความร

การจดการ (Management) หมายถง กระบวนการในการเขาถงความรและการ ถายทอด

ความรทตองดาเนนการรวมกนกบผปฏบตงาน ซงอาจเรมตนจากการบงชความรท ตองการใช

การสรางและแสวงหาความร การประมวลเพอกลนกรองความร การจดการ ความรใหเปน

ระบบ การสรางชองทางเพอการสอสารกบผเกยวของ การแลกเปลยนความร การจดการ

สมยใหมใชกระบวนการทางปญญาเปนสงสาคญในการคด ตดสนใจ และสงผล ใหเกดการ

กระทา การจดการจงเนนไปทการปฏบต

ความร (Knowledge) หมายถง ความรทควบคกบการปฏบต ซงในการปฏบตจาเปน ตอง

ใชความรทหลากหลายสาขาวชามาเชอมโยงบรณาการเพอการคดและตดสนใจ และ ลงมอปฏบต

จดกาเนดของความรคอสมองของคน เปนความรทฝงลกอยในสมอง ชแจงออก มาเปนถอยคา

หรอตวอกษรไดยาก ความรนนเมอนาไปใชจะไมหมดไป แตจะยงเกดความร เพมพนมากขนอย

ในสมองของผปฏบต

ในยคแรก ๆ มองวา ความร หรอทนทางปญญา มาจากการจดระบบและการ

ตความสารสนเทศ ซงสารสนเทศกมาจากการประมวลขอมล ขนของการเรยนร เปรยบดง ป

ระมดตามรปแบบน

82

ความรแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1. ความรเดนชด (Explicit Knowledge) เปนความรทเปนเอกสาร ตารา คมอ

ปฏบตงาน สอตาง ๆ กฎเกณฑ กตกา ขอตกลง ตารางการทางาน บนทกจากการทางาน

ความรเดนชดจงมชอเรยกอกอยางหนงวา “ความรในกระดาษ”

2. ความรซอนเรน /ความรฝงลก (Tacit Knowledge) เปนความรทแฝงอยในตว

คน พฒนาเปนภมปญญา ฝงอยในความคด ความเชอ คานยม ทคนไดมาจากประสบ การณสง

สมมานาน หรอเปนพรสวรรคอนเปนความสามารถพเศษเฉพาะตวทมมาแตกาเนด หรอเรยก

อกอยางหนงวา “ความรในคน” แลกเปลยนความรกนไดยาก ไมสามารถแลก เปลยนมาเปน

ความรทเปดเผยไดทงหมด ตองเกดจากการเรยนรรวมกน ผานการเปนชมชน เชน การสงเกต

การแลกเปลยนเรยนรระหวางการทางาน

หากเปรยบความรเหมอนภเขานาแขง จะมลกษณะดงน

สวนของนาแขงทลอยพนนา เปรยบเหมอนความรทเดนชด คอความรทอยใน เอกสาร ตารา

ซด วดโอ หรอสออน ๆ ทจบตองได ความรนมเพยง 20 เปอรเซนต

สวนของนาแขงทจมอยใตนา เปรยบเหมอนความรทยงฝงลกอยในสมองคน ม ความร

จากสงทตนเองไดปฏบต ไมสามารถถายทอดออกมาเปนตวหนงสอใหคนอนไดรบรได ความรท

ฝงลกในตวคนนมประมาณ 80 เปอรเซนต

83

ความร 2 ยค

ความรยคท 1 เนนความรในกระดาษ เนนความรของคนสวนนอย ความรทสราง ขน

โดยนกวชาการทมความชานาญเชยวชาญเฉพาะดาน เรามกเรยกคนเหลานนวา “ผมปญญา” ซง

เชอวาคนสวนใหญไมมความร ไมมปญญา ไมสนใจทจะใชความรของคนเหลานน โลกทศนใน

ยคท 1 เปนโลกทศนทคบแคบ

ความรยคท 2 เปนความรในคน หรออยในความสมพนธระหวางคน เปนการคน

พบ “ภมปญญา” ทอยในตวคน ทกคนมความรเพราะทกคนทางาน ทกคนมสมพนธกบ

ผอน จงยอมมความรทฝงลกในตวคนทเกดจากการทางาน และการมความสมพนธกนนน

เรยกวา “ความรอนเกดจากประสบการณ” ซงความรยคท 2 น มคณประโยชน 2 ประการ

คอ ประการแรก ทาใหเราเคารพซงกนและกนวาตางกมความร ประการท 2 ทาใหหนวยงาน

หรอองคกรทมความเชอเชนน สามารถใชศกยภาพแฝงของทกคนในองคกรมาสรางผลงาน

สรางนวตกรรมใหกบองคกร ทาใหองคกรมการพฒนามากขน

การจดการความร

การจดการความร (Knowledge Management) หมายถง การจดการกบความร และ

ประสบการณทมอยในตวคน และความรเดนชด นามาแบงปนใหเกดประโยชนตอตนเอง และ

องคกร ดวยการผสมผสานความสามารถของคนเขาดวยกนอยางเหมาะสม มเปาหมาย เพอการ

พฒนางาน พฒนาคน และพฒนาองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนร

ในปจจบนและในอนาคต โลกจะปรบตวเขาสการเปนสงคมแหงการเรยนร ซงความ ร

กลายเปนปจจยสาคญในการพฒนาคน ทาใหคนจาเปนตองสามารถแสวงหาความร พฒนา และ

สรางองคความรอยางตอเนอง เพอนาพาตนเองสความสาเรจ และนาพาประเทศชาตไป สการ

พฒนา มความเจรญกาวหนา และสามารถแขงขนกบตางประเทศได

คนทกคนมการจดการความรในตนเอง แตยงไมเปนระบบ การจดการความรเกด

ขนไดในครอบครวทมการเรยนรตามอธยาศย พอแมสอนลก ปยา ตายาย ถายทอดความร และ

ภมปญญาใหแกลกหลานในครอบครว ทากนมาหลายชวอายคน โดยใชวธธรรมชาต

เชน พดคย สงสอน จดจา ไมมกระบวนการทเปนระบบแตอยางใด วธการดงกลาวถอเปน การ

จดการความรรปแบบหนง แตอยางไรกตาม โลกในยคปจจบนมการเปลยนแปลงอยาง รวดเรว

ในดานตาง ๆ การใชวธการจดการความรแบบธรรมชาต อาจกาวตามโลกไมทน จง จาเปนตองม

84

กระบวนการทเปนระบบ เพอชวยใหองคกรสามารถทาใหบคคลไดใชความรตาม ทตองการ

ไดทนเวลา ซงเปนกระบวนการพฒนาคนใหมศกยภาพ โดยการสรางและใชความร ในการ

ปฏบตงานใหเกดผลสมฤทธดขนกวาเดม การจดการความรหากไมปฏบตจะไมเขาใจ เรองการ

จดการความร นนคอ “ไมทา ไมร” การจดการความรจงเปนกจกรรมของนกปฏบต

กระบวนการจดการความรจงมลกษณะเปนวงจรเรยนรทตอเนองสมาเสมอ เปาหมายคอ การ

พฒนางานและพฒนาคน การจดการความรทแทจรง เปนการจดการความรโดยกลมผ ปฏบตงาน

เปนการดาเนนกจกรรมรวมกนในกลมผทางาน เพอชวยกนดง “ความรในคน” และควาความร

ภายนอกมาใชในการทางาน ทาใหไดรบความรมากขน ซงถอเปนการยก ระดบความร และนา

ความรทไดรบการยกระดบไปใชในการทางานเปนวงจรตอเนองไมจบสน การจดการความรจง

ตองรวมมอกนทาหลายคน ความคดเหนทแตกตางในแตละบคคล จะ กอใหเกดการสรางสรรค

ดวยการใชกระบวนการแลกเปลยนเรยนร มปณธานมงมนทจะทางาน ใหประสบผลสาเรจดขน

กวาเดม เมอดาเนนการจดการความรแลวจะเกดนวตกรรมในการ ทางาน นนคอเกดการตอยอด

ความร และมองคความรเฉพาะเพอใชในการปฏบตงานของ ตนเอง การจดการความรมใชการ

เอาความรทมอยในตาราหรอจากผเชยวชาญมากองรวมกน และจดหมวดหม เผยแพร แตเปน

การดงเอาความรเฉพาะสวนทใชในงานมาจดการใหเกด ประโยชนกบตนเอง กลม หรอชมชน

การจดการความรเปนการเรยนรจากการปฏบต นาผลจากการปฏบตมาแลก เปลยนเรยนรกน

เสรมพลงของการแลกเปลยนเรยนรดวยการชนชม ทาใหเปนกระบวน การแหงความสข ความภมใจ

และการเคารพเหนคณคาซงกนและกน ทกษะเหลาน นาไปสการสรางนสยคดบวกทาบวก มองโลก

ในแงด และสรางวฒนธรรมในองคกรท ผคนสมพนธกนดวยเรองราวด ๆ ดวยการแบงปนความร และ

แลกเปลยนความรจาก ประสบการณซงกนและกน โดยทกจกรรมเหลานสอดคลองแทรกอยในการ

ทางาน ประจาทกเรอง ทกเวลา...

ศ.นพ.วจารณ พานช

85

ความสาคญของการจดการความร

หวใจของการจดการความรคอ การจดการความรทมอยในตวบคคล โดยเฉพาะ บคคลทม

ประสบการณในการปฏบตงานจนงานประสบผลสาเรจ กระบวนการแลกเปลยน เรยนรระหวางคน

กบคน หรอกลมกบกลม จะกอใหเกดการยกระดบความรทสงผลตอเปา หมายของการทางาน นนคอ

เกดการพฒนาประสทธภาพของงาน คนเกดการพฒนา และ สงผลตอเนองไปถงองคกร เปนองคกร

แหงการเรยนร ผลทเกดขนกบการจดการความร จง ถอวามความสาคญตอการพฒนาบคลากรใน

องคกร ซงประโยชนทจะเกดขนตอบคคล กลม หรอองคกร มอยางนอย 3 ประการ คอ

1. ผลสมฤทธของงาน หากมการจดการความรในตนเอง หรอในหนวยงาน องคกร จะเกด

ผลสาเรจทรวดเรวยงขน เนองจากความรเพอใชในการพฒนางานนน เปนความรทได จากผทผาน

การปฏบตโดยตรง จงสามารถนามาใชในการพฒนางานไดทนท และเกด นวตกรรมใหมในการ

ทางาน ทงผลงานทเกดขนใหม และวฒนธรรมการทางานรวมกนของ คนในองคกรทมความเอออาทร

ตอกน

2. บคลากร การจดการความรในตนเองจะสงผลใหคนในองคกรเกดการพฒนา ตนเอง

และสงผลรวมถงองคกร กระบวนการเรยนรจากการแลกเปลยนความรรวมกน จะทาใหบคลากรเกด

ความมนใจในตนเอง เกดความเปนชมชนในหมเพอนรวมงาน บคลากร เปนบคคลเรยนรและสงผลให

องคกรเปนองคกรแหงการเรยนรอกดวย

3. ยกระดบความรของบคลากรและองคกร การแลกเปลยนเรยนร จะทาให บคลากรม

ความรเพมขนจากเดม เหนแนวทางในการพฒนางานทชดเจนมากขน และเมอ นาไปปฏบตจะทาให

บคคลและองคกรมองคความรเพอใชในการปฏบตงานในเรองทสามารถ นาไปปฏบตได มองคความร

ทจาเปนตอการใชงาน และจดระบบใหอยในสภาพพรอมใช

การทเรามการจดการความรในตวเอง จะพบวาความรในตวเราทคดวาเราม เยอะแลวนน จรง

ๆ แลวยงนอยมากเมอเทยบกบบคคลอน และหากเรามการแบงปน แลกเปลยนความรกบบคคลอน จะ

พบวามความรบางอยางเกดขนโดยทเราคาดไมถง และหากเราเหนแนวทางมความรแลวไมนาไป

ปฏบต ความรนนกจะไมมคณคาอะไร เลย หากนาความรนนไปแลกเปลยน และนาไปสการปฏบตท

เปนวงจรตอเนองไมรจบ จะเกดความรเพมขนอยางมาก หรอทเรยกวา “ยงให ยงไดรบ”

86

หลกการของการจดการความร

การจดการความร ไมมสตรสาเรจในวธการของการจดการเพอใหบรรลเปาหมาย

ในเรองใดเรองหนง แตขนอยกบปณธานความมงมนทจะทางานของตน หรอกจกรรมของกลมตน

ใหดข นกวาเดม แลวใชวธการจดการความร เปนเคร องมอหนงในการพฒนางานหรอ

สรางนวตกรรมในงาน มหลกการสาคญ 4 ประการ ดงน

1. ใหคนหลากหลายทศนะ หลากหลายวถชวต ทางานรวมกนอยางสรางสรรค การ

จดการความรทมพลงตองทาโดยคนทมพนฐานแตกตางกน มความเชอหรอวธคดแตกตางกน (แต

มจดรวมพลง คอ มเปาหมายอยทงานดวยกน) ถากลมทดาเนนการจดการความรประกอบดวยคน

ทคดเหมอน ๆ กน การจดการความรจะไมมพลงในการจดการความร ความแตกตางหลากหลาย

มคณคามากกวาความเหมอน

2. รวมกนพฒนาวธการทางานในรปแบบใหม ๆ เพอบรรลประสทธภาพและ

ประสทธผลทกาหนดไว ประสทธผลประกอบดวยองคประกอบ 4 ประการ คอ

2.1 การตอบสนองความตองการ ซงอาจเปนความตองการของตนเอง ผรบ

บรการ ความตองการของสงคม หรอความตองการทกาหนดโดยผนา

องคกร

2.2 นวตกรรม ซงอาจเปโนนวตกรรมดานผลตภณฑใหม ๆ หรอวธการใหม ๆ

กได

2.3 ขดความสามารถของบคคล และขององคกร

2.4 ประสทธภาพในการทางาน

3. ทดลองและการเรยนร เนองจากกจกรรมการจดการความร เปนกจกรรมท

สรางสรรค จงตองทดลองทาเพยงนอย ๆ ซงถาลมเหลวกกอผลเสยหายไมมากนก ถาไดผล ไม

ดกยกเลกความคดนน ถาไดผลดจงขยายการทดลองคอปฏบตมากขน จนในทสดขยาย เปนวธ

ทางานแบบใหม หรอทเรยกวา ไดวธการปฏบตทสงผลเปนเลศ (best practice) ใหม นนเอง

4. นาเขาความรจากภายนอกอยางเหมาะสม โดยตองถอวาความรจากภายนอก ยง

เปนความรท “ดบ” อย ตองเอามาทาให “สก” ใหพรอมใชตามสภาพของเรา โดยการ เตม

ความรทมตามสภาพของเราลงไป จงจะเกดความรทเหมาะสมกบทเราตองการใช

หลกการของการจดการความร จงมงเนนไปทการจดการทมประสทธภาพ เพราะ การ

จดการความรเปนเครองมอระดมความรในคน และความรในกระดาษทงทเปนความร จาก

ภายนอก และความรของกลมผรวมงาน เอามาใชและยกระดบความรของบคคล ของ ผรวมงาน

87

และขององคกร ทาใหงานมคณภาพสงขน คนเปนบคคลเรยนรและองคกรเปน องคกร

แหงการเรยนร การจดการความรจงเปนทกษะสบสวน เปนความรเชงทฤษฎเพยง สวนเดยว

การจดการความรจงอยในลกษณะ “ไมทา-ไมร”

88

ก จ ก ร ร ม

กจกรรมท 1 ใหอธบายความหมายของ “การจดการความร” มาพอสงเขป

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 2 ใหอธบายความสาคญของ “การจดการความร” มาพอสงเขป

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 3 ใหอธบายหลกการของ “การจดการความร” มาพอสงเขป

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

89

กระบวนการในการจดการความร

การจดการความรนนมหลายรปแบบ หรอทเรยกกนวา “โมเดล” มหลากหลาย

โมเดล หวใจของการจดการความรคอ การจดการความรทอยในตวคน ในฐานะผปฏบต และ

เปนผมความร การจดการความรททาใหคนเคารพในศกดศรของคนอน การจดการ ความร

นอกจากการจดการความรในตนเองเพอใหเกดการพฒนางานและพฒนาตนเองแลว ยงมอง

รวมถงการจดการความรในกลมหรอองคกรดวยรปแบบ การจดการความรจงอยบน พนฐาน

ของความเชอทวา ทกคนมความร ปฏบตในระดบความชานาญทตางกน เคารพ ความรทอยใน

ตวคน

ดร.ประพนธ ผาสกยด ไดคดคนรปแบบการจดการความรไว 2 แบบ คอ รปแบบ

ปลาทหรอทเรยกวา “โมเดลปลาท” และรปแบบปลาตะเพยน หรอทเรยกวา “โมเดลปลา

ตะเพยน” แสดงใหเหนถงรปแบบการจดการความรในภาพรวมของการจดการ ทครอบคลม ทง

ความรทชดแจง และความรทฝงลก ดงน

โมเดลปลาท

เพอใหการจดการความร หรอ KM เปนเรองทเขาใจงาย จงกาหนดใหการจดการ

ความรเปรยบเหมอนกบปลาทตวหนง มสงทตองดาเนนการจดการความรอย 3 สวน โดย

กาหนดวา สวนหว คอการกาหนดเปาหมายของการจดการความรทชดเจน สวนตวปลา คอ

การแลกเปลยนความรซงกนและกน และสวนหางปลา คอความรทไดรบจากการแลกเปลยน

เรยนร

รปแบบการจดการความรตาม “โมเดลปลาท”

90

สวนท 1 “หวปลา” หมายถง “Knowledge Vision” หรอ KV คอเปาหมายของ

การจดการความร ผใชตองรวาจะจดการความรเพอบรรลเปาหมายอะไร เกยวของหรอสอด

คลองกบวสยทศน พนธกจและยทธศาสตรขององคกรอยางไร เชน จดการความรเพอเพม

ประสทธภาพของงาน จดการความรเพอพฒนาทกษะชวตดานยาเสพตด จดการความรเพอ

พฒนาทกษะชวตดานสงแวดลอม จดการความรเพอพฒนาทกษะชวตดานชวตและทรพยสน

จดการความรเพอฟนฟขนบธรรมเนยมประเพณดงเดมของคนในชมชน เปนตน

สวนท 2 “ตวปลา” หมายถง “Knowledge Sharing” หรอ KS เปนการแลก เปลยน

เรยนรหรอการแบงปนความรทฝงลกในตวคนผปฏบต เปนการแลกเปลยนวธการ ทางานท

ประสบผลสาเรจ ไมเนนทปญหา เครองมอในการแลกเปลยนเรยนรมหลากหลาย แบบ อาท

การเลาเรอง การสนทนาเชงลก การชนชมหรอการสนทนาในเชงบวก เพอนชวย เพอน การ

ทบทวนการปฏบตงาน การถอดบทเรยน การถอดองคความร

สวนท 3 “หางปลา” หมายถง “Knowledge Assets” หรอ KA เปนขมความร ทได

จากการแลกเปลยนเรยนร มเครองมอในการจดเกบความรทมชวตไมหยดนง คอ นอก จาก

จดเกบความรแลวยงงายในการนาความรออกมาใชจรง งายในการนาความรออกมาตอ ยอด

และงายในการปรบขอมลไมใหลาสมย สวนนจงไมใชสวนทมหนาทเกบขอมลไวเฉย ๆ ไมใช

หองสมดสาหรบเกบสะสมขอมลทนาไปใชจรงไดยาก ดงนน เทคโนโลยการสอสารและ

สารสนเทศ จงเปนเครองมอจดเกบความรอนทรงพลงยงในกระบวนการจดการความร

ตวอยางการจดการความรเรอง “พฒนากลมวสาหกจชมชน” ในรปแบบปลาท

91

โมเดลปลาตะเพยน

จากโมเดล “ปลาท” ตวเดยวมาสโมเดล “ปลาตะเพยน” ทเปนฝง โดยเปรยบ แมปลา

“ปลาตวใหญ” ไดกบวสยทศน พนธกจ ขององคกรใหญ ในขณะทปลาตวเลก หลาย ๆ ตว

เปรยบไดกบเปาหมายของการจดการความรทตองไปตอบสนองเปาหมายใหญ ขององคกร จง

เปนปลาทงฝงเหมอน “โมบายปลาตะเพยน” ของเลนเดกไทยสมยโบราณท ผใหญสานเอาไว

แขวนเหนอเปลเดก เปนฝงปลาทหนหนาไปในทศทางเดยวกน และมความ เพยรพยายามทจะวาย

ไปในกระแสนาทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

ปลาใหญ อาจเปรยบเหมอนการพฒนาอาชพ ตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ใน

ชมชน ซงการพฒนาอาชพดงกลาว ตองมการแกปญหาและพฒนารวมกนไปทงระบบ เกดกลม

ตาง ๆ ขนในชมชน เพอการเรยนรรวมกน ทงการทาบญชครวเรอน การทาเกษตรอนทรย การ

ทาปยหมก การเลยงปลา การเลยงกบ การแปรรปผลตภณฑเพอใช ในครอบครวหรอจาหนายเพอ

เพมรายได เปนตน เหลานถอเปนปลาตวเลก หากการแก ปญหาทปลาตวเลกประสบผลสาเรจ

จะสงผลใหปลาตวใหญหรอเปาหมายในระดบชมชน ประสบผลสาเรจดวยเชนกน นนคอปลา

วายไปขางหนาอยางพรอมเพรยงกน

ทสาคญ ปลาแตละตวไมจาเปนตองมรปรางและขนาดเหมอนกน เพราะการจดการ

ความรของแตละเรอง มสภาพของความยากงายในการแกปญหาทแตกตางกน รปแบบของ การ

จดการความรของแตละหนวยยอย จงสามารถสรางสรรค ปรบใหเขากบแตละทไดอยาง

เหมาะสม ปลาบางตวอาจมทองใหญ เพราะอาจมสวนของการแลกเปลยนเรยนรมาก บางตวอาจ

92

เปนปลาทหางใหญเดนในเรองของการจดระบบคลงความรเพอใชในการปฏบตมาก แตทกตว

ตองมหวและตาทมองเหนเปาหมายทจะไปอยางชดเจน

การจดการความรไดใหความสาคญกบการเรยนรทเกดจากการปฏบตจรง เปนการ เรยนรใน

ทกขนตอนของการทางาน เชน กอนเรมงานจะตองมการศกษาทาความเขาใจในสง ทกาลงจะ

ทา จะเปนการเรยนรดวยตนเองหรออาศยความชวยเหลอจากเพอนรวมงาน ม การศกษาวธการ

และเทคนคตาง ๆ ทใชไดผล พรอมทงคนหาเหตผลดวยวาเปนเพราะอะไร และจะสามารถนา

สงทไดเรยนรนนมาใชงานทกาลงจะทานไดอยางไร ในระหวางททางานอย เชนกน จะตองมการ

ทบทวนการทางานอยตลอดเวลา เรยกไดวาเปนการเรยนรทไดจากการ ทบทวนกจกรรมยอยใน

ทก ๆ ขนตอน หมนตรวจสอบอยเสมอวาจดมงหมายของงานททาอย นคออะไร กาลงเดนไป

ถกทางหรอไมเพราะเหตใด ปญหาคออะไร จะตองทาอะไรใหแตกตาง ไปจากเดมหรอไม และ

นอกจากนน เมอเสรจสนการทางานหรอเมอจบโครงการ กจะตองม การทบทวนสงตาง ๆ ท

ไดมาแลววามอะไรบางททาไดด มอะไรบางทตองปรบปรงแกไขหรอ รบไวเปนบทเรยน ซงการ

เรยนรตามรปแบบปลาทน ถอเปนหวใจสาคญของกระบวนการ เรยนรทเปนวงจรอยสวนกลาง

ของรปแบบการจดการความรนนเอง

93


กระบวนการจดการความร เปนกระบวนการแบบหนงทจะชวยใหองคกรเขาถง

ขนตอน ททาใหเกดการจดการความร หรอพฒนาการของความรทจะเกดขนภายในองคกร ม

ขนตอน 7 ขนตอน ดงน

1. การบงชความร เปนการพจารณาวา เปาหมายการทางานของเราคออะไร และ

เพอใหบรรลเปาหมายเราจาตองรอะไร ขณะนเรามความรอะไร อยในรปแบบใด อยกบใคร

2. การสรางและแสวงหาความร เปนการจดบรรยากาศและวฒนธรรมการทางาน

ของคนในองคกรเพอเออใหคนมความกระตอรอรนในการแลกเปลยนความรซงกนและกน ซง

จะกอใหเกดการสรางความรใหม เพอนาไปใชในการพฒนาอยตลอดเวลา

3. การจดการความรใหเปนระบบ เปนการจดทาสารบญและจดเกบความรประเภท

ตาง ๆ เพอใหการเกบรวบรวมและการคนหาความร นามาใชไดงายและรวดเรว

4. การประมวลและกลนกรองความร เปนการประมวลความรใหอยในรปเอกสาร

หรอรปแบบอน ๆ ทมมาตรฐาน ปรบปรงเนอหาใหสมบรณ ใชภาษาทเขาใจงาย และใชได

งาย

5. การเขาถงความร เปนการเผยแพรความรเพอใหผอนไดใชประโยชน เขาถง

ความรไดงายและสะดวก เชน ใชเทคโนโลย เวบบอรด หรอบอรดประชาสมพนธ เปนตน

6. การแบงปนแลกเปลยนความร ทาไดหลายวธการ หากเปนความรเดนชด อาจ

จดทาเปนเอกสาร ฐานความรทใชเทคโนโลยสารสนเทศ หากเปนความรทฝงลกทอยในตวคน

อาจจดทาเปนระบบแลกเปลยนความรเปนทมขามสายงาน ชมชนแหงการเรยนร พเลยง สอน

งาน การสบเปลยนงาน การยมตว เวทแลกเปลยนเรยนร เปนตน

7. การเรยนร การเรยนรของบคคลจะทาใหเกดความรใหม ๆ ขนมากมาย ซงจะ ไป

เพมพนองคความรขององคกรทมอยแลวใหมากขนเรอย ๆ ความรเหลานจะถกนาไปใช เพอ

สรางความรใหม ๆ เปนวงจรทไมสนสด เรยกวาเปน “วงจรแหงการเรยนร”

94

ตวอยางของกระบวนการจดการความร

“วสาหกจชมชน” บานทงรวงทอง

1. การบงชความร

หมบานทงรวงทองเปนหมบานหนงทอยในอาเภอจน จงหวดพะเยา จากการท

หนวยงานตาง ๆ ไดไปสงเสรมใหเกดกลมตาง ๆ ขนในชมชน และเหนความสาคญของการ

รวมตวกนเพอเกอกลคนในชมชนใหมการพงพาอาศยซงกนและกน จงมเปาหมายจะพฒนา

หมบานใหเปนวสาหกจชมชน จงตองมการบงชความรท จาเปนทจะพฒนาหมบานใหเปน

วสาหกจชมชน นนคอหาขอมลชมชนในประเทศไทยมลกษณะเปนวสาหกจชมชน และเมอ

ศกษาขอมลแลวทาใหรวาความรเรองวสาหกจชมชนอยทไหน นนคออยทเจาหนาทหนวยงาน

ราชการทมาสงเสรม และอยในชมชนทมการทาวสาหกจชมชนแลวประสบผลสาเรจ

2. การสรางและแสวงหาความร

จากการศกษาขอมลแลววา หมบานททาเรองวสาหกจชมชนประสบผลสาเรจอย ท

ไหน ไดประสานหนวยงานราชการ และจดทาเวทแลกเปลยนเรยนรเพอเตรยมการในการ ไป

ศกษาดงาน เมอไปศกษาดงาน ไดแลกเปลยนเรยนร ทาใหไดรบความรเพมมากขน เขาใจ

รปแบบกระบวนการของการทาวสาหกจชมชน และแยกกนเรยนรเฉพาะกลม เพอนา ความรท

ไดรบมาปรบใชในการทาวสาหกจชมชนในหมบานของตนเอง เมอกลบมาแลว ม การทาเวท

หลายครง ทงเวทใหญทคนทงหมบานและหนวยงานหลายหนวยงานมาใหคา ปรกษา ชมชน

รวมกนคด วางแผน และตดสนใจ รวมทงมเวทยอยเฉพาะกลม จากการ แลกเปลยนเรยนร

ผานเวทชาวบานหลายครง ทาใหชมชนเกดการพฒนาในหลายดาน เชน ความสมพนธของคนใน

ชมชน การมสวนรวม ทงรวมคด รวมวางแผน รวมดาเนนการ รวม ประเมนผล และรวมรบ

ผลประโยชนทเกดขนในชมชน

3. การจดการความรใหเปนระบบ

การทาหมบานใหเปนวสาหกจชมชน เปนความรใหมของคนในชมชน ชาวบานได

เรยนรไปพรอม ๆ กน มการแลกเปลยนเรยนรกนเปนทางการและไมเปนทางการ โดยมสวน

ราชการและองคกรเอกชนตาง ๆ รวมกนหนนเสรมการทางานอยางบรณาการ และจากการ ถอด

95

บทเรยนหลายครง ชาวบานมความรเพมมากขน และบนทกความรอยางเปนระบบ นน คอ ม

ความรเฉพาะกลม สวนใหญจะบนทกในรปเอกสาร และมการทาวจยจากบคคล ภายนอก

4. การประมวลและกลนกรองความร

มการจดทาขอมล ซงมาจากการถอดบทเรยน และการจดทาเปนเอกสารเผยแพร

เฉพาะกลม เปนแหลงเรยนรใหกบนกศกษา กศน. และนกเรยนในระบบโรงเรยน รวมทงม

นาขอมลมาวเคราะหเพอจดทาเปนหลกสตรทองถนของ กศน.อาเภอจนดวย

5. การเขาถงความร

นอกจากการมขอมลในชมชนแลว หนวยงานตาง ๆ โดยเฉพาะองคการบรหารสวน

ตาบล ไดจดทาขอมลเพอใหคนเขาถงความรไดงาย ไดนาขอมลใสไวในอนเตอรเนต และ ในแต

ละตาบลจะมอนเตอรเนตตาบลใหบรการ ทาใหคนภายนอกเขาถงขอมลไดงาย และม การเขาถง

ความรจากการแลกเปลยนเรยนรรวมกนจากการมาศกษาดงานของคนภายนอก

6. การแบงปนแลกเปลยนความร

ในการดาเนนงานกลม ชมชน ไดมการแลกเปลยนเรยนรกนในหลายรปแบบ ทง การ

ไปศกษาดงาน การศกษาเปนการสวนตว การรวมกลมในลกษณะชมชนนกปฏบต (CoP)

ทแลกเปลยนเรยนรรวมกนทงเปนทางการและไมเปนทางการ ทาใหกลมไดรบความร มากขน

และบางกลมเจอปญหาอปสรรคโดยเฉพาะเรองการบรหารจดการกลม ทาใหกลม ตองมา

ทบทวนรวมกนใหม สรางความเขาใจรวมกน และเรยนรเรองการบรหารจดการจาก กลมอน

เพมเตม ทาใหกลมสามารถดารงอยไดโดยไมลมสลาย

7. การเรยนร

กลมไดเรยนรหลายอยางจากการดาเนนการวสาหกจชมชน การทกลมมการพฒนา ขน

นนแสดงวากลมมความรมากขนจากการลงมอปฏบตและแลกเปลยนเรยนรรวมกน การ พฒนา

นอกจากความรทเพมขน ซงเปนการยกระดบความรของคนในชมชนแลว ยงเปนการ พฒนา

ความคดของคนในชมชนดวย ชมชนมความคดทเปลยนไปจากเดม มการทากจกรรม เพอ

เรยนรรวมกนบอยขน มความคดในการพงพาตนเอง และเกดกลมตาง ๆ ขนในชมชน โดยการ

มสวนรวมของคนในชมชน

96

ก จ ก ร ร ม ท า ย บ ท

กจกรรมท 1 รปแบบของการจดการความรมอะไรบาง และมลกษณะอยางไร

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 2 กระบวนการจดการความรมกขนตอน อะไรบาง

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 3 ใหผเรยนยกตวอยางกลมหรอชมชนทมการจดการความรประสบผลสาเรจ และ

อธบายดวยวา สาเรจอยางไร เพราะอะไร

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

97

การรวมกลมเพอการเรยนร

บคคลและเครองมอทเกยวของกบการจดการความร

ในการจดการความรดวยวธการรวมกลมปฏบตการเพอตอยอดความร การแลก เปลยน

เรยนรเพอดงความรทฝงลกในตวบคคลออกมาแลวสกดเปนขมความร หรอองคความ รเพอใช

ในการปฏบตงานนน จะตองมบคคลทสงเสรมใหเกดการแลกเปลยนเรยนร ใน บรรยากาศของ

การมใจในการแบงปนความร รวมทงผททาหนาทกระตนใหคนอยากทจะแลก เปลยนเรยนรซง

กนและกน บคคลทสาคญและเกยวของกบการจดการความร มดงตอไปน

“คณเออ” ชอเตมคอ “คณเออระบบ” เปนผนาระดบสงขององคกร หนาทสาคญ คอ 1)

ทาใหการจดการความร เปนสวนหนงของการปฏบตงานตามปกตขององคกร 2) เปดโอกาส

ใหทกคนใหองคกรเปน “ผนา” ในการพฒนาวธการทางานทตนรบผดชอบ และ นา

ประสบการณมาแลกเปลยนเรยนรกบเพอนรวมงาน สรางวฒนธรรมการเอออาทรและ แบงปน

ความร และ 3) หากศโลบายทาใหความสาเรจของการใชเครองมอการจดการความ รมการ

นาไปใชมากขน

“คณอานวย” หรอผอานวยความสะดวกในการจดการความร เปนผกระตนสงเสรม

ใหเกดการแลกเปลยนเรยนร และอานวยความสะดวกตอการแลกเปลยนเรยนร นาคนมา

แลกเปลยนประสบการณการทางานรวมกน ชวยใหคนเหลานนสอสารกนใหเกดความเขาใจ

เหนความสามารถของกนและกน เปนผเชอมโยงคนหรอหนวยงานเขามาหากน โดยเฉพาะ อยาง

ยงเชอมระหวางคนทมความรหรอประสบการณกบผตองการเรยนร และนาความรนน ไปใช

ประโยชน คณอานวยตองมทกษะทสาคญคอ ทกษะการสอสารกบคนทแตกตางหลาก หลาย

รวมทงตองเหนคณคาของความแตกตางหลากหลาย และรจกประสานความแตกตาง เหลานนใหม

คณคาในทางปฏบต ผลกดนใหเกดการพฒนางาน และตดตามประเมนผลการ ดาเนนงาน คนหา

ความสาเรจ หรอการเปลยนแปลงทตองการ

“คณกจ” คอ เจาหนาท ผปฏบตงาน คนทางานทรบผดชอบงานตามหนาทของ ตน

ในองคกร ถอเปนผจดการความรตวจรง เพราะเปนผดาเนนกจกรรมการจดการความร ม

ประมาณรอยละ 90 ของทงหมด เปนผรวมกนกาหนดเปาหมายการใชการจดการความร ของ

กลมตน เปนผคนหาและแลกเปลยนเรยนรภายในกลม และดาเนนการเสาะหาและดด ซบความร

จากภายนอกเพอนามาประยกตใชใหบรรลเปาหมายรวมทกาหนดไว เปนผดาเนน การจดบนทก

และจดเกบความรใหหมนเวยนตอยอดความรไป

98

“คณลขต” คอ คนททาหนาทจดบนทกกจกรรมจดการความรตาง ๆ เพอจดทา เปน

คลงความรขององคกร

ในการจดการความรทอยในคน โดยการแลกเปลยนเรยนรรวมกน จากการเลาเรอง ส

กนฟง บคคลทสงเสรมสนบสนนใหมการรวมตวกนเพอเลาเรองคอผนาสงสด หรอทเรยกวา

“คณเออ” เมอรวมตวกนแลวแตละคนไดเลาเรองทประสบผลสาเรจจากการปฏบตของตนเอง

ออกมาใหเพอนฟง คนทเลาเรองแตละเรองนนเรยกวา “คณกจ” และในระหวงทเลาจะม

การซกถามความร เพอใหเหนแนวทางของการปฏบต เทคนค เคลดลบในการทางานให

ประสบผลสาเรจ ผททาหนาทเรยกวา “คณอานวย” และในขณะทเลาเรองจะมผคอยจด

บนทก โดยเฉพาะเคลดลบ วธการทางานใหประสบผลสาเรจ นนคอ “คณลขต” ซงก

หมายถงคนทคอยจดบนทกนนเอง เมอทกคนเลาจบ ไดฟงเรองราววธการทางานใหประสบ

ผลสาเรจแลว ทกคนชวยกนสรป ความรทไดจากการสรปน เรยกวา “แกนความร” นนเอง

เครองมอทเกยวของกบการจดการความร

การจดการความร หวใจสาคญคอการจดการความรทอยในตวคน เครองมอท เกยวของ

กบการจดการความรเพอการแลกเปลยนเรยนร จงมหลากหลายรปแบบ ดงน

1. การประชม (สมมนา ปฏบตการ) ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ เปน การ

แลกเปลยนเรยนรรวมกน หนวยงานองคกรตาง ๆ มการใชเครองมอการจดการความร ใน

รปแบบนกนมาก โดยเฉพาะหนวยงานราชการ

2. การไปศกษาดงาน นนคอแลกเปลยนเรยนรจากการไปศกษาดงาน มการ

ซกถาม หรอจดทาเวทแสดงความคดเหนในระหวางไปศกษาดงาน กถอเปนการแลกเปลยน

ความรรวมกน คอ ความรยายจากคนไปสคน

3. การเลาเรอง (storytelling) เปนการรวมกลมกนของผปกบตงานทมลกษณะ

คลายกน ประมาณ 8-10 คน แลกเปลยนเรยนรโดยการเลาเรองสกนฟง การเลาเรองผฟง

จะตองนงฟงอยางมสมาธ หรอฟงอยางลกซง จะทาใหเขาใจในบรบทหรอสภาพความเปนไป

ของเรองทเลา เมอแตละคนเลาจบ จะมการสกดความรทเปนเทคนค วธการททาใหงาน ประสบ

ผลสาเรจออกมา งานททาจนประสบผลสาเรจเรยกวา best practice หรอการปฏบต งานทเลศ

99

ซงแตละคนอาจมวธการทแตกตางกน ความรทไดถอเปนการยกระดบความรใหกบ คนทยงไม

เคยปฏบต และสามารถนาความรทไดรบประยกตใชเพอพฒนางานของตนเองได

4. ชมชนนกปฏบต (Community of Practice : CoPs) เปนการรวมตวกนของ คนท

สนใจเรองเดยวกน รวมตวกนเพอแลกเปลยนทงเปนทางการ ผานการสอสารหลาย ๆ ชอง ทาง

อาจรวมตวกนในลกษณะของการประชม สมมนา และแลกเปลยนความรกน หรอการ รวมตวใน

รปแบบอน เชน การตงเปนชมรม หรอใชเทคโนโลยในการแลกเปลยนความรกน ในลกษณะ

ของเวบบลอก ซงสามารถแลกเปลยนเรยนรกนไดทกท ทกเวลา และประหยดค ใชจายอกดวย

การแลกเปลยนเรยนรจะทาใหเกดการพฒนาความร และตอยอดความร

5. การสอนงาน หมายถง การถายทอดความรหรอบอกวธการทางาน การชวย

เหลอใหคาแนะนา ใหกาลงใจแกเพอนรวมงาน รวมทงการสรางบรรยากาศเพอถายทอดและ

แลกเปลยนความรจากคนทรมาก ไปสคนทรนอยในเรองนน ๆ

6. เพอนชวยเพอน (Peer Assist) หมายถง การเชญทมอนมาแบงปนประสบ การณ

ด ๆ ทเรยกวา best practice ใหเรา มาแนะนา มาสอน มาบอกตอ หรอมาเลาให เราฟง เพอ

เราจะไดนาไปประยกตใชในองคกรของเราได และเปรยบเทยบเปนระยะ เพอยก ระดบความร

และพฒนางานใหดยงขนตอไป

7. การทบทวนกอนการปฏบตงาน (Before Aciton Review : BAR) เปนการ

ทบทวนการทางานกอนการปฏบตงาน เพอดความพรอมกอนเรมการอบรม ใหความร หรอ ทา

กจกรรมอน ๆ โดยการเชญคณะทางานมาประชมเพอตรวจสอบความพรอม แตละฝาย นาเสนอ

ถงความพรอมของตนเองตามบทบาทหนาททไดรบ การทบทวนกอนการปฏบตงาน จงเปนการ

ปองกนความผดพลาดทจะเกดขนกอนการทางานนนเอง

8. การทบทวนขณะปฏบตงาน (During Action Review : DAR) เปนการทบทวน ใน

ระหวางททางาน หรอจดอบรม โดยการสงเกตและนาผลจากการสงเกตมาปรกษาหารอ และ

แกปญหาในขณะทางานรวมกน ทาใหลดปญหา หรออปสรรคในระหวางการทางานได

9. การทบทวนหลงการปฏบตงาน (After Action Review : AAR) เปนการตดตาม

ผลหรอทบทวนการทางานของผเขารวมกจกรรม หรอคณะทางานหลงเลกกจกรรมแลว โดย

การนงทบทวนสงทไดปฏบตไปรวมกน ผานการเขยนและการพด ดวยการตอบคาถามงาย ๆ วา

คาดหวงอะไรจากการทากจกรรมน ไดตามทคาดหวงหรอไม ไดเพราะอะไร ไมไดเพราะ อะไร

และจะทาอยางไรตอไป

100

10. การจดทาดชนผร คอการรวบรวมผทเชยวชาญ เกงเฉพาะเรอง หรอภมปญญา

มารวบรวมจดเกบไวอยางเปนระบบ ทงรปแบบทเปนเอกสาร สออเลกทรอนกส เพอใหคน

ไดเขาถงแหลงเรยนรไดงาย และนาไปสกจกรรมการแลกเปลยนรตอไป

เครองมอในการแลกเปลยนเรยนรนเปนเพยงสวนหนงของเครองมออก

หลายชนดท นาไปใชในการจดการความร เครองมอทมผนามาใชมากในการแลกเปลยนเรยนร

ในระดบ ตนเองและระดบกลม คอ การแลกเปลยนเรยนรโดยเทคนคการเลาเรอง การเลาเรอง

เปน การแลกเปลยนเรยนรจากวธการทางานของคนอนทประสบผลสาเรจ หรอทเรยกวา Best

practice เปนการเรยนรทางลด นนคอเอาเทคนควธการทางานทคนอนทาแลวประสบผล สาเรจ

มาเปนบทเรยน และนาวธการนนมาประยกตใชกบตนเอง เกดวธการปฏบตใหมทด ขนกวาเดม

เปนวงจรเรอยไปไมสนสด การแลกเปลยนเรยนรจากการเลาเรอง มลกษณะ ดงน

การเลาเรอง การเลาเรอง หรอ Storytelling เปนเครองมออยางงายในการจดกาความร ซงมวธ การ

ไมยงยากซบซอน สามารถใชไดกบทกกลมเปาหมาย เปนการเลาประสบการณในการ ทางาน

ของแตละคนวา มวธการทาอยางไรจงจะประสบผลสาเรจ

กจกรรมเลาเรอง ตองทาอะไรบาง

กจกรรมจดการความร โดยใชเทคนคการเลาเรอง ประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ ดงน

1. ใหคณกจ (สมาชกทกคน) เขยนเรองเลาประสบการณความสาเรจในการทางาน

ของตนเอง เพอใหความรฝงลกในตว (Tacit Knowledge) ปรากฏออกมา เปนความรชดแจง

(Expicit Knowledge)

2. เลาเรองความสาเรจของตนเอง ใหสมาชกในกลมยอยฟง

3. คณกจ (สมาชก) ในกลม ชวยกนสกดขมความร จากเรองเลา เขยนบนกระดาษ

ฟลปชารต

4. ชวยกนสรปขมความรทสกดไดจากเรอง ซงมจานวนหลายขอ ใหกลายเปนแกน

ความร ซงเปนหวใจททาใหงานประสบผลสาเรจ

5. ใหแตละกลม คดเลอกเรองเลาทดทสด เพอนาเสนอในทประชมใหญ

6. รวมเรองเลาของทกคน จดทาเปนเอกสารคลงความรขององคกร หรอเผยแพร

ผานทางเวบไซต เพอแบงปนแลกเปลยนความร และนามาใชประโยชนในการทางาน

101

ตวอยางเรองเลา “ประสบการณความสาเรจ

“...แซน อกแลว ! ทาไม เธอถงเกเรอยางน นเปนครงทเทาไหรละ ทชอบรงแกเดก ครเออมระอา

เธอเหลอเกน”

เสยงครเวรประจาวน ซงสภาพสตรวยกลางคน กลาวตาหน ด.ช.แซน ผกาพราพอแม ตอหนา

เพอน ๆ ทหนาเสาธง

จากนนกหนมาใสอารมณกบขาพเจาทยนดอยขาง ๆ

“ครสมชาย ชวยจดการใหพทเถอะ พไมรจะทาอยางไรกบเดกเกเรคนนแลว”

ขาพเจาตอบรบไปสน ๆ ดวยคาวา “ครบ” พรอมกบความรหลายอยางทอดแนนอยในใจ ทยาก

จะอธบาย

ขาพเจาไปหาแซน ซงอาศยอยกบยายในเยนวนหนง พรอมของฝากเลก ๆ นอย ๆ พดคย สาระ

ทกขสขดบแบบคนคนเคยกน ตามประสาครบานนอก ทาใหทราบขอมลเชงลกวา พอ และแมของ

แซนเสยชวต ดวยโรคภมคมกนบกพรอง และตอนทยงมชวตอย กมกทะเลาะตบต กนใหลกเหนเปน

ประจา ขาพเจากลบบานพรอมโจทยขอใหญ

รงขน ขาพเจาเรยกแซนมาคย ชวนใหมาชวยทางานในวนเสารอาทตย เพอหารายได เสรม

เชน ปลกผกสวนครว เพาะชากลาไม ซงขาพเจาเปนผรบซอเอง

จากวนนน วนทแซนเรยนอยชน ม.1 มพฤตกรรมคอ...เกเร...ไมตงใจเรยน....

จนถงวนท 23 มนาคม 2551 แซนจบชน ม.3 ดวยเกรดเฉลย 3.68 สอบเขาเรยนตอ ชน ม.4

โรงเรยนมธยมประจาอาเภอ ในโปรแกรมวทย-คณตได มรายไดสะสมเปนตวเลขเงนใน บญชธนาคาร

จากการหารายไดพเศษระหวางเรยน เปนจานวนเงนหมนกวาบาท

หลงเสรจพธรบประกาศนยบตร ชน ม.3 แซนมากราบทตกของขาพเจา พรอมพดดวย นาเสยงท

สนเครอ และนาตาของความปลมปตวา...

“ครครบ ! ถาไมมครผมคงไมมวนนครบ”

นาตาของขาพเจาไหลซมโดยไมรตว

ตบไหลแซนแรง ๆ กอดซาอกทหนง เหมอนกอดลกชาย

ดใจดวยจรง ๆ วะ สตอไปนะ...นะ...แซน...

102

ชมชนนกปฏบตหรอชมชนแหงการเรยนร (CoPs)

ในชมชนมปญหาซบซอน ทคนในชมชนตองรวมกนแกไข การจดการความรจงเปน

เรองททกคนตองใหความรวมมอ และใหขอเสนอแนะในเชงสรางสรรค การรวมกลมเพอ

แกปญหา หรอรวมมอกนพฒนาโดยการแลกเปลยนเรยนรรวมกน เรยกวา “ชมชนนกปฏบต”

บคคลในกลมจงตองมเจตคตทดในการแบงปนความร นาความรทมอยมาพฒนากลมจาก การลง

มอปฏบต และเคารพในความคดเหนของผอน

ชมชนนกปฏบตคออะไร

ชมชนนกปฏบต คอ คนกลมเลก ๆ ซงทางานดวยกนมาระยะหนง มเปาหมายรวม

กน และตองการทจะแบงปนแลกเปลยนความร ประสบการณจากการทางานรวมกน กลม

ดงกลาวมกจะไมไดเกดจากการจดตงโดยองคกร หรอชมชน เปนกลมทเกดจากความตองการ

แกปญหา พฒนาตนเอง เปนความพยายามทจะทาใหความฝนของตนเองบรรลผลสาเรจ กลมท

เกดขนไมมอานาจใด ๆ ไมมการกาหนดไวในแผนภมโครงสรางองคกร ชมชน เปา หมายของ

การเรยนรของคนมหลายอยาง ดงนนชมชนนกปฏบตจงมไดมเพยงกลมเดยว แต เกดขนเปน

จานวนมาก ทงนอยทประเดนเนอหาทตองการจะเรยนรรวมกนนนเอง และคน คนหนงอาจจะ

เปนสมาชกในหลายชมชนกได

ชมชนนกปฏบตมความสาคญอยางไร

ชมชนนกปฏบตเกดจากกลมคนทมเครอขายความสมพนธทไมเปนทางการมารวมตว กน

เกดจากความใกลชด ความพอใจจากการมปฏสมพนธรวมกน การรวมตวกนในลกษณะ ทไม

เปนทางการจะเออตอการเรยนร และการสรางความรใหม ๆ มากกวาการรวมตวกนอยาง เปน

ทางการ มจดเนน คอตองการเรยนรรวมกนจากประสบการณการทางานเปนหลก การ ทางาน

ในเชงปฏบต หรอจากปญหาในชวตประจาวน หรอเรยนรเครองมอใหม ๆ เพอนามา ใชในการ

พฒนางาน หรอวธการทางานทไดผล และไมไดผล การมปฏสมพนธระหวางบคคล ทาใหเกด

การถายทอดแลกเปลยนความรฝงลก สรางความรและความเขาใจไดมากกวาการ เรยนรจาก

หนงสอ หรอการฝกอบรมตามปกต เครอขายทไมเปนทางการ ในเวทชมชนนก ปฏบตซงม

สมาชกจากตางหนวยงาน ตางชมชน จะชวยใหองคกรหรอชมชนประสบความ สาเรจไดดกวา

การสอสารตามโครงการทเปนทางการ

103

ชมชนนกปฏบตเกดขนไดอยางไร

การรวมกลมปฏบตการ หรอการกอตวขนเปนชมชนนกปฏบตได ลวนเปนเรองท

เกยวกบคน คนตองม 3 สงตอไปนเปนเบองตน คอ

1. ตองมเวลา คอ เวลาทจะมาแลกเปลยนเรยนร มารวมคด รวมทา รวมแกปญหา

ชวยกนพฒนางาน หรอสรางสรรคสงใหม ๆ ใหเกดขน หากคนทมารวมกลมไมมเวลา หรอ ไม

จดสรรเวลาไวเพอการน กไมมทางทจะรวมกลมปฏบตการได

2. ตองมเวทหรอพนท การมเวทหรอพนทคอการจดหาหรอกาหนดสถานททจะใช ใน

การพบกลม การชมชน พบปะพดคยสนทนาแลกเปลยนความคด แลกเปลยนประสบ การณ

ตามทกลมไดชวยกนกาหนดขน เวทดงกลาวนอาจมหลายรปแบบ เชน การจดประชม การจด

สมมนา การจดเวทประชาคมเวทขางบาน การจดเปนมมกาแฟ มมอานหนงสอ เปนตน

การจดใหมเวทหรอพนทดงกลาว เปนการทาใหคนไดมโอกาสแลกเปลยนเรยนรใน

บรรยากาศสบาย ๆ เปดโอกาสใหคนทสนใจเรองคลาย ๆ กน หรอคนททางานดานเดยวกน ม

โอกาสจบกลมปรกษาหารอกนไดโดยสะดวก ตามความสมครใจ ในภาษาองกฤษเรยกการ

ชมนมลกษณะนวา “Comunity of Practices” หรอเรยกยอวา CoPs ในภาษาไทยเรยก

“ชมชนนกปฏบต”

ชมชนนกปฏบตเปนคาทใชกนโดยทวไป และมคาอน ๆ ทมความหมายเดยวกนน

เชน ชมชนแหงการเรยนร ชมชนปฏบตการ หรอเรยกคายอในภาษาองกฤษวา CoPs ก เปนท

เขาใจกน

3. ตองมไมตร คนตองมไมตรตอกนเมอมาพบปะกน การมไมตรเปนเรองของใจ

การมนาใจตอกน มใจใหกนและกน เปนใจทเปดกวาง รบฟงความคดเหนของผอน พรอม รบ

สงใหม ๆ ไมตดยดอยกบสงเดม ๆ มความเอออาทร พรอมทจะชวยเหลอเกอกลซงกน และ

กน

การรวมกลมปฏบตการ จะดาเนนไปไดดวยด บรรลตามเปาหมายทตงไว จะตองม

เวลา เวท ไมตร เปนองคประกอบทชวยสรางบรรยากาศทเปดกวาง และเอออานวยตอการ

แสดงความคดเหนทหลากหลายในกลม จะทาใหไดมมมองทกวางขวางยงขน

104

รปแบบของเวทชมชนนกปฏบต

การแลกเปลยนเรยนรผานเวทชมชนนกปฏบตมหลากหลายรปแบบ เชน การมารวม กลม

กนเพอแลกเปลยนความรระหวางกน ในรปแบบตาง ๆ เชน การประชม การสมมนา การจดเวท

ประชาคม เวทขางบาน การจดเปนมมกาแฟ มมอานหนงสอ แตในปจจบนมการใชเทคโนโลย

มาใชในการสอสาร ทาใหเกดการแลกเปลยนเรยนรรวมกนผานทาง อนเตอรเนต ดงนนรปแบบ

ของการแลกเปลยนเรยนรทเรยกวา “เวทชมชนนกปฏบต” จงม 2 รปแบบ ดงน

1. เวทจรง เปนการรวมตวกนเปนกลมหรอชมชน และมาแลกเปลยนเรยนรรวมกน ดวย

การเหนหนากน พดคยแลกเปลยนความคดเหน ทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการ แต

การแลกเปลยนในลกษณะนจะมขอจากดในเรองคาใชจายในการเดนทางมาพบกน แต สามารถ

แลกเปลยนเรยนรรวมกนไดในเชงลก

2. เวทเสมอน เปนการรวมตวกนเชอมเปนเครอขาย เพอแลกเปลยนเรยนรรวมกน

ผานทางอนเตอรเนต ซงในปจจบนมการใชอนเตอรเนตในการสอสารหรอคนควาหาขอมล

กนอยางแพรหลายทงในประเทศและตางประเทศ การแลกเปลยนเรยนรในลกษณะนเปนการ

แลกเปลยนเรยนรแบบไมเปนทางการ มปฏสมพนธกนผานทางออนไลน จะเหนหนากนหรอ

ไมเหนหนากนกได และจะมความรสกเหมอนอยใกลกน จงเรยกวา “เวทเสมอน” นนคอ

เสมอนอยใกลกนนนเอง การแลกเปลยนเรยนรจะใชวธการบนทกผานเวบบลอก ซงเหมอน

สมดบนทกเลมหนงทอย ในอนเตอรเนต สามารถบนทกเพอแลกเปลยนเรยนรและสงขอมล

หากนไดทกท ทกเวลา และประหยดคาใชจายเนองจากไมตองเดนทางมาพบกน

105

ชมชนแหงการเรยนร

ชมชนแหงการเรยนร คอการทคนในชมชนเขารวมในกระบวนการเรยนร พรอมทจะ

เปนผใหความรและรบความร จากการแบงปนความรทงในตนเองและความรในเอกสารใหแกกน

และกน ชมชนแหงการเรยนรจงมทงระบบบคคลและระดบกลม เชอมโยงกนเปนเครอ ขายเพอ

เรยนรรวมกน

การสงเสรมใหชมชนเปนชมชนแหงการเรยนรจงตองเรมทตวบคคล เรมตนจากการ

ทาความเขาใจ สรางความตระหนกใหกบคนในชมชนเปนบคคลแหงการเรยนร เหนความ

สาคญของการมนสยใฝเรยนร สงเสรมใหเกดการเรยนรจากกจกรรมทรฐบาลหรอองคกร

ชมชนจดให จากการพบปะ พดคย แลกเปลยนเรยนรรวมกนอยางสมาเสมอ จนเกดเปน ความ

เคยชนและเหนประโยชนจากความรทไดรบเพมขน

การสรางนสยใฝเรยนรของบคคล คอการใหประชาชนในชมชนไดรบบรการตาง ๆ

ทสนใจอยางตอเนองสมาเสมอ กระตนใหเกดความอยากรอยากเหนเปนอนดบแรก เกดความ

ตระหนกถงความสาคญของการศกษาหาความร เกดการเรยนรอยางตอเนอง เปนผนาใน การ

พฒนาดานตาง ๆ ทงการเรยนรจากหนงสอ เรยนรเพอพฒนาอาชพและการพฒนา คณภาพชวต

ดงนน บคคลถอเปนสวนหนงของชมชนหรอสงคม การสงเสรมใหบคคลเปนผใฝ

เรยนร ยอมสงผลใหชมชนเปนชมชนแหงการเรยนรดวย การสงเสรมใหชมชนมสวนรวมใน

การแลกเปลยนเรยนรรวมกนอยางสมาเสมอ ทงเปนทางการและไมเปนทางการ จะทาใหเกด

106

การหมนเกลยวของความร หากบคคลในชมชนเกดความคนเคยและเหนความสาคญของ

การเรยนรอยเสมอ จะเปนกาวตอไปของการพฒนาชมชนและสงคมใหเปนสงคมแหงการเรยนร

ตวชวดระดบกลม

1. มเวทชมชนแลกเปลยนเรยนรในหลายประเดน

2. มกลม องคกร เครอขายทมการเรยนรรวมกนอยางตอเนอง

3. มชดความร องคความร ภมปญญา ทปรากฏเดนชด และเปนประสบการณ เรยนร

ของชมชน ถกบนทกและจดเกบไวในรปแบบตาง ๆ

107

การพฒนาขอบขายความรของกลม

ขอบขายความรจะกวางขวางเพยงใดขนอยกบเปาหมายและประโยชนของความรท กลม

ตองการในกลมพฒนาอาชพตาง ๆ ในชมชนนน เปาหมายของการจดตงกลมกเพอสราง งานสราง

อาชพใหกบคนในชมชน เพมรายได ลดรายจาย ลดปญหาการวางงาน และสราง ความสามคค

ในชมชน แตกลมอาชพทดาเนนการอยไดในปจจบน มปจจยหลายอยางทสง ผลใหกลมเขมแขง

ยงยน และกลมลมสลายไมสามารถดาเนนการตอไปได กลมทดาเนนการ อยไดถอวากลมม

การจดความรในกลมไดเปนอยางด ความรทเกยวของในการพฒนากลม นนมขอบขายความร

ทจาเปนและสาคญตอการพฒนากลม ซงนาเสนอไวพอสงเขป ดงน

1. ความรเรองการบรหารจดการกลม เปนความรทจาเปนสาหรบกลม หากกลม มการ

บรหารจดการไมโปรงใส จดทาระบบบญชไมเปนปจจบน ไมมระบบการตรวจสอบทด จะทา

ใหกลมขาดความไววางใจกน เกดความขดแยงกนเองภายในกลม สงผลใหสมาชกกลม ไมให

ความรวมมอในการทากจกรรมตาง ๆ และกลมไมสามารถพฒนาตอไปได

2. ความรเรองการพฒนาผลตภณฑ กลมจดตงขนเพอตองการพฒนาอาชพใหคน ใน

ชมชน เปนการเพมรายไดและลดรายจาย หากกลมไมมความรเรองการพฒนาผลตภณฑ กจะทา

ใหสนคาไมไดรบความนยม ไมเปนทตองการของตลาด และจาหนายไมไดในทสด ดงนนกลม

จงตองมการพฒนาผลตภณฑอยางตอเนอง ใหมความทนสมยและตรงกบความ ตองการของ

ลกคาหรอผใชบรการ

3. ความรเรองการตลาด กลมจะตองมความรเรองการจาหนาย นนคอ การตง ราคา

ทาเลทตงกลมเปาหมายทใชบรการ การทาความเขาใจเรองการตลาด จะทาใหกลม มชองทางใน

การจาหนายและขยายตลาดไดมากขน สงผลใหกลมมกาไรจากการขาย สมาชก กลมดารงอยได

จากผลกาไรทกลมไดรบนนเอง

4. การรกษามาตรฐานของสนคา สนคาโดยเฉพาะสนคาทเปนเครองบรโภคท ผลตขน

ในชมชน จะมมาตรฐานของชมชนมาปนเครองกากบ บอกถงคณภาพของสนคา ดงนนกลม

จะตองมความรความเขาใจในการผลตสนคาใหมมาตรฐาน สนคาจงจะไดรบการ ยอมรบ และ

ขยายตลาดได

108

ในการพฒนากลมอาชพนน กลมจาเปนตองรวาขอบขายความรท จาเปนตอการ

พฒนากลมอาชพนนคออะไร อยทไหน และจะคนหาความรเหลานนไดอยางไร กลมอาจประชม

รวมกนเพอศกษาปญหาทเกดขนจรงในกลมมาเปนองคความรของกลม ตรวจสอบความรทจาเปน

ตอการแกปญหาหรอพฒนากลม สงเสรมใหมการแลกเปลยนเรยนรรวมกน ทงภายในกลมและ

นอกกลม ความรทกความรทจาเปนในการแกปญหาหรอพฒนากลม ถอ เปนขอบขายความรของ

กลมทกลมตองเรงดาเนนการแสวงหา เพอนาความรนนมาสการปฏบต เปนการยกระดบความร

และตอยอดองคความรเดมทกลมมอย สงผลใหกลมไดรบการ พฒนา และหากกลมดาเนนการ

จดการความรในขอบขายความรของกลมไปอยางเปนวงจร ไมมทสนสดแลว กลมจะเกดความ

เขมแขงและดารงอยในชมขนอยางยงยนได

109

การจดทาสารสนเทศเผยแพรความร

สารสนเทศ

คอขอมลตาง ๆ ทผานการกลนกรองและประมวลผลแลว บวกกบประสบการณความ

เชยวชาญทสะสมมาแรมป มการจดเกบหรอบนทกไว พรอมในการนามาใชงาน

การจดทาสารสนเทศ

ในการจดการความร จะมการรวบรวมและสรางองคความรทเกดจากการปฏบตข น

มากมาย การจดทาสารสนเทศจงเปนการสรางชองทางใหคนทตองการใชความรสามารถ เขาถง

องคความรได และกอใหเกดการแบงปนความรรวมกนอยางเปนระบบ ในการจดเกบ เพอให

คนหาความรคอไดงายนน องคกรตองกาหนดสงสาคญทจะเกบไวเปนองคความร และตอง

พจารณาถงวธการในการเกบรกษา และนามาใชใหเกดประโยชนตามตองการ องคกรตอง

เกบรกษาสงทองคกรเรยกวาเปนความรไวใหดทสด

การจดสารสนเทศ ควรจดทาอยางเปนระบบ และควรเปนระบบทสามารถคนหา และ

สงมอบไดอยางถกตองและรวดเรว ทนเวลาและเหมาะสมกบความตองการ และจดให มการ

จาแนกรายการตาง ๆ ทอยบนพนฐานตามความจาเปนในการเรยนร องคกรตอง พจารณาถง

ความแตกตางของกลมคนในการคนคนความร องคกรตองหาวธการใหพนกงาน ทราบถงชอง

ทางการคนหาความร เชน การทาสมดจดเกบรายชอและทกษะของผเชยวชาญ เครอขายการ

ทางานตามลาดบชน การประชม การฝกอบรม เปนตน สงเหลานจะนาไปส การถายทอด

ความรในองคกร

วตถประสงคการจดทาสารสนเทศ

1. เพอใหมระบบการจดเกบขอมลและองคความรอยางเปนหมวดหม และเหมาะสม

ตอการใชงาน สามารถคนหาไดตลอดเวลา สะดวก งาย และรวดเรว

2. เพอใหเกดระบบการสอสาร การแลกเปลยน แบงปน และถายทอดองคความร

ระหวางกนผานสอตาง ๆ อยางมประสทธภาพ

3. เพ อใหเกดการเขาถงและเช อมโยงองคความร ระหวางหนวยงานท งภายในและ

ภายนอกอยางเปนระบบ สะดวกและรวดเรว

4. เพอรวบรวมและจดเกบความรจากผมประสบการณ รวมถงผเชยวชาญในรปแบบ

ตาง ๆ ใหเปนรปธรรม เพอใหทกคนสามารถเขาถงความรและพฒนาตนเองใหเปนผรได

110

5. เพอนาเทคโยโลยสารสนเทศ มาใชเปนเครองมอในการถายทอดระหวางความร

ฝงลกกบความรชดแจง ทสามารถเปลยนสถานะระหวางกนตลอดเวลา ทาใหเกดความร

ใหม ๆ

การถายทอดความร

เปนการนาความรทไดรบมาถายทอดใหบคลากรในองคกรไดรบทราบ และใหมความ ร

เพยงพอตอการปฏบตงาน การเผยแพรความรจงเปนองคประกอบหนงของการจดการความร การ

เผยแพรความรมการปฏบตกนมานานแลว สามารถทาไดหลายทางคอ การเขยนบนทก รายงาน

การฝกอบรม การประชม การสมมนา จดทาเปนบทเรยนทงในรปแบบของหนงสอ บทความ

วดทศน การอภปรายของเพอนรวมงานในระหวางการปฏบตงาน การอบรม พนกงานใหม

อยางเปนทางการ หองสมด การฝกสอนอาชพและการเปนเลยง การแลกเปลยน เรยนรใน

รปแบบอน ๆ เชน ชมชนนกปฏบต เรองเลาแหงความสาเรจ การสมภาษณ การ สอบถาม เปน

ตน การถายทอดหรอเผยแพรความร มการพฒนารปแบบโดยอาศยเทคโนโลย เพอการสอสาร

และเทคโนโลยมการกระจายไปอยางกวางขวาง ทาใหกระบวนการถายทอด ความรผาน

เทคโนโลยโดยเฉพาะอนเตอรเนตไดความนยมอยางแพรหลายมากขน

การเผยแพรความรและการใชประโยชน มความจาเปนสาหรบองคกร เนองจาก องคกรจะ

เรยนรไดดขนเมอมความร มการกระจายและถายทอดไปอยางรวดเรว และเหมาะ สมทวทง

องคกร การเคลอนทของสารสนเทศและความรระหวางบคคลหนงไปอกบคคลหนง นนจง

เปนไปโดยตงใจและไมตงใจ

111

ก จ ก ร ร ม ท า ย บ ท

กจกรรมท 1 ทานสามารถเปน “คณอานวย” ไดหรอไม เพราะเหตใด

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 2 ทานเคยเขารวมแลกเปลยนเรยนรในลกษณะ “ชมชนนกปฏบต CoPs” เรอง อะไร

และชมชนนกปฏบตททานเขารวมมลกษณะอยางไร

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 3 ความรทจาเปนในการแกปญหาหรอพฒนาตวทานคออะไร และขอบขายความ รนน

มอะไรบาง

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 4 การจดทาสารสนเทศเพอเผยแพรความร ทานวาวธใดดทสด เพราะเหตใด

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

112

เรองท 2 : การฝกหดทกษะและกระบวนการจดการความร

กระบวนการจดการความรดวยตนเอง

การจดการความรดวยตนเอง จะทาใหผเรยนเรยนรหลกการอนแทจรงในการพฒนา

ตนเอง และจงใจตนเองใหกาวไปสการพฒนาคณภาพชวตและคณภาพในการทางาน เปน ผม

สมฤทธผลสงสด โดยการนาองคความรทเปนประโยชนไปประยกตใชในชวตจรง และการ

ทางานไดอยางมประสทธภาพ และสามารถปรบตวทนตอโลกยคโลกาภวตน มโอกาสแลก

เปลยนเรยนรประสบการณชวตและประสบการณการทางานรวมกน มทศนคตทดตอชวต

ตนเองและผอน มความกระตอรอรนและเสรมสรางทศนคตทดตอการทางาน นาไปสการเหน

คณคาของการอยรวมกนแบบพงพาอาศยกน ชวยเกอกลกน เรยนรซงกนและกน กอใหเกด

การเปนชมชนแหงการเรยนร ในลกษณะของทมทมประสทธภาพ

การจดการความรเปนเรองทเรมตนทคน เพราะความรเปนสงทเกดมาจากคน มา จาก

กระบวนการเรยนรการคดของคน คนจงมบทบาททงในแงของผสรางความร และเปนผ ทใช

ความร ซงถาจะมองภาพกวางออกไปเปนครอบครว ชมชน หรอแมแตในหนวยงาน ก จะเหน

ไดวาทงครอบครว ชมชน หนวยงาน ลวนประกอบขนมาจากคนหลาย ๆ คน ดงนน หาก

ระดบปจเจกบคคลมความสามารถในการจดการความร ยอมสงผลตอความสามารถใน การ

จดการความรของกลมดวย

วธการเรยนรทเหมาะสมเพอใหเกดการจดการความรดวยตนเอง คอ ใหผเรยนได เรม

กระบวนการเรยนรตงแตการเรมคด คดแลวลงมอปฏบต และเมอปฏบตแลวจะเกด ความร

จากการปฏบต ซงผปฏบตจะจดจาทงสวนทเปนความรฝงลกและความรทเปดเผย มการ

บนทกความรในระหวางเรยนรกจกรรม หรอโครงการลงในสมดบนทก ความรปฏบตท บนทก

ไวในรปแบบตาง ๆ จะเปนประโยชนสาหรบตนเองและผอน ในการนาไปปฏบตแกไข ปญหาท

ชมชนประสบอยใหบรรลเปาหมาย และขนสดทายคอ ใหผเรยนไดพฒนาปรบปรง สงทกาลง

เรยนรอยตลอดเวลา ยอนดวาในกระบวนการเรยนรนน มความบกพรองในขนตอน ใด กลงมอ

พฒนาตรงจดนนใหด

113

ทกษะการเรยนรเพอจดการความรในตนเอง

ผเรยนจะตองพฒนาตนเอง ใหมความสามารถและทกษะในการจดการความรดวย

ตนเองใหมความรทสงขน ซงสามารถฝกทกษะเพอการเรยนรไดดงน

ฝกสงเกต ใชสายตาและหเปนเครองมอ การสงเกตจะชวยใหเขาใจในเหตการณ หรอ

ปรากฏการณนน ๆ

ฝกการนาเสนอ การเรยนรจะกวางขนไดอยางไร หากรอยคนเดยว ตองนาความร

ไปสการแลกเปลยนเรยนรกบคนอน การนาเสนอใหคนอนรบทราบ จะทาใหเกดการแลก

เปลยนความรกนอยางกวางขวาง

ฝกตงคาถาม คาถามจะเปนเครองมออยางหนงในการเขาถงความรได เปนการตง

คาถามใหตนเองตอบ หรอจะใหใครตอบกได ทาใหไดขยายขอบขายความคด ความร ทา ใหร

ลก และรกวางยงขนไปอก อนเนองมาจากการทไดศกษาคนควาในคาถามทสงสยนน คาถาม

ควรจะถามวา ทาไม อยางไร ซงเปนคาถามระดบสง

ฝกแสวงหาคาตอบ ตองรวาความร หรอคาตอบทตองการนนมแหลงขอมลให คนควา

ไดจากทไหนบาง เปนความรทอยในหองสมด ในอนเตอรเนต หรอเปนความรทอย ในตวคน

ทตองไปสมภาษณ ไปสกดความรออกมา เปนตน

ฝกบรณาการเชอมโยงความร เนองจากความรเร องหนงเร องใดไมมพรมแดนกน

ความรนนสมพนธเชอมโยงกนไปหมด จงจาเปนตองรความเปนองครวมของเรองนน ๆ อยาง

ยกตวอยางปยหมก ไมเฉพาะแตมความรเรองวธทาเทานน แตเชอมโยงการกาหนดราคาไว เพอ

จะขาย โยงไปทวธใชถาจะนาไปใชเอง หรอแนะนาใหผอนใช โยงไปถงบรรจภณฑวาจะ บรรจ

กระสอบแบบไหน ทกอยางบรณาการกนหมด

ฝกบนทก จะบนทกแบบจดลงสมด หรอเปนภาพ หรอใชเครองมอบนทกใด ๆ กได

ตองบนทกไว บนทกใหปรากฏรองรอยหลกฐานของการคดการปฏบต เพอการเขาถงและการ

เรยนรของบคคลอนดวย

ฝกการเขยน เขยนงานของตนเองใหเปนประโยชนตอการเรยนรของตนเองและผอน

งานเขยนหรอขอเขยนดงกลาวจะกระจายไปเพอแลกเปลยนเรยนรกบผคนในสงคมทมาอาน งาน

เขยน

114

ขนตอนการจดการความรดวยตนเอง

ในการเรยนรเพอจดการความรในตนเอง นอกจากวเคราะหตนเองเพอกาหนดองค

ความรทจาเปนในการพฒนาตนเองแลวนน การแลกเปลยนเรยนรเพอใหไดมาซงความร เปน

วธการคนหาและเขาถงความร ท งายเปนการเรยนร ทางลด นนคอดวาท อ นทาอยางไร

เลยนแบบ best practice และทาใหดกวา เมอปฏบตแลวเกดความสาเรจแมเพยงเลกนอย กถอวา

เปน best practice ในขณะนน กระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเองสามารถดาเนน การตาม

ขนตอนตาง ๆ ได ดงน

1. ขนการบงชความร ผเรยนวเคราะหตนเอง เพอรจดออน จดแขงของตนเอง

กาหนดเปาหมายในชวต กาหนดแนวทางเดนไปสจดหมาย และรวาความรทจะแกปญหา และ

พฒนาตนเองคออะไร

2. ขนสรางและแสวงหาความร ผเรยนจะตองตระหนกและเหนความสาคญของ การ

แสวงหาความร เขาถงความรทตองการดวยวธการทหลากหลาย แหลงเรยนรทใชในการ แสวงหา

ความร ไดแกการใชเทคโนโลยสารสนเทศ การแสวงหาความรจากผเชยวชาญ ภม ปญญา

ทองถน และเพอน โดยยอมรบในความรความสามารถซงกนและกน และตองใช ทกษะตาง ๆ

เพอใชในการสรางความร เชน ฝกสงเกต ฝกนาเสนอ ฝกการตงคาถาม ฝก การแสวงหาคาตอบ

ฝกบรณาการเชอมโยงความร ฝกบนทก และฝกการเขยน

3. การจดการความรใหเปนระบบ จดทาสารบญจดเกบความรประเภทตาง ๆ ท

จาเปนตองรและนาไปใชเพอการพฒนาตนเอง การจดการความรใหเปนระบบจะทาใหเกบ

รวบรวม คนหา และนามาใชไดงาย รวดเรว

4. ขนการประมวลและกลนกรองความร ความรทจาเปนอาจตองมการคนควา และ

แสวงหาเพมเตม เพอใหความรมความทนสมย นาไปปฏบตไดจรง

5. การเขาถงความร เมอมความรจากการปฏบตแลว มการเกบความร ในรปแบบ ตาง

ๆ เชน สมดบนทกความร แฟมสะสมงาน วารสาร หรอใชเทคโนโลยในการจดเกบ รปแบบ

เวบไซด วดทศน แถบบนทกเสยง และคอมพวเตอร เพอใหตนเองและผอนเขาถง ไดงาย

อยางเปนระบบ

6. ขนการแบงปนแลกเปลยนความร ผเรยนตองเขารวมกจกรรมแลกเปลยน เรยนรกบ

เพอน ๆ หรอชมชน เพอเรยนรรวมกน อาจเปนลกษณะของการสมมนา เวทเรอง เลาแหง

ความสาเรจ การศกษาดงาน หรอแลกเปลยนเรยนรผานทางอนเตอรเนต เปนตน

115

7. ขนการเรยนร ผเรยนจะตองนาเสนอความรในโอกาสตาง ๆ เชน การจด

นทรรศการ การพบกลม การเขาคาย หรอการประชมสมมนา รวมทงมการเผยแพรความร ผาน

ชองทางตาง ๆ เชน วารสารเวบไซด จดหมายขาว เปนตน

ความสาเรจของการจดการความรดวยตนเอง

1. ผเรยนเกดการเรยนรตามแผนพฒนาตนเองทไดกาหนดไว

2. ผเรยนตระหนกถงความรบผดชอบในการพฒนาตนเองเพ อเรยนร วชาตาง ๆ

อยางเขาใจ และนาไปใชประโยชนในชวตประจาวนได

3. ผเรยนมความรททนสมย เหมาะสมกบสถานการณปจจบน สามารถปรบตวให

อยในสงคมได

116

ตวอยางตาพรากบการจดการความร

สรนทร กจนตยชว

ตาพรา เสนานาท อาย 55 ป ราษฎรตาบลบานหลวง อาเภอเสนา จงหวด พระนครศรอยธยา

พาครอบครวไปหากนทกรงเทพ ฯ เมอหลายปมาแลว แตสดทาย กตองตดสนใจกลบบาน เพราะ

ครอบครวมแตความทกขยาก กนอยแบบอดๆอยากๆ

เขามทดนเหลออย 3 งาน จงขดรองสวนและปลกผกโดยใชสารเคม ทงปย และยาปราบ

ศตรพช ใหภรรยานาไปขายทตลาด และเขายงรบจางฉดยาฆาหญาให แกเพอนบานอกดวย

มชามนานเขาเรมเจบปวย ตวซดเหลอง จงตองไปหาหมอทสถานอนามยขาง บานไมไดหยด

ถงหมอจะบอกตนเหตของความเจบปวย แตเขากเลกไมได เพราะลก ทง 4 คน ตองกนใชมากขนและ

ไปโรงเรยนกน

หนสนพอกพนขน ตวเขาเจบออดแอดมากขน รายจายสารพด แตรายไดม 2 ทาง คอ ขายผก

กบรบจางฉดยาฆาหญา ไมรจะจดการกบครอบครวอยางไร หาทาง ออกไมไดกกลมใจ เรมมปากเสยง

กบสมาชกในครอบครว ทพงของเขาคอเหลากบบหร

วนหนง นายเชด พนธเพง นกจดการความรของชมชนวฒนธรรมคลองขนมจน ไปพบเขา จง

ไตถามสารทกขสขดบในฐานะเพอนบาน เขาไดเลาเรองโครงการชมชน เปนสขใหฟง และชวนตา

พราเขาเปนสมาชกเพอแกไขปญหาทเผชญอย

ตาพราฟงนายเชดอธบายถงการปลกผกแบบยงยนดวยการจดการความร เพอ ครอบครวและ

ชมชนเปนสขไปพรอมกน เปนการจดการดวยสตปญญาเพอพฒนา ปากทอง คอ เศรษฐกจ จตใจ

ครอบครว ชมชน สงคม วฒนธรรม สงแวดลอม และความสข ไปพรอมกนแบบองครวม ไมแยก

สวน

ทกเรองทกประเดนทนายเชดชแจงเปนเรองใหมสาหรบตาพรา และตาพรากไม สเขาใจนก แตท

ตดสนใจเขารวมทนทเพราะเขาอยากออกจากความทกขทประสบอย และเขากไมมทางเลอกอน

ในชวงตนของการเขาโครงการ ตาพราแทบจะลาออกเสยหลายครง เพราะเขา ตองแบงเวลาทา

กนไปเรยนรกบสงทเขาไมคอยจะเชอนก แตเขากสนใจเรองทจะทาให เขาไมเจบปวย นอกจากนน

การเขากลมทาใหเขาไดรบความเหนใจจากเพอน ๆ

เชดไดพาตาพราไปเรยนรเรองเกษตรยงยนจากเครอขายในตางจงหวดพรอมกบ เพอน ๆ ตาพรา

เรยนรเรองการจดการทรพยากรเชงระบบ เขาใหความสนใจกบการ ทานาสมควนไมจากถานไม

เพอนาไปทดแทนสารเคมกาจดศตรพช และในหมบาน ของเขากมเศษตนไม กงไม ทชมชนตดทงไว

มากมาย เขาสามารถนามาจดการใช ประโยชนไดโดยไมตองซอหา

117

เมอกลบมาถงบาน ตาพราลงมอทาเตาเผาถานแบบใหมทนท เปนเตาทสามารถ ใหทง

ถานและนาสมควนไม เขาทาแลวทาอกจนสาเรจ ซงนอกจากเขาจะไดนาสม ควนไมไปใชในสวนผก

แลว ยงไดถานไวใชในครวเรอนอกดวย

เมอเหลอใชแลวตาพรากขายใหกบเพอนบาน เขาขายดจนผลตไมทน ตองเพม จานวนเตาขน

เดยวนเขาไมตองไปรบจางฉดยาฆาหญาแลว วน ๆ หนงเขาทาสวนผก ใชนาสมควนไมแทนสารเคม

กาจดศตรพช กรองนาสมควนไมใสขวดขายขวดละ 50 บาท กรอกถานใสถงขายถงละ 15 บาท ซง

นอกจากเขาจะลอดรายจายในครวเรอนได จรงแลว เขายงมรายไดเพมขนดวย

วน ๆ หนงตาพราขลกอยกบสวนผก ขลกอยกบเตาถาน วางแผนงานในวนรงขน วาจะจดการ

กบผกอะไรบาง อยางไร จะจดการกบการตลาดของถานและนาสมควนไม อยางไร จนลมเรองเหลา

บหรไป ปจจบนเขาเกอบจะไมไดแตะตองมน จะมบางกกบ เพอนๆ และสมาชกเครอขายบางคน

เปนครงคราวเทานน หนสนจงลดลงไปมาก แม จะยงไมหมด แตกมความหวงเพราะเขาจดการได ความ

ทกขหลายดานลดลง ทงโรคภย ไขเจบและความสขของครอบครว ลกคนหนงลาออกจากโรงงานทา

รองเทาชวยพอแม ทกคนกนอมนอนหลบ

ชวงหลงนตาพราเปนทยอมรบของเพอนบาน ของสมาชกกลมและเครอขาย เกษตรยงยน เขา

เปนวทยากรเรองนาสมควนไมดวยความมนใจ เขาสรางความรเรอง นดวยหนงสมองกบสองมอ และ

ถายทอดถงมรรควธการจดการทรพยากร รวมทงการ จดการกบปญหาตาง ๆ ซงเปนทกขของครอบครว

ดวยใบหนายมแยม ดวยนาใจและ เปนสข ปจจบนเขาสรางเครอขายเรองนถง 4 อาเภอในจงหวด

พระนครศรอยธยา

เมอวางจากงานเขานงมองดสวน และคดทบทวนสาระตาง ๆ ในสงทนายเชด พดคยกบเขาใน

วนแรก ออ ! การจดการความรเปนอยางนเอง มนคอการเรยนร เอา ความรมาจดการเชงระบบ สราง

ความรใหมเพอปรบตวใหสอดคลองกบโลกยคใหม ดวยสตปญญา ปรบรปแบบการพฒนาแตรกษา

ความสมดลของระบบความสมพนธ ระหวางมนษยกบมนษย มนษยกบสงแวดลอม เพอใหเกดการ

ยงยนสบไป

นคอการสรปเรองการจดการความรของตาพรา !!!

118

การสรปองคความรและการจดทาสารสนเทศ

การจดการความรดวยตนเอง

การสรปองคความร

การจดการความร เรามงหา “ความสาเรจ” มาแลกเปลยนเรยนร เรามงหาความ สาเรจ

ในจดเลก ๆ จดนอยตางจดกน นามาแลกเปลยนเรยนร เพอใหเกดการขยายผลไปส ความสาเรจท

ใหญขน

องคความรเปนความรมาจากการปฏบตเรยกวา “ปญญา” กระบวนการเรยนรเปด

โอกาสใหผเรยนเปนผสรางความรดวยตนเอง สงเกตสงทตนอยากร ลงมอปฏบตจรง คนควา

และแสวงหาความรเพมจนคนพบความร สรางสรรคเกดเปนองคความรและเกดประสบการณ

ใหม การเรยนรแบบนจะสงเสรมใหผเรยนไดพฒนาความสามารถในการคด สการปฏบต

และเกด “ปญญา” หรอองคความรเฉพาะของตนเอง

องคความรมอยอยางมากมาย การปฏบตงานจนประสบผลสาเรจ รวมทงการแก

ปญหาตาง ๆ ทเกดขนในระหวางการทางานทสงผลใหงานสาเรจลลวงตามเปาประสงค ถอ วา

เปนองคความรทเกดขนทงสน และเปนองคความรทมคาตอการเรยนรทงสน

การสรปองคความรมความสาคญตอกระบวนการจดการความรเปนอยางยง เพราะ การ

สรปองคความรจะเปนการตอยอดความรใหกบตนเองและผอน หากบคคลอนตองการ ความ

ชวยเหลอในการแกปญหาบางเรอง เราจะใชความรทมอยชวยเหลอเพอนไดอยางไร และเมอเรา

จะเรมตนทาอะไร เรารบางไหมวามใครทาเรองนมาบาง อยทไหนในชมชนของ เรา เพอทเรา

จะทางานใหสาเรจไดงายขน และไมทาผดซาซอน การดาเนนการจดการองค ความร อาจตอง

ดาเนนการตามขนตอนตาง ๆ ดงน

1. การกาหนดความรหลกทจาเปนหรอสาคญตองาน หรอกจกรรมของกลมหรอ

องคกร

2. การเสาะหาความรทตองการ

3. การปรบปรง ดดแปลง หรอสรางความรบางสวนใหเหมาะตอการใชงานของตน

4. การประยกตใชความรในกจกรรมงานของตน

5. การนาประสบการณจากการทางาน และการประยกตใชความรมาแลกเปลยน

เรยนรและสกดขมความร ออกมาบนทกไว

119

6. การจดบนทก “ขมความร” และ “แกนความร” สาหรบไวใชงาน และ

ปรบปรง

เปนชดความรทครบถวน ลมลก และเชอมโยงมากขน เหมาะตอการใชงาน

มากขน

การจดการความรเพอใหเกดองคความรทตองการ เรมจากการกาหนด “เปาหมาย ของ

งาน” นนคอ การบรรลผลสมฤทธ ในการดาเนนการตามทกาหนดไว คอ

1. การตอบสนอง คอ การสนองตอบความตองการของทกคนทเกยวของ

2. การมนวตกรรม คอ 1) นวตกรรมในการทางาน

2) นวตกรรมทางผลงาน

3. ขดความสามารถ คอ การมสมรรถนะทเกดจากการเรยนรของตนเอง

4. ประสทธภาพ คอ องคความร หรอ คลงความร

การจดทาสารสนเทศการจดการความรดวยตนเอง

การจดการความรดวยตนเง องคความรกยงอยในสมองคนในรปของประสบการณ

จากการทางานทประสบผลสาเรจนน เราตองมการถอดองคความรซงอาจไหลเวยนองคความ ร

จากคนสคน หรอจากคนมาจดทาเปนสารสนเทศในรปแบบตาง ๆ เพอใหคนเขาถงความร ไดงาย

และนาไปสการปฏบตได โดยการนาความรทไดมาจดเกบ เปนหมวดหมของความร การช

แหลงความร การสรางเครองมอในการเขาถงความร การกรองความร การเชอมโยง ความร

การจดระบบองคความรยงหมายรวมถงการทาใหความรละเอยดชดเจนขน องค ความรอาจ

จดเกบไวในรปแบบตาง ๆ เชน บนทกความร แฟมสะสมงานเอกสารจากการ ถอดบทเรยน

แผนซด เวบไซด เวบบลอค เปนตน

120

กระบวนการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการ

กระบวนการจดการความรดวยกลมปฏบตการ

ในยคของการเปลยนแปลงทรวดเรวนน ปญหาจะมความซบซอนมากขน เราจาเปน

ตองมความรทหลากหลาย ความรสวนหนงอยในรปของเอกสาร ตารา หรออยในรปของ สอ

อเลกทรอนกส เชน เทป วดโอ แตความรทมอยมากทสดคออยในสมองคน ในรปแบบ ของ

ประสบการณ ความจา การทางานทประสบผลสาเรจ การดารงชวตอยในสงคมปจจบน

จาเปนตองใชความรอยางหลากหลาย นาความรหลายวชามาเชอมโยง บรณาการ ใหเกด การ

คด วเคราะห สรางความรใหมจากการแกปญหาและพฒนาตนเอง ความรบางอยาง เกดขนจาก

การรวมกลมเพอแกปญหา หรอพฒนาในระดบกลม องคกร หรอชมชน ดงนน จงตองมการ

รวมกลมเพอจดการความรรวมกน

ปจจยททาใหการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการประสบผลสาเรจ

1. วฒนธรรมและพฤตกรรมของคนในกลม คนในกลมตองมเจตคตทดในการ

แบงปนความรซงกนและกน มความไวเนอเชอใจกน ใหเกยรตกน และเคารพความคดเหน ของ

คนในกลมทกคน

2. ผนากลม ตองมองวาคนทกคนมคณคา มความรจากประสบการณ ผนากลม ตอง

เปนตนแบบในการแบงปนความร กาหนดเปาหมายของการจดการความรในกลมให ชดเจน

หาวธการใหคนในกลมนาเรองทตนรออกมาเลาสกนฟง การใหเกยรตกบทกคนจะ ทาใหทกคน

กลาแสดงออกในทางสรางสรรค

3. เทคโนโลย ความร ท เกดจากการรวมกลมปฏบตการเพ อถอดองคความร

ปจจบนมการใชเทคโนโลยมาใชเพอการจดเกบ เผยแพรความรกนอยางกวางขวาง จดเกบ ในรป

ของเอกสารในเวบไซด วดโอ VCD หรอจดหมายขาว เปนตน

4. การนาไปใช การตดตามประเมนผล จะชวยใหทราบวา ความรทไดจากการ

รวมกลมปฏบต การมการนาไปใชหรอไม การตดตามผลอาจใชวธการสงเกต สมภาษณ หรอ

ถอดบทเรยนผเกยวของ ประเมนผลจากการเปลยนแปลงทเกดขนในกลม ความสมพนธ ความ

121

เปนชมชนทรวมตวกนเพอแลกเปลยนความรกนอยางสมาเสมอ รวมทงการพฒนา ดานอน

ๆ ทสงผลใหกลมเจรญเตบโตขนดวย

ต ว อ ย า ง ก ล ม ห อ ม ท อ ง ย ด เ ย ย ด

บานปางปอมกลาง ตาบลลอ อาเภอจน จงหวดพะเยา เปนพนททปลกกลวยกนมาก ราคา

กลวยตกตา และมกลวยชนดหนงทชาวบานเรยกวา “กลวยสม” ชาวบานไมคอยนยม รบประทาน

เนองจากเมอสกแลวจะมรสออกเปรยว จะนาไปใหไกกน เนอกลวยทงทยงดบหรอ สกจะมสเหลอง

นวล นางอชรา ปญญาฟ ซงเปนหวหนากลม ไดศกษาวธการทากลวยฉาบ จากกลมสตรอาเภอแมใจ

และทดลองทากลวยฉาบจากกลวยสม หรอเรยกอกชอหนงวา “กลวย หอมทอง” ทดลองหลายครง

และนาเนยมาเปนสวนผสมของเครองปรง ทาใหสกลวยฉาบสวย เปนธรรมชาต มความกรอบและม

รสชาตทกลมกลอมเนองจากมความเปรยวอยในตว ทาใหได สตรในการทากลวยฉาบเฉพาะกลม

จากนนสมาชกกลมสตรไดรวมตวกน 9 คน ลงหนกนคน ละ 200 บาท เมอป 2544 จดตงกลมเพอ

ผลตกลวยฉาบขาย และไดนากลวยฉาบไปเสนอ ขายใหคนทรจกและเจาหนาทจากสวนราชการตาง ๆ

ซงทกคนมองวา “รสชาตกคงเหมอน กลวยฉาบธรรมดา” แตเมอทดลองชมแลวจงเหนถงความ

แตกตางระหวางรสชาตของกลวยฉาบ จากกลวยนาวากบกลวยฉาบจากกลวยหอมทอง จงใหความ

สนใจสงซอมากขน และรจกใน นาม “กลวยยดเยยด” ซงเปนทมาของการนาไปเสนอขายดวยการ

ขอรองกงบงคบใหคนซอ นนเอง

ตอมาสวนราชการในอาเภอไดใหการสนบสนนมากขน เสนอใหมการทาปายผลต ภณฑ

ใหม และใหเปลยนชอเปน “กลวยหอมทองเมองจน” แตเมอนาไปขายแลวไมมคนรจก และไมแนใจ

ในคณภาพของสนคา จงขายไดไมด ทาใหตองกลบมาใชชอเหมอนเดมวา “กลวยหอมทองยดเยยด”

จนถงปจจบน

ในการบรหารจดการของกลม ไดมการแบงหนาทสมาชกกลมใหรบผดชอบเปนฝาย ตาง ๆ

ประกอบดวย ประธานกลม กรรมการฝายตาง ๆ ฝายการตลาด ฝายผลต ฝายการ เงนบญช และม

เลขานการกลม มสมาชกเพมขนเปน 20 คน มการลงหนเพมและมเงนทน หมนเวยนใหสมาชกกลม

ไดกยม กลมไดสรางงานใหกบคนในชมชนนนคอสงเสรมใหปลกกลวย ขายใหกบกลม และเมอม

กลวยเขามาเปนจานวนมาก จะจางแรงงานจากคนในชมชนมาปอก กลวยเพอทอดไว และจะฉาบเมอม

ลกคาสงสนคาเขามา ทาใหไดกลวยทใหมและกรอบอย ตลอดเวลา

การพฒนาผลตภณฑ กลมไดมการประชมแลกเปลยนความคดเหนรวมกนทกเดอน และม

การนาสมาชกกลมไปศกษาดงานกลมอาชพอน ๆ เพอนาความรใหม ๆ มาพฒนาผลต ภณฑ และม

การเชอมโยงกบเครอขายซงเปนกลมสตรอน ๆ ในการหาตลาดรวมกน แลกเปลยน ความรเรอง

การบรหารจดการกลมใหยงยน และจากการทกลมไดไปศกษาดงานการผลตกลวย ฉาบทจงหวด

122

สโขทย ทาใหกลมไดเครอขายในการแลกเปลยนเรยนรการพฒนาผลตภณฑกวาง ขน ความรจาก

การไปศกษาดงานทาใหกลมไดแนวคดเกยวกบการฝานกลวยฉาบใหไดใน ปรมาณมาก ๆ ไดเรยนร

และขยายการผลตสนคาชนดอน ๆ เพม เชน การทาเผอกฉาบ มนฝรงทอด และการพฒนา

รสชาตของผลตภณฑใหมความหลากหลายมากขน ทาใหกลมได รบการพฒนา มใบอนญาต ทเรยกวา

อย. มาเปนเครองกากบถงคณภาพของผลตภณฑมการ ขยายตลาดไปตางจงหวด และตางประเทศ กลม

จงเปนทรจกและดารงอยไดมาจนถงทกวนน

ฉาบทจงหวดสโขทย ทาใหกลมไดเครอขายในการแลกเปลยนเรยนรการพฒนาผลตภณฑกวางขน

ความรจากการไปศกษาดงานทาใหกลมไดแนวคดเกยวกบการฝานกลวยฉาบใหไดในปรมาณมากๆ ได

เรยนรและขยายการผลตสนคาชนดอน ๆ เพม เชน การทาเผอกฉาบ มนฝรงทอด และการพฒนา

รสชาตของผลตภณฑใหมความหลากหลายมากขน ทาใหกลมได รบการพฒนา มใบอนญาต ทเรยกวา

อย. มาเปนเครองกากบถงคณภาพของผลตภณฑมการ ขยายตลาดไปตางจงหวด และตางประเทศ

กลมจงเปนทรจกและดารงอยไดมาจนถงทกวนน

จากตวอยางการดาเนนการกลมกลวยหอมยดเยยด ไดมการนาการจดการความร มาใช

เพอการพฒนากลมกระบวนการจดการความรของกลมเปนดงน

1. การบงชความร เปาหมายของการรวมกลมกลวยหอมยดเยยด คอสรางรายได

ใหกบสมาชกกลมอาชพ และพฒนากลมอาชพใหเขมแขง ยงยน มรายไดอยางตอเนอง กลม

ตองมความรในเรองวตถดบ กระบวนการผลต การตลาด การรวมกลม การสราง

เครอขาย

2. การสรางและแสวงหาความร เมอกาหนดองคความรทจาเปนในการพฒนา กลม

อาชพแลว กลมมการสารวจหาแหลงความรทดาเนนการเกยวกบการทากลวยฉาบ ซง กอน

ดาเนนการแสวงหาความร ไดมการปรกษาหารอกนในกลม รวมทงสวนราชการทใหการ

สนบสนน จากนนไดรวบรวมรายชอกลมอาชพททาเรองกลวยในจงหวดพะเยา เพอเปนขอมล

ในการวางแผนการแลกเปลยนเรยนรรวมกน

3. การจดการความรใหเปนระบบ เมอมการแสวงหาความรแลว ไดมการจดทา

ทาเนยบกลมอาชพตาง ๆ ทงทอยในจงหวดพะเยา และนอกจงหวดพะเยา เพอการแลก เปลยน

เรยนรรวมกนตอไป

4. การประมวลและกลนกรองความร ความรทไดจากกลมตาง ๆ กลมไดมการ

แยกแยะถงปญหาและจดเดนของการดาเนนการพฒนากลมอาชพในแตละกลม และนามา จดทา

123

เวทเพอใหสมาชกกลมรวมกนวเคราะหถงจดเดนจดดอยของกลม เพอการพฒนากลม ให

ดยงขนตอไป

5. การเขาถงความร กลมไดสรางเครอขายเพอการเรยนรในองคความรทจาเปน ตอ

การพฒนากลมรวมกน ทงความรในเรองวตถดบ กระบวนการผลต การตลาด การ บรหาร

จดการกลม

6. การแบงปนแลกเปลยนความร กลมมการแลกเปลยนเรยนรรวมกนอยตลอด

สรางความสามคคภายในกลม แลกเปลยนเรยนรกบกลมอน ๆ ทงกลมทอยในจงหวดพะเยา

และกลมทอยในจงหวดอน จากการศกษาดงาน และประชมสมมนา รวมทงการแลกเปลยน

เรยนรอยางไมเปนทางการจากการพบเจอกนในการออกรานในงานตาง ๆ ทสวนราชการเปน ผ

จด

7. การเรยนร สมาชกในกลมเกดการเรยนรรวมกน ยกระดบความรในเรองวตถดบ

ทาใหมวตถดบเพ อใชในการผลตตลอดทงป มกระบวนการผลตทงายไมย งยากและเปน

อนตราย ผลตไดจานวนมาก ๆ เพยงพอตอความตองการ มการขยายตลาดเพม มการรวม หนใน

กลมเพอเปนเงนทนของกลมและชวยเหลอสมาชกทเดอดรอน

124

การสรปองคความรและการจดทาสารสนเทศการจดการความร

ดวยการรวมกลมปฏบตการ

ในการปฏบตงานแตละครง กลมจะตองมการสรปองคความร เพ อจดทาเปนสาร

สนเทศเผยแพรความรใหกบสมาชกกลม และกลมอน ๆ ทสนใจในการเรยนร และเมอมการ

ดาเนนการจดหาหรอสรางความรใหมจากการพมนาขนมา ตองมการกาหนดสงสาคญทจะ เกบ

ไวเปนองคความร และตองพจารณาถงวธการในการเกบรกษาและนามาใชใหเกดประโยชน

ตามความตองการ ซงกลมตองจดเกบองคความรไวใหดทสด ไมวาจะเปนขอมลขาวสาร

สนเทศ การวจย การพฒนา โดยตองคานงถงโครงสรางและสถานทหรอฐานของการจดเกบ

ตองสามารถคนหาและสงมอบไดอยางถกตอง มการจาแนกหมวดหมของความรไวอยาง

ชดเจน

การสรปองคความรดวยการรวมกลมปฏบตการ

การจดการความรกลมปฏบตการ เปนการจดการความรของกลมทรวมตวกน มจด มง

หมายของการทางานรวมกนใหประสบผลสาเรจ ซงมกลมปฏบตการ หรอทเรยกวา

“ชมชนนกปฏบต” เกดขนอยางมากมาย เชน กลมฮกเมองนาน กลมเลยงหม กลมเลยงกบ

กลมเกษตรอนทรย กลมสจจะออมทรพย หรอกลมอาชพตาง ๆ ในชมชน กลมเหลานพรอม ท

จะเรยนรและแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน

องคความร จงเปนความร และปญญาท แตกตางกนไปตามสภาพและบรบทของ

ชมชน การสรางองคความรหรอชดความรของกลมไดแลว จะทาใหสมาชกกลมมองคความร

หรอชดความรไวเปนเครองมอในการพฒนางาน และแลกเปลยนเรยนรกบคนอน หรอกลม อน

อยางภาคภมใจ เปนการตอยอดความรและการทางานของตนตอไปอยางไมมทสนสด อยางท

เรยกวาเกดการเรยนรและพฒนากลมอยางตอเนองตลอดชวต

ในการสรปองคความรของกลม กลมจะตองมการถอดองคความร ท เกดจากการ

ปฏบต การถอดองคความรจงมลกษณะของการไหลเวยนความร จากคนสคน และจากคน ส

กระดาษ นนคอการองคความรมาบนทกไวในกระดาษ หรอคอมพวเตอรเพอเผยแพรใหกบ คนท

สนใจไดศกษาและพฒนาความรตอไป ปจจยทสงผลสาเรจตอการรวมกลมปฏบตการ คอ

125

1. การสรางบรรยากาศของการทางานรวมกน กลมมความเปนกนเอง

2. ความไววางใจซงกนและกน เปนหวใจสาคญของการทางานเปนทม สมาชก ทก

คนควรไววางใจกน ซอสตยตอกน สอสารกนอยางเปดเผย ไมมลบลมคมใน

3. การมอบหมายงานอยางชดเจน สมาชกทกคนงานเขาใจวตถประสงค เปาหมาย

และยอมรบภารกจหลกของทมงาน

4. การกาหนดบทบาทใหกบสมาชกทกคน สมาชกแตละคนเขาใจและปฏบตตาม

บทบาทของตนเอง และเรยนรเขาใจในบทบาทของผอนในกลม ทกบทบาทมความสาคญ

รวมทงบทบาทในการชวยรกษาความเปนกลมใหมนคง เชน การประนประนอม การอานวย

ความสะดวก การใหกาลงใจ เปนตน

5. วธการทางาน สงสาคญทควรพจารณา คอ

1) การสอความ การทางานเปนกลมตองอาศยบรรยากาศ การสอความท

ชดเจน เหมาะสม ซงจะทาใหทกคนกลาเปดใจแลกเปลยนความคดเหน และแลกเปลยน

เรยนรซงกนและกนจนเกดความเขาใจ และนาไปสการทางานทมประสทธภาพ

2) การตดสนใจ การทางานเปนกลมตองใชความรในการตดสนใจรวมกน เมอ

เปดโอกาสใหสมาชกในกลมแสดงความคดเหน และรวมตดสนใจแลว สมาชกยอมเกดความ

ผกพนทจะทาใหสงทนเองไดมสวนรวมตงแตตน

3) ภาวะผนา คอ บคคลทไดรบการยอมรบจากผอน การทางานเปนกลมควร

สงเสรมใหสมาชกในกลมทกคนไดมโอกาสแสดงความเปนผนา เพอใหทกคนเกดความรสกวา

ไดรบการยอมรบ จะไดรสกวาการทางานรวมกนเปนกลมนนมความหมายปรารถนาทจะทาอก

4) การกาหนดกตกาหรอกฎเกณฑตาง ๆ ทจะเออตอการทางานรวมกนให บรรล

เปาหมาย ควรเปดโอกาสใหสมาชกไดมสวนรวมในการกาหนดกตกา หรอกฎเกณฑท จะ

นามาใชรวมกน

6. การมสวนรวมในการประเมนผลการทางานของกลม ควรมการประเมนผลการ

ทางานเปนระยะในรปแบบทงไมเปนทางการและเปนทางการ โดยสมาชกทกคนมสวนรวมใน

การประเมนผลงาน ทาใหสมาชกไดรบทราบความกาวหนาของงาน ปญหาอปสรรคทเกดขน

รวมทงพฒนากระบวนการทางาน หรอการปรบปรงแกไขรวมกน ซงในทสดสมาชกจะไดทราบ

วาผลงานบรรลเปาหมาย และมคณภาพมากนอยเพยงใด

126

ตวอยางการสรปองคความรกลมกลวยหอมยดเยยด

129

สารสนเทศการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการ

สารสนเทศการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการ หมายถงการรวบรวม ขอมล

ทเปนประโยชนตอการพฒนางาน พฒนาคน หรอพฒนากลม ซงอาจจดทาเปน เอกสารคลง

ความรของกลม หรอเผยแพรผานทางเวบไซด เพอแบงปน แลกเปลยนความร และนามาใช

ประโยชนในการทางาน

ตวอยางของสารสนเทศจากการรวมกลมปฏบตการ ไดแก

1. บนทกเรองเลา เปนเอกสารทรวบรวมเรองเลา ทแสดงใหเหนถงวธการทางาน ให

ประสบผลสาเรจ อาจแยกเปนเรอง ๆ เพอใหผทสนใจเฉพาะเรองไดศกษา

2. บนทกการถอดบทเรยนหรอการถอดองคความร เปนการทบทวน สรปผลการ

ทางาน ทจดทาเปนเอกสาร อาจจดทาเปนบนทกระหวางการทางาน และหลงจากทางาน เสรจ

แลว เพอใหเหนวธการแกปญหาในระหวางการทางาน และผลสาเรจจากการทางาน

3. วซดเรองสน เปนการจดทาฐานขอมลความรทสอดคลองกบสงคมปจจบน ทม การ

ใชเครองอเลกทรอนกสกนอยางแพรหลาย การทาวซดเปนเรองสน เปนการเผยแพรให บคคลได

เรยนรและนาไปใชในการแกปญหา หรอพฒนางานในโอกาสตอไป

4. คมอการปฏบตงาน การจดการความรทประสบผลสาเรจจะทาใหเหนแนวทาง

ของการทางานทชดเจน การจดทาเปนคมอเพอการปฏบตงาน จะทาใหงานมมาตรฐาน และ

ผเกยวของสามารถนาไปพฒนางานได

5. อนเตอรเนต ปจจบนมการใชอนเตอรเนตกนอยางแพรหลาย และมการสอสาร

แลกเปลยนความรผานทางอนเตอรเนตในเวบไซดตาง ๆ มการบนทกความรทงในรปแบบ ของ

เวบบลอก เวบบอรด และรปแบบอน ๆ อนเตอรเนตจงเปนแหลงเกบขอมลจานวนมาก ใน

ปจจบน เพราะคนสามารถเขาถงขอมลไดอยางรวดเรว ทกท ทกเวลา

130

กจกรรม

กจกรรมท 1 การจดการความรดวยตนเองตองอาศยทกษะอะไรบาง และผเรยนมวธการจด

การความรดวยตนเองอยางไร ยกตวอยาง

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 2 องคความรทผเรยนไดรบจากการจดการความรดวยตนเองคออะไร (แยกเปน

ขอๆ)

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 3 ใหผเรยนเขยนเรองเลาแหงความสาเรจ และรวมกลมกบเพอนทมเรองเลาลกษณะ

คลายกนผลดกนเลาเรอง สกดความรจากเรองเลาของเพอน ตามแบบฟอรม

ดงน

131

แบบฟอรมการบนทกขมความรจากเรองเกา

ชอเรอง..............................................................................................................................................................................

ชอผเลา.............................................................................................................................................................................

1. เนอเรองยอ

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2. การบนทกขมความรจากเรองเลา

2.1 ปญหา............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2.2 วธแกปญหา (ขมความร)........................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2.3 ผลทเกดขน..................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

132

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2.4 ความรสกของผเลา / ผเลาไดเรยนรอะไรบาง จากการทางานน

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

3. แกนความร

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

133

กจกรรมท 4 ใหผเรยนจบกลม 3-5 คน ไปถอดองคความรกลมอาชพตาง ๆ ในชมชน และ

นามาสรปเปนองคความร ตามแบบฟอรมดงน

สรปองคความรกลม.............................................................................................................................

ทอยกลม...........................................................................................................................................................................

ชอผถอดองคความร 1.......................................................................................................................................

2.......................................................................................................................................

3.......................................................................................................................................

134

แบบทดสอบเรองการจดการความร

คาชแจง : จงกากบาท X เลอกขอททานคดวาถกตองทสด

1. การจดการความรเรยกสน ๆ วาอะไร

ก. MK

ข. KM

ค. LO

ง. QA

2. เปาหมายของการจดการความรคออะไร

ก. พฒนาคน

ข. พฒนางาน

ค. พฒนาองคกร


3. ขอใดถกตองมากทสด

ก. การจดการความร หากไมทา จะไมร

ข. การจดการความรคอการจดการความรของผเชยวชาญ

ค. การจดการความรถอเปนเปาหมายของการทางาน

ง. การจดการความรคอการจดการความรทมในเอกสาร ตารา มาจดใหเปน

ระบบ

4. ขนสงสดของการเรยนรคออะไร

ก. ปญญา

ข. สารสนเทศ

ค. ขอมล

ง. ความร

5. ชมชนนกปฏบต (Cop) คออะไร

ก. การจดการความร

ข. เปาหมายของการจดการความร

ค. วธการหนงของการจดการความร

ง. แนวปฏบตของการจดการความร

135

6. รปแบบการจดการความรตามโมเดลปลาท สวน “ทองปลา” หมายถงอะไร

ก. การกาหนดเปาหมาย

ข. การแลกเปลยนเรยนร

ค. การจดเกบเปนคลงความร

ง. ความรทชดแจง

7. ผททาหนาทกระตนใหเกดการแลกเปลยนเรยนรคอใคร

ก. คณเออ

ข. คณอานวย

ค. คณกจ

ง. คณลขต

8. สารสนเทศเพอเผยแพรความรในปจจบนมอะไรบาง

ก. เอกสาร

ข. วซด

ค. เวบไซด


9. การจดการความรดวยตนเองกบชมชนแหงการเรยนรมความเกยวของกน

หรอไม อยางไร

ก. เกยวของกน เพราะการจดการความรในบคคลหลาย ๆ คน รวมกนเปน

ชมชน เรยกวาเปนชมนมแหงการเรยนร

ข. เกยวของกน เพราะการจดการความรใหกบตนเองกเหมอนกบจดการความร

ใหชมชนดวย

ค. ไมเกยวของกน เพราะจดการความรดวยตนเองเปนปจเจกบคคล สวน

ชมชนแหงการเรยนรเปนเรองของชมชน

ง. ไมเกยวของกน เพราะชมชนแหงการเรยนรเปนการเรยนรเฉพาะกลม

10. ปจจยททาใหการจดการความรการรวมกลมปฏบตการประสบผลสาเรจคออะไร

ก. พฤตกรรมของคนในกลม

ข. ผนากลม

ค. การนาไปใช


เฉลย 1) ข 2) ง 3) ก 4) ก 5) ค 6) ข 7) ข 8) ง 9) ก 10) ง

136

แ บ บ ป ร ะ เ ม น ต น เ อ ง ห ล ง เ ร ย น

บทสะทอนทไดจากการเรยนร

1. สงททานประทบใจในการเรยนรรายวชาการจดการความร

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2. ปญหา/อปสรรคทพบในการเรยนรรายวชาการจดการความร

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

3. ขอเสนอแนะเพมเตม

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

137

บทท 4

คดเปน


ทบทวนทาความเขาใจกบความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ และเชอมโยงไปสการเรยนร

เรองของการคดเปน กระบวนการแกปญหาของคนคดเปนและปรชญาคดเปน ศกษาวเคราะหลกษณะ

ของขอมลทงดานวชาการ ตนเอง และสงคม สงแวดลอม รวมทงเทคนคการเกบขอมล เพอนาไปใชใน

การเลอกเกบขอมลดงกลาวมาใชประกอบการคดตดสนใจอยางคนคดเปน


1. อธบายทบทวนความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ กบความเชอมโยงสกระบวนการคด

เปนและปรชญาคดเปนได

2. จาแนก เปรยบเทยบ ตรวจสอบ ลกษณะของขอมลดานวชาการ ตนเอง และสงคม

สงแวดลอมทจะนามาใชประกอบการคดและการวเคราะหขอมล เพอแกปญหาของคนคด

เปนได


1. ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ และการเชอมโยงสกระบวนการคดเปนและปรชญาคด

เปน

2. ลกษณะและความแตกตางของขอมลดานวชาการ ตนเอง และสงคมสงแวดลอม รวมทง

เทคนคการเกบขอมลและวเคราะห สงเคราะหขอมล การคดเปนทจะนามาใชประกอบการ

คด การตดสนใจ แกปญหาของคนคดเปน

3. กรณตวอยางเพอการฝกปฏบต

ขอแนะนาการจดการเรยนร

1. คดเปน เปนวชาทเนนใหผเรยนไดเรยนรดวยการคด การวเคราะห และแสวงหาคาตอบดวย

การใชกระบวนการทหลากหลาย เปดกวาง เปนอสระมากกวาการเรยนรท เนนเนอหาให

ทองจาหรอมคาตอบสาเรจรปให โดยผเรยนไมตองคด ไมตองวเคราะหเหตและผลเสยกอน

2. ขอแนะนาวา กระบวนการเรยนร ในระดบมธยมศกษาตอนตนน น ผ เ รยนในระดบ

มธยมศกษาตอนตนบางคนเทานนทเคยเรยนมาจากหลกสตร กศน. 51 ระดบประถมศกษาท

เคยเรยนรแบบพบกลม เคยอภปรายถกแถลงมากอน แตสวนใหญเรยนมาจากการศกษาใน

138

ระบบ จงควรใหไดฝกประสบการณการเรยนดวยวธพบกลมไดรวมการอภปรายถก

แถลง เพอใหผเรยนและครชวยกนแสวงหาคาตอบตามประเดนทกาหนด และชวยใหผเรยน

ไดคนเคยและมนใจในการเรยนรดวยกระบวนการกลมสมพนธตอไป สวนผทเคยเรยนการ

อภปรายกลมมาแลว กใชโอกาสนฝกทกษะใหมนใจเพมขน และจะไดชวยเพอนๆ ใหรวม

กจกรรมไดรวดเรวมากขน

3. เนองจากเปนวชาทประสงคจะใหผเรยนไดฝกการคด การวเคราะห เพอแสวงหาคาตอบดวย

ตนเองมากกวาทองจาเพอหาความร แบบเดม ครและผ เรยนจงควรจะตองปฏบตตาม

กระบวนการทแนะนา โดยไมขามขนตอนจะชวยใหการเรยนรเกดขนอยางมประสทธภาพ

139

เรองท 1 ปฐมบทของการคดเปน

“คดเปน คออะไร ใครรบาง

มทศทางมาจากไหน ใครเคยเหน

จะเรยนราทาอยางไรให “คดเปน”

ไมลอเลนใครตอบไดขอบใจเอย”

ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ

ทกวนนนอกจากเดกและเยาวชนทคราเครงเรยนหนงสออยในโรงเรยนกนมากมายทวประเทศ

แลว กยงมเยาวชนและผใหญจานวนไมนอยทสนใจใฝรใฝเรยนตางกใชเวลาวางจากการทางาน หรอ

วนหยดไปเรยนรเพ มเตมทงวชาสามญ วชาอาชพ หรอการฝกทกษะการเรยนรตาง ๆ จากสอและ

เทคโนโลยทแพรหลายมากมายทเรยกวา การศกษาผใหญ การศกษานอกโรงเรยน การศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย ผเรยนเหลานบางคนเปนเยาวชนทยงเรยนไมจบมธยมศกษาตอนตน แตตอง

ออกมาทางานเพราะครอบครวยากจน มพนองหลายคน บางคนไมไดเรยนหนงสอแตทางานเปนเจาของ

กจการใหญโต บางคนจบปรญญาแลวกยงมาเรยนอก บางคนอายมากแลวกยงสนใจมาฝกวชาชพและวชา

ทสนใจ เชน รองเพลง ดนตร หมอด พระเครอง เปนตน และมจานวนไมนอยทเรยนร การทารานอาหาร

การทารานขายทอง หรอการทาการเกษตรปลกสมโอตามทพอแม ป ยา ตา ยาย ทามาหากนมาหลายชว

อายคน


คนทกคนมความแตกตางกนเปนธรรมดา ทานเคยรบางไหมวา เหตใดนกศกษาเหลานจงคดมา

เรยนหนงสอ เมออายเลยวยทจะเรยนในโรงเรยนแลว ?

คาตอบมหลากหลายแตกตางกนไป เชน

อยากมโอกาสไดเรยนสง ๆ ไดเปนเจาคนนายคน

เรยนจบระดบประถมศกษาแลวตงแตเดก ๆ อยากเรยนตอระดบมธยมศกษาบาง

ตองการนาความรไปใชพฒนาตนเอง พฒนาอาชพใหดขน มรายไดดกวาเดม

ตองการพบเพอนรนเดยว วยเดยวกน ไดแลกเปลยนความคดดวยกน

มเงนมทอง มงานทาเปนหลกเปนฐาน มชอเสยงเดนดงแลว อยากมวฒการศกษาสง ๆ มาประดบตวเอง

มฐานะด เปนเจาของกจการใหญโตระดบประเทศและนานาชาต แตมวฒทางการศกษาเพยงแค ม. 3

กอายเขา

อยากเรยนปรญญาบาง ตงใจจะสมครเปนนกการเมองทองถน แตวฒการศกษาไมเพยงพอ จงตองมาเรยน

ใหไดวฒตามทกฎหมายกาหนด

140

มาเรยนใหจบมธยมศกษาตอนปลาย เพอจะไดมโอกาสประเมนเลอนตาแหนงเปนนายทหารชน

สญญาบตร มาเรยนวชาชพทาอาหารตามทเพอน ๆ ชวนมา ตงใจจะนาความรไปทาอาหารขายในชมชน เมอ

เรยนสาเรจ ฯลฯ

คาตอบอาจจะมอกมากมายตามเหตผลของแตละคนทไมเหมอนกน หรอบางคนอาจมเหตผล

เหมอนกบคนอนบาง แมแตตวทานเอง เคยถามตวเองบางไหมวา มาเรยนทนเพราะอะไร?

คาตอบของทาน คอ

เพราะ _____________________________________________________________________

(ลองเตมตามใจทาน) ถาจะถามตออกวา ทาไมเหตผลของหลายคนทกลาวมาแลวใน การเรยนทนจงไม

เหมอนกนทกคนและอาจจะไมเหมอนกบเหตผลของทาน? หลายคนตอบวา เพราะเขาไมใชทาน

ความคด ความประสงค ความตองการของเขาจงแตกตางไปจากของทาน

ทานวาจรงไหม? (ลองคด แตไมตองเขยนตอบ)

ถาเรยนจบหลกสตรและคณครประเมนผลการเรยนรแลวปรากฏวา ทานมความรจรงผานการ

ประเมนจบหลกสตรตามททานตงความหวงไว ทานจะรสกอยางไร (โปรดกาเครองหมาย ลงใน

กรอบเหนดวย)

ดใจ มความสข เสยใจ ไมมความสข

แตถาเรยนจบหลกสตรตามททานตงใจมาเรยนแลว ปรากฏวา ทานไมสามารถผานการประเมนจบ

หลกสตรได ความตงใจทจะมาเรยนทนจงไมสาเรจ ทานจะรสกอยางไร (โปรดกาเครองหมาย ลงในกรอบ

เหนดวย)

ดใจ มความสข เสยใจ ไมมความสข

เชอวา คาตอบของทานกคงเหมอนกนทกคน นนกคอ คนทกคนมความแตกตางกน มการดาเนน

ชวตทตางกน ความคาดหวง ความตองการตาง ๆ ในชวตกแตกตางกน แตทกคนกตองการความสาเรจใน

ชวตดวยกนทกคน ซงถาประสบความสาเรจกจะมความสข ความเชอดงกลาวน เปนความจรงในชวต 1

ใน 5 ขอ ของคน ทดร. โกวท วรพพฒน อดตอธบดกรมการศกษานอกโรงเรยนไดใชเปนพนฐานความคดท

สาคญในการจดการศกษาผใหญหลายโครงการ ตงแตป พ.ศ. 2513 เปนตนมา ความจรงในชวตของคน 5

ประการ ทตอมาเรยกกนวา ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญนนบวาเปนปฐมบท หรอทมาของคาวา

คดเปน

141

ใบงานท 1 การเรยนรรวมกน ใบงานนจะเนนการอธบายถงกระบวนการเรยนรรวมกนทจะชวยใหผเรยนไดรจกคด รจก

วเคราะห รจกการแสวงหาคาตอบดวยตนเอง หรอจากกระบวนการอภปรายกลม โดยทครไมบอก

หรอมคาตอบสาเรจรปให กระบวนการทวานอาจเปนดงน

ครแบงกลมผเรยนออกเปน 2 – 3 กลมยอย ใหผเรยนเลอกประธานกลมและเลขานการกลม

เพอเปนผนาอภปรายและผจดบนทกผลการอภปรายของกลม และนาผลการอภปรายของกลมเสนอ

ตอทประชมกลมใหญ ครนาเสนอกรณตวอยาง พรอมประเดนอภปรายใหผเรยนทกกลมยอย อภปราย

ถกแถลงเพอหาคาตอบตามประเดนทกาหนดให ครตดตาม สงเกตเหตผลของกลม หากขอมลยงไม

เพยงพอ ครอาจชแนะใหอภปรายเพมเตม ในสวนของขอมลทยงขาดอยได เลขานการกลมซงอาจะม

ได 1 – 2 คน บนทกผลการพจารณาหาคาตอบตามประเดนทกาหนดใหเปนคาตอบสน ๆ เพยงใหได

ใจความ แลวนาคาตอบนน ๆ ไปรายงานในทประชมกลมใหญ ในการประชมกลมใหญ ผแทนกลมยอยนาเสนอรายงาน ครชวยผเรยนททาหนาทเลขานการ

กลมบนทกขอคดเหนของกลมยอยไวทกระดาษบรฟซงเตรยมจดไวกอนแลว เมอทกกลมรายงานแลว

ครนาอภปรายในกลมใหญ ถงคาตอบของกลม ซงจะหลอมรวมบรณาการคาตอบของกลมยอยออกมา

เปนคาตอบประเดนอภปรายของกรณตวอยาง หากมผเรยนไมมากนก ครอาจไมตองแบงกลมยอย ให

ผ เรยนทกคนอภปรายถกแถลง หรอสนทนาและแลกเปล ยนความคดกนในกลมใหญเลย โดยม

ประธานหรอหวหนากลมเปนผนาและใหเลขานการกลมใหญ เปนผบนทกขอคดเหนของคนในกลม

โดยครอาจเปนผชวยได จากนนครนาสรปคาตอบทไดเปนขอเขยนทสมบรณขน และนาคาตอบนน

บนทกในกระดาษบรฟตดไวใหเหนชดเจน เปรยบเทยบกบตวอยางขอสรปของกรณตวอยางทได

เตรยมไวกอนแลว ซงอาจใกลเคยงกบขอสรปของกลม

142

การเรยนรเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญใหเขาใจไดด ผเรยนตองทาความเขาใจ

ดวยการรวมกจกรรมการคด การวเคราะหเรองราวตาง ๆ เปนขนเปนตอนตามลาดบอยางตอเนองตงแต

กจกรรมท 1 ทผเรยนไดรวมกจกรรมมาแลวไปจนจบกจกรรมท 5 และสรปความคดเปนขนเปนตอนตาม

ไปดวยโดยไมตองกงวลวา คาตอบหรอความคดทไดจะผดหรอถกมากนอยเพยงใด เพราะจะไมมคาตอบ

ใดถกทงหมดและไมมคาตอบใดผดทงหมด เมอไดรวมกจกรรมครบตามกาหนดทง 5 กจกรรมแลว

ผเรยนจะสามารถสรปแนวคดเรองความเชอพนฐานทางการศกษา ผใหญดวยตนเองได ซงกจะนาไปส

การทาความเขาใจเรองคดเปนตอไป กจกรรมการเรยนรเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญทง 5

ขนตอนน ขอแนะนาใหไดเรยนโดยวธพบกลม เพอใหไดมการอภปรายถกแถลงตอยอดความคด โดยให

ผเรยนไดใชประสบการณตรงของทกคนมาเปนขอมลในการสนทนาแสดงความคดเหนรวมกน

143


ครและผเรยนนงสบาย ๆ เปนกลมเลกหรอใหญแลวแตจานวนผเรยน ครแจกใบงานท 2 ทเปน

กรณตวอยางเรอง “แปะฮง” ใหผเรยนทกคน ครอธบายใหผเรยนทราบวา ครจะอานกรณตวอยางใหฟง 2

เทยวชา ๆ ใครทพออานไดบางกอานตามไปดวย ใครทอานยงไมคลองกฟงครอานและคดตามไปดวย เมอ

ครอานจบแลวกจะพดคยกบผเรยนในเชงทบทวนถงเนอหาในกรณตวอยางเรอง “แปะฮง” เพอใหแนใจวา

ผเรยนทกคนเขาใจเนอหาของกรณตวอยางตรงกน จากนนครจงอานประเดน ซงเปนคาถามปลายเปด

(คาถามทไมมคาตอบสาเรจรป แตเปนคาถามทกระตนใหผเรยนรวมกนแสดงความคดเหน) ทกากบมากบ

กรณตวอยางใหผเรยนฟง

ใบงานท 2 กรณตวอยางเรอง แปะฮง ทานขนพชตพลพาย เปนคหบดมชอเสยงมากในดานความเมตตากรณาทานเปนคนทพรอม

ไปดวยทรพยสมบต ขาทาสบรวาร เกยรตยศ ชอเสยง และความสขกายสบายใจ ตาแปะฮง เปนชายจนชราตวคนเดยว ขายเตาฮวย อาศยอยทหองแถวเลก ๆ หลงบานขนพชต

แปะฮงขายเตาฮวยเสรจกลบบานตอนเยนตกค าหลงจากอาบนาอาบทา กนขาวเสรจกนงสซอ

เพลดเพลนทกวนไป วนหนงทานขนคดวา แปะฮงดมความสขดแตถาไดมเงนมากข นคงจะมความสขอยาง

สมบรณมากขน ทานขนจงเอาเงนหนงแสนบาทไปใหแปะฮง จากนนมาเปนเวลาอาทตยหนงเตม ๆ

ทานขนไมไดยนเสยงซอจากบานแปะฮงอกเลย ทานขนรสกเหมอนขาดอะไรไปอยางหนง เยนวนทแปด

แปะฮงกมาพบทานขน พรอมกบนาเงนทยงเหลออกหลายหมนมาคน แปะฮงบอกทานขนวา “ผมเอาเงนมาคนทานครบ ผมเหนอยเหลอเกน มเงนมากกตองทางานมากขน ตองคอยระวง

รกษาเงนทอง เตาฮวยกไมไดขาย ตองไปลงทนทางอน เพ อใหรวยมากข นอกลงทนแลวกกลว

ขาดทน เหนอยเหลอเกน ผมไมอยากไดเงนแสนแลวครบ” คนนนทานขนกหายใจโลงอก เมอไดยนเสยงซอจากบานแปะฮง แทรกเขามากบสายลม ประเดน ในเรองของความสขของคนในเรองน ทานไดแนวคดอะไรบาง

แปะฮง

144

แนวทางการทากจกรรม

1. ใหครนาผเรยนทากจกรรมตามทแนะนาไวในใบงานท 2

2. กลมเลอกขอคดหรอคาตอบทกลมคดวาดทสดไว 1 คาตอบ

3. คาตอบทกลมคดวาดทสด ทเลอกบนทกไว คอ

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

ตวอยางขอสรปของกรณตวอยาง

เรอง “แปะฮง” จากความเหนของ

ผเรยนหลายหลมทเคยเสนอไว

ดงปรากฏในกรอบดานขวามอ

ตวอยางขอสรปนอาจใกลเคยง

กบขอสรปของกลมของทานกได

ผเรยนหลายกลมทเคยเสนอไว

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณ

ตวอยางเรอง “แปะฮง”

--------------

145

ใบงานท 3 กรณตวอยางเรอง “ธญญวด”

ธญญวดไดรบการบรรจเปนครในโรงเรยนมธยมทตางจงหวด พอเปนครได 1 ป กมอน

เปนตองยายเขามาอยในกรงเทพมหานคร โรงเรยนทธญญวดยายเขามาทาการสอนเปนโรงเรยน

มธยมเชนเดยวกน แตมการสอนการศกษาผใหญ ระดบท 3 – 4 และ 5 ในตอนเยนอกดวย มาเมอ

เทอมทแลว ธญญวดไดรบการชกชวนจากอาจารยใหญใหสอนการศกษาผใหญ ในตอนเยน

ธญญวดเหนวาตวเองไมมภาระอะไรกเลยตกลงโดยไมตองคดถงเรองอน ซ ายงจะมรายได

เพมขนอกดวย แตธญญวดจะคดผดหรอเปลาไมทราบ เรมตนจากเสยงกระแนะกระแหนจากครเกา

บางคนวามาอยยงไมทนไรกไดสอนภาษาคา สวนครเกาทสอนภาคคา กเลอกสอนเฉพาะชวโมง

ตน ๆ โดยอางวา เขามภารกจทบาน ธญญวดยงสาว ยงโสด ไมมภาระอะไรตองสอนชวโมงทาย

ๆ ทาใหธญญวดตองกลบบานดกทกวน ถงบานกเหนอย อาบนาแลวหลบเปนตายทกวน การสอนของครภาคคา สวนใหญไมคอยคานงถงผเรยน เขาจะรบสอนใหหมดไปชวโมง

หนง ๆ เทานน เทคนคการสอนทไดรบการอบรมมา เขาไมนาพา ทางานแบบขอไปท เชาชามเยน

ชาม ธญญวดเหนแลวกคดวา คงจะรวมสงฆกรรมไมได จงพยายามทมเทกาลงกายกาลงใจและ

เวลา ทาทก ๆ วถทางเพอหวงจะใหครเหลานนไดเอาเยยงอยางของตนบาง แตกไมไดผลทกอยาง

เหมอนเดม ธญญวดแทบหมดกาลงใจไมมความสขเลย คดจะยายหนไปอยทอนมาฉกคดวาท

ไหน ๆ คงเหมอน ๆ กน คนเราจะใหเหมอนกนหมดทกคนไปไมได ประเดน ถาทานเปนธญญวด ทาอยางไรจงจะอยในสงคมนนไดอยางมความสข

ธญญวด

146


1. ครนาผเรยนทากจกรรมตามทเสนอไวในใบงานท 3

2. กลมเลอกขอคดหรอคาตอบทคดวาดทสดไว 1 คาตอบ

3. คาตอบทกลมคดวาดทสดทเลอกบนทกไวคอ

..........................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................


เรอง “ธญญวด” จากความเหนของ

ผเรยนหลายกลมทเคยเสนอไว

ดงปรากฏในกรอบดานขวามอ



ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง

“ธญญวด” --------------

การท คนเราจะมชวตอย ไดอยางเปน

ส ข น น ต อ ง ร จ ก ป ร บ ต ว เ อ ง ใ ห เ ข า ก บ

สถานการณ สงแวดลอมหรอปรบสถานการณ

สงแวดลอมใหเขากบตนเองหรอปรบทงสอง

ทางใหเขาหากนไดอยางผสมกลมกลนอยางนา

พอใจกจะเกดความสขได

147

ใบงานท 4 กรณตวอยางเรอง “วน”

หมบานดอนทรายมลทเคยสงบเงยบมาแตกาลกอน กลบคกคกดวยผคนทอพยพเขาไป

อยเพมกนมากขน ๆ ทกวน ทงนเปนเพราะการคนพบพลอยในหมบาน มการตอไฟฟา ทาให

สวางไสว ถนนลาดยางอยางด รถราวงดขวกไขวไปหมด สงทไมเคยเกดขนมากอนกเกดขน

เชน เมอวานเจาจกลกผใหญจาง ถกรถจากกรงเทพฯ ทบตายขณะวงไลยงนก เมอเดอนกอน

น.ส.เหรยญเงน เทพสงกรานตปน ถกไฟฟาดดขณะรดผาอย ซองผหญงเกดขนเปนดอกเหด

เพอตอนรบผคนทมาทาธรกจ ทรายกคอเปนทเทยวของผชายในหมบานนไปดวย ทาใหผวเมยตกน

แทบไมเวนแตละวน ครสงหแกนงดเหตการณตาง ๆทเกดขนแลว ไดแตปลงอนจจง “เออ ไอพวกนเคยสอนจาจ

จาไชมา ตงแตหวเทากาปน เดยวนดมนขดหขดตากนไปหมด จะสอนมนอยางเดมคงจะไปไม

รอดแลว เราจะทาอยางไรด” ประเดน

1. ทาไมจงเกดปญหาตาง ๆ เหลานขนในหมบานดอนทรายมล

2. ถาทานเปนคนในหมบานทรายมล ทานจะแกปญหาอยางไร

3. ทานคดวา การเรยนรทเหมาะสมกบสภาพของชมชนเชนน ควรเปนอยางไร

วน

148


1. ครนาผเรยนทากจกรรมตามทเสนอไวในใบงานท 4

2. กลมเลอกขอคดหรอคาตอบทดทสดไว 1 คาตอบ

3. คาตอบทกลมเลอกบนทกไว คอ

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................


เรอง “วน” จากความเหนของ

ผเรยนหลายกลมหลายคน

ทเคยเสนอไวดงทปรากฏ

ในกรอบดานขวามอ




“วน” --------------

สงคมปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

ความเจรญทางวตถและเทคโนโลยวงเขาสชมชนอยาง

รวดเรวและรนแรงตลอดเวลา จนคนในชมชนตงรบไม

ทน ปรบตวไมไดจงเกดปญหาท หลากหลายท งดาน

เศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง การศกษา

อาชพ ความมนคง และความปลอดภยของคนในชมชน

การจดการเรยนการสอน ในปจจบนจะใชวธสอนโดย

การบอกการอธบายของครใหผเรยนจาไดเทานนคงไม

เพยงพอแตตองใหผ เรยนรจกคด รจกการแกปญหาท

ตองไดขอมลทหลากหลายมาประกอบการคดแกปญหา

ใหสอดคลองกบความเชอ ความจาเปนของตนเอง และ

ความตองการของชมชนดวย

149

ใบงานท 5 กรณตวอยางเรอง “สไหม”

ผมตกใจสะดงตนขนเมอเกดเสยงเอะอะ พอลมตาขนมา เหนทกคนยนกนเกอบหมดรถ

“ทกคนนงลงอยนง ๆ อยาเคลอนไหวไมง นยงตายหมด” เสยงตวาดลนออกมาจากปากของ

เจาชายหนาเหยม คอสนทยนอยหนารถ กาลงใชปนจออยทคอของคนขบ ผมรทนทวารถทวรท ผมโดยสารคนนถกเลนงามโดยเจาพวกวายรายแน หนไปด

ดานหลง เหนไอวายรายอกคนหนงถอปนจงกาอย ผมใชมออนสนเทาลวงลงไปในกระเปา

กางเกง คลา .38 เหาไฟของผมซงซอออกมาจากรานเมอบายนเอง นกในใจวา “โธเพงซอเอา

มายงไมทนยงเลย เพยงใสลกเตมเทานนเองกจะถกคนอนเอาไปเสยแลว” เสยงเจาตาพองหนารถตะโกนขบอกคนขบรถ “หยดรถเดยวน มงอยากตายโหงหรอ

ไง” ผมนกในใจวา เดยวพอรถหยดมนคงตองใหเราลงจากรถแลวกวาดกนเกลยงตว แตผมตอง

แปลกใจแทนทรถจะหยดมนกลบยงเรวขนทกท ทกท ยงไปกวานนรถกลบสายไปมาเสยดวย

ไอพวกมหาโจรเซไปเซมา แตเจาตาพองยงไมลดละ แมจะเซออกไปมนกกลบวงไปยนประชด

คนขบอก พรอมตะโกนอยตลอดเวลา “หยดโวย หยด ไอน กลงไปไดละมง จะเหยยบใหคาสน

ทเดยว” รถคงตะบงไปตอ คนขบบานเลอดเสยแลว ผมไมแนใจวาเขาคดอยางไร ขณะนนผม

กวาดสายตาเหนผชายทนงถดไปทางมานงทางดานซาย เปนตารวจยศจากาลงจองเขมงไปทไอ

วายรายและถดไปอกเปนชายผมสนเกรยนอก 2 คน ใสกางเกงสกาก และสขมา ผมเขาใจวาคง

จะเปนตารวจหรอทหารแน กาลงเอามอลวงกระเปากางเกงอยทงสองคน

บรรยากาศตอนนนชางเครยดจรง ๆ ไหนจะกลวปลน ถกยง ไหนจะกลวรถควา ทกคน

เกรงไปหมด ทกสงทกอยางถงจดวกฤตแลว ประเดน

1. ถาคณอยในเหตการณอยางผม คณจะตดสนใจอยางไร 2. กอนทคณจะตดสนใจ คณคดถงอะไรบาง

“สไหม”

150


ครแบงกลมผเรยนออกเปน 2 – 3 กลมยอย ใหผเรยนเลอกประธานกลมและเลขานการกลมเพอ

เปนผนาและผจดบนทกผลการอภปรายของกลมตามลาดบ และนาผลการอภปรายทบนทกไวไปเสนอตอ

ทประชมใหญ จากนน ใหผ เรยนทกกลมอภปรายถกแถลงเพอหาคาตอบตามประเดนทกาหนดให คร

ตดตามสงเกต การใชเหตผลของแตละกลม หากขอมลยงไมเพยงพอ ครอาจชแนะใหอภปรายเพมเตมได

เลขานการกลมบนทกผลการพจารณาหาคาตอบตามประเดนทกาหนด และนาคาตอบนนไปรายงานในท

ประชมกลมใหญ (หากมผเรยนไมมาก ครอาจใหมการสนทนาหรออภปรายถกแถลงกนในกลมใหญเลย

โดยไมตองแบงกลมยอยกได)

ในการประชมกลมใหญ ครเตรยมกระดาษบรฟแบงเปน 3 ชอง ใหหวขอแตละชองวา ขอมลทาง

วชาการ ขอมลดานตนเอง และขอมลดานสงคมสงแวดลอมนามาตดไวลวงหนา เมอแตละกลมรายงานถง

เหตผลของกลมวาสหรอไม ส เพราะเหตผลอะไร ขอมลทนามาเสนอจะถกบนทกลงในชองทเหมาะสม

กบขอมลนน ๆ เชน ถายกเหตผลวาส หรอไมส เพราะสงเกตจากปฏกรยาหรอพฤตกรรมของผคนรอบ

ขางในรถ กนาจะบนทกเหตผลนนลงในชองท 3 เรยกขอมลดานสงคมสงแวดลอม หากเหตทเสนอเปน

เรองความมนใจหรอความเขมแขงทางจตใจของตนเองกบนทกเหตผลลงในชองท 2 ขอมลดานตนเอง

หรอถาเหตผลทเสนอเปนเรองของความรเรองการยงปน ชนดของปน กบนทกเหตผลลงในชองท 1

ขอมลทางวชาการ เปนตน เมอทกกลมรายงานและขอมลถกบนทกลงในแบบบนทกขอมลทง 3 กลมแลว

ครนากระดาษบรฟทบนทกขอมลทง 3 ดานขนมาใหผเรยนพจารณาแลวจะถามผเรยนวา พอใจกบการคด

การตดสนใจหรอยง ถายงไมพอใจใหทกคนเพมเตมตามทตองการ จากนน ครสรปใหผเรยนเขาใจวา การ

คดการแกปญหาตาง ๆ ผแกปญหาจะมการนาขอมลมาประกอบการคดอยางนอย 3 ประการ เสมอ คอ

ขอมลวชาการ ขอมลตนเอง และขอมลสงคมสงแวดลอม อาจมคนคดถงขอมลดานอน ๆ อกกได แตจะม

ขอมลหลกยนยน 3 ประการเสมอ การคดแกปญหานนจงจะรอบคอบและพอใจ ถายงไมพอใจกตอง

กลบไปคดถงปญหาและขอมลทนามาคดแกไข พยายามคดหาขอมลเพมเตมแตละดานใหมากขน จน

พอเพยงทจะใชแกปญหาจนพอใจกถอวา การคดการแกปญหานนเสรจสนดวยด

151

ตวอยาง แบบฟอรมในการเตรยมบนทกขอมลจากการคดการสรปของผเรยน หลงจากอภปรายถก

แถลงกรณตวอยางเรอง “สไหม” แลวครนามาบนทกลงตารางในกระดาษบรฟขางลางน

1

ขอมลทางวชาการ

2

ขอมลเกยวกบตนเอง

3

ขอมลทางสงคมและสงแวดลอม

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................


เรอง “สไหม” จากความเหนของ

ผเรยนหลายกลมหลายคนทเคย

เสนอไว ดงทปรากฏในกรอบ

ดานขวามอ ตวอยางนขอสรปน

อาจจะใกลเคยงกบขอสรปของ

กลมของทานกได


“สไหม” --------------

ปญหาในสงคมปจจบนซบซอนและ

เปลยนแปลงรวดเรว การเรยนรโดยการฟงการจาจาก

การสอนการอธบายของครอยางเดยวคงไมพอทจะ

แกปญหาไดอยางยงยน ทนตอเหตการณ การสอน

ใหผ เรยนรจกคดเอง โดยใชขอมลทหลากหลาย

อยางนอย 3 ประการ คอ ขอมลทเกยวของกบหลก

วชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลเกยวกบ

สภาพของสงคมสงแวดลอม มาประกอบในการ

คด การตดสนใจอยางพอเพยงกจะทาใหการคด

การตดสนใจเพอแกปญหานนมความมนใจและ

ถกตองมากขน

152

เมอผเรยนไดรวมทากจกรรม ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ครบทง 5 กจกรรมแลว

ครนากระดาษบรฟทสรปกรณตวอยางทง 5 แผนตดผนงไว เชญทกคนเขารวมประชมกลมใหญแลวให

ผเรยนบางคนอาสาสมครสรปความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญใหเพอนฟง จากนนครสรปสดทาย

ดวยบทสรปตวอยางดงน

ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ เชอวาคนทกคนมพนฐานทแตกตางกน ความตองการกไม

เหมอนกนแตทกคนกมจดมงหมายปลายทางของตนทจะกาวไปสความสาเรจ ซงถาบรรลถงสงนนไดเขา

กจะมความสข ดงนน ความสขเหลานจงเปนเรองตางจตตางใจทกาหนดตามสภาวะของตน อยางไรกตาม

การจะมความสขอยไดในสงคม จาเปนตองรจกปรบตวเอง และสงคมใหผสมกลมกลนกนจนเกดความ

พอดแกเอกตภาพ และบางครงหากเปนการตดสนใจทไดกระทาดทสดตามกาลงของตวเองแลว กจะม

ความพอใจกบการตดสนใจนน อกประการหนงในสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวน การทจะ

ปรบตวเองและสงแวดลอมใหเกดความพอดนน จาเปนตองรจกการคด การแกปญหา การเรยนการสอนท

จะใหคนรจกแกปญหาไดนน การสอนโดยการบอกอยางเดยวคงไมไดประโยชนมากนก การสอนใหรจก

คด รจกวเคราะหจงเปนวธทควรนามาใช กระบวนการคด การแกปญหามหลากหลายวธแตกตางกนไป

แตกระบวนการคด การแกปญหาทตองใชขอมลประกอบการคด การวเคราะหอยางนอย 3 ประการ คอ

ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตวเอง และขอมลเกยวกบสงคมและสงแวดลอม ซงเมอนาผลการคดน

ไปปฏบตแลวพอใจ มความสข กจะเรยกการคดเชนนนวา คดเปน

153

บทสรป

เราไดเรยนรถงความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ โดยการทากจกรรมรวมกนทง 5 กจกรรม

ดงบทสรปทไดรวมกนเสนอไวแลว ความเชอพนฐานทสรปไวนคอ ความเชอพนฐานทเปนความจรงใน

ชวตของคนท กศน. นามาเปนหลกใหคนทางาน กศน. ตลอดจนผเรยนไดตระหนกและเขาใจแลว

นาไปใชในการดารงชวตเพอการคด การแกปญหา การทางานรวมกบคนอน การบรหารจดการในฐานะ

เปนนายเปนผนาหรอผตาม ในฐานะผสอน ผเรยน ในฐานะเปนสมาชกในครอบครว สมาชกในชมชน

และสงคม เพอใหรจกตวเอง รจกผอน รจกสภาวะสงแวดลอม การคดการตดสนใจตาง ๆ ทคานงถง

ขอมลทเพยงพออยางนอยประกอบดวยขอมล 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเองและ

ขอมลเกยวกบสงคม สงแวดลอม ดวยความใจกวาง มอสระ ยอมรบฟงความคดเหนของผอนไมเอาแตใจ

ตนเอง จะไดมสต รอบคอบ ละเอยดถถวน ไมผดพลาดจนเกนไป เราถอวาความเชอพนฐานทางการศกษา

ผใหญ ดงกลาวน คอ พนฐานเบองตนของการนาไปสการคดเปน หรอเรยกตามภาษานกวชาการวา ปฐม

บทของกระบวนการคดเปน

154

เรองท 2 คดเปนและกระบวนการคดเปน

ในเรองท 1 เราไดเรยนรเรองของความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญมาแลววา เปนพนฐาน

หรอปฐมบทของคดเปน เปนความจรงหรอสจธรรมในชวตทสามารถนาไปใชในการดารงชวตใหม

ความสขได ดงนน คดเปนจงควรจะเปนเรองทอยในแวดวงของความจรงทอยในวถการดารงชวตของ

มนษยและสามารถนามาปรบใชในการเรยนรและการมชวตอยรวมกบเพอนมนษยเปนอยางสขได เพอให

ผเรยนไดเรยนรเรองคดเปนอยางกวางขวางเพมขนขอใหผเรยนไดรวมกจกรรมทกาหนดใหตอไปน


ใหผ เรยนไปหาความหมายของคาวา คดเปนในแงมมตาง ๆ ทงโดยการอานหนงสอ สนทนา

ธรรม ฟงวทย คยกบเพอน ฯลฯ แลวบนทกการคดดงกลาวลงในหนาวางของแบบเรยนนอยางสน ๆ โดย

ไมตองกงวลวาจะไมถกตอง

1. คดเปน คอ .........................................................................................................................

....................................................................................................................................

2. คดเปน คอ .........................................................................................................................

....................................................................................................................................

3. คดเปน คอ .........................................................................................................................

....................................................................................................................................

4. คดเปน คอ .........................................................................................................................

.....................................................................................................................................


ขอใหผเรยนลองใหความเหนของผเรยนเองบางวา คดเปนคออะไร โดยไมตองกงวลวาจะไม

ถกตอง

คดเปน คอ ...........................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

155

ขอใหผเรยนนาบนทกความเขาใจทไดศกษาเรอง คดเปน ในกจกรรมท 1 และ 2 ไปปรกษาครวา

ทานมความเขาใจเรองคดเปนมากนอยเพยงใด ครประเมนความเขาใจของผเรยนแตละคนดวย

เครองหมาย

เขาใจดมาก เขาใจดพอควร

ใหผเรยนไดศกษาเรองของคดเปนและกระบวนการคดเปนตอไปนอยางชา ๆ ไมตองรบรอน

แลวใหคะแนนความเขาใจของตวเองดวยเครองหมาย ลงในกรอบการประเมนหลงจากการทาความ

เขาใจเสรจแลว

2.1 แนวคดและทศทางของคดเปน

“คดเปน” เปนคาไทยสน ๆ งาย ๆ ทดร.โกวท วรพพฒน ใชเพออธบายถงคณลกษณะทพง

ประสงคของคนในการดารงชวตอยในสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว รนแรง และซบซอน ได

อยางปกตสข “คดเปน” มาจากความเชอพนฐานเบองตนทวาคนมความแตกตางกนเปนธรรมดา แตทกคน

มความตองการสงสดเหมอนกนคอความสขในชวต คนจะมความสขไดกตอเมอมการปรบตวเองและ

สงคม สงแวดลอมใหเขาหากนอยางผสมกลมกลนจนเกดความพอด นาไปสความพอใจและมความสข

อยางไรกตามสงคมสงแวดลอมไมไดหยดนง แตจะมการเปล ยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรงอย

ตลอดเวลากอใหเกดปญหา เกดความทกข ความไมสบายกายไมสบายใจขนไดเสมอ กระบวนการปรบ

ตนเองกบสงคมสงแวดลอมใหผสมกลมกลนจงตองดาเนนไปอยางตอเนองและทนการ คนทจะทาได

เชนนตองรจกคด รจกใชสตปญญา รจกตวเองและธรรมชาตสงคมสงแวดลอมเปนอยางด สามารถ

แสวงหาขอมลทเกยวของอยางหลากหลายและพอเพยง อยางนอย 3 ประการ คอ ขอมลทางวชาการ

ขอมลทางสงคมสงแวดลอม และขอมลทเกยวของกบตนเองมาเปนหลกในการวเคราะหปญหาเพอเลอก

แนวทางการตดสนใจทดทสดในการแกปญหา หรอสภาพการณทเผชญอยอยางรอบคอบ จนมความ

พอใจแลวกพรอมจะรบผดชอบการตดสนใจนนอยางสมเหตสมผล เกดความพอดความสมดลในชวต

อยางสนตสข เรยกไดวา “คนคดเปน” กระบวนการ คดเปน อาจสรปไดดงน

156

ทานอาจารย ดร.โกวท วรพพฒน เคยกลาวไววา “คดเปน” เปนคาเฉพาะทหมายรวมทก

อยางไวในตวแลว เปนคาทบรณาการเอาการคด การกระทา การแกปญหา ความเหมาะสม ความพอด

ความเชอ วฒนธรรมประเพณ คณธรรมจรยธรรม มารวมไวในคาวา “คดเปน” หมดแลว นนคอ ตองคด

เปน คดชอบ ทาเปน ทาชอบ แกปญหาไดอยางมคณธรรมและความรบผดชอบ ไมใชเพยงแคคดอยาง

เดยว เพราะเรองดงกลาวเปนขอมลทตองนามาประกอบการคด การวเคราะหอยางพอเพยงอยแลว

กระบวนการเรยนรตามทศทางของ “คดเปน” น ผเรยนสาคญทสด ผสอนเปนผจดโอกาสจด

กระบวนการ จดระบบขอมล และแหลงการเรยนร รวมทงการกระตนใหกระบวนการคด การวเคราะหได

ใชขอมลอยางหลากหลาย ลกซงและพอเพยง นอกจากนน “คดเปน” ยงครอบคลมไปถงการหลอหลอม

จตวญญาณของคนทางาน กศน. ทปลกฝงกนมาจากพสนองนบสบ ๆ ป เปนตนวา การเคารพคณคาของ

ความเปนมนษยของคนอยางเทาเทยมกน การทาตวเปนสามญเรยบงาย ไมมมม ไมมเหลยม ไมมอตตา

ใหเกยรต

“คดเปน” ปญหา กระบวนการคดเปน ความสข

ขอมลทตองนามาพจารณา

ไมพอใจ

ลงมอปฎบต ลงมอปฎบต

พอใจ

ตนเอง สงคม วชาการ

การวเคราะหและสงเคราะหขอมล

ทหลากหลายและพอเพยง

อยางละเอยดรอบคอบ

การตดสนใจ เลอกแนวทางปฏบต

157

ผอนดวยความจรงใจ มองในดมเสย ในเสยมด ในขาวมดา ในดามขาว ไมมอะไรทขาวไปทงหมด และไม

มอะไรทดาไปทงหมด ทงนตองมองในสวนดของผอนไวเสมอ

จากแผนภมดงกลาวน จะเหนวา คดเปนหรอกระบวนการคดเปนนนจะตองประกอบดวย

องคประกอบตาง ๆ ดงตอไปน

1. เปนกระบวนการเรยนรท ประกอบดวยการคด การวเคราะห และสงเคราะหขอมล

ประเภทตาง ๆไมใชการเรยนรจากหนงสอหรอลอกเลยนจากตาราหรอรบฟงการสอน

การบอกเลาของครแตเพยงอยางเดยว

2. ขอมลทนามาประกอบการคด การวเคราะหตาง ๆ ตองหลากหลาย เพยงพอ ครอบคลม

อยางนอย 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลเกยวกบสงคม

สงแวดลอม

3. ผเรยนเปนคนสาคญในการเรยนร ครเปนผจดโอกาสและอานวยความสะดวกในการ

จดการเรยนร

4. เรยนรจากวถชวต จากธรรมชาตและภมปญญา จากประสบการณและการปฏบตจรง ซง

เปนสวนหนงของการเรยนรตลอดชวต

5. กระบวนการเรยนรเปนระบบเปดกวาง รบฟงความคดของผอนและยอมรบความเปน

มนษยทศรทธาในความแตกตางระหวางบคคลดงนนเทคนคกระบวนการทนามาใชใน

การเรยนรจงมกจะเปนวธการสานเสวนา การอภปรายถกแถลง กลมสมพนธหรอกลม

สนทนา

6. กระบวนการคดเปนนน เมอมการตดสนใจ ลงมอปฏบตแลวจะเกดความพอใจ ม

ความสข แตถาลงมอปฏบตแลวยงไมพอใจกจะมสต ไมทรนทราย ไมเดอดเนอรอนใจ

แตจะกลบยอนไปหาสาเหตแหงความไมสาเรจ ไมพงพอใจกบการตดสนใจดงกลาว

แลวแสวงหาขอมลเพมเตม เพอหาทางเลอกในการแกปญหาแลวทบทวนการตดสนใจ

ใหมจนกวาจะพอใจกบการแกปญหานน

2.2 คดเปนและการเชอมโยงสปรชญาคดเปน

พจนานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2543 ใหนยามคาวา ปรชญา ไววา วชาวาดวย

หลกแหงความรและหลกแหงความจรง

คดเปน คอ ลกษณะอนพงประสงคทชวยใหคนสามารถดารงชวตอยในสงคมทเปลยนแปลง

อยตลอดเวลาไดอยางสนตสข เพราะคนคดเปนเชอมนในหลกแหงความเปนจรงของมนษยทยอมรบใน

ความแตกตางของบคคล รจกปรบตวเองและสงคมใหผสมกลมกลนจนเกดความพอดและพอเพยง และ

เชอมนในการตดสนใจแกปญหาทใชขอมลประกอบการคด การวเคราะหอยางนอย 3 ประการ จนเกด

158

ความพอใจกบการตดสนใจนนกจะเปนการแกปญหาทประสบความสข ถายงไมพอใจกจะกลบไป

ศกษาวเคราะหขอมล

ใหมทเพยงพอ และทนเหตการณจนกวาจะพอใจกบการตดสนใจของตนเอง คนทจะทาไดเชนนตองรจก

คด รจกใชสตปญญา รจกตวเอง รจกธรรมชาต สงคมสงแวดลอมเปนอยางด มความรอบรทจะแสวงหา

ขอมลมาประกอบการคด การวเคราะหของตนเองได

คดเปน นอกจากจะเปนความเชอในหลกความเปนจรงตามธรรมชาตของมนษยดงกลาว

แลว คดเปนยงเปนหลกการและแนวคดสาคญในการจดดาเนนโครงการตาง ๆทางการศกษาผ ใหญ

การศกษานอกโรงเรยนตงแตในอดตทผานมาถงปจจบน โดยเฉพาะในเรองของความเปนธรรมชาต

ความเรยบงายท หลากหลาย มขอมลใหพจารณาทงดานบวกและดานลบ มประเดนใหคด วเคราะห

แสวงหาเหตผลในการหาคาตอบทเหมาะสมใหกบตนเองและชมชน

คดเปน นอกจากจะเปนหลกในการดาเนนโครงการการศกษาผใหญ การศกษานอก

โรงเรยนแลว ยงเปนหลกคดและแนวทางในการดาเนนชวตประจาวนของคนทางานการศกษานอก

โรงเรยนและบคคลทวไป เปนตนวา การเคารพในคณคาของความเปนมนษยของคนอยางเทาเทยมกน

การทาตวเปนคนเรยบงาย ไมมอตตายดเหนยวจนไมรบฟงความคดของผอน รวมทงการมทกษะการ

เรยนรเพอการเรยนรตลอดชวตดวย

จากการทคดเปน เปนทงความเชอในหลกความเปนจรงของมนษย เปนทงหลกการ

แนวคด และทศทางการดาเนนกจกรรมและโครงการตาง ๆ ของ กศน. และเปนพนฐานทสาคญในวถการ

ดาเนนชวตของบคคลทวไป รวมทงเปนการสงเสรมใหมทกษะการเรยนรเพอการเรยนรตลอดชวตใน

อนาคต คดเปนจงเปนทยอมรบและกาหนดใหเปน “ปรชญาคดเปน” หรอปรชญาการศกษานอกโรงเรยนท

เหมาะสมกบความเปน กศน. เปนอยางยง

2.3 กระบวนการและขนตอนการแกปญหาของคนคดเปน

คนคดเปนเชอวาทกขหรอปญหาเปนความจรงตามธรรมชาตทเกดขนไดกสามารถแกไขได

ถารจกแสวงหาขอมลทหลากหลายและพอเพยงอยางนอย 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบ

สภาวะแวดลอมทางสงคมในวถชวต วถวฒนธรรมประเพณ วถคณธรรมจรยธรรม และขอมลทเกยวกบ

ตนเอง รจกตนเองอยางถองแท ซงครอบคลมถงการพงพาตนเองและความพอเพยง พอประมาณมา

วเคราะหและสงเคราะหประกอบการคดและการตดสนใจแกปญหา คนคดเปนจะเผชญกบทกขหรอ

ปญหาอยางรเทาทน มสตไตรตรองอยางละเอยดรอบคอบในการเลอกวธการแกปญหาและตดสนใจ

แกปญหาตามวธการทเลอกแลววาดทสด กจะมความพอใจและเตมใจรบผดชอบกบผลการตดสนใจ

เชนนน อยางไรกตาม สงคมในยคโลกาภวตนเปนสงคมแหงการเปลยนแปลงทรวดเรวและรนแรง ปญหา

กเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทกขกเกดขน ดารงอย และดบไป หรอเปลยนโฉมหนาไปตามกาลสมย

กระบวนทศนในการดบทกขกตองพฒนารปแบบใหทนตอการเปลยนแปลงเหลานนอยตลอดเวลาให

159

เหมาะสมกบสถานการณทเปลยนแปลงไปดวย กระบวนการดบทกขหรอแกปญหากจะหมนเวยนมา

จนกวาจะพอใจอกเปนเชนนอยอยางตอเนองตลอดชวต

กระบวนการและขนตอนการแกปญหาของคนคดเปน

กระบวนการแกปญหา ความสข 1. ปญหา

6. ประเมนผล (พอใจ)

5. ปฏบต 4. ตดสนใจเลอกวธการแกปญหาทดทสด

6. ประเมนผล (ยงไมพอใจ)

5. ปฏบต

2. วเคราะหหาสาเหตของปญหาจากขอมลทหลากหลายและพอเพยง

อยางนอย 3 ประการ

3. วเคราะหหาทางเลอกในการแกปญหาจากขอมลทหลากหลาย

อยางนอย 3 ประการ

ตนเอง สงคมสงแวดลอม วชาการ

ขอมลเกยวกบ

ตนเอง ขอมลดาน

สงคม

สงแวดลอม ขอมลดาน

วชาการ

160

ขนตอนการแกปญหาของคนคดเปน

1. คนคดเปนเชอวา ทกขหรอปญหาใด ๆ ยอมมอยในวถชวตของมนษย เม อใดทตนเองและ

สภาพสงคมสงแวดลอมไมสามารถปรบเขาหากนจนเกดความพอด กจะเกดความทกข ความไมสบายกาย

ไมสบายใจ ทกขหรอปญหาอาจเปนของบคคลหรอชมชนและสงคม เมอเกดทกขหรอปญหากจะม

กระบวนการแกปญหาเพอใหเกดความสขทพงปรารถนา

2. ขนหาสาเหตของปญหา กระบวนการแกปญหาของคนคดเปนจะเรมทการรจกปญหา รจก

สาเหตของปญหาเหลานน โดยการวเคราะหขอมลทเกยวของอยางนอย 3 ประการ วา ปญหาหรอทกขนน

เกดจากการไมผสมกลมกลนระหวางตนเองกบภาวะแวดลอมหรอขอมลทางวชาการตรงไหน อยางไร ม

อะไรเปนสาเหตสาคญบาง เชน

- สาเหตสาคญมาจากตนเอง จากพนฐานของชวตตนเองและครอบครว ความไมสมดลของ

การงานอาชพทพงปรารถนา ความขดของทเกดจากโรคภยของตนเอง ความโลภ โกรธ หลง

ในใจของตนเอง ความคบของใจในการรกษาคณธรรม จรยธรรมของตนเอง ฯลฯ

- สาเหตสาคญมาจากสงคม ชมชนและสภาวะแวดลอม ความไมพงพอใจตอพฤตกรรมไมพง

ปรารถนาของเพอนบาน การขาดแหลงเงนทนในการประกอบอาชพ ชมชนมการทะเลาะ

เบาะแวง ขาดความสามคค ฯลฯ

- สาเหตสาคญมาจากการขาดแหลงขอมล แหลงความรความเคลอนไหวทเปนปจจบนของ

วชาการและเทคโนโลยทเก ยวของ ขาดภมปญญาทจะชวยเตมขอมลทางปญญาในการ

บรหารจดการ ฯลฯ

3. ขนวเคราะหเสนอทางเลอกของปญหา เมอรสาเหตของปญหาจากการศกษาวเคราะหขอมล

ดงกลาวแลว กมาถงขนตอนการกาหนดทางเลอกตาง ๆ ทนาจะเปนในการแกทกข หรอแกปญหาท

เกดข น การกาหนดทางเลอกตาง ๆ ทจะใชเปนแนวทางแกปญหาน เปนการกระทาโดยการศกษา

วเคราะหขอมลทหลากหลายและพอเพยงทงในดานวชาการ ดานสงคมสงแวดลอม และขอมลเกยวกบ

ตนเอง ซงเปนตวแปรทสาคญในการตดสนใจดวย

4. ขนการเลอกวธแกปญหา ขนตอนนเปนการตดสนใจ เลอกแนวทางการแกปญหาทเหมาะสม

ทสดตามขอมลทวเคราะหได เปนทางเลอกทดทสดในกลมทางเลอกทไดเลอกไว

5. การนาทางเลอกการแกปญหาไปปฏบต เมอไดตดสนใจเลอกทางเลอกท ดท สดในการ

แกปญหาแลวกมาถงขนนาทางเลอกนนไปปฏบตเพอการแกปญหา

6. การประเมนผลการแกปญหา เมอมการปฏบตการแกปญหาแลวกจะตองมการประเมนผลการ

ดาเนนงาน ถาผลทเกดขนเปนทพอใจกจะนาไปสความสข แกปญหาไดสาเรจ แตถาปฏบตการแกปญหา

แลวยงไมพอใจ ยงไมบรรลตามทคดไวกจะนาไปสการพจารณาปญหากนใหม เขาส กระบวนการ

161

แกปญหา การศกษาขอมลเพมเตมอกจนกวาจะพอใจและพบกบความสขกบการแกปญหานนจงจะ

ถอวาจบกระบวนการแกปญหาของคนคดเปน

2.4 ฝกทกษะการคดเปน

คดเปน เปนเรองของการสรางสมประสบการณทจะทาความเขาใจกบความจรงของชวต

คดเปนนอกจากจะเปนการทาความเขาใจกบหลกการและแนวคดแลว กระบวนการเรยนรจะเนนหนกไป

ทการฝกปฏบตจากกรณตวอยาง และจากการปฏบตจรงในวถการดารงชวตประจาวน รวมทงการได

แลกเปลยนความคดและประสบการณจากการสานเสวนาหรออภปรายถกแถลงกบเพอนในกลมดวย คน

มทกษะสงกจะสามารถมองเหนทางเลอกและชองทางในการแกปญหาไดรวดเรวและคลองแคลวมากขน

ฉะนน การฝกปฏบตบอยครง และดวยวธทหลากหลายกจะชวยใหการแกปญหาไมผดพลาดมากนก ใน

ตอนสดทายนเปนการเสนอกจกรรมตวอยางใหครและผเรยนไดรวมกนปฏบตเพอเพมพนทกษะ “คด

เปน” ใหเขมแขง เฉยบคม ฉบไว จนเกดสภาพคลองเปนธรรมชาต และใชเวลาในการคด การตดสนใจท

รวดเรวขนดวย

162

ใบงานท 1 กรณตวอยาง “สไหม”

ผมตกใจสะดงตนขนเมอเกดเสยงเอะอะ พอลมตาขนมา เหนทกคนยนกนเกอบหมดรถ “ทกคนนง

ลงอยนง ๆ อยาเคลอนไหวไมงนยงตายหมด” เสยงตวาดลนออกมาจากปากของเจาชายหนาเหยม คอสนท

ยนอยหนารถ กาลงใชปนจออยทคอของคนขบ ผมรทนทวารถทวรทผมโดยสารคนนถกเลนงานโดยเจาพวกวายรายแน หนไปดดานหลง เหนไอ

วายรายอกคนหนงถอปนจงกาอย ผมใชมออนสนเทาลวงลงไปในกระเปากางเกง คลา .38 เหาไฟของผม

ซงซอออกมาจากรานเมอบายนเอง นกในใจวา “โธเพงซอเอามายงไมทนยงเลย เพยงใสลกเตมเทานนเองก

จะถกคนอนเอาไปเสยแลว” เสยงเจาตาพองหนารถตะโกนขบอกคนขบรถ “หยดรถเดยวน มงอยากตายโหงหรอไง” ผมนกใน

ใจวา เดยวพอรถหยดมนคงตองใหเราลงจากรถแลวกวาดกนเกลยงตว แตผมตองแปลกใจแทนทรถจะหยด

มนกลบยงเรวขนทกท ทกท ยงไปกวานนรถกลบสายไปมาเสยดวย ไอพวกมหาโจรเซไปเซมา แตเจาตา

พอยงไมลดละ แมจะเซออกไปมนกกลบวงไปยนประชดคนขบอก พรอมตะโกนอยตลอดเวลา “หยดโวย

หยด ไอน กลงไปไดละมง จะเหยยบใหคาสนทเดยว” รถคงตะบงไปตอ คนขบบาเลอดเสยแลว ผมไมแนใจวาเขาคดอยางไร ขณะนนผมกวาดสายตา

เหนผชายทนงถดไปทางมานงดานซาย เปนตารวจยศจากาลงจองเขมงไปทไอวายรายและถดไปอกเปน

ชายผมสนเกรยนอก 2 คน ใสกางเกงสกาก และสขมา ผมเขาใจวาคงจะเปนตารวจหรอทหารแน กาลงเอา

มอลวงกระเปากางเกงอยทงสองคน

บรรยากาศตอนนนชางเครยดจรง ๆ ไหนจะกลวปลน ถกยง ไหนจะกลวรถควา ทกคนเกรงไปหมด

ทกสงทกอยางถงจดวกฤตแลว

ประเดน : ทานจะสหรอจะยอม เพราะอะไร

ใหครกบผเรยนศกษากรณตวอยาง เรอง “สไหม” แลวรวมกนถกแถลงอภปรายถงเหตผลทใชใน

การตดสนใจแกปญหาวกฤตตามประเดนทกาหนดให ครและผเรยนรวมกนบนทกขอมลลงในแบบบนทก

หรอฝกปฏบตการจาแนกขอมลทง 3 ดานทจะนามาใชประกอบการคด การตดสนใจ

163

แบบบนทกการจาแนกขอมลประกอบการตดสนใจ

ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง ขอมลเกยวกบสงคมสงแวดลอม

164

ใบงานท 2 กรณตวอยาง “เหตเกดทโนนหมากมน”

ผมสบตรมน มเขยน ประจาอย ร.พน 11 ขณะนปฏบตการอยทอรญประเทศ คนนนผมกบเพอน

อยหมวดลาดตระเวน เราจะตองแบงกนออกลาดตระเวนเปนหม ๆ ในขณะทเรารออยในบงเกอร บางคน

กนง บางคนกเอนนอน ... คยกนอยางกระซบกระซาบ เสยงปนดงอยเปนจงหวะไมไกลนก เราจะตอง

ออกลาดตระเวนตรวจดวา พวกขาศกทชายแดนจะรกลาเขามาหรอไม เราไมเคยนกดอกครบวา ทหาร

ญวนกบเขมรเสรทกาลงตอสกนนน จะรกลาเขามาในเขตของเราแมเขากาลงรบตดพนกนอย

พอไดเวลาหมของเราตองออกไปลาดตระเวน เดอนกมด คนนาทเราเหยยบยามานน เราเหนเปน

เสนดา ๆ ยดยาว... ขางหนาคอหมบานโนนหมากมน

เราเดนอยางแนใจวา จะไมมอะไรเกดขน เพราะเราไมไดอยทเสนกนเขตแดน ทนใดนนเองเสยง

ปนดงขน จากขางซาย จากขางขวา ดเหมอนจะมาทงสามดาน อะไรกนน เกดอะไรขนทบานโนนาหมาก

มน... เราจะทาอยางไร ผมคดวาเสยงปนมาจากปนหลายกระบอกจานวนมากกวาปนเราหลายเทานก ผม

กระโดดลงในปลกควายขางทาง ลกนองของผมกกระโดดตาม ทกคนคดถงตวเองกอน หลบกระสนเอา

ตวรอด มอผมกมปนไว ผมจะทาอยางไร สงสร อาจจะตายหมด ถอยร ไมได ไมได เราจะถอยไมรอด มน

มดจนไมรวาเราตกอยในสถานการณอยางไร เพอนผมละ ผมเปนหวหนาหมตองรบผดชอบลกนองของ

ผมดวย เราทกคนมปนคนละกระบอก มกระสนจากด จะส หรอจะถอย คายทหารอยไมหางไกลนกชวย

ผมทเถอะครบ ผมตองรบผดชอบตอหนาทลาดตระเวน ผมตองรบผดชอบชวตลกนองผมทกคน ผมจะทา

อยางไร โปรดชวยผมตดสนใจวา ผมจะสงสหรอสงถอย เพราะอะไร

ใหครกบผเรยนศกษากรณตวอยางเรอง “เหตเกดทโนนหมากมน” แลวครกบผเรยนรวมกนถก

แถลงถงเหตผลทใชในการตดสนใจแกปญหาวกฤตตามประเดนทกาหนดให ครและผเรยนรวมกนบนทก

ขอมลลงในแบบบนทกเพอฝกปฏบตการจาแนกขอมลทง 3 ดาน ทจะนามาใชประกอบการคด การ

ตดสนใจ แกปญหา

165

ใบงานท 3 กรณตวอยางเรอง สมกบหนม

นกศกษา กศน. เปนคนอยในวยรนวยทางานประกอบอาชพ เพอเลยงตนเองและครอบครวเปน

สวนใหญ เปนคนในวยทจะตองพบกบปญหาทตองแกไขอยตลอดเวลา ยงในปจจบนเทคโนโลยกาวหนา

และหลงไหลเขามาอยางไมมวนหยดยง มทงเรองด เจรญกาวหนา สะดวกสบาย เปนประโยชนตอการ

พฒนาคณภาพชวต แตในเวลาเดยวกนกกอใหเกดความเดอดรอนไมปลอดภยตอชวตและทรพยสน ทาให

ครอบครวแตกแยกไมมความสข การศกษาเลาเรยนทลอกเรยนจากตางประเทศทงวชาการและวฒนธรรม

ทแตกตางโดยไมมการปรบใหสอดคลองกบความเปนไทย ทาใหยงเรยน ยงมปญหาชวตและสงคม สม

เปนนกศกษา กศน. ทางานเปนพนกงานตอนรบของหางสรรพสนคาแหงหนงรจกกบหนมโดยการใชวธ

แชททางอนเตอรเนต หนมทางานเปนพนกงานขายในบรษท หนมเปนคนรปหลอเจาชมหญงสาวมาสนใจ

หลายคน แตหนมกมทาทชอบสมเปนพเศษกวาคนอน คอยมารบสงสรางความสนทสนมกบสมเปนพเศษ

แตกยงไมเลกราจากสาว ๆ คนอน มไมตรใหเหนอยเสมอ ทงหนมและสมคบหากนมาหลายปเปนทรเหน

ของเพอน ๆ ทงหนมและสม ในระยะหลง ๆ น มชายหนมจากททางานของสมมฐานะการงานดมาชอบ

สมอกคน ถงสมจะไมชอบเทาหนม แตพอใจในความรกเดยวใจเดยวของเขาอยมาก เขาไมใชคนรปงาม

แตเปนคนนสยด รจกเกบหอมรอบรบ เปนทรกและไววางใจของเพอน ๆ ทกคน วนหนงหนมมาขอสม

แตงงาน สมมความรสกลงเลวาจะยอมรบหนมหรอไม

166

ถาทานเปนสม ทานจะตดสนใจอยางไร จะยอมรบแตงงานกบหนมหรอไม เพราะอะไร ให

ทานระบขอมลทง 3 ประการทหลากหลายและพอเพยงประกอบการตดสนใจของทานลงในแบบฟอรมท

กาหนดแยกแยะใหเหนทงขอมลเชงปรมาณและคณภาพ และหากตองหาขอมลเพมเตมใหระบใหชดเจน

ดวย

ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง ขอมลเกยวกบสงคมสงแวดลอม

167

ใบงานท 4 กรณตวอยางของผเรยน

ใหครและผเรยนรวมกนเสนอกรณตวอยาง การตดสนใจดวยกระบวนการคดเปน และรวมกน

รวบรวมขอมลทง 3 ดาน บนทกลงไวในแบบฟอรมจาแนกขอมล จากนนใหชวยกนฝกการวเคราะหและ

สงเคราะหขอมล กาหนดทางเลอกในการตดสนใจ 2 – 3 ทางเลอกทเหมาะสมและเปนไปได แลวเลอก 1

ทางเลอกในการตดสนใจ ใหเหตผลประกอบการตดสนใจลงในแบบฟอรมทกาหนด

แบบบนทกขอมล

1. ชอ กรณตวอยาง ..............................................................................................................

2. สาระของกรณตวอยาง .......................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

168

3. ขอมลทจาแนกทง 3 ดาน คอ ดานวชาการ ดานตนเอง และดานสงคมและสงแวดลอม

ขอมลดานวชาการ ขอมลดานตนเอง ขอมลดานสงคมและสงแวดลอม

4. ทางเลอกทเสนอเพอการพจารณาตดสนใจ

1) ..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

2) ..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

3) ..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

5. ทางเลอกทตดสนใจแลวลงมอปฏบต

........................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

169

เรองท 3 ขอมลประกอบการคดเปน

ผเรยนไดเรยนรถงการคดเปนและกระบวนการตดสนใจแกปญหาของคนคดเปนมาแลว จะเหน

วา กระบวนการสาคญทเปนเครองมอในการคดเปน คอ การใชขอมลทหลากหลายและพอเพยงอยางนอย

3 ดานมาประกอบการคด การวเคราะห และการตดสนใจ ซงไดแก ขอมลเกยวกบตนเอง ขอมลเกยวกบ

วชาการ และขอมลเกยวกบสงคมสงแวดลอม

3.1 ลกษณะของขอมลประกอบการคดเปน

ขอมลเกยวกบตนเอง

คนทกคนมความแตกตางกนทงลกษณะภายนอก พฤตกรรมทแสดงออกและความรสกนกคดท

อยภายใน รวมทงจดออน จดแขงของตนเอง บางคนรจกตวเองด เพราะรจกสารวจตรวจสอบตนเองอย

ตลอดเวลา ทงรางกาย จตใจ อารมณ และความรสกใหอยกบความเปนจรง เปนตวของตวเอง แตบางคนก

ไมรจกตวเองตามทตวเองเปนอย หลงตวเองบาง ไมมนใจตวเองบาง หลงเชอคนอนบาง ไมไดรบการ

ดแลทถกตองในครอบครวบาง รวมทงขาดการฝกฝนตนเองอยเสมอ เปนตน การรจกตนเองกดเปน

องคประกอบทสาคญในการตดสนใจแกปญหาทถกตอง เหมาะสม รวดเรว และประสบความสาเรจ

ขอมลเกยวกบตนเองอาจพจารณาไดหลายมมมอง เชน ความร ความสามารถ ความถนดตาง ๆ เชน พด

เกง มอารมณขน มกลวธในการแนะนา เผยแพร บอกเลา โนมนาวใหคนเชอฟง หรอการแสดงความเหน

ในทสาธารณะ การเปนนกแสดง การมความรความสามารถเฉพาะตวในบางเรอง เชน เปนนกกฬา ม

ศลปะในการปองกนตว เปนศลปนแขนงหนงแขนงใดเปนพเศษ ฯลฯ บคลกภาพและนสยใจคอ เชน

เงยบขรม พดมาก พดนอย ชอบโออวดหรอเกบตว พดตรง จรงใจ เปดเผย หรอกาวราว โผงผาง หนก

แนน หรอหงดหงดงาย โมโหราย ชอบพดจากระแหนะกระแหน ใสราย ขมข ใจคอโหดราย อจฉารษยา

อาฆาต หรอเมตตากรณา โอมออมอาร ฯลฯ ญาตพนองและครอบครว มฐานะเปนหวหนาครอบครว บตร

ภรรยา หรอผอาศย อยกนเปนครอบครวใหญ หรออยกนตามลาพง พอ แม ลก หรออยคนเดยวในบานเชา

หรอหอพก ครอบครวอบอนหรอแตกแยก ความสมพนธในครอบครวมการพบปะ สงสรรค ปรกษาหารอ

รบฟงความคดเหนหรอตางคนตางอย ไมมการพงพาอาศย ไมมการชวยเหลอเจอจานฐานะความเปนอย

รารวย ยากจน พออยพอกน เปนหนเปนสน มความมนคงในชวต หาเชากนคาขนอยกบโชคชะตา มความ

รบผดชอบตนเองและครอบครว ขยนหมนเพยร เกบหอมรอมรบ สรยสราย ใชจายเกนตวเกนกาลง เปน

ตน การรจกตนเอง การมขอมลเกยวกบตนเองหลายๆ ดาน เปนสงสาคญทจะใชประกอบการคด การ

วเคราะหและการตดสนใจอยางคนคดเปนมาก ถาเรารจกตวเองด หลายแงหลายมม ทงจดออน จดแขง ก

จะมขอมลไปประกอบการคดและการวเคราะหมากและหลากหลาย ทาใหการตดสนใจของเราผดพลาด

นอย และแกปญหาไดสาเรจเปนสวนใหญ

170

ขอมลเกยวกบวชาการ

ขอมลทางวชาการ คอ ขอมลทเปนความจรงทมการพสจนแลว หรอคนพบจากการทดลองแลว

เกบหรอบนทกไวในรปแบบตาง ๆ เปนทฤษฎหรอหลกวชาแลวนามาใชแกปญหา ใชอางองใหเหมาะกบ

เหตการณและความจาเปนของสถานการณ ขอมลทางวชาการม 2 ประเภท คอ

ขอมลปฐมภม คอ ขอมลทผใชเปนผคดคน เกบรวบรวมเอง เชน ขอมลจากการทดลองหรอจาก

การศกษาคนความาเปนระยะยาวนานของภมปญญาตาง ๆ

ขอมลทตยภม คอ ขอมลทผใชนามาจากผคนหรอหนวยงานอน ๆ ททาการศกษาหรอรวบรวม

บนทกไวในอดต เชน ขอมลทรวบรวมมาจากเอกสารรายงานการวจย ขอมลทอางมาจากผทรบฟงมาจาก

แหลงความรตาง ๆ เปนตน

ขอมลทเปนความรทางวชาการพนฐานทคนในสงคมจะตองใชในชวตประจาวนมอยมากมาย

เชน การใชภาษา คณตศาสตรพนฐาน วทยาศาสตรทเปนทฤษฎการคนพบทกศาสตร เศรษฐศาสตรใน

เรองการลงทน รายรบรายจาย การตลาด กฎหมายขอบงคบทเกยวของกบปวงชน ขอมลทางการแพทย

อาหารและยา และขอมลทางการเกษตร เปนตน

ขอมลเกยวกบสงคมสงแวดลอม

เนองจากคนมวถชวตดารงอยกนเปนชมชนและสงคม คนในชมชนมความสมพนธเกยวของกน

มากบาง นอยบางขนอยกบการเกาะเกยวทมอยในอดตทแตกตางกน และขนอยกบธรรมชาต วฒนธรรม

ประเพณ และความเชอทยดถอกนมาแตดงเดม การดาเนนการใด ๆ ในชมชนจะกระทบกบคนในชมชน

ดวยเสมอ จะหนกหรอเบาขนอยกบบรบทของความผกพนทมอยในชมชนนน ๆ การคดการตดสนใจใด

ๆ ทจะไมกระทบกระเทอนวถชมชน หรอใหมการกระทบกระเทอนนอยทสด จงควรจะตองนาเอาขอมล

ของชมชน และสงคมมาประกอบการคดการตดสนใจอยเสมอ ขอมลทางสงคม สงแวดลอมทควรจะ

นามาพจารณาประกอบการคด การตดสนใจ ไดแก ขอมลทวไปเกยวกบเศรษฐกจและสงคม การประกอบ

อาชพ วฒนธรรม จารตประเพณ การปกครองทองถน สขภาพอนามย การศกษาและแหลงเรยนร สภาพ

การบรโภคทรพยากรธรรมชาต สภาพความสมพนธระหวางบาน วด โรงเรยน มสยด ประวต รากเหงา

ความเปนมาของชมชน เอกลกษณและอตลกษณของชมชนทคนภาคภมใจ รวมทงกจกรรม กระบวนการ

เรยนร ความเอออาทร ความเปนเครอญาต ความเขมแขงของชมชน ฯลฯ เปนตน

3.2 เทคนคการเกบขอมลประกอบการคดเปน

การเกบและรวบรวมขอมลประกอบการคด การตดสนใจอยางคนคดเปนนน มกจะใชความเรยบ

งายไมซบซอนในทางวชาการมากนก เพราะผเรยนซงเปนผเกบขอมลจะเปนคนในชมชนอยกบชมชน ม

วถชวตทคนเคยกบวถชมชนนน ๆ อยแลว การเกบขอมลอาจใชกระบวนการ ตาด (สงเกต) หฟง (สนใจ

171

สดบรบฟง) ปากถาม (กระตน ชวนคย) สมองคด จา (เชอมโยง เหตผล) และมอจด (สรป บนทก)

เพอจบประเดนและรวบรวมขอมล ซงอาจมวธจดการเชงวชาการพอสงเขป ดงน

1. การสงเกต ไดแก การคนหาขอมลดวยตนเองโดยตรง เชน การสงเกตพฤตกรรม หรอ

เหตการณตาง ๆ ในชวตประจาวน สามารถเกบรวบรวมขอมลโดยทมงาน หรอไปสงเกต


2. การสมภาษณ ไดแก การรวบรวมขอมลจากบคคลอน ๆ โดยถามจากครอบครว ญาตพนอง

เพอนบาน

3. การตอบแบบสอบถาม ไดแก การสรางรายการคาถามใหผ คนในชมชนตอบตามทผ ถาม

ตองการ อาจใชบรการทางโทรศพท หรอทางไปรษณย

4. การศกษาจากเอกสารหรอแหลงขอมล เชน หนงสอพมพ วารสาร คอมพวเตอร เทป

บนทกภาพ เทปบนทกเสยง ขอมลสารสนเทศทางอเมล เวบไซด

5. การทดสอบ/ทดลอง และการสารวจ จากกลมคน รานคา หรอสถานท ๆ เปนแหลงขอมล

โดยตรง

3.3 การวเคราะหและสงเคราะหขอมลเพอนามาใชประกอบการตดสนใจ

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมล หมายถง การแยกแยะขอมลหรอสวนประกอบของขอมลออกเปนสวนยอย ๆ

ศกษารายละเอยดของขอมลแตละเรองเพอตรวจสอบขอมลใหไดมากทสด โดยเฉพาะขอมลการคดเปน

ทง 3 ประการวา แตละดานมขอมลอะไรบาง เปนการหาคาตอบวา ใคร ทาอะไร ทไหน อยางไร ฯลฯ การ

วเคราะหขอมลจะมการศกษาและตรวจสอบขอมลรอบดานทงดานบวกและดานลบ ดความหลากหลาย

และพอเพยงเพอใหไดขอมลทแมนยา เทยงตรง เชอถอได สมเหตสมผล การวเคราะหขอมลมประโยชน

ตรงททาใหเราสามารถเขาใจเรองราวหรอปรากฏการณตาง ๆ ทแทจรง ชวยใหมการแสวงหาขอมล

หลากหลาย โดยไมเชอคาบอกเลาหรอคากลาวอางของใครงาย ๆ เปนการมองขอมลหลากหลายมตเกด

มมมองเชงลกและกวาง เพยงพอ ครบถวน

การสงเคราะหขอมล

เปนการนาขอมลทเกยวของ ถกตอง ใกลเคยง กลมเดยวกนมารวบรวม จดกลม จดระบบเปนกลม

ใหญ ๆ ในเชงบรณาการโดยเฉพาะนาขอมลการคดเปนทง 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบ

ตนเอง และขอมลทเกยวกบสงคมสงแวดลอม ทวเคราะหความแมนยา เทยงตรง หลากหลายและพอเพยง

ทงดานบวกและลบไวแลวมาจดกลมทางเลอกในการแกปญหาทเปนขอมลเชงบรณาการ ขอมลทง 3 ดาน

หลาย ๆ ทางเลอก โดยแตละทางเลอกจะมขอมลทง 3 ดานมาสงเคราะหรวมเขาไวดวย เพอใหเปน

ทางเลอกในการตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมเปนทยอมรบและพอใจทสดนามาแกปญหาตอไป

172

เรองท 4 กรณตวอยางเพอฝกทกษะ

กจกรรมฝกทกษะท 1 กรณตวอยางเรอง “ชาวบานบางระจน” ในราวป พ.ศ. 2310 พมาขาศกไดยกทพมาโจมตกรงศรอยธยาทอยในสภาพออนแอขาด

ความสมานฉนทสามคค แตมชาวบานบางระจนกลมหนงมผนาสาคญ เชน ขนสรรค พนเรอง

นายทองแสงใหญ นายแทน นายดอก นายทองเหมน และนายจนหนวดเขยว ผมฝมอทางการรบ

โดยมพระอาจารยธรรมโชต พระสงฆผแกกลาทางคาถาอาคมเปนศนยรวมขวญกาลงใจไดรวม

กาลงกนเขาโจมตพมาขาศกจนไดรบชยชนะถง 7 ครง ทง ๆ ทมกาลงนอยกวามากตอมาก จน

พมาไมกลาออกจากคายมารบดวย แตใชวธยงปนใหญมาทาลายคายของชาวบานบางระจนจน

เสยหาย ผคนลมตายไปมาก ชาวบานบางระจนสงคนไปขอปนใหญจากกรงศรอยธยากไมไดรบ

การอนญาตเพราะกลวพมาจะแยงชงระหวางทาง ชาวบานบางระจนจงรวบรวมโลหะทมอยหลอ

ปนใหญเอง แตความทขาดวชาการความร การหลอปนใหญจงไมประสบความสาเรจ ในทสด

ชาวบานบางระจนซงถนดในการรบแบบใชกาลงฝมอกไมสามารถเอาชนะพมาขาศกได ตองถก

โจมตแตกพายไป

ประเดน

1. ถาทานเปนคนไทยในสมยนน ทานคดจะไปชวยชาวบานบางระจนตอสกบขาศก

หรอไม เพราะเหตใด

2. หากทานจะใชกระบวนการ “คดเปน” ในการตดสนใจครงน ทานจะใชขอมล

ประกอบการตดสนใจอยางไรบาง

1) ขอมลตนเอง (ตวทานและชาวบานบางระจน)

2) ขอมลสงคมและสงแวดลอม

3) ขอมลทางวชาการ

กจกรรมฝกทกษะท 2 กรณตวอยาง เรอง ขาวทนาสนใจ

ใหผเรยนและผสอนรวมกนสนทนาถงขาวสารทไดรบการกลาวขวญและวพากษวจารณ

ทางสอในปจจบน แลวเลอกขาวทนาสนใจมา 1 ขาว ทบคคลในขาวไดตดสนใจกระทาการอยางใด

อยางหนงไปตามทปรากฏในขาวนน สมมตวาผเรยนเปนบคคลในขาวนน ผเรยนจะตดสนใจ

เหมอนบคคลในขาวหรอไม เพราะอะไร ใหแสดงวธการแยกแยะขอมลทง 3 ดานประกอบการ

คดการตดสนใจใหชดเจนดวย

173

สาระของขาว.................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

การตดสนใจของทาน .................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

เพราะขอมลทศกษา มดงน ขอมลทางวชาการ............................................................................................................ .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

ขอมลทางสงคมสงแวดลอม.............................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

ขอมลเกยวกบตนเอง ....................................................................................................... .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

174

ฝกทกษะท 3 กรณตวอยางเรอง “เหตเกดทโนนหมากมน”

ผมสบตรมน มเขยน ประจาอย ร.พน 11 ขณะนปฏบตการอยทอรญประเทศ คนนนผมกบเพอน

อยหมวดลาดตระเวน เราจะตองแบงกนออกลาดตระเวนเปนหม ๆ ในขณะทเรารออยในบงเกอร บางคน

กนง บางคนกเอนนอน ... คยกนอยางกระซบกระซาบ เสยงปนดงอยเปนจงหวะไมไกลนก เราจะตอง

ออกลาดตระเวนตรวจดวา พวกขาศกทชายแดนจะรกลาเขามาหรอไม เราไมเคยนกดอกครบวา ทหาร

ญวนกบเขมรเสรทกาลงตอสกนนน จะรกลาเขามาในเขตของเราแมเขากาลงรบตดพนกนอย

พอไดเวลาหมของเราตองออกไปลาดตระเวน เดอนกมด คนนาทเราเหยยบยามานน เราเหนเปน

เสนดา ๆ ยดยาว... ขางหนาคอหมบานโนนหมากมน

เราเดนอยางแนใจวา จะไมมอะไรเกดขน เพราะเราไมไดอยทเสนกนเขตแดน ทนใดนนเองเสยงปนดงขน

จากขางซาย จากขางขวา ดเหมอนจะมาทงสามดาน อะไรกนน เกดอะไรขนทบานโนนหมากมน... เราจะทา

อยางไร ผมคดวาเสยงปนมาจากปนหลายกระบอกจานวนมากกวาปนเราหลายเทานก ผมกระโดดลงใน

ปลกควายขางทาง ลกนองของผมกกระโดดตาม ทกคนคดถงตวเองกอน หลบกระสนเอา ตวรอด มอผมกม

ปนไว ผมจะทาอยางไร สงสร อาจจะตายหมด ถอยร ไมได ไมได เราจะถอยไมรอด มนมดจนไมรวาเราตก

อยในสถานการณอยางไร เพอนผมละ ผมเปนหวหนาหมตองรบผดชอบลกนองของผมดวย เราทกคนมปน

คนละกระบอก มกระสนจากด จะส หรอจะถอย คายทหารอยไมหางไกลนกชวยผมทเถอะครบ ผมตอง

รบผดชอบตอหนาทลาดตระเวน ผมตองรบผดชอบชวตลกนองผมทกคน ผมจะทาอยางไร โปรดชวยผม

ตดสนใจวา ผมจะสงสหรอสงถอย

ประเดน

1. ส.ต.มน มอเขยน จะตองตดสนใจอยางไร เพราะอะไร

2. ถาทานเปน ส.ต.มน มอเขยน ตองตดสนใจ ทานตองใชขอมลอะไรบาง

วธดาเนนการ

1. วทยากรเลาเหตการณบานโนนหมากมน

2. แบงกลมสมาชกออกเปน 5 – 6 กลม เพอรวมกนคดและรวมอภปรายถกแถลงตามประเดนใน

เหตการณทเกดทบานโนนหมากมน ประมาณ 10 นาท

3. ใหทกกลมไดนาเสนอผลการคด วเคราะหตามประเดนทกาหนด

4. สรปประเดนในกลมใหญ

175

กจกรรมฝกทกษะท 4 กรณตวอยางเรอง “เรองของฉนเอง” ใหผเรยนทกคนคดถงปญหาทเกดขน หรอเคยเกดขนกบตนเองมา 1 เรอง และแสดงวธการ

แกปญหานนอยางคนคดเปน โดยการแสวงหาขอมลทง 3 ดาน อยางพอเพยงมาประกอบการพจารณาใน

การแกปญหานนใหชดเจน และบนทกกระบวนการดงกลาวไวดวย 1. ลกษณะของปญหาทนาไปสกระบวนการแกปญหาแบบคนคดเปน คออะไร 2. กระบวนการแสวงหาขอมลทง 3 ประการ อยางหลากหลายและพอเพยงเพอหาสาเหตของ

ปญหาเปนอยางไร ใหเสนอรายละเอยดของขอมลตามสมควร 3. กระบวนการวเคราะหปญหาเพอการกาหนดทางเลอกในการแกปญหาทาอยางไร มทางเลอก

กทาง 4. ทานตดสนใจเลอกทางเลอกขอไหน เพราะเหตใด 5. ทานจะนาทางเลอกไปปฏบตอยางไร 6. ทานพอใจและมความสขกบการแกปญหานนหรอไม อยางไร

กจกรรมทายเลม

1. ใหครและผเรยนทงกลมชวยกนเขยนบนทกหรอบนทกลงแผนซดรอมสรปกระบวนการ

เรยนรวชา “คดเปน” ของกลมผเรยนกลมน และใหแสดงความคดเหนสน ๆ ตอผลทไดจาก

การศกษารายวชาน 2. ใหผเรยนแตละคนอธบายสน ๆ ถงสงทไดเรยนรเพมขนจากการเรยนรายวชาคดเปน 3. ครและผเรยนจดทาแฟมสะสมงานของผเรยนแตละคนในรายวชาคดเปน เพอเปนการ

ประเมนผลการเรยนรายบคคล

176

บทท 5

การวจยอยางงาย


การแสวงหาความร ขอมล ขอเทจจรงอยางมระบบเพอใหไดรบคาตอบหรอความรใหมทเชอถอ

ไดสามารถทาไดโดยกระบวนการวจย


เมอจบบทน ผเรยนสามารถ

1. อธบายความหมายและประโยชนของการวจยอยางงายได

2. ระบขนตอนการวจยอยางงายได

3. ฝกทกษะสถตงาย ๆ เพอการวจยได

4. ระบเครองมอการวจยเพอเกบรวบรวมขอมลได

5. ฝกทกษะในการเขยนโครงการวจยอยางงาย ๆ ได



เรองท 2 ขนตอนการวจยอยางงาย


เรองท 4 เครองการวจยเพอเกบรวบรวมขอมล


สอการเรยนร

1. บทเรยนวจยออนไลน (http:/www.elearning.nrct.net/). ของสานกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาต

2. เขาไปคนขอมล โดยพมพหวขอเรองวจยทตองการศกษาใน http://www.google.co.th/

3. วารสาร เอกสาร งานวจย และวทยานพนธตาง ๆ

http://www.google.co.th/�

177


การวจยคออะไร

การวจยหมายถง กระบวนการแสวงหาความรอยางมประสทธภาพ และมจดมงหมายทแนนอน

ภายในขอบเขตทกาหนด โดยใชวธทางวทยาศาสตร เพอใหไดมาซงความร ความจรงเปนทยอมรบ การ

วจยจงเปนเครองมอในการคนหาองคความรหรอขอคนพบในการแกปญหา หรอพฒนางานหรอการเรยน

ไดอยางเปนระบบ นาเชอถอ มความชดเจน ตรวจสอบได

การวจยอยางงายคออะไร

การวจยอยางงาย เปนกระบวนการในการคนหาองคความร หรอขอคนพบในการแกปญหา หรอ

แนวทางพฒนางานทมกระบวนการไมซบซอนใชเวลาไมมาก สามารถทาควบคไปกบการใช

ชวตประจาวนได เนนปรากฏการณทเกดขนจรง และสะทอนความเปนเหตเปนผล

ประโยชนของการวจยอยางงาย

1.ปลกฝงใหเปนคนมพนฐานในการแสวงหาความร หรอขอคนพบในการแกปญหา อยางม

ระบบ

2. ฝกใหเปนคนทคดอยางมระบบและเปนเหตเปนผล

3. การวจยทาใหเกดองคความรใหม ๆ

4. การวจยทาใหเกดสงประดษฐ และแนวคดใหม ๆ

5. การวจยชวยตอบคาถามทอยากร ทาใหเขาใจปญหา และชวยในการแกไขปญหา

6. การวจยชวยในการวางแผนและการตดสนใจ

7. การวจยชวยใหทราบผลและขอบกพรองจากการเรยน/การทางาน

178

กจกรรมท 1 ใหผเรยนวงกลมคาตอบทถกตองตอไปน

1. ขอใดเปนความหมายของการวจยอยางงาย

ก. การวางแผนงานอยางเปนระบบ

ข. การคาดเดาคาตอบอยางมระบบ

ค. การศกษาคนควาเรองทสนใจทไมซบซอนมากนก

2. ขอใดเปนประโยชนของการวจยตอตวผวจยเอง

ก. ฝกการทางานอยางมระบบ

ข. เกดการทางานและนวตกรรม

ค. เกดนวตกรรมสงประดษฐใหม ๆ

ง. ชวยวางแผนและตดสนใจ

3. ขอใดเปนประโยชนของการวจยตอหนวยงาน

ก. เกดองคความรใหม ๆ

ข. เกดสงประดษฐและแนวคดใหม ๆ

ค. ถกทง ก และ ข

179

กจกรรมท 2 ใหผเรยนระดมสมองหวขอ “นกวจยตองมคณสมบตอยางไร” ตามความเขาใจของ

ผเรยน

180

เรองท 2 ขนตอนการทาวจยอยางงาย

ขนตอนการทาวจยอยางงาย ประกอบดวย 5 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 การกาหนดคาถามวจย/ปญหาวจย การทาวจย เรมตนจากผวจยอยากรอะไร มปญหาขอ

สงสยท

ตองการคาตอบอะไร

ขนตอนท 2 การเขยนโครงการวจย

ซงตองเขยนกอนการทาการวจยจรง โดยเขยนใหครอบคลมหวขอดงน

1. ชอโครงการวจย (จะทาวจยเรองอะไร)

2. ความเปนมาและความสาคญ (ทาไมจงทาเรองน)

3. วตถประสงคของการวจย (อยากรอะไรบางจากการวจย)

4. วธดาเนนการวจย (มแนวทางขนตอนการดาเนนงานวจยอยางไร)

5. ปฏทนปฏบตงาน (ระยะเวลาการวจยและแผนการดาเนนงาน)

6. ประโยชนของการวจยหรอผลทคาดวาจะไดรบ (การวจยนจะเปนประโยชนอยางไร)

ขนตอนท 3 การดาเนนงานตามแผนในโครงการวจย

ขนตอนท 4 การเขยนรายงานการวจย ประกอบดวยหวขอดงน

1. ชอเรอง

2. ชอผวจย

3. ความเปนมาของการวจย

4. วตถประสงคของการวจย

5. วธดาเนนการวจย

6. ผลการวจย

7. ขอเสนอแนะ

8. เอกสารอางอง (ถาม)

ขนตอนท 5 การเผยแพรผลงานวจย เปนขนตอนสดทายของการวจยเพอใหบคคลหรอหนวยงานท

เกยวของ นาผลวจยนนไปใชประโยชนตอไป

181

โดยสรปกระบวนการและขนตอนการทาวจยอยางงาย เขยนเปนแผนภมไดดงน

ขนตอน

กาหนดคาถามวจย / ปญหาวจย

เขยนโครงการวจย

ดาเนนการตามแผนในโครงการวจย

เขยนรายงานการวจย

เผยแพรผลงานวจย

1

2

3

4

5

182

กจกรรมท 3 ใหผเรยนวงกลมคาตอบทถกตองตอไปน

1. ขนตอนการทาวจยอยางงายมกขนตอน

ก. 3 ขนตอน

ข. 4 ขนตอน

ค. 5 ขนตอน

2. ขนตอนแรกของการวจย คออะไร

ก. คาถาม / ปญหาการวจย

ข. วตถประสงคการวจย

ค. เขยนรายงานการวจย

3. ขนตอนสดทายของการวจย คออะไร

ก. การเขยนโครงการวจย

ข. การเผยแพรผลงานวจย

ค. การเขยนรายงานการวจย

4. เหตผลทอยากทาการวจย ตองเขยนในหวขอใดของโครงการวจย

ก. ชอโครงการวจย

ข. ความเปนมาและความสาคญ

ค. วตถประสงคของการวจย

5. อยากรอะไรบางจากการทาวจย ตองเขยนในหวขอใดของโครงการวจย

ก. ชอโครงการวจย

ข. วตถประสงคของการวจย

ค. ประโยชนของการวจยหรอผลทคาดวาจะไดรบ

183


1. ความถ (Frequency)

ความถ (Frequency) คอ การแจงนบจานวนของสงทเราตองการศกษาวามจานวนเทาใด

เชน จานวนผเรยนในหองเรยน จานวนสงของ จานวนคนไปใชสทธเลอกตง เปนตน

ตวอยางท 1 คร ศรช. ศนยฯ กศน. อาเภอ มทงหมด 40 คน เราตองการทราบวาคร ศรช. ศนยฯ กศน.

อาเภอ เปนเพศหญงกคน และเพศชายกคน เราสามารถแจงนบจานวนไดดงน

ตารางท 1 การแจงนบจานวน คร ศรช. ศนยฯ กศน. อาเภอ แยกตามเพศ

เพศ การแจงนบ ความถ (คน)

ชาย

15

หญง

25

รวม 40 40

ตวอยางท 2 ผเรยนในระดบ ม.ตน ของกลมมทงหมด 60 คน ตองการทราบวาผเรยนมอาชพรบราชการ

คาขาย เกษตรกรรม รบจาง และอน ๆ กคน เราสามารถแจงนบจานวนไดดงน

ตารางท 2 การแจงนบจานวนผเรยน ม.ตน แยกตามอาชพ

เพศ การแจงนบ ความถ (คน)

รบราชการ

8

คาขาย

14

เกษตรกรรม

22

รบจาง

12

อน ๆ

4

รวม 60 60

184

กจกรรมท 4 ใหผเรยนสารวจจานวนคนในครวเรอนของเพอนในหองแตละคน และทาการแจงนบ

จานวน เมอไดจานวนแลวใสในชองวางตามชวงทกาหนดให

จานวนคนในครวเรอน

จานวน 1 – 3 คน จานวน...............................คน

จานวน 4 – 6 คน จานวน...............................คน

จานวน 7 – 9 คน จานวน...............................คน

มากกวา 10 คนขนไป จานวน...............................คน

2. รอยละ (Percentage)

รอยละ (Percentage) เปนสถตทใชกนมากในงานวจย เพราะคานวณและทาความเขาใจไดงาย นยม

เรยกวา เปอรเซนต ใชสญลกษณ % การใชสตรในการคานวณหาคารอยละมดงน

รอยละ = จานวนเตม

ยบเทยบ องการเปรตวเลขทต X 100

ตวอยางท 1 จากการสารวจนกศกษาในสถานศกษาแหงหนง มจานวนทงสน 30 คน เปนนกศกษา

ชาย จานวน 18 คน เปนนกศกษาหญง จานวน 12 คน คดเปนรอยละไดดงน

นกศกษาชาย 3018

X 100 = 60.00 %

นกศกษาหญง 3012

X 100 = 40.00 %

การคานวณคารอยละ เมอรวมกลมหรอตวเลขเปรยบเทยบแลว จะได 100 % เสมอ

ยกเวนถามจดทศนยมและมการปดเศษทนอยกวา 0.50 ใหปรบลง เชน 7.01 – 7.49 ปรบเปน 7.00 ถา

ตงแต .50 ขนไปใหปรบขน เชน 7.50 – 7.59 ปรบเปน 8

185

3.คาเฉลย (Mean)

คาเฉลย (Mean) เปนการนาคาของขอมลทงหมดรวมกน แลวหารดวยจานวนขอมลทมอย การใช

สตรในการคานวณหาคาเฉลยไดดงน

คาเฉลย = ผลรวมของขอมลทงหมด

จานวนขอมลทมอย

ตวอยางท 1 ถาเราอยากทราบวาเพอนในหองของเราจานวน 30 คน ซงมอาย 17 18 18 18 19 19 20 21 22

23 23 23 23 24 25 25 26 26 26 26 26 27 27 27 28 29 30 30 31 และ 32 เรยงตามลาดบ มอายเฉลยเทาใด

เราสามารถคานวณไดดงน

17 + 18 + 18 + 18 + 19 + 19 + 20 + 21 + 22 + 23 + ..................... + 32

30

= 729

30

= 24.30

กจะไดคาตอบวา คาเฉลยของเพอนในหองทง 30 คน เทากบ 24.30 ป

กจกรรมท 5 ใหผเรยนสารวจคะแนนปลายภาควชาภาษาไทยของเพอนในหอง และหาคาเฉลยของ

คะแนนทได

186

เรองท 4 เครองมอการวจยเพอเกบรวบรวมขอมล

เครองมอการวจย เปนสงสาคญในการเกบรวบรวมขอมลสงทตองการศกษา เครองมอทใชใน

การวจยมหลายประเภท ไดแก แบบสอบถาม แบบสมภาษณ และแบบสงเกต

แบบสอบถาม

แบบสอบถามเปนเครองมอการวจยทนยมนามาใชรวบรวมขอมลงานวจยเชงปรมาณ เชน การ

วจยเชงสารวจ การวจยเชงอธบาย เปนตน แบบสอบถามมทงแบบสอบถามปลายปด และแบบสอบถาม

ปลายเปด

แบบสมภาษณ

แบบสมภาษณ เปนเครองมอการวจยทใชในการเกบรวบรวมขอมลงานวจยทกประเภท ทกสาขา

แตทนยมคอใชกบการวจยเชงคณภาพ

การสมภาษณ เปนการรวบรวมขอมลในลกษณะเผชญหนากนระหวางผสมภาษณ และผให

สมภาษณ โดยผสมภาษณเปนผซกถามและผใหสมภาษณเปนผใหขอมลหรอตอบคาถามของผสมภาษณ

เชนครสมภาษณนกศกษาเกยวกบการเรยนการสอน คณะกรรมการสมภาษณนกศกษาทสอบเขาเรยนใน

สถานศกษาได

แบบสงเกต

แบบสงเกตเปนเครองมอการเกบรวบรวมขอมล ท ใชไดกบงานวจยทกประเภท โดยเฉพาะ

งานวจยเชงคณภาพ งานวจยเชงทดลอง เชน ใชแบบสงเกตพฤตกรรมของนกศกษาในการใชหองสมด ผ

สงเกตจะบนทกพฤตกรรมของนกศกษาตามความเปนจรง

กจกรรมท 6 ใหผเรยนทกคนไปศกษาตวอยาง แบบสอบถาม แบบสมภาษณ และแบบสงเกตเพมเตมจาก

เอกสาร หรอจาก Website ทเกยวของแลวนามาแลกเปลยนเรยนรในการพบกลม

187


โครงการวจย คอ แผนการดาเนนวจยท เขยนข นกอนการทาวจยจรง มความสาคญคอเปน

แนวทางในการดาเนนการวจยสาหรบผวจยเองและผเกยวของ

การเขยนโครงการวจยอยางงาย อาจไมจาเปนตองเขยนใหครบทกหวขอตามหลกการโดยทวไป

(ซงมประมาณ 14 หวขอ) แตเขยนใหครอบคลมหวขอตอไปน

1. ชอโครงการวจย (จะทาวจยเรองอะไร)

2. ความเปนมาและความสาคญ (ทาไมจงทาเรองน)

3. วตถประสงคของการวจย (อยากรอะไรบางจากการวจย)

4. วธดาเนนการวจย (มแนวทางขนตอนการดาเนนงานวจยอยางไร)

5. ปฏทนปฏบตงาน (ระยะเวลาการวจยและแผนการดาเนนงานวจย)

6. ประโยชนของการวจยหรอผลทคาดวาจะไดรบ (การวจยนจะเปนประโยชนอยางไร)

รายละเอยดและคาอธบายการเขยนแตละหวขอ ดงตอไปน

1. ช อโครงการวจย ช อโครงการวจยควรกะทดรด ส อความหมายไดชดเจน มความ

เฉพาะเจาะจงในสงทศกษา

2. ความเปนมาและความสาคญ เขยนอธบายใหเหนความสาคญของสงทศกษาเขยนใหตรง

ประเดน กระชบเปนเหตเปนผล มอางองเอกสารทศกษา (ถาม)

3. วตถประสงคของการวจย เขยนใหสอดคลองกบชอโครงการวจย ครอบคลมเรองทศกษา

เขยนใหชดเจน อาจมขอเดยวหรอหลายขอกได

4. วธดาเนนการวจย ระบถงวธการดาเนนการวจยใหครอบคลมหวขอ ดงตอไปน

4.1 ประชากรกลมตวอยาง สงทศกษาคออะไร มจานวนเทาไร

4.2 วธการเกบรวบรวมขอมล ระบวธการเกบการบนทกขอมล ระยะเวลา หรอชวงเวลา

สถานท

4.3 เครองมอวจย ระบชนด เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล เชนแบบสอบถาม แบบ

สมภาษณ แบบสารวจ

4.4 การวเคราะหขอมล ระบวธการวเคราะหขอมล สถตทใช

5. ปฏทนปฏบตงาน เขยนขนตอนการดาเนนการวจยโดยละเอยด และระยะเวลาการ

ดาเนนการ แตละขนตอน

6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ เขยนเปนขอๆ ถงประโยชน ทคาดวาจะเกดขนจากการทาวจย

กจกรรมท 7 ใหผเรยนแบงกลม กลมละ 5 คน แตละกลมไปศกษาการเขยนโครงการวจยทสนใจ แลว

สรปใหครอบคลมหวขอการเขยนโครงการวจยอยางงาย 6 หวขอขางตน

188


1. ค

2. ก

3. ค


นกวจยควรมคณสมบต เชนรจกสงเกต แสวงหาความรจากแหลงตางๆ จดบนทก วเคราะห

สรปผล และเผยแพรผลงาน เปนตน


1. ค

2. ก

3. ข

4. ข

5. ข


การแจงนบจานวนคนในครวเรอน เปนไปตามขอมลการสารวจ


คาเฉลยเปนไปตามขอมลทสารวจคะแนนปลายภาค ตรวจความถกตองของการคดคาเฉลยนของ

ผเรยน


สงเกต สอบถาม ขอมลทผเรยนนามาแลกเปลยนเรยนรในกลม


เปนไปตามรายละเอยดและคาอธบายการเขยนแตละหวขอวาเขยนไดกระชบถกตองหรอไม

อยางไร

เฉลยกจกรรม

189

บทท 6

ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

ในปจจบนโลกมการแขงขนกนมากขน โดยเฉพาะการประกอบอาชพตาง ๆ จาเปนตอง

มความรความสามารถ ความชานาญการ ทงภาคทฤษฎ และปฏบต ผ ท ประสบผลสาเรจในอาชพของ

ตนเอง จะตองมการคนควา หาความรจากแหลงเรยนรตาง ๆ เพอเพ มพนความรความสามารถให

สอดคลองกบการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา การทจะจดการอาชพใหไดผลสาเรจนนจาเปนตองมปจจย

หลายดาน การเรยนรปจจยดานศกยภาพหลกของพนท เปนเรองทสาคญเรองหนงทตองเรยนร

เรองท 1 ความหมายความสาคญของศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

การใชทกษะการเรยนร ในการเรยนร เก ยวกบศกยภาพหลกของพ นท เพ อเพ มขด

ความสามารถในการพฒนาอาชพเปนสงจาเปน เพราะในสภาพการปจจบนทผานมาประเทศไทยจะ

สามารถยกระดบคณภาพการศกษาใหประชาชนในแตละพนทมงานทาแลวในระดบหนง แตดวยพลวต

ของโลกทเปลยนแปลงอยางรวดเรว และรนแรงของสงคมโลกดงกลาวไดสงผลตอสงคมไทย ใหเขาส

สงคมแหงการแขงขนอยางหลกเลยงไมได ความอยรอดของประเทศ ปจจบนขนอยกบความสามารถใน

การแขงขน และการพฒนาศกยภาพของประเทศใหเกดประโยชนสงสด ประเทศไทยจงตองเพมขด

ความสามารถในการแขงขนในระดบโลก จากรายงานของสถาบนเพอการพฒนาการจดการ(IMD) การ

จดอนดบของ IMD ในรอบ 10 ปทผานมา ประเทศไทยถกจดอนดบสมรรถนะหรอความสามารถในการ

แขงขนอยกลางๆ คอนไปทางทาย โดยเปรยบเทยบแลวอยตากวา ประเทศสงคโปร ไตหวน เกาหลใต

ฮองกง และ มาเลเซย มาตลอด การจดลาดบประเทศไทย โดย IMD ใน 2 ปลาสด (พ.ศ. 2552-2553) ไทย

อยอนดบท 26 จาก อนดบท 58 สมรรถนะทตาหรอเปนจดออนของประเทศไทยดานหนงคอ สมรรถนะ

ดานการศกษา ซงอยในอนดบทประมาณ 40 กวาจาก 58 ประเทศ ตวอยางสาคญทเหนไดเดนชดทสด คอ

ในป 2015 จะมการรวมตวกนของกลมประเทศ ASEAN จะเรมตนขน เกดความเคลอนไหวอยางเสรของ

สนคา บรการ การลงทน และแรงงานฝมอ หากประเทศไทยไมเตรยมพรอม และไมสามารถแขงขนใน

เวทระดบภมภาคได จะทาใหเสยเปรยบประเทศเพอนบาน การยกระดบคณภาพการศกษา จงตอง

ยกระดบความสามารถในการแขงขนดวย และไมเพยงแตในภมภาคอาเซยนเทานน หากแตจะตองเปนทก

ภมภาคของโลก เพราะทกภมภาคไมวาจะเปนพนททเจรญแลว หรอกาลงพฒนากตาม ลวนมโอกาสท

ซอนอยทงสน หากการศกษาสรางคนทมความรความสามารถ มวสยทศน สามารถมองเหนโอกาสทซอน

อย จะทาใหประเทศยนอยบนเวทโลกไดอยางมนคง และสามารถแขงขนไดในระดบสากล

ดวยเหตน การศกษาตองเรมตนจากการวเคราะห และคนหาศกยภาพภายในออกมากอน และ

ควบคไปกบทาความเขาใจการเปนไปของโลก จงตอง “ดเรา ดโลก” คอ เขาใจตวเอง และเขาใจวาโลก

190

หมนไปทางใด เพอวงไปโดยไมทงใครไวขางหลง มความรเทาทนทนนยม และรขอจดกาจดของเรา

และโดยเฉพาะอยางยงเมอประเทศไทยกาลงจะกาวเขาสประชาคมอาเซยนในป ๒๕๕๘ ประเทศไทย

จาเปนทจะตองเตรยมความพรอมใหกบประชาชน ในการตงรบเขตการคาเสร ทงสนคาและแรงงานทจะ

ไหลเขามา ภายใตเขตเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมทเปนหนงเดยว โดยการสนบสนนใหเกดการสราง

องคความรในดานตางๆ โดยเฉพาะการสรางองคความรผานกลไกการสรางงานวจยดานสงคม ใหเทา

เทยมกบงานวจยดานวทยาศาสตร

กระทรวงศกษาธการ ไดกาหนดยทธศาสตรการพฒนาการศกษาในการพฒนา 5 ศกยภาพของ

พนทใน 5 กลมอาชพใหม ใหสามารถแขงขนใน 5 ภมภาคหลกของโลก เพอพฒนาใน 5 ศกยภาพของ

พนทคอ 1.ศกยภาพของธรรมชาตในแตละพนท 2.ศกยภาพของพนทตามลกษณะภมอากาศ 3.ศกยภาพ

ของภมประเทศและทาเลทตงของแตละพนท 4.ศกยภาพของศลปวฒนธรรม ประเพณ องคความร ภม

ปญญา และวถชวตของแตละพนท 5.ศกยภาพของทรพยากรมนษยในแตละพนท ท งน คานงถงการ

พฒนาหลกสตรตาม 5 กลมอาชพ คอ เกษตรกรรม อตสาหกรรม พาณชยการ ความคดสรางสรรค และ

การอานวยการและอาชพเฉพาะทาง”

ศกยภาพ (Potential) หมายถง ความสามารถในตวคนแตละคนเปนพลงภายใน พลงท

ซอนไวหรอพลงแฝงทยงไมไดแสดงออกมาใหปรากฏ หรอออกมาบางแตไมหมด

การวเคราะห คอ การแยกแยะสงทจะพจารณาออกเปนสวนยอย ทมความสมพนธกน

รวมถงสบคนความสมพนธสวนยอยเหลานน

ศกยภาพหลกของพ นท หมายถง ศกยภาพของทรพยากรธรรมชาตในแตละพ นท

ศกยภาพของพนทตามหลกภมอากาศ ศกยภาพของภมประเทศ และทาเลทตงของแตละพนท ศกยภาพ

ของศลปะ วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตของแตละพนท และศกยภาพของทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

191

เรองท 2 การวเคราะหศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

1. ศกยภาพของทรพยากรธรรมชาตในแตละพนท หมายถง สงตาง ๆ(สงแวดลอม) ทเกดขนเอง

ตามธรรมชาตและมนษย สามารถนามาใชประโยชนได เชน บรรยากาศ ดน นา ปาไม ทงหญา สตวปา

แรธาต พลงงาน และกาลงแรงงานมนษย เปนตน ดงน น การแยกแยะเพ อนาเอาศกยภาพของ

ทรพยากรธรรมชาตในแตละพ นทเพอนามาใชประโยชนในดานการประกอบอาชพตองพจารณาวา

ทรพยากรทางธรรมชาตทจะตองนามาใชในการประกอบอาชพในพนทมหรอไมมเพยงพอหรอไม ถาไม

ม ผ ประกอบการตองพจารณาใหมวาจะกอบอาชพท ตดสนใจเลอกไวหรอไม เชน การผลตนาแร

ธรรมชาต แตในพนทไมมตานาไหลผานและไมสามารถขดนาบาดาลได ซ งผ ประกอบการจะตอง

พจารณาวายงจะประกอบอาชพนอกหรอไม และถาตองการประกอบอาชพนจรงๆเนองจากตลาดมความ

ตองการมากตองพจารณาวาการลงทนหาราตทจะมาใชในการผลตคมหรอไม

2. ศกยภาพของพนทตามหลกภมอากาศ หมายถง ลกษณะของลมฟาอากาศทมอยประจาทองถน

ใดทองถนหนงโดยพจารณาจากคาเฉลยของอณหภมประจาเดอน และปรมาณนาฝนในชวงระยะเวลา

ตางๆของป เชนภาคเหนอของประเทศไทยมอากาศหนาวเยนหรอเปนแบบสะวนนา (Aw) คอ อากาศ

รอนชนสลบกบฤดแลงเกษตรกรรม กจกรรมททารายไดตอประชากรในภาคเหนอ ไดแก การทาสวน ทา

ไร ทานา และเลยงสตวภาคใตเปนภาคทมฝนตกตลอดทงป ทาใหเหมาะแกการปลกพชเมองรอน ท

ตองการความชมชนสง เชน ยางพารา ปาลมนามน เปนตน ดงนนการประกอบอาชพอะไรกตามจาเปน

พจารณาสภาพภมอากาศดวย

3. ศกยภาพของภมประเทศและทาเลทตงของแตละพนท หมายถงลกษณะของพนทและทาเล

ทตงในแตละจงหวด ซงมลกษณะแตกตางกน เชน เปนภเขา ทราบสง ทราบลม ทราบชายฝง สงทเราตอง

ศกษาเกยวกบลกษณะภมประเทศ เชน ความกวาง ความยาว ความลาดชน และความสงของพนท เปนตน

ซงในการประกอบอาชพใดๆกตามไมวาจะเปนการผลต การจาหนาย หรอการใหบรการกตามจาเปนตอง

พจารณาถงทาเลทตงทเหมาะสม

4. ศกยภาพของศลปะ วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตของแตละพนท จากการทประเทศ

ไทยมสภาพภมประเทศ ภมอากาศ และทรพยากรธรรมชาตทแตกตางกนออกไปในแตละภาค จงมความ

แตกตางกนในการดารงชวตของประชากรทงดานวฒนธรรม ประเพณ และการประกอบอาชพระบบการ

เกษตรกรรม สงคมไทยเปนสงคมเกษตรกรรม (agrarian society) กลาวคอ ประชากรรอยละ 80 ประกอบ

อาชพเกษตรกรรม หรอกลาวอกนยหนงไดวา คนไทยสวนใหญมวถชวตผกพนกบระบบการเกษตรกรรม

และระบบการเกษตรกรรมนเอง ไดเปน ทมาของวฒนธรรมไทยหลายประการ เชน ประเพณขอฝน

ประเพณลงแขก และการละเลน เตนการาเคยว เปนตน

192

5. ศกยภาพของทรพยากรมนษยในแตละพนท หมายถง เปนการนาศกยภาพของแตละ

บคคลในแตละพนทมาใช ในการปฏบตงานใหเกดประโยชนสงสด และสรางใหแตละบคคลเกดทศนคต

ทดตอองคการ ตลอดจนเกดความตระหนกในคณคาของตนเอง เพอนรวมงานและองคการ เมอพจารณา

ถงทรพยากรมนษยในแตละพนท โดยเฉพาะภมปญญาไทย แมวากาลเวลาจะผานไป ความรสมยใหมจะ

หลงไหลเขามามาก แตภมปญญาไทยกสามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบยคสมย เชนการรจกนา

เครองยนตมาตดตงกบเรอ ใสใบพดเปนหางเสอ ทาใหเรอสามารถแลนไดเรวขน เรยกวา เรอหางยาว การ

รจกทาการเกษตรแบบผสมผสาน สามารถพลกฟนคนธรรมชาตใหอดมสมบรณแทนสภาพเดมทถก

ทาลายไป การรจกออมเงน สะสมทนใหสมาชกกยม ปลดเปลองหนสน และจดสวสดการแกสมาชก จน

ชมชนมความมนคง เขมแขง สามารถชวยตนเองไดหลายรอยหมบานทวประเทศ เชนกลมออมทรพยคร

วง จงหวดนครศรธรรมราชจดในรปกองทนหมนเวยนของชมชน

จะเหนไดวา การวเคราะหศกยภาพมความสาคญและจาเปนตอการพฒนาอาชพใหเขมแขงมาก

หากไดวเคราะหแยกแยะศกยภาพของตนเองอยางรอบดาน ปจจยภายในตวตนผประกอบการ ปจจย

ภายนอกของผประกอบการ โอกาสและอปสรรคในการประกอบธรกจการคา ยงวเคราะหไดมากและ

ถกตองแมนยามาก จะทาใหผประกอบการรจกตนเอง อาชพของตนเองไดดยงขนเหมอนคากลาว รเขา ร

เรา รบรอยครง ชนะทงรอยครง

193

เรองท 3 ตวอยางอาชพทสอดคลองกบศกยภาพหลกของพนท

1. กลมอาชพใหมดานเกษตรกรรม

กลมการผลต เชน การผลตไมดอกเพอการคา การผลตปยอนทรย การผลตไกอนทรย

กลมแปรรป เชน การแปรรปปลานลแดดเดยว การแปรรปทาไสกรอกจากปลาดก

กลมเศรษฐกจพอเพยง เชน การเกษตรแบบยงยน การเกษตรผสมผสานตามแนวทาง

เกษตรทฤษฎใหม และแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

การฝกอบรมเกษตรทางเลอก ภายใตเศรษฐกจพอเพยง

ตวอยางอาชพ การปลกพชผกโดยวธเกษตรธรรมชาต

ปจจบนการเพาะปลกของประเทศไทยประสบปญหาหลายประการทสาคญ ประการแรกคอ

พนททาการเกษตรสวนใหญเปนดนทขาดความอดมสมบรณ ประการทสองเกษตรกรประสบปญหา

แมลงศตรรบกวนและหนทางท เกษตรกรเลอกใชแกปญหาสวนใหญกคอสารเคมฆาแมลง ซ งเปน

อนตรายตอเกษตรกรผผลตและผบรโภค และเกดมลพษในสภาพแวดลอม ทางการแกปญหาดงกลาวตาม

แนวพระราชดารกคอ “แนวทางการเกษตรธรรมชาตแบบยงยน ตามแนวพระราชดาร” ซงจะเปนแนวทาง

ทจะทาใหดนเปนดนทมความอดมสมบรณ เปนดนทมชวต มศกยภาพในการผลตและใหผลผลตทาง

การเกษตรทปลอดภยจากสารพษตาง ๆ ทางการเกษตร ดงนน ผเรยนควรมความร ความเขาใจ ทกษะและ

เจตคตเกยวกบ แนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว หลกเกษตรธรรมชาต การ

ปรบปรงดนโดยใชปยอนทรยและปยชวภาพ ดนและอนทรยวตถในดน ชมแปลงสาธต-ทดลองเกษตร

ธรรมชาต การปองกนและกาจดศตรพชโดยวธเกษตรธรรมชาต การทาสมนไพรเพอปองกนและกาจด

ศตรพช มาตรฐานเกษตรธรรมชาต ศฝก. ฝกปฏบตการทาปยหมก ปยนาชวภาพและนาสกดชวภาพ ฝก

ปฏบตการเพาะกลาและฝกปฏบตงานในแปลงเกษตร มาตรฐานเกษตรธรรมชาต MOA มาตรฐานเกษตร

ธรรมชาต ศฝก. การจดดอกไม การแปรรปผลผลตการเกษตร การวางแผนการปลกพชผกโดยวธเกษตร

ธรรมชาตในอนาคต การตดตามผลและใหคาแนะนา

194

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานเกษตรกรรม

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะห ทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

- ดนมความสมบรณ

- ไมมแมลงศตรรบกวน

- มแหลงนา และลกษณะภมประเทศทเปนทราบลมแมนาทอดม

สมบรณเหมาะสมในการทาการเกษตร

2 การวเคราะห พนทตามลกษณะ

ภมอากาศ

ฤดกาล ภมอากาศเหมาะสมตอการปลกพชผก เชน ไมอยในพนท

นาทวม มอากาศเยนไมรอนจด

3 การวเคราะห ภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

- เปนฐานการผลตทางการเกษตร

- มแหลงชลประทาน

- ไมมความเสยงจากภยธรรมชาตทมผลความเสยหายรนแรง

- มพนทพอเพยงและเหมาะสม.

- มการคมนาคมทสะดวก

4 การวเคราะห ศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

- มวถชวตเกษตรกรรม

- ประชาชนสนใจในวถธรรมชาต

5 การวเคราะห ทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

- มภมปญญา/ผร เกยวกบเกษตรธรรมชาต

- มกระแสการสนบสนนเกษตรธรรมชาตจากสงคมสง

195

2. กลมอาชพใหมดานอตสาหกรรม

ภาคการผลต ไดแก

กลมไฟฟาและอเลกทรอนกส เชน ชางไฟฟาอตสาหกรรม ชางเชอมโลหะดวย

ไฟฟาและแกส ชางเชอมเหลกดด ประต หนาตาง ชางเดนสายไฟฟาภายในอาคาร ชางเดนสายและตดตง

อปกรณไฟฟา

กลมเสอผา สงทอ เชน การทาซลคสกรน การทาผามดยอมและมดเพนท การทาผา

ดวยกกระตก การทาผาบาตค

กลมเครองยนต เชน การซอมรถจกรยานยนตและเครองยนต ชางเครองยนตชมชน

ชางเคาะตวถงรถยนต

กลมศลปะประดษฐและอญมณ เชน การแกะสลกวสดออนเบองตน การขนรป

กระถางตนไมดวยแปนหมน การทาของชารวยดวยเซรามค การออกแบบเครองโลหะและรปภณฑอญ

มณ

ตวอยางอาชพ การเปนตวแทนจาหนายทพกและบรการทองเทยวในแหลงทองเทยวเชง

วฒนธรรม ในกลมประเทศภมภาคอาเซยนโดยใชคอมพวเตอรอนเตอรเนต

สบเนองจากความเปลยนแปลงของประชาคมโลกทมการตดตอสอสารกนมากขนอยางรวดเรว

และกลมประเทศอาเซยนไดมนโยบายใหเกดประชาคมอาเซยนขน ซงหมายถงคนในภมภาคดงกลาจะ

ตดตอไปมาหาสกนมากขน และในการนการเดนทางทองเทยวของประชาชนกจะมมากขนจากความ

สนใจใครรใครเหนเกยวกบประเพณวฒนธรรมของชาตเพอนบาน การทองเทยวเปนอตสาหกรรมบรการ

ทมการเจรญเตบโตอยางรวดเรวทวโลก โดยมเอกลกษณเฉพาะตวซงแตกตางจากอตสาหกรรมประเภท

อนๆ คอการสรางรายไดเปนเงนตราตางประเทศเขาประเทศเปนจานวนมหาศาล เมอเทยบกบรายไดจาก

สนคาอนๆ

การขยายตวของอตสาหกรรมการทองเทยวดงกลาว ทาใหธรกจทเกยวของกบการทองเทยว ไดแก ธรกจ

โรงแรม รานอาหาร คมนาคม และขนสง มการขยายตวตามไปดวยและการทองเทยวยงถกใชเปน

เครองมอในการกระจายรายไดและความเจรญไปสภมภาคตาง ๆ กอใหเกดการสรางงานสรางอาชพใหแก

ชมชนในทองถน และยงมบทบาทในการกระตนใหเกดการผลตและการนาเอาทรพยากรธรรมชาตตาง ๆ

มาใชใหเกดประโยชนอยางเหมาะสม โดยอยในรปของสนคาและบรการเกยวกบการทองเทยว ดงนน

การรวบรวมนาเสนอขอมลการใหบรการเก ยวกบการทองเท ยวโดยการเปนตวกลางระหวางสถาน

ประกอบการ/ผประกอบการกบผใชบรการ จงเปนอาชพทนาสนใจและมโอกาสกาวหนาสง ดงนน

196

ผ เรยนจงควรมความร ความเขาใจ ทกษะ และเจตคตเกยวกบธรกจทพกและการใหบรการการ

ทองเทยวเชงวฒนธรรมในกลมประเทศอาเซยน การใชคอมพวเตอรอนเตอรเนตสาหรบการเปนตวแทน

จาหนายระหวางเจาของ/ผประกอบการการทองเทยวเชงวฒนธรรมกบผใชบรการผานทางอนเตอรเนต

การเจรจาตอรองในฐานะตวแทนจาหนาย การประเมนผลและพฒนาธรกจของตน

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานอตสาหกรรม


1 การวเคราะหทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

ขอมลของแหลงทองเทยว

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ แหลงทองเทยวมบรรยากาศทเหมาะสม

3 การวเคราะหภมประเทศ และทาเลทตง


มทาเลทตงในชมชน สงคม ทมการคมนาคมสะดวก

4 การวเคราะหศลป วฒนธรรม ประเพณ


- ทนทางสงคมและวฒนธรรม การบรโภคของตลาดโลกม

แนวโนมกระแสความนยมสนคาตะวนออกมากขน

- มศลปะ วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตแบบดงเดม และเปน

เอกลกษณ

5 การวเคราะหทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

แรงงานมทกษะฝมอและระบบประกนสงคม และมความสามารถ

ในการใชเทคโนโลย

197

3. กลมอาชพใหมดานพาณชยกรรม

การคาและเศรษฐกจพอเพยง ไดแก

กลมพฒนาผลตภณฑ การออกแบบและพฒนาบรรจภณฑเพอชมชน การ

พฒนาผลตภณฑเพอชมชน การพฒนาและออกแบบผลตภณฑ

การขายสนคาทางอนเทอรเนต (e-Commerce) การสรางรานคาทางอนเทอรเนต

กลมผประกอบการ เชน การประกอบการธรกจชมชน รานคาปลกกลมแมบาน

และวสาหกจชมชน

ตวอยางอาชพ โฮมสเตย

อาชพโฮมสเตย เปนการประกอบอาชพโดยนาตนทนทางสงคม คอ ทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมมาบรหารจดการเพอเพมมลคาจงใจใหนกทองเทยวเขามาสมผสกบการทองเทยวเชงอนรกษ

ในรปแบบโฮมสเตย ในการจดการศกษาวชาอาชพโฮมสเตย ยดหลกการของการศกษาตลอดชวต โดย

ใหสงคมเขามามสวนรวมในการจดการศกษา เนนการพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรโดยใชชมชน

เปนฐาน ควบคกบสรางองคความรในการประกอบอาชพโฮมสเตย ภายใตยทธศาสตรการใชตนทนทาง

ธรรมชาต ทนทรพยากรบคคล ทนภมปญญาและแหลงเรยนร ทนทางวฒนธรรม ทนงบประมาณของ

รฐ และทนทางความรมาใชจดกจกรรมการเรยนร การจดการศกษาอาชพโฮมสเตย เปนการจดการ

กจกรรมการเรยนรทเสรมสรางศกยภาพใหผเรยนไดมความร และสามารถพฒนาตนเองและกลมไปส

การบรหารจดการทมมาตรฐาน เปนไปตามหลกการของโฮมสเตย นาไปสการเชอมโยงองคความรท

หลากหลาย ซงเกดจากฝกประสบการณโดยการจดทาโครงการประกอบอาชพโฮมสเตย ดงนน ผเรยน จง

ควรมความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตเกยวกบสถานการณการทองเทยว นโยบายการทองเทยวของ

ประเทศไทย ความรพนฐาน และมาตรฐานการจดการโฮมสเตย การจดกจกรรมนาเทยว การตอนรบ

นกทองเทยว การบรการ มคคเทศก การสรางเครอขายการทองเทยวโฮมสเตย การประกอบอาหาร การ

ปฐมพยาบาลเบองตน ภาษาองกฤษเพอการทองเทยวและ การบรหารจดการ

198

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานพาณชยกรรม



ละพนท

- มแหลงทองเทยวทเปนจดสนใจแปลกชวนใหผคนมาเทยว และ

พกคางคน

- มโปรแกรมทนาสนใจในการศกษาธรรมชาต และพกผอนทด

- ไมถกรบกวนจากแมลงและสตวอน ๆ

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ - ใกลแหลงนา ทะเล มทวทศนทสวยงาม

- ภมอากาศไมแปรปรวนบอย ๆ



- มทาเลทตงพอดไมใกลไกลเกนไป

- มการคมนาคมสะดวกในการเดนทาง

- ขอมลแตละพนททเราเลอกอยใกลจดทองเทยวหรอไม สะดวกใน

การเดนทางดวยความปลอดภยเพยงใด มคแขงทสาคญหรอไม



เปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทเปนธรรมชาต อยในพนทมการ

ประชาสมพนธทดจากองคกรทองเทยว


พนท

- มผประกอบการ และแรงงานทมความรความสามารถ

- มความรวมมอจากชมชนในดานการเปนมตรกบแขกทมาใช

บรการ

199

4. กลมอาชพใหมดานความคดสรางสรรค

คอมพวเตอรและธรการ ไดแก

Software

กลมออกแบบ เชน โปรแกรม AUTO CAD เพองานออกแบบกอสราง ออกแบบชนสวน

อตสาหกรรม เขยนแบบเครองกลดวยโปรแกรมคอมพวเตอร Solid Work

กลมงานในสานกงาน เชน Office and Multimedia การจดทาระบบขอมลทางการเงน

และบญชดวยโปรแกรม Excel และโปรแกรมบญชสาเรจรปเพอใชในการทางานทางธรกจ

การใชคอมพวเตอรในสานกงานดวยโปรแกรม Microsoft Office

การพฒนาโปรแกรมดวย MS Access โดยใชระบบงานบคคล

การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สาหรบการประกอบธรกจบนอนเทอรเนต

Hardware

ชางคอมพวเตอร เชน ซอม ประกอบ ตดตงระบบบารงรกษาคอมพวเตอรและเครอขาย

ตวอยางอาชพ ภาพเคลอนไหว (Animation) เพอธรกจ

ในปจจบนเทคโนโลยกาวเขามามบทบาทในชวตประจาวนของมนษย มากขน สงหนงทเหนได

วามการเตบโต อยางรวดเรวนนคอธรกจอตสาหกรรมดาน Animation การสรางความบนเทง และงาน

สรางสรรคการออกแบบโดยการใชคอมพวเตอร หลกสตรทางดาน Animation จงนาจะตอบสนองความ

ตองการของกลมธรกจ Animation หลกสตร Animation เพอธรกจ เปนหลกสตรอาชพทสรางสรรค

สามารถนาไปประกอบอาชพทสรางรายไดเปนอยางด ทงในปจจบนและอนาคต ดงนน ผเรยนควรม

ความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตเกยวกบความหมาย ความสาคญ และประโยชนของความคด

สรางสรรค เทคนคการคดเชงสรางสรรค การกาจดสงกดกนความคดเชงสรางสรรค ความรเบองตน

เกยวกบ Animation เพอธรกจ การออกแบบ Animation เพอธรกจ Animation Workshop ประโยชนและ

โทษของการใชคอมพวเตอร จรรยาบรรณในการประกอบอาชพ กฎหมายทเกยวของเกยวกบการ

ประกอบอาชพ การทาธรกจ Animation

200

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานความคดสรางสรรค



ละพนท

ขอมลของทรพยากรธรรมชาต ทพอเพยง และสะดวกในการเขาถง

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ - อณหภม2 ความชน2 ความกดอากาศ2 ลม2 และปรมาณนาฝน2 รวมไป

ถงปจจยทเกยวของอนในทางอตนยมวทยา2

3

ทตงตามแนวละตจด3

- มขอมลของภมอากาศ

ความใกลไกลจากทะเล



มขอมลภมประเทศ และทาเลทตงตาง ๆ



มขอมลเกยวกบวฒนธรรม ประเพณ ทผสมผสานของหลายพนท


พนท

มแรงงานทมทกษะฝมอ ความร ความสามารถในการใชเทคโนโลย

การสงเสรมโอกาสทางการศกษาอยางตอเนอง

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%93%E0%B8%AB%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4�

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%8A%E0%B8%B7%E0%B9%89%E0%B8%99&action=edit&redlink=1�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A8�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%A1�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9D%E0%B8%99�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%95%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2�

201

5. กลมอาชพใหมดานบรหารจดการและการบรการ

กลมทองเทยว ไดแก การอบรมมคคเทศก พนกงานบรการอาหารและเครองดม

พนกงานผสมเครองดม การทาอาหารวางนานาชาต การฝกอบรมภาษา และธรกจโฮมสเตย

กลมสขภาพ ไดแก การนวดแผนไทย นวดลกประคบ สปาการดแลเดกและผสงอาย

กลมการซอมแซม และบารงรกษา การซอมเครองปรบอากาศรถยนต การซอม

เครองยนตดเซล การซอมเครองยนตเบนซน การซอมเครองยนตเลกเพอการเกษตรการซอมจกร

อตสาหกรรม

คมนาคมและการขนสง จานวน 1 หลกสตร

วชาชพดาน Logistics หรอการขนสงสนคาทางอากาศและทางเรอ

การกอสราง

กลมชางตาง ๆ เชน การปกระเบอง ชางไมกอสราง ชางสอาคาร

กลมการผลตวสดกอสราง เชน การทาบลอคคอนกรต การผลตซเมนต

ตวอยางอาชพ การพฒนากลมอาชพทอผาพนเมอง

3ในปจจบน 3น ผาพนเมองของไทยในภาคตางๆ กาลงไดรบการอนรกษฟนฟ และพฒนา รวมทง

ไดรบการสงเสรมใหนามาใชสอยในชวตประจาวนกนอยางกวางขวางมาก ดงนน จงเกดมการผลตผา

พนเมองในลกษณะอตสาหกรรมโรงงาน โดยมบรษทจางชางทอ ทาหนาททอผาดวยมอตามลวดลายท

กาหนดให โรงงานหรอบรษทจดเสนไหมหรอเสนดายทยอมสเสรจแลวมาใหทอ เพอเปนการควบคม

คณภาพ บางแหงจะมคนกลางรบซอผาจากชางทออสระซงเปนผปนดาย ยอมส และทอตามลวดลายท

ตองการเองทบาน แตคนกลางเปนผกาหนดราคาตามคณภาพและลวดลายของผาทตลาดตองการในบาง

จงหวดมกลมแมบานชางทอผาทรวมตวกนทอผาเปนอาชพเสรม และนาออกขายในลกษณะสหกรณ

เชน กลมทอผาของศลปาชพอยางไรกตามในสภาพทไดกลาวมาแลวขางตนนนเปนการทอเพอขายเปน

หลก การทอผาพนบานพนเมองหลายแหงยงทอลวดลายสญลกษณดงเดม โดยเฉพาะในชมชนทมเชอ

สายชาตพนธบางกลมทกระจายตวกนอยในภาคตางๆ ของประเทศไทย ศลปะการทอผาของกลมชน

เหลานจงนบวาเปนเอกลกษณเฉพาะกลมอยจนถงทกวนน หากจะแบงผาพนเมองของกลมชนเหลานตาม

ภาคตางๆ เพอใหเหนภาพชดเจนขน 0ในภมภาคตางๆ และมการปรบปรงพฒนาสสน คณภาพ และ

ลวดลาย ใหเขากบรสนยมของตลาด ดงนน ผเรยนจงควรมความร ความสามารถ ทกษะและเจตคต

เกยวกบการวเคราะหสภาพกลมอาชพ/ธรกจของกลมอาชพทอผาพนเมอง และวเคราะหสถานภาพของ

กลมอาชพ/ธรกจ

202

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานบรหารจดการและการบรการ



ละพนท

มทรพยากรธรรมชาตทสามารถนามาเปนวตถดบ

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ มภมอากาศทเหมาะสม



- เปนศนยกลางหตถอตสาหกรรม

- มถนนทเออตอการบรการดานการคา การลงทน และการ

ทองเทยวเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน สามารถตดตอคาขายกบ

ประเทศเพอนบาน มพนทชายแดนตดกบประเทศเพอนบาน ม

อาณาเขตตดตอกบประเทศเพอนบาน การคาชายแดน



มแหลงอตสาหกรรมทเกยวของ ทนทางสงคมและวฒนธรรม


พนท

มภมปญญา และฝมอแรงงาน

กจกรรม

1. ใหผเรยนรวมกลมและวเคราะหศกยภาพหลกของพนในการพฒนาอาชพวาในพนทม

ศกยภาพดานใดบาง

2. ใหผเรยนยกตวอยางอธบายและหาเหตเกยวกบศกยภาพภายในและศกยภาพภายนอกท

เกยวของกบกบการประกอบอาชพ

203

บรรณานกรม

ชยยศ อมสวรรณ. “คดเปนคอคดพอเพยง”. วารสาร กศน., มนาคม 2550, หนา 9 – 11.

ชมพล หนสง และคณะ 2544. ปรชญาคดเปน (หนงสอรวบรวมคาบรรยายและบทสมภาษณ ดร.โกวท

วรพพฒน ในโอกาสตาง ๆ) กรงเทพฯ : โรงพมพอกษรไทย

ทองอย แกวไทรฮะ. “คดเปน : เพอนเรยนรสอนาคต”. วารสาร กศน. มนาคม 2550, หนา 12 – 16.

“________________”, 2546. ใตรมไทร (หนงสอเกษยณอายราชการ ทองอย แกวไทรฮะ). กรงเทพฯ :

โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.)

สนอง โลหตวเศษ, 2544. ปรชญาการศกษาผใหญและการศกษานอกระบบ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

หนวยศกษานเทศก, 2552. คมภร กศน. เอกสารหลกการและแนวคดประกอบการดาเนนงาน กศน.

กรงเทพฯ : หนวยศกษานเทศก, สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศย.

อนตา นพคณ, 2528. แนวคดทางการศกษานอกโรงเรยนและการพฒนาชมชน เรอง คดเปน. กรงเทพฯ :

กรงสยามการพมพ.

กลขณษฐ ราเชนบณขวทน. เอกสารประกอบการบรรยายเรองกระบวนการวจย. ในการประชม

สมมนางานวจยโครงการวจยพฒนาคณภาพ กศน. ปงบประมาณ 2552 (วนท 29-30 มถนายน

2552)

บญใจ ศรสถตนรากร. ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร. พมพครงท 3 กรงเทพฯ :

บรษทยแอนดไอ อนเตอรมเดย จากด, 2547

พนต เขมทอง. เอกสารประกอบการบรรยายเรองมโนทศนการวจยในชนเรยน. ในการประชม

สมมนางานวจยโครงการวจยพฒนาคณภาพ กศน. ปงบประมาณ 2552 (วนท 29-30 มถนายน

2552)

พสณ ฟองศร. วจยชนเรยน หลกการและเทคนคปฏบต. พมพครงท 7.

กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ, 2551.

ไมตร บญทศ. คมอการทาวจยในโรงเรยน. กรงเทพฯ : สรวยาศาสน, 2549.

ศรรตน วรชาตนานกล ความรเบองตนเกยวกบสถตและการวจย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย กรงเทพ, 2545

สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา. วจยแผนเดยว : เสนทางสคณภาพการอาชวศกษา. กรงเทพฯ :

สานกงานวจยและพฒนาการอาชวศกษา, 2547.

สมเจตน ไวทยาการณ. หลกและการวจย. นครปฐม : โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร, 2544

204

คณะผจดทา

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผเขยนและเรยบเรยง

1. บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. บทท 2 การใชแหลงเรยนร


3. บทท 3 การจดการความร


4. บทท 4 คดเปน

ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. บทท 5 การวจยอยางงาย

นางศรพรรณ สายหงษ ขาราชการบานาญ

ผบรรณาธการ และพฒนาปรบปรง

1. บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง


2. บทท 2 การใชแหลงเรยนร

นายธวชชย ใจชาญสขกจ รกษาการในตาแหนงผอานวยการ

สานกงาน กศน. จงหวดเพชรบร

นางสาวสพตรา โทวราภา สถาบนสงเสรมและพฒนานวตกรรมการเรยนร

3. บทท 3 การจดการความร

นางอจฉรา ใจชาญสขกจ สานกงาน กศน.จงหวดสมทรสงคราม

นางณฐพร เชอมหาวน สถาบนการศกษาและพฒนาตอเนองสรนธร

4. บทท 4 คดเปน

ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาสานกงาน กศน.

205

5. บทท 5 การวจยอยางงาย

นางศรพรรณ สายหงษ ขาราชบานาญ

นางพชญาภา ปตวรา ขาราชบานาญ

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ

1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

206

คณะผพฒนาและปรบปรง ครงท 2

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร. ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. นางวทน จนทรโอกล ผเชยวชาญเฉพาะดานพฒนาสอการเรยนการสอน

5. นางชลพร ผาตนนนาท ผเชยวชาญเฉพาะดานเผยแพรทางการศกษา

6. นางอญชล ธรรมวธกล หวหนาหนวยศกษานเทศก

7. นางศทธน งามเขตต ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพฒนาและปรบปรง ครงท 2

1. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษากลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. ดร.รงอรณ ไสยโสภณ หวหนากลมพฒนาการเรยนการสอน

3. นายสมชาย ฐตรตนอศว กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

หนังสือเรียนสาระทักษะการ...

Documents