หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร

รายวชาทกษะการเรยนร

(ทร31001)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

หามจาหนาย

เอกสารทางวชาการลาดบท 42/2554

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร

รายวชาทกษะการเรยนร (ทร31001)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสารทางวชาการลาดบท 42/2554

คานา

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดดาเนนการจดทา

หนงสอเรยน ชดใหมน ข น เพ อสาหรบใชในการเรยนการสอนตามหลกสตรการศกษานอกระบบ

ระดบการศกษาข นพนฐาน พทธศกราช 2551 ท มวตถประสงคในการพฒนาผ เรยนใหมคณธรรม

จรยธรรม มสตปญญาและศกยภาพในการประกอบอาชพ การศกษาตอ และสามารถดารงชวตอยใน

ครอบครว ชมชน สงคมไดอยางมความสข โดยผเรยนสามารถนาหนงสอเรยนไปใช ดวยวธการศกษา

คนควาดวยตนเอง ปฏบตกจกรรมรวมทงแบบฝกหดเพอทดสอบความรความเขาใจในสาระเนอหา

โดยเมอศกษาแลวยงไมเขาใจ สามารถกลบไปศกษาใหมได ผเรยนอาจจะสามารถเพมพนความรหลงจาก

ศกษาหนงสอเรยนน โดยนาความรไปแลกเปลยนกบเพอนในชนเรยน ศกษาจากภมปญญาทองถน

จากแหลงเรยนรและจากสออนๆ ในการดาเนนการจดทาหนงสอเรยนตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดรบความรวมมอทดจากผทรงคณวฒและผเกยวของหลายทานทคนควา

และเรยบเรยงเนอหาสาระจากสอตางๆ เพอใหไดสอทสอดคลองกบหลกสตร และเปนประโยชน

ตอผเรยนทอยนอกระบบอยางแทจรง สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ขอขอบคณคณะทปรกษา คณะผเรยบเรยง ตลอดจนคณะผจดทาทกทานทไดใหความรวมมอดวยด

ไว ณ โอกาสน สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย หวงวาหนงสอเรยน

ชดนจะเปนประโยชนในการจดการเรยนการสอนตามสมควร หากมขอเสนอแนะประการใด สานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอนอมรบไวดวยความขอบคณยง

สานกงาน กศน.

สารบญ

หนา

คานา

สารบญ

คาแนะนาการใชแบบเรยน

โครงสรางรายวชาทกษะการเรยนร ระดบประถมศกษา

บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง 1

บทท 2 การใชแหลงเรยนร 66

บทท 3 การจดการความร 127

บทท 4 การคดเปน 182

บทท 5 การวจยอยางงาย 235

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร ระดบมธยมศกษาตอนตน เปนแบบเรยนทจดทาขนสาหรบ

ผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ ในการศกษาหนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร ผเรยนควรปฏบต ดงน

1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในสาระสาคญ ผลการเรยนรทคาดหวง และขอบขายเนอหา

2. ศกษารายละเอยดเน อหาของแตละบทอยางละเอยด และทากจกรรมตามท กาหนด แลว

ตรวจสอบกบแนวตอบกจกรรมทกาหนด ถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษาและทาความเขาใจในเนอหา

ใหมใหเขาใจกอนทจะศกษาเรองตอไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรองเพอเปนการสรปความรความเขาใจของเนอหาในเรอง

นน ๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของเนอหาแตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบกบครและ

เพอน ๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

4. แบบเรยนนม 5 บท คอ บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง บทท 2 การใชแหลงเรยนร บทท 3 การจดการความร บทท 4 การคดเปน บทท 5 การวจยอยางงาย

โครงสรางการเรยนรดวยตนเอง ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

รายวชาทกษะการเรยนร มเนอหาเกยวกบการพฒนาทกษะการเรยนรของนกเรยนในดานการ

เรยนรดวยตนเอง การใชแหลงเรยนร การจดการความร การคดเปนและการวจยอยางงาย โดยม

วตถประสงคเพอใหผเรยนสามารถกาหนดเปาหมาย วางแผนการเรยนรดวยตนเอง เขาถงและเลอกใช

แหลงเรยนรจดการความร กระบวนการแกปญหาและตดสนใจอยางมเหตผล ทจะสามารถใชเปน

เครองมอชนา ในการเรยนร ไดอยางตอเนองตลอดชวต บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง 1. ประมวลความร และสรปเปนสารสนเทศ

2. ทางานบนฐานขอมลดวยการแสวงหาความรจนเปนลกษณะนสย

3. มความชานาญในทกษะการอาน ทกษะการฟง ทกษะการสงเกต และทกษะการจด

บนทกอยางคลองแคลว รวดเรว

บทท 2 การใชแหลงเรยนร 1. ผเรยนมความรความเขาใจ เหนความสาคญของแหลงเรยนร 2. ผเรยนสามารถใชแหลงเรยนร หองสมดประชาชนได

บทท 3 การจดการความร 1. ออกแบบผลตภณฑ สรางสตร สรปองคความรใหม

2. ประพฤตตนเปนบคคลแหงการเรยนร

3. สรางสรรคสงคมอดมปญญา

บทท 4 การคดเปน 1. อธบายถงความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญของคนคดเปน และการเชอมโยง

ไปสการเรยนรเรองการคดเปน ปรชญาคดเปน การคดแกปญหา อยางเปนระบบ

แบบคนคดเปนได

สาระสาคญ

ผลการเรยนรทคาดหวง

2. วเคราะหจาแนกลกษณะของขอมลการคดเปนทง 3 ดาน ทนามาใชประกอบการคด

และการตดสนใจ ทงขอมลดานวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง ขอมลเกยวกบสงคม

และสภาวะแวดลอม โดยเนนทขอมลดานคณธรรมจรยธรรมทเกยวของกบบคคล

ครอบครว และชมชน ทเปนจดเนนสาคญของคนคดเปนได

3. ฝกปฏบตการคดการแกปญหาอยางเปนระบบ การคดเปน ทงจากกรณตวอยางและ

หรอสถานการณจรงในชมชน โดยนาขอมลดานคณธรรมจรยธรรม ซงเปนสวน

หนงของขอมลทางสงคมและสภาวะแวดลอมมาประกอบการคดการพฒนาได

บทท 5 การวจยอยางงาย 1. อธบายความหมายและความสาคญของการวจยได

2. ระบกระบวนการ ขนตอนของการทาวจยอยางงายได

3. อธบายสถตงายๆ และสามารถเลอกใชสถตทเหมาะสมกบการวจยในแตละเรอง

ของตนเองไดอยางถกตอง

4. สรางเครองมอการวจยได

5. เขยนโครงการวจยได

6. เขยนรายงานการวจยและเผยแพรงานวจยได

บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ และกระบวนการของการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 2 ทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา และเทคนคในการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 3 การทาแผนผงความคด เรองท 4 ปจจยททาใหการเรยนรดวยตนเองประสบความสาเรจ

บทท 2 การใชแหลงเรยนร เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ ประเภทของแหลงเรยนร เรองท 2 แหลงเรยนรประเภทหองสมด เรองท 3 ทกษะการเขาถงสารสนเทศของหองสมด เรองท 4 การใชแหลงเรยนรสาคญๆ ในประเทศ เรองท 5 การใชแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต

ขอบขายเนอหา

บทท 3 การจดการความร เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ หลกการ

เรองท 2 กระบวนการจดการเรยนร การรวมกลมเพอตยอดความร และการจดทาสารสนเทศเพอเผยแพรความร เรองท 3 ทกษะกระบวนการจดการความร

บทท 4 การคดเปน เรองท 1 ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญกบกระบวนการคดเปน การเชอมโยงส

ปรชญาคดเปน และการคดการตดสนใจแกปญหาอยางเปนระบบแบบคนคดเปน

เรองท 2 ระบบขอมล การจาแนกลกษณะของขอมล การเกบขอมล การวเคราะห

สงเคราะห ขอมลทงดานวชาการ ดานตนเอง และสงคมสภาวะแวดลอม โดยเนนไปท

ขอมลดานคณธรรมจรยธรรมทเกยวของกบบคคล ครอบครวและชมชน เพอนามาใช

ประกอบการตดสนใจแกปญหาตามแบบอยางของคนคดเปน

เรองท 3 กรณตวอยาง และสถานการณจรงในการฝกปฏบตเพอการคด การแกปญหาแบบคน

คดเปน

บทท 5 ความหมาย ความสาคญ กระบวนการและขนตอนการวจยอยางงาย เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของการวจย

เรองท 2 กระบวนการและขนตอนการทาวจยอยางงาย

เรองท 3 สถตงายๆ เพอการวจย

เรองท 4 การสรางเครองมอวจย

เรองท 5 การเขยนโครงการวจย

เรองท 6 การเขยนรายงานการวจยอยางงายและการเผยแพรผลงานวจย

1

บทท 1

การเรยนรดวยตนเอง

สาระสาคญ

การเรยนรดวยตนเอง เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวยตนเอง ตามความสนใจ

ความตองการ และความถนด มเปาหมาย รจกแสวงหาแหลงทรพยากรของการเรยนร เลอกวธการเรยนร

จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดยจะดาเนนการดวยตนเองหรอรวมมอ

ชวยเหลอกบผอนหรอไมกได ดงนนมาตรฐานการเรยนรระดบมธยมศกษาตอนปลายสามารถประมวล

ความร ทางานบนฐานขอมล และมความชานาญในการอาน ฟง จดบนทก เปนสารสนเทศอยางคลองแคลว

รวดเรว ในทกวนนคนสวนใหญแสวงหาการศกษาระดบทสงขน จาเปนตองรวธวนจฉยความตองการในการ

เรยนของตนเอง สามารถกาหนดเปามายในการเรยนรของตนเอง สามารถระบแหลงความรทตองการ และ

วางแผนการใชยทธวธ ส อการเรยน และแหลงความรเหลานน หรอแมแตประเมนและตรวจสอบความ

ถกตองของผลการเรยนรของตนเอง

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. ประมวลความร และสรปเปนสารสนเทศ

2. ทางานบนฐานขอมลดวยการแสวงหาความรจนเปนลกษณะนสย

3. มความชานาญในทกษะการอาน ทกษะการฟง ทกษะการสงเกต และทกษะการจดบนทกอยาง

คลองแคลว รวดเรว

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ และกระบวนการของการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 2 ทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา และเทคนคในการเรยนรดวย

ตนเอง

เรองท 3 การทาแผนผงความคด

เรองท 4 ปจจยททาใหการเรยนรดวยตนเองประสบความสาเรจ

2

เรองท 1 ความหมาย และความสาคญ ของการเรยนรดวยตนเอง

ในปจจบนโลกมความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ความรตาง ๆ ไดเพมขนเปน

อนมาก การเรยนรจากสถาบนการศกษาไมอาจทาใหบคคลศกษาความรไดครบทงหมด การไขวควาหา

ความรดวยตนเอง จงเปนอกวธหนงทจะสนองความตองการของบคคลได เพราะเมอใดกตามทบคคลมใจ

รกทจะศกษา คนควา สงทตนตองการจะร บคคลนนกจะดาเนนการศกษาเรยนรอยางตอเนองโดยไมม

ใครตองบอก ประกอบกบระบบการศกษาและปรชญาการศกษาเพอเตรยมคนใหสามารถเรยนรไดตลอด

ชวต แสวงหาความรดวยตนเอง ใฝหาความร รแหลงทรพยากรการเรยน รวธการหาความร ม

ความสามารถในการคดเปน ทาเปน แกปญหาเปน มนสยในการทางานและการดารงชวต และมสวนรวม

ในการปกครองประเทศ

การเรยนรดวยตนเอง สามารถชวยใหผเรยนพฒนาและเพมศกยภาพ

ของตนเองโดยการคนพบความสามารถและสงทมคณคาในตนเองทเคย

มองขามไป

(“...it is possible to help learners expand their potential by discovered that

which is yet untapped…”) (Brockett & Hiemstra, 1991)

3

การศกษาตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนการ

จดการศกษาทมความเหมาะสมกบสภาพปญหา และความตองการของผเรยนทอยนอกระบบ ซงเปนผทม

ประสบการณจากการทางานและการประกอบอาชพ โดยการกาหนดสาระการเรยนร มาตรฐานการเรยนร

การจดการเรยนร การวดและประเมนผล ใหการพฒนากบกลมเปาหมายดานจตใจ ใหมคณธรรม ควบคไป

กบการพฒนาการเรยนร สรางภมคมกน สามารถจดการกบองคความร ทงภมปญญาทองถนและเทคโนโลย

เพอใหผเรยนสามารถปรบตวอยในสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา สรางภมคมกนตามแนวเศรษฐกจ

พอเพยง รวมทงคานงถงธรรมชาตการเรยนรของผทอยนอกระบบ และสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม

การเมอง การปกครอง ความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยและการสอสาร ดงนน ในการศกษาแตละรายวชา

ผ เรยนจะตองตระหนกวา การศกษาตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 น จะสมฤทธผลไดดวยดหากผเรยนไดศกษาพรอมทงการปฏบตตามคาแนะนาของครแต

ละวชาทไดกาหนดเนอหาเปนบทตาง ๆ โดยแตละบทจะมคาถาม รายละเอยดกจกรรมและแบบฝกปฏบต

ตาง ๆ ซงผเรยนจะตองทาความเขาใจในบทเรยน และทากจกรรม ตลอดจนทาตามแบบฝกปฏบตทได

กาหนดไวอยางครบถวน ซงในหนงสอแบบฝกปฏบตของแตละวชาไดจดใหมรายละเอยดตาง ๆ ดงกลาว

ตลอดจนแบบประเมนผลการเรยนรเพอใหผเรยนไดวดความรเดมและวดความกาวหนาหลงจากทไดเรยนร

รวมทงการทผเรยนจะไดมการทบทวนบทเรยน หรอสงทไดเรยนร อนจะเปนประโยชนในการเตรยมสอบ

ตอไปไดอกดวย

การเรยนรในสาระทกษะการเรยนร เปนสาระเกยวกบรายวชาการเรยนรดวยตนเอง รายวชาการใช

แหลงเรยนร รายวชาการจดการความร รายวชาการคดเปน และรายวชาการวจยอยางงาย ในสวนของ

รายวชาการเรยนรดวยตนเองเปนสาระการเรยนรเกยวกบการพฒนาทกษะการเรยนร ในดานการเรยนรดวย

ตนเอง เปดโอกาสใหผเรยนไดศกษา คนควา ฝกทกษะในการเรยนรดวยตนเอง เพอมงเสรมสรางใหผเรยนม

นสยรกการเรยนรซงเปนทกษะพนฐานของบคคลแหงการเรยนรทยงยน เพอใชเปนเครองมอในการชนา

ตนเองในการเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวต

การเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนแนวทางการเรยนรหนงทสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงของสภาพปจจบน และเปนแนวคดทสนบสนนการเรยนรตลอดชวตของสมาชกในสงคมสการ

เปนสงคมแหงการเรยนร โดยการเรยนรดวยตนเองเปนการเรยนรททาใหบคคลมการรเรมการเรยนรดวย

ตนเอง มเปาหมายในการเรยนรทแนนอน มความรบผดชอบในชวตของตนเอง ไมพงคนอน มแรงจงใจ ทา

4

ใหผเรยนเปนบคคลทใฝร ใฝเรยน ทมการเรยนรตลอดชวต เรยนร วธเรยน สามารถเรยนรเรองราวตาง ๆ

ไดมากกวาการเรยนทมครปอนความรใหเพยงอยางเดยว

การเรยนรดวยตนเองเปนหลกการทางการศกษาซงไดรบความสนใจมากขนโดยลาดบในทกองคกร

การศกษา เพราะเปนแนวทางหนงทสนบสนนการเรยนรตลอดชวต ในอนทจะ หลอหลอมผเรยนใหม

ทกษะการเรยนรตลอดชวต ตามทมงหวงไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไข

เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 การเรยนรดวยตนเอง เปนหลกการทางการศกษาทมแนวคดพนฐานมาจาก

ทฤษฎของกลมมนษยนยม (Humanism) ซงเชอวา มนษย ทกคนมธรรมชาตเปนคนด มเสรภาพและความ

เปนตนเอง มความเปนปจเจกชนและศกยภาพ มตนและการรบรตนเอง มการเปนจรงในสงทตนสามารถ

เปนได มการรบร มความรบผดชอบและความเปนมนษย

ดงนน การทผเรยนสามารถเรยนรดวยตนเองไดนบวาเปนคณลกษณะทดทสดซงมอยใน ตวบคคล

ทกคน ผเรยนควรจะมคณลกษณะของการเรยนรดวยตนเอง การเรยนรดวยตนเองจดเปนกระบวนการเรยนร

ตลอดชวต ยอมรบในศกยภาพของผเรยนวาผเรยนทกคนมความสามารถทจะเรยนรสงตาง ๆ ไดดวยตนเอง

เพอทตนเองสามารถทดารงชวตอยในสงคมทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาไดอยางมความสข

ในการปฏบตกจกรรมการเรยนรในบทท 1 การเรยนรดวยตนเองน

ผเรยนจะตองรวบรวมผลการปฏบตกจกรรมซงเปนหลกฐานของ

การเรยนร โดยใหผเรยนบรรจในแฟมสะสมผลงาน (Portfolio) ของ

ผเรยนแตละบคคลดงนน เมอสนสดการเรยนรในบทท 1 ทกษะ

การเรยนรดวยตนเองน ผเรยนจะตองมแฟมสะสมผลงานสงคร

5

ชอ........................................................นามสกล...................................................ระดบมธยมศกษาตอนตน

คาชแจง แบบสอบถามฉบบน เปนแบบสอบถามทวดความชอบและเจตคตเกยวกบการเรยนรของทาน

ใหทานอานขอความตาง ๆ ตอไปน ซงมดวยกน 58 ขอ หลงจากนน โปรดทาเครองหมาย

ลงในชองทตรงกบ ความเปนจรง ของตวทานมากทสด

ระดบความคดเหน

มากทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความนนสวนใหญเปนเชนนหรอมนอยครงทไมใช

มาก หมายถง ทานรสกวา ขอความเกนครงมกเปนเชนน

ปานกลาง หมายถง ทานรสกวา ขอความจรงบางไมจรงบางครงตอครง

นอย หมายถง ทานรสกวา ขอความเปนจรงบางไมบอยนก

นอยทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความไมจรง ไมเคยเปนเชนน

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

1. ขาพเจาตองการเรยนรอยเสมอตราบชวชวต

2. ขาพเจาทราบดวาขาพเจาตองการเรยนอะไร

3. เมอประสบกบบางสงบางอยางทไมเจาใจ ขาพเจาจะหลกเลยงไปจากสงนน

4. ถาขาพเจาตองการเรยนรสงใด ขาพเจาจะหาทางเรยนรใหได

5. ขาพเจารกทจะเรยนรอยเสมอ

6. ขาพเจาตองการใชเวลาพอสมควรในการเรมศกษาเรองใหม ๆ

7. ในชนเรยนขาพเจาหวงทจะใหผสอนบอกผเรยนทงหมดอยางชดเจนวาตองทา

อะไรบางอยตลอดเวลา

8. ขาพเจาเชอวา การคดเสมอวาตวเราเปนใครและอยทไหน และจะทาอะไร เปน

หลกสาคญของการศกษาของทกคน

9. ขาพเจาทางานดวยตนเองไดไมดนก

แบบประเมนตนเองกอนเรยน

แบบวดระดบความพรอมในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน

6

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

10. ถาตองการขอมลบางอยางทยงไมม ขาพเจาทราบดวาจะไปหาไดทไหน

11. ขาพเจาสามารถเรยนรสงตาง ๆ ดวยตนเองไดดกวาคนสวนมาก

12. แมขาพเจาจะมความคดทด แตดเหมอนไมสามารถนามาใชปฏบตได

13. ขาพเจาตองการมสวนรวมในการตดสนใจวาควรเรยนอะไร และจะเรยนอยางไร

14. ขาพเจาไมเคยทอถอยตอการเรยนสงทยาก ถาเปนเรองทขาพเจาสนใจ

15. ไมมใครอนนอกจากตวขาพเจาทจะตองรบผดชอบในสงทขาพเจาเลอกเรยน

16. ขาพเจาสามารถบอกไดวา ขาพเจาเรยนสงใดไดดหรอไม

17. สงทขาพเจาตองการเรยนรไดมากมาย จนขาพเจาอยากใหแตละวนมมากกวา

24 ชวโมง

18. ถาตดสนใจทจะเรยนรอะไรกตาม ขาพเจาสามารถจะจดเวลาทจะเรยนรสงนน

ได ไมวาจะมภารกจมากมายเพยงใดกตาม

19. ขาพเจามปญหาในการทาความเขาใจเรองทอาน

20. ถาขาพเจาไมเรยนกไมใชความผดของขาพเจา

21. ขาพเจาทราบดวา เมอไรทขาพเจาตองการจะเรยนรในเรองใดเรองหนงใหมาก

ขน

22. ขอมความเขาใจพอทจะทาขอสอบใหไดคะแนนสง ๆ กพอใจแลว ถงแมวา

ขาพเจายงไมเขาใจเรองนนอยางถองแทกตามท

23. ขาพเจาคดวา หองสมดเปนสถานททนาเบอ

24. ขาพเจาชนชอบผทเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ

25. ขาพเจาสามารถคดคนวธการตาง ๆ ไดหลายแบบสาหรบการเรยนรหวขอใหม ๆ

26. ขาพเจาพยายามเชอมโยงสงทกาลงเรยนกบเปาหมายระยะยาว ทตงไว

27. ขาพเจามความสามารถเรยนร ในเกอบทกเรอง ทขาพเจาตองการ จะร

28. ขาพเจาสนกสนานในการคนหาคาตอบสาหรบคาถามตาง ๆ

29. ขาพเจาไมชอบคาถามทมคาตอบถกตองมากกวาหนงคาตอบ

30. ขาพเจามความอยากรอยากเหนเกยวกบสงตาง ๆ มากมาย

31. ขาพเจาจะดใจมาก หากการเรยนรของขาพเจาไดสนสดลง

32. ขาพเจาไมไดสนใจการเรยนร เมอเปรยบเทยบกบผอน

33. ขาพเจาไมมปญหา เกยวกบทกษะเบองตนในการศกษาคนควา ไดแก

ทกษะการฟง อาน เขยน และจา

34. ขาพเจาชอบทดลองสงใหม ๆ แมไมแนใจ วา ผลนนจะออกมา อยางไร

7

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

35. ขาพเจาไมชอบ เมอมคนชใหเหนถงขอผดพลาด ในสงทขาพเจากาลงทาอย

36. ขาพเจามความสามารถในการคดคน หาวธแปลกๆ ทจะทาสงตาง ๆ

37. ขาพเจาชอบคดถงอนาคต

38. ขาพเจามความพยายามคนหาคาตอบในสงทตองการรไดด เมอเทยบกบผอน

39. ขาพเจาเหนวาปญหาเปนสงททาทาย ไมใชสญญาณใหหยดทา

40. ขาพเจาสามารถบงคบตนเอง ใหกระทาสงท คดวา ควรกระทา

41. ขาพเจาชอบวธการของขาพเจา ในการสารวจตรวจสอบปญหาตาง ๆ

42. ขาพเจามกเปนผนากลม ในการเรยนร

43. ขาพเจาสนกทไดแลกเปลยนความคดเหนกบผอน

44. ขาพเจาไมชอบสถานการณการเรยนรททาทาย

45. ขาพเจามความปรารถนาอยางแรงกลาทจะเรยนรสงใหม ๆ

46. ยงไดเรยนรมาก ขาพเจากยงรสก วา โลกนนาตนเตน

47. การเรยนรเปนเรองสนก

48. การยดการเรยนรทใชไดผลมาแลว ดกวา การลองใชวธใหม ๆ

49. ขาพเจาตองการเรยนรใหมากยงขน เพอจะได เปนคนทมความเจรญกาวหนา

50. ขาพเจาเปนผรบผดชอบเกยวกบการเรยนรของขาพเจาเอง ไมมใครมารบผดชอบ

แทนได

51. การเรยนรถงวธการเรยน เปนสงทสาคญสาหรบขาพเจา

52. ขาพเจาไมมวนทจะแกเกนไป ในการเรยนรสงใหม ๆ

53. การเรยนรอยตลอดเวลา เปนสงทนาเบอหนาย

54. การเรยนรเปนเครองมอในการดาเนนชวต

55. ในแตละปขาพเจาไดเรยนรสงใหมๆ หลายๆ อยางดวยตนเอง

56. การเรยนรไมไดทาใหชวตของขาพเจา แตกตางไปจากเดม

57. ขาพเจาเปนผเรยนทมประสทธภาพ ทงในชนเรยน และการเรยนรดวยตนเอง

58 ขาพเจาเหนดวยกบความคดทวา “ผเรยนคอ ผนา”

8

ความหมาย และความสาคญของการเรยนรดวยตนเอง

การเรยนรเปนเรองของทกคน ศกดศรของผเรยนจะมไดเมอมโอกาสในการเลอกเรยนในเรองท

หลากหลายและมความหมายแกตนเอง การเรยนรมองคประกอบ 2 ดาน คอ องคประกอบภายนอก

ไดแก สภาพแวดลอม โรงเรยน สถานศกษา สงอานวยความสะดวก และคร องคประกอบภายใน ไดแก การ

คดเปน พงตนเองได มอสรภาพ ใฝร ใฝสรางสรรค มความคดเชงเหตผล มจตสานกในการเรยนร มเจตคต

เชงบวกตอการเรยนร การเรยนรทเกดขนมไดเกดขนจากการฟงคาบรรยายหรอทาตามทครผสอนบอก แต

อาจเกดขนไดในสถานการณตาง ๆ ตอไปน

1. การเรยนรโดยบงเอญ การเรยนรแบบนเกดขนโดยบงเอญ มไดเกดจากความตงใจ

2. การเรยนรดวยตนเอง เปนการเรยนรดวยความตงใจของผเรยน ซงมความปรารถนาจะรใน

เรองนน ผเรยนจงคดหาวธการเรยนดวยวธการตางๆ หลงจากนนจะมการประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง

จะเปนรปแบบการเรยนรททวความสาคญในโลกยคโลกาภวตน บคคลซงสามารถปรบตนเองใหตามทน

ความกาวหนาของโลกโดยใชสออปกรณยคใหมได จะทาใหเปนคนทมคณคาและประสบความสาเรจได

อยางด

ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง

ในการเรยนรดวยตนเองเปนบคลกลกษณะสวนบคคลของผเรยน ทตองการใหเกดขนในตว

ผเรยนตามเปาหมายของการศกษา ผเรยนทมความพรอมในการเรยนดวยตนเองจะมความรบผดชอบ

สวนบคคล ความรบผดชอบตอความคดและการกระทาของตนเอง สามารถควบคมและโตตอบ

สถานการณ สามารถควบคมตนเองใหเปนไปในทศทางทตนเลอก โดยยอมรบผลทเกดขนจากการ

กระทาทมาจากความคดตดสนใจของตนเอง

การเรมตนเรยนรดวยตนเองทดทสดนน เรามาเรมตนทความพรอมในการเรยนร

ดวยตนเอง และทานคงทราบในเบองตนแลววา ระดบความพรอมในการเรยนรดวย

ตนเองของทาน อยในระดบใด (มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด)

“เดกตามธรรมชาตตองพงพงผอนและตองการผปกครองปกปองเลยงดและตดสนใจแทน

เมอเตบโตเปนผใหญกพฒนามความอสระ พงพงจากภายนอกลดลงและเปนตวเอง

จนมคณลกษณะการชนาตนเองในการเรยนร”

9

3. การเรยนรโดยกลม การเรยนรแบบนเกดจากการทผเรยนรวมกลมกนแลวเชญผทรงคณวฒมา

บรรยายใหกบสมาชกทาใหสมาชกมความรเรองทวทยากรพด

4. การเรยนรจากสถาบนการศกษา เปนการเรยนแบบเปนทางการ มหลกสตร การประเมนผล ม

ระเบยบการเขาศกษาทชดเจน ผเรยนตองปฏบตตามกฎระเบยบทกาหนด เมอปฏบตครบถวนตามเกณฑท

กาหนดกจะไดรบปรญญา หรอประกาศนยบตร จากสถานการณการเรยนรดงกลาวจะเหนไดวา การ

เรยนรอาจเกดไดหลายวธ และการเรยนรนน ไมจาเปนตองเกดขนในสถาบนการศกษาเสมอไป การเรยนร

อาจเกดขนไดจากการเรยนรดวยตนเอง หรอจากการเรยนโดยกลมกได และการทบคคลมความตระหนก

เรยนรอยภายในจตสานกของบคคลนน การเรยนรดวยตนเองจงเปนตวอยางของการเรยนรในลกษณะทเปน

การเรยนร ททาใหเกดการเรยนรตลอดชวต ซงมความสาคญสอดคลองกบการเปลยนแปลงของโลกปจจบน

และสนบสนนสภาพ “สงคมแหงการเรยนร” ไดเปนอยางด

การเรยนรดวยตนเองคออะไร

เมอกลาวถง การเรยนดวยตนเอง แลวบคคลโดยทวไปมกจะเขาใจวาเปนการเรยนทผเรยน

ทาการศกษาคนควาดวยตนเองตามลาพงโดยไมตองพงพาผสอน แตแททจรงแลวการเรยนดวยตนเองท

ตองการใหเกดขนในตวผเรยนนน เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวยตนเอง ตามความ

สนใจ ความตองการ และความถนด มเปาหมาย รจกแสวงหาแหลงทรพยากรของการเรยนร เลอกวธการ

เรยนร จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดยจะดาเนนการดวยตนเองหรอรวมมอ

ชวยเหลอกบผอนหรอไมกได ซงผเรยนจะตองมความรบผดชอบและเปนผควบคมการเรยนของตนเอง

ทงนการเรยนดวยตนเองนนมแนวคดพนฐานมาจากแนวคดทฤษฎกลมมนษยนยมทมความเชอใน

เรองความเปนอสระและความเปนตวของตวเองของมนษยวามนษยทกคนเกดมาพรอมกบความด มความ

เปนอสระ เปนตวของตวเอง สามารถหาทางเลอกของตนเอง มศกยภาพและสามารถพฒนาศกยภาพของ

ตนเองไดอยางไมมขดจากด รวมทงมความรบผดชอบตอตนเองและผอน ซงการเรยนดวยตนเองกอใหเกด

ผลในทางบวกตอการเรยน โดยจะสงผลใหผเรยนมความเชอมนในตนเอง มแรงจงใจในการเรยนมากขน ม

ผลสมฤทธทางการเรยนสงขน และมการใชวธการเรยนทหลากหลาย การเรยนดวยตนเองจงเปนมาตรฐาน

การศกษาทควรสงเสรมใหเกดขนในตวผเรยน ทกคน เพราะเมอใดกตามทผเรยนมใจรกทจะศกษา คนควา

จากความตองการของตนเอง ผเรยนกจะมการศกษาคนควาอยางตอเนองตอไปโดยไมตองมใครบอกหรอ

“การเรยนรเปนเพอนทดทสดของมนษย”

(LEARNING makes a man fit company for himself) ... (Young)...

10

บงคบ เปนแรงกระตนใหเกดความอยากรอยากเหนตอไปไมมทสนสด ซงจะนาไปสการเปนผเรยนรตลอด

ชวตตามเปาหมายของการศกษาตอไป

การเรยนดวยตนเองมอย 2 ลกษณะคอ ลกษณะทเปนการจดการเรยนรทมจดเนนใหผเรยนเปน

ศนยกลางในการเรยนโดยเปนผรบผดชอบและควบคมการเรยนของตนเองโดยการวางแผน ปฏบตการ

เรยนร และประเมนการเรยนรดวยตนเอง ซงไมจาเปนจะตองเรยนดวยตนเองเพยงคนเดยวตามลาพง และ

ผเรยนสามารถถายโอนการเรยนรและทกษะทไดจากสถานการณหนงไปยงอก สถานการณหนงได ในอก

ลกษณะหนงเปนลกษณะทางบคลกภาพทมอยในตวผทเรยนดวยตนเองทกคนซงมอยในระดบทไมเทากนใน

แตละสถานการณการเรยน โดยเปนลกษณะทสามารถพฒนาใหสงขนไดและจะพฒนาไดสงสดเมอมการจด

สภาพการจดการเรยนรทเออกน

การเรยนรดวยตนเองมความสาคญอยางไร

การเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนแนวทางการเรยนรหนงทสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงของสภาพปจจบน และเปนแนวคดทสนบสนนการเรยนรตลอดชวตของสมาชกในสงคมสการ

เปนสงคมแหงการเรยนร โดยการเรยนรดวยตนเองเปนการเรยนรททาใหบคคลมการรเรมการเรยนรดวย

ตนเอง มเปาหมายในการเรยนรทแนนอน มความรบผดชอบในชวตของตนเอง ไมพงคนอน มแรงจงใจ ทา

ใหผเรยนเปนบคคลทใฝร ใฝเรยน ทมการเรยนรตลอดชวต เรยนรวธเรยน สามารถเรยนรเรองราวตาง ๆ ได

มากกวาการเรยนทมครปอนความรใหเพยงอยางเดยว การเรยนรดวยตนเองไดนบวาเปนคณลกษณะทด

ทสดซงมอยใน ตวบคคลทกคน ผเรยนควรจะมคณลกษณะของการเรยนรดวยตนเอง การเรยนรดวยตนเอง

จดเปนกระบวนการเรยนรตลอดชวต ยอมรบในศกยภาพของผเรยนวาผเรยนทกคนมความสามารถทจะ

เรยนรสงตาง ๆ ไดดวยตนเอง เพอทตนเองสามารถทดารงชวตอยในสงคมทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

ไดอยางมความสข ดงนน การเรยนรดวยตนเองมความสาคญดงน

1. บคคลทเรยนรดวยการรเรมของตนเองจะเรยนไดมากกวา ดกวา มความตงใจ มจดมงหมายและม

แรงจงใจสงกวา สามารถนาประโยชนจากการเรยนรไปใชไดดกวาและยาวนานกวาคนทเรยนโดยเปนเพยง

ผรบ หรอรอการถายทอดจากคร

การเรยนดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวย

ตนเอง ตามความสนใจ ความตองการ และความถนด มเปาหมาย รจกแสวงหาแหลงทรพยากรของการ

เรยนร เลอกวธการเรยนร จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดยจะดาเนนการดวย

ตนเองหรอรวมมอชวยเหลอกบผอนหรอไมกได ซงผเรยนจะตองมความรบผดชอบและเปนผควบคมการ

เรยนของ ตนเอง

11

2. การเรยนรดวยตนเองสอดคลองกบพฒนาการทางจตวทยา และกระบวนการทางธรรมชาต ทาให

บคคลมทศทางของการบรรลวฒภาวะจากลกษณะหนงไปสอกลกษณะหนง คอ เม อตอนเดก ๆ เปน

ธรรมชาตทจะตองพงพงผอน ตองการผปกครองปกปองเลยงด และตดสนใจแทนให เมอเตบโตมพฒนาการ

ขนเรอยๆ พฒนาตนเองไปสความเปนอสระ ไมตองพงพงผปกครอง คร และผอน การพฒนาเปนไปใน

สภาพทเพมความเปนตวของตวเอง

3. การเรยนรดวยตนเองทาใหผเรยนมความรบผดชอบ ซงเปนลกษณะทสอดคลองกบพฒนาการ

ใหม ๆ ทางการศกษา เชน หลกสตร หองเรยนแบบเปด ศนยบรการวชาการ การศกษาอยางอสระ

มหาวทยาลยเปด ลวนเนนใหผเรยนรบผดชอบการเรยนรเอง

4. การเรยนรดวยตนเองทาใหมนษยอยรอด การมความเปลยนแปลงใหม ๆ เกดขนเสมอ ทาใหม

ความจาเปนทจะตองศกษาเรยนร การเรยนรดวยตนเองจงเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวต

การเรยนรดวยตนเองมลกษณะอยางไร

การเรยนรดวยตนเอง สามารถจาแนกออกเปน 2 ลกษณะสาคญ ดงน

1. ลกษณะทเปนบคลกคณลกษณะสวนบคคลของผเรยนในการเรยนดวยตนเอง จดเปน

องคประกอบภายในทจะทาใหผเรยนมแรงจงใจอยากเรยนตอไป โดยผเรยนทม คณลกษณะในการเรยนดวย

ตนเองจะมความรบผดชอบตอความคดและการกระทาเกยวกบการเรยน รวมทง รบผดชอบในการบรหาร

จดการตนเอง ซงมโอกาสเกดขนไดสงสดเมอมการจดสภาพการเรยนรทสงเสรมกน

2. ลกษณะทเปนการจดการเรยนรใหผเรยนไดเรยนดวยตนเอง ประกอบดวย ขนตอนการวาง

แผนการเรยน การปฏบตตามแผน และการประเมนผลการเรยน จดเปนองคประกอบ ภายนอกทสงผลตอ

การเรยนดวยตนเองของผเรยน ซงการจดการเรยนรแบบนผเรยนจะไดประโยชนจากการเรยนมากทสด

Knowles (1975) เสนอใหใชสญญาการเรยน (Learning contracts) เปนการมอบหมายภาระงานใหแกผเรยน

วาจะตองทาอะไรบางเพอใหไดรบความรตามเปาประสงคและผเรยนจะปฏบตตามเงอนไขนน

องคประกอบของการเรยนรดวยตนเองมอะไรบาง

การเรยนรดวยตนเอง เปนคณลกษณะทสาคญตอการดาเนนชวตทมประสทธภาพ ชวยใหผเรยน

มความตงใจและมแรงจงใจสง มความคดรเรมสรางสรรค มความยดหยนมากขน มการปรบพฤตกรรม

การทางานรวมกบผอนได รจกเหตผล รจกคดวเคราะห ปรบและประยกตใชวธการแกปญหาของตนเอง

จดการกบปญหาไดดขน และสามารถนาประโยชนของการเรยนรไปใชไดดและยาวนานขน ทาใหผเรยน

ประสบความสาเรจในการเรยน

12

องคประกอบของการเรยนรดวยตนเอง มดงน

1. การวเคราะหความตองการของตนเองจะเรมจากใหผเรยนแตละคนบอกความตองการ

และความสนใจของตนในการเรยนกบเพอนอกคน ทาหนาทเปนทปรกษา แนะนา และเพอนอกคน

ทาหนาทจดบนทก และใหกระทาเชนนหมนเวยน ทง 3 คน แสดงบทบาทครบทง 3 ดาน คอ ผเสนอ

ความตองการ ผใหคาปรกษา และผคอยจดบนทก การสงเกตการณ เพอประโยชนในการเรยน

รวมกนและชวยเหลอซงกนและกนในทกๆ ดาน

2. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน โดยเรมจากบทบาทของผเรยนเปนสาคญ ผเรยน

ควรศกษาจดมงหมายของวชา แลวเขยนจดมงหมายในการเรยนของตนใหชดเจน เนนพฤตกรรมท

คาดหวง วดได มความแตกตางของจดมงหมายในแตละระดบ

3. การวางแผนการเรยน ใหผเรยนกาหนดแนวทางการเรยนตามวตถประสงคทระบไว

จดเนอหาใหเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตน ระบการจดการเรยนรให

เหมาะสมกบตนเองมากทสด

4. การแสวงหาแหลงวทยาการทงทเปนวสดและบคคล

4.1 แหลงวทยาการทเปนประโยชนในการศกษาคนควา เชน หองสมด พพธภณฑ เปนตน

4.2 ทกษะตาง ๆ ทมสวนชวยในการแสวงแหลงวทยาการไดอยางสะดวกรวดเรว เชน

ทกษะการตงคาถาม ทกษะการอาน เปนตน

5. การประเมนผล ควรประเมนผลการเรยนดวยตนเองตามทกาหนดจดมงหมายของการ

เรยนไว และใหสอดคลองกบวตถประสงคเกยวกบความร ความเขาใจ ทกษะ ทศนคต คานยม ม

ขนตอนในการประเมน คอ

5.1 กาหนดเปาหมาย วตถประสงคใหชดเจน

5.2 ดาเนนการใหบรรลวตถประสงคซงเปนสงสาคญ

5.3 รวบรวมหลกฐานจากผลการประเมนเพอตดสนใจซงตองตงอยบนพนฐานของ

ขอมลทสมบรณและเชอถอได

5.4 เปรยบเทยบขอมลกอนเรยนกบหลงเรยนเพอดวาผเรยนมความกาวหนาเพยงใด

5.5 ใชแหลงขอมลจากครและผเรยนเปนหลกในการประเมน

13

กจกรรม

กจกรรมท 1 ใหอธบายความหมายของคาวา “การเรยนรดวยตนเอง” โดยสงเขป

กจกรรมท 2 ใหอธบาย “ความสาคญของการเรยนรดวยตนเอง” โดยสงเขป

กจกรรมท 3 ใหสรปสาระสาคญของ “ลกษณะการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

กจกรรมท 4 ใหสรปสาระสาคญของ “องคประกอบของการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

องคประกอบของการเรยนรดวยตนเอง ผเรยนควรมการวเคราะหความตองการ วเคราะห

เนอหา กาหนดจดมงหมายและการวางแผนในการเรยน มความสามารถในการแสวงหาแหลง

วทยาการ และมวธในการประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง โดยมเพอนเปนผรวมเรยนรไปพรอมกน

และมครเปนผชแนะ อานวยความสะดวก และใหคาปรกษา ทงน ครอาจตองมการวเคราะหความ

พรอมหรอทกษะทจาเปนของผเรยนในการกาวสการเปนผเรยนรดวยตนเองได

14

กระบวนการของการเรยนรดวยตนเอง

กระบวนการของการเรยนรดวยตนเอง ความรบผดชอบในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน เปนสง

สาคญทจะนาผเรยนไปสการเรยนรดวยตนเอง เพราะความรบผดชอบในการเรยนรดวยตนเองนน หมายถง

การทผเรยนควบคมเนอหา กระบวนการ องคประกอบของสภาพแวดลอมในการเรยนรของตนเอง ไดแก

การวางแผนการเรยนของตนเอง โดยอาศยแหลงทรพยากรทางความรตางๆ ทจะชวยนาแผนสการปฏบต แต

ภายใตความรบผดชอบของผเรยน ผเรยนรดวยตนเองตองเตรยมการวางแผนการเรยนรของตน และเลอกสง

ทจะเรยนจากทางเลอกทกาหนดไว รวมทง วางโครงสรางของแผนการเรยนรของตนอกดวย ในการวาง

แผนการเรยนร ผเรยนตองสามารถปฏบตงานทกาหนด วนจฉยความชวยเหลอทตองการ และทาใหไดความ

ชวยเหลอนน สามารถเลอกแหลงความร วเคราะห และวางแผนการการเรยนทงหมด รวมทงประเมน

ความกาวหนาในการเรยนของตน

ในการเรยนรดวยตนเองผเรยนและครควรมบทบาทอยางไร

บทบาทของผเรยนในการเรยนรดวยตนเอง บทบาทของครในการเรยนรดวยตนเอง

1. การวเคราะหความตองการในการเรยน

วนจฉยการเรยนร

วนจฉยความตองการในการเรยนรของตน

รบรและยอมรบความสามารถของตน

มความรบผดชอบในการเรยนร

สรางบรรยากาศการเรยนรทพอใจดวยตนเอง

มสวนรวมในการระบความตองการในการเรยน

เลอกสงทจะเรยนจากทางเลอกตางๆ ท

กาหนด

วางโครงสรางของโครงการเรยนของตน

1. การวเคราะหความตองการในการเรยน

สรางความคนเคยใหผเรยนไววางใจ เขาใจ

บทบาทคร บทบาทของตนเอง

วเคราะหความตองการการเรยนรของผเรยน

และพฤตกรรมทตองการใหเกดแกผเรยน

กาหนดโครงสรางคราว ๆ ของหลกสตร

ขอบเขตเนอหากวาง ๆ สรางทางเลอกทหลากหลาย

สรางบรรยากาศใหเกดความตองการการเรยน

วเคราะหความพรอมในการเรยนรของผเรยน

โดยการตรวจสอบความพรอมของผเรยน

มสวนรวมในการตดสนใจในทางเลอกนน

แนะนาขอมลใหผเรยนคด วเคราะหเอง

การเปรยบเทยบบทบาทของครและผเรยนตามกระบวนการเรยนรดวยตนเอง

15

บทบาทของผเรยนในการเรยนรดวยตนเอง บทบาทของครในการเรยนรดวยตนเอง

2. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน

ฝกการกาหนดจดมงหมายในการเรยน

รจดมงหมายในการเรยน และเรยนใหบรรล

จดมงหมาย

รวมกนพฒนาเปาหมายการเรยนร

กาหนดจดมงหมายจากความตองการของตน

2. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน

กาหนดโครงสรางคราวๆ วตถประสงคการ

เรยนของวชา

ชวยใหผเรยนเปลยนความตองการทมอยให

เปนจดมงหมายการเรยนรทวดไดเปนไดจรง

เปดโอกาสใหมการระดมสมอง รวมแสดง

ความคดเหนและการนาเสนอ

แนะนาขอมลใหผเรยนคด วเคราะหเอง

3. การออกแบบแผนการเรยน

ฝกการทางานอยางมขนตอนจากงายไปยาก

การใชยทธวธทเหมาะสมในการเรยน

มความรบผดชอบในการดาเนนงานตามแผน

รวมมอ รวมใจรบผดชอบการทางานกลม

รบผดชอบควบคมกจกรรมการเรยนรของ

ตนเองตามแผนการเรยนทกาหนดไว

3. การออกแบบแผนการเรยน

เตรยมความพรอมโดยจดประสบการณการ

เรยนร เสรมทกษะทจาเปนในการเรยนร

มสวนรวมในการตดสนใจ วธการทางาน ตอง

ทราบวา เรองใดใชวธใด สอนอยางไร มสวนรวม

ตดสนใจเพยงใด

ยวยใหเกดพฤตกรรมการเรยนร

ผประสานสงทตนเองรกบสงทผเรยนตองการ

แนะนาขอมลใหผเรยนคด วเคราะหเองจนได

แนวทางทแจมแจง สรางทางเลอกทหลากหลาย

ใหผเรยนเลอกปฏบตตามแนวทางของตน

4. การแสวงหาแหลงวทยาการ

ฝกคนหาความรตามทไดรบมอบหมายจาก

แหลงการเรยนรทหลากหลาย

กาหนดบคคล และสอการเรยนทเกยวของ

มสวนรวมในการสบคนขอมลรวมกบเพอนๆ

ดวยความรบผดชอบ

เลอกใชประโยชนจากกจกรรมและยทธวธทม

ประสทธภาพเพอใหบรรลวตถประสงคทกาหนด

4. การแสวงหาแหลงวทยาการ

สอนกลยทธการสบคนขอมล ถายทอดความร

ถาผเรยนตองการ

กระตนความสนใจ ชแหลงความร แนะนาการใชสอ

จดรปแบบเนอหา สอการเรยนทเหมาะสม

บางสวน

สงเกต ตดตาม ใหคาแนะนาเมอผเรยนเกด

ปญหาและตองการคาปรกษา

16

บทบาทของผเรยนในการเรยนรดวยตนเอง บทบาทของครในการเรยนรดวยตนเอง

5. การประเมนผลการเรยนร

ฝกการประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง

มสวนรวมในการประเมนผล

ผเรยนประเมนผลสมฤทธดวยตนเอง

5. การประเมนผลการเรยนร

ใหความรและฝกผเรยนในการประเมนผลการ

เรยนรทหลากหลาย

เปดโอกาสใหผเรยนนาเสนอวธการ เกณฑ

ประเมนผล และมสวนรวมในการตดสนใจ

จดทาตารางการประเมนผลทจะใชรวมกน

แนะนาวธการประเมนเมอผเรยนมขอสงสย

17

ลกษณะสาคญในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน มดงน

1. การมสวนรวมในการวางแผน การปฏบตตามแผน และการประเมนผลการเรยนร ไดแก ผเรยนม

สวนรวมวางแผนกจกรรมการเรยนรบนพนฐานความตองการของกลมผเรยน

2. การเรยนรทคานงถงความสาคญของผเรยนเปนรายบคคล ไดแก ความแตกตางในความสามารถ

ความรพนฐาน ความสนใจเรยน วธการเรยนร จดเนอหาและสอใหเหมาะสม

3. การพฒนาทกษะการเรยนรดวยตนเอง ไดแก การสบคนขอมล ฝกเทคนคทจาเปน เชน การสงเกต

การอานอยางมจดประสงค การบนทก เปนตน

4. การพฒนาทกษะการเรยนรซงกนและกน ไดแก การกาหนดใหผเรยนแบงความรบผดชอบใน

กระบวนการเรยนร การทางานเดยว และเปนกลมทมทกษะการเรยนรตางกน

5. การพฒนาทกษะการประเมนตนเองและการรวมมอในการประเมนกบผอน ไดแก การใหผเรยน

เขาใจความตองการในการประเมน ยอมรบการประเมนจากผอน เปดโอกาสใหประเมนหลายรปแบบ

กระบวนการในการเรยนรดวยตนเอง เปนวธการทผเรยนตองจดกระบวนการเรยนรดวยตนเอง โดย

ดาเนนการ ดงน

1. การวนจฉยความตองการในการเรยน

2. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน

3. การออกแบบแผนการเรยน

จะเหนไดวา ทงผเรยนและครตองมการวนจฉยความตองการสงทจะเรยน ความพรอม

ของผเรยนเกยวกบทกษะทจาเปนในการเรยน การกาหนดเปาหมาย การวางแผนการเรยนร การ

แสวงหาแหลงวทยาการ การประเมนผลการเรยนร ซงครเปนผฝกฝน ใหแรงจงใจ แนะนา อานวยความ

สะดวกโดยเตรยมการเบองหลง และใหคาปรกษา สวนผเรยนตองเปนผเรมตนปฏบต ดวยความ

กระตอรอรน เอาใจใส และมความรบผดชอบ กระทาอยางตอเนองดวยตนเอง เรยนแบบมสวนรวม

จงทาใหผเรยนเปนผเรยนรดวยตนเองได ดงหลกการทวา “การเรยนรตองเรมตนทตนเอง” และ

ศกยภาพอนพรอมทจะเจรญเตบโตดวยตนเองนน ผเรยนควรนาหวใจนกปราชญ คอ ส จ ป ล หรอ

ฟง คด ถาม เขยน มาใชในการสงเคราะหความร นอกจากน กระบวนการเรยนรในบรบททางสงคม

จะเปนพลงอนหนงในการเรยนรดวยตนเอง ซงเปนการเรยนรในสภาพชวตประจาวนทตองอาศย

สภาพแวดลอมมสวนรวมในกระบวนการ ทาใหเกดบรรยากาศการแลกเปลยน พงพากน แตภายใต

ความเปนอสระในทางเลอกของผเรยนดวยวจารณญาณทอาศย เหตผล ประสบการณ หรอคาชแนะ

จากผร คร และผเรยนจงเปนความรบผดชอบรวมกนตอความสาเรจในการเรยนรดวยตนเอง

18

4. การดาเนนการเรยนรจากแหลงวทยาการ

5. การประเมนผล

การตอบสนองของผเรยนและครตามกระบวนการในเรยนรดวยตนเอง มดงน

ขนตอน การตอบสนองของผเรยน การตอบสนองของคร

1. วนจฉยความตองการในการเรยนร

ของผเรยน

1. ศกษา ทาความเขาใจ คาอธบาย

รายวชา

2. วนจฉยความตองการในการเรยน

ของตนเอง ทงรายวชาและรายหวขอ

การเรยน

3. แบงกลมอภปรายเกยวกบความ

ตองการในการเรยนเพอใหผ เรยนแต

ล ะ ค น ม น ใ จ ใ น ก าร ว น จ ฉ ย ค วา ม

ตองการในการเรยนของตนเอง

1. กระตนใหผเรยนตระหนกถงความ

จาเปนในการเรยนรดวยตนเอง

2. ว เคราะหค าอธบายรายวชา

จดประสงค เนอหา กจกรรมและการ

ประเมนการเรยนรายวชา

3. อธบายใหผ เรยนเขาใจคาอธบาย

รายวชา

4. ใหคาแนะนาแกผ เรยนในการ

วนจฉยความตองการในการเรยน

5. อานวยความสะดวกในการเรยน

แบบรวมมอในกลม

2. กาหนดจดมงหมายใน

การเรยน

1. ผเรยนแตละคนเขยนจดมงหมาย

การเรยนในแตละหวขอการเรยน ทวด

ได สอดคลองกบความตองการในการ

เรยนของผเรยนและอธบายรายวชา

1. ใหคาแนะนาแกผเรยนในการเขยน

จดมงหมายการเรยนทถกตอง

3. วางแผนการเรยนโดยเขยนสญญา

การเรยน

1. ทาความเขาใจเกยวกบความจาเปน

และวธการวางแผนการเรยน

2. เขยนสญญาการเรยนทสอดคลองกบ

คาอธบายรายวชา รวมทงความตองการ

และความสนใจของตนเอง ในการ

เรยนแตละครง

1. ใหคาแนะนาผ เรยนเกยวกบความ

จาเปนและวธการวางแผนการเรยน

2. ใหคาแนะนาผ เรยนในการเขยน

สญญาการเรยน

4. เขยนโครงการเรยนร

1. รวมกบผสอนและเพอนเขยน

โครงการเรยนรของทงชน โดย

พจารณาจากโครงการเรยนรทผสอน

รางมาและสญญาการเรยนของทกคน

1. ใหคาแนะนาในการเขยนโครงการ

เรยนรรายวชา

2. พจารณาโครงการเรยนรรวมกบ

ผเรยนโดยกระตนใหผเรยนแสดงความ

คดเหนอยางทวถง

3. รวมกบผเรยนสรปโครงการเรยนร

ใหเหมาะสม

19

5. ดาเนนการเรยนร 1. ทบทวนความรเดมของตนเองท

จาเปนสาหรบการสรางความรใหม

โดยการตอบคาถามหรอทา

แบบทดสอบ

1. ทดสอบความรเดมของผเรยน โดย

ใชเทคนคการตงคาถามหรอทดสอบ

ขนตอน การตอบสนองของผเรยน การตอบสนองของคร

5. ดาเนนการเรยนร (ตอ) 2. ผเรยนแตละคน ดาเนนการเรยนตาม

สญญาการเรยนอยางกระตอรอรน โดย

การสบคนและแสวงหาความรเพอ

สนองตอบความตองการในการเรยน

ดวยวธการทหลากหลาย และใชแหลง

ทรพยากรการเรยนทเหมาะสมตาม

ความตองการของตนเอง โดยนาความร

และประสบการณเดมทเกยวของกนมา

ใชในการคนหาคาตอบ

3. แบงกลมเรยนแบบรวมมอ เพอ

ศกษาในประเดนทตองตอบคาถาม

โดยการปรบจดมงหมายในการเรยน

ของ ผเรยนแตละคนเปนของกลม แลว

แบงบทบาทหนาทเพอแสวงหาความร

โดยใชเทคนคการตงคาถามเพอนาไปส

การหาคาตอบ ทงนกลมผเรยนแตละ

กลมอาจมรปแบบในการทากลมท

แตกตางกน

4. ใชความคดอยางเตมท มปฏสมพนธ

โตตอบ คดคาน สนบสนน และ

แลกเปลยนความคดเหนและความรสก

ทเปดกวางในกลม และรบฟงความ

คดเหนของผอน เพอหาแนวทางการ

ไดมาซงคาตอบทตองการของตนเอง

และของกลม

2. ใหความรเสรม เพอใหแนใจวา

ผเรยนจะสามารถเชอมโยงความรเดม

กบ ความรใหมได

3. ตงคาถามเพอกระตนใหผเรยนคนหา

คาตอบและประมวลคาตอบดวยตนเอง

4. สรางบรรยากาศทสงเสรมการเรยน

5. ใหคาปรกษา ใหขอมล ชวยเหลอ

และอานวยความสะดวกในกจกรรม

การเรยนของผเรยนตามความจาเปน

และความตองการของผเรยน

6. กระตนใหผเรยนใชความรและ

ประสบการณเดมทเกยวของกนมาใช

ในการคนหาคาตอบ โดยใหยกตวอยาง

หรอเปรยบเทยบเหตการณทเกยวของ

กบเรองทเรยน

7. ตดตามในการเรยนของผเรยนตาม

สญญาการเรยนและใหคาแนะนา

8. ตดตามเปนระยะๆ และใหขอมล

ปอนกลบแกผเรยน

9. บนทกปญหาและขอขดของตางๆใน

การดาเนนกจกรรมการเรยนเพอ

เสนอแนะการปรบปรงใหดขน

20

ขนตอน การตอบสนองของผเรยน การตอบสนองของคร

5. ดาเนนการเรยนร (ตอ) 5. แสดงความสามารถของตนเอง และ

ยอมรบความสามารถของผอน

6. ตดสนใจ และชวยแกปญหาตางๆท

เกดขนในกจกรรมการเรยน

7. ฝกปฏบตทกษะทตองศกษาตาม

จดมงหมายการเรยน

8. ขอความชวยเหลอจากผสอน ตาม

ความเหมาะสม

9. ปรกษาผสอนเปนระยะๆ ตามทระบ

ไวในสญญาการเรยนเพอขอคาแนะนา

ชวยเหลอ

10. ปรบเปลยนการดาเนนการเรยน

ตามความเหมาะสม และบนทกสงท

ปรบเปลยนลงในสญญาการเรยนให

ชดเจน และนาไปเปนขอมลในการ

วนจฉยตนเองเพอตงจดมงหมายในการ

เรยนครงตอไป

11. อภปรายและสรปความรทไดใน

กลม

12. นาเสนอวธการเรยนและความรท

ไดตอทงชน โดยใชรปแบบในการ

แสดงออกในสงทตนไดเรยนรท

หลากหลาย

10. ใหอสระแกผเรยนในการทา

กจกรรม

และกระตนใหผเรยนมสวนรวมใน

กจกรรมการเรยนอยางเตมท ยอมรบ

ฟงความคดเหนของผเรยน และไม

ตดสนวาความคดเหนของผเรยนไม

ถกตอง

11. กระตนใหผเรยนสอสารความร

ความ เขาใจและแนวคดของตนเองให

ผอน เขาใจอยางชดเจน

12. กระตนใหผเรยนมสวนรวมในการ

อภปรายแลกเปลยนความคดเหนอยาง

กวางขวางทงในกลมและชนเรยน

13. สงเกตการเรยนของผเรยน บนทก

พฤตกรรมและกระบวนการเรยนของ

ผเรยน รวมทงเหตการณทสงผลตอการ

เรยน

14. กระตนใหผเรยนสรปความรความ

เขาใจในบทเรยนดวยตนเอง

15. กลนกรอง แกไข และเสรม

สาระสาคญของบทเรยนใหชดเจนและ

ครอบคลมจดมงหมายการเรยน

21

ขนตอน การตอบสนองของผเรยน การตอบสนองของคร

5. ดาเนนการเรยนร (ตอ) 13. อภปราย แสดงความคดเหน

สะทอนความรสกและใหขอเสนอแนะ

เกยวกบ วธการเรยนดวยตนเองทม

ประสทธภาพ สงสนบสนนและสง

ขดขวางการ เรยน

14. รวมกนสรปประเดนความรทไดใน

ชนเรยน

15. เขยนรายงานผลการเรยน ทงใน

ดานเนอหาและวธการเรยน รวมทง

ความรสกเกยวกบความสาเรจหรอไม

สาเรจในการเรยนเปนรายบคคลและ

รายกลม

16. รวมกบผเรยนอภปรายเกยวกบ

วธการเรยนทมประสทธภาพ สงท

สนบสนนและสงทขดขวางการเรยน

6. ประเมนผลการเรยนร 1. ประเมนผลการเรยนของตนเอง โดย

เปรยบเทยบกบจดมงหมายในการเรยน

ของตนเอง

2. ใหเพอนและครชวยสะทอนผลการ

เรยน

3. ใหขอมลปอนกลบแกเพอนในกลม

1. กระตนใหผเรยนตรวจสอบความร

ความเขาใจของตนเองตลอดเวลา

2. ประเมนการเรยนของผเรยนจากการ

สงเกตพฤตกรรมในการเรยน

ความสามารถในการเรยนตามสญญา

การเรยน และผลงานในแฟมสะสมงาน

3. ใหขอมลปอนกลบแกผเรยน

รายบคคลและรายกลมเกยวกบ

กระบวนการเรยนดวยตนเองและ

พฤตกรรมในการเรยนรวมทงให

ขอเสนอแนะตามความ เหมาะสม

22

ลกษณะทเปนการจดการเรยนรใหผเรยนไดเรยนดวยตนเองตามกระบวนการในการเรยนรดวย

ตนเอง โนลส ( kuowles 1975 ) เสนอใหใชสญญาการเรยน ( Learning Contract ) ซงเปนการมอบหมาย

ภาระงานใหกบผเรยนวาจะตองทาอะไรบาง เพอใหไดรบความรตามเปาประสงคและผเรยนจะปฏบตตาม

เงอนไขนน

การจดทาสญญาการเรยน (Learning Contract)

คาวา สญญา โดยทวไปหมายถง ขอตกลงระหวางบคคล 2 ฝาย หรอหลายฝายวาจะทาการหรองด

เวนกระทาการอยางใดอยางหนง ความจรงนนในระบบการจดการเรยนรกมการทาสญญากนระหวางครกบ

ผเรยน แตสวนมากไมไดเปนลายลกษณอกษรวา ถาผเรยนทาไดอยางนนแลว ผเรยนจะไดรบอะไรบางตาม

ขอตกลง สญญาการเรยน จะเปนเครองมอทชวยใหผเรยนสามารถกาหนดแนวการเรยนของตวเองไดดยงขน

ทาใหประสบผลสาเรจตามจดมงหมายและเปนเครองยนยนทเปนรปธรรม

คาวา สญญา แปลตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน แปลวา “ขอตกลงกน” ดงนน สญญาการ

เรยน กคอขอตกลงทผเรยนไดทาไวกบครวาเขาจะปฏบตอยางไรบางในกระบวนการเรยนรเพอใหบรรล

จดมงหมายของหลกสตรนนเอง

สญญาการเรยนเปนรปแบบของการเรยนรทแสดงหลกฐานของการเรยนรโดยใชแฟมสะสมผลงาน

หรอ Portfolio

1. แนวคด

การจดการเรยนรในระะบบ เปนการเรยนรทครเปนผกาหนดรปแบบ เนอหา กจกรรมเปนสวนใหญ

ผเรยนเปนแตเพยงผปฏบตตาม ไมไดมโอกาสในการมสวนรวมในการวางแผนการเรยน นกการศกษาทงใน

ตะวนตกและแอฟรกา มองเหนวาระบบการศกษาแบบนเปนระบบการศกษาของพวกจกรพรรดนยมหรอ

เปนการศกษาของพวกชนชนสงบาง เปนระบบการศกษาของผถกกดขบาง สรปแลวกคอระบบการศกษา

แบบนไมไดฝกคนใหเปนตวของตวเอง ไมไดฝกใหคนรจกพงตนเอง จงมผพยายามทจะเปลยนแนวคด

ทางการศกษาใหม อยางเชนระบบการศกษาทเนนการฝกใหคนไดรจกพงตนเองในประเทศแทนซาเนย

การศกษาทใหคนคดเปนในประเทศไทยเราเหลานเปนตน รปแบบของการศกษาในอนาคต ควรจะมงไปส

ตวผเรยนมากกวาตวผสอน เพราะวาในโลกปจจบนวทยาการใหม ๆ ไดเจรญกาวหนาไปอยางรวดเรวม

หลายสงหลายอยางทมนษยจะตองเรยนร ถาจะใหแตมาคอยบอกกนคงทาไมได ดงนนในการเรยนจะตองม

การฝกฝนใหคดใหรจกการหาวธการทไดศกษาสงทคนตองการ กลาวงาย ๆ กคอ ผเรยนทไดรบการศกษา

แบบทเรยกวาเรยนรเพอการเรยนในอนาคต

23

2. ทาไมจะตองมการทาสญญาการเรยน

ผลจากการวจยเกยวกบการเรยนรของผใหญ พบวาผใหญจะเรยนไดดทสดกตอเมอการเรยนรดวย

ตนเอง ไมใชการบอกหรอการสอนแบบทเปนโรงเรยน และผลจากการวจยทางดานจตวทยายงพบอกวา

ผใหญมลกษณะทเดนชดในเรองความตองการทจะทาอะไรดวยตนเองโดยไมตองมการสอนหรอการชแนะ

มากนก อยางไรกดเมอพดถงระบบการศกษากยอมจะตองมการกลาวถงคณภาพของบคคลทเขามาอยใน

ระบบการศกษา จงมความจาเปนทจะตองกาหนดกฎเกณฑขนมาเพอเปนมาตรฐาน ดงนนถงแมจะให

ผเรยนเรยนรดวยตนเองกตามกจาเปนจะตองสรางมาตรการขนมาเพอการควบคมคณภาพของผเรยนเพอให

มมาตรฐานตามทสงคมยอมรบ เหตนสญญาการเรยนจงเขามามบทบาทในการเรยนการสอนเปนการวาง

แผนการเรยนทเปนระบบ

ขอดของสญญาการเรยน คอเปนการประสานความคดทวาการเรยนร ควรใหผเรยนกาหนด

และการศกษาจะตองมเกณฑมาตรฐานเขาดวยกนเพราะในสญญาการเรยนจะบงระบวาผเรยนตองการเรยน

เรองอะไรและจะวดวาไดบรรลตามความมงหมายแลวนนหรอไมอยางไร มหลกฐานการเรยนรอะไรบางท

บงบอกวาผเรยนมผลการเรยนรอยางไร

3. การเขยนสญญาการเรยน

การเรยนรดวยตนเอง ซงเรมจากการจดทาสญญาการเรยนจะมลาดบการดาเนนการ ดงน

ขนท 1 แจกหลกสตรใหกบผเรยนในหลกสตรจะตองระบ

จดประสงคของรายวชาน

รายชอหนงสออางองหรอหนงสอสาหรบทจะศกษาคนควา

หนวยการเรยนยอย พรอมรายชอหนงสออางอง

ครอธบาย และทาความเขาใจกบผเรยนในเรองหลกสตร จดมงหมายและหนวยการ

เรยนยอย

ขนท 2 แจกแบบฟอรมของสญญาการเรยน

จดมงหมาย แหลงวทยาการ/วธการ หลกฐาน การประเมนผล

เปนสวนทระบวาผเรยน

ตองการบรรลผลสาเรจ

ในเรองอะไร อยางไร

เปนสวนทระบวาผเรยน

จะเรยนรไดอยางไร

จากแหลงความรใด

เปนสวนทมสงอางอง

หรอยนยนทเปน

รปธรรม

ทแสดงใหเหนวาผเรยน

ไดเกดการเรยนรแลว

โดยเกบรวบรวมเปน

แฟมสะสมงาน

เปนสวนทระบวาผเรยน

สามารถเกดการเรยนร

ในระดบใด

24

ขนท 3 อธบายวธการเขยนขอตกลงในแบบฟอรมแตละชองโดยเรมจาก

จดมงหมาย

วธการเรยนรหรอแหลงวทยาการ

หลกฐาน

การประเมนผล

ขนท 4 ถามปญหาและขอสงสย

ขนท 5 แจกตวอยางสญญาการเรยนใหผเรยนคนละ 1 ชด

ขนท 6 อธบายถงการเขยนสญญาการเรยน

ผเรยนลงมอเขยนขอตกลงโดยผเรยนเอง โดยเขยนรายละเอยดทง 4 ชองในแบบฟอรม

สญญาการเรยน นอกจากนผเรยนยงสามารถระบระดบการเรยนทงในระดบด ดเยยม หรอปานกลาง ซง

ผเรยนมความตงใจทจะบรรลการเรยนในระดบดเยยมหรอมความตงใจทจะเรยนรในระดบด หรอพอใจ

ผเรยนกตองแสดงรายละเอยด ผเรยนตองการแตระดบด คอ ผเรยนตองแสดงความสามารถตามวตถประสงค

ทกลาวไวในหลกสตรใหครบถวน การทาสญญาระดบดเยยม นอกจากผเรยนจะบรรลวตถประสงคตาม

หลกสตรแลว ผเรยนจะตองแสดงความสามารถพเศษเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ อนมสวนเกยวของกบ

หลกสตร

ขนท 7 ใหผเรยนและเพอนพจารณาสญญาการเรยนใหเรยบรอย ตอไปใหผเรยนเลอกเพอนในกลม

1 คน เพอจะไดชวยกนพจารณาสญญาการเรยนรของทง 2 คน

ในการพจารณาสญญาการเรยนใหพจารณาตามหวขอตอไปน

1. จดมงหมายมความแจมชดหรอไม เขาใจหรอไม เปนไปไดจรงหรอไมบอกพฤตกรรมทจะใหเกด

จรง ๆ หรอไม

2. มจดประสงคอนทพอจะนามากลาวเพมเตมไดอกหรอไม

3. แหลงวชาการและวธการหาขอมลเหมาะสมเพยงใด มประสทธภาพเพยงใด

4. มวธการอนอกหรอไม ทสามารถนามาใชเพอการเรยนร

5. หลกฐานการเรยนรมความสอดคลองกบจดมงหมายเพยงใด

6. มหลกฐานอนทพอจะนามาแสดงไดอกหรอไม

7. วธการประเมนผลหรอมาตรการทใชวดมความเชอถอไดมากนอยเพยงใด

8. มวธการประเมนผลหรอมาตรการอนอกบางหรอไม ในการวดผลและประเมนผลการเรยนร

25

ขนท 8 ใหผเรยนนาสญญาการเรยนไปปรบปรงใหเหมาะสมอกครงหนง

ขนท 9 ใหผเรยนทาสญญาการเรยนทปรบปรงแลวใหครและทปรกษาตรวจดอกครงหนง

ฉบบทเรยบรอยใหดาเนนการไดตามทเขยนไวในสญญาการเรยน

ขนท 10 การเรยนกอนทจะจบเทอม 2 อาทตย ใหผเรยนนาแฟมสะสมงาน (แฟมเกบขอมล

Portfolio) ตามทระบไวในสญญาการเรยนมาแสดง

ขนท 11 ครและผเรยนจะตงคณะกรรมการในการพจารณาแฟมสะสมงานทผเรยนนามาสงและ

สงคนผเรยนกอนสนภาคเรยน

แบบฟอรมสญญาการเรยน

เขยนท.......................................................

วนท.........เดอน........................พ.ศ. .............

ขาพเจา (นาย/นาง/นางสาว)...................................................เปนนกศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอ...............................................ขอกาหนดเปาหมาย

การเรยนในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 คอ ขาพเจาจะทาใหผลการเรยนในรายวชา...................................

ไดระดบคะแนน............โดยการปฏบตดงน

จดมงหมาย วธการเรยนร/แหลง

วทยาการ

หลกฐาน การประเมนผล

26

ตารางการกาหนดเปาหมายการทางานในแตละวน

(นาย/นาง/นางสาว)............................................................

วน เดอน

ป เวลา เปาหมายทจะปฏบต

ผลการปฏบต หมายเหต

สาเรจ ไมสาเรจ

27

เปาหมายการเรยนของขาพเจา ภาคเรยนท 1/2553

รายวชาทลงทะเบยนเรยน

หนวยกต

ระดบคะแนนทคาดหวง

รหสวชา ชอวชา A

4

B

3

C

2

D

1

1. ...................

...

2. ...................

...

3. ...................

...

4. ...................

...

5. ...................

...

6. ...................

...

....................................................................

........

....................................................................

........

....................................................................

........

....................................................................

........

....................................................................

........

....................................................................

........

รวม

...............

..

...............

..

...............

..

...............

..

...............

..

...............

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

.........

..

เกรดเฉลย = …….….

โดยขาพเจาจะเรมปฏบตตงแต วนท......เดอน.............พ.ศ. ......... ถง วนท......เดอน.............พ.ศ. .........

ขาพเจาทาสญญาฉบบนดวยความสมครใจ เพอยนยนความตงใจทจะปฏบตตามแผนการเรยนร

จนสาเรจ

ลงชอ....................................ผทาสญญา

( )

ลงชอ....................................พยาน

( )

ลงชอ....................................พยาน

( )

ลงชอ....................................คสญญา

( )

28

(ตวอยาง)

การวางแผนการเรยนโดยใชสญญาการเรยน

จดมงหมาย วธการเรยนร/แหลง

วทยาการ

หลกฐาน การประเมนผล

เพอใหการเรยน

รายวชาทกษะการเรยนร

ไดเกรด B

1. อานเอกสารอางองท

เสนอแนะไวในหลกสตร

2. อานหนงสอทเกยวของ

อนๆ

3. สอบถามคร เมอพบขอ

ของใจในชนเรยนหรอ

เมออานหนงสอแลวเกด

ความสงสย อนเปน

อปสรรคตอการทาความ

เขาใจบทเรยน

4. รวมกลมรายงานและ

อภปรายกบผเรยนอน

หรอกลมการเรยนอน

1. ทารายงานยอ ขอคดเหน

จากหนงสอทอาน

2. จดบนทกการเรยน

การอภปราย

3. ทากจกรรมทกาหนดใน

หนงสอ

ใหเพอน 2-5 คน

ประเมนรายงานยอและ

บนทกการเรยน โดย

ประเมนตามหวขอ

ตอไปน

1. รายงานยอครอบคลม

เนอหามากพอทจะใชใน

การสอบเพอใหไดเกรด

ตามทไดมงหมายไว

5 4 3 2 1

2. ทาตารางการกาหนด

เปาหมายการทางาน

ในแตละวน โดยใหม

ผลการปฏบตตาม

เปาหมายดวย

5 4 3 2 1

3. รายงานมความชดเจน

เพยงใด

5 4 3 2 1

ฯลฯ

ทานไดเรยนรเกยวกบสญญาการเรยนทเนนความรบผดชอบ

ตองานทตนไดเปนผกาหนดไวสาหรบการเรยนรของตน...

29

การประเมนผลการเรยนโดยใชแฟมสะสมงาน

การจดทาแฟมสะสมงาน (Portfolio) เปนวธการสาคญทนามาใชในการวดผลและประเมนผลการ

เรยนรทใหผเรยนเรยนรดวยตนเองโดยการจดทาแฟมสะสมงานทมความเชอพนฐานทสาคญมาจากการให

ผเรยนเรยนรจากสภาพจรง (Authentic Learning) ซงมสาระสาคญทพอสรปไดดงน

1. ความเชอพนฐานของการเรยนรตามสภาพจรง (Authentic Learning)

1.1 ความเชอเกยวกบการจดการศกษา

มนษยมสญชาตญาณทจะเรยนร มความสามารถและมความกระหายทจะเรยนร

ภายใตบรรยากาศของสภาพแวดลอมทเอออานวยและการสนบสนนจะทาใหมนษย

สามารถทจะรเรมและเกดการเรยนรของตนเองได

มนษยสามารถทจะสรางองคความรจากการปฏสมพนธกบคนอนและจากสอทม

ความหมายตอชวต

มนษยมพฒนาการดานรางกาย ดานอารมณ ดานสงคม และดานสตปญญาแตกตางกน

1.2 ความเชอเกยวกบการเรยนร

การเรยนรจะเรมจากสงทเปนรปธรรมไปสนามธรรมโดยผานกระบวนการการสารวจ

ตนเอง การเสรมสรางบรรยากาศของการเรยนรและการสรางบรบทของสงคมใหผเรยนไดปฏสมพนธกบ

ผเรยนอน

การเรยนรมองคประกอบทางดานปญญาหลายดานทงในดานภาษา คานวณ พนท

ดนตร การเคลอนไหว ความสมพนธระหวางบคคลและอน ๆ

การแสวงหาความรจะมประสทธภาพมากยงขนถาอยในบรบททมความหมายตอชวต

การแสวงหาความรเปนกระบวนการทเกดขนตลอดชวต

1.3 ความเชอเกยวกบการสอน

การสอนจะตองยดผเรยนเปนศนยกลาง

การสอนจะเปนทงรายบคคลและรายกลม

การสอนจะยอมรบวฒนธรรมทแตกตางกนและวธการเรยนรทเปนเอกลกษณของ

ผเรยนแตละคน

การสอนกบการประเมนเปนกระบวนการตอเนองและเกยวของซงกนและกน

การสอนจะตองตอบสนองตอการขยายความรทไมมทสนสดของหลกสตรสาขาตาง ๆ

30

1.4 ความเชอเกยวกบการประเมน

การประเมนแบบนาคะแนนของผเรยนจานวนมากมาเปรยบเทยบกน มคณคานอยตอ

การพฒนาศกยภาพของผเรยน

การประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment) ไมใชสงสะทอนความสามารถท

มอยในตวผเรยน แตจะสะทอนถงการปฏสมพนธระหวางบคคลกบสงแวดลอมและความสามารถทแสดง

ออกมา

การประเมนตามสภาพจรงจะใหขอมลและขาวสารทเทยงตรงเกยวกบผเรยนและ

กระบวนการทางการศกษา

2. ความหมายของการประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment)

การประเมนตามสภาพจรง เปนกระบวนการของการสงเกตการณบนทก การจดทาเอกสารท

เกยวกบงานหรอภารกจทผเรยนไดทา รวมทงแสดงวธการวาไดทาอยางไร เพอใชเปนขอมลพนฐาน

เกยวกบการตดสนใจทางการศกษาของผเรยนนน การประเมนตามสภาพจรงมความแตกตางจากการ

ประเมนโครงการตรงทการประเมนแบบนไดใหความสาคญกบผเรยนมากกวาการใหความสาคญกบผล

อนทจะเกดขนจากการดคะแนนของกลมผเรยนและแตกตางจากการทดสอบเนองจากเปนการวดผลการ

ปฏบตจรง (Authentic Assessment) การประเมนตามสภาพจรงจะไดขอมลสารสนเทศเชงคณภาพอยาง

ตอเนองทสามารถนามาใชในการแนะแนวการเรยนสาหรบผเรยนแตละคนไดเปนอยางด

3. ลกษณะทสาคญของการประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment)

ใหความสาคญขอบการพฒนาและการเรยนร

เนนการคนหาศกยภาพนาเอามาเปดเผย

ใหความสาคญกบจดเดนของผเรยน

ยดถอเหตการณในชวตจรง

เนนการปฏบตจรง

จะตองเชอมโยงกบการเรยนการสอน

มงเนนการเรยนรอยางมเปาหมาย

เปนกระบวนการเกดขนอยางตอเนองในทกบรบท

ชวยใหมความเขาใจในความสามารถของผเรยนและวธการเรยนร

ชวยใหเกดความรวมมอทงผปกครอง พอแม คร ผเรยนและบคคลอน ๆ

31

4. การประเมนผลการเรยนโดยใชแฟมสะสมงาน

แฟมสะสมงาน เปนวธการประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง ซงเปนวธการทครไดนาวธการ

มาจากศลปน (artist) มาใชในทางการศกษาเพอการประเมนความกาวหนาในการเรยนรของผเรยน โดย

แฟมสะสมงานมประโยชนทสาคญคอ

ผเรยนสามารถแสดงความสามารถในการทางานโดยทการสอบทาไมได

เปนการวดความสามารถในการเรยนรของผเรยน

ชวยใหผเรยนสามารถแสดงใหเหนกระบวนการเรยนร (Process) และผลงาน (Product)

ชวยใหสามารถแสดงใหเหนการเรยนรทเปนนามธรรมใหเปนรปธรรม

แฟมสะสมงานไมใชแนวคดใหม เปนเรองทมมานานแลวใชโดยกลมเขยนภาพ ศลปน สถาปนก

นกแสดง และนกออกแบบ โดยแฟมสะสมงานไดถกนามาใชในทางการศกษาในการเรยนการสอนทาง

ดานภาษา คณตศาสตร วทยาศาสตร และวชาอน ๆ ทงนแฟมสะสมงานเปนวธการทสะทอนถงวธการ

ประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง (Authentic Assessment) ซงเปนกระบวนการของการรวบรวม

หลกฐานทแสดงใหเหนวาผเรยนสามารถทาอะไรไดบางและเปนกระบวนการของการแปลความจาก

หลกฐานทไดและมการตดสนใจหรอใหคณคาการประเมนผลตามสภาพจรงเปนกระบวนการทใชเพอ

อธบายถงภาระงานทแทจรงหรอ real task ทผเรยนจะตองปฏบตหรอสรางความร ไมใชสรางแตเพยงขอมล

สารสนเทศ

การประเมนโดยใชแฟมสะสมงานเปนวธการของการประเมนทมองคประกอบสาคญคอ

ใหผเรยนไดแสดงการกระทา - ลงมอปฏบต

สาธตหรอแสดงทกษะออกมาใหเหน

แสดงกระบวนการเรยนร

ผลตชนงานหรอหลกฐานวาเขาไดรและเขาทาได

ซงการประเมนโดยใชแฟมสะสมงานหรอการประเมนตามสภาพจรง โดยวธการดงกลาวนจะ

มลกษณะทสาคญ คอ

ชนงานทมความหมาย (meaningful tasks)

มมาตรฐานทชดเจน (clear standard)

มการใหสะทอนความคด ความรสก (reflections)

มการเชอมโยงกบชวตจรง (transfer)

เปนการปรบปรงและบรณาการ (formative integrative)

32

เกยวของกบการคดในลาดบทสงขนไป (high – order thinking)

เนนการปฏบตทมคณภาพ (quality performance)

ไดผลงานทมคณภาพ (quality product)

5. ลกษณะของแฟมสะสมงาน

นกการศกษาบางทานไดกลาววาแฟมสะสมงานมลกษณะเหมอนกบจานผสมส ซงจะเหนไดวา

จานผสมสเปนสวนทรวมเรองสตาง ๆ ทงนแฟมสะสมงานเปนสงทรวมการประเมนแบบตาง ๆ เพอการ

วาดภาพใหเหนวาผเรยนเปนอยางไร แฟมสะสมงานไมใชถงบรรจสงของ (Container) ทเปนทรวมของ

สงตาง ๆ ทจะเอาอะไรมากองรวมไวหรอเอามาใสไวในทเดยวกน แตแฟมสะสมงานเปนการรวบรวม

หลกฐานทมระบบและมการจดการโดยครและผเรยนเพอการตรวจสอบความกาวหนาหรอการเรยนร

ดานความร ทกษะและเจตคตในเรองเฉพาะวชาใดวชาหนง

6. จดมงหมายของการประเมนโดยใชแฟมสะสมงาน มดงน

ชวยใหครไดรวบรวมงานทสะทอนถงความสาคญของนกเรยนในวตถประสงคใหญของการเรยนร

ชวยกระตนใหผเรยนสามารถจดการเรยนรของตนเอง

ชวยใหครไดเกดความเขาใจอยางแจมแจงในความกาวหนาของผเรยน

ชวยใหผเรยนไดเขาใจตนเองมากยงขน

ชวยใหทราบการเปลยนแปลงและความกาวหนา ตลอดชวงระหวางการเรยนร

ชวยใหผเรยนไดตระหนกถงประวตการเรยนรของตนเอง

ชวยทาใหเกดความสมพนธระหวางการสอนกบการประเมน

7. กระบวนการของการจดทาแฟมสะสมงาน

การจดทาแฟมสะสมงาน มกระบวนการหรอขนตอนอยหลายขนตอน แตทงนกสามารถปรบปรง

ไดอยางเหมาะสม Kay Burke (1994) และคณะ ไดกาหนดขนตอนของการทาแฟมสะสมงานไว 10 ขนตอน ดงน

ขนการรวบรวมและจดระบบของผลงาน

ขนการเลอกผลงานหลกตามเกณฑทกาหนด

ขนการสรางสรรคแฟมสะสมผลงาน

กลาวโดยทวไป แฟมสะสมงานจะมลกษณะทสาคญ 2 ประการคอ

- เปนเหมอนสงทรวบรวมหลกฐานทแสดงความรและทกษะของผเรยน

- เปนภาพทแสดงพฒนาการของผเรยนในการเรยนร ตลอดชวงเวลาของการเรยน

33

ขนการสะทอนความคด หรอความรสกตอผลงาน

ขนการตรวจสอบเพอประเมนตนเอง

ขนการประเมนผล ประเมนคาของผลงาน

ขนการแลกเปลยนประสบการณกบบคคลอน

ขนการคดสรรคและปรบเปลยนผลงานเพอใหทนสมย

ขนการประชาสมพนธ หรอจดนทรรศการแฟมสะสมงาน

8. รปแบบ (Model) ของการทาแฟมสะสมงาน สามารถดาเนนการไดดงน

สาหรบผเรมทาไมมประสบการณมากอนควรใช 3 ขนตอน

ขนท 1 การรวบรวมผลงาน

ขนท 2 การคดเลอกผลงาน

ขนท 3 การสะทอนความคด ความรสกในผลงาน

สาหรบผทมประสบการณใหม ๆ ควรใช 6 ขนตอน

ขนท 1 กาหนดจดมงหมาย

ขนท 2 การรวบรวม

ขนท 3 การคดเลอกผลงาน

ขนท 4 การสะทอนความคดในผลงาน

ขนท 5 การประเมนผลงาน

ขนท 6 การแลกเปลยนกบผเรยน

สาหรบผทมประสบการณพอสมควร ควรใช 10 ขนตอนดงทกลาวขางตน

9. การวางแผนทาแฟมสะสมงาน

การวางแผนและการกาหนดจดมงหมาย คาถามหลกทจะตองทาใหชดเจน

ทาไมจะตองใหผเรยนรวบรวมผลงาน

ทาแฟมสะสมงานเพออะไร

จดมงหมายทแทจรงของการทาแฟมสะสมงาน คออะไร

การใช แฟมสะสมงานในการประเมนมขอด ขอเสยอยางไร

34

แฟมสะสมงานไมใชเปนเพยงการเรยนการสอนหรอการประเมนผล แตเปนทงกระบวนการ

เรยนการสอนและการวดผลประเมนผล

แฟมสะสมงาน เปนกระบวนการททาใหผเรยนเปนผทลงมอปฏบตเองและเรยนรดวยตนเอง

การใชแฟมสะสมงานในการประเมนจะมหลกสาคญ 3 ประการ

เนอหา ตองเกยวกบเนอหาทสาคญในหลกสตร

การเรยนร ผเรยนเปนผลงมอปฏบตเอง โดยมการบรณาการทจะตองสะทอน

กระบวนการเรยนร ทงในเรองการอาน การเขยน การฟง การแกปญหา

และการคดระดบทสงกวาปกต

10. การเกบรวบรวมชนงานและการจดแฟมสะสมงาน

ความหมายของแฟมสะสมงานคอ การรวบรวมผลงานของผเรยนอยางมวตถประสงค

เพอการแสดงใหเหนความพยายาม ความกาวหนาและความสาเรจของผเรยนในเรองใดเรองหนง

วธการเกบรวบรวม สามารถจดใหอยในรปแบบของสงตอไปน

แฟมงาน สมดบนทก ตเกบเอกสาร กลอง อลบม แผนดสก

วธการดาเนนการเพอการรวบรวม จดทาไดโดยวธการ ดงน

รวบรวมผลงานทกชนทจดทาเปนแฟมสะสมงาน

คดเรองผลงานเพอใชในแฟมสะสมงาน

สะทอนความคดในผลงานทคดเรองไว

รปแบบของแฟมสะสมงาน อาจมองคประกอบดงน

สารบญและแสดงประวตผทาแฟมสะสมงาน

สวนทแสดงวตถประสงค/จดมงหมาย

สวนทแสดงชนงานหรอผลงาน

สวนทสะทอนความคดเหนหรอความรสก

สวนทแสดงการประเมนผลงานดวยตนเอง

สวนทแสดงการประเมนผล

สวนทเปนภาคผนวก ขอมลประกอบอน ๆ

35

รปแบบการเรยนรดวยตนเอง

ผเรยนสามารถเลอกใชรปแบบตางๆในการเรยนรดวยตนเองเพอใหการเรยนบรรลจดมงหมาย

ทตงไว ไดดงน

1. การใชโครงการเรยน (Learning project) ซงเปนตวบงชของการมสวนรวมในการเรยนดวย

ตนเอง ตามแนวคดโครงการเรยนแบบผใหญของ Tough (1971) โดยการนาขอมลทไดจากการสารวจความ

ตองการมาขยายเปนโครงการหรอแผนการเรยนทระบเกยวกบการจะเรยนรอยางไร ทไหน เวลาใดท

เหมาะสม และนานเทาใด จะใชแหลงทรพยากรการเรยนใด จะมใครชวยเหลอไดบาง เลอกวธการเรยน

อยางไร มคณคาแคไหน ใชเวลา แรงงาน และใชงบประมาณเทาใด ประหยดหรอไม จะรไดอยางไรวาบรรล

เปาหมาย ควรแสดงผลงานของความสาเรจในการเรยนอยางไร ตองการเรยนมากแคไหน สมพนธกบ

เปาหมายชวต อยางไร ความรทเราจะแสวงหานนชวยใหบรรลวตถประสงคทตงไวหรอไม ทาใหเกดเจตคต

และความสนกสนานทจะเรยนหรอไม โดยการเขยนโครงการเรยนนนผเรยนตองสามารถปฏบตงานท

กาหนด วนจฉยความชวยเหลอทตนตองการ และทาใหไดมาซงความชวยเหลอทตองการ สามารถเลอก

แหลงทรพยากรการเรยน วเคราะหและวางแผนโครงการเรยนทงหมด รวมทงสามารถประเมน

ความกาวหนาของการเรยนได โดยการพจารณาตดสนใจในเรองความรและทกษะโดยละเอยด กจกรรม สอ

การเรยน แหลงทรพยากรการเรยน และอปกรณทใชในการเรยน สถานททใชในการเรยน เวลาและเปาหมาย

ทแนนอน ระยะเวลาในการเรยน ขนตอนการเรยน ประมาณระดบของโปรแกรมการเรยน รวมทงการกาจด

อปสรรคและสงทจะทาใหการเรยนขาด ประสทธภาพ การทจะไดสออปกรณมา หรอไปถงแหลงขอมล การ

เตรยมหองทเหมาะสมหรอเงอนไขทาง กายภาพอนๆ งบประมาณทใช และการสรางแรงจงใจในการเรยน

และการฝาอปสรรคตางๆ

2. การทาสญญาการเรยน (Learning contracts) ซงเปนเครองมอในการเรยนดวยตนเองตาม

แนวคดการเรยนเปนกลมของ Knowles (1975) โดยเปนขอตกลงระหวางผเรยนและผสอน ในลกษณะการ

สอนรายบคคลทใหผเรยนมความรบผดชอบ มระเบยบวนยในตนเอง เปนตวของตวเองใหมาก โดยการให

สารวจและคนหาความสนใจทแทจรงของตนเอง แลวใหผเรยนเลอกเรยนตามความสนใจ โดยสญญาการ

เรยนจะชวยใหผเรยนไดเรยนดวยตนเองมากขนเพราะไดเปดเผยตวเองอยางเตมท และพงพาตนเองไดมาก

ทสด ซงสญญาการเรยนเปนเครองมอทมการลงนามระหวางผเรยนและผสอน โดยมขนตอนในการทา

สญญาการเรยน ไดแก วนจฉยความตองการในการเรยน กาหนดจดมงหมายการเรยน กาหนดวธการเรยน

และแหลงทรพยากรการเรยน ระบผลลพธทจะไดหลงการเรยน ระบเกณฑการประเมนการเรยน กาหนด

วนทจะทางานสาเรจ โดยมการทบทวนสญญาการเรยนกบอาจารยทปรกษา ปรบปรงสญญาการเรยน และ

ประเมนผลการเรยน ผเรยนทใชสญญาการเรยนในการเรยนดวยตนเองจะไดรบประโยชน ดงน

(1) ผเรยนจะมความเขาใจถงความแตกตางของบคคลดานความคด และทกษะท จาเปนใน

การเรยน ไดแก รความแตกตางระหวางการเรยนโดยมผสอนเปนผชนา และการเรยนดวยตนเอง

36

(2) ผเรยนจะมความสามารถในการสรางความสมพนธอนดกบเพอน เพอทจะใหบคคล

เหลานนเปนผสะทอนใหทราบถงความตองการในการเรยน การวางแผนการเรยนของตนเองรวมทงการ

ชวยเหลอผอน

(3) ผเรยนจะมความสามารถในการวนจฉยความตองการในการเรยนอยางแทจรงโดย

รวมมอกบผอน

(4) ผเรยนจะมความสามารถในการกาหนดจดมงหมายการเรยนจากความตองการในการ

เรยนของตนเองโดยเปนจดมงหมายทสามารถประเมนได

(5) ผเรยนจะมความสามารถในการเชอมความสมพนธกบผสอนเพอขอความ ชวยเหลอ

หรอปรกษา

(6) ผ เรยนจะมความสามารถในการแสวงหาบคคลและแหลงทรพยากรการเรยนท

เหมาะสมสอดคลองกบจดมงหมายการเรยนทแตกตางกน

(7) ผเรยนจะมความสามารถในการเลอกแผนการเรยนทมประสทธภาพ โดยใชแหลง

ประโยชนจากแหลงทรพยากรการเรยนตางๆ มความคดรเรม และมทกษะในการวางแผนอยางด

(8) ผเรยนจะมความสามารถในการเกบขอมล และนาผลจากขอมลทคนพบไปใชไดอยาง

เหมาะสม

3. การเรยนแบบตวตอตว (One-to-one learning) การเรยนดวยรปแบบนผเรยนจะทางานเปนค

เพอชวยอานวยความสะดวกซงกนและกนในการทางาน

4. การเรยนแบบรวมมอในกลม (Collaborative learning) เปนการแลกเปลยนเรยนร ประสบการณ

ทตางคนตางนามาแลกเปลยนกน ซงประสบการณของตวเองอาจชวยชนาเพอนได และในทาง ตรงกนขาม

ประสบการณจากเพอนกอาจชวยชนาตนเองได พรอมกนนกจะเปนการเรยนการสอนทมการ แลกเปลยน

ประสบการณความคดเหนระหวางผสอนหรอผอานวยความสะดวกกบผเรยนในกลมดวย สงทจะไดจากการ

เรยนแบบรวมมอในกลม คอการพฒนาความรความเขาใจในเนอหาวชา ทกษะทางสงคม ความรสกเหน

คณคาในตนเอง การรจกตนเอง และเกดแรงจงใจในการเรยน

5. การทาบนทกการเรยน (Learning log) เพอบนทกขอมล ความคด ความรสก ความ คาดหวง

เรองราวตางๆทไดเรยนร ไดพฒนา หรอเกดขนในสมองของผเรยน บนทกนจะเปนธนาคารความคดทชวย

เกบสะสมเรองทไดอาน ปฏบต การไดใชความคดทละนอยในชวตประจาวนเขาไวดวยกน ซงจะทาใหทราบ

แนวทางและวธการเรยนเพมเตมใหกวางไกลออกไป บนทกการเรยนเปนสงทมประโยชนมากในการ

ประเมนการเรยนดวยตนเอง ทมลกษณะเปนแฟมหรอสมดบนทกขอมลรายบคคลเกยวกบกจกรรมททาซง

จะเปนขอมลบงชเกยวกบความคาดหวงของผเรยนแตละบคคล รวมทงความรบผดชอบของผเรยนดวย

ผสอนสามารถใชบนทกการเรยนเปนแรงเสรมจากผสอนโดยการเขยนขอความสน ๆงาย ๆเพอใหขอคดเหน

หรอคาแนะนาแกผเรยน

37

6. การจดชวงเวลาสาหรบสรปสงทเรยนร เนองจากในการเรยนดวยตนเอง ผเรยนไดเรยนรและ

เผชญกบปญหาตางๆดวยตนเอง จงตองมชวงเวลาสาหรบสรปสงทไดเรยนโดยผสอนเปนผนา

7. การสรางหองสมดของตนเอง หมายถงการรวบรวมรายชอ ขอมล แหลงทรพยากรการเรยน

ตางๆ อาท รายชอบคคล สถาบน หนงสอ รายงานการประชมฝกอบรม สอการเรยนตางๆ สถานท หรอ

ประวตบคคลทคดวาจะเปนประโยชนตรงกบความสนใจเพอใชในการศกษาคนควาตอไป

8. การหาแหลงทรพยากรการเรยนในชมชน เชน การสนทนากบผร ผชานาญในอาชพตางๆ หรอ

ปายประกาศตามสถานทตางๆ เปนตน แหลงทรพยากรการเรยนเหลานจะเปนแหลงสาคญในการ คนควาซง

มผลตอการเรยนดวยตนเองเปนอยางมาก

สรปไดวาการจดการเรยนรใหผเรยนมการเรยนดวยตนเอง สามารถเลอกใชรปแบบในการเรยนได

หลายอยาง โดยเฉพาะการทาสญญาการเรยนและการเขยนโครงการเรยน ทงนครควรแนะนาวธการและ

ขนตอนในการเรยนใหผเรยนเขาใจกอนดาเนนการเรยนดวยตนเอง สนบสนนใหผเรยนมการเรยนแบบ

รวมมอ และควรจดชวงเวลาสาหรบพบผสอนเพอประเมนการเรยนเปนระยะๆ ทงนผเรยนอาจวางแผนการ

เรยนดวยตนเองโดยการเรยนเปนรายบคคล เรยนกบคทมความสามารถเทากน เรยนเปนกลม หรอเรยนกบผ

ทมความรและประสบการณในเรองนนมากกวากได

Knowles (1975) ไดเสนอใหผเรยนพจารณาสงตางๆประกอบในการวางแผนการเรยน ดงน

(1) การเรยนดวยตนเองควรเรมจากการทผเรยนมความตองการทจะเรยนในสงหนงสงใด เพอการ

พฒนาทกษะความร สาหรบการพฒนาชวตและอาชพของตนเอง

(2) การเตรยมตวของผเรยนคอผเรยนจะตองศกษาหลกการ จดมงหมายและ โครงสรางของ

หลกสตรรายวชาและจดมงหมายของรายวชากอน

(3) ผเรยนควรเลอกและจดเนอหาวชาดวยตนเอง ตามจานวนคาบทกาหนดไวในโครงสรางและ

กาหนดวตถประสงคเชงพฤตกรรมลงไปใหชดเจนวาจะใหบรรลผลในดานใด เพอแสดงใหเหนวาผเรยนได

เกดการเรยนในเรองนนๆแลว และมความคดเหนหรอเจตคตในการนาไปใชกบชวต สงคมและ สงแวดลอม

ดวย

(4) ผเรยนเปนผวางโครงการเรยนการสอน และดาเนนกจกรรมการเรยนการสอนนนดวยตนเอง

โดยอาจจะขอคาแนะนาชวยเหลอจากผสอนหรอเพอน ในลกษณะของการรวมมอกนทางานได เชนกน

(5) การประเมนผลการเรยนดวยตนเอง ควรเปนการประเมนรวมกนระหวางผสอนและผเรยน โดย

รวมกนตงเกณฑการประเมนผลรวมกน

38

คาถามในการถามตนเองของผเรยนเพอใหไดคาตอบสาหรบการวางแผนการเรยน ดงน

(1) จะเรยนรอยางไร และเมอใดจงจะเรยนรไดเรวทสด

(2) จะมวธการอะไรในการศกษาเรองนนๆ

(3) จะใชหนงสอหรอแหลงขอมลอะไรบาง

(4) จะกาหนดจดมงหมายเฉพาะในการศกษาของตนอยางไร

(5) จะคาดหวงความร ทกษะ เจตคตอะไร

(6) จะประเมนผลการเรยนของตนเองอยางไร

(7) จะใชเกณฑอะไรตดสนวาประสบความสาเรจ

ในการเรยนดวยตนเองผเรยนสามารถเรยนไดหลายวธขนอยกบความรเดมและทกษะของผเรยน

โดยใชสญญาการเรยนเปนเครองมอสนบสนน เพอบนทก และจดการเรยนท ทงน ผทเรยนดวยตนเองควรม

ทกษะในการตงคาถาม การสบคน การใชเทคโนโลย การทางานเปนทม การแกปญหา การคดอยางม

วจารณญาณ การคดสรางสรรค การวจย และการเปนผนา โดยผเรยนมบทบาทในการเรยนดวยตนเองดงน

1. วนจฉยความตองการในการเรยนของตนเอง

2. ตงคาถามตามความอยากรอยากเหน ซงจะนาไปสความตองการคนหาคาตอบ

3. กาหนดเปาหมายและวตถประสงคในการเรยนของตนเอง

4. รบร จดม งหมายของตนเองและการยอมรบการสะทอนกลบจากผ อนเกยวกบ

คณลกษณะทตองปรบปรงของตนเอง

5. วางแผนการเรยนของตนเอง

6. เลอกแหลงทรพยากรการเรยนทเปนบคคล สงของ หรอประสบการณทจะชวยใหบรรล

จดมงหมายในการเรยนและสอดคลองกบขอมลทตองการ

7. เลอกและรบขอมลขาวสารในการตอบคาถาม

8. เลอกและใชวธการทมประสทธภาพทสดในการตรวจสอบขอมลจากแหลงการเรยน

ตางๆ

9. จดการ วเคราะห และประเมนขอมลทจะทาใหไดคาตอบทถกตอง

10. ออกแบบแผนเกยวกบวธการประยกตใชแหลงทรพยากรการเรยนทสามารถตอบคาถาม

หรอบรรลความตองการในการเรยน

11. ดาเนนการเรยนตามแผนอยางเปนระบบและเปนลาดบขนตอน

12. ตรวจสอบความสาเรจตามจดมงหมายในการเรยน

13. ประเมนผลการเรยนของตนเอง

39

สรปไดวาการเรยนดวยตนเอง เปนคณลกษณะทสามารถจดไดทงในสภาพการเรยนรในระบบ นอก

ระบบ และตามอธยาศย โดยมหลกการคอ การเปดโอกาสใหผเรยนไดวเคราะหและแสดงความตองการท

แทจรงในการเรยนของตนเอง ใหอสระแกผเรยนในการกาหนดจดมงหมายในการเรยน วเคราะหปญหา วาง

แผนการเรยน กาหนดและแสวงหาแหลงทรพยากรการเรยนทจะใชในการเรยน กาหนดขนตอนและวธการ

เรยนทเหมาะสมกบตนเอง ไดดาเนนกจกรรมการเรยน และการประเมนกระบวนการและผลการเรยนดวย

ตนเอง โดยมอสระจากการถกขมขบงคบ การใหรางวลหรอการลงโทษ ซงผสอนจะเปนผชวยใหผเรยน

ตระหนกถงความจาเปนในการเรยน ตระหนกวาตนตองเปนผเรยนรและจดการเรองการเรยนดวยตวเอง โดย

เปดโอกาสใหผเรยนรบผดชอบการเรยนและควบคมกระบวนการเรยนของตนเองเพอใหบรรลเปาหมายตาม

ความตองการของตนเอง และมการวางแผนกจกรรมการเรยนการสอนโดยคานงถงความแตกตางระหวาง

บคคลของผเรยน สรางบรรยากาศทสงเสรมการเรยน สอนวธการเรยนหลายๆวธ ฝกทกษะการเรยนดวย

ตนเองใหกบผเรยน รวมทงสงเกตกจกรรมการเรยน เปนผชวยเหลอและอานวยความสะดวก รวมทง

ประเมนผลการเรยนของผเรยนแตละคน โดยใชสญญาการเรยนเปนเครองมอในการใหผเรยนไดเรยนดวย

ตนเอง โดยตระหนกวาระดบของการเรยนดวยตนเองของผเรยนอาจมตงแตการเรยนดวยตนเองในระดบตา

คอมครเปนผนาไปจนถงการทผเรยนไดเรยนดวยตนเองในระดบสงโดยไมตองพงพาคร

กจกรรม

กจกรรมท 1 ใหสรปบทบาทของผเรยนในการเรยนรดวยตนเอง มาพอสงเขป

กจกรรมท 2 ใหสรปบทบาทของครในการเรยนรดวยตนเอง มาพอสงเขป

กจกรรมท 3 ใหเปรยบเทยบบทบาทของผเรยนและคร มาพอสงเขป

กจกรรมท 4 ใหสรปสาระสาคญของ “กระบวนการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

กจกรรมท 5 ใหผเรยนศกษาสญญาการเรยนร (รายบคคล) และปรกษาคร แลวจดทารางกรอบ

แนวคดสญญาการเรยนรรายวชาทกษะการเรยนร

40

เรองท 2 ทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา

และเทคนคการเรยนรดวยตนเอง คาถามธรรมดา ๆ ทเราเคยไดยนไดฟงกนอยบอย ๆ กคอ ทาอยางไรเราจงจะสามารถฟงอยางรเรอง

และคดไดอยางปราดเปรอง อานไดอยางรวดเรว ตลอดจนเขยนไดอยางมออาชพ ทงน กเพราะเราเขาใจกนด

วา ทงหมดนเปนทกษะพนฐาน (basic skills) ทสาคญ และเปนความสามารถ (competencies) ทจาเปน

สาหรบการดารงชวตทงในโลกแหงการทางาน และในโลกแหงการเรยนร

การฟง เปนการรบรความหมายจากเสยงทไดยน เปนการรบสารทางหการไดยนเปนการเรมตนของ

การฟงและเปนเพยงการกระทบกนของเสยงกบประสาทตามปกต จงเปนการใชความสามารถทางรางกาย

โดยตรง สวนการฟงเปนกระบวนการทางานของสมองอกหลายขนตอนตอเนองจากการไดยนเปน

ความสามารถทจะไดรบรสงทไดยน ตความและจบความสงทรบรนนเขาใจและจดจาไว ซงเปน

ความสามารถทางสตปญญา

การพด เปนพฤตกรรมการสอสารทใชกนแพรหลายทวไป ผพดสามารถใชทงวจนะภาษาและอวจ

นะภาษาในการสงสารตดตอไปยงผฟงไดชดเจนและรวดเรวการพด หมายถง การสอความหมายของมนษย

โดยการใชเสยง และกรยาทาทางเปนเครองถายทอดความรความคด และความรสกจากผพดไปสผฟง

การอาน เปนพฤตกรรมการรบสารทสาคญไมยงหยอนไปกวาการฟง ปจจบนมผรนกวชาการและ

นกเขยนนาเสนอความร ขอมล ขาวสารและงานสรางสรรค ตพมพ ในหนงสอและสงพมพอน ๆ มาก

นอกจากนแลวขาวสารสาคญ ๆ หลงจากนาเสนอดวยการพด หรออานใหฟงผานสอตาง ๆ สวนใหญจะ

ตพมพรกษาไวเปนหลกฐานแกผอานในชนหลง ๆความสามารถในการอานจงสาคญและจาเปนยงตอการ

เปนพลเมองทมคณภาพในสงคมปจจบน

การเขยน เปนการถายทอดความรสกนกคดและความตองการของบคคลออกมาเปนสญลกษณ คอ

ตวอกษร เพอสอความหมายใหผอนเขาใจจากความขางตน ทาใหมองเหนความหมายของการเขยนวา ม

ความจาเปนอยางยงตอการสอสารในชวตประจาวน เชน นกเรยน ใชการเขยนบนทกความร ทาแบบฝกหด

และตอบขอสอบบคคลทวไป ใชการเขยนจดหมาย ทาสญญา พนยกรรมและคาประกน เปนตน พอคา ใช

การเขยนเพอโฆษณาสนคา ทาบญช ใบสงของ ทาใบเสรจรบเงน แพทย ใชบนทกประวตคนไขเขยนใบสง

ยาและอนๆ เปนตน

41

กจกรรมท 1 คณเปนผฟงทดหรอเปลา

ใหตอบแบบทดสอบตอไปน ดวยการทาเครองหมาย ในชองคาตอบทางดานขวา เพอประเมนวา

คณเปนผฟงไดดแคไหน

ลกษณะของการฟง

ความบอยครง

เสมอ สวน

ใหญ

บางครง นาน ๆ

ครง

ไมเคย

1. ปลอยใหผพดแสดงความคดของเขาจนจบโดยไมขดจงหวะ

2. ในการประชม หรอระหวางโทรศพท มการจดโนตสาระสาคญ

ของสงทไดยน

3. กลาวทวนรายละเอยดทสาคญของการสนทนากบผพด เพอให

แนใจวาเราเขาใจถกตอง

4. พยายามตงใจฟง ไมวอกแวกไปคดเรองอน

5. พยายามแสดงทาทวาสนใจในคาพดของผอน

6. รดวาตนเองไมใชนกสอสารทด ถาผกขาดการพดแตผเดยว

7. แมวากาลงฟงกแสดงอาการตาง ๆ เชน ถาม จดสรปสงทไดฟง

กลาวทวนประเดนสาคญ ฯลฯ

8. ทาทาตาง ๆ เหมอนกาลงฟงอยในทประชม เชน ผงกศรษะเหน

ดวยมองตาผพด ฯลฯ

9. จดโนตเกยวกบรปแบบของการสอสารทไมใชคาพดของค

สนทนา เชน ภาษากาย นาเสยง เปนตน

10. พยายามทจะไมแสดงอาการกาวราว หรอตนเตนเกนไป ถาม

ความคดเหนไมตรงกบผพด

คาตอบทง 5 คาตอบ (ในแตละชอง) มคะแนนดงน

เสมอ = 5 คะแนน นาน ๆ ครง = 2 คะแนน

สวนใหญ = 4 คะแนน ไมเคย = 1 คะแนน

บางครง = 3 คะแนน

นาคะแนนจากทง 10 ขอ มารวมกน เพอดวา คณจดอยในกลมนกฟงประเภทไหนใน 3 กลม ตอไปน

40 คะแนนขนไป จดวาคณเปนนกฟงชนยอด

25-39 คะแนน คณเปนนกฟงทดกวาผฟงทว ๆ ไป

ตาวา 25 คะแนน คณเปนผฟงทตองพฒนาทกษะการฟงเปนพเศษ

42

แตไมวาจะอยในกลมไหนกตาม คณกควรจะพฒนาทกษะ

ในการฟงของคณอยเสมอ เพราะวาผสงสาร (ทงคนและอปกรณ

เทคโนโลยตาง ๆ ) นนมการเปลยนแปลงและมความซบซอนมาก

ขนอยตลอดเวลา

การฟงนนสาคญไฉน

การฟงเปนประตสาคญทเปด

ไปสการเรยนร การเรยนรกอใหเกด

พฒนาการ ดงนนจงอาจกลาวไดวา การ

ทเราเปนอยางทกวนน สวนหนงเปนผล

มาจาก การฟง ไมวาจะเปนการฟงใน

ครอบครว ในโรงเรยน สถานศกษา

สถานททางาน ในทประชม

การปรกษาหารอ การพดคย ฯลฯ แต

พวกเรากไมคอยสนใจทจะพฒนาการ

ฟง ทง ๆ ทการฟงเปนทกษะในการ

สอสารทสาคญขนาดน มใครเคยถาม

ตวเองบางไหมวา เราฟงไดดแคไหน

หลาย ๆ คน อาจคดวาการฟงเปนเรอง

งาย แครวาเขาพดอะไรกนบางกถอวา

เปนการฟงแลว ซงเปนความเขาใจผด

อยางยง เพราะการฟงทแทจรง

หมายถงการใหความสนใจคาพดอยาง

เตมท จนเกดความเขาใจความหมายทก

นยของคาพดเหลานน

การพดเปนวธการสอสารทมนษยใชกนมานาน นบพนป

และในโลกนคงไมมเครองมอสอสารใดทสามารถถายทอดความคด

ความรสกและ สงตาง ๆ ในใจเราไดดกวาคาพด ถงแมวาปจจบนน

เทคโนโลยในการสอสารจะไดรบการพฒนาไปถงไหน ๆ แลวกตาม

สาเหตทเปนเชนน กเพราะวาการพดไมใชแตเพยงเสยงทเปลงออกไป

เปนคา ๆ แตการพดยงประกอบไปดวย นาเสยงสง-ตา จงหวะชา-เรว

และทาทางของผ พด ท ท าใหการพดมความซบซอน และม

ประสทธภาพยงกวาเครองมอสอสารใด ๆ

การพดนนเปรยบเสมอนดาบสองคม คอ สามารถ

ใหทงคณและโทษแกตวผพดได นอกจากนการพดยงเปนอาวธในการ

สอสารทคนสวนใหญชอบใชมากกวาการฟงและการเขยน เพราะคดวา

การพดไดมากกวาคนอนนนจะทาใหตนเองไดเปรยบ ไดประโยชน แต

ทง ๆทคดอยางนหลายคนกยงพาตวเองไปสความหายนะไดดวยปาก

เขาทานองปากพาจน ซงเหตท เปนเชนนกเพราะร กนแตเพยงวาฉน

อยากจะพด โดยไม คดกอนพด ไมรวาการพดทจะใหคณแกตนเองได

นนควรมลกษณะดงน

ถกจงหวะเวลา ภาษาเหมาะสม

นาเสยงชวนฟง �

“การพดเปนทกษะหนง

ทมความสาคญทสดของคนเรา

กอนทเราจะพดอะไรออกไปนน

เราจะเปนนายของคาพด

แตเมอเราไดพดออกไปแลว

คาพดเหลานนกจะกลบมาเปนนายเรา”

เขยนคาอธบายของทาน

..............................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

...........................................

..............................................................

.......................................................................

.......................................................................

กจกรรมท 2

ทานคดอยางไรกบคา

ก ล า ว ข า ง ล า ง น

โปรดอธบาย

การพดเปนวธการสอสารทมนษยใชกนมานาน

นบพนป และในโลกนคงไมมเครองมอสอสารใดทสามารถ

ถายทอดความคด ความรสกและ สงตาง ๆ ในใจเราไดดกวา

คาพด ถงแมวาปจจบนนเทคโนโลยในการสอสารจะไดรบ

การพฒนาไปถงไหน ๆ แลวกตาม สาเหตท เปนเชนน

กเพราะวาการพดไมใชแตเพยงเสยงทเปลงออกไปเปนคา ๆ

แตการพดยงประกอบไปดวย นาเสยงสง-ตา จงหวะชา-เรว

และทาทางของผ พด ททาใหการพดมความซบซอน และ

มประสทธภาพยงกวาเครองมอสอสารใด ๆ

การพดนนเปรยบเสมอนดาบสองคม คอ สามารถ

ใหทงคณและโทษแกตวผ พดได นอกจากนการพดยงเปน

อาวธในการสอสารทคนสวนใหญชอบใชมากกวาการฟงและ

การเขยน เพราะคดวาการพดไดมากกวาคนอนนะนจะทาให

ตนเองไดเปรยบ ไดประโยชน แตทง ๆทคดอยางนหลายคนก

ยงพาตวเองไปสความหายนะไดดวยปากเขาทานองปากพาจน

ซงเหตทเปนเชนนกเพราะรกนแตเพยงวาฉนอยากจะพด โดย

ไม คดกอนพด ไมรวาการพดทจะใหคณแกตนเองไดนนควรม

ลกษณะดงน

ถกจงหวะเวลา ภาษาเหมาะสม

เนอหาชวนตดตาม นาเสยงชวนฟง

กรยาทาทางด มอารมณขน

ใหผฟงมสวนรวม

เปนธรรมชาตและเปน

ตวของตวเอง

43

กจกรรม ใหอานเรอง “การมองโลกในแงด” และสรปเรองทอาน ใหไดประมาณ 15 บรรทด

เรอง “การมองโลกในแงด”

ความหมายและความสาคญของการมองโลกในแงด

การดาเนนชวตของมนษยเรานนไดใชความคดมาชวยในการตดสนใจเรองราวตางๆ ทอยรอบตวเรา

ไดอยางเหมาะสม ซงในบางครงการมองโลกโดยใชความคดน กอาจจะมมมมองไดหลายดาน เชน ทางดาน

บวกและทางดานลบ การมองโลกในลกษณะเชนน สามารถถายทอดความรสกนกคดออกมาทางจตใจ เปน

ตนวา ถามองโลกในแงดกจะสงผลตอความรสกนกคดในดานดโดยทาใหการแสดงออกของคน ๆ นนม

ความสขตอการดาเนนชวตได แตในทางกลบกนถามองโลกในแงรายกจะสงผลมายงความรสกนกคดทาให

จตใจเกดความวตกกงวล ขาดความสขและอาจจะทาใหมองคนรอบขางอยางไมเปนมตรได ฉะนน การมอง

โลกในแงดเพอใหเกดประโยชนตอการดาเนนชวตควรมหลกอยางไร ลองฟงความคดเหนของบคคลทวไป

วาเขามความเขาใจกนอยางไรดบาง

การมองโลกในแงด หมายถงมองสงตาง ๆ หรอมองปญหาตางๆ ทเขามาในทางทด ในทางบวก

ไมใชในทางลบ มผลตอสขภาพจตของเราดวย มองสงรอบขาง รอบตวเรา และมองดคนรอบขางดวย รวมทง

มองตวเราเองดวย

สาหรบการมองโลกในแงด คดวาถาเรามองคนรอบตวหรอมองเหตการณทผานมา ถาเราคดในสงท

ด คอ ไมคดมาก คดวาคงจะไมมเหตการณอะไรเขามาสตวเรา จะทาใหจตใจเราเปนสข ซงจะสงผลถง

ประสทธภาพในการทางานและครอบครวของเราดวย

หลกการมองโลกในแงด

คาวา การมองโลกในแงด โดยในแงของภาษาสามารถแยกออกเปน 3 คาแตกตางจากกน คาทหนง

คอ การมอง คาทสองคอ โลก คาทสาม คอ ในแงด

เปาหมายของการมอง คอ เพอใหเหนการจะเหนสงใดเรามวธเหน 2 วธ

1. ใชตามอง เรยกวามองเหน เราเหนหองนา กาแฟ เหนสรรพสงในโลกเราใชตามอง

2. คดเหน เรากบคณแมอยหางกนแตพอเราหลบตาเรายงนกถงคณแมได เราไมไดไปเมองนอกมา

นานหลบตายงนกถงสมยเราเรยนๆ ทตรงนน อยางนเรยกวาคดเหน เพราะฉะนนการทจะเหนสงใดสามารถ

ทาไดทงตากบคด

การมองโลกบางครงอาจมองดเหนปบคดเลย หรอบางทไมตองเหนแตจนตนาการ ทานคดและเหน

คาวาโลก เราสามารถแยกเปน 2 อยาง คอ โลกทเปนธรรมชาต ปาไม แมนา ภเขา อยางนเรยกวาเปน

ธรรมชาตโลกอกความหมายหนง คอ โลกของมนษย พวกทมนษยอยเรยกวาสงคมมนษย เพราะฉะนนเวลา

มองโลกอาจมองธรรมชาต บางคนบอกวามอง ภเขาสวย เหนทวไมแลวชอบ เรยกวามองธรรมชาต แต

แนวการตอบ

การพดทกครง จาเปนตองคดและเปนการคดกอนพด

44

บางครงมองมนษยดวยกน มองเหนบคคลอนแลวสบายใจ เรยกวาการมองเหมอนกน เพราะฉะนนโลกจง

แยกออกเปน 2 สวน คอธรรมชาตกบมนษย

คาวาด เปนคาทมความหมายกวางมาก ในทางปรชญาถอวาด หมายถงสงทจะนาไปส ตวอยางเชน

ยาด หมายถงยาทนาไปส คอยารกษาโรคนนเอง มดด คอมดทนาไปส คอสามารถตดอะไรได หรออาหารด

หมายความวาอาหารนาไปสใหเรามสขภาพดขน เพราะฉะนนอะไรทนาไปสสกอยางหนงเราเรยกวาด ดใน

ทนดได 2 ทางคอ นาไปทาใหเราเกดความสข หรอนาไปเพอใหเราทางานประสบความสาเรจ ชวตเราหน

การทางานไมได หนชวตสวนตวไมได เพราะฉะนนดวามองคนแลวทาใหเราเกดความสข ทาใหทางาน

ประสบความสาเรจ

ถารวม 3 ตวคอเราเหน หรอเราคดเกยวกบคน แลวทาใหเรามความสข เรามอง เราคดกบคน ทาให

เราประสบความสาเรจ นคอความหมาย

สรปความสาคญของคาวา การมองโลกในแงด คอ 3 อยางนตองผกพนกนเสมอคอ การคด การทา

และผลการกระทา ถาเราคดดเรากทาด ผลจะไดดดวย ตวอยางเชน เราคดถงเรองอาหาร ถาเราคดวาอาหารน

ด เราซออาหารน และผลจะมตอรางกายเรา ถาเราคดถงสขภาพ เรองการออกกาลง เรากไปออกกาลงกาย ผล

ทตามมาคอ รางกายเราแขงแรง เพราะฉะนนถาเราคดอยางหนง ทาอยางหนง และผลการกระทาออกมาอยาง

หนงเสมอ

ถาการมองโลกจะมความสาคญคอ จะชวยทาใหชวตเรามความสข เพราะเราคดคนๆ นในแงด เรา

จะพดดกบเขา ผลตามมากคอเขาจะมปฏกรยาในทางดกบเรา ถาเราคดในทางรายตอเขา เชน สมมตคณกาลง

ยนอย มคนๆ หนงมาเหยยบเทาคณ ถาคดวาคนทมาเหยยบเทาคณ เขาไมสบายจะเปนลม แสดงวาคณคดวา

เขาสขภาพไมด คณจะชวยพยงเขา แตถาคณคดวาคนนแกลงคณ แสดงวาคณมองในแงไมด คณจะมปฏกรยา

คอผลกเขา เมอคณผลกเขาๆ อาจจะผลกคณและเกดการตอสกนได เพราะฉะนนคดทดจะชวยทาใหชวตเราม

ความสข ถาคดรายหรอคดทางลบชวตเราเปนทกข ถาคดในทางทดเราทางานประสบความสาเรจ ถาคดในแง

ลบงานของเรากมทกขตามไปดวย (ทมา: http://www.stou.ac.th/Thai/Offices/Oce/Knowledge/4-46/page6-

4-46.html)

สขหรอทกขขนอยกบอะไร?

ขาวทมผถกหวยรฐบาลไดรางวลเปนจานวนหลายลานบาท เรยกวาเปนเศรษฐภายใน ชวขามคน

คงเปนขาวททกทานผานตามาแลว และกดเหมอนจะเปนทกขลาภอยไมนอยทตองหลบเลยงผทมาหยบยม

เงนทอง รวมทง โจร-ขโมย จองจะแบงปนเงนเอาไปใช

ในตางประเทศ กเคยมการศกษาถงชวตคนทถกหวยในลกษณะของกรณศกษากคนพบวาหลายตอ

หลายคน ประสบความทกขยากแสนสาหสกวาเดม หลายรายตองสญเสยเงนทองจานวนมาก มอยรายหนงท

สดทายกลบไปทางานเปนพนกงานทาความสะอาด ความเปนจรงแลว พบวา วธคด หรอโลกทศนของเรา

45

ตางหากทบงบอกถงความสามารถในการมความสขหรอความทกข

วธคดอยางไร นามาซงความสข?

คงไมใชวธคดแบบเดยวอยางแนนอน แตวธคดซงมอยหลายแบบและนามาซงความสขนน มกม

พนฐานคลายๆกน คอ การมองดานบวกหรอคาดหวงดานบวกรวมทงมองเหนประโยชนจากสงตางๆ (แมวา

จะเปนเหตการณทเลวรายกตาม)

แตกวาทคนเราจะ "บรรล" ความเขาใจได กอาจใชเวลาเปนสบๆ ป เลยทเดยว ครสโตเฟอร รฟ

อดตดาราในบทบาทของซปเปอรแมน ไดประสบอบตเหตตกจากหลงมา เขาเคยใหสมภาษณในรายการหนง

วา เขาตองปรบตวอยางมากในชวงแรกๆ แลวในทสด เขากสามารถมความสขได แมวาจะไมสามารถขยบ

แขนขยบขาไดดงใจนกกตาม

ผบรหารคนหนงของบรษทในเครอเยอกระดาษสยาม เลาวา เขาโชคดทถกลกคาดาเมอสบกวาปท

แลวในเวลานน ลกคาซงเปนผจดการบรษทแถวถนนสาธประดษฐ ไมพอใจเซลลขายกระดาษคนกอนเปน

อยางยงทปรบราคากระดาษโดยกระทนหน จนทาใหบรษทของเขาตองสญเสยเงนจานวนมากเขา (เซลลขาย

กระดาษ) ทานนไดใชความพยายามเอาชนะใจลกคาคนนอย 6 เดอนเตมๆ อนเปนเวลาทออเดอรลอตปรากฎ

ขน “ผมขอบคณวกฤตการณในครงนนมาก มนทาใหผมเขาใจในอาชพนกขายและสอนบทเรยนทสาคญมา

จนถงปจจบน”

จากตวอยางดงกลาว สามารถสรปไดวา

1. ผประสบความสาเรจมกผานวกฤตการณและไดบทเรยนมาแลวทงสน

2. ผทจะมความสขในการทางานและใชชวตได ยอมตองใชวธคดทเปนดานบวกซงไดรบการพสจน

มาแลว

หากอยากมความสขตองเรมจากการสรางความคดดานบวก มองเหตการณอยางไดประโยชน

(ทมา: http://drterd.com/news/view.asp?id=4)

ทานไดพฒนาทกษะการอาน เขยน ใหมประสทธภาพ ซงเปน

ทกษะในการแสวงหาความร

46

เรองท 3 การทาแผนผงความคด

แผนผงความคด (Mind Map)

การเขยนแผนผงความคดคออะไร

การเขยนแผนผงความคด คอ การเอาความรมาสรปรวมเปนหมวดหมเพมการใชส และใชรปภาพ

มาประกอบ ชวยใหเรามองเหนภาพรวมไดชดเจน

การทาแผนผงความคด (Mind Map)

กฎของการทาแผนผงความคด

1. เรมตนดวยภาพสตรงกงกลางหนากระดาษ ภาพ ๆ เดยวมคากวาคาพนคา ซายงชวยใหเกดความคด

สรางสรรค และเพมความจามากขนดวย ใหวางกระดาษตามแนวนอน

2. ใชภาพใหมากทสดใน แผนผงความคดของคณ ตรงไหนทใชภาพไดใหใชกอนคาหรอรหสเปนการชวยการ

ทางานของสมอง ดงดดสายตาและชวยจา

3. ควรเขยนคาบรรจงตวใหญ ๆ ถาเปนภาษาองกฤษใหใชตวพมพใหญ เพอทวาเมอยอนกลบมาอานใหมจะให

ภาพทชดเจน สะดดตาอานงาย และกอผลกระทบตอความคดมากกวา การใชเวลาเพมอกเลกนอยในการ

เขยนตวใหใหญอานงายชดเจน จะชวยใหเราสามารถประหยดเวลาไดเมอยอนกลบมาอานใหมอกครง

4. เขยนคาเหนอเสนและแตละเสนตองเชอมตอกบเสนอน ๆ เพอใหแผนผงความคดมโครงสรางพนฐานรองรบ

5. คาควรมลกษณะเปน “หนวย” เชน คาละเสน เพราะจะชวยใหแตละคาเชอมโยงกบคาอน ๆ ไดอยางอสระ

เปดทางใหแผนผงความคดคลองตวและยดหยนมากขน

6. ใชส ใหทวแผนผงความคด เพราะสชวยยกระดบความจาเพลนตา กระตนสมองซกขวา

7. เพอใหเกดความคดสรางสรรคใหม ๆ ควรปลอยใหหวคดมอสระมากทสดเทาทจะเปนไปได อยามวแตคดวา

จะเขยนลงตรงไหนด หรอวาจะใสหรอไมใสอะไรลงไป เพราะลวนแตจะทาใหงานลาชาไปอยางนาเสยดาย

หลกของแผนผงความคด (Mind Map) คอ การฟนความจาในทกเรองทหวคดนกออกจากอบ

ศนยกลางความคด สมองของคณสามารถจะจดประกายความคดตาง ๆ ไดเรวกวาทมอคณเขยนทน คณจง

ตองเขยนแบบไมหยดเลย เพราะถาคณหยด คณจะสงเกตไดวาปากกาหรอดนสอของคณยงคงขยกขยกตอไป

บนหนากระดาษ ในชวงทคณสงเกตเหนนกอยาปลอยใหผานไป จงรบเขยนตออยากงวลถงลาดบ หรอการ

จดองคประกอบใหดด เพราะในทสดมนกจะลงตวไปเอง หรอไมอยางนนคอยมาจดอกครงในตอนทายเปน

ครงสดทายกยอมได

แผนผงความคด (Mind Map) จะชวยใหเราฝกคดเปนรปภาพ

จาเปนภาพ เปนส ซงกตรงกบลกษณะการจาตามธรรมชาต

47

กจกรรม “ตวของฉน”

ใหผ เรยนใชกฎของแผนผงความคด (Mind Map) โดยใหเขยนแผนผงความคด (Mind Map) ใน

หวขอ “ตวของฉน”

48

กจกรรม “สาระทกษะการเรยนร”

ใหผ เรยนใชกฎของแผนผงความคด (Mind Map) โดยใหเขยนแผนผงความคด (Mind Map) ใน

หวขอ “สาระทกษะการเรยนร” โดยสรปใหไดเนอหาครอบคลมรายวชาสาระทกษะการเรยนรตาม

ความเขาใจของทาน

49

เรองท 4 ปจจยททาใหการเรยนรดวยตนเองประสบความสาเรจ

ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง

ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning Readiness : SDLR) เปนสงสาคญ

และจาเปนอยางมากสาหรบผทมความสนใจ มความรกจะเรยนรดวยตนเอง วดไดจากความรสก และความ

คดเหนทผเรยนมตอการแสวงหาความร การทบคคลจะเรยนรดวยตนเองไดนนตองมลกษณะความพรอม

ของการเรยนรดวยตนเอง 8 ประการ ดงน

1. การเปดโอกาสตอการเรยนร ไดแก การมความสนใจในการเรยนรมากกวาผอน มความพงพอใจ

กบความคดรเรมของบคคล มความรกในการเรยนรและความคาดหวงวาจะเรยนรอยางตอเนอง แหลงความร

มความดงดดใจ มความอดทนตอการคนหาคาตอบในสงทสงสย มความสามารถในการยอมรบและใช

ประโยชนจากคาวจารณได การนาความสามารถดานสตปญญามาใชได มความรบผดชอบตอการเรยนรของ

ตนเอง

2. มอตมโนทศนในดานของการเปนผเรยนทมประสทธภาพ ไดแก การมความมนใจในการเรยนร

ดวยตนเอง ความสามารถจดเวลาในการเรยนรได มระเบยบวนยตอตนเองมความรในดานความจาเปนใน

การเรยนร และแหลงทรพยากรการเรยนร มความคดเหนตอตนเองวาเปนผทมความอยากรอยากเหน

3. การมความคดรเรมและเรยนรดวยตนเอง ไดแก ความสามารถตดตามปญหายาก ๆ ไดอยาง

คลองแคลว ความปรารถนาตอการเรยนรอย เสมอ ชนชอบตอการมสวนรวมในการจดประสบการณการ

เรยนร มความเชอมนในความสามารถทจะทางานดวยตนเองไดด ชนชอบในการเรยนร มความพอใจกบ

ทกษะการอาน การทาความเขาใจ มความรเกยวกบแหลงความรตาง ๆ มความสามารถในการวางแผนการ

ทางานของตนเองได และมความคดรเรมในเรองการเรมตนโครงการใหม ๆ

4. การมความรบผดชอบตอการเรยนรของตน ไดแก การมทศนะตอตนเองในดานสตปญญาอยใน

ระดบปานกลางหรอสงกวา ยนดตอการศกษาในเรองทยาก ๆ ในขอบเขตทตนสนใจ มความเชอมนตอ

หนาทในการสารวจตรวจสอบเกยวกบการศกษา ชนชอบทจะมบทบาทในการจดประสบการณการเรยนร

ดวยตนเอง มความเชอมนตอหนาทในการสารวจตรวจสอบเกยวกบการศกษา ชนชอบทจะมบทบาทในการ

จดประสบการณการเรยนรดวยตนเอง มความรบผดชอบตอการเรยนรของตนเอง และมความสามารถในการ

ตดสนความกาวหนาในการเรยนรของตนเองได

5. รกการเรยนร ไดแก มความชนชมในการเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ มความปรารถนาอยางแรงกลา

ในการเรยนร มความสนกสนานกบการสบสวนหาความจรง

6. ความคดสรางสรรค ไดแก มความคดทจะทาสงตาง ๆ ไดด สามารถคดคนวธการ แปลก ๆ ใหม

ๆ และความสามารถทจะคดวธตาง ๆ ไดมากมายหลายวธสาหรบเรองนน ๆ

7. การมองอนาคตในแงด ไดแก การมความเขาใจตนเองวาเปนผทมการเรยนรตลอดชวต มความ

สนกสนานในการคดถงเรองในอนาคต มแนวโนมในการมองปญหาวาเปนสงทาทายไมใชสญญาณใหหยด

กระทา

50

8. ความสามารถในการใชทกษะทางการศกษาหาความรและทกษะการแกปญหา คอ มความสามารถ

ใชทกษะพนฐานในการศกษา ไดแก ทกษะการฟง อาน เขยนและจา มทกษะในการแกปญหา

กจกรรมท 1 ใหอธบายลกษณะของ “ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

กจกรรมท 2 “รเขา รเรา”

วตถประสงค เพอใหผเรยนแสดงความคด และความรสกทมตอตนเอง และผอน

แนวคด สงแวดลอมของการมเพอนใหม คอ การทาความรจกคนเคยกน บรรยากาศทเปนกนเองมารยาททาง

สงคมจะเปนแนวทางการนาไปสสมพนธภาพทดระหวางสมาชกในกลมซงจะนาไปสการแสดงความคดเหน

การอภปรายแลกเปลยนประสบการณ และความรวมมอในการทางาน

คาชแจง

1. ใหทานคดสญลกษณแทนตวเองซงบงบอกถงลกษณะนสยใจคอ จานวน 1 ขอ วาด/เขยนลงใน

ชองวางทกาหนดใหขางลาง หลงจากนน ใหทานเขยนอดมการณ แนวคด หรอคาขวญ ประจาตวลงใตภาพ

2. ใหทานไปสมภาษณ พด คยกบเพอนหรอคนใกลชด โดยการใหเพอนหรอคนใกลชดคด

สญลกษณแทนตวเองซงบงบอกถงลกษณะนสยใจคอ จานวน 1 ขอ วาด/เขยนลงในชองวางทกาหนดให

ขางลาง หลงจากนน ใหเขยนอดมการณ แนวคด หรอคาขวญ ประจาตวลงใตภาพ

3. ทานไดขอคดอะไรบางจากกจกรรมน

51

กจกรรม “คณคาของตน”

วตถประสงค

1. เพอใหผเรยนเกดความตระหนกในคณคาของตนเอง และสรางความภมใจในตนเอง

2. เพ อใหผ เรยนสามารถระบปจจยท มผลทาใหตนไดรบความสาเรจ และความตองการ

ความสาเรจ รวมทงความคาดหวงทจะไดรบความสาเรจอกในอนาคต

แนวคด

ทกคนยอมมความสามารถอยในตนเอง การมองเหนถงความสาคญของตน จะนาไปสการรจกคณคา

แหงตน และถามโอกาสนาเสนอถงความสามารถและผลสาเรจในชวตใหผอนไดรบทราบในโอกาสท

เหมาะสม จะทาใหคนเราเกดความภาคภมใจยงขน การทบทวนความสาเรจในอดตจะชวยสรางเสรมความ

ภมใจ กาลงใจ เจตคตทด เกดความเชอมนวาตนเองจะเปนผทสามารถเรยนรดวยตนเองได และความตองการ

ประสบความสาเรจตอไปอกในอนาคตความรสกเหนคณคาในตนเองอยางแทจรงเปนการเหนคณคา

คณประโยชนในตนเอง เขาใจ ตนเอง รบผดชอบตอทกสงทตนเปนเจาของ ยอมรบความแตกตางของ

บคคล เหนคณคาการยอมรบของผอน สามารถพฒนาตนเองทงในดานสวนตว ยอมรบ ยกยอง ศรทธาใน

ตวเองและผอน ทาใหเกดความเชอมนในตนเองเปนความรสกไววางใจตนเอง สามารถยอมรบใน

จดบกพรอง จดออนแอของตนและพยายามแกไข รวมทงยอมรบความสามารถของตนเองในบางครง และ

พฒนาใหดขนเรอยไป เมอทาอะไรผดแลวกสามารถยอมรบไดอยางแทจรง และแกปญหาไดอยาง

สรางสรรค

คาชแจง

1. ใหผเรยนเขยนความสาเรจทภาคภมใจในชวตในชวง 5 ป ทผานมา จานวน 1 เรอง และตอบ

คาถามในประเดน 1) ความรสกเมอประสบความสาเรจ

2) ปจจยทมผลทาใหตนไดรบความสาเรจ

2. ใหผเรยนเขยนเรองทมความมงหวง ทจะใหสาเรจในอนาคตและซงคาดวาทาไดจรง

จานวน 1 เรอง และตอบคาถามในประเดน ปจจยอะไรบางทจะทาใหความคาดหวงไดรบความสาเรจใน

อนาคต”

แนวการตอบ

ไดเกดความมนใจในตนเองวาจะเปนผทสามารถเรยนรดวยตนเองได

ความรสกเหนคณคาในตวเองของบคคลทมตอตนเองวามคณคา มความสามารถในการกระทาสง

ตาง ๆ ใหประสบความสาเรจ มความเชอมนและนบถอตวเอง สวนการมอตมโนทศนในดานของการเปน

ผเรยนทมประสทธภาพนน หมายถง การมความมนใจในการเรยนรดวยตนเอง ความสามารถจดเวลาในการ

เรยนรได มระเบยบวนยตอตนเอง มความรในดานความจาเปนในการเรยนรและแหลงทรพยากรการเรยนร

มความคดเหนตอตนเองวาเปนผทมความอยากรอยากเหน

52

กจกรรม “เวลาของชวต”

วตถประสงค เพอใหผเรยนตระหนกถงการใชเวลาอยางคมคะ

แนวคด

เวลาเปนสงมคาทกคนมเวลาในแตละวนคอ 24 ชวโมงเทา ๆ กนเพยงแตวา แตละคนจะบรหารจด

เวลาของตนเองใหมคาไดอยางไร

คาชแจง

1. ในแตละวนทานไดใชเวลาของทานอยางไรบาง

2. ใหทานอานเรอง “อาคารขยายเวลา” แลวใหเขยนถงความรสกของตนตอการใชเวลาทผาน

มาในอดต และแผนการใชเวลาของตนนบแตนไป

53

อาคารขยายเวลา

แด...ทกคนทมเวลาวนละ 24 ชวโมงเทากน

ในตอนคา ฉนโยนหนงสอสองสามเลมบนโตะอยางเบอหนาย เวลาอกไมกเดอนกจะถงฤดสอบท

เขาจะคดเลอกพวกเราหนงในจานวนผสมครเปนแสน ๆ คน ใหเขาไปเรยนในทโก ๆ ทชอมหาวทยาลย ไมร

เหมอนกนวาเรองราวอยางนมนเรมตนขนทไหน ฉนเพยงแตรสกเหมอนวา คนเอารวยาว ๆ สองแถวมากน

ทงกวางใหเปนทางเดนแคบ ๆ แลวกตอนพวกเราใหเขาไปเบยดเสยดกนเดนตามทางแคบ ๆ นน และเมอถง

ปลายทาง เขากเปดประตรบเราไปหมดทกคน คนทไดมโอกาสเขาไปกเปนเรองด สวนคนทไมไดผานไปแน

หละ...มนกคงจะแยมากทเดยว จรงอยแมจะมทางเลอกอนสาหรบบางคนทจะตดสนใจมดหรอปนรวออกไป

ขางนอกเพอหาทางเดนทดกวา ฉนเองกอยากเปนอยางนนบาง แตฉนไมกลาพอ

ฉนเอาคางเกยขอบโตะ ไลปลายนวไปตามสนหนงสอทตงเรยงรายเปนแถวยาวรอใหอานตองลองส

ดส...สกครง แตอกใจหนงมนคอยบอกวาเดยว...ยงขเกยจอย ขอนอนกอน ขอดทวกอน ขอไปเทยวกอน ฯลฯ

เวลาเปนปทเขามไวใหเราเตรยมตวจงผานไปอยางไมเปนชนเปนอน เพราะ ความเฉอยชาของฉนเอง

อากาศกาลงด ฉนทงตวลงบนเตยงนอนทคลมดวยผาหมขนหนลายฝงนกนางนวลสเขยวเหน

หนงสอกองโตทยงคางคาคอยใหฉนไปอาน พดลมคอยาวสงเสยงครางเบา ๆ แลวฉนกหลบไป

พบตวเองอกททหนาอาคารหลงใหญ ดเหมอนจะสรางดวยหนออน ลกษณะคลายธนาคารมบนไดส

เขยวเปนมนวบเรยงรายเปนชน ๆ สดบนไดขนสดทายมประตกระจกตดฟลมกรองแสงสเขมมปายแผนหนง

แขวนไวตรงประตมขอความวา “มเวลาขาย”

ฉนไมแนใจวาเปนเพราะความอยากรอยากเหน หรอเพราะอะไรกนแนททาใหเทาทงสองขางกาว

ขนไปบนอาคารแหงน เมอเออมมอผลกประตกระจกเขาไป ไอเยนของเครองปรบอากาศกปะทะรางกาย

สถานทนนดโอโถงและสวยงาม ดราวกบหองรบรองชนด มโตะสเขยวตวยาวซงกองแฟมเอกสาร

เรยงรายอยทวไปบนนน ชายหนมคนทนงประจาโตะเอยทกทายฉน ทาทางเขาอบอนและเปนมตร

“สวสดครบ”

“ครบผม” ฉนตอบรบคาเขาเบา ๆ

“ผมคดวา คณคงจะไมไดมาซอเวลา ทาทางคณยงเปนเดกอยเลย อายยงไมเกนยสบ”

“ผมไมไดมาซอเวลาหรอกครบ” ฉนตอบไปทง ๆ ทยงไมแนใจวาสนคาหรอบรการอะไรกนแนท

เขากาลงขายอย “เพยงแตวาผมอยากด...ผคน แลวกการซอขายของคณเทานน”

“ตามสบายเลยครบ” เขายมอยางมไมตร “เชญนง” เขาผายมอไปทางโซฟาชดทตงอยชดผนงดาน

หนง ฉนจงถอยไปทรดตวลงนง

ลกคาคนแรกทฉนพบในอาคารขายเวลาคอชายชรารายกายผอมเกรงผมขาวโพลน ใบหนาซดเหลอง

เขาพยงตวใหกาวผานบนไดทละขน ๆ อยางลาบากยากเยน จนกระทงผลกประตมาหยดยนตรงหนาชายขาย

เวลา

54

“ผมมาขอซอเวลาทผานไป...หาป” นาเสยงเขาแหลมแหง และสนพราอยางคนทปวยหนก “หมอ

บอกวาผมมาหาหมอชาไปหาป ไมอยางนนแลวโรคนกพอจะมทางรกษาหายและผมกจะไมตาย”

คนตอมาเปนชายหนม หนาตาด แตงตวสะอาดสะอาน เพยงแตดวาหมนหมองและหมดหวง...

“ขอซอเวลาสามเดอน” เขาพดกบชายขายเวลา “คณรไหม ผหญงทผมรก เธอไปเมองนอกเมอสาม

เดอนกอน เราคบกนมาเปนป แตผมกยงไมเคยบอกรกเธอทง ๆ ทรกเธอมาก เธอไปโดยไมรอะไรเลย

ชายขายเวลามททาวาเหนใจ ฉนคดวาเขาเปนนกขายทมความอดทนมากทเดยว ทจะตองพบลกคาท

ลวนแตมปญหาตาง ๆ กนไป พรอม ๆ กบนกเสยดายแทนผชายคนนทเขาผานเวลารวมปโดยเปลาประโยชน

แลวเพงจะเหนคณคาของเวลาเหลานน...เมอมนไดผานไปแลว

ยงไมทนทชายหนมคนนนจะกาวพนประตออกไป หญงคนหนงกเดนสวนเขามา หลอนสวมชดไว

ทกขสดา ใบหนายงเปอนคราบนาตา ดวงตายงมรอยบอบชา

“อยากไดเวลาคะ สกสองป ปเดยวหรอเพยงครงปกได” หลอนพดดวยนาเสยงทโศกเศรา

“ผมคดวา คณคงมปญหาเกยวกบเวลาในอดตเหมอนคนอน ๆ” ชายขายเวลากลาวขน

“คะ” หลอนรบคาเสยงแผว “คณแมของดฉนเพงเสยเมอสองวนกอน ทานดกบฉนมาก เลยงดอยาง

เอาอกเอาใจ แตดฉนยงไมทนทจะทาอะไรใหแมชนใจเลย มแตตงแงตงงอน ทานกมาดวนจากไป”

“คณเลยอยากซอเวลาทผานไปเพอทาดกบคณแมของคณ”

“คะ” หลอนปายนาตา

ฉนนกเวทนาหลอน เวทนาทหลอนมาคดอะไร ๆ ไดกเมอสายไป ถาหากหลอนไดทาอะไรไปตง

นานแลว กคงไมตองมานกเสยดายตอนน วบหนงฉนจงนกยอนกลบมาทตวเอง

คนตอมาเปนเดกหนม ใบหนาเขายงออนเยาว แตพกรวรอยความกงวลไวเตมเปยม “ตองการเวลา

เทาไรดครบ” ชายขายเวลาถามขนกอน “สองป” เขายมอยางออนเพลย “ผมอยากกลบไปตอนเลอกแผนการ

เรยนใหม ผมพลาดไปตอนนน บางทผมอาจจะไดเรมตนใหมดวยดจะไดเรยนวชาทชอบแทนวชาทนาเบอ

ตอนน”

แลวเขากจากไป เมอไดสงทตองการแลว ฉนเหนชายขายเวลาหลบลงในขณะทกาลงเวนวางลกคา

ตอเมอฉนขยบตวเขากลมตาขน แลวหนมายมใหฉน ดวงตาเขาอบอน...

เปนเวลานานเทาไรกไมทราบทฉนนงมองดผคนเดนผานมา ลวนแลวแตมทาทวตก กงวล ผดหวง

เสยใจ แลวกมาซอเวลาไป เพราะวาพวกเขาไดพลาดสงทนาจะไดในอดต

แลวชายขายเวลากเปดแฟมพรอมกบเงยหนาขนมาทางฉน สกครจงเดนมาทรดตวลงนงเกาอโซฟา

ขาง ๆ

“จะปดรานแลวหรอครบ” ฉนถาม

“ครบ...ไดเวลาแลว”

“ขอบคณมากนะครบ สาหรบวนน ผมเหนจะกลบเสยท” ฉนวา แมจะไมแนใจวาฉนจะกลบไปไหน

อยางไร

55

“เชญครบ...ขอใหคณโชคด จงใชเวลาของคณใหมคา จงเหนความสาคญของทกวนาททผานไป ผม

หวงวา...คงจะไมไดเหนคณมาทนเพอซอเวลา” เขากลาวในทสด

“ขอบคณมากครบ ผมจะไมลมคณ...และทน” ฉนลกขนยน ทนใดไฟกดบวบ

ฉนตนขนมาดวยความรสกทแปลกใหม เออมมอไปรดผามานหนาตางสครม พบวาทองฟายงไม

สวางด และไกกยงไมขน ฉนลกขนมาเกบทนอนและกระโดดเขาหองนาอยางสดชนแลวถงกลบเขามานงท

โตะเขยนหนงสอตวเดมทฉนไมเคยจรงจงดวยมานานแลว คดอยากจะฮมเพลงไปดวยซาถาไมตดวาจะ

ทาลายสมาธในการอานหนงสอ

วบหนง...ฉนรสกดใจทฉนยงมเวลาเหลออย ยงไมสายเกนไปทจะเรมลงมอทาอะไร ๆ อยางม

ความหวง ไมเหมอนกบผคนเหลานน...ทฉนพบท...อาคารขายเวลา

มหาวทยาลย คอดนแดนทใครใครตางใฝฝน

แมเหนอยยาก..จะกาวไปใหถงมน ดวยถอเปนสงสาคญในชวต

ในสนามของการแขงขน ตางมงมนชงชยใหไดสทธ

ใชศรทธาอนคมเขมเปนเขมทศ ถกหรอผดยงคงตองลองทาด

หวงเบองหนามรงทองงามผองใส ชอดอกไมไมตรคงมอย

มความรก ความเรงรนใหชนช ทกสงสวยเลศหรดงวาดไว

แลวเมอการแขงขนถงจดจบ ยอมไดพบคนยมชน คนรองไห

ตางมความมงหวงความตงใจ หากไมไดดงหมายมาดอาจทอแท

แตจะมใครบางไหมทไดร ความหมายของชวตอยทใดแน

เทานหรอเรยกไดวาชนะ-แพ อนเกดแตมายาคานยม

ตอเมอถงพรงนของชวต อาจไดคดเหนจรงทกสงสม

การแขงขนครงใหมในสงคม ไดชมผชนะอยางแทจรง

56

คนเราม 24 ชวโมง ใน 1 วนเทากน การใชเวลาใหเกดประโยชน จงเกดจากการทมนษยบรหาร

จดการเวลาทกวนาทใหเกนประโยชนสงสด

ตวอยาง การบรหารเวลา โดยใชสตร 24 ชวโมง ใน 1 วน มงานหลก 4 อยาง สามารถทาไดดงน

เนองจากมนษยเปนสตวสงคมทตองปฏสมพนธกบบคคลขาง พรอมกนไปกบการปฏบตหนาท

ตามวยของตน นกเรยนจงควรมการใชเวลาใหครบทง 4 สวนอยางสมดล ซงเวลาทง 4 สวน ดงกลาว

สามารถยดหยนสดสวนไดขนกบความจาเปนในแตละชวงวยและความรบผดชอบของบคคลนน ๆ

เรยน

6 สวน

พกผอน

6 สวน

ครอบครว

6 สวน

สวนตว/เพอน

(3+3) = 6 สวน

57

กจกรรม “บณฑตสงวย”

วตถประสงค

1. เพอใหผเรยนทราบและเขาใจในแนวคดการเรยนรดวยตนเอง และความพรอมในการ เรยนรดวย

ตนเอง

2. เพอนาไปสลกษณะการเรยนรดวยตนเองทใฝเรยนร เหนคณคาของการเรยนร ความสามารถทจะ

เรยนรดวยตนเองความรบผดชอบในการเรยนร การมองอนาคตในแงด ของสมาชก รวมทงสมาชกเหน

ความสาคญ และตระหนกในความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง

แนวคด

คณลกษณะพเศษในการทจะเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนองโดยมจาเปนตองรอคอยจาก

การศกษาหรอการเรยนรอยางเปนทางการเพยงอยางเดยว คณลกษณะพเศษ ดงกลาวคอ “ความพรอมในการ

เรยนรโดยการชนาตนเอง” ซงเปนความคดเหน วา ตนเองมเจตคต ความร ความสามารถทจะเรยนรโดยม

ตองใหคนอนกาหนดหรอสงการ พรอมทจะเรยนรวธการเรยนรและประเมนการเรยนร ทงอาจดวยความ

ชวยเหลอจากผอนหรอไมกตาม การทบคคลสามารถชนาตนเองทจะเรยนร ยอมเปนโอกาสทบคคลจะเรยนร

ทจะพฒนาตนเองอยางตอเนองและเรยนรตลอดชวต การพฒนาการเรยนรโดยการชนาตนเอง ยอมเปน

หนทางททาใหบคคลเรยนรอยางไมสนสด

คาชแจง ใหผเรยนศกษาภาพขาว การสาเรจการศกษาจากภาพ ของ บณฑตสงวย พรอมอธบาย

ในประเดน

(1) “ความรสกของทานตอภาพทไดเหน”

(2) “ทาไมบคคลในภาพ ถงประสบความสาเรจในการเรยนร”

แนวการตอบ

ไดเหนคณคาและความสาเรจทจะมตอผมใจใฝเรยนร

58

กจกรรม “ทางแหงความสาเรจ”

คาชแจง

ใหผเรยนอานเรอง “ทางแหงความสาเรจ” แจงใหสรปเรองทอานตามความเขาใจ ผลไมลกหนงกวา

จะสกมกลนหอม ใหเราไดลมรสฉาหวานกผานกาลเวลาเพาะบมคนเรากเชนกนกวาจะประสบผลสาเรจให

ไดกผานกาลเวลาแหงการพสจน มใชฉบพลนทนใดความสาเรจนนอาศยหลายสงหลายอยาง เฉพาะความ

มงหวงตงใจอยางเดยวยงไมเพยงพอตองมความรจรง รวธทดาเนนไป รเหตปจจยทมาสมพนธเกยวของและ

สาคญคอตองปฏบตใหถกวธ มปญหาคอยตรวจสอบอยเสมอ ถาประสบผลสาเรจเพยงเพราะตงความหวง

โดยไมตองทาอะไร ในโลกนคงไมตองมใครผดดงตงความหวงสกวนคงตองไดสมหวงตงใจ

แหลงทมา : http://watsunmamout.i.getweb.com

ลกษณะชวตและลกษณะนสยภายในของคนเปนฐานของความสาเรจเปนเหตใหคนสรางฐานชวตปรบ

ความสาเรจทยงยนในอนาคตได

59

กจกรรม “ แปรงสฟนมหศจรรย ”

วตถประสงค

เพอใหผเรยนตระหนกถงความสาคญของการมองโลกในแงด ความคดสรางสรรคและพฒนาทง

ความคดในดานบวก และความคดสรางสรรคทมในตนเอง

คาชแจง

1. ใหผเรยนเขยนประโยชนของแปรงสฟน ใหไดมากทสด ในเวลา 5 นาท

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

ทานไดเรยนรและตระหนกถงความสาคญของความคดสรางสรรคทมอยในตนเอง

กจกรรม “ บทสะทอนจากการเรยนร ”

วตถประสงค

ใหผเรยนสรปความรทไดจากการเรยนรเกยวกบ “ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง”

มความสาคญทผเรยนสามารถนาไปปรบใชในการเรยนรของตนเองใหมคณภาพไดอยางไร

60

ชอ........................................................นามสกล...................................................ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

คาชแจง แบบสอบถามฉบบน เปนแบบสอบถามทวดความชอบและเจตคตเกยวกบการเรยนรของทาน

ใหทานอานขอความตาง ๆ ตอไปน ซงมดวยกน 58 ขอ หลงจากนน โปรดทาเครองหมาย

ลงในชองทตรงกบ ความเปนจรง ของตวทานมากทสด

ระดบความคดเหน

มากทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความนนสวนใหญเปนเชนนหรอมนอยครงทไมใช

มาก หมายถง ทานรสกวา ขอความเกนครงมกเปนเชนน

ปานกลาง หมายถง ทานรสกวา ขอความจรงบางไมจรงบางครงตอครง

นอย หมายถง ทานรสกวา ขอความเปนจรงบางไมบอยนก

นอยทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความไมจรง ไมเคยเปนเชนน

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

1. ขาพเจาตองการเรยนรอยเสมอตราบชวชวต

2. ขาพเจาทราบดวาขาพเจาตองการเรยนอะไร

3. เมอประสบกบบางสงบางอยางทไมเจาใจ ขาพเจาจะหลกเลยงไปจากสงนน

4. ถาขาพเจาตองการเรยนรสงใด ขาพเจาจะหาทางเรยนรใหได

5. ขาพเจารกทจะเรยนรอยเสมอ

6. ขาพเจาตองการใชเวลาพอสมควรในการเรมศกษาเรองใหม ๆ

7. ในชนเรยนขาพเจาหวงทจะใหผสอนบอกผเรยนทงหมดอยางชดเจนวาตองทา

อะไรบางอยตลอดเวลา

8. ขาพเจาเชอวา การคดเสมอวาตวเราเปนใครและอยทไหน และจะทาอะไร เปน

หลกสาคญของการศกษาของทกคน

9. ขาพเจาทางานดวยตนเองไดไมดนก

10. ถาตองการขอมลบางอยางทยงไมม ขาพเจาทราบดวาจะไปหาไดทไหน

11. ขาพเจาสามารถเรยนรสงตาง ๆ ดวยตนเองไดดกวาคนสวนมาก

12. แมขาพเจาจะมความคดทด แตดเหมอนไมสามารถนามาใชปฏบตได

แบบสอบถาม เรอง ความพรอมในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน

แบบประเมนตนเองหลงเรยน

61

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

13. ขาพเจาตองการมสวนรวมในการตดสนใจวาควรเรยนอะไร และจะเรยนอยางไร

14. ขาพเจาไมเคยทอถอยตอการเรยนสงทยาก ถาเปนเรองทขาพเจาสนใจ

15. ไมมใครอนนอกจากตวขาพเจาทจะตองรบผดชอบในสงทขาพเจาเลอกเรยน

16. ขาพเจาสามารถบอกไดวา ขาพเจาเรยนสงใดไดดหรอไม

17. สงทขาพเจาตองการเรยนรไดมากมาย จนขาพเจาอยากใหแตละวนมมากกวา

24 ชวโมง

18. ถาตดสนใจทจะเรยนรอะไรกตาม ขาพเจาสามารถจะจดเวลาทจะเรยนรสงนน

ได ไมวาจะมภารกจมากมายเพยงใดกตาม

19. ขาพเจามปญหาในการทาความเขาใจเรองทอาน

20. ถาขาพเจาไมเรยนกไมใชความผดของขาพเจา

21. ขาพเจาทราบดวา เมอไรทขาพเจาตองการจะเรยนรในเรองใดเรองหนงใหมากขน

22. ขอมความเขาใจพอทจะทาขอสอบใหไดคะแนนสง ๆ กพอใจแลว ถงแมวา

ขาพเจายงไมเขาใจเรองนนอยางถองแทกตามท

23. ขาพเจาคดวา หองสมดเปนสถานททนาเบอ

24. ขาพเจาชนชอบผทเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ

25. ขาพเจาสามารถคดคนวธการตาง ๆ ไดหลายแบบสาหรบการเรยนรหวขอใหม ๆ

26. ขาพเจาพยายามเชอมโยงสงทกาลงเรยนกบเปาหมายระยะยาว ทตงไว

27. ขาพเจามความสามารถเรยนร ในเกอบทกเรอง ทขาพเจาตองการ จะร

28. ขาพเจาสนกสนานในการคนหาคาตอบสาหรบคาถามตาง ๆ

29. ขาพเจาไมชอบคาถามทมคาตอบถกตองมากกวาหนงคาตอบ

30. ขาพเจามความอยากรอยากเหนเกยวกบสงตาง ๆ มากมาย

31. ขาพเจาจะดใจมาก หากการเรยนรของขาพเจาไดสนสดลง

32. ขาพเจาไมไดสนใจการเรยนร เมอเปรยบเทยบกบผอน

33. ขาพเจาไมมปญหา เกยวกบทกษะเบองตนในการศกษาคนควา ไดแก

ทกษะการฟง อาน เขยน และจา

34. ขาพเจาชอบทดลองสงใหม ๆ แมไมแนใจ วา ผลนนจะออกมา อยางไร

35. ขาพเจาไมชอบ เมอมคนชใหเหนถงขอผดพลาด ในสงทขาพเจากาลงทาอย

62

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

36. ขาพเจามความสามารถในการคดคน หาวธแปลกๆ ทจะทาสงตาง ๆ

37. ขาพเจาชอบคดถงอนาคต

38. ขาพเจามความพยายามคนหาคาตอบในสงทตองการรไดด เมอเทยบกบผอน

39. ขาพเจาเหนวาปญหาเปนสงททาทาย ไมใชสญญาณใหหยดทา

40. ขาพเจาสามารถบงคบตนเอง ใหกระทาสงท คดวา ควรกระทา

41. ขาพเจาชอบวธการของขาพเจา ในการสารวจตรวจสอบปญหาตาง ๆ

42. ขาพเจามกเปนผนากลม ในการเรยนร

43. ขาพเจาสนกทไดแลกเปลยนความคดเหนกบผอน

44. ขาพเจาไมชอบสถานการณการเรยนรททาทาย

45. ขาพเจามความปรารถนาอยางแรงกลาทจะเรยนรสงใหม ๆ

46. ยงไดเรยนรมาก ขาพเจากยงรสก วา โลกนนาตนเตน

47. การเรยนรเปนเรองสนก

48. การยดการเรยนรทใชไดผลมาแลว ดกวา การลองใชวธใหม ๆ

49. ขาพเจาตองการเรยนรใหมากยงขน เพอจะได เปนคนทมความเจรญ กาวหนา

50. ขาพเจาเปนผรบผดชอบเกยวกบการเรยนรของขาพเจาเอง ไมมใครมา

รบผดชอบแทนได

51. การเรยนรถงวธการเรยน เปนสงทสาคญสาหรบขาพเจา

52. ขาพเจาไมมวนทจะแกเกนไป ในการเรยนรสงใหม ๆ

53. การเรยนรอยตลอดเวลา เปนสงทนาเบอหนาย

54. การเรยนรเปนเครองมอในการดาเนนชวต

63

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

55. ในแตละปขาพเจาไดเรยนรสงใหมๆ หลายๆ อยางดวยตนเอง

56. การเรยนรไมไดทาใหชวตของขาพเจา แตกตางไปจากเดม

57. ขาพเจาเปนผเรยนทมประสทธภาพ ทงในชนเรยน และการเรยนร ดวยตนเอง

58 ขาพเจาเหนดวยกบความคดทวา “ผเรยนคอ ผนา”

64

1. สงททานประทบใจในการเรยนรรายวชาการเรยนรดวยตนเองตนเอง

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

2. ปญหา / อปสรรค ทพบในการเรยนรรายวชาการเรยนรดวยตนเอง

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

3. ขอเสนอแนะเพมเตม

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

แบบประเมนตนเองหลงเรยน

บทสะทอนทไดจากการเรยนร

65

คาชแจง แบบวดนเปนแบบวดระดบการเรยนดวยตนเองของผเรยน มจานวน 7 ขอ

โปรดกาเครองหมาย ลงในชอง ทตรงกบความสามารถในการเรยนดวยตนเองตาม

ความเปนจรงของทาน

1. การวนจฉยความตองการเนอหาในการเรยน

นกศกษาไดเรยนเนอหา ตามคาอธบายรายวชาเทานน

คร นาเสนอเนอหาอน นอกเหนอจากคาอธบายรายวชา แลวให

นกศกษาเลอกเรยนเพมเตม

นกศกษาไดเสนอเนอหาอนเพอเรยนเพมเตม นอกเหนอจาก

คาอธบายรายวชาดวย

นกศกษาเปนผกาหนดเนอหาในการเรยนเอง

2. การวนจฉยความตองการวธการเรยน

ครเปนผกาหนดวาจะจดการเรยนการสอนวธใด

ครนาเสนอวธการเรยนการสอน แลวใหนกศกษาเลอก

นกศกษารวมกบครกาหนดวธการเรยนร

นกศกษาเปนผกาหนดวธการเรยนรเอง

3. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน

ครเปนผกาหนดจดมงหมายในการเรยน

ครนาเสนอจดมงหมายในการเรยน แลวใหนกศกษาเลอก

นกศกษารวมกบครกาหนดจดมงหมายในการเรยน

นกศกษาเปนผกาหนดจดมงหมายในการเรยนเอง

4. การวางแผนการเรยน

นกศกษาไมไดเขยนแผนการเรยน

ครนาเสนอแผนการเรยนแลวใหนกศกษานาไปปรบแก

นกศกษารวมกบครวางแผนการเรยน

นกศกษาวางแผนการเรยนเอง โดยการเขยนสญญาการเรยนท

ระบจดมงหมายการเรยน วธการเรยน แหลงทรพยากรการเรยน

วธการประเมนการเรยน และวนทจะทางานเสรจ

5. การดาเนนการเรยน

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามแนวทางท ครกาหนด

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามแนวทางทครนาเสนอ แลวให

นกศกษาปรบ

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามแนวทางทนกศกษารวมกน

กาหนดกบคร

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามการกาหนดของตนเอง

6. การแสวงหาแหลงทรพยากรการเรยน

ครเปนผจดหาแหลงทรพยากรการเรยนใหนกศกษา

ครเปนผจดหาแหลงทรพยากรการเรยน แลวใหนกศกษาเลอก

นกศกษารวมกบครหาแหลงทรพยากรการเรยน รวมกน

นกศกษาเปนผจดหาแหลงทรพยากรการเรยนเอง

7. การประเมนการเรยน

คร เปนผประเมนการเรยนของนกศกษา

คร เปนผประเมนการเรยนของนกศกษาเปนสวนใหญ และเปด

โอกาสใหนกศกษาไดประเมนการเรยนของตนเองดวย

มการประเมนการเรยนโดยคร ตวนกศกษาเอง และเพอน

นกศกษา

นกศกษาเปนผประเมนการเรยนของตนเอง

แบบวดระดบการเรยนดวยตนเองของผเรยน

กระบวนการเรยนรทเปนการเรยนรดวยตนเอง

มความจาเปนทจะตองอาศยทกษะและความร

บางอยาง ผเรยนควรไดมการตรวจสอบพฤตกรรม

ทจาเปนสาหรบผเรยนทจะเรยนรดวยตนเอง

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

66

บทท 2การใชแหลงการเรยนร

สาระสำคญแหลงเรยนรมความสำคญในการพฒนาความรของมนษยใหสมบรณมากยงขนนอกเหนอการเรยนในชนเรยน และเปนแหลงทอยใหสงคมมนษยลอมรอบตวผเรยน ทสามารถเขาไปศกษาคนควาเพอการเรยนรไดตลอดชวต

ผลการเรยนรทคาดหวง1. ผเรยนมความร ความเขาใจ เหนความสำคญของแหลงเรยนร

และหองสมดประชาชน2. ผเรยนสามารถใชแหลงเรยนร หองสมดประชาชนได

ขอบขายเนอหาเรองท 1 ความหมาย ความสำคญ ประเภทของแหลงเรยนรเรองท 2 แหลงเรยนรประเภทหองสมดเรองท 3 ทกษะการเขาถงสารสนเทศของหองสมดประชาชนเรองท 4 การใชแหลงเรยนรสำคญๆ ภายในประเทศเรองท 5 การใชแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

67

เรองท 1 : ความหมาย ความสำคญ ประเภทของแหลงเรยนร

ความรหรอขอมลสารสนเทศเกดขนและพฒนาอยางตอเนองตลอดเวลา และมการเผยแพรถงกนโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศภายในไมกวนาท ทำใหมนษยตองเรยนรกบสงทเปลยนแปลงใหมๆเพอใหสามารถรเทาทนเหตการณ และนำมาใชใหเกดประโยชนตอการดำรงชวตไดอยางมความสขความรหรอขอมลสารสนเทศตาง ๆ ดงกลาวมอยในแหลงเรยนรลอมรอบตวเรา ดงนนการเรยนรทเกดขนภายในหองเรยนยอมเปนการไมเพยงพอในความรทไดรบ

ความหมายของแหลงเรยนรแหลงเรยนร หมายถง บรเวณ ศนยรวม บอเกด แหง หรอท ทมสาระเนอหาเปนขอมล

ความร

ความสำคญของแหลงเรยนรแหลงเรยนรมบทบาทสำคญในการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน ดงน1. เปนแหลงทมขอมล/ ความร ตามวตถประสงคของแหลงเรยนรนน เชน สวนสตว

ใหความรเรองสตว พพธภณฑใหความรเรองโบราณวตถสมยตาง ๆ2. เปนสอการเรยนรสมยใหมทความรกอใหเกดทกษะ และชวยการเรยนรสะดวกรวดเรว

เชน อนเทอรเนต3. เปนแหลงชวยเสรมการเรยนรของการศกษาประเภทตาง ๆ ทงการศกษาในระบบ

การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย4. เปนแหลงการเรยนรตลอดชวตทมนษยเขาไปหาความรไดดวยตนเองตามความสนใจ

และความสามารถ5. เปนแหลงทมนษยสามารถเขาไปปฏบตไดจรง เชน การประดษฐเครองใชตาง ๆ การ

ซอมเครองยนต เปนตน ชวยกระตนใหเกดความสนใจ ความใฝร6. เปนแหลงทมนษยสามารถเขาไปเรยนรเกยวกบวทยาการใหม ๆ ยงไมมของจรงใหเหน

หรอไมสามารถเขาไปดจากของจรงไดโดยเรยนร การดภาพยนตร วดทศน หรอสออน ๆ7. เปนแหลงสงเสรมความสมพนธอนดระหวางคนในทองถนใหเกดความตระหนกและ

เหนคณคาของแหลงเรยนร8. เปนสงทชวยเปลยนแปลงทศนคต คานยมใหเกดการยอมรบสงใหม แนวคดใหม เกด

จนตนาการ และความคดสรางสรรคกบผเรยน9. เปนการประหยดคาใชจายและเพมรายไดใหแหลงเรยนรของชมชน

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

68

ประเภทของแหลงเรยนรแหลงเรยนรมการแบงแยกตามลกษณะได 6 ประเภท ดงน1. แหลงเรยนรประเภทบคคล ไดแก บคคลทมความร ความสามารถดานตาง ๆ

ทสามารถถายทอดความรดวยรปแบบวธตาง ๆ ทตนมอยใหผสนใจหรอผตองการเรยนร เชนผเชยวชาญในสาขาวชาการตาง ๆ ผอาวโสทมประสบการณมามาก หรออาจจะเปนบคคลทไดรบแตงตงเปนทางการ มบทบาทสถานะทางสงคม หรออาจเปนบคคลทเปนโดยการงานอาชพหรอบคคลทเปนโดยความสามารถเฉพาะตว หรอบคคลทไดรบแตงตงเปนภมปญญา

2. แหลงเรยนรประเภทธรรมชาต ไดแก สงตาง ๆ ทเกดขนโดยธรรมชาต และใหประโยชนตอมนษย เชน ดน นำ อากาศ พช สตว ตนไม แรธาต ทรพยากรธรรมชาตเหลานอาจถกจดใหเปนอทยาน วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา สวนพฤกษศาสตร ศนยศกษาธรรมชาต เปนตน

3. แหลงเรยนรประเภทวสดและสถานท ไดแก อาคาร สงกอสราง วสด อปกรณและสงตาง ๆ ทประชาชนสามารถศกษาหาความรใหไดมาซงคำตอบ หรอสงทตองการจากการเหนไดยน สมผส เชน หองสมด ศาสนสถาน ศนยการเรยน พพธภณฑ สถานประกอบการ ตลาดนทรรศการ สถานททางประวตศาสตร ชมชนแหงการเรยนรตาง ๆ

4. แหลงเรยนรประเภทสอ ไดแก สงททำหนาทเปนสอกลางในการถายทอดเนอหาความรสารสนเทศ ใหถงกนโดยผานประสาทสมผส ไดแก ห ตา จมก ลน กาย และใจ แหลงเรยนรประเภทน ทำใหกระบวนการเรยนรเปนไปไดอยางรวดเรว มประสทธภาพสง ทงสออเลกทรอนกสสอสงพมพ สอโสตทศน

5. แหลงเรยนรประเภทเทคนค สงประดษฐคดคน ไดแก สงทแสดงถงความกาวหนาทางนวตกรรม เทคโนโลยดานตาง ๆ ทไดมการประดษฐคดคนหรอพฒนาปรบปรงขนมาใหมนษยไดเรยนรถงความกาวหนา เกดจนตนาการ แรงบนดาลใจ

6. แหลงเรยนรประเภทกจกรรม ไดแก การปฏบตการดานประเพณวฒนธรรม ตลอดจนการปฏบตการความเคลอนไหวเพอแกปญหา และปรบปรงพฒนาสภาพตาง ๆ ในทองถน การทมนษยเขาไปมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ เชน การรณรงคปองกนยาเสพตด การสงเสรมการเลอกตงตามระบบประชาธปไตย การรณรงคความปลอดภยของเดกและสตรในทองถน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

69

เรองท 2 : แหลงเรยนรประเภทหองสมด

หองสมดเปนแหลงเรยนรทสำคญประเภทหนง ทจดหา รวบรวมสรรพวชาการตาง ๆ ทเกดขนจากทวโลกมาจดระบบ และใหบรการแกกลมเปาหมายศกษาคนควาอยางตอเนองตลอดชวต

ปจจบนมคำอน ๆ ทหนวยงานตาง ๆ ใชในความหมายของคำวา หองสมด เชน หองสมดและศนยสารสนเทศ สำนกบรรณาสารการพฒนา สำนกบรรณสารสนเทศ สำนกหอสมด สำนกวทยบรการ เปนตน

หองสมดโดยทวไปแบงออกเปน 5 ประเภท ดงน1. หอสมดแหงชาต

นบ เปนห องสมดท ใหญท ส ด ในประ เทศดำเนนการโดยรฐบาล ทำหนาทหลก คอ รวบรวมหนงสอสงพมพ และสอความร ทกอยางทผลดขนในประเทศ และทกอยางทเกยวกบประเทศ ไมวาจะจดพมพในประเทศใดภาษาใด ทงนเปนการอนรกษสอความร ซงเปนทรพยสนทางปญญาของชาตมใหสญไป และใหมไวใชในอนาคต นอกจากรวบรวมสงพมพในประเทศแลว กมหนาทรวบรวมหนงสอทมคณคา ซงพมพในประเทศอนไวเพอการคนควาอางอง ตลอดจนทำหนาทเปนศนยรวบรวมบรรณานกรมตาง ๆ และจดทำบรรณานกรมแหงชาตออกเผยแพรใหทราบทวกนวามหนงสออะไรบางทผลตขนในประเทศ หอสมดแหงชาตจงเปนแหลงใหบรการทางความรแกคนทงประเทศ ชวยเหลอการคนควา วจย ตอบคำถาม และใหคำแนะนำปรกษาเกยวกบหนงสอ

2. หองสมดประชาชนหองสมดประชาชนดำเนนการโดยรฐ อาจจะ

เปนรฐบาลกลาง รฐบาลทองถน หรอเทศบาล แลวแตระบบการปกครอง ตามความหมายเดม หองสมดประชาชนเปนหองสมดทประชาชนตองการใหมในชมชนหรอเมองทเขาอาศยอย ประชาชนจะสนบสนนโดยยนยอมใหรฐบาลจายเงนรายไดจากภาษตาง ๆ ในการจดตงและดำเนนการหองสมดประเภทนใหเปนบรการของรฐ จงมไดเรยกคาตอบแทน เชน คาบำรงหองสมด หรอคาเชาหนงสอทงนเพราะถอวาประชาชนไดบำรงแลว โดยการเสยภาษรายไดใหแกประเทศ หนาทของหองสมดประชาชนกคอ ใหบรการหนงสอและสออน ๆ เพอการศกษาตลอดชวต บรการขาวและเหตการณตาง ๆ ทประชาชนควรทราบ สงเสรมนสยรกการอานและการรจกใชเวลาวางใหเปนประโยชน ใหขาวสาร ขอมลทจำเปนตองใชในการปฏบตงานและการพฒนาดานตาง ๆ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

70

3. หองสมดของมหาวทยาลยและวทยาลยเปนหองสมดทตงอยในสถานศกษาระดบ

อดมศกษา ทำหนาทสงเสรมการเรยนการสอนตามหลกสตรโดยการจดรวบรวมหนงสอและสอความรอน ๆ ในหมวดวชาตาง ๆ ตามหลกสตร ชวยเหลอในการคนควาวจยของอาจารยและนกศกษา สงเสรมพฒนาการทางวชาการของอาจารยและนกศกษา และชวยจดทำบรรณานกรมและดรรชนสำหรบคนหาเรองราวทตองการ แนะนำนกศกษาในการใชหนงสออางองบตรรายการและคมอสำหรบการคนเรอง

4. หองสมดโรงเรยนเปนหองสมดทตงอยในโรงเรยนมธยมและโรงเรยนประถมศกษา มหนาทสงเสรมการ

เรยนการสอนตามหลกสตร โดยการรวบรวมหนงสอและสอความรอน ๆ ตามรายวชา แนะนำ สอนการใชหองสมดแกนกเรยน จดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน แนะนำใหรจกหนงสอทควรอาน ใหรจกวธศกษาคนควาหาความรดวยตนเอง ใหรจกรกและถนอมหนงสอ และเคารพสทธของผอนในการใชหองสมดและยมหนงสอซงเปนสมบตของทกคนรวมกน รวมมอกบครอาจารยในการจดชวโมงใชหองสมด จดหนงสอ และสอการสอนอน ๆ ตามรายวชาใหแกครอาจารย

5. หองสมดเฉพาะเปนหองสมดซงรวบรวมหนงสอในสาขาวชาบางสาขาโดยเฉพาะ มกเปนสวนหนงของ

หนวยราชการ องคการ บรษทเอกชน หรอธนาคาร ทำหนาทจดหาหนงสอและใหบรการความรขอมล และขาวสารเฉพาะเรองทเกยวของกบการดำเนนงานของหนวยงานนน ๆ หองสมดเฉพาะจะเนนการรวบรวมรายงานการคนควาวจย วารสารทางวชาการ และเอกสารเฉพาะเรองทผลตเพอการใชในกลมนกวชาการบรการของหองสมดเฉพาะจดพมพขาวสารเกยวกบสงพมพเฉพาะเรองสงใหถงผใชจดสงเอกสารและเรองยอของเอกสารเฉพาะเรองใหถงผใชตามความสนใจเปนรายบคคล

ในปจจบนน เนองจากการผลตหนงสอและสงพมพอน ๆ โดยเฉพาะวารสารทางวชาการรายงานการวจย และรายงานการประชมทางวชาการมปรมาณเพมขนมากมาย แตละสาขาวชาแยกยอยเปนรายละเอยดลกซง จงยากทหองสมดแหงใดแหงหนงจะรวบรวมเอกสารเหลานไดหมดทกอยาง และใหบรการไดทกอยางครบถวน จงเกดมหนวยงานดำเนนการเฉพาะเรอง เชน รวบรวมหนงสอและสงพมพอน ๆ เฉพาะสาขาวชายอย วเคราะหเนอหา จดทำเรองยอ และดรรชนคนเรอง

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

71

นน ๆ แลวพมพออกเผยแพรใหถงตวผตองการเรองราวขาวสารและขอมล ตลอดจนเอกสารในเรองนนหนวยงานททำหนาทประเภทน จะมชอเรยกวา ศนยเอกสาร ศนยสารสนเทศ ศนยขาวสาร หรอศนยสารนเทศ เชน ศนยเอกสารการวจยทางวทยาศาสตร ศนยขาวสารการประมง เปนตนศนยเหลานบางศนยเปนเอกเทศ บางศนยกเปนสวนหนงของหองสมด บางศนยกเปนสวนหนงของหนวยงานเชนเดยวกบหองสมดเฉพาะ

หองสมดประชาชนในทนจะกลาวถงหองสมดประชาชนเปนหลก เนองจากเปนหองสมดทใหบรการในทกอำเภอ

และใน กทม.บางเขต หรอใหบรการประชาชนทวไป และอยในชมชนใกลตวนกศกษามากทสดหองสมดประชาชน หมายถง สถานทจดหา รวบรวมทรพยากรสารสนเทศ เพอการอาน

และการศกษาคนควาทกชนด ทกประเภท มการจดระบบหมวดหมตามหลกสากล เพอการบรการและจดบรการอยางกวางขวางแกประชาชนในชมชน สงคม โดยไมจำกดเพศ วย ความร เชอชาตศาสนา รวมทงการจดกจกรรมสงเสรมการอานโดยมบรรณารกษศาสตรเปนผอำนวยความสะดวก

หองสมดประชาชนดำเนนการโดยหนวยงานตาง ๆ ไดแก สำนกงาน กศน. (หองสมดประชาชนทวประเทศ) กรงเทพมหานคร (หองสมดประชาชนในเขต กทม.) เทศบาล (หองสมดประชาชนเทศบาล) เปนตน

ประเภทของหองสมดประชาชน (สงกดสำนกงาน กศน.)หองสมดประชาชน แบงตามขนาดไดเปน ๓ ประเภทใหญ ๆ ดงน1. หองสมดประชาชนขนาดใหญ ไดแก หองสมดประชาชนจงหวด สวนใหญตงอยใน

เขตอำเภอเมอง และหอสมดรชมงคลาภเษกพระราชวงไกลกงวล หวหน ซงมลกษณะอาคารสวนใหญเปน 2 ชน ชนบนจดบรการหนงสอ เอกสาร และสอเกยวกบการศกษาตามหลกสตรระดบตาง ๆโดยจดเปนหองการศกษานอกโรงเรยนและหองโสตทศนศกษา หองหรอมมหนงสอมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มหาวทยาลยรามคำแหง และหองหรอมมศนยขอมลชมชนทองถน เปนตนสวนชนลางจดเปนชนหนงสอและบรการหนงสอ เอกสาร สอความรทางงวชาการ สารคดโดยทวไปและจดบรการหนงสอสำหรบเดก สอสำหรบเดก เยาวชน มมจดกจกรรมสำหรบเดก

2. หองสมดประชาชนขนาดกลาง ไดแก หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ลกษณะอาคารเปน 2 ชน มรปแบบอาคารเหมอนกนเกอบทกแหง ชนบนจดเปนหองศนยขอมลทองถนบรการเกยวกบขอมลชมชน หองการศกษานอกโรงเรยน บรการสอความรหลกสตรการศกษานอกโรงเรยนทกหลกสตร ทกประเภท ตลอดจนหองโสตทศนศกษาและหองการศกษาดาวเทยมไทยคม และหองสำคญทสดหองหนงคอหองเฉลมพระเกยรตฯ จดบรการขอมลเกยวกบพระราชประวต พระราชกรณยกจ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

72

โครงการในพระราชดำรหนงสอพระราชนพนธของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารและพระราชวงศทเกยวของ เปนตน ชนลางจดบรการมมเดกซงประกอบดวยสอความรสำหรบเดกเครองเลนพฒนาความพรอม สอความรทกประเภท รวมทงเปนทจดกจกรรมสำหรบเดก และจดสอเอกสารหนงสอวชาการ สารคด ความรทวไปสำหรบผใหญ ประชาชนทวไป

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” เปนหองสมดทไดพระราชทานพระราชานญาตจากสมเดจพระเทพรตนราชสดา สยามบรมราชกมาร ในวโรกาสททรงมพระชนมายครบ 36 พรรษาและพระองคทรงเสดจเปดหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ทกแหงดวยพระองคเอง

3. หองสมดประชาชนขนาดเลก ไดแก หองสมดประชาชนอำเภอทวไป จดบรการหนงสอและสอความรประเภทตาง ๆ จดมมเดกและครอบครว มมวารสารหนงสอพมพ มมการศกษานอกโรงเรยนและหนงสอวชาการ สารคดทวไป รวมทงหนงสออางอง เปนตน

ความสำคญของหองสมดประชาชนหองสมดประชาชนมความสำคญเปนอยางมากตอการพฒนาคนในชมชน และของประเทศ

ในทกดาน ดงน1. เปนแหลงกลางในการจดหารวบรวม และบรการขอมลขาวสารสำคญททนเหตการณ

และความเคลอนไหวของโลกทปรากฏในรปลกษณตาง ๆ มาไวบรการแกประชาชน2. เปนแหลงเรยนรการศกษาตามอธยาศยทใหพนฐานความคดของประชาชนโดย

สวนรวมและเปนพนฐานความเตบโตทางสตปญญาและวฒนธรรมอยางตอเนองตลอดชวต3 เปนศนยขอมลชมชนในการสงเสรมกจกรรมดานการศกษาและวฒนธรรมของชมชน4. เปนแหลงกลางทจะปลกฝงใหประชาชนมนสยรกการอาน การศกษาคนควาหาความร

การศกษาวจย5. เปนแหลงทประชาชนสามารถใชหนงสอ สอความรตาง ๆ ใหเปนประโยชนอยางเตมท

ตามความตองการและสภาพแวดลอมของประชาชน6. เปนแหลงสนบสนนการเผยแพรความร ความคด ทศนคต ประสบการณในรปแบบ

ของสอตางๆ7. เปนแหลงการเรยนรทเชอมโยงการศกษานอกระบบ การศกษาในระบบ และเชอมโยง

แหลงเรยนรตาง ๆ

1. การบรการภายในหองสมดหองสมดประชาชนทกประเภทจะจดบรการภายในหองสมดตามความเหมาะสมของแตละ

หองสมด และการสนองตอบความตองการของผรบบรการ ดงน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

73

1.1 บรการการอาน การศกษาคนควา จดสอตาง ๆ ในพนททถกจดเปนสดสวน และสงอำนวยความสะดวกตาง ๆ

1.2 บรการสบคนดวยคอมพวเตอร เพอการเขาถงสารสนเทศทตองการไดอยางรวดเรว ดวยโปรแกรม PLS (Public Library Service) โดยจดบรการเครองคอมพวเตอรเพอการสบคนและแนะนำการใช

1.3 บรการสบคนดวยตบตรรายการ โดยสารสนเทศทกประเทภ ทกชนด จะถกจดทำรายการคนเปนบตรรายการ จดเรยงไวในตบตรรายการ แยกประเภทเปนบตรผแตง บตรชอหนงสอ และ บตรเรองรวมทงบตรดรรชนตาง ๆ ไวบรการ

1.4 บรการยม-คน หนงสอ-สอความรตาง ๆ ใหผใชบรการยมอานนอกหองสมด โดยแตละแหงจะกำหนด กฎ ระเบยบ ขอบงคบ ฯลฯ ตามความเหมาะสมของแตละหองสมด และมการใชระบบเทคโนโลยในการบรการทรวดเรว

1.5 การบรการแนะแนวการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยแกนกศกษา และประชาชนผสนใจทวไป

1.6 บรการสอเอกสารของสถาบนอดมศกษา ทงของมหาวทยาลยรามคำแหง มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

1.7 บรการขอมลสารสนเทศและเอกสารงานวจยตาง ๆ รวมทงหนงสออางอง1.8 บรการการเรยนรการใชคอมพวเตอรโปรแกรมตาง ๆ อนเทอรเนต สออเลกทรอนกสตาง ๆ1.9 บรการสถานทจดกจกรรมเสรมความรตาง ๆ1.10 บรการแนะนำใหความรแกนกเรยน นกศกษา สถาบนตาง ๆ รวมทงประชาชนในการ

รจกใชหองสมดประชาชน1.11 บรการแนะนำทางบรรณารกษศาสตรแกบคลากรเครอขายในการจด ปรบปรง พฒนา

แหลงเรยนรหองสมดของทองถน1.12 บรการฝกประสบการณการปฏบตงานหองสมดแกนกเรยน นกศกษา สถาบนตาง ๆ

2. การบรการภายนอกหองสมด2.1 บรการหองสมดเคลอนทกบหนวยงานองคกรทองถน2.2 บรการหมนเวยนสอในรปแบบตาง ๆ ไปยงศนยการเรยน แหลงความร ครอบครว ฯลฯ

ทอยหางไกลหองสมด ในรปแบบตาง ๆ เชน เป ยาม หบ กระเปา ฯลฯ2.3 บรการความรทางสถานวทย โทรทศน หอกระจายขาว เสยงตามสาย แผนพบ แผนปลว

ฯลฯ2.4 บรการสอตาง ๆ แกบคลากร กศน. ทงคร วทยากร นกศกษากลมการเรยนรตาง ๆ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

74

เรองท 3 : ทกษะการเขาถงสารเทศของหองสมดประชาชน

ปจจบนความกาวหนาของเทคโนโลย ชวยลดขนตอนการหาขอมลของหองสมดประชาชนผเรยนสามารถคนหาไดจากอนเทอรเนต วามหองสมดประชาชนทใดบาง สถานทตง เวลาเปด-ปดหมายเลขโทรศพท กจกรรมทใหบรการ ชวยใหผใชสะดวกและสามารถเขาถงหองสมดไดงาย

หองสมดทกประเภททกชนดจะมการจดระบบหมวดหมของสารสนเทศ โดยมวตถประสงคสำคญเพอใหประชาชนเขาถงสงทตองการสนใจไดงาย สะดวกรวดเรว และสะดวกในการบรหารจดการหองสมดเพอการบรการกลมเปาหมายในระยะยาว

ระบบหมวดหมทหองสมดนำมาใชจะเปนระบบสากลททวโลกใช และเหมาะกบกลมเปาหมายเขาถงไดงาย ระบบทนยมใชในประเทศไทยเปนสวนใหญ ม 2 ระบบ ไดแก ระบบทศนยมของดวอ ซงใชตวเลขอารบกเปนสญลกษณ แทนหมวดหมสารสนเทศ นยมใชในหองสมดประชาชนกบอกระบบหนง ไดแกระบบรฐสภาอเมรกน ใชอกษรโรมน (A-Z) เปนสญลกษณ นยมใชในหองสมดมหาวทยาลย

ระบบทศนยมของดวอ แบงความรในโลกออกเปนหมวดหมจากหมวดใหญไปหาหมวดยอยจากหมวดยอยแบงเปนหมยอย และหมยอยๆ โดยใชเลขอารบก 0-9 เปนสญลกษณ ดงน

000 สารวทยาความรเบดเตลดทวไป100 ปรชญาและวชาทเกยวของ200 ศาสนา300 สงคมศาสตร400 ภาษาศาสตร500 วทยาศาสตร (วทยาศาสตรบรสทธ)600 เทคโนโลย (วทยาศาสตรประยกต)700 ศลปกรรมและการบนเทง800 วรรณคด900 ภมศาสตรและประวตศาสตร

ระบบรฐสภาอเมรกา (Library of Congress Classification)หองสมดมหาวทยาลยในประเทศไทยสวนใหญใชระบบหอสมดรฐสภาอเมรกน ซงปรบปรง

และพฒนาโดย เฮอรเบรด พทนม (Herbirt Putnum) เมอป พ.ศ. 2445ระบบหอสมดรฐสภาอเมรกนแบงหมวดหมวชาออกเปน 20 หมวด ใชอกษรโรมนตวใหญ

A-Z ยกเวนตวอกษร I, O, W, X, Y เพอสำหรบการขยายหมวดหมวชาการใหม ๆ ในอนาคต

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

75

ตารางการแบงหมวดหมหนงสอระบบหอสมดอเมรกน แบงหมวดหมวชาการเปน 20หมวดใหญ ดงน

1. หมวด A : ความรทวไป2. หมวด B : ปรชญา ศาสนา3. หมวด C : ประวตศาสตร4. หมวด D : ประวตศาสตรสากล5. หมวด E-F : ประวตศาสตรอเมรกา6. หมวด G : ภมศาสตร มานษยวทยา คตชนวทยา7. หมวด H : สงคมศาสตร8. หมวด J : รฐศาสตร9. หมวด K : กฎหมาย10. หมวด L : การศกษา11. หมวด M : ดนตร12. หมวด N : ศลปกรรม13. หมวด P : ภาษาและวรรณคด14. หมวด Q : วทยาศาสตร15. หมวด R : แพทยศาสตร16. หมวด S : เกษตรศาสตร17. หมวด T : เทคโนโลย18. หมวด U : วชาการทหาร19. หมวด V : นาวกศาสตร20. หมวด Z : บรรณารกษศาสตร

สำหรบหองสมดประชาชนซงผใชบรการเปนประชาชนทวไป การจดหมวดหมหนงสอ นอกจากระบบดงกลาวแลว ยงมชอหมวดหนงสอและสอเพอเพมความสะดวกในการคนหา เชน นวนยาย เรองสนสารคด ประวตศาสตร วทยาศาสตร กฬา นนทนาการ เปนตน

การเขาถงสารสนเทศหองสมดประชาชนหองสมดประชาชนมหลากหลายสงกด เชน สงกดสำนกงาน กศน. สงกดกรงเทพมหานคร

สงกดเทศบาล การจดระบบการสบคนหองสมดประชาชนไดอำนวยความสะดวกในการสบคนสารสนเทศ ดงน

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

76

1. การใชโปรแกรมเพอการสบคน ในยคปจจบน สำนกงาน กศน. ไดพฒนาโปรแกรมเพอบรหารจดการงานหองสมดใหครบวงจร เชน ขอมลหนงสอ สอ ขอมล สมาชก ขอมลอน ๆ ดงนนหากผใชบรการตองการรวามหนงสอหรอสอทตองการในหองสมดแหงนนหรอไม กสามารถคนหาไดดวยโปรแกรมดงกลาว ซงหองสมดจะมคอมพวเตอรใหสบคนไดดวยตนเอง โดยพมพคำทเกยวของกบหนงสอ เชน ประวตศาสตร สตวเลยงลกดวยนม การศกษา โลกรอน ฯลฯ สวนรายละเอยดวธการใชโปรแกรม สามารถศกษาไดจากหองสมดประชาชนแหงนน

2. การสบคนขอมลสารสนเทศดวยบตรรายการหองสมดประชาชนบางแหงอาจยงจดบรการสบคนดวยบตรรายการ ซงมลกษณะเปน

บตรแขง เกบไวในลนชกในตบตรรายการ

ตวอยางลกษณะของบตรรายการ

123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456

กจกรรมใหผเรยนไปหองสมดประชาชนทใชโปรแกรมบรหารงานหองสมด

และฝกทกษะการใชโปรแกรมจนสามารถสบคนหนงสอได

บตรรายการหนงสอทปรากฏขางบน จะมชอผแตงอยบรรทดบนสด มชอเรยกวา บตรผแตง

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

77

123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456

กจกรรมใหคร กศน. รวมกลมผเรยนแบงกลมละประมาณ 10 คน ไปหอง

สมดประชาชน โดยประสานงานกบบรรณารกษใหแนะนำหองสมด การใชหองสมดแหลงสารสนเทศ และใหผเรยนแขงขนการหาหนงสอจากโปรแกรมหองสมด หรอจากตบตรรายการ ใหผแขงขนหยบหนงสอตามรายการทคนใหไดจากชนหนงสออยางรวดเรว และใหแตละกลมจดทำรายงานสงคร

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

78

เรองท 4 : การใชแหลงเรยนรสำคญๆ ภายในประเทศ

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”ในโอกาสมงมงคลสมยทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงเจรญพระ

ชนมาย 36 พรรษา เมอปพทธศกราช 2534 กระทรวงศกษาธการไดรบพระราชทานพระราชานญาตใหดำเนนโครงการจดตงหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” เพอเฉลมพระเกยรต และเพอสนองแนวทางพระราชดำรในการสงเสรมการศกษาสำหรบประชาชนทไดทรงแสดงในโอกาสตาง ๆ เชน

ในโอกาสททรงมพระมหากรณาธคณเสดจเปนองคประธานในการประชมสมชชาสากลวาดวยการศกษาผใหญ เมอวนท 12 มกราคม 2533 ไดทรงพระราชทานลายพระหตถเชญชวนให

“รวมกนทำใหชาวโลกอานออกเขยนได”และในบทพระราชนพนธเรอง “หองสมดในทศนะของขาพเจา” ไดทรงกลาววา“...ความรของมนษยเปนมรดกทตกทอดกนมาแตโบราณ เมอมการประดษฐคดคนอกษรขน

ผมความรกไดบนทกความรของตน สงทตนคนพบเปนการจารก หรอเปนหนงสอทำใหบคคลอนในสมยเดยวกน หรออนชนรนหลงไดมโอกาสศกษาทราบถงเรองนนนๆ และไดใชความรเกาๆ เปนพนฐานทจะหาประสบการณคดคนสงใหมๆ ทเปนความกาวหนาเปนความเจรญสบตอไป...

หองสมดเปนสถานทเกบเอกสารตาง ๆ อนเปนแหลงความรดงกลาว แลวจงเรยกไดวา เปนครเปนผชนำใหเรามปญญาวเคราะหวจารณใหรสงควรรอนชอบดวยเหตผลได

ขาพเจาอยากใหเรามหองสมดทด มหนงสอครบทกประเภทสำหรบประชาชน...”ดวยความจงรกภกดและความมงมนศรทธาทจะรวมสนองแนวทางพระราชดำรในการ

สงเสรมโอกาสทางการศกษา ภายในป 2533 และ 2534 ไดมประชาชนในแตละพนท หนวยงานภาครฐและภาคเอกชนใหความสนบสนนกระทรวงศกษาธการจดตงหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”จำนวน 59 แหง ในพนท 47 จงหวด เกนเปาหมายทกำหนดไวเดม 37 แหง และนบเนองจากนนยงมขอเสนอจากจงหวดตางๆ ขอเขารวมโครงการเพมเตมจวบจนปจจบนมหองสมดประชาชน“เฉลมราชกมาร” จำนวน 82 แหง (ขอมลจากสถาบนพฒนาวตกรรมการเรยนร สำนกงาน กศน.พฤศจกายน 2553)

บทบาทหนาท1. ศนยขาวสารขอมลของชมชน หมายถง การจดหองสมดใหเปนแหลงศกษาหาความร

คนควา วจย โดยมการจดบรการหนงสอ เอกสารสงพมพ สอโสตทศน ตลอดจนการจดทำทำเนยบและการแนะแนวแหลงความรอนๆ ทผใชบรการสามารถไปศกษาเพมเตม

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

79

2. ศนยสงเสรมการเรยนรของชมชน หมายถง การเปนแหลงสงเสรม สนบสนน และจดกจกรรมการเรยนรทหลากหลาย โดยหองสมดอาจดำเนนการเอง หรอประสานงานอำนวยความสะดวกใหชมชน หรอหนวยงานภายนอกมาจดดำเนนการ

กจกรรมการเรยนรทจดขนจะใหความสำคญแก การจดกจกรรมสงเสรมการอาน การแนะแนวการศกษา และการพฒนาอาชพ การสนบสนนการเรยนรดวยตนเอง การจดการศกษานอกโรงเรยนสายสามญ การจดกลมสนใจและชนเรยนวชาชพ การสงเสรมการศกษาตามอธยาศยในรปของนทรรศการ การอภปรายการเรยนรระหวางสมาชกในครอบครว การถายทอดความรจากผรในชมชนและการแสดงภาพยนตรและสอโสตทศน

3. ศนยกลางจดกจกรรมของชมชน หมายถง การใหบรการแกชมชนในการจดกจกรรมการศกษาและศลปวฒนธรรม เชน การประชมขององคกรทองถนและชมรมตางๆ การจดนทรรศการการแสดงผลตภณฑ การจดกจกรรมวนสำคญตามประเพณ การจดสวนสขภาพ สนามเดกเลน และสวนสาธารณะ เปนตน

4. ศนยกลางสนบสนนเครอขายการเรยนรในชมชน หมายถง การจดใหเกดกระบวนการทจะเชอมประสานระหวางหองสมดและแหลงความรในชมชนอนๆ เชนทอานหนงสอประจำหมบานสถานศกษา แหลงประกอบการ ภมปญญาทองถน ดวยการผลตและเผยแพรเอกสารสงพมพไปสนบสนนเวยนหนงสอจดทำทำเนยบผรในชมชน จดกจกรรมเพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรระหวางชมชน เปนตน

อาคารหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ทจดสรางขนในรนแรกจะเปนอาคาร 2 ชน มเนอท

ใชสอยประมาณ 320 ตารางเมตร และมรปทรงทคลายคลงกน จะตางกนเฉพาะบรเวณหลงคาและจว ทงนเปนไปตามมตของคณะกรรมการอำนวยการโครงการทกำหนดใหหองสมดมทงเอกลกษณะเฉพาะของหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” และในขณะเดยวกน ใหมเอกลกษณเฉพาะภาค

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

80

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” สกลนคร

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” นครราชสมา

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” สมทรสาคร

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ราชบร

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”อ.ศรมโหสถ จ.ปราจนบร

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

81

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”อ.วเศษชยชาญ จ.อางทอง

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”อ.ดอนเจดย จ.สพรรณบร

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”อ.สตหบ จ.ชลบร

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”อ.เสนา จ.พระนครศรอยธยา

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”อ.สามพราน จ.นครปฐม

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”อ.รอเสาะ จ.นราธวาส

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

82

รป: ตำรายาจารกตามเสาระเบยงว

การบรการของหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”บรการหนงสอทวไปหนงสอทจดบรการประกอบดวย หนงสออางอง นวนยาย สารคด และแบบเรยนในระดบ

ตางๆ โดยเฉพาะอยางยงสำหรบนกศกษานอกโรงเรยนทจะสามารถยมหนงสอเรยนไปใช นอกจากนยงมหนงสอพมพและวารสารจดบรการ พรอมกบกฤตภาค จลสาร และสงพมพอนๆ

บรการพเศษทเปนเอกลกษณเฉพาะสำหรบหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ไดแกบรการศนยขอมลทองถน หองสมดแตละแหงจะจดศนยขอมลทองถนตามพระราโชบายของ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทมพระราชประสงคใหหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” จดรวบรวมขอมลเกยวกบ อำเภอ และจงหวดทตงในรปของสถต เอกสารสงพมพบทสมภาษณ แผนท ตลอดจนภาพถาย

ในปจจบน ศนยขอมลภายในหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ยงมความแตกตางกนในความสมบรณและวธการนำเสนอ แตสวนใหญจะมขอมลในเรองดงตอไปน

1. ขอมลสภาพทวไป2. ขอมลทางสงคม3. ขอมลทางการเมองการปกครอง4. ขอมลทางการศกษา5. ขอมลทางศลปวฒนธรรม6. ขอมลทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย7. ขอมลทางการเกษตร8. ขอมลทางอตสาหกรรม9. ขอมลทางเศรษฐกจ

มมนกเขยนทองถน ไดมความพยายามทจะประกาศเกยรตคณและรวบรวมผลงานนกเขยนทองถนทมผลงานมชอเสยงระดบชาต และเปนทรจกภายในทองถน ทงนเพอใหประชาชนในแตละพนทเกดความภาคภมใจในพลงความสรางสรรคในทองถนของตนและเยาวชนรนหลงเกดแรงบนดาลใจทจะเจรญรอยตาม

มมวรรณกรรมพนบาน นอกจากมมนกเขยนทองถนแลว หองสมดยงมงเพอจะรวบรวมวรรณกรรมพนบานทงทอยในรปของเอกสารสงพมพ และเปนตำนานเลาสบตอกนมา

มมธรรมะ หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” หลายแหงไดรเรมหองธรรมะหรอมมธรรมะซงนอกจากจะนำเสนอประวตและผลงานของพระสงฆทเปนทเคารพในพนทแลว ยงจดหนงสอพระไตรปฏก และรวบรวมหนงสอธรรมะ ตลอดจนเทปธรรมะเพอประโยชนในการศกษาคนควาอกดวย

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

83

บรการแนะแนว เนองจากผใชบรการหองสมดจำนวนไมนอยเปนประชาชนนอกระบบโรงเรยนจงมการจดมมแนะแนวขนในหลายแหง เพอใหขอมลเกยวกบโอกาสในการศกษานอกระบบโรงเรยนประโยชนทจะไดรบและขอมลเกยวกบแหลงทจดสอน คาเลาเรยน และรายละเอยดพนฐานอนๆ

มมธรรมะ

วดโพธ

มมหนงสอทวไป

มมศลปนทองถน

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

84

หองเดกและครอบครว

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” แตละแหงไดจดบรเวณเฉพาะสำหรบเดกและเยาวชนใหมาใชบรการรวมกนดวยการจดหนงสอและสอนานาชนดซงมทงสอทดลองทผใชสามารถทดลองดวยตนเองหรอเปนกลม เครองเลน และสอสาธต

ในบรเวณดงกลาว จะจดบรรยากาศใหดงดดใจ โดยอาจจำลองภาพจากตำนานพนฐานเทพนยาย หรอสภาพภมประเทศทงใกลและไกลตวมาตกแตง พรอมกบจดทนงอาน ทนงเลนทเหมาะสมมบรเวณจดกจกรรมทเดกและครอบครวสามารถมสวนรวมและแสดงออก เชน การเลานทาน การแสดงละครหน การวาดภาพ การแขงขนอานเขยน เปนตน หองสมดบางแหง เชน ทอำเภอไพธทอง ไดสอดแทรกการปลกฝงระเบยบวนยใหกบเดก ดวยการจดระบบใหเดก ไมวาจะเลกเพยงใดไดฝกหดเบกและเกบของเลนใหเปนระเบยบ

การจดกจกรรมสงเสรมการอานทหลากหลายและตอเนอง การรกษาระเบยบวนยภายในหองสมด การสงเสรมใหครอบครวมาใชบรการรวมกน การดแลสภาพเครองเลนใหใชการได ตลอดจนการเสรมหนงสอและสอใหมพอเพยง จงเปนประเดนททาทายผมสวนรวมในการจดหองสมดประชาชน“เฉลมราชกมาร” ทกคน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

85

หองโสตทศนศกษาหองโสตทศนศกษา เปนหองทมงพฒนาใหเปนศนยเทคโนโลยทางการศกษาของอำเภอ

โดยมวตถประสงคทจะจดบรการสอเพอการศกษาคนควา เพอสงเสรมการศกษาดวยตนเอง เพอประกอบการเรยนการสอน ทงในและนอกระบบโรงเรยน และเพอสงเสรมศลปวฒนธรรม และการนนทนาการ

ในแตละหองสมดจะมสอพนฐาน ซงไดแก สไลด CD C.A.I CD-ROM และคมอประกอบการฟงและการชมซงจะมเนอหา ดงน

1. สอการศกษาสำหรบศกษาดวยตนเอง หรอเสรมหลกสตรการศกษาสายสามญทงในและนอกระบบโรงเรยน ตงแตระดบประถมศกษา มธยมศกษา และในบางแหงมถงระดบอดมศกษาทงนโดยไดรบการสนบสนนจากศนยเทคโนโลยทางการศกษา และมหาวทยาลยเปด

2. สอการศกษาสายอาชพ สำหรบศกษาดวยตนเอง หรอประกอบการเรยนตามหลกสตร3. สอทใหความรทวไปเชงสารคด เชนเรองศลปวฒนธรรม การทองเทยว เปนตน4. สอทใหความรในเรองธรรมะ และศาสนา5. สอดนตรประเภทตางๆ ทงดนตรพนบาน ดนตรไทย และดนตรสากล6. สอบนเทง

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

86

หองอเนกประสงคหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” มบทบาทในการเปนศนยสงเสรมการเรยนรของประชาชน

ในการวางแผนเบองตน จงกำหนดใหมหองอเนกประสงคทจะสามารถจดกจกรรมการศกษาทหลากหลายทงในรปของพพธภณฑทองถน นทรรศการ การอภปราย การพบกลมของนกศกษา หรอการเรยนการสอนกลมสนใจ ซงมเนอหาดงตอไปน

1. ประวตศาสตร โบราณคดของพนทนนๆ ทงในภาพรวม และเจาะลกในบางประเดนเชนหองสมดอาวลกแสดงนทรรศการถำหวกะโหลกและลกปดโบราณ หองสมดปตตานจดหองพเศษเพอนำเสนอเรองเมองโบราณ หองสมดพฒนานคมจดนทรรศการตามรอยสมเดจพระนารายณ และหองสมดทองผาภม เสนอเสนทางเดนทพ เปนตน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

87

2. ภมศาสตรและสงแวดลอม หองสมดแตละแหงจะนำเสนอแผนทแสดงอาณาเขต และสภาพทางภมประเทศ พรอมกบเสนอประเดนปญหา เชน หองสมดนำพองเสนอนทรรศการลำนำแหงชวต หองสมดบางปะกงจดนทรรศการปาชายเลน หองสมดวเศษชยชาญแสดงเรองแมนำนอยหองสมดสงหนครเนนการสรางความตระหนกในเรองทะเลสาปสงขลา เปนตน

3. ศลปวฒนธรรมประเพณ หองสมดหลายแหงใหความสนใจตอการนำเสนอนทรรศการทเกยวกบความหลากหลายของศลปวฒนธรรมประเพณ และการเปลยนแปลงในวถชวตของประชาชนเชนหองสมดแมสะเรยงเสนอเรองไทยใหญและชาวเขาเผาตางๆ หองสมดทจตรสแสดงวฒนธรรมชาวชยภม ทมพนฐานไทยโคราช และลาว หองสมดลาดหลมแกวจดนทรรศการวฒนธรรมมอญ หองสมดศขรภมเนนเรองสวย ในขณะทหองสมดกาบเชงเนนเรองวฒนธรรมเขมร เปนตน

4. อาชพ เปนหวขอทมการนำเสนออยางกวางขวางทงในแงของการแสดงววฒนาการของอาชพในพนท เชนการทำเครองปนดนเผาทหองสมดชมพวง ผายกดอกทลำพน ผาไหม ผาขต ผาแพรวาในหองสมดเขตอสาน จนถงการทำขนมเคกทขนชอของจงหวดตรง การประกาศเกยรตคณครชาวบานทมความร และประสบการณทมคณคาแกการสนบสนนใหถายทอดไปสประชาชน การปรบปรงอาชพในพนทและการนำเสนอทางเลอกใหมตลอดจนขนตอนในการประกอบอาชพ

5. การสงเสรมคณภาพชวต หองสมดหลายแหงไดรบความรวมมอในการจดนทรรศการเกยวกบการสงเสรมคณภาพชวต เชน นทรรศการเรองคณคาทางโภชนาการของพชผกพนเมองทหนองบวลำภ นทรรศการเรองการขาดวตามนเอ ทปตตาน เรองอบตภยทศขรภม การพฒนาชายแดนทหองสมดนาด เปนตน

6. คนดมฝมอ นอกเหนอการจดมนนกเขยนทองถนในหองอานหนงสอทวไปแลว ยงมความพยายามทจะรวบรวมประวตและผลงานของคนดมฝมอทเกดในอำเภอ และจงหวด เพอเผยแพรในหองนดวย

7. ภมปญญาทองถน สอดแทรกภายในนทรรศการแตละหวขอ มความพยายามทจะเสนอผลงานและประสบการณจากผรในชมชน เชน หมอยาสมนไพร ชางทอผา ชางตเหลก เกษตรกรททำไรทำนาสวนผสม ทงนเพอใหหองสมดไดเปนสอกลางระหวางเทคโนโลยจากภายนอก และภมปญญาทไดสงสมไวในแตละพนท

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

88

หองเฉลมพระเกยรต

หวใจของหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” คอหองเฉลมพระเกยรตซงมวตถประสงคทจะนำเสนอพระราชประวต พระปรชาญาณ และพระมหากรณาธคณทสถาบนพระมหากษตรยมตอประชาชนชาวไทย หองเฉลมพระเกยรตจงแบงเปน 4 สวน กลาวคอ

1. นทรรศการเกยวกบพระราชประวตของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร2. พระราชนพนธของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร พระราชนพนธ

ของพระบรมวงศานวงศ ในราชวงศจกร หนงสอเทดพระเกยรตสถาบนพระมหากษตรยและราชวงศจกรร3. นทรรศการเกยวกบพระอจฉรยภาพของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

ในดานตางๆ เชน ศลปกรรม วรรณกรรม การดนตร4. พระราชกรณยกจและโครงการพระราชดำรในรชกาลปจจบนของสมเดจพระเทพรตน

ราชสดาฯ สยามบรมราชกมารการนำเสนอนน จะแตกตางในแตละหองสมด สวนใหญจะประกอบดวย ภาพซงสวนหนง

ไดรบพระมหากรณาธคณโปรดเกลาโปรดกระหมอมพระราชทาน และอกสวนหนงไดจากประชาชนในพนททเกบรกษาไวดวยความเทดทนบชา หลายภาพมอายกวา 20 ป หนงสอ กฤตภาค สงทจำลองผลงาน ฝพระหตถ และสอโสตทศน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

89

หองสมดวทยาลยและมหาวทยาลย

หองสมดวทยาลยและมหาวทยาลย เปนแหลงเรยนรหลกในสถาบนอดมศกษา มบทบาทหนาทสงเสรมการเรยนการสอนตามหลกสตรทเปดในวทยาลยหรอมหาวทยาลยนน ๆ เปนสำคญโดยการจดรวบรวมหนงสอและสอความรอน ๆ ในสาขาวชาตามหลกสตร สงเสรมชวยเหลอการคนควาวจยของอาจารยและนกศกษา สงเสรมพฒนาการทางวชาการของอาจารยและนกศกษาโดยจดใหมแหลงความร และชวยเหลอจดทำบรรณานกรมและดรรชนสำหรบคนหาเรองราวทตองการแนะนำนกศกษาในการใชหนงสออางองบตรรายการและคมอสำหรบการคนเรอง

หองสมดวทยาลยและมหาวทยาลย เนนการใหบรการกบนสตนกศกษาของวทยาลยนน ๆแตกมหลายแหงทเปดใหประชาชนเขาไปใชบรการไดตามขอกำหนดของวทยาลยและมหาวทยาลยนน(ใหคนควาขอมลเพมเตมในอนเทอรเนต)

ตวอยางหองสมดมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เปนหองสมดมหาวทยาลยเปด มชอ เรยกวา“สำนกบรรณสารสนเทศ” มบรการทงในมหาวทยาลยสวนกลาง (กทม.) ระดบภาค ทประชาชนมโอกาสเขาใชบรการได โดยเสยคาบำรงรายวน จงหวดทเปดใหบรการ ไดแกนครศรธรรมราช เพชรบร นครสวรรค สโขทย อดรธาน อบลราชธาน ลำปาง จนทบร ยะลา และนครนายก เนนเพอการเรยนของ มสธ. ตามหลกสตรตาง ๆ และหนงสอทวไป เชน นวนยาย เรองสนหนงสอเยาวชน

123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567

กจกรรมใหผเรยนยกตวอยางหองสมดในวทยาลยหรอมหาวทยาลย 1 แหง

พรอมทงบอกลกษณะการใหบรการของหองสมด ไดแก สถานทตง การเปด-ปด บรการ คาบรการ สำหรบประชาชนทวไป ฯลฯ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

90

หอสมดแหงชาตของไทย สถาปนาขนดวยพระมหากรณาธคณสมเดจพระมหากษตราธราชในพระบรมราชจกรวงศ โดยการรวบรวมหอพระมณเฑยรธรรม หอพระสมดวชรญาณ และหอพทธสาสนสงคหะ เขาดวยกน ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหมพระบรมราชโองการประกาศจดการหอพระสมดวชรญาณ ใหเปนหอสมดสำหรบพระนคร เมอวนท 12 ตลาคม พทธศกราช 2448 และไดววฒนาการเปนสำนกหอสมดแหงชาตปจจบน

บทบาทและหนาท1. ดำเนนการจดหา รวบรวม และสงวนรกษาทรพยสนทางปญญา วทยาการ ศลปกรรม

และวฒนธรรมของชาตในรปของหนงสอตวเขยน เอกสารโบราณและจารก หนงสอตวพมพ สอสงพมพสอโสตทศนวสด และสออเลกทรอนกส ทผลตจากในประเทศและตางประเทศ

2. ศกษา วเคราะห วจย ดำเนนงานดานเทคนควชาการบรรณารกษศาสตรสารนเทศศาสตร และเทคโนโลยสารนเทศตามหลกมาตรฐานสากล ตลอดจนใหการฝกอบรมแกบคลากรของหนวยงาน และสถาบนการศกษาทงในประเทศและตางประเทศ

3. ใหบรการการอาน ศกษาคนควา และวจยแกประชาชนเพอใหเปนแหลงการเรยนรตลอดชวตและการศกษาตามอธยาศย

4. เปนศนยประสานงานระบบสารนเทศทางวชาการแหงชาต5. เปนศนยขอมลวารสารระหวางชาตแหงประเทศไทย และภมภาคเอเซยตะวนออก

เฉยงใต ศนยกำหนดเลขมาตรฐานสากลประจำหนงสอและวารสาร ศนยกำหนดรายละเอยดทางบรรณานกรมของหนงสอทจดพมพในประเทศ และเปนศนยกลางแลกเปลยนและยมสงพมพในระดบชาตและนานาชาต

หอสมดแหงชาตสาขาตาง ๆหอสมดแหงชาต นอกจากจะตงอยททาวาสกร เทเวศน เขตดสต กรงเทพฯ ยงมหอสมด

แหงชาตสาขาในภมภาคตาง ๆ อก 17 แหง ดงน

ภาคกลางหอสมดแหงชาตเขตลาดกระบง เฉลมพระเกยรต280/8 หม 2 ถนนหลวงพรตพทยพยต เขตลาดกระบง กรงเทพฯ10520 โทรศพท 0-2739 - 2297 - 8 โทรสาร 0 - 2739 - 2297 - 8ตอ 206 เวลาเปด - ปดทำการ/บรการ : 08.30 - 16.30 น.วนจนทร - วนศกร หยดวนเสาร - วนอาทตย และวนนกขตฤกษ

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

91

หอสมดแหงชาตอนทรบร สงหบร109 หม 1 ตำบลอนทรบร อำเภอนทรบร จงหวดสงหบร 16110โทรศพท 036 - 581 - 520เวลาเปด - ปดทำการ/ บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร - และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตรชมงคลาภเษก กาญจนบรถนนแสงชโต ตำบลบานเหนอ อำเภอเมองจงหวดกาญจนบร 71000 โทรศพท 034 - 513 924 - 6, 516 - 755โทรสาร 034 - 513 -924เวลาเปด - ปดทำการ / บรการ : 09.00 - 17.00 น.วนองคาร - วนเสาร หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตจงหวดสพรรณบร เฉลมพระเกยรตถนนสพรรณบร-ชยนาท ตำบลสนามชย อำเภอเมองจงหวดสพรรณบร 72000โทรศพท 035 - 535 - 343, 535 - 244 โทรสาร 035 - 535 -343เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนพธและวนนกขตฤกษ

ภาคเหนอหอสมดแหงชาตรชมงคลาภเษก เชยงใหมถนนบญเรองฤทธ อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม 50200โทรศพท 053 - 278 - 3223, 053 - 808 - 550โทรสาร 053 - 808 - 550เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษหอสมดแหงชาตลำพนถนนอนทรยงยศ ตำบลในเมอง อำเภอเมอง จงหวดลำพน 5100โทรศพท 053 - 511 - 911 โทรสาร 053 - 560 - 801เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.11 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

92

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอหอสมดแหงชาตเฉลมพระเกยรต ร.9 นครราชสมาถนนราชดำเนน ตำบลในเมอง อำเภอเมอง จงหวดนครราชสมา30000 โทรศพท 044 - 256 - 029 - 30 โทรสาร 044 - 256 - 030เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร - และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตประโคนชย บรรมยถนนโชคชย - เดชอดม ตำบลประโคนชย อำเภอประโคนชยจงหวดบรรมย 31140โทรศพท 044 - 671 - 239 โทรสาร 044 - 671 - 239เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร-วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร - และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถ นครพนมถนนอภบาลบญชา อำเภอเมอง จงหวดนครพนม 48000โทรศพท 144 - 512 - 200, 042 - 512 - 204โทรสาร 042 - 516 - 246เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร-วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร - และวนนกขตฤกษ

ภาคตะวนออกหอสมดแหงชาตชลบรถนนวชรปราการ ตำบลบางปลาสรอย อำเภอเมอง จงหวดชลบร20000 โทรศพท 038 - 286 - 339 โทรสาร 038 - 273 - 231เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร - และวนนกขตฤกษ

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

93

หอสมดแหงชาตรชมงคลาภเษก จนทบรถนนเทศบาล 3 อำเภอเมอง จงหวดจนทบร 22000โทรศพท 039 - 321 - 333, 039 - 331 - 211, 322 - 168เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร-วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

ภาคใตหอสมดแหงชาตนครศรธรรมราชถนนราชดำเนน ตำบลในเมอง อำเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช80000 โทรศพท 075 - 324 - 137, 075 - 324 - 138โทรสาร 075 - 341 - 056เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตกาญจนาภเษก สงขลาซอยบานศรทธา ถนนนำกระจาย-อางทอง ตำบลพะวง อำเภอเมองจงหวดสงขลา 90100โทรศพท 074 - 333 - 063 -5 โทรสาร 074 - 333 - 065เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถ สงขลาสวนสาธารณะเทศบาลนครหาดใหญ ถนนกาญจนวานชตำบลคอหงส อำเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 90110โทรศพท 074 - 212 - 211, 212 - 250 โทรสาร 074 - 212 - 211,212 - 250 ตอ 201เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

94

หอสมดแหงชาต วดดอนรก สงขลาถนนไทรบร ตำบลยอบาง อำเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000โทรศพท 074 - 313 - 730 โทรสาร 074 - 212 - 211เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร-วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถ ตรงวดมชฌมภม ถนนหยองหวน ตำบลทบเทยง อำเภอเมองจงหวดตรง 92000โทรศพท 075 - 215 - 450 โทรสาร 075 - 215 - 450เวลาเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตวดเจรยสมณกจ ภเกตวดหลงศาล ตำบลเขาโตะแซะ อำเภอเมอง จงหวดภเกต 83000โทรศพท 076 - 217 -780 - 1 โทรสาร 076 - 217 - 781เปดเปด-ปดทำการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสารหยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

95

หองสมดเฉพาะ

หองสมดเฉพาะคอหองสมดซงรวบรวมหนงสอในสาขาวชาบางสาขาโดยเฉพาะ มกเปนสวนหนงของหนวยราชการ องคการ บรษทเอกชน หรอธนาคาร ทำหนาทจดหาหนงสอและใหบรการความร ขอมล และขาวสารเฉพาะเรองทเกยวของกบการดำเนนงานของหนวยงานนน ๆ หองสมดเฉพาะจะเนนการรวบรวมรายงานการคนควาวจย วารสารทางวชาการ และเอกสารเฉพาะเรองทผลตเพอการใชในกลมวชาการบรการของหองสมดเฉพาะจะเนนการชวยคนเรองราว ตอบคำถาม แปลบทความทางวชาการ จดทำสำเนาเอกสาร คนหาเอกสาร จดทำบรรณานกรมและดรรชนคนเรองใหตามตองการ จดพมพขาวสารเกยวกบสงพมพเฉพาะเรองสงใหถงผใช จดสงเอกสารและเรองยอของเอกสารเฉพาะเรองใหถงผใชตามความสนใจเปนรายบคคล

ในปจจบนนเนองจากการผลตหนงสอและสงพมพอน ๆ โดยเฉพาะวารสารทางวชาการรายงานการวจย และรายงานการประชมทางวชาการมปรมาณเพมขนมากมาย แตละสาขาวชามสาขาแยกยอยเปนรายละเอยดลกซง จงยากทหองสมดแหงใดแหงหนงจะรวบรวมเอกสารเหลานไดหมดทกอยางและใหบรการไดทกอยางครบถวน จงเกดมหนวยงานดำเนนการเฉพาะเรอง เชน รวบรวมหนงสอและสงพมพอน ๆ เฉพาะสาขาวชายอย วเคราะหเนอหา จดทำเรองยอ และดรรชนคนเรองนน ๆ แลวพมพออกเผยแพรใหถงตวผตองการขอมล ตลอดจนเอกสารในเรองนน

ตวอยางหองสมดเฉพาะหองสมดมารวย เตมความร เตมความสนก ทกอรรถรสแหงการเรยนร

ความเปนมาจดตงขนเมอป พ.ศ. 2518 ในนาม “หองสมดตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย” เพอเปน

แหลงสารสนเทศดานตลาดเงน ตลาดทน และสาขาวชาทเกยวของ กอนจะปรบปรงรปลกษณใหมและเปลยนชอเปน “หองสมดมารวย” ในป พ.ศ. 2547 เพอเปนเกยรตแก ดร.มารวย ผดงสทธ กรรมการผจดการตลาดทรพยทรพยฯ คนท 5

วตถประสงค1. เพอใหบรการเผยแพรขอมล ความรดานการเงน การออม และการลงทน2. เพอใหประชาชนผสนใจมชองทางในการเขาถงแหลงความรผานศนยการคาชนนำ

ไดสะดวกยงขน3. เพอขยายฐานและสรางผลงทนหนาใหม

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

96

การดำเนนการหองสมดมารวยไดจดมมบรการสำหรบกลมเปาหมายในการใชบรการ ดงน1. Library Zone

รวบรวมขอมลสอสงพมพทผลตโดย ตลท. บจ. บลจ. กลต. สมาคมฯ ทเกยวของเผยแพรความรดานการวางแผนทางการเงน การออม และการลงทน ตลอดจนเอกสารตาง ๆ ทเกยวของใหเปนทรจกอยางกวางขวาง ประกอบดวยขอมลเกยวกบ

- SET Corner- Magazine & Nespaper- Listed Company : Annual Report- Personal Finance- Business & Management- Literature & Best Seller : หนงสอจาก MOU ระหวางตลาดหลกทรพยฯ และสำนกพมพชนนำ

- อน ๆ ประกอบดวยหนงสอทเกยวของกบวฒนธรรมการออม การลงทน และ จรยธรรมเปนตน

2. E - Learing & Internet Zoneจดคอมพวเตอรนำเสนอขอมลทางอนเทอรเนตในการตดตามหนรวมทงสงคำสงซอ-ขาย

ไดอยางสะดวกรวดเรว เพอดงดดลกคาทเปนนกลงทนนงผอนคลายโดยทไมพลาดความเคลอนไหวสำคญทเกยวกบการซอ-ขาย หลกทรพย ตลอดจนความรในรปแบบ e-learing, e-book รวมทงการสบคนขอมลจากอนเทอรเนต

3. Coffee Zoneเพอใหสอดคลองกบ Lifestyle ของผใชบรการ โดยจำหนายเครองดม ชา กาแฟ จากSettrade.com

4. Activity Zoneเปนการจดกจกรรมและการประชาสมพนธตาง ๆ อาท การเชญผทมชอเสยงมา

สมภาษณในเรองนาสนใจและเชอมโยงเนอหาเกยวของกบวธการบรหารเงน และการลงทน หรอเปนกจกรรมและนำหนงสอขายด หรอการจดเสวนาใหความรดานการออม การเงน การลงทนจากตวแทนบล. บลจ. เปนตน

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567

กจกรรมใหผเรยนคนควาหองสมดเฉพาะจากอนเทอรเนต แลวทำรายงานสงคร

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

97

วด โบสถ และมสยด

1.วดวดเปนศานสถานทเปนรากฐานของวฒนธรรมในดานตาง ๆ และเปนสวนประกอบสำคญ

ของทองถน และเปนศนยกลางในการทำกจกรรมการศกษาทหลากหลายของชมชนในทองถนวดในประเทศไทยสามารถแบงได 2 ประเภท คอ

ก. พระอารามหลวง หมายถงวดทพระเจาแผนดนทรงสรางหรอบรณะปฏสงขรณขนใหมหรอเปนวดทเจานายหรอขนนางสรางแลวถวายเปนวดหลวงพระอารามหลวง แบงออกเปน 3 ชน ไดแกพระอารามหลวงชนเอก ชนโท และชนตร

ข. พระอารามราษฎร เปนวดทผสรางไมไดยกถวายเปนวดหลวง ซงมจำนวนมากกระจายอยตามทองถนตาง ๆ ทวไป

อนง นอกเหนอจากการแบงวดออกเปน 2 ประเภทแลว ยงมวดประจำรชกาลซงตามโบราณราชประเพณ จะตองมการแตงตงวดประจำรชกาลของพระเจาแผนดนแตละพระองค

ความสำคญของวด วดมความสำคญนานปการตอสงคม เปนแหลงความรของคนในชมชนทมคามากในทกดาน ไมวาจะเปนดานการอบรมสงสอนโดยตรงแกประชาชนทวไป และการอบรมสงสอนโดยเฉพาะแกกลบตรเพอใหเตรยมตวออกไปเปนผนำครอบครวและทองถนทดในอนาคต หรอการใหการศกษาในดานศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ พธกรรมตางๆ นอกจากนบรการตาง ๆ ทวดใหแกคนในทองถนในรปของกจกรรมทางศาสนาตาง ๆ นน นบเปนการใหการศกษาทางออม ประชาชนสามารถศกษาเรยนรไดดวยตนเอง จากการสงเกตพดคย ปรกษาหารอ หรอเขารวมกจกรรมตาง ๆ ทวดจดใหบรการ ในสวนทเปนสถานทพกผอนหยอนใจนน เมอประชาชนเขาไปในวดเพอพกผอนหยอนใจ กจะเกดการเรยนรสงตาง ๆ ไปดวยในตว เชน เรยนรวธปฏบตใหจตใจผองใสสงบเยอกเยน ตามหลกธรรมคำสงสอนของพทธศาสนา ซงพระจะเปนผถายทอดความรและวธปฏบตให นอกจากนหากวดบางวดจดบรเวณสถานทใหเออตอการเรยนรดวยตนเอง เชน ปลกตนไมนานาพรรณ และเขยนชอตนไมตดไว ผทเขาวดกมโอกาสจะศกษาหความรในเรองชนดของพรรณไมเหลานนไดดวยตวเอง

วดกบการจดกจกรรมการศกษา กจกรรมการศกษาทพบในวด ไดแกก. ศกษาและฝกอบรมศลธรรม สงสอนวชาการตาง ๆ ทงโดยตรง คอแกผมาบวชตาม

ประเพณ และแกเดกทมาอยวด และโดยออมคอแกผมาทำกจกรรมตาง ๆ ในวด หรอมารวมกจกรรมในวด ทงวชาหนงสอและวชาชางตาง ๆ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

98

ข. กอกำเนดและอนรกษศลปวฒนธรรม สบทอดวฒนธรรม รวบรวมศลปกรรมเสมอนเปนพพธภณฑ

ค. สงเคราะหชวยใหบตรหลานชาวบานทยากจนไดมาอาศย เลยงชพพรอมไปกบไดศกษาเลาเรยนรบเลยงและฝกอบรมเดกทมปญหา เดกอนาถา ตลอดจนผใหญซงไดทพกพง

ง. ใหคำปรกษาแนะนำเกยวกบปญหาชวต ความทกข ความเดอดรอน ความรสกคบแคนของใจตาง ๆ และปรกษาหารอใหคำแนะนำสงสอนเกยวกบวธแกปญหา

จ. ไกลเกลยระงบขอพพาท โดยอาศยความเคารพนบถอ เชอฟง พระสงฆทำหนาทประดจศาลตดสนความทมงในทางสมครสมานสามคค เปนสำคญ

ฉ. ใหความบนเทงจดงานเทศกาล งานสนกสนานราเรง และมหรสพตาง ๆ ของชมชนรวมทงเปนทเลนสนกสนานของเดก ๆ

ช. เปนสถานทพกผอนหยอนใจทใหความรมรนสดชนของธรรมชาต พรอมไปกบใหบรรยากาศทสงบเยอกเยนทางจตใจของพระศาสนา

ซ. เปนสถานทพบปะประดจสโมสรทชาวบานนดพบ เปนทชมนมสงสรรค สนทนาปรกษาหารอกนในกจกรรมทเหมาะสม และผอนคลาย

ฌ. เปนสถานทแจงขาว แพรขาว และสอสมพนธเกยวกบกจการของทองถน ขาวภายในทองถน ขาวจากภายนอกทองถน เชนขาวเกยวกบเหตการณของประเทศชาตบานเมอง อาศยวดเปนศนยเผยแพรทสำคญทสด และวดหรอศาลาวดเปนทสำหรบกำนนหรอผใหญบาน ตลอดจนนายอำเภอเรยกชาวบาน หรอลกบานมาประชม หรอถอโอกาสทมชมชนในงานวด แจงขาวคราวกจกรรมตาง ๆ

ญ. เปนสถานทจดกจกรรมของชมชน ตลอดจนดำเนนการบางอยางของบานเมอง เชนเปนทกลาวปราศรยหาเสยงของนกการเมอง ทจดลงคะแนนเสยงเลอกตง

ฎ. เปนสถานพยาบาล และเปนททรวบรวมสบทอดตำรายาแผนโบราณ ยากลางบานทรกษาผปวยเจบตามภมรซงถายทอดสบ ๆ มา

ฏ. ใหบรการทพกคนเดนทาง ทำหนาทดจโรงแรม สำหรบผเดนทางไกล โดยเฉพาะจากตางถนและไมมญาตเพอนพอง

ฐ. เปนคลงพสด สำหรบเกบอปกรณและเครองใชตาง ๆ ซงชาวบานจะไดใชรวมกนเมอมงานทวดหรอยมไปใชเมอตนมงาน

ฑ. เปนสถานทประกอบพธกรรม หรอใหบรการดานพธกรรม ซงผกพนกบชวตของทกคนในระยะเวลาและเหตการณตาง ๆ ของชวตตามวฒนธรรมประเพณชมชนไทยแตละชมชน เชนแตละหมบาน มวดประจำชมชนของตน และตางกยดถอวาวดนเปนวดของตน เปนสมบตรวมกนของคนทงหมดในชมชน วดแตละวดจงเปนเครองผนกชมชนใหรวมเปนหนวยหนง ๆ ของสงคม วดท

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

99

สำคญทปชนยสถานทประชาชนเคารพอยางกวางขวาง กเปนเครองรวมใจประชานทงเมอง ทงจงหวดทงภาค หรอทงประเทศ พระสงฆซงเปนทเคารพนบถอ กไดกลายเปนสวนประกอบสำคญในระบบการรวมพลงและควบคมทางสงคม

รป : การนวดแผนโบราณเพอรกษาโรค ทวดพระเชตพนฯ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

100

โบสถ (ครสตศาสนา)

ในทางครสตศาสนา โบสถ หมายถง อาคารหรอสถานททผนบถอศาสนาครสตมารวมกนเพอประกอบพธหรอทำศาสนกจรวมกน เปนเอกลกษณประการหนงของวถชวตของครสตชน และครสตชนสำนกตนเองวาเปนประชากรของพระเจา และพวกเขากมารวมตวกนถวายนมสการในฐานะทเปนประชากร

สวนประกอบของโบสถคำวา “โบสถ” (Church) มาจากภาษากรกวา “ekklesia” ตรงกบคำภาษาลาตนวา

“ecclesai” ความหมายตามอกษร “ekklesia” คอผไดรบเรยก (จากพระจตเจา) ใหเรารวมตวกนหมายถง ตวอาคารโบสถ ซงเปนสถานทใหการตอนรบผทมาชมชนกนน ความหมายของคำวา “โบสถ”มพฒนาการอนยาวนาน ตลอดประวตศาสตรของพระศาสนจกร โบสถมสวนประกอบคราว ๆ ดงน

ลานหนาโบสถ (Church Courtyard)ลานหนาโบสถถอวามความสำคญมากทจะตองมเผอไว เพราะลานนจะแสดงออกซงคณคา

ของการใหการตอนรบเปนดานแรก ดงนน อาจออกแบบเปนรปลานหนาโบสถทมเสาเรยงรายรองรบซมโคงอยโดยรอบ ๆ ดาน หรอรปแบบอยางอนทจะสงผลคลายคลงกน บางครงกใชลานดงกลาวในการประกอบพธดวย หรอบางทกใชเปนทางผานเขา เปน “ตวเชอมโยง” ระหวาง “ภายนอกโบสถ”และ “ภายในโบสถ” โดยจะตองไมใหสงผลกระทบทกลายเปนการปดกน แตมวตถประสงคเพอการปรบสภาพจตใจจากความสบสนวนวายของชวตภายนอก เตรยมจตใจเขาสความสงบภายในโบสถ

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

101

ระเบยงทางเขาสอาคารโบสถ (Atrium หรอ Nathex) และประตโบสถการสรางโบสถในคตเดมเพอจะผานเขาสโถงภายในอาคารโบสถ จะตองผานระเบยงทาง

เขาสอาคารโบสถทเรยกกนวา Atrium หรอ Nathex กอน และบรเวณนนจะมประตอยดวย ระเบยงนคอบรเวณทใหการตอนรบบรรดาสตบรษผมารวมพธซงเปรยบเสมอนพระศาสนจกรเหมอน “มารดาผใหการตอนรบลก ๆ ของพวกเธอ” และประตทางเขาอาคารโบสถกเปรยบเสมอน “พระครสตเจาผทรงเปนประตของบรรดาแกะทงหลาย” (เทยบ ยน : 10:7) ดงนน หากจะมภาพตกแตงทประตกลางกใหคำนงถงความหมายดงกลาวขนาดของประตและทางเขาน นอกจากจะตองคำนงถงสดสวนใหเหมาะสมกบขนาดความจของโถง ภายในโบสถแลว ยงจะตองคำนงถงความจำเปนของขบวนแหอยางสงาทจะตองผานเขา-ออกดวย

หอระฆง (Bell Tower) และระฆงโบสถ (Bell)ในการออกแบบกอสรางโบสถ ควรจะคำนงถงบรเวณการกอสรางหอระฆง และกำหนดให

มการใชระฆง เพอประโยชนใชสอยแบบดงเดม นนคอ การเรยกสตบรษใหมารวมชมนมกนในวนพระเจาหรอเปนการแสดงออกถงวนฉลองและสมโภช รวมทงเปนการสอสารใหทราบกนดวยสญญาณการเคาะระฆง เชน ระฆงเขาโบสถวนธรรมดา ระฆงพรหมถอสาร ระฆงวนสมโภช ระฆงผตาย ฯลฯควรละเวนการใชเสยงระฆงจากเครองเสยงและลำโพง

รปพระสอดคลองกบธรรมเนยมประเพณดงเดมของพระศาสนจกร พระรปของครสตเจา, พระแม

มาร และนกบญไดรบการเคารพในโบสถตาง ๆ แตรปพระเหลานจะตองจดวางในลกษณะทจะไมทำใหสตบรษวอกแวกไปจากการประกอบพธทกำลงดำเนนอยและไมควรมจำนวนมาก และจะตองไมมรปนกบญองคเดยวกนมากกวาหนงรป รวมทงจดขนาดใหเหมาะสมดวย โดยปกตแลวควรจะคำนงถงความศรทธาของหมคณะทงหมดในการตกแตงและการจดสรางโบสถ (I.G.278)

อางนำเสก (Holy water Font)อางนำเสกเตอนใหระลกถงอางลางบาป และนำเสกทสตบรษใชทำเครองหมายกางเขนบน

ตนเองนน เปนการเตอนใจใหระลกถงศลลางบาปทเราไดรบ ดวยเหตนเองทนำเสกจงตงไวตรงทางเขาโบสถ นอกจากนยงกำกบใหใชวสดเดยวกน มรปแบบและรปทรงสอดคลองกบอางลางบาปดวย

รปสบสภาค (Stations of the Cross)ไมวารปสบสภาคจะประกอบดวยพระรปพรอมทงไมกางเขน หรอมเฉพาะไมกางเขนเพยง

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

102

อยางเดยว กใหประดษฐานไวในโบสถ หรอ ณ สถานทเหมาะสมสำหรบตดตงรปสบสภาค เพอความสะดวกของสตบรษ (หนงสอเสก และอวยพร บทท 34 ขอ 1098)

เครองเรอนศกดสทธ (Sacred Futnishings)การประกอบพธกรรมของครสตชนตองใชอปกรณหลายอยางทงทเปนโครงสรางถาวรและท

เปนแบบเคลอนยายได มทงเปนเครองเรอนหรอภาชนะ เราใชชอรวมเรยกอปกรณเหลานวา “เครองเรอนศกดสทธ” หรอ “เครองเรอนพธกรรม” ซงหมายถงอปกรณเหลานนซงมไวใชสอยในระหวางการประกอบพธการ ปฏรปพธกรรมสงคายนากไดกลาวถงเรองนดวย “พระศาสนจกรเอาใจใสกวดขนเปนพเศษ ใหเครองเรอนทใชในศาสนาสวยงามสมทจะใหคารวกจมความสงางาม พระศาสนจกรจงยอมใหมการเปลยนแปลงรปทรงการตกแตงทเกดจากความกาวหนาทางวชาการตามยคสมย (S.C.122)

ครสตศาสนาในประเทศไทย มหลายนกาย แตละนกายจะมจารตและการใชคำ สญลกษณทแตกตางกน นกายทมประชาชนรจกและนบถอกนมากมอย 2 นกาย คอนกายโรมนคอทอลก(ครสตง) และนกายโปรเตสแตนต (ครสเตยน) แตละนกายจะมวธเรยกทแตกตางกน เชนนกายโรมนคาทอลก จะเรยกโบสถของตนเองวา โบสถพระแมมาร โบสถในนกายนจะแตกตางดานสถาปตยกรรมยโรป ประดบประดาดวยรปปนตาง ๆ แตนกายโปรแตสแตนสและเรยกโบถสของตนเองวา ครสตจกร เชน ครสตจกรพระสญญา อาคารของโบสถจะเนนความเรยบงายเหมอนอาคารทวไป ไมเนนรปเคารพ หรอรปปน อาจจะมไมกางเขนเลกพอเปนเครองหมายแสดงถงอาคารทางดานศาสนกจเทานน อางจาก http: www.panyathai.or.th

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

103

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567

กจกรรมใหผเรยนแตละคนไปสำรวจวด โบสถ และมสยดทอยในชมชน /

ตำบล เขยนเปนประวตความเปนมา ความสำคญ สงทจะเรยนรไดจากวดโบสถ มสยด จดทำ เปนรายงานสงคร

ด

มสยด

มสยด หรอสเหรา หรอสะกดวา มสด เปนศาสนสถานของชาวมสลม คำวา มสญดเปนคำภาษาอาหรบ แปลวา สถานทกราบ ชาวมสลมในแตละชมชนจะสรางมสยดขนเพอเปนสถานทปฏบตพธกรรมทางศาสนา อนไดแก การนมาซ และการวงวอน การปลกตนเพอบำเพญตบะหาความสนโดษ (ออตกาฟ และคอลวะห) นอกจากนมสยดยงเปนโรงเรยนสอนอลกรอาน และ ศาสนาสถานทชมนมพบปะ ประชม เฉลมฉลอง ทำบญเลยง สถานททำพธสมรส และสถานทพกพงของผสญจรผไรทพำนก โดยทจะตองรกษามารยาทของมสยด เชนการไมคละเคลาระหวางเพศชายและหญง การกระทำทขดกบบทบญญตหามของอสลาม (ฮะรอม) ทงมวล

คำวา มสยด หรอมสญด เปนคำทยมมาจากภาษาอาหรบ แปลวา สถานทกราบคำวา สเหรา เปนคำทยมมาจากภาษามลาย Surau

ศาสนสถานของศาสนาอสลามทสำคญทสด คออลมสญด อลฮะรอม (มสญดตองหาม) ในนครมกกะห อนเปนทตงของกะอบะห

มะกอมอบรอฮม (รอยเทาของศาสดาอบรอฮม) ขาง ๆ นนเปนเนนเขา อศศอฟา และอลมรวะหอลมสญด อลฮะรอม เปนสถานทนมาซประจำวน และสถานทบำเพญฮจน เพราะยามทมสลมประกอบพธฮจญตองฏอวาฟรอบกะอบะห นมาซหลงมะกอมอบรอฮม และเดน (สะอย) ระหวางอศศอฟา และอลมรวะห

รองลงมาคอ อลมสญด อลนะบะวย คอมสญดของศาสนทตมฮมมด ซงมรางของทานฝงอย

อลมสญด อลอกศอ เปนมสญดทมความสำคญทางประวตศาสตรอสลาม เพราะศาสนทตมฮมมด ไดขนสฟากฟา (มอรอจญ) จากทนน

htt://www.wikipedia.org/wike

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

104

พพธภณฑ

พพธภณฑ เปนทรวบรวม รกษา คนควา วจย และจดแสดงหลกฐานวตถสงของทสมพนธกบมนษยและสงแวดลอม เปนบรการการศกษาทใหทงความรและความเพลดเพลนแกประชาชนทวไป เนนการจดกจกรรมการศกษาทเออใหประชาชนสามารถเรยนรดวยตวเอง พพธภณฑมหลากหลายรปแบบ มการจดแบงประเภทแตกตางกนไป ซงกลาวโดยสรป แบงออกได 6 ประเภทดงน

1. พพธภณฑสถานประเภททวไป (Encyclopedia Museum) เปนสถาบนทรวมวชาการทกสาขาเขาดวยกน โดยจดเปนแผนก ๆ

2. พพธภณฑสถานศลปะ (Museum of Arts) เปนสถาบนทจดแสดงงานศลปะทกแขนง3. พพธภณฑสถานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (Museum of Science and

Technology) เปนสถาบนทจดแสดงววฒนาการทางวทยาศาสตรดานตาง ๆ เชน เครองจกรกลโทรคมนาคม ยานอวกาศ และววฒนาการเกยวกบเครองมอการเกษตร เปนตน

4. พพธภณฑสถานธรรมชาตวทยา (Natural Science Museum) เปนสถาบนทจดแสดงเรองราวของธรรมชาตเกยวกบเรองของโลก ดน หน แร สตว พช รวมทงสวนสตว สวนพฤกษชาตวนอทยาน และพพธภณฑสตวนำและสตวบกดวย

5. พพธภณฑสถานประวตศาสตร (Historical Museum) เปนสถาบนทจดแสดงหลกฐานทางประวตศาสตร แสดงถงชวตความเปนอย วฒนธรรมและประเพณ พพธภณฑประเภทนอาจแยกเฉพาะเรองกได เชนพพธภณฑทรวบรวมและจดแสดงหลกฐานทางประวตศาสตรซงเกยวกบการเมองการทหาร เศรษฐกจ สงคม หรอการแสดงบานและเมองประวตศาสตร ทงนรวมถงโบราณสถานอนสาวรย และสถานทสำคญทางวฒนธรรม

6. พพธภณฑสถานชาตพนธวทยาและประเพณพนเมอง (Museum of Ethnology) และการจำแนกชาตพนธ และอาจจดเฉพาะเรองของทองถนใดทองถนหนง ซงเรยกวาพพธภณฑสถานพนฐาน และถาจดแสดงกลางแจงโดยปลกโรงเรยน จดสภาพแวดลอมใหเหมอนสภาพจรง กเรยกวาพพธภณฑสถานกลางแจง (Open-air Museum)

อนง พพธภณฑสถานแหงชาตนน เปนพพธภณฑทอยภายใตการดแลของรฐ สามารถแบงประเภทได 3 ประเภท คอ

ก. พพธภณฑสถานแหงชาตทเปนสถานสะสมศลปโบราณวตถของวด และประกาศเปนพพธภณฑสถานแหงชาต ขณะนมจำนวน 10 แหง ไดแก

1. พพธภณฑสถานแหงชาต วดพระเชตพนวมลมงคลาราม กรงเทพมหานคร

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

105

2. พพธภณฑสถานแหงชาต วดเบญจมบพตร กรงเทพมหานคร3. พพธภณฑสถานแหงชาต วดมหาธาต อำเภอไชยา จงหวดสราษฎรธาน4. พพธภณฑสถานแหงชาต มหาวรวงศ วดสทธจนดา จงหวดนครราชสมา5. พพธภณฑสถานแหงชาต อนทบร วดโบสถ อำเภออนทบร จงหวดสงหบร6. พพธภณฑสถานแหงชาต พระปฐมเจดย จงหวดนครปฐม7. พพธภณฑสถานแหงชาต วดพระมหาธาต จงหวดนครศรธรรมราช8. พพธภณฑสถานแหงชาต วดพระธาตหรภญชย จงหวดลำพน9. พพธภณฑสถานแหงชาต วดมชฌมาวาส จงหวดสงขลา10. พพธภณฑสถานแหงชาต ชยนาทมน วดพระบรมธาต จงหวดชยนาท

ข. พพธภณฑสถานแหงชาต แหลงอนสรณสถาน (Site Museum) พพธภณฑสถานประเภทน เกดขนเมอกรมศลปากรดำเนนการสำรวจขดคนและขดแตงบรณะโบราณสถานในจงหวดตาง ๆ เปนตน เหตใหพบศลปวตถโบราณเปนจำนวนมาก กรมศลปากรจงดำเนนนโยบายจดสรางพพธภณฑสถานขนตรงแหลงทพบศลปะโบราณวตถใหเปนสถานทรวบรวม สงวนรกษา และจดแสดงสงทคนพบจากแหลงโบราณสถาน เพอใหประชาชนทไดมาชมโบราณสถานไดชมโบราณวตถศลปะวตถทขดคนพบดวย ทำใหเกดความร ความเขาใจในเรองศลปวฒนธรรม ประวตศาสตรโบราณคดของแตละแหง ไดเขาใจเหนคณคาและเกดความภาคภมใจ ชวยกนหวงแหนรกษาสมบตวฒนธรรมใหเปนมรดกของชาตสบไป พพธภณฑสถานแหงชาตในแหลงอนสรณสถานทสรางขนแลวไดแก

1. พพธภณฑสถานแหงชาตเชยงแสน จงหวดเชยงราย2. พพธภณฑสถานแหงชาตเจาสามพระยา จงหวดพระนครศรอยธยา3. พพธภณฑสถานแหงชาตรามคำแหง จงหวดสโขทย4. พพธภณฑสถานแหงชาตอทอง จงหวดสพรรณบร5. พพธภณฑสถานแหงชาตกำแพงเพชร จงหวดกำแพงเพชร6. พพธภณฑสถานแหงชาตบานเลา จงหวดกาญจบร7. พพธภณฑสถานแหงชาตพระปฐมเจดย จงหวดนครปฐม8. พพธภณฑสถานแหงชาตบานเชยง จงหวดอดรธาน9. พพธภณฑสถานแหงชาตวงจนทรเกษม จงหวดพระนครศรอยธยา10. พพธภณฑสถานแหงชาตสมเดจพระนารายณ จงหวดลพบร

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

106

ค. พพธภณฑสถานแหงชาตสวนภมภาค (Regional Museun) เปนการดำเนนนโยบายเผยแพรศลปวฒนธรรม ประวตศาสตร และโบราณคดแกประชาชนในภาคตาง ๆ โดยใชพพธภณฑสถานเปนศนยกลางวฒนธรรมใหการศกษาแกประชาชนแตละภาค ไดแก

1. พพธภณฑสถานแหงชาตขอนแกน จงหวดขอนแกน2. พพธภณฑสถานแหงชาตเชยงใหม จงหวดเชยงใหม3. พพธภณฑสถานแหงชาตนครศรธรรมราช จงหวดนครศรธรรมราช4. พพธภณฑสถานแหงชาตปราจนบร จงหวดปราจนบร5. พพธภณฑสถานแหงชาตสวรรคโลก จงหวดสโขทย6. พพธภณฑสถานแหงชาตสงขลา จงหวดสงขลา

พพธภณฑกบการจดกจกรรมการศกษา พพธภณฑไดมการจดกจกรรมการศกษาในรปแบบทหลากหลาย ดงน คอ

ก. งานบรการใหการศกษา ไดแก1.จดบรการบรรยายและนำชมแกนกเรยน นกศกษาซงตดตอนดหมายวนเวลากบฝาย

การศกษา เจาหนาทการศกษาจะบรรยายและนำชมตามระดบความร ความสนใจของนกเรยน และเนนพเศษในเรองทสมพนธกบหลกสตรวชาเรยนของนกเรยนแตละระดบชนการศกษา

2.จดบรรยายและนำชมแกประชาชนในวนอาทตย เจาหนาทการศกษาจะบรรยาย และนำชมซงเปนบรการสำหรบประชาชน มทงการนำชมทวไป (Guided Tour) และการบรรยายแตละหอง(Gallery Talk)

3. เปดชนสอนศลปะแกเดกระหวางปดภาคฤดรอน ฝายการศกษาไดทำการเปดสอนศลปะแกเดกทงไทยและตางประเทศ

ข. งานเผยแพรศละวฒนธรรมแกชาวตางประเทศ ฝายการศกษามเจาหนาทจำกดไมสามารถบรรยายและนำชมแกชาวตางประเทศเปนภาษาตาง ๆ ได จงไดจดอาสาสมครและทำการอบรมมคคเทศกอาสาสมครทเปนชาวตางประเทศทอยในไทยมาชวยงานพพธภณฑสถาน เรยกชอคณะชาวตางประเทศวา “The National Museum Volunteer Group” คณะอาสาสมครทำกจกรรมตาง ๆ ไดแก

1. จดมคคเทศนชมพพธภณฑสถานแหงชาต เปนภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส ภาษาเยอรมน และภาษาญปน

2. จดอบรมวชาศลปในประเทศไทยระยะเวลาครงละ 10-12 สปดาห เปนภาษาองกฤษ3. จดรายการนำชมโบราณสถาน โดยมเจาหนาทการศกษารวมไปดวย

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

107

4. จดรายการบรรยายทางวชาการเปนประจำ โดยเชญผทรงคณวฒและผเชยวชาญ เปนผบรรยาย

5. คณะอาสาสมครชวยงานหองสมด งานหองสมดภาพนง และงานวชาการอน ๆ

ค. งานวชาการ ไดแก1. จดตงหองสมดศลปโบราณคด ฝายการศกษาไดปรบปรงหองสมดกองกลางโบราณคด

ซงเดมมหนงสอสวนใหญเปนหนงสอทพมพในงานฌาปนกจ จงไดตดตอขอรบหนงสอจากมลนธตาง ๆ และไดจดหาเงนจดซอหนงสอประเภทศลปะและโบราณคดเขาหองสมด และจดหาบรรณารกษอาสามครทำบตรหองสมดและดแลงานหองสมด

2. จดตงหองสมดภาพนง (Slide Library) มภาพนงศลปะ โบราณวตถและโบราณสถาน3. จดทำ Catalogue ศลปะวตถในพพธภณฑสถานแหงชาต เปนภาษาองกฤษ4. จดพมพเอกสารทางวชาการ

อนง ในทองถนทอยหางไกลจากแหลงวทยาการ จะมการจดกจกรรมพพธภณฑเคลอนทซงเปนรถเคลอนทไปตามสถานทตาง ๆ มการจดกจกรรมหลากหลายในรถ อาท จดนทรรศการบรรยาย สาธต และศกษาคนควาเอกสารตาง ๆ

พพธภณฑพยาธวทยาเอลลส

พพธภณฑสตวนำราชมงคลศรวชย จ.ตรง อาคารพพธภณฑสถานแหงชาตนาน

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

108

อทยานการศกษา

อทยานการศกษา (Educational) หมายถง การออกแบบระบบการศกษาเพออำนวยความสะดวกและบรการแกประชาชนในทองถนในเขตเมอง เปนการบรการทผสมผสานระหวางการพกผอนหยอนใจกบการศกษาตามอธยาศย เพอพฒนาคณภาพชวตของคน แตอยางไรกตาม ไดมความเหนแตกตางกนในเรองของนยามของ “อทยานการศกษา” ซงสามารถสรปไดเปน 2 กลม คอ

ก. กลมพฒนาการนยม จดอทยานการศกษาเพอปญหาการขาดแคลนวสด อปกรณอาคารสถานท สงแวดลอมและบคลากรทมความเชยวชาญหายากไวในทเดยวกน โดยจดเปนสถานศกษาขนาดใหญทสามารถใหการศกษาในหลกสตรทจดไมไดในโรงเรยนปกต เพราะขาดทรพยากรการศกษาเพอเอออำนวยโอกาสทางการศกษาแกนกศกษา นกเรยนทกระดบชน ประชาชนทวไปทงในและนอกเวลาเรยนปกต เปนการตอบสนองตอการใหการศกษาทงในระบบ นอกระบบ และการศกษาตลอดชวต

ข. กลมมนษยนยม มการจดอทยานการศกษาเพอแกปญหาการขาดแคลนวสด อปกรณอาคารสถานท สงแวดลอมและบคลากรทมความเชยวชาญ หายากไวในทเดยวกนคลายกบกลมพพฒนาการนยม แตในอทยานการศกษาของกลมมนษยนยม เนนใหมสวนบรเวณทรมรนเปนทพกผอนแกผใชอทยานการศกษาเพมขนอกสวนหนง

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

109

ความสำคญของอทยานการศกษาอทยานการศกษามความสำคญ ดงนก. ชวยสรางความคดรวบยอด การทผเรยนมโอกาสไดเหน ไดสมผส ไดรบคำแนะนำ สาธต

และไดทดลองดวยตนเอง ทำใหผ เรยนสามารถสรางมโนภาพทถกตองไดทนทท เหน เชนการไดทดลองทอผาดวยกกระตก ทำใหผเรยนสามารถสรางความคดรวบยอดไดรวดเรว และถกตองกวาการอานจากเอกสาร เปนตน

ข. ใหประสบการณทเปนรปธรรม การเรยนรประสบการณตรงหรอประสบการณจำลองในอทยาน การศกษาทำใหสามารถเขาใจสภาพทจรงแทขององคความร เชน การศกษาสถาปตยกรรมของบานทรงไทย และเพนยดคลองชางสมยโบราณ เปนตน

ค. ชวยสรางความใฝรในเรองอน ๆ เพมขน จากการทผเรยนสามารถสมผสและเหนสภาพจรงของสงทตองการศกษา ทำใหเขาใจงาย และไปเสรมแรงจงใจในการเรยนรเรองอน ๆ ตอไป

ง. เปนแหลงทใหการศกษาตอเนอง อทยานการศกษาสามารถใหบรการแกคนทกเพศทกวย ทกอาชพ ในรปแบบทหลากหลายทงทางดานการพกผอนหยอนใจ และการทำกจกรรมการเรยนรสงตาง ๆ ทมอยจำนวนมากมาย ซงลวนแตสงเสรมการพฒนาคณภาพชวตทงสน จงเปนแหลงททกคนสามารถแสวงหาไดทกอยางทตนตองการอยางอสระและตอเนอง

รป แสดงผเรยนรอนทองในอทยานการศกษา

รป อทยานการศกษารชกาลท 2

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

110

จ. เปนแหลงทใหความเสมอภาคแกประชาชนทก ๆ คนมสทธเทาเทยมกนในการใหบรการของอทยานการศกษา ไมวาจะเปนดานการทำกจกรรมพฒนาวชาชพ การทำกจกรรมสขภาพ ตามเวลาทตองการจะเรยน

อทยานการศกษากบการจดกจกรรมการศกษา อทยานการศกษามลกษณะเปนสวนสาธารณะทจดสรางขนเพอสงเสรมการศกษาตามอธยาศยและการพกผอนหยอนใจของประชาชนกจกรรมของการศกษาทสำคญของอทยานการศกษาม 2 สวน คอ

สวนท 1 เปนสวนของอทยานทมภมทศนเขยว สะอาด สงบ รมรน สวยงามตามธรรมชาตมสระนำ ลำธารตนไมใบหญาเขยวชอมตลอดป และมอาคารสถานทพรอมทงสงอำนวยความสะดวกในการจดกจกรรม การศกษาตามอธยาศย และการพกผอนหยอนใจของประชาชนทกเพศ ทกวยพนทสวนทเปนพฤกษชาต มการปลกและแสดงไมดอกและไมประดบของไทยไวใหสมบรณครบถวนมสวนนำซงจดปลกบวทกชนด อาคารสญลกษณ ศาลาพมขาวบณฑ และอาคารตรศร เปนศนยกลางของอทยาน มอาคารไทยสมยปจจบนสำหรบจดพพธภณฑ นทรรศการ การสาธต และการจดแสดงเรองตางๆ ดวยเทคโนโลยสมยใหม สวนสขภาพทงสวนกายและสวนจต มศาลาสำหรบการนงพกผอนกระจายอยในบรเวณอทยานและมสอไทย 4 ภาค คอภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอภาคกลาง และภาคใต สรางขนตามรปแบบของสถาปตยกรรมในภาคนน ๆ รวมทงจดแสดงสงของเครองใชทมลกษณะเฉพาะของภาคนน ๆ ในเรอนไทย ดงกลาวดวย

สวนท 2 เปนสวนของกจกรรมการศกษาตามอธยาศย ซงประกอบดวย1) กจกรรมสงเสรมความรเกยวกบชวตไทย เอกลกษณไทย ศลปวฒนธรรมไทย

วทยาการกาวหนาและประยกตวทยาทมผลตอการดำเนนชวตของคนไทยโดยสวนรวมดวย มการผลตและพฒนาเทคโนโลยการสอสารสมยใหมเสนอไวในอทยานการศกษา เชนภาพยนตร ภาพทศนคอมพวเตอร มลตวชน และสอโสตทศนอน ๆ ทแสดงใหเหนถงววฒนาการและการประยกตเทคโนโลยการสอสารในประเทศไทยมการจดแสดงมหกรรม นทรรศการ และการสาธต ทงทจดประจำและจดเปนครงคราว ทงทเกยวของกบการศกษาและเรองทวไป เชนแสดงใหเหนถงววฒนาการดานวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน โทรศพท โทรพมพ และการสอสารผานดาวเทยม เปนตน ตลอดจนมการจดพพธภณฑเฉพาะเรอง เฉพาะอยางทไมซำซอนกบพพธภณฑทจดกนอยแลว เชนพพธภณฑชวตไทย และจดสรางเรอนไทย 4 ภาค เปนตน

2) กจกรรมสงเสรมการพกผอนและนนทนาการเพอใหประชาชนไดใชเวลาวางใหเปนประโยชน ไดมสถานทพกผอนหยอนใจทมบรรยากาศรมรน สงบ สะอาด และปลอดภย มงานอดเรกทเหมาะสม รวมทงไดพฒนารางกายและจตใจใหสมบรณแขงแรง โดยการจดสรางศาลาทพกกระจายไวในบรเวณใหมากพอเพอใชเปนทพกผอนหยอนในวนหยดของประชาชน จดตงชมรมกลมผสนใจงานอดเรกตาง ๆ และเปนศนยนดพบเพอการทำงานอดเรกรวมกน โดยอทยานการศกษา

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

111

เปนผประสานสงเสรมและอำนวยความสะดวก นอกจากน มการจดสวนสขภาพ ทงสวนกายและ สวนจตเพอใหผมาใชประโยชนไดมาใชออกกำลงกายโดยสภาพธรรมชาต และการพฒนาสขภาพจต

3) กจกรรมสงเสรมศลปวฒนธรรมและประเพณอนดงามเกยวกบศลปะพนบาน การละเลนพนบาน และงานประเพณในเทศกาลตาง ๆ ของไทย โดยการเลอกสรรเรองทหาดไดยาก หรอกำลงจะสญหายมาแสดงเปนครงคราว จดทำภาพยนตรและภาพวดทศน บนทกเรองตางๆ ลวนเสนอผานเทคโนโลยการสอสารทจดไวในอทยานการศกษา นอกจากนยงมการรวมกบชมชนจดงานประเพณในเทศกาลตาง ๆ โดยมงธำรงรกษารปแบบและวธการจดทถกตองเหมาะสมไวเปนตวอยาง

อทยานแหงชาต หมายถง พนทอนกวางใหญไพศาล ทประกอบดวยทรพยากรธรรมชาตทสวยงาม เหมาะสำหรบการพกผอนหยอนใจ เปนแหลงทอยอาศยของสตวปาหายาก หรอมปรากฏการณธรรมชาตทอศจรรย อทยานแหงชาตทสำคญไดแก อทธยานแหงชาตเขาใหญ อทยานแหงชาตภกระดง อทยานแหงชาตตะรเตา อทยานแหงชาตดอยขนตาล เปนตน

อทยานแหงชาตกบการจดกจกรรมการศกษา มดงนก. เปนสถานทศกษาดานธรรมชาตวทยา มการรกษาและอนรกษสายพนธธรรมชาต

ของพชและสตวปา ซงเออประโยชนอยางมหาศาลตอการจดกจกรรมการศกษาดานเกษตรศาสตรและชววทยา

ข. การรกษาสงแวดลอมทางธรรมชาตของอทยานแหงชาตเออตอการพฒนาคณภาพกายและสขภาพจตของมนษยชาต

ค. ใชเปนแหลงนนทนาการเพอการพฒนาคณภาพชวตของมนษย

123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567

กจกรรมใหผเรยน แบงกลม ๆ ละ 8-10 คน แตละกลมวางแผนการคนควา

เกยวกบ “ศลปวฒนธรรมไทย” เรองใดเรองหนง โดยใชขอบขายเนอหาจากบทท 2 วาทานสามารถใชแหลงเรยนรใดในการคนควาเรยงลำดบอยางนอย 3 แหลง รวมทงบอกเหตผลวา ทำไมจงใชแหลงเรยนรลำดบท1,2 และ 3 แลวรายงานหนาชน รวมทงจดทำเปนรายการการคนควาสงคร

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

112

เรองท 5 : การใชแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต

มารจกอนเทอรเนตกนเถอะ1. อนเทอรเนต (Internet) คออะไร1

ถาจะถามวาอนเทอรเนต (Internet) คออะไร กคงจะตอบไดไมชดเจน คงตอบไดกวางๆ วา คอ 1) ระบบเครอขายคอมพวเตอร (Computer Network) ขนาดใหญซงเกดจากนำเอาคอมพวเตอรและเครอขายคอมพวเตอรจากทวโลกมาเชอมตอกนเปนเครอขายเดยวกนโดยใชขอตกลงในการสอสารระหวางคอมพวเตอรในเครอขายหรอใชภาษาสอสารหลก (Protocol) เดยวกน คอTCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) 2) เปนแหลงขอมลขนาดใหญใชเปนเครองมอในการคนหาขอมลทตองการไดเกอบทกประเภท เปนเครองมอสอสารของคนทกชาตทกภาษาทวโลก และ 3) เปนเสอ (Media) เผยแพรขอมลไดหลายประเภท เชน สอสงพมพ, สอโทรทศน สอวทย สอโทรศพท เปนตน

2. อนเทอรเนตสำคญอยางไรเทคโนโลยสนเทศ (Information Technology) หลายประเทศทวโลกกำลงใหความสำคญ

เทคโนโลยสารสนเทศ หรอเรยกโดยยอวา “ไอท (IT) ซงหมายถงความรในวธการประมวลผล จดเกบรวบรวม เรยกใช และนำเสนอขอมลดวยวธการทางอเลกทรอนกส เครองมอทจำเปนตองใชสำหรบงานไอท คอคอมพวเตอร อปกรณสอสาร โทรคมนาคม โครงสรางพนฐานดานการสอสาร ไมวาจะเปนสายโทรศพท ดาวเทยม หรอเคเบลใยแกวนำแสง อนเทอรเนตเปนเครองมอสำคญอยางหนงในการประยกตใชไอท หากเราจำเปนตองอาศยขอมลขาวสารในการทำงานประจำวน อนเทอรเนตจะเปนชองทางททำใหเราเขาถงขอมลขาวสารหรอเหตการณความเปนไปตางๆ ทวโลกทเกดขนไดในเวลาอนรวดเรว ในปจจบนสามารถสบคนขอมลไดงายๆ กวาสออนๆ อนเทอรเนตเปนแหลงรวบรวมขอมลแหลงใหญทสดของโลก และเปนทรวมทงบรการเครองมอสบคนขอมลหลายประเภท จนกระทงกลาวไดวาอนเทอรเนตเปนเครองมอสำคญอยางหนงในการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศทงในระดบบคคลและองคกร

1 http://www.montfort.ac.th/mcs/dept/computer/Internet/whatinet.html 7 มนาคม 2552

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

113

อนเทอรเนตในลกษณะเปนแหลงเรยนรสำคญในโลกปจจบน

ถาจะพดถงวาอนเทอรเนตมความจำเปนและเปนแหลงเรยนรทสำคญทสดคงจะไมผดนกเพราะเราสามารถใชชองทางนทำอะไรไดมากมายโดยทเรากคาดไมถง ถาอยางนนลองมาดววาอนเทอรเนตมความสำคญอยางไรกบเราในโลกปจจบน

1. เหตผลสำคญททำใหแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตไดรบความนยมแพรหลาย คอ1. การสอสารบนอนเทอรเนตเปนแหลงเรยนรทไมจำกดระบบปฏบตการของเครองคอมพวเตอร

คอมพวเตอรทตางระบบปฏบตการกสามารถตดตอสอสารกนได2. แหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตไมมขอจำกดในเรองของระยะทาง ไมวาจะอยภายใน

อาคารเดยวกนหางกนคนละมมโลก ขอมลกสามารถสงผานถงกนไดดวยเวลารวดเรว3. อนเทอรเนตไมจำกดรปแบบของขอมล ซงมไดทงมลมลทเปนขอความอยางเดยว หรออาจม

ภาพประกอบ รวมไปถงขอมลชนดมลตมเดย คอมทงภาพเคลอนไหวและมเสยงประกอบดวยได

2. หนาทและความสำคญของแหลงเรยนรอนเทอรเนต3

การสอสารในยคปจจบนทกลาวขานกนวาเปนยคไรพรมแดนนน การเขาถงกลมเปาหมายจำนวนมากๆ ไดในเวลาอนรวดเรว และใชตนทนในการลงทนตำ เปนสงทพงปรารถนาของทกหนวยงานและอนเทอรเนตเปนสอทสามารถตอบสนองตอความตองการดงกลาวได จงเปนความจำเปนททกคนตองใหความสนใจและปรบตวใหเขากบเทคโนโลยใหมน เพอจะไดใชประโยชนจากเทคโนโลยดงกลาวอยางเตมท

3. ความหมายของอนเทอรเนตอนเทอรเนต2 (องกฤษ : Internet) หมายถง เครอขายคอมพวเตอรขนาดใหญ ทมการ

เชอมตอระหวางเครอขายหลายๆ เครอขายทวโลก โดยใชภาษาทใชสอการกนระหวางคอมพวเตอรทเรยกวา โพรโทรคอล (Protocol) ผใชเครอขายนสามารถสอสารถงกนไดในหลายๆ ทาง อาทเชน อเมล(E-mail), เวบบอรด (Web bord), แชทรม (Chat room) การสบคนขอมลและขาวสารตางๆ รวมทงคดลอกแฟมขอมลและโปรแกรมมาใชได

2 จากวกพเดย สารานกรมเสร http://th.wikipedai.org/wiki/3 http://www.srang-fun.net/web/Knowlage/BasicCom/09.htm

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

114

4 http://www.geocities.com/edtecthno251/nuntiya/6thml

อนเทอรเนตถอเปนระบบเครอขายคอมพวเตอรสากลทเชอมตอเขาดวยกน ภายใตมาตรฐานการสอสารเดยวกน เพอใชเปนเครองมอสอสารและสบคนสารสนเทศจากเครอขายตางๆ ทวโลก ดงนนอนเทอรเนตจงเปนแหลงรวมสารสนเทศจากทกมมโลก ทกสาขาวชา ทกดาน ทงบนเทงและวชาการตลอดจนการประกอบธรกจตางๆ

3. ความสำคญของแหลงเรยนรอนเทอรเนตกบงานดานตางๆ4

ดานการศกษา1. สามารถใชเปนแหลงคนควาหาขอมล ไมวาจะเปนขอมลทางวชาการ ขอมลดานการเมอง

ดานการแพทย และอนๆ ทนาสนใจ2. ระบบเครอขายอนเทอรเนตจะทำหนาทเสมอนเปนหองสมดขนาดใหญ3. ผใชสามารถใชอนเทอรเนตตดตอกบแหลงเรยนรอนๆ เพอคนหาขอมลทกำลงศกษาอยได

ทงทขอมลทเปนขอความ เสยง ภาพเคลอนไหวตางๆ เปนตน

ดานธรกจและการพาณชย1. ในการดำเนนงานทางธรกจ สามารถคนหาขอมลตางๆ เพอชวยในการตดสนใจทางธรกจ2. สามารถซอขายสนคาผานระบบเครอขายอนเทอรเนต3. บรษทหรอองคกรตาางๆ กสามารถเปดใหบรการและสนบสนนลกคาของตนผานระบบเครอ

ขายอนเทอรเนตได เชน การใหคำแนะนำ สอบถามปญหาตางๆ ใหแกลกคา แจกจายตวโปรแกรมทดลองใช (Shareware) หรอโปรแกรมแจกฟร (Freeware) เปนตน

ดานการบนเทง1. การพกผอนหยอนใจ สนทนาการ เชน การคนหาวารสารตางๆ ผานระบเครอขายอนเทอรเนต

ทเรยกวา Magazine Online รวมทงหนงสอพมพและขาวสารอนๆ โดยมภาพประกอบทจอคอมพวเตอรเหมอนกบวารสารตามรานหนงสอทวๆ ไป

2. สามารถฟงวทยผานระบบเครอขายอนเทอรเนตได3. สามารถดงขอมล (Download) ภาพยนตรตวอยางทงภาพยนตรใหมและเกามาดไดจาก

เหตผลดงกลาว พอจะสรปไดว อนเทอรเนต มความสำคญในรปแบบ ดงน3.1 การประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศททนสมย3.2 การตดตอสอสารทสะดวกและรวดเรว

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

115

3. ความสำคญของแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต5

ความสำคญของขอมลแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต เปนสงทตระหนกกนอยเสมอ1. การจดเกบขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต ไดงายและสอสารได

รวดเรว การจดเกบขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต ซงอยในรปแบบของสญญาณอเลกทรอนกส ผเรยนสามารถจดเกบไวในแผนบนทกขอมล สามารถบนทกไดมากกว ๑ ลานตวอกษรสำหรบการสอสารขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตนน ขอมลสามารถสงผานสญญาณอเลกทรอนกส ไดดวยอตรา 120 ตวอกษรตอวนาท และสามารถสงขอมล 200 หนา ไดในเวลาเพยง40 นาท โดยทผเรยนไมตองเสยเวลานงปอนขอมลเหลานนชาใหมอก

2. ความถกตองของขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต โดยปกตมการสงขอมลดวยสญญาณอเลกทรอนกสจากจดหนงไปยงจดหนงดวยระบบดจตอล วธการรบสงขอมลจะมการตรวจสอบสภาพของขอมล หากขอมลผดพลาดกมการรบรและพยายามหาวธแกไขใหขอมลทไดรบมความถกตอง โดยอาจใหทำการสงใหม กรณทผดพลาดไมมาก ผรบอาจใชโปรแกรมของตนแกไขขอมลใหถกตองไดดวยตนเอง

3. ความรวดเรวของการทำงานจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต โดยปกตสญญาณทางไฟฟาจะเดนทางดวยความเรวเทาแสง ทำใหการสงผานขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตจากซกโลกหนงสามารถทำไดรวดเรว ถงแมวาขอมลจากฐานขอมลของแหลงเรยนรนนจะมขนาดใหญ กตาม ความรวดเรวของระบบเครอขายอนเทอรเนตจะทำใหผเรยนสะดวกสบายอยางยงเชน การทำบตรประจำตวประชาชน ผรบบรการสามารถทำทใดกได เพราะระบบฐานขอมลจะเชอมตอถงกนไดทกททวประเทศ ทำใหเกดความสะดวกกบประชาชนผรบบรการ

4. แหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตมตนทนประหยด การเชอมตอคอมพวเตอรเขาหากนเปนเครอขายเพอรบและสงหรอสำเนาขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต ทำใหราคาตนทนของการใชขอมลประหยดมาก เมอเปรยบเทยบกบการจดสงแบบอน ซงผเรยนสามารถรบและสง ขอมลจากแหลงเรยนรใหระหวางกนผานทางสญญาณอเลกทรอนกสไดสะดวก รวดเรวและถกตอง7 สำนกงานคณะกรรมการ (2549) องคการคา. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานเทคโนโลย ชวงชนท4 ชนมธยมศกษาปท 4-6 ตามหลกสตรการศกษาชนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพมหานคร :โรงพมพครสภาลาดพราว, หนา 201.

3.3 แหลงรวบรวมขอมลแหลงใหญทสดของโลก โดยสรปอนเทอรเนตไดนำมาใชเครองมอทจำเปนสำหรบงานไอท ทำใหเกดชองทางในการเขาถงขอมลทรวดเรว ชวยในการตดสนใจและบรหารงานทงระดบบคคลและองคกร

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

116

5. ชอและเลขทอยไอพของแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตคอมพวเตอรทกเครองทตออยบนเครอขายอนเทอรเนตจะมเลขทอยไอพ (IP address) และ

แตละเครองทวโลกจะตองมเลขทอยไอพไมซำกน เลขทอยไอพนจะไดรบการกำหนดเปนกฎเกณฑใหแตละองคกรนำไปปฏบตเพอใหระบบปฏบตการเรยกชองายและการบรหารจดการเครอขายทำไดด จงกำหนดชอแทนเลขทอยไอพ เรยกวา โดเมน โดยจะมการตงชอสำหรบเครองคอมพวเตอรแตละเครองทอยบนเครอขาย เชน nfe.go.th ซงใชแทนเลขทอยไอพ 203.172.142.0 การกำหนดใหมการใชระบบชอโดเมนมการกำหนดรปแบบเปนลำดบชน คอ

http: // www.nfe.go.th

1 2 3 4 5

หมายเลข 1 หมายถง เปนมาตรฐานการสอสารในอนเทอรเนตหมายเลข 2 หมายถง เครอขายเวลดไวดเวบหมายเลข 3 หมายถง ชอของหนวยงานหรอเวบไซตหมายเลข 4 หมายถง ประเภทของหนวยงานหมายเลข 5 หมายถง ชอยอของประเทศของเวบไซตทจดโดเมน คอประเทศไทย

ตารางโดเมนทประเทศไทยใช

ชอโดเมนหมายเลข 5 ความหมาย

ac (academic) สถาบนการศกษาco (company) บรษท หางรานgo (government) หนวยงานของรฐบาลor (organization) องคกรทไมแสวงหากำไรin (individual) สวนบคคลmi (military) หนวยงานทางทหารnet (network) ผใหรการเครอขายcom (commercial) หนวยงานเอกชน ธรกจ

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

117

บรการจากอนเทอรเนต1. การสบคนขอมลความรจากเวบไซตตาง ๆ เพยงแตพมพคำสำคญจากเนอหา หรอเรอง

ทตองการคนควากจะไดชอเวบไซตจำนวนมาก ผเรยนสามารถเลอกหาอานไดตามความตองการ เชนกลวยไม สตวสงวน ขาวดวนวนน ราคาทองคำ อณหภมวนน อตราแลกเปลยนเงน ฯลฯ (ผเรยนสามารถฝกการใชอนเทอรเนต จากหองสมดประชาชน หรอเรยนรดวยตนเองจากหนงสอ)

2. ไปรษณยอเลกทรอนกส (E-mail) หรอทเรยกกนวา อเมล เปนการตดตอสอสารดวยตวหนงสอแบบใหม แทนจดหมายบนกระดาษ สามารถรบสงขอมลระหวางกนไดอยางรวดเรว เปนทนยมในปจจบน

3. การสนทนาหรอหองสนทนา (Chat room) เปนการสนทนาผานอนเทอรเนต สามารถโตตอบกนไดทนท แลกเปลยนเรยนร ถามตอบปญหาไดหลาย ๆ คน ในเวลาเดยวกน

4. กระดานขาว (Web Board) ผใชสามารถแลกเปลยนขอมลขาวสารตาง ๆ การใหขอเสนอขอคดเหน อภปรายโตตอบ ทกคนสามารถเขาไปใหขอคดเหนไดโดยมผใหบรการเปนผตรวจสอบเนอหา และสามารถลบออกจากขอมลได

5. การโฆษณาประชาสมพนธ หนวยงานตาง ๆ จะมเวบไซตใหบรการขอมลและประชาสมพนธองคกรหรอหนวยงาน เราสามารถเขาไปใชบรการ เชน สถานทตงของหองสมด บทบาทภารกจของพพธภณฑ สวนสตวอยทใดบาง แหลงเรยนรมทใดบาง ตารางสอบของนกศกษา กศน.เปนตน

6. การอานขาว มเวบไซตบรการขาว เชน CNN New York Time ตลอดจนขาวจากหนงสอพมพตาง ๆ ในประเทศไทย

7. การอานหนงสอ วารสาร และนตยสาร มบรษททผลตสอสงพมพจำนวนมากจดทำเปนนตยสารออนไลน เชน นตยสาร MaxPC นตยสาร Interment ToDay นตยสารดฉน เปนตน

8. การสงการดอวยพร สามารถสงการดอวยพรอเลกทรอนกส หรอ E-Card ผานอนเทอรเนต โดยไมเสยคาใชจาย สะดวก รวดเรว

9. การซอสนคาและบรการ เปนการซอสนคาออนไลน โดยสามารถเลอกดสนคาพรอมทงคณสมบตของสนคา และสงซอสนคาพรอมชำระเงนดวยบตรเครดตในทนท บรษทตาง ๆ จงมการโฆษณาขายสนคาผานอนเทอรเนต เปนการใชอนเทอรเนตเชงพาณชย ซงไดรบความนยมในตางประเทศมาก

10. สถานวทยและโทรทศนบนเครอขาย ปจจบนสถานวทยบนเครอขายอนเทอรเนตมหลายรอยสถาน ผใชสามารถเลอกสถานท..และไดยนเสยงเหมอนการเปดฟงวทย ขณะเดยวกนกมการสงกระจายภาพวดโอบนเครอขายดวย แตยงมปญหาตรงทความเรวของเครอขายทยงไมสามารถรองรบการสงขอมลจำนวนมาก ทำใหคณภาพของภาพไมตอเนอง

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

118

กจกรรมใหผเรยนสบคนขอมลจากอนเทอรเนตในเรองทผเรยนสนใจ 1 เรอง และบนทกผลการ ปฏบต

ชอเวบไซต .................................................................................................................................................สรปเนอหาทได .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ใหผเรยนศกษาสอในรปเวบเพจเรองไปษณยอเลกทรอนกสจากแฟมชอ Index.htmในโฟลเดอร Inchat แลวชวยกนตอบคำถามตอไปน

1. E-mail คออะไร มประโยชนอยางไร....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. ในการสง E-mail มสวนกรอกขอมลตอไปนชอง To มไวสำหรบ ................................................................................................................ชอง Subject มไวสำหรบ ..................................................................................................ชอง CC และชอง BCC มขอแตกตางในการใชงานอยางไร

..........................................................................................................................................................................3. ถาตองการสงแฟมขอมลไปพรอมกบ E-mail จะตองทำอยางไร?

..........................................................................................................................................................................4. เมอเราไดรบไปรษณยอเลกทรอนกสและตองการทำสำเนาสงตอ ทำอยางไร

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................5. ใหผเรยนสมครเปนสมาชก เพอขอ E-mail Address จากเวบไซต E-mail ใดกได เชน

http:www.hotmail.com, yahoo.com thaimail.com gmail.com แลวเขยนชอ E-mailของตน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

119

ประโยชน โทษ และมารยาทในการใชอนเทอรเนตเปนแหลงเรยนร

1. ประโยชนของแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตอนเทอรเนตเปรยบเสมอนชมชนเมองแหงใหมของโลก เปนชมชนของคนทวมมโลก จงม

บรการตาง ๆ เกดขนใหมตลอดเวลา ในทนจะกลาวถงประโยชนของอนเทอรเนตหลก ๆ ดงน1.1 ไปรษณยอเลกทรอนกส ( Electronic mail=E=mail) ไปรษณยอเลกทรอนกส หรอ

E-mail เปนการสงจดหมายอเลกทรอนกสผานเครอขายอนเทอรเนต โดยผสงจะตองสงขอความไปยงทอยของผรบ ซงเปนทอยในรปแบบของอเมล เมอผสงเขยนจดหมาย 1 ฉบบ แลวสงไปยงทอยนนผรบจะไดรบจดหมายภายในเวลาไมกวนาท แมจะอยหางกนคนละซกโลกกตาม นอกจากนยงสามารถสงแฟมขอมลหรอไฟลแนบไปกบอเมลไดดวย

1.2 การขอเขาระบบจากระยะไกลหรอเทลเนต (Telnet) เปนการบรการอนเทอรเนตรปแบบหนงโดยทเราสามารถเขาไปใชงานคอมพวเตอรอกเครองหนงทอยไกล ๆ ไดดวยตนเอง เชน ถาเราอยทโรงเรยนทำงานโดยใชอนเทอรเนตของโรงเรยนแลวกลบไปทบาน เรามคอมพวเตอรทบานและตออนเทอรเนตไวเราสามารถเรยกขอมลจากทโรงเรยนมาทำทบานได เสมอนกบเราทำงานทโรงเรยนนนเอง

1.3 การโอนถายขอมล (File Transfer Protocol หรอ FTP) เปนการบรการอกรปแบบหนงของระบบอนเทอรเนต เราสามารถคนหาและเรยกขอมลจากแหลงตางๆ มาเกบไวในเครองของเราไดทงขอมลประเภทตวหนงสอ รปภาพ และเสยง

1.4 การสบคนขอมล (Gopher, Archie, World wide Web) หมายถงการใชเครอขายอนเทอรเนต ในการคนหาขาวสารทมอยมากมายแลวชวยจดเรยงขอมลขาวสารหวขออยางมระบบเปนเมนทำใหเราหาขอมลไดงายหรอสะดวกมากขน

1.5 การแลกเปลยนขาวสารและความคดเหน (Usenet) เปนการใหบรการแลกเปลยนขาวสารและแสดงความคดเหนทผใชบรการอนเทอรเนตทวโลกสามารถพบปะกน แสดงความคดเหนของตน โดยมการจดการผใชเปนกลมหรอนวกรป (New Group) แลกเปลยนความคดเหนกนเปนหวขอตาง ๆ เชนเรองหนงสอ เรองการเลยงสตว ตนไม คอมพวเตอร และการเมอง เปนตน ปจจบนม Usenet มากกวา 15,000 กลม นบเปนเวทขนาดใหญใหทกคนจากทวมมโลกแสดงความคดเหนอยางกวางขวาง

1.6 การสอสารดวยขอความ (Chat, IRC-Internet Relay Chat) เปนการพดคยระหวางผใชอนเทอรเนตโดยพมพขอความตอบกน ซงเปนวธการสอสารทไดรบความนยมมากอกวธหนง การสนทนากนผานอนเทอรเนตเปรยบเสมอนเรานงอยในหองสนทนาเดยวกน แตละคนกพมพขอความโตตอบกนไปมาไดในเวลาเดยวกน แมจะอยคนละประเทศหรอคนละซกโลกกตาม

http://www.geocities.com/useng_9/33.htm 9 มนาคม 2522

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

120

1.7 การซอขายสนคาและบรการ (E-Commerce = Electronic Commerce) เปนการจบจายซอสนคาและบรการ เชนขายหนงสอ คอมพวเตอร การทองเทยว เปนตน ปจจบนมบรษทใชอนเทอรเนต ในการทำธรกจและใหบรการลกคาตลอด 24 ชวโมง ในป 2540 การคาขายบนอนเทอรเนตมมลคาสงถง 1 แสนลานบาท และจะเพมเปน 1 ลานลานบาท ในอก 5 ปขางหนาซงเปนโอกาสธรกจแบบใหม ทนาสนใจและเปดทางใหทกคนเขามาทำธรกรรมไมมากนก

1.8 การใหความบนเทง (Entertain) ในอนเทอรเนตมบรการดานความบนเทงในทกรปแบบตาง ๆ เชน เกม เพลง รายการโทรทศน รายการวทย เปนตน เราสามารถเลอกใชบรการเพอความบนเทงไดตลอด 24 ชวโมง และจากแหลงตาง ๆ ทวทกมมโลก ทงประเทศไทยอเมรกา ยโรป และ ออสเตรเลย เปนตน

2. โทษของแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตทกสรรพสงในโลกยอมมทงดานทเปนคณประโยชนและดานทเปนโทษ เปรยบเสมอน

เหรยญทม 2 ดานเสมอ ขนอยกบวาเราจะเลอกใชอยางไรใหเกดผลดตอเรา ขอยกตวอยางโทษทอาจจะเกดขนไดจากการใชงานอนเทอรเนต ดงน

2.1 โรคตดอนเทอรเนต (Webaholic) ถาจะถามวาอนเทอรเนตกเปนสงเสพตดหรอ? กคงไมใช แตถาเปรยบเทยบกนแลวกคงไมแตกตาง หากการเลนอนเทอรเนตทำใหคณเสยงานหรอแมแตทำลายสขภาพ

2.2 อนเทอรเนตทำใหรสกหมกมน มความตองการใชอนเทอรเนตเปนเวลานานขนไมสามารถควบคมการใชอนเทอรเนตได รสกหงดหงดเมอตองใชอนเทอรเนตนอยลงหรอหยดใชอนเทอรเนตเปนวธในการหลกเลยงปญหาหรอคดวาการใชอนเทอรเนตทำใหตนเองรสกดขน หลอกคนในครอบครวหรอเพอนเรองการใชอนเทอรเนตของตวเอง การใชอนเทอรเนตทำใหเกดการ

www.kbyala.ca.th/web-subject/web-tec/pen/my%20web/mywebit7/pan8/word/tot.doc10 มนาคม 2552

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

121

เสยงตอการสญเสยงาน การเรยน และความสมพนธ ยงใชอนเทอรเนตถงแมวาตองเสยคาใชจายมากมอาการผดปกต อยางเชน หดห กระวนกระวายเมอเลกใชอนเทอรเนต ใชเวลาในการใชอนเทอรเนตนานกวาทตวเองไดตงใจไว

2.3 เรองอนาจารผดศลธรรม เรองของขอมลตาง ๆ ทมเนอหาไปในทางขดตอศลธรรมลามกอนาจาร หรอรวมถงภาพโปเปลอยตาง ๆ นนเปนเรองทมมานานพอสมควรแลวบนโลกอนเทอรเนต แตไมโจงแจง เนองจากสมยกอนเปนยคท www ยงไมพฒนามากนก ทำใหไมมภาพออกมาแตในปจจบนภาพเหลานเปนทโจงแจงบนอนเทอรเนต และสงเหลานสามารถเขาสเดกและเยาวชน ไดงายโดยผปกครองไมสามารถทจะใหความดแลไดเตมท เพราะวาอนเทอรเนตนนเปนโลกทไร พรมแดนและเปดกวางทำใหสอเหลานสามารถเผยแพรไปไดรวดเรว จนเราไมสามารถจบกมหรอเอาผดผททำสงเหลานขนมาได

2.4 ไวรส มาโทรจน หนอนอนเทอรเนต และระเบดเวลา ทำใหขอมลทเกบไวถกทำลายหมดไวรส เปนโปรแกรมอสระซงจะสบพนธโดยการจำลองตวเองใหมากขนเรอย ๆ เพอทจะทำลายขอมล หรออาจทำใหเครองคอมพวเตอรทำงานชาลง โดยการแอบใชสอยหนวยความจำหรอพนทวางบนดสกโดยพลการ

หนอนอนเทอรเนต ถกสรางขนโดย Robert Morris, Jr. จนดงกระฉอนไปทวโลก มนคอโปรแกรมทจะสบพนธโดยการจำลองตวเองมากขนเรอยๆ จากระบบหนง ครอบครองทรพยากร และทำใหระบบชาลง

ระเบดเวลา คอ รหสซงจะทำหนาทเปนตวกระตนรปแบบเฉพาะของการโจมตนน ๆ ทำงานเมอสภาพการโจมตนน ๆ มาถง เชน ระเบดเวลาจะทำลายไฟลทงหมดในวนท 31 กรกฎาคม 2542

สวนโทษเฉพาะทเปนภยตอเดกมอย 7 ประการ บนอนเทอรเนตสามารถจำแนกออกได ดงน1. การแพรสอลามก มทงทเผยแพรภาพลามกอนาจาร ภาพการสมส ภาพตดตอลามก2. การลอลวง โดยปลอยใหเดกและเยาวชนเขาไปพดคยกนใน Chat จนเกดการลอลวง

นดหมายไปขมขนหรอทำในสงทเลวราย3. การคาประเวณ มการโฆษณาเพอขายบรการ รวมทงชกชวนใหเขามาสมครขายบรการ4. การขายสนคาอนตราย มตงแตยาสลบ ยาปลกเซกซ ปน เครองชอตไฟฟา5. การเผยแพรการทำระเบด โดยอธบายขนตอนการทำงานอยางละเอยด6. การพนน มใหเขาไปเลนไดในหลายรปแบบ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

122

7. การเลมเกม มทงเกมทรนแรงไลฆาฟน และเกมละเมดทางเพศ

3. มารยาทในการใชอนเทอรเนตเปนแหลงเรยนรทกวนนอนเทอรเนตไดเขามามบทบาทและสงผลกระทบตอชวตความเปนอยของมนษย

ในแทบทกดาน รวมทงไดกอใหเกดประเดนปญหาขนในสงคม ไมวาในเรองความเปนสวนตว ความปลอดภย เสรภาพของการพดอานเขยน ความซอสตย รวมถงความตระหนกในเรองพฤตกรรมทเราปฏบตตอกนและกนในสงคมอนเทอรเนต ในเรองมารยาท หรอจรรยามารยาทบนเนต ซงเปนพนททเปดโอกาสใหผคนเขามาแลกเปลยน สอสาร และทำกจกรรมรวมกน ชมชนใหญบางเลกบางบนอนเทอรเนตนนกไมตางจากสงคมบนโลกแหงความเปนจรงทจำเปนตองมกฎกตกา (Codes ofConducr) เพอใชเปนกลไกสำหรบการกำกบดแลพฤตกรรมและการปฏสมพนธของสมาชก

http://th.answers.yahoo.com/question/indexMqid=20071130091130A4hQlq 10 มนาคม 2552ขนษฐา รจโรจน อางถงใน http://cc.swu.ac.th/ccnews/content/e1624/e1950/e3918/e3949/indez-th.html มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 9 มนาคม 2552

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567

กจกรรมในความคดเหนของผเรยนคดวาจะมวธการจดการอยางไรทจะร

เทาทนถงโทษของแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

123

แบบทดสอบ เรอง การใชแหลงเรยนรระดบมธยมศกษาตอนปลาย

1. ขอใดเปนแหลงรวบรวมขอมลสารสนเทศ มากทสดก. หองสมดข. สวนสาธารณะค. อนเทอรเนตง. อทยานแหงชาต

2. หองสมดประเภทใดทเกบรวบรวมทรพยากรสารสนเทศทมเนอหาเฉพาะวชาก. หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”ข. หองสมดโรงเรยนสวนกหลาบค. หองสมดมารวยง. หองสมดอำเภอ

3. แหลงเรยนร หมายถงขอใดก. สถานทใหความรตามอธยาศยข. แหลงคนควาเพอประโยชนในการพฒนาตนเองค. แหลงรวบรวมความรและขอมลเฉพาะสาขาวชาใดวชาหนงง. แหลงขอมลและประสบการณทสงเสรมใหผเรยนแสวงหาความรและเรยนรดวยตนเอง

4. ถานกศกษาตองการรเกยวกบโลกและดวงดาว ควรไปใชบรการแหลงเรยนรใดก. ทองฟาจำลองข. เมองโบราณค. พพธภณฑง. หองสมด

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

124

5. หนงสอประเภทใดทหามยมออกนอกหองสมดก. เรองแปลข. หนงสออางองค. นวนยาย เรองสนง. วรรณกรรมสำหรบเดก

6. เหตใดหองสมดจงตองกำหนดระเบยบและขอปฏบตในการเขาใชบรการก. เพออำนวยความสะดวกตอผใชบรการข. เพอสนองความตองการแกผใชบรการค. เพอใหการบรหารงานหองสมดเปนไปอยางเรยบรอยง. เพอใหเกดความเปนธรรมและความเสมอภาคแกผใชบรการ

7. การจดทำคมอการใชหองสมดเพอใหขอมลเกยวกบหองสมด เปนบรการประเภทใดก. บรการขาวสารขอมลข. บรการสอนการใชหองสมดค. บรการแนะนำการใชหองสมดง. บรการตอบคำถามและชวยการคนควา

8. ความสำคญของหองสมดขอใดทชวยใหผใชบรการมจตสำนกทดตอสวนรวมก. ชวยใหรจกแบงเวลาในการศกษาหาความรข. ชวยใหมความรเทาทนโลกยคใหมตลอดเวลาค. ชวยใหมนสยรกการคนควาหาความรดวยตนเองง. ชวยใหระวงรกษาทรพยสน สงของของหองสมด

9. หองสมดประเภทใดใหบรการทกเพศ วย และความรก. หองสมดเฉพาะข. หองสมดโรงเรยนค. หองสมดประชาชนง. หองสมดมหาวทยาลย

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

125

10. หองสมดมารวยเปนหองสมดประเภทใดก. หองสมดเฉพาะข. หองสมดโรงเรยนค. หองสมดประชาชนง. หองสมดมหาวทยาลย

11. ขอใดเปนแหลงเรยนรทสำคญในการทำกจกรรมทางศาสนาและสอนคนใหเปนคนดก. วดข. มสยดค. โบสถง. ถกทกขอ

12. ขอใดตอไปนคอประโยชนทไดรบจากอนเทอรเนตก. สงจดหมายอเลกทรอนกสข. ใชคนหาขอมลทำรายงานค. ดาวนโหลดโปรแกรมง. ถกทกขอ

13. เวบไซตคออะไรก. แหลงรวบเวบเพจข. แหลงทเกบรวบรวมขอมลค. สวนทชวยคนหาเวบเพจง. คอมพวเตอรเกบเวจเพจ

14. เวบเพจเปรยบเทยบกบสงใดก. ลนชกข. แฟมเอกสารค. หนงสอง. หนาหนงสอ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

126

15. ถาหากหนาเวบเพจโหลดไมสมบรณ ตองแกไขอยางไร?ก. กดปมกากบาทข. กดปม Refreshค. คลกเมาสทปมง. กดปม Refresh และคลกเมาททปม

16. E-mail ใดตอไปนไดมาฟร ไมเสยคาใชจายก. Supha@ksc.net.thข. Nattaya5001@hotmail.comค. Jan@inet.co.thง. เสยคาใชจายทงหมด

17. จดหมายฉบบใดตอไปนจะถกนำไปเกบไวในโฟเดอร Junk mailก. จดหมายทมการแนบไฟลภาพ และไฟลเอกสารมาพรอมกบจดหมายข. จดหมายทผรบไดเปดอานเรยบรอยแลว และทำการลบทงไปแลวค. จดหมายทมขอความอวยพรจากบคคลทเราไมรจกง. จดหมายโฆษณายาลดนำหนกจากบรษทหรอรานขายยา

18. ในการใชงาน Hotmail เมอเราลมรหสผาน เราสามารถเรยกคนรหสผานของเราไดโดยอะไรก. Sign-out Nameข. Sign-in Nameค. Secret Questionง. ถกทกขอ

แนวคำตอบ1.ค 2.ค 3.ง 4.ก 5.ข 6.ง 7.ค 8.ง 9.ค10.ก 11.ง 12.ง 13.ข 14.ง 15.ข 16.ข 17.ง 18.ค

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

127

บทท 3การจดการความร

สาระสำคญการจดการความรเปนเครองมอของการพฒนาคณภาพของงาน หรอสรางนวตกรรมใน

การทำงานการจดการความรจงเปนการจดการกบความรและประสบการณทมอยในตวคน และความรเดนชด นำมาแบงปนใหเกดประโยชนตอตนเองและองคกร ดวยการผสมผสานความสามารถของคนเขาดวยกนอยางเหมาะสม มเปาหมายเพอการพฒนางาน พฒนาคน และพฒนาองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนร

ผลการเรยนรทคาดหวง1. ออกแบบผลตภณฑ สรางสตร สรปองคความรใหมของขอบเขตความร2. ประพฤตตนเปนบคคลแหงการเรยนร3. สรางสรรคสงคมอดมปญญา

ขอบขายเนอหาเรองท 1 ความหมาย ความสำคญ หลกการเรองท 2 กระบวนการจดการความร การรวมกลมเพอตอยอดความร

แฃะการจดทำสารสนเทศเผยแพรความรเรองท 3 ทกษะกระบวนการจดการความร

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

128

แบบทดสอบเรองการจดการความร

คำชแจง จงกาบาท X เลอกขอททานคดวาถกตองทสด

1. การจดการความรเรยกสน ๆ วาอะไรก. MKข. KMค. LOง. QA

2. เปาหมายของการจดการความรคออะไรก. พฒนาคนข. พฒนางานค. พฒนาองคกรง. ถกทกขอ

3. ขอใดถกตองมากทสดก. การจดการความรหากไมทำ จะไมรข. การจดการความร คอการจดการความรของผเชยวชาญค. การจดการความร ถอเปนเปาหมายของการทำงานง. การจดการความร คอการจดการความรทมในเอกสาร ตำรา มาจดใหเปนระบบ

5. ขนสงสดของการเรยนรคออะไรก. ปญญาข. สารสนเทศค. ขอมลง. ความร

12345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012

แบบทดสอบกอนเรยน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

129

5. ชมชนนกปฏบต (CoP) คออะไรก. การจดการความรข. เปาหมายของการจดการความรค. วธการหนงของการจดการความรง. แนวปฏบตของการจดการความร

6. รปแบบของการจดการความรตามโมเดลปลาท สวน “ทองปลา” หมายถงอะไรก. การกำหนดเปาหมายข. การแลกเปลยนเรยนรค. การจดเกบเปนคลงความรง. ความรทชดแจง

7. ผททำหนาทกระตนใหเกดการแลกเปลยนเรยนรคอใครก. คณเออข. คณอำนวยค. คณกจง. คณลขต

8. สารสนเทศเพอเผยแพรความรในปจจบนมอะไรบางก. เอกสารข. วซดค. เวบไซดง. ถกทกขอ

9. การจดการความรดวยตนเองกบชมชนแหงการเรยนรมความเกยวของกนหรอไม อยางไรก. เกยวของกน เพราะการจดการความรในบคคลหลาย ๆ คน รวมกนเปนชมชนเรยกวาเปนชมชนแหงการเรยนร

ข. เกยวของกน เพราะการจดการความรใหกบตนเองกเหมอนกบจดการความรใหชมชนดวย

ค. ไมเกยวของกน เพราะจดการความรดวยตนเองเปนปจเจกบคคล สวนชมชนแหงการเรยนรเปนเรองของชมชน

ง. ไมเกยวของกน เพราะชมชนแหงการเรยนรเปนการเรยนรเฉพาะกลม

เฉลย : 1) ข 2) ง 3) ก 4) ก 5) ค 6) ข 7) ข 8) ง 9) ก 10) ง

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

130

เรองท 1 : แนวคดเกยวกบการจดการความร

ความหมายของการจดการความรการจดการ (Management) หมายถง กระบวนการในการเขาถงความร และการถายทอด

ความรทตองดำเนนการวมกนกบผปฏบตงาน ซงอาจเรมตนจากการบงชความรทตองการใช การสรางและแสวงหาความร การประมวลเพอกลนกรองความร การจดการความรใหเปนระบบ การสรางชองทางเพอการสอสารกบผเกยวของ การแลกเปลยนความร การจดการสมยใหมกระบวนการทางปญญาเปนสงสำคญในการคด ตดสนใจ และสงผลใหเกดการกระทำ การจดการจงเนนไปทการปฏบต

ความร (Knowledge) หมายถง ความรทควบคกบการปฏบต ซงในการปฏบตจำเปนตองใชความรทหลากหลายสาขาวชามาเชอมโยงบรณาการเพอการคดและตดสนใจ และลงมอปฏบตจดกำเนดของความรคอสมองของคน เปนความรทฝงลกอยในสมอง ชแจงออกมาเปนถอยคำหรอตวอกษรไดยาก ความรนนเมอนำไปใชจะไมหมดไป แตจะยงเกดความรเพมพนมากขนอยในสมองของผปฏบต

ในยคแรก ๆ มองวา ความร หรอทนทางปญญา มาจากการจดกระบวนการตความสารสนเทศ ซงสารสนเทศกมาจากการประมวลขอมล ขนของการเรยนร เปรยบดงประมดตามรปแบบน

ภมปญญาwisdom

ความร Knowledge

สารสนเทศ information

ขอมล data

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

131

ความรแบงไดเปน 2 ประเภท คอ1. ความรเดนชด (Explicit Knowledge) เปนความรทเปนเอกสาร ตำรา คมอปฏบตงาน

สอตาง ๆ กฎเกณฑ กตกา ขอตกลง ตารางการทำงาน บนทกจากการทำงาน ความรเดนชดจงมชอเรยกอกอยางหนงวา “ความรในกระดาษ”

2. ความรซอนเรน / ความรฝงลก (Tacit Knowledge) เปนความรทแฝงอยในตวคนพฒนาเปนภมปญญา ฝงอยในความคด ความเชอ คานยม ทคนไดมาจากประสบการณสงสมมานาน หรอเปนพรสวรรคอนเปนความสามารถพเศษเฉพาะตวทมมาแตกำเนด หรอเรยกอกอยางหนงวา “ความรในคน” แลกเปลยนความรกนไดยาก ไมสามารถแลกเปลยนมาเปนความรทเปดเผยไดทงหมด ตองเกดจากการเรยนรรวมกน ผานการเปนชมชน เชนการสงเกต การแลกเปลยนเรยนรระหวางการทำงาน

หากเปรยบความรเหมอนภเขานำแขง จะมลกษณะดงน

สวนของนำแขงทลอยพนนำ เปรยบเหมอนความรทเดนชด คอความรทอยในเอกสาร ตำราซด วดโอ หรอสออน ๆ ทจบตองได ความรนมเพยง 20 เปอรเซนต

สวนของนำแขงทจมอยในนำ เปรยบเหมอนความรทยงฝงลกอยในสมองคน มความรจากสงทตนเองไดปฏบต ไมสามารถถายทอดออกมาเปนตวหนงสอใหคนอนไดรบรได ความรทฝงลกในตวคนนมประมาณ 80 เปอรเซนต

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

132

ความร 2 ยคความรยคท 1 เนนความรในกระดาษ เนนความรของคนสวนนอย ความรทสรางขนโดย

นกวชาการทมความชำนาญเฉพาะดาน เรามกเรยกคนเหลานนวา “ผมปญญา” ซงเชอวาคนสวนใหญไมมความร ไมมปญญา ไมสนในทจะใชความรของคนเหลานน โลกทศนในยคท 1 เปนโลกทศนทคบแคน

ความรยคท 2 เปนความรในคน หรออยในความสมพนธระหวางคน เปนการคนพบ“ภมปญญา” ทอยในตวคน ทกคนมความรเพราะทกคนทำงาน ทกคนมสมพนธกบผอน จงยอมมความรทฝงลกในตวคนทเกดจากการทำงาน และการมความสมพนธกนนน เรยกวา “ความรอนเกดจากประสบการณ” ซงความรยคท 2 นมคณประโยชน 2 ประการ คอประการแรก ทำใหเราเคารพซงกนและกนตางกมความร ประการท 2 ทำใหหนวยงานหรอองคกรทมความเชอเชนน สามารถใชศกยภาพแฝงของทกคนในองคกรมาสรางผลงาน สรางนวตกรรมใหกบองคกร ทำใหองคกรมการพฒนามากขน

การจดการความรการจดการความร (Knowledge Management) หมายถง การจดการกบความรและ

ประสบการณทมอยในตวคนและความรเดนชด นำมาแบงปนใหเกดประโยชนตอตนเองและครอบครวดวยการผสมผสานความสามารถของคนเขาดวยกนอยางเหมาะสม มเปาหมายเพอการพฒนางานพฒนาคน และพฒนาองคกรใหเปนองคการแหงการเรยนร

ในปจจบนและในอนาคต โลกจะปรบตวเขาสการเปนสงคมแหงการเรยนร ซงความรกลายเปนปจจยสำคญในการพฒนาคน ทำใหคนจำเปนตองสามารถแสวงหาความร พฒนาและสรางองคกรความรอยางตอเนอง เพอนำพาตนเองสความสำเรจ และนำพาประเทศชาตไปสการพฒนามความเจรญกาวหนาและสามารถแขงขนกบตางประเทศได

คนทกคนมการจดการความรในตนเอง แตยงไมเปนระบบ การจดการความรเกดขนไดในครอบครวทมการเรยนรตามอธยาศย พอแมสอนลก ปย ตายาย ถายทอดความรและภมปญญาใหแกลกหลานในครอบครว ทำกนมาหลายชวอายคน โดยใชวธธรรมชาต เชนพดคย สงสอน จดจำไมมกระบวนการทเปนระบบแตอยางใด วธการดงกลาวถอเปนการจดการความรรปแบบหนง แตอยางใดกตามโลกในยคปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในดานตาง ๆ การใชวธการจดการความรแบบธรรมชาตอาจกาวตามโลกไมทน จงจำเปนตองมกระบวนการทเปนระบบ เพอชวยใหองคกรสามารถทำใหบคคลไดใชความรตามทตองการไดทนเวลา ซงเปนกระบวนการพฒนาคนใหมศกยภาพ โดยการสรางและใชความรในการปฏบตงานใหเกดผลสมฤทธดขนกวาเดม การจดการความรหากไมปฏบตจะไมเขาใจเรองการจดการความร นนคอ “ไมทำ ไมร” การจดการความรจง

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

133

เปนกจกรรมของนกปฏบต กระบวนการจดการความรจงมลกษณะเปนวงจรเรยนรทตอเนองสมำเสมอเปาหมายคอ การพฒนางานและพฒนาคน

การจดการความรทแทจรง เปนการจดการความรโดยกลมผปฏบตงาน เปนการดำเนนกจกรรมรวมกนในกลมผทำงาน เพอชวยกนดง “ความรในคน” และควาความรภายนอกมาใชในการทำงาน ทำใหไดรบความรมากขน ซงถอเปนการยกระดบความรและนำความรทไดรบการยกระดบไปใชในการทำงาน เปนวงจรตอเนองไมจบสน การจดการความรจงตองรวมมอกนทำหลายคน ความคดเหนทแตกตางในแตละบคคลจะกอใหเกดการสรางสรรคดวยการใชกระบวนการแลกเปลยนเรยนรมปณธานมงมนทจะทำงานใหประสบผลสำเรจ ดขนกวาเดม เมอดำเนนการจดการความรแลวจะเกดนวตกรรมในการทำงาน นนคอการตอยอดความร และมองคความรเฉพาะเพอใชในการปฏบตงานของตนเอง การจดการความรมใชการเอาความรทมอยในตำราหรอจากผทเชยวชาญมากองรวมกนและจดหมวดหม เผยแพร แตเปนการดงเอาความรเฉพาะสวนทใชในงานมาจดการใหเกดประโยชนกบตนเอง กลม หรอชมชม

“การจดการความรเปนการเรยนรจากการปฏบต นำผลจากการปฏบตมาแลกเปลยนเรยนรกน เสรมพลงของการแลกเปลยนเรยนรดวยการชนชม ทำใหเปนกระบวนการแหงความสข ความภมใจและการเคารพเหนคณคาซงกนและกน ทกษะเหลานนำไปสการสรางนสยคดบวกทำบวก มองโลกในแงด และสรางวฒนธรรมในองคกรทผคนสมพนธกนดวยเรองราวด ๆ ดวยการแบงปนความร และแลกเปลยนความรจากประสบการณซงกนและกน โดยทกจกรรมเหลานสอดคลองแทรกอยในการทำงานประจำทกเรอง ทกเวลา...”

ศ.นพ.วจารณ พานช

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

134

ความสำคญของการจดการความร

หวใจของการจดการความร คอการจดการความรทอยในตวบคคล โดยเฉพาะบคคลทมประสบการณในการปฏบตงานจนงานประสบผลสำเรจ กระบวนการแลกเปลยนเรยนรระหวางคนกบคน หรอกลมกบกลม จะกอใหเกดการยกระดบความรทสงผลตอเปาหมายของการทำงานนนคอเกดการพฒนาประสทธภาพของงาน คนเกดการพฒนา และสงผลตอเนองไปถงองคกรเปนองคกรแหงการเรยนร ผลทเกดขนกบการจดการความรจงถอวามความสำคญตอการพฒนาบคลากรในองคกร ซงประโยชนทจะเกดขนตอบคคล กลม หรอองคกร มอยางนอย 3 ประการ คอ

1. ผลสมฤทธของงาน หากมการจดการความรในตนเอง หรอในหนวยงาน องคกร จะเกดผลสำเรจทรวดเรวยงขน เนองจากความรเพอใชในการพฒนางานนนเปนความรทไดจากผทผานการปฏบตโดยตรง จงสามารถนำมาใชในการพฒนางานไดทนท จะเกดนวตกรรมใหมในการทำงาน ทงผลงานทเกดขนใหม และวฒนธรรมการทำงานรวมกนของคนในองคกรทมความเอออาทรตอกน

2. บคลากร การจดการความรในตนเองจะสงผลใหคนในองคกรเกดการพฒนาตนเองและสงผลรวมถงองคกร กระบวนการเรยนรจากการแลกเปลยนความรรวมกน จะทำใหบคลากรเกดความมนใจในตนเอง เกดความเปนชมชนในหมเพอนรวมงาน บคลากรเปนบคคลเรยนรและสงผลใหองคกรเปนองคกรแหงการเรยนรอกดวย

3. ยกระดบความรของบคลากรและองคกร การแลกเปลยนเรยนร จะทำใหบคลากรมความรเพมขนจากเดม เหนแนวทางในการพมนางานทชดเจนมากขน และเมอนำไปปฏบตจะทำใหบคลากรและองคกรมองคความรเพอใชในการปฏบตงานในเรองทสามารถนำไปปฏบตได มองคความรทจำเปนตอการใชงาน และจดระบบใหอยในสภาพพรอมใช

“การทเรามการจดการความรในตวเอง จะพบวาความรในตวเราทคดวาเรามเยอะแลวเปนจรง ๆ แลวยงนอยมากเมอเทยบกบบคคลอน และหากเรามการแบงปนแลกเปลยนความรกบบคคลอน จะพบวา มความรบางอยางเกดขนโดยทเราคาดไมถง และหาเราเหนแนวทางมความร แลวไมนำไปปฏบต ความรนนกจะไมมคณคาอะไรเลย หากนำความรนนไปแลกเปลยน และนำไปสการปฏบตทเปนวงจรตอเนองไมรจบ จะเกดความรเพมขนอยางมาก หรอทเรยกวา “ยงให ยงไดรบ” ”

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

135

หลกการของการจดการความร

การจดการความร ไมมสตรสำเรจในวธการของการจดการเพอใหบรรลเปาหมายในเรองใดเรองหนง แตขนอยกบปณธานความมงมนทจะทำงานของตนหรอกจกรรมของกลมตนใหดขนกวาเดมแลวใชวธการจดการความรเปนเครองมอหนงในการพฒนางานหรอสรางนวตกรรมในงาน มหลกการสำคญ 4 ประการ ดงน

1. ใหคนหลากหลายทกษะ หลากหลายวธคด ทำงานรวมกนอยางสรางสรรค การจดการความรทมพลงตองทำโดยคนทมพนฐานแตกตางกน มความเชอหรอวธคดแตกตางกน(แตมจดรวม พลงคอมเปาหมายอยทงานดวยกน) ถากลมทดำเนนการจดการความรประกอบดวยคนทคดเหมอน ๆ กน การจดการความรจะไมมพลงในการจดการความร ความแตกตางหลากหลายมคณคามากกวาความเหมอน

2. รวมกนพฒนาวธการทำงานในรปแบบใหม ๆ เพอบรรลประสทธผลทกำหนดไวประสทธผลประกอบดวยองคประกอบ 4 ประการ คอ

2.1 การตอบสนองความตองการ ซงอาจเปนความตองการของตนเอง ผรบบรการความตองการของสงคม หรอความตองการทกำหนดโดยผนำองคกร

2.2 นวตกรรม ซงอาจเปนนวตกรรมดานผลตภณฑใหม ๆ หรอวธการใหม ๆ กได2.3 ขดความสามารถของบคคล และขององคกร2.4 ประสทธภาพในการทำงาน

3. ทดลองและการเรยนร เนองจากกจกรรมการจดการความรเปนกจกรรมทสรางสรรคจงตองทดลองทำเพยงนอย ๆ ซงถาลมเหลวกกอผลเสยกายไมมากนก ถาไดผลไมดกยกเลกความคดนน ถาไดผลดจงขยายการทดลอง คอปฏบตมากขน จนในทสดขยายเปนวธทำงานแบบใหม หรอทเรยกวา ไดวธการปฏบตทสงผลเปนเลศ (Best Practice) ใหมนนเอง

4. นำเขาความรจากภายนอกอยางเหมาะสม โดยตองถอวาความรจากภายนอกยงเปนความรท “ดบ” อย ตองเอามาทำให “สก” ใหพรอมใชตามสภาพของเรา โดยการเตมความรทมตามสภาพของเราลงไป จงจะเกดความรทเหมาะสมกบทเราตองการใช

หลกการของการจดการความร จงมงเนนไปทการจดการทมประสทธภาพ เพราะการจดการความรเปนเครองมอระดมความรในคน และความรในกระดาษทงทเปนความรจากภายนอก และความรของกลมผรวมงาน เอามาใชและยกระดบความรของบคคล ของผรวมงานและขององคกรทำใหงานมคณภาพสงขน คนเปนบคคลเรยนรและองคกรเปนองคกรแหงการเรยนร การจดการความรจงเปนทกษะสบสวน เปนความรเชงทฤษฏเพยงสวนเดยว การจดการความรจงอยในลกษณะ “ไมทำ-ไมร”

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

136

กจกรรม

กจกรรมท 1 ใหอธบายความหมายของ “การจดการความร” มาพอสงเขป................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 2 ใหอธบายความสำคญของ “การจดการความร” มาพอสงเขป................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 3 ใหอธบายหลกของ “การจดการความร” มาพอสงเขป................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

137

เรองท 2 : รปแบบและกระบวนการในการจดการความร

1. รปแบบการจดการความรการจดการความรนนมหลายรปแบบ หรอทเรยกกนวา “โมเดล” มหลากหลายโมเดล หวใจ

ของการจดการความร คอการจดการความรทอยในตวคนในฐานะผปฏบตและเปนผมความร การจดการความรททำใหคนเคารพในศกดศรของคนอน การจดการความรนอกจากการจดการความรในตนเองเพอใหเกดการพฒนางานและพฒนาตนเองแลว ยงมองรวมถงการจดการความรในกลมหรอองคกรดวยรปแบบการจดการความรจงอยบนพนฐานของความเชอทวา ทกคนมความร ปฏบตในระดบความชำนาญทตางกน เคารพความรทอยในตวคน

ดร.ประพนธ ผาสกยด ไดคดคนรปแบบการจดการความรไว 2 รปแบบ คอรปแบบปลาทหรอทเรยกวา “โมเดลปลาท” และรปแบบปลาตะเพยน หรอทเรยกวา “โมเดลปลาตะเพยน”แสดงใหเหนถงรปแบบการจดการความรในภาพรวมของการจดการทครอบคลมทงความรทชดแจงและความรทฝงลก ดงน

โมเดลปลาทเพอใหการจดการความร หรอ KM เปนเรองทเขาใจงาย จงกำหนดใหการจดการความร

เปรยบเหมอนกบปลาทตวหนง มสงทตองดำเนนการจดการความรอย 3 สวน โดยกำหนดวา สวนหวคอการกำหนดเปาหมายของการจดการความรทชดเจน สวนตวปลาคอการแลกเปลยนความรซงกนและกน และสวนปางปลาคอ ความรทไดรบจากการแลกเปลยนเรยนร

รปแบบการจดการความร ตาม โมเดลปลาท

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

138

สวนท 1 “หวปลา” หมายถง “Knowledge Vision” KV คอเปาหลายของการจดการความรผใช ตองรวาจะจดการความรเพอบรรลเปาหมายอะไร เกยวของหรอสอดคลองกบวสยทศนพนธกจและยทธศาสตรขององคกรอยางใด เชน จดการความรเพอเพมประสทธภาพของงาน จดการความรเพอพฒนาทกษะชวตดานยาเสพตด จดการความรเพอพฒนาทกษะชวตดานสงแวดลอม จดการความรเพอพฒนาทกษะชวตดานชวตและทรพยสน จดการความรเพอฟนฟขนบธรรมเนยม ประเพณดงเดมของคนในชมชน เปนตน

สวนท 2 “ตวปลา” หมายถง “Knowledge Sharing” หรอ KS เปนการแลกเปลยนเรยนรหรอการแบงปนความรทฝงลกในตวคนผปฏบต เนนการแลกเปลยนวธการทำงานทประสบผลสำเรจไมเนนทปญหา เครองมอในการแลกเปลยนเรยนรมหลากหลายแบบ อาท การเลาเรอง การสนทนาเชงลก การชนชมหรอการสนทนาสนเชงบวก เพอนชวยเพอน การทบทวนการปฏบตงาน การถอดบทเรยน การถอดองคความร

สวนท 3 “หางปลา” หมายถง “Knowledge Assets” หรอ KA เปนขมความรทไดจากการแลกเปลยนความร มเครองมอในการจดเกบความรทมชวตไมหยดนง คอ นอกจากจดเกบความรแลวยงงายในการนำความรออกมาใชจรง งายในการนำความรออกมาตอยอด และงายในการปรบขอมลไมใหลาสมย สวนนจงไมใชสวนทมหนาทเกบขอมลไวเฉย ๆ ไมใชหองสมดสำหรบเกบสะสมขอมลทนำไปใชจรงไดยาก ดงนน เทคโนโลยการสอสารและสารสนเทศ จงเปนเครองมอจดเกบความรอนทรงพลงยงในกระบสนการจดการความร

ตวอยางการจดการความรเรอง “พฒนากลมวสาหกนชมชน ในรปแบบปลาท

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

139

โมเดลปลาตะเพยน

จากโมเดล “ปลาท” ตวเดยวมาสโมเดล “ปลาตะเพยน” ทเปนฝง โดยเปรยบแมปลา“ปลาตวใหญ” ไดกบวสยทศน พนธกจ ขององคกรใหญ ในขณะทปลาตวเลกหลาย ๆ ตว เปรยบไดกบเปาหมายของการจดการความรทตองไปตอบสนองเปาหมายใหญขององคกร จงเปนปลาทงฝงเหมอน “โมบายปลาตะเพยน” ของเลนเดกไทยสมยโบราณทผใหญสานเอาไวแขวนเหนอเปลเดก เปนฝงปลาทหนหนาไปในทศทางเดยวกน และมความเพยรพยายามทจะวายไปในกระแสนำทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

ปลาใหญอาจเปรยบเหมอนการพฒนาอาชพตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ในชมชนซงการพฒนาอาชพดงกลาว ตองมการแกปญหาและพฒนารวมกนไปทงระบบเกดกลมตาง ๆขนในชมชนเพอการเรยนรรวมกน ทงการทำบญชครวเรอน การทำเกษตรอนทรย การทำปยหมกการเลยงปลา การเลยงกบ หากการแกปญหาทปลาตวเลกประสบผลสำเรจ จะสงผลใหปลาใหญหรอเปาหมายในระดบชมชนประสบผลสำเรจดวยเชน นนคอปลาวายไปขางหนาอยางพรอมเพรยงกน

ทสำคญ ปลาแตละตวไมจำเปนตองมรปรางและขนาดเหมอนกน เพราะการจดการความรของแตละเรอง มสภาพของความยากงายในการแกปญหาทแตกตางกน รปแบบของการจดการความรของแตละหนวยยอยจงสามารถสรางสรรค ปรบใหเขากบแตละทไดอยางเหมาะสม ปลาบางตวอาจมทองใหญ เพราะอาจมสวนของการแลกเปลยนเรยนรมาก บางตวอาจเปนปลาทหางใหญเดนในเรองของการจดระบบคลงความรเพอใชในการปฏบตมา แตทกตวตองมหวและตาทมองเหนเปาหมายทจะไปอยางชดเจน

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

140

การจดการความรไดใหความสำคญกบการเรยนรทเกดจากการปฏบตจรง เปนการเรยนรในทกขนตอนของการทำงาน เชนกอนเรมงานจะตองมการศกษาทำความเขาใจในสงทกำลงจะทำจะเปนการเรยนรดวยตวเองหรออาศยความชวยเหลอจากเพอนรวมงาน มการศกษาวธการและเทคนคตาง ๆ ทใชไดผลพรอมทงคนหาเหตผลดวยวาเปนเพราะอะไร และจะสามารถนำสงทไดเรยนรนนมาใชงานทกำลงจะทำนไดอยางไร ในระหวางททำงานอยเชนกน จะตองมการทบทวนการทำงานอยตลอดเวลา เรยกไดวาเปนการเรยนรทไดจากการทบทวนกจกกรรมยอยในทก ๆ ขนตอน หมนตรวจสอบอยเสมอวาจดมงหมายของงานททำอยนคออะไร กำลงเดนไปถกทางหรอไม เพราะเหตใดปญหาคออะไร จะตองทำอะไรใหแตกตางไปจากเดมหรอไม และนอกจากนนเมอเสรจสนการทำงานหรอเมอจบโครงการ กจะตองมการทบทวนสงตาง ๆ ทไดมาแลววามอะไรบางททำไดด มอะไรบางทตองปรบปรงแกไขหรอรบไวเปนบทเรยน ซงการเรยนรตามรปแบบปลาทน ถอเปนหวใจสำคญของกระบวนการเรยนรทเปนวงจรอยสวนกลางของรปแบบการจดการความรนนเอง

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

141

2. กระบวนการจดการความรกระบวนการจดการความร เปนกระบวนการแบบหนงทจะชวยใหองคกรเขาถงขนตอน

ททำใหเกดการจดการความร หรอพฒนาการของความรทจะเกดขนภายในองคกร มขนตอน 7ขนตอน ดงน

1. การบงชความร เปนการพจารณาวา เปาหมายการทำงานของเราคออะไร และเพอใหบรรลเปาหมายเราจำตองรอะไร ขณะนเรามความรอะไร อยในรปแบบใด อยกบใคร

2. การสรางและแสวงหาความร เปนการจดบรรยากาศและวฒนธรรมการทำงานของคนในองคกรเพอเออใหคนมความกระตอรอรนในการแลกเปลยนความรซงกนและกน ซงจะกอใหเกดการสรางความรใหมเพอใชในการพฒนาอยตลอดเวลา

3. การจดการความรใหเปนระบบ เปนการจดทำสารบญและจดเกบความรประเภทตาง ๆเพอใหการเกบรวบรวมและการคนหาความร นำมาใชไดงายและรวดเรวย

4. การประมวลและกลนกรองความร เปนการประมวลความรใหอยในรปเอกสาร หรอรปแบบอน ๆ ทมมาตรฐาน ปรบปรงเนอหาใหสมบรณ ใชภาษาทเขาใจงายและใชไดงาย

5. การเขาถงความร เปนการเผยแพรความรเพอใหผอนไดใชประโยชน เขาถงความรไดงายและสะดวก เชนใชเทคโนโลย เวบบอรด หรอบอรดประชาสมพนธ เปนตน

6. การแบงปนแลกเปลยนความร ทำใหหลายวธการ หากเปนความรเดนชด อาจจดทำเปนเอกสาร ฐานความรทใชเทคโนโลยสารสนเทศ หากเปนความรฝงลกทอยในตวคน อาจจดทำเปนระบบแลกเปลยนความรเปนทมขามสายงาน ชมชนแหงการเรยนร พเลยงสอนงาน การสบเปลยนงาน การยมตวเวทแลกเปลยนเรยนร เปนตน

7. การเรยนร การเรยนรของบคคลจะทำใหเกดความรใหมๆ ขนมากมาย ซงจะไปเพมพนองคความรขององคกรทมอยแลวใหมากขนเรอย ๆ ความรเหลานจะถกนำไปใชเพอสรางความรใหม ๆเปนวงจรทไมสนสด เรยกวาเปน “วงจรแหงการเรยนร

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

142

ตวอยางของการะบวนการจดการความร“วสาหกจชมชน” บานทงรวงทอง

1. การบงชความรหมบานทงรวงทองเปนหมบานหนงทอยในอำเภอจน จงหวดพะเยา จากการทหนวยงาน

ตาง ๆ ไดไปสงเสรมใหเกดกลมตาง ๆ ขนในชมชน และเหนความสำคญของการรวมตวกน เพอเกอกลคนในชมชนใหมการพงพาอาศยซงกนและกน จงมเปาหมายจะพฒนาหมบานใหเปนวสาหกจชมชนจงตองมการบงชความรทจำเปนทจะพฒนาหมบานใหเปนวสาหกจชมชน นนคอหาขอมลชมชนในประเทศไทยมลกษณะเปนวสาหกจชมชน และเมอศกษาขอมลแลวทำใหรวาความรเรองวสาหกจชมชนอยทไหน นนคออยทเจาหนาทหนวยงานราชการทมาสงเสรม และอยในชมชนทมการทำวสาหกจชมชนแลวประสบผลสำเรจ

2. การสรางและแสวงหาความรจากการศกษาหาขอมลแลววา หมบานททำเรองวสาหกจชมชนประสบผลสำเรจอยทไหน

ไดประสานหนวยงานราชการ และจดทำเวทแลกเปลยนเรยนรเพอเตรยมการในการไปศกษาดงานเมอไปศกษาดงานไดแลกเปลยนเรยนร ทำใหไดรบความรเพมมากขน เขาใจรปแบบ กระบวนการของการทำวสาหกจชมชน และแยกกนเรยนรเฉพาะกลม เพอนำความรทไดรบมาปรบใชในการทำวสาหกจชมชนในหมบานของตนเอง เมอกลบมาแลว มการทำเวทหลายครง ทงเวทใหญทคนทงหมบานและหนวยงานหลายหนวยงานมาใหคำปรกษา ชมชนรวมกนคด วางแผน และตดสนใจรวมทงมเวทยอยเฉพาะกลม จากการแลกเปลยนเรยนรผานเวทชาวบานหลายครง ทำใหชมชนเกดการพฒนาในหลายดาน เชน ความสมพนธของคนในชมชน การมสวนรวม ทงรวมคด รวมวางแผนรวมดำเนนการ รวมประเมนผล และรวมรบผลประโยชนทเกดขนในชมชน

3. การจดการความรใหเปนระบบการทำหมบานใหเปนวสาหกจชมชน เปนความรใหมของคนในชมชน ชาวบานไดเรยนรไป

พรอม ๆ กน มการแลกเปลยนเรยนรกนอยางเปนทางการและไมเปนทางการ โดยมสวนราชการและองคกรเอกชนตาง ๆ รวมกนหนนเสรมการทำงานอยางบรณาการ และจากการถอดบทเรยนหลายครงชาวบานมความรเพมมากขนและบนทกความรอยางเปนระบบนนคอ มความรเฉพาะกลม สวนใหญจะบนทกในรปเอกสาร และมการทำวจยจากบคคลภายนอก

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

143

4. การประมวลและกลนกรองความรมการจดทำขอมล ซงมาจากการถอดบทเรยน และการจดทำเปนเอกสารเผยแพรเฉพาะ

กลม เปนแหลงเรยนรใหกบนกศกษา กศน. และนกเรยนในระบบโรงเรยน รวมทงมนำขอมลมาวเคราะหเพอจดทำเปนหลกสตรทองถนของ กศน. อำเภอจน ดวย

5. การเขาถงความรนอกจากการมขอมลในชมชนแลว หนวยงานตาง ๆ โดยเฉพาะองคการบรหารสวนตำบล

ไดจดทำขอมลเพอใหคนเขาถงความรไดงาย ไดนำขอมลใสอนเตอรเนต และในแตละตำบลจะมอนเตอรเนตตำบลใหบรการ ทำใหคนภายนอกเขาถงขอมลไดงาย และมการเขาถงความรจากการแลกเปลยนเรยนรวมกนจากการมาศกษาดงานของคนภายนอก

6. การแบงปนแลกเปลยนความรในการดำเนนงานกลม ชมชน ไดมการแลกเปลยนเรยนรกนในหลายรปแบบ ทงการไป

ศกษาดงาน การศกษาเปนการสวนตว การรวมกลมในลกษณะชมชนนกปฏบต (CoP) ทแลกเปลยนเรยนรวมกนทงเปนทางกายและไมเปนทางการ ทำใหกลมไดรบความรมากขน และบางกลมเจอปญหาอปสรรคโดยเฉพาะเรองการบรหารจดการกลม ทำใหกลมตองมาทบทวนรวมกนใหม สรางความเขาใจรวมกน และเรยนรเรองการบรหารจดการจากกลมอนเพมเตม ทำใหกลมสามารถดำรงอยไดโดยไมลมสลาย

7. การเรยนรกลมไดเรยนรหลายอยางจากการดำเนนการวสาหกจชมชน การทกลมมการพฒนาขน

นนแสดงวา กลมมความรมากขนจากการลงมอปฏบตและแลกเปลยนเรยนรรวมกน การพฒนานอกจากความรทเพมขน ซงเปนการยกระดบความรของคนในชมชนแลว ยงเปนการพฒนาความคดของคนในชมชน ชมชนมความคดทเปลยนไปจากเดม มการทำกจกรรมเพอเรยนรรวมกนบอยขนมความคดในการพงพาตนเอง และเกดกลมตาง ๆ ขนในชมชน โดยการมสวนรวมของคนในชมชน

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

144

กจกรรม

1. รปแบบของการจดการความรมอะไรบาง และมลกษณะอยางไร..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2. กระบวนการจดการความรมกขนตอน อะไรบาง......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. ใหผเรยนยกตวอยางกลม หรอชมชนทมการจดการความรประสบผลสำเรจ และอธบายดวยวาสำเรจอยางไร เพราะอะไร

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

145

เรองท 3 : การรวมกลมเพอตอยอดองคความร

1. บคคลและเครองมอทเกยวของกบการจดการความร

บคคลทเกยวของกบการจดการความรในการจดการความรดวยวธการรวมกลมปฏบตการเพอตอยอดความร การแลกเปลยน

เรยนรเพอดงความรทฝงลกในตวบคคลออกมาแลวสกดเปนขมความร หรอองคความรเพอใชในการปฏบตงานนน จะตองมบคคลทสงเสรมใหเกดการแลกเปลยนเรยนร ในบรรยากาศของการมใจในการแบงปนความร รวมทงผททำหนาทกระตนใหคนอยากทจะแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน บคคลทสำคญและเกยวของกบการจดการความร มดงตอไปน

“คณเออ” ชอเตมคอ “คณเออระบบ” เปนผนำระดบสงขององคกร หนาทสำคญคอ1) ทำใหการจดการความร เปนสวนหนงของการปฏบตงานตามปกตขององคกร2) เปดโอกาสใหทกคนในองคกรเปน “ผนำ” ในการพฒนาวธการทำงานทตนรบผดชอบ

และนำประสบการณมาแลกเปลยนเรยนรกบเพอนรวมงาน สรางวฒนธรรมการเอออาทรและแบงปนความร และ

3) หากศโลบายทำใหความสำเรจของการใชเครองมอการจดการความรมการนำไปใชมากขน

“คณอำนวย” หรอผอำนวยความสะดวกในการจดการความร เปนผกระตนสงเสรมใหเกดการแลกเปลยนเรยนร และอำนวยความสะดวกตอการแลกเปลยนเรยนร นำคนมาแลกเปลยนประสบการณการทำงานรวมกน ชวยใหคนเหลานนสอสารกนใหเกดความเขาใจ เหนความสามารถของกนและกนเปนผเชอมโยงคนหรอหนวยงานเขามาหากน โดยเฉพาะอยางยงเชอมระหวางคนทมความรหรอประสบการณกบผตองการเรยนร และนำความรนนไปใชประโยชน คณอำนวยตองมทกษะทสำคญคอทกษะการสอสารกบคนทแตกตางหลากหลาย รวมทงตองเหนคณคาของความแตกตางหลากหลายและรจกประสานความแตกตางเหลานนใหมคณคาในทางปฏบต ผลกดนใหเกดการพฒนางาน และตดตามประเมนผลการดำเนนงาน คนหาความสำเรจ หรอการเปลยนแปลงทตองการ

“คณกจ” คอเจาหนาทผปฏบตงาน คนทำงานทรบผดชอบตามหนาทของตนในองคกรถอเปนผจดการความรตวจรงเพราะเปนผดำเนนกจกรรมการจดการความร มประมาณรอยละ 90ของทงหมด เปนผรวมกนกำหนดเปาหมายการใชการจดการความรของกลมตน เปนผคนหาและแลกเปลยนเรยนรภายในกลม และดำเนนการเสาะหาและดดซบความรจากภายนอกเพอนำมาประยกตใชใหบรรลเปาหมายรวมทกำหนดไว เปนผดำเนนการจดบนทกและจดเกบความรใหหมนเวยนตอยอดความรไปไมรจบ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

146

“คณลขต” คอคนททำหนาทจดบนทกกจกรรมจดการความรตาง ๆ เพอจดทำเปนคลงความรขององคกร

ในการจดการความรทอยในคน โดยการแลกเปลยนเรยนรรวมกน จากการเลาเรองสกนฟงบคคลทสงเสรมสนบสนนใหมการรวมตวกนเพอเลาเรองคอผนำสงสด หรอทเรยกวา “คณเออ” เมอรวมตวกนแลวแตละคนไดเลาเรองทประสบผลสำเรจจากการปฏบตของตนเองออกมาใหเพอนฟง คนทเลาเรองแตละเรองนนเรยกวา “คณกจ” และในระหวางทเลาจะมการซกถามความร เพอใหเหนแนวทางของการปฏบต เทคนค เคลดลบในการทำงานใหประสบผลสำเรจ ผททำหนาทนเรยกวา“คณอำนวย” และในขณะทเลาเรองจะมผคอยจดบนทก โดยเฉพาะเคลดลบ วธการทำงานใหประสบผลสำเรจ นนคอ “คณลขต” ซงกหมายถง คนทคอยจดบนทกนนเอง เมอทกคนเลาจบไดฟงเรองราว วธการทำงานใหประสบผลสำเรจแลว ทกคนชวยกนสรป ความรทไดจากการสรปนเรยกวา “แกนความร” นเนอง

เครองมอทเกยวของกบการจดการความรการจดการความร หวใจสำคญคอการจดการความรทอยในตวคน เครองมอทเกยวของ

กบการจดงานความรเพอการแลกเปลยนเรยนรจงมหลากหลายรปแบบ ดงน1. การประชม (สมมนา ปฏบตการ) ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ เปนการ

แลกเปลยนเรยนรรวมกน หนวยงานองคกรตางๆ มการใชเครองมอการจดการความรในรปแบบนกนมาก โดยเฉพาะกลมงานราชการ

2. การไปศกษาดงาน นนคอแลกเปลยนเรยนรจากการไปศกษาดงาน มการซกถาม หรอจดทำเวทแสดงความคดเหนในระหวางไปศกษาดงาน กถอเปนการแลกเปลยนความรรวมกน คอความรยายจากคนไปสคน

3. การเลาเรอง (Storytelling) เปนการรวมกลมกนของผปฏบตงานทมลกษณะคลายกนประมาณ 8-10 คน แลกเปลยนเรยนรโดยการเลาเรองสกนฟง การเลาเรองผฟงจะตองนงฟงอยางมสมาธ หรอฟงอยางลกซงจะทำใหเขาใจในบรบทหรอสภาพความเปนไปของเรองทเลา เมอแตละคนเลาจบ จะมการสกดความร ทเปนเทคนค วธการทใหงานประสบผลสำเรจออกมา งานททำจนประสบผลสำเรจเรยกวา best practice หรอการปฏบตงานทเลศ ซงแตละคนอาจมวธการทแตกตางกน ความรทไดถอเปนการยกระดบความรใหกบคนทยงไมเคยปฏบต และสามารถนำความรทไดรบประยกตใชเพอพฒนางานของตนเองได

4. ชมชนนกปฏบต (Community of Practice : CoPS) เปนการรวมตวกนของคนทสนใจเรองเดยวกน รวมตวกนเพอแลกเปลยนเรยนรทงเปนทางการแบะไมเปนทางการ ผานการสอสารหลาย ๆ ชองทาง อาจรวมตวกนในลกษณะของการประชม สมมนา และแลกเปลยนความรกน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

147

หรอการรวมตวในรปแบบอน เชน การตงเปนชมรม หรอใชเทคโนโลยในการแลกเปลยนความรกนในลกษณะของเวบบลอก ซงสามารถแลกเปลยนเรยนรกนไดทกท ทกเวลา และประหยดคาใชจายอกดวยการแลกเปลยนเรยนรจะทำใหเกดการพฒนาความร และตอยอดความร

5. การสอนงาน หมายถงการถายทอดความรหรอบอกวธการทำงาน การชวยเหลอใหคำแนะนำ ใหกำลงใจแกเพอนรวมงาน รวมทงการสรางบรรยากาศเพอถายทอดและแลกเปลยนความรจากคนทรมาก ไปสคนทรนอยในเรองนน ๆ

6. เพอนชวยเพอน (Peer Assist) หมายถง การเชญทมอนมาแบงปนประสบการณด ๆทเรยวา best practice มาแนะนำ มาสอน มาบอกตอ หรอมาเลาใหเราฟง เพอเราจะไดนำไปประยกตใชในองคกรของเราได และเปรยบเทยมเปนระยะ เพอยกระดบความรและพฒนางานใหดยงขนตอไป

7. การทบทวนกอนการปฏบตงาน (Before Action Review : BAR) เปนการทบทวนการทำงานกอนการปฏบตงาน เพอดความพรอมกอนเรมการอบรม ใหความร หรอทำกจกรรมอน ๆโดยการเชญคณะทำงานมาประชมเพอตรวจสอนความพรอม แตละฝายนำเสนอถงความพรอมของตนเองตามบทบาทหนาททไดรบ การทบทวนกอนการปฏบตงานจงเปนการปองกนความผดพลาดทจะเกดขนกอนการทำงานนนเอง

8. การทบทวนขณะปฏบตงาน (During Action Review : DAR) เปนการทบทวนในระหวางททำงาน หรอจดอบรม โดยการสงเกตและนำผลจากการสงเกตมาปรกษาหารอและแกปญหาในขณะทำงานรวมกน ทำใหลดปญหา หรออปสรรคในระหวางการทำงานได

9. การทบทวนหลงการปฏบตงาน (After Action Review : AAR) เปนการตดตามผลหรอทบทวนการทำงานของผเขารวมกจกรรม หรอคณะทำงานหลงเลกกจกรรมแลว โดยการนงทบทวนสงทไดปฏบตไปรวมกน ผานการเขยนและการพด ดวยการตอบคำถามงาย ๆ วา คาดหวงอะไรจากการทำกจกรรมน ไดตามทคาดหวงหรอไม ไดเพราะอะไร ไมไดเพราะอะไร และจะทำอยางไรตอไป

10. การจดทำดชนผร คอการรวบรวมผทเชยวชาญ เกงเฉพาะเรอง หรอภมปญญา มารวบรวมจดเกบไวอยางเปนระบบ ทงรปแบบทเปนเอกสาร สออเลกทรอนกส เพอใหคนไดเขาถงแหลงเรยนรไดงาย และนำไปสกจกรรมการแลกเปลยนรตอไป

เครองมอในการแลกเปลยนเรยนรนเปนเพยงสวนหนงของเครองมออกหลายชนดทนำไปใชการจดการความร เครองมอทมผนำมาใชมากในการแลกเปลยนเรยนรในระดบตนเองและระดบกลมคอการแลกเปลยนเรยนรโดยเทคนคการเลาเรอง การเลาเรองการแลกเปลยนเรยนรจากวธการทำงานของคนอนทประสบผลสำเรจ หรอทเรยกวา best practice เปนการเรยนรทางลด นนคอเอาเทคนควธการทำงานทคนอนทำแลวประสบผลสำเรจมาเปนบทเรยน และนำวธการนนมาประยกตใชกบ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

148

ตนเอง เกดวธการปฏบตใหมทดขนกวาเดม เปนวงจรเรอยไปไมสนสด การแลกเปลยนเรยนรจากการเลาเรอง มลกษณะดงน

การเลาเรองการเลาเรอง หรอ Storytelling เปนเครองมออยางงายในการจดการความร ซงมวธการ

ไมยงยากซบซอน สามารถใชไดกบทกกลมเปาหมาย เปนการเลาประสบการณในการทำงานของแตละคนวา มวธการทำอยางไรจงจะประสบผลสำเรจ

กจกรรมเลาเรอง ตองทำอยางไรบางกจกรรมจดการความร โดยใชเทคนคการเลาเรอง ประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ ดงน1. ใหคณกจ (สมาชกทกคน) เขยนเรองเลาประสบการณความสำเรจในการทำงานของ

ตนเองเพอใหความรฝงลกในตว (Tacit Knowledge) ปรากฏออกมาเปนความรชดแจง(Expicit Knowledge)

2. เลาเรองความสำเรจของตนเอง ใหสมาชกในกลมยอย ฟง3. คณกจ (สมาชก) ในกลม ชวยกนสกดขมความร จากเรองเลา เขยนบนกระดาษ

ลปชารต4. ชวยกนสรปขมความรทสกดไดจากเรอง ซงมจำนวนหลายขอ ใหกลายเปนแกนความร

ซงเปนหวใจททำใหงานประสบผลสำเรจ5. ใหแตละกลม คดเลอกเรองเลาทดทสด เพอนำเสนอในทประชมใหญ6. รวมเรองเลาของทกคน จดทำเปนเอกสารคลงความรของกองคกร หรอเผยแพรผาน

ทางเวบไซต เพอแบงปน แลกเปลยนความร และนำมาใชประโยชนในการทำงาน

ขมความร คอวธการแกปญหา หรอพฒนางานแกนความร คอบทสรปของขมความร (เรองนสอนใหรวา)

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

149

ตวอยางเรองเลา ...ประสบการณความสำเรจ

เรอง “อดตเดกหลงผด สผนำความคดเยาวชน..อรรพผล บญเลยง..

“ตอนเดก ๆ ชวตผลนกแบบสด ๆ เหมอนกนนะ อยางตอนมธยมตน ผมเคยโดนคดธนบตรปลอม พอมาชวงมธยมปลายกมาโดนคดคาอาวธสงคราม ซงตอนนนจะวาไปจรง ๆ มนไมใชของผมนะ แตเปนของเพอน ๆ ทมาอยกบเรามากกวา กจะมปนเอม 16 สองกระบอก ปน 11 มม.สองกระบอก มลกกระบอกสองวถ 56 นด สวนคดยาเสพตดทโดน ผมจะมยาบาในครอบครอง 800เมด แลวกกญชา 2 กโล

ชวตผมมนกอยในวงการนมาตลอด การจะเขาไปสมผสกบสงเหลานมนกเลยไมใชเรองแปลกอะไร แลวตอนนโดนจบกเปนการตกกระไดพลอยโจนมากกวา เพราะตอนนนเปนชวงทผมหนหลงใหกบทกอยาง แลวกขนจากบานทสราษฎรธานมาเรยนรามคำแหง วนหนงคดถงบานและเพอน ๆ กเลยกลบไปเยยมเพอน ตำรวจกมาลอคตวพาเขาไปบานทนท ผมเจอขอหาคดสญกญชาและถกคมประพฤต 3 ป

บางครงเคยเจอเหตการณหนหลงชนกนกบเพอน 2 คน แลวมคนลอมรมกระทบกวา 20คน สวนหนงอาจจะดวยผมเปนคนมเพอนเยอะ พอใครมาขอความชวยเหลอผมกชวย พอใครเกดเรองอะไรขนกตองเขาไปชวยทกท แตอยางทบอกครบ ผมกมขดจำกดการชวยเหลอของผมอย ม 2ขอ ทผมจะไมเขาไปชวย นนคอการไปหาเรองคนอนกอน แลวกตองไมใชเรองผหญง เพราะถาเปน2 กรณน ผมจะไมชวยเหลออยางเดดขาด

อยหางบานอยหางครอบครว เบองหลงผมจะเปนแบบนตลอด แตพอเขาบานปบ!! ผมกจะกลายเปนลกชายทนารก เปนหลานทเรยบรอยในสายตายาไปในทนท เพราะอะไรเหรอครบ กเพราะผมมรางวลเยาวชนดเดนแหงชาต ประจำป 2544 การนตไงครบ ผมเปนคนเรยนเกง เคยเปนตวแทนของโรงเรยนไปประกวดโครงงานวทยาศาสตรไดท 1 ของประเทศ กอนจะไปแขงระดบนานาชาตทประเทศมาเลเซย ผลกคอไดรบรางวลชนะเลศดานสงแวดลอมกลบมาครบ

กระทงชวงทถกคมความประพฤตนนละครบ ครอบครวถงรถงพฤตกรรมผมทงหมด แตเมอทกอยางมนมาถง ทกคนกตองยอมรบ ซงในใจสวนลกตอนนนผมแครความรสกของยามาก ผมรกยา

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

150

มาก เพราะทานเลยงผมมาตง 12 ป ผมไมอยากใหทานเสยใจ แตเมอเรองมนแกไขไมไดเสยแลวสงทผมจะทำได คอการปรบปรงตวใหม เพอสรางความเชอมนใหทกคน ใหคณยากลบมาอกครง

ผมตดสนใจเดนทางเขากรงเทพฯ เพอมาเรยนทมหาวทยาลยรามคำแหงอยางทตงใจเอาไวโดยเลอกคณะรฐศาสตร เอกการเมองการปกครอง ผมอยากพสจนตวเองใหทกคนเหน ทงจะหาเงนเรยนเองโดยไมขอทางบาน

ผมใชเวลาเรยนปรญญาตรทมหาวทยาลยราคำแหง 3 ปจบ ทสำคญคะแนนเฉยดฉววาจะไดเกยรตนยมอนดบ 1 ดวยนะครบ บางคนอาจสงสยวา เปนไปไดยงไง เรยนไปดวยทำงานไปดวยทสำคญการทำงานของผม คอการหาเงนมาไดดวยความสจรต 100% ครบ

งานสจรตทผมทำทแรกคอทบรษทซพ ผมทำในสวนงานประสานกจการสมพนธ แลวกทำออรแกไนซ ซงรายไดจะอยทวนละ 200 บาท เรยกไดวาตอนนนใครใชใหทำอะไรผมทำหมด ขอแตวาอยาใหผมทำผดกฎหมาย ซงผมทำงานไดประมาณ 3 เดอน กมการขนเงนใหผมเปนวนละ 500บาท มนทำใหผมดใจมาก เพราะการไดทำงานทนกเหมอนเปนการเปดโลกทศนหลายอยางทางความคดใหผมไดกาวมาถงทกวนน

หลายคนอาจจะสงสยวา แลวคดควบคมความประพฤตทตดตวผมไมมผลกบสงคมภายนอกเหรอ สำหรบผมไมมครบ เพราะความผดมนไมไดตดไวทหนาผาก มนไมไดโชวใหคนอนเหนในเมอมคนใหโอกาสผมทำงาน และทกคนกใหการตอนรบผม ผมกตงใจทำงานอยางถงทสด ไมมใครมานงพดพลามถงอดตทผานมาของผม ทกคนดทการทำงานการปฏบตตวในวนนของผมมากกวา

และจดเปลยนทสำคญในชวตผมกคอ ชวงทเกดเหตสนามครบ ตอนนนผมเปนตวแทนของบรษทลงไปดพนทบานนำเคม จงหวดพงงา ดวยสภาพทเหนในตอนนนมนเปนสภาวะความสญเสยยากจะบรรยายจรง ๆ บานเรอน ทรพยสน ชวต รวมไปถงการสญเสยดานจตใจยากทจะเยยวยามนเปนความรสกทบอกไมถกจรง ๆ ยงผมเหนสภาพเดก ๆ ทตองสญเสยพอแมไมเหลอใคร มนสะทอนถงกนบงของหวใจเลยทเดยว

ผมลงพนทสำรวจไดพกหนง กมานงคดกบเพอนวาใกลถงวนเดกแลว กนาจะมการจดงานวนเดกใหเดก ๆ ไดสนกสนานกน จากนนเรากเรมออกไปประกาศทวพนทวาจะมการแจกของ มการจดกจกรรมวนเดก ซงตอนนนผมกบเพอนเราควกตงคของตวเองเพอไปซอของขวญมาใหเดก ๆ กวา70-80 คน

หลงจากกลบชวยสนาม ผมกเดนทางกลบเขากรงเทพฯ มาทำงานเหมอนเดม แตทศทางความคดเรมเปลยน ผมอยากทำงาน อยากทำกจกรรมในทางสรางสรรคสงคม ผมไมอยากทงความรสกวาอยากชวยเหลอเดก ๆ นอง ๆ เยาวชน ดทการไปทำกจกรรมทบานนำเคมผมไดเพอน 2คน ซงอดมการณตรงกน มไอเดยตรงกน จนมาตงกลม Y-ACT. ซงเราจะทำกจกรรมเกยวกบเดกและเยาวชน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

151

กลมของเราจะทำหนาทอบรมนอง ๆ ทวประเทศในเรองตาง ๆ อยางเชน กจกรรมสรางสรรคจตสาธารณะ การพฒนาโครงการ ทกษะผนำ รณรงคเรองเหลา บหร เอดส รวมไปถงการอบรมในสวนของหนวยงานตาง ๆ ในทสดผมลาออกจากงานประจำมาทำงานนเตมตว ผมมความสขกบการทำงานทกวนนมาก”

“คนเราทกคนลวนยอมเคยทำผดกนทงนน ไมมใครทไมเคยทำไมผด อยทวาเมอเราทำผดแลวเราจะใชเวลานานแคไหนในการสำนกผด และหนหลบมาใชบทเรยนทผานมา กาวมาอยกบปจจบนและอนาคตทดกวาเดมได เทานทเคยทำผดพลาดมากจะถกลบเลอนหายไปดวย คณคาแหงความดทจะพสจนวา ความดยอมชนะความชวเสมอ”

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

152

2. ชมชนนกปฏบตหรอชมชนแหงการเรยนร (CoPs)

ในชมชนมปญหาซบซอน ทคนในชมชนตองรวมกนแกไข การจดการความรจงเปนเรองททกคนตองใหความรวมมอ และใหขอเสนอแนะในเชงสรางสรรค การรวมกลมเพอแกปญหาหรอรวมมอกนพฒนาโดยการแลกเปลยนเรยนรรวมกน เรยกวา ชมชนนกปฏบต บคคลในกลมจงตองมเจตคตทดในการแบงปนความร นำความรทมอยพฒนากลมจากการลงมอปฏบต และเคารพในความคดเหนของผอน

ชมชนนกปฏบตคออะไรชมชนนกปฏบตคอคนกลมเลก ๆ ซงทำงานดวยกนมาระยะหนง มเปาหมายรวมกน และ

ตองการทจะแบงปนแลกเปลยนความร ประสบการณจาการทำงานรวมกน กลมดงกลาวมกจะไมไดเกดจากการจดตงโดยองคกร หรอชมชน เปนกลมทเกดจากความตองการแกปญหา พฒนาตนเองเปนความพยายามทจะทำใหความฝนของตนเองบรรลผลสำเรจ กลมทเกดขนไมมอำนาจใด ๆ ไมมการกำหนดไวในแผนภมโครงสรางองคกร ชมชน เปาหมายของการเรยนรของคนมหลายอยาง ดงนนชมชนนกปฏบตจงมไดมเพยงกลมเดยว แตเกดขนเปนจำนวนมาก ทงนอยทประเดนเนอหาทตองการจะเรยนรรวมกนนนเอง และคนคนหนงอาจจะเปนสมาชกในหลายชมชนกได

ชมชนนกปฏบตมความสำคญอยางไรชมชนนกปฏบตเกดจากลมทมเครอขายความสมพนธทไมเปนทางการมารวมกน เกด

จากความใกลชด ความพอใจจากการมปฏสมพนธรวมกน การรวมตวกนในลกษณะทไมเปนทางการจะเออตอการเรยนร และการสรางความรใหม ๆ มากกวาการรวมตวกนเปนทางการ มจดเนนคอตองการเรยนรรวมกนจากประสบการณการทำงานเปนหลก การทำงานในเชงปฏบต หรอจากปญหาในชวตประจำวน หรอเรยนรเครองมอใหม ๆ เพอนำมาใชในการพฒนางาน หรอวธการทำงานทไดผลและไมไดผล การมปฏสมพนธระหวางบคคล ทำใหเกดการถายทอดแลกเปลยนความรฝงลก สรางความร และความเขาใจไดมากกวาการเรยนรจากหนงสอ หรอการฝกอบรมตามปกต เครอขายทไมเปนทางการ ในเวทชมชนนกปฏบตซงมสมาชกจากตางหนวยงาน ตางชมชน จะชวยใหองคการหรอชมชนประสบความสำเรจไดดกวา การสอสารตามโครงสรางทเปนทางการ

ชมชนนกปฏบตเกดขนไดอยางไรการรวมกลมปฏบตการ หรอการกอตวขนเปนชมชนนกปฏบตได ลวนเปนเรองทเกยวกบคน

คนตองม 3 สงตอไปนเปนเบองตน คอ

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

153

1. ตองมเวลา คอมเวลาทจะมาแลกเปลยนเรยนร มารวมคด รวมทำ รวมแกปญหาชวยกนพฒนางาน หรอสรางสรรคสงใหม ๆ ใหเกดขน หากคนทมารวมกลมไมมเวลา หรอไมจดสรรเวลาไวเพอการนกไมมทางบทจะรวมกลมปฏบตการได

2. ตองมเวทหรอพนท การมเวทหรอพนทคอการจดหาหรอกำหนดสถานททจะใชในการพบกลม การชมชน พบปะพดคยสนทนาแลกเปลยนความคด แลกเปลยนประสบการณตามทกลมไดชวยกนกำหนดขน เวทดงกลาวอาจมหลายรปแบบ เชนการจดประชม การจดสมนา การจดเวทประชาคม เวทขางบาน การจดเปนมมกาแฟ มมอานหนงสอ เปนตน

การจดใหมเวทหรอพนทดงกลาว เปนการทำใหคนไดมโอกาสแลกเปลยนเรยนรในบรรยากาศสบาย ๆ เปดโอกาสใหคนทสนใจเรองคลาย ๆ กน หรอคนททำงานดานเดยวกนมโอกาสจบกลมปรกษา หารอกนไดโดยสะดวก ตามความสมครใจ ในภาษาองกฤษเรยกการชมนมลกษณะนวา Community of Practices หรอเรยกยอวา CoPs ในภาษาไทยเรยก ชมชนนกปฏบต

ชมชนนกปฏบตเปนคำทใชกนโดยทวไป และมคำอน ๆ ทมความหมายเดยวกนน เชนชมชนแหงการเรยนร ชมชนปฏบตการ หรอเรยกคำยอในภาษาองกฤษวา CoPs กเปนทเขาใจกน

3. ตองมไมตร คนตองมไมตรตอกนเมอมาพบปะกน การมไมตรเปนเรองของใจ การมนำใจตอกน มใจใหกนและกน เปนใจทเปดกวาง รบฟงความคดเหนของผอน พรอมรบสงใหม ๆไมยดตดอยกบสงเดม ๆ มความเอออาทร พรอมทจะชวยเหลอเกอกลซงกนและกน

การรวมกลมปฏบตการ จะดำเนนไปไดดวยด บรรลตามเปาหมายทตงใจ จะตองมเวลาเวทไมตร เปนองคประกอบทชวยสรางบรรยากาศทเปดกวาง และเอออำนวยตอการแสดงความคดเหนทหลากหลายในกลม จะทำใหไดมมมองทกวางขวางยงขน

รปแบบของเวทชมชนนกปฏบตการแลกเปลยนเรยนรผานเวทชมชนนกปฏบตมหลากหลายรปแบบ เชนการมารวมกลมกน

เพอแลกเปลยนความรระหวางกนในรปแบบตาง ๆ เชน การประชม การสมมนา การจดเวทประชาคมเวทขางบาน การจดเปนมมกาแฟ มมอานหนงสอ แตในปจจบนมการใชเทคโนโลยมาใชในการสอสารทำใหเกดการแลกเปลยนเรยนรรวมกนผานทางอนเตอรเนต ดงนนรปแบบของการแลกเปลยนเรยนรทเรยกวา “เวทชมชนนกปฏบต” จงม 2 รปแบบ ดงน

1. เวทจรง เปนการรวมตวกนเปนกลมหรอชมชน และมาแลกเปลยนเรยนรรวมกนดวยการเหนหนากน พดคย แลกเปลยนความคดเหน ทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการ แตการแลกเปลยนในลกษณะนจะมขอจำกดในเรองคาใชจายในการเดนทางมาพบกน แตสามารถแลกเปลยนเรยนรรวมกนไดในเชงลก

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

154

2. เวทเสมอน เปนการรวมตวกนเชอมเปนเครอขายเพอแลกเปลยนเรยนรรวมกนผานทางอนเตอรเนต ซงในปจจบนมการใชอนเตอรเนตในการสอสารหรอคนควาขอมลกนอยางแพรหลายทงในประเทศและตางประเทศ การแลกเปลยนเรยนรในลกษณะนเปนการแลกเปลยนเรยนรแบบไมเปนทางการ มปฏสมพนธกนผานทางออนไลน จะเหนหนากนหรอไมเหนหนากนกได และจะมความรสกเหมอนอยใกลกน จงเรยกวา เวทเสมอน นนคอเสมอนอยใกลกนนนเอง การแลกเปลยนเรยนรจะใชวธการบนทกผานเวบบลอกซงเหมอนสมดบนทกเลมหนงทอยในอนเตอรเนต สามารถบนทกเพอแลกเปลยนเรยนรและสงขอมลหากนไดทกท ทกเวลา และประหยดคาใชจายเนองจากไมตองเดนทางมาพบกน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

155

ชมชนแหงการเรยนรชมชนแหงการเรยนร คอการทคนในชมชนเขารวมในกระบวนการเรยนร พรอมทจะเปน

ผใหความรและรบความร จากการแบงปนความรทงในตนเองและความรในเอกสารใหแกกนและกนชมชนแหงการเรยนรจงมทงระบบบคคลและระดบกลม เชอมโยงกนเปนเครอขายเพอเรยนรรวมกน

การสงเสรมใหชมชนเปนชมชนแหงการเรยนรจงตองเรมทตวบคคล เรมตนจากการทำความเขาใจ สรางความตระหนกใหกบคนในชมชนเปนบคคลแหงการเรยนร เหนความสำคญของการมนสยใฝเรยนร สงเสรมใหเกดการเรยนรจากกจกรรมทรฐบาลหรอองคการชมชนจดให จาการพบปะพดคย แลกเปลยนเรยนรรวมกนอยางสมำเสมอ จนเกดเปนความเคยชนและเหนประโยชนจากความรทไดรบเพมขน

การสรางนสยใฝเรยนรของบคคล คอการใหประชาชนในชมชนไดรบบรการตาง ๆ ทสนใจอยางตอเนองสมำเสมอ กระตนใหเกดความอยากรอยากเหนเปนอนดบแรก เกดความตระหนกถงความสำคญของการศกษาหาความร เกดการเรยนรอยางตอเนอง เปนผนำในการพฒนาดานตาง ๆทงการเรยนรจากหนงสอ เรยนรเพอพฒนาอาชพและการพมนาคณภาพชวต

ดงนน บคคลถอเปนสวนหนงของชมชนหรอสงคม การสงเสรมบคคลเปนผใฝเรยนร ยอมสงผลใหชมชนเปนชมชนแหงการเรยนรดวย การสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการแลกเปลยนเรยนรรวมกนอยางสมำเสมอ ทงเปนทางการและไมเปนทางการ จะทำใหเกดการหมนเกลยวของความร หากบคคลในชมชนเกดความคนเคยและเหนความสำคญของการเรยนรอยเสมอ จะเปนกาวตอไปของการพมนาชมชนและสงคมใหเปนสงคมแหงการเรยนร

ตวชวดระดบกลม1. มเวทชมชนแลกเปลยนเรยนรในหลายระดบ2. มกลม องคกร เครอขายทมการเรยนรรวมกนอยางตอเนอง3. มชดความร องคความร ภมปญญา ทปรากฏเดนชดและเปนประสบการณเรยนรของ

ชมชน ถกบนทกและจดเกบไวในรปแบบตาง ๆ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

156

4. การจดทำสารสนเทศเผยแพรความร

สารสนเทศคอขอมลตาง ๆ ทผานการกลนกรองและประมวลผลแลว บวกกบประสบการณ ความ

เชยวชาญทสะสมมาแรมป มการจดเกบหรอบนทกไว พรอมในการนำมาใชงาน

การจดทำสารสนเทศในการจดการความร จะมการรวบรวมและสรางองคความรทเกดจากการปฏบตขน

มากมาย การจดทำการสนเทศจงเปนการสรางชองทางใหคนทตองการใชความรสามารถเขาถงองคความรได และกอใหเกดการแบงปนความรรวมกนอยางเปนระบบ ในการจดเกบเพอใหคนหาความรคอไดงายขน องคกรตองกำหนดสงสำคญทจะเกบไวเปนองคความร และตองพจารณถงวธการในการเกบรกษา และนำมาใชใหเกดประโยชนตามตองการ องคกรตองเกบรกษาสงทองคกรเรยกวาเปนความรไวใหดทสด

การจดทำสารสนเทศ ควรจดทำอยางเปนระบบ และควรเปนระบบทสามารถคนหาและสงมอบไดอยางถกตองและรวดเรว ทนเวลาและเหมาะสมกบความตองการ และจดใหมการจำแนกรายการตาง ๆ ทอยบนพนฐานตามความจำเปนในการเรยนร องคกรตองพจารณาถงความแตกตางของกลมคนในการคนคนความร องคกรตองหาวธการใหพนกงานทราบถงชองทางการคนหาความรเชนการทำสมดจดเกบรายชอ และทกษะของผเชยวชาญ เครอขายการทำงานตามลำดบชน การประชม การฝกอบรม เปนตน สงเหลานจะนำไปสการถายทอดความรในองคกร

วตถประสงคการจดทำสารสนเทศ1. เพอใหมระบบการจดเกบขอมลและองคความร อยางเปนหมวดหม และเหมาะสมตอ

การใชงาน และสามารถคนหาไดตลอดเวลา สะดวก งาย และรวดเรว2. เพอใหเกดระบบการสอสาร การแลกเปลยน แบงปน และถายทอดองคความรระหวาง

กนผานสอตาง ๆ อยางมประสทธภาพ3. เพอใหเกดการเขาถงและเชอมโยงองคความร ระหวางหนวยงานทงภายในและภายนอก

อยางเปนระบบ สะดวกและรวดเรว4. เพอรวบรวม และจดเกบความรจากผมประสบการณ รวมถงผเชยวชาญในรปแบบ

ตาง ๆ ใหเปนรปธรรม เพอใหทกคนสามารถเขาถงความรและพฒนาตนเองใหเปนผรได5. เพอนำเทคโนโลยสารสนเทศ มาใชเปนเครองมอในการถายทอดระหวางความรฝงลก

กบความรชดแจง ทสามารถเปลยนสถานะระหวางกนตลอดเวลา ทำใหเกดความรใหม ๆ

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

157

การเผยแพรความรเปนการนำความรทไดรบมาถายทอดใหบคลากรในองคกรไดรบทราบ และใหมความร

เพยงพอตอการปฏบตงาน การเผยแพรความรจงเปนองคประกอบหนงของการจดการความร การเผยแพรความรมการปฏบตกนมานานแลว สามารถทำใหหลายทางคอ การเขยนบนทก รายงานการฝกอบรม การประชม การสมนา จดทำเปนบทเรยนทงในรปแบบของหนงสอ บทความ วดทศนการอภปรายของเพอนรวมงานในระหวางการปฏบตงาน การอบรมพนกงานใหมอยางเปนทางการหองสมด การฝกอบรมอาชพและการเปนพเลยง การแลกเปลยนเรยนรในรปแบบอน ๆ เชนชมชนนกปฏบต เรองเลาแหงความสำเรจ การสมภาษณ การสอบถาม เปนตน การถวายทอดหรอเผยแพรความร มการพฒนารปแบบโดยอาศยเทคโนโลยเพอการสอสาร และเทโนโลยมการกระจายไปอยางกวางขวาง ทำใหกระบวนการถายทอดความรผานเทคโนโลยโดยเฉพาะอนเตอรเนตไดรบความนยมอยางแพรหลายมากขน

การเผยแพรความรและการใชประโยชน มความจำเปนสำหรบองคกร เนองจากองคกรจะเรยนรไดดขนเมอมความร มการกระจายและถายทอดไปอยางรวดเรว และเหมาะสมทวทงองคกรการเคลอนทของสารสนเทศและความรระหวางบคคลหนงไปอกบคคลหนงนน จงเปนไปไดโดยตงใจและไมตงใจ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

158

กจกรรม

1. หากผเรยนเปน “คณอำนวย” ผเรยนมวธกระตนใหเพอนเลาเรองในเชงลก เพอแลกเปลยนเรยนรรวมกน ไดดวยวธใด

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. ความรทจำเปนในการแกปญหาหรอพฒนาตวผเรยนคออะไร และขอบขายความรนนมอะไรบาง............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. การจดทำสารสนเทศเพอเผยแพรความร ผเรยนคดวาวธใดเผยแพรไดดทสด เพราะเหตใด................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

159

เรองท 4 : การฝกทกษะกระบวนการจดการความร

1. กระบวนการจดการความรดวยตนเอง

การจดการความรดวยตนเองการจดการความรดวยตนเอง จะทำใหผเรยนเรยนรหลกการอนแทจรงในการพฒนาตนเอง

และจงใจตนเองใหกาวไปสการพฒนาคณภาพชวตและคณภาพในการทำงาน เปนผมสมฤทธผลสงสดโดยการนำองคความรทเปนประโยชนไปประยกตใชในชวตจรง และการทำงานไดอยางมประสทธภาพและสามารถปรบตวทนตอโลกยคโลกาภวตน มโอกาสแลกเปลยนเรยนรประสบการณชวตและประสบการณการทำงานรวมกน มทศนคตทดตอชวตนเองและผอน มความกระตอรอรนและเสรมสรางทศนคตทดตอการทำงาน นำไปสการเหนคณคาของการอยรวมกนแบบพงพาอาศยกน ชวยเกอกลเรยนรซงกนและกน กอใหเกดการเปนชมชนแหงการเรยนร ในลกษณะของทมทมประสทธภาพ

การจดการความรเปนเรองทเรมตนทคน เพราะความรเปนสงทเกดมาจากคน มาจากกระบวนการเรยนรการคดของคน คนจงมบทบาททงในแงของผสรางความรและเปนผทใชความร ซงถาจะมองภาพกวางออกไปเปนครอบครว ชมชน หรอแมแตในหนวยงาน กจะเหนไดวาทงครอบครวชมชน หนวยงาน ลวนประกอบขนมากจาคนหลาย ๆ คน ดงนน หากระดบปจเจกบคคลมความสามารถในการจดการความร ยอมสงผลตอความสามารถในการจดการความรของกลมดวย

วธการเรยนรทเหมาะสมเพอใหเกดการจดการความรดวยตนเอง คอใหผเรยนไดเรมกระบวนการเรยนรตงแตการคด คดแลวลงมอปฏบต และเมอปฏบตแลวจะเกดความรจากการปฏบต ซงผปฏบตจะจดจำทงสวนทเปนความรฝงลกและความรทเปดเผย มการบนทกความรในระหวางเรยนรกจกรรมหรอโครงการลงในสมดบนทก ความรปฏบตทบนทกไวในรปแบบตางๆ จะเปนประโยชนสำหรบตนเองและผอนในการนำไปปฏบตแกไขปญหาทชมชนประสบอยใหบรรลเปาหมาย และขนสดทาย ใหผเรยนไดพฒนาปรบปรงสงทกำลงเรยนรอยตลอดเวลา ยอนดวาในกระบวนการเรยนรนนมความบกพรองในขนตอนใด กลงมอพมนาตรงจดนนใหด

ทกษะการเรยนร เพอจดการความรในตนเองผเรยนจะตองพฒนาตนเอง ใหมความสามารถและทกษะในการจดการความรดวยตนเอง

ใหมความรทสงขน ซงสามารถฝกทกษะเพอการเรยนรไดดงนฝกสงเกต ใชสายตาและหเปนเครองมอ การสงเกตจะชวยใหเขาใจในเหตการณหรอ

ปรากฏการณนน ๆฝกการนำเสนอ การเรยนรจะกวางขนไดอยางไร หากรอยคนเดยว ตองนำความรไปสการ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

160

แลกเปลยนเรยนรกบคนอน การนำเสนอใหคนอนรบทราบ จะทำใหเกดการแลกเปลยนความรกนอยางกวางขวาง

ฝกตงคำถาม คำถามจะเปนเครองมออยางหนงในการเขาถงความรได เปนการตงคำถามใหตนเองตอบ หรอจะใหใครตอบกได ทำใหไดขยายขอบขายความคด ความร ทำใหรสก และรกวางยงขนไปอก อนเนองมาจากการทไดศกษาคนควาในคำถามทสงสยนน คำถามควรจะถามวา ทำไมอยางไร ซงคำถามระดบสง

แสวงหาคำตอบ ตองรวาความร หรอคำตอบทตองการนนมแหลงขอมลใหคนควาไดจากทไหนบาง เปนความรทอยในหองสมด ในอนเตอรเนต หรอเปนความรทอยในตวคน ทตองไปสมภาษณไปสกดความรออกมา เปนตน

ฝกบรณาการเชอมโยงความร เนองจากความรเรองหนงเรองใดไมมพรมแดนกน ความรนนสมพนธเชอมโยงกนไปหมด จงจำเปนตองรความเปนองครวมของเรองนน ๆ อยางยกตวอยางปยหมกไมเฉพาะแตมความรเรองวธทำเทานน แตเชอมโยงการกำหนดราคาไวเพอจะขาย โยงไปทวธใชถาจะนำไปใชเอง หรอแนะนำใหผอนใช โยงไปถงบรรจภณฑวาจะบรรจกระสอบแบบไหน ทกอยางบรณาการกนหมด

ฝกบนทก จะบนทกแบบจดลงสมด หรอเปนภาพ หรอใชเครองมอบนทกใด ๆ กได ตองบนทกไว บนทกไวปรากฏรองรอยหลกฐานของการคดการปฏบต เพอการเขาถงและการเรยนรของบคคลอนดวย

การฝกเขยน เขยนรายการของตนเองใหเปนประโยชนตอการเรยนรของตนเองและผอนงานเขยนหรอขอเขยนดงกลาวจะกระจายไปเพอแลกเปลยนเรยนรกบผคนในสงคมทมาอานงานเขยน

ขนตอนการจดการความรดวยตนเองในการเรยนรเพอจดการความรในตวเอง นอกจากวเคราะหตนเองเพอกำหนดองคความร

ทจำเปนในการพฒนาตนเองแลวนน การแลกเปลยนเรยนรเพอใหไดมาซงความร เปนวธการคนหาและเขาถงความรทงายเปนการเรยนรทางลด นนคอ ดวาทอนทำอยางไร เลยนแบบ best practiceและทำใหดกวา เมอปฏบตแลวเกดความสำเรจแมเพยงเลกนอยกถอวาเปน best practice ในขณะนนกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเองสามารถดำเนนการตามขนตอนตาง ๆ ได ดงน

1. ขนการบงชความร ผเรยนวเคราะหตนเอง เพอรจดออน จดแขงของตนเอง กำหนดเปาหมายในชวต กำหนดแนวทางเดนไปสจดหมาย และรวาความรทจะแกปญหาและพฒนาตนเองคออะไร

2. ขนสรางและแสวงหาความร ผเรยนจะตองตระหนกและเหนความสำคญของการแสวงหาความร เขาถงความรทตองการดวยวธการทหลากหลาย แหลงเรยนรทใชในการแสวงหาความร

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

161

ไดแกการใชเทคโนโลยสารสนเทศ การแสวงหาความรจากผเชยวชาญ ภมปญญาทองถน และเพอนโดยยอมรบในความรความสามารถซงกนและกน และตองใชทกษะตาง ๆ เพอใชในการสรางความรเชนฝกสงเกต ฝกการนำเสนอ ฝกการตงคำถาม ฝกการแสวงหาคำตอบ ฝกบรณาการเชอมโยงความร ฝกบนทก และฝกการเขยน

3. การจดการความรใหเปนระบบ จดทำสารบญจดเกบความรประเภทตาง ๆ ทจำเปนตองรและนำไปใชเพอการพฒนาตนเอง การจดการความรใหเปนระบบจะทำใหเกบรวบรวม คนหาและนำมาใชไดงาย รวดเรว

4. ขนการประมวลและกลนกรองความร ความรทจำเปนอาจตองมการคนควา และแสวงหาเพมเตม เพอใหความรมความทนสมย นำไปปฏบตไดจรง

5. การเขาถงความร เมอมความรจากการปฏบตแลว มการเกบความรในรปแบบตาง ๆเชนสมดบนทกความร แฟมสะสมงาน วารสาร หรอใชเทคโนโลยในการจดเกบรปแบบเวบไซดวดทศน แถมบนทกเสยง และคอมพวเตอร เพอใหตนเองและผอนเขาถงไดงายอยางเปนระบบ

6. ขนการแบงปนแลกเปลยนความร ผเรยนตองเขารวมกจกรรมแลกเปลยนความรกบเพอน ๆ หรอชมชน เพอเรยนรรวมกน อาจเปนลกษณะของการสมมนา เวทเรองเลาแหงความสำเรจการศกษาดงาน หรอแลกเปลยนเรยนรผานทางอนเตอรเนต เปนตน

7. ขนการเรยนร ผเรยนจะตองนำเสนอความรในโอกาสตาง ๆ เชนการจดนทรรศการการพบกลมการเขาคาย หรอการประชมสมมา รวมทงมการเผยแพรความรผานชองทางตาง ๆ เชนวารสาร เวบไซด จดหมายขาว เปนตน

ความสำเรจของการจดการความรดวยตนเอง1. ผเรยนเกดการเรยนรตามแผนพฒนาตนเองทไดกำหนดไว2. ผเรยนตระหนกถงความรบผดชอบในการพมนาตนเองเพอเรยนรวชาตาง ๆ อยางเขาใจ

และนำมาใชประโยชนในชวตประจำวนได3. ผเรยนมความรททนสมย เหมาะสมกบสถานการณปจจบน สามารถปรบตวใหอยใน

สงคมได

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

162

ตวอยางการจดการความรของ “เอก 009”

คณคงเคยไดยนคนพดวา “ไมมเวลา” นเปนคำพดทแปลกมาก เปนคำพดทบอกถงความหมายในตวของมนเอง โดยไมตองการคำอธบายใด ๆ สำหรบเวลาแลว คนทไมมเวลาแลวคนทไมมเวลาคอคนตาย ดงนน ถาคณยงหายใจ แสดงวาเวลายงเดนอย แตไมตองเรงรบเสยจนมากเกนไป และควรรวาตอนไหนควรรบ และถารบแลวกตองทำใหด เพราะเวลาทคนเราทำอะไรเรว ๆมกจะมากบความลวก ซงจะตองใชเวลาในการเขาแกไขปญหา ผมวเคราะหดตนเอง จงพบวา ทำไม1 วน ผมจงมเวลาเพยงนอยนด ปญหาหลก ๆ คอผมเสยเวลาไปกบการนอนตนสาย เลมเกม ดทวเลนเนต และขเกยจนนเอง ดงนน ผมจงคดวา วธแกอยทตวเราเอง ผมจงรวาเราควรทำในสงทตรงกนขาม นนคอ

1. ผมตนเชา ตอนแรก ๆ อาจจะยากนดหนง เรมจากนอนกอน 4 ทมทกวน รางกายจะตนเอง 05.00 น. และเรากไมนอนสปหงก แตใหตนเลย หรอถาเราไมมแรงใจ หรอไมรวาตนมาแลวจะทำอะไรด ใหเราสำรวจเนตวามกจกรรมอะไรด ๆ ทเราไปรวมตอนเชาได และนดกลมผทจะทำกจกรรมในตอนเชา ทำใหเรามแรงจงใจในการตนนอนเชา กจกรรมทผมทำเปนประจำ คอปนจกรยาน หรออาจไปวงตอนเชา เพอหากลมเพอนใหม ๆ กลมเพอนใหม ๆ คงนาจะไมใชรนเดยวกน แตเปนผใหญทเราจะสามารถคยและแลกเปลยนประสบการณการทำงาน แลวเรากจะไดความรอะไรอกเยอะ เปรยบเหมอนการเรยนรทไมหยดนง ยงรจกคนมากขน เรากจะไดประสบการณตาง ๆจากคนทรจกมากมาย วาเคาเคยเปนอะไร ทำอะไรมา บางครงคนทเราอยากไปรวมกจกรรมดวยอาจจะสรางความเปลยนแปลงในชวตเราได เชนเคาอาจจะกำลงตามหาคนทมความสามารถบางอยาง แลวบงเอญไดมาเจอกนตอนออกกำลงกาย ซงผมเองกไดประโยชนจากตรงนเยอะมากซงการทเราไดทปรกษาแบบความเปนเพอน ทำใหมความจรงใจ และไดรบคำปรกษาฟร เรองบางอยางเราคนหาจากเอกสาร จากอนเตอรเนต ไมเจอ แตกลบไปเจอเอางาย ๆ ตอนออกกำลงกาย นนเพราะเราได เจอผคนมากมายทพรอมจะเปนมตร และแลกเปลยนประสบการณกน นำพาซงโอกาสอนมากมายชกนำเราไปสอนาคตทด และเราตองพาตวเราไปออกไปหามนกอน

2. เลกเลนเกม เกมไมวาจะเปน offline หรอ online กไมตางกน อาการตดเกมผมกเคยเปน วน ๆ นงคยแตเรองเกม ซอหนงสอเกม การตน จดจอแตเรองเกม ผมสรปออกมาวาเกมเปนกจกรรมทสนเปลองเวลามาก ๆ และประโยชนทไดชางนอยนดจนไมคมคาทจะไปเสยเวลาเลนอาการตดเกมเหมอนตดยาเสพตด อยากเลน ตนมากเลน กนเสรจเลนตอ หมดแรงกนอน ตนมากเลนอก ชวตแทบไมไดทำอะไรเลย การเลกเลนเกมของผมโดยการทำงานใหมากขนจนไมมเวลาเลนเกมและยงทำงานมากกยงไดเงนมาก ผมจงไมมเวลาหนหลงกลบไปเลนเกมอก มงมนทำงาน โลกจรง ๆ

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

163

หาเงนจรง ๆ ไมใชเงนในเกม หาเพอนจรง ๆ ทคยกนแบบเหนหนาเหนตา ทำอะไรทมนเปนจรงสมผสได ไมใชโลกจอมปลอมทเดก ๆ หลงใหล และถอนตวไมขน นอกจากการทำงานคอการออกกำลงกาย และไดไปเทยวดวยกน นนคอ การปนจกรยานทางไกล เพราะเราตองซอมปนเพอไปออกทรปทางไกล ตอนทผมเลกเลนเกม เปนชวงทผมไมรสกตววาผมเลกเลน แตผมมารสกตวอกครงกตอนทผมไมคดจะกลบไปเลนมนอกแลว เพราะการทผมไดออกไปพบปะพดคยกบกลมเพอนใหม ๆคนจรง ๆ ไดทำกจกรรมในโลกแหงความเปนจรงรวมกน มนดกวาโลกของเกมเยอะเลย และผมคดวาถาเดก ๆ ทกคนถาไดมโอกาสไปทำกจกรรมทสนกสนานกบเพอนตางวย กนาจะชวยใหหางเหนจากโลกของเกมได และคนพบตวเองวายงมกจกรรมอกเยอะแยะทดกวาการนงเลนเกม

3. ดทว การตดทว หรอละคร หรอเกมโชวชวงดก เมอกอนผมกตดแบบตองดใหได แตปจจบนผมกแทบไมไดดทวเลย 1 อาทตยดไมเกน 3 ชวโมง เพราะกจกรรมอน ๆ นอกบานและการทำงานทเราใสใจ เราใสความรบผดชอบในงาน กลบถงบานมแรงเหลอ การดทว เชนขาวกอาจจะตดตามเฉพาะชวงสรปขาว และขาวไหนทเจาะลกหรอสนใจเปนพเศษ ผมกจะคนเพมเตมจากInternet

4. การเลนเนต มหลายเวบไซดทใหความรทด การหาความรเพมเตมใหกบตนเองผานเนต มเวบบอรดอกมากมายทมความรใหเราเขาไปขด ดกจบเอามาใช เพยงแตเราตองรจกจำกดเวลาในการเลนเนต และเลอกอานทมสาระ และมประโยชนกบเราจรง ๆ สงทผมหาความรจากเนตอยตลอด คอการศกษาภาษาองกฤษ โดยการฟงเพลงทเราชอบ เราแปลไมออกเรากหาคำแปลในเนตและฝกรองไปดวย การแปลเพลงตาง ๆ และการฝกรองเพลง ชวยพฒนาทกษะดานภาษาไดดเยยมผมคดวาเปนบทเรยนทด สงทผมไมทำในการเลนเนต คอ เลกเปดเวบทเกยวกบเกม การตน ทกชนดเลกดดวง เลกอานขาวซบซบนนทา

5. ความขเกยจ สงนมนฝงตวอยในมนษยทกตวตนทอบจน แรนแคน เฝาคด ภาวนาถงแตความสขสบาย ความรำรวย แตกลบไมลงมออะไรเลย เฝาแตขอเงน หรอหวงจะทำนอยแตไดเยอะ ทำเรว ๆ ลวก ๆ แตไรซงคณภาพ ความขเกยจเมอกอนผมกมขเกยจนะ จนผมคดวาทำไมตองทำโนน ทำนดวย เรากอยแบบสกปรก ๆ ของเราไป ตวเรารบได คนอนจะรสกยงไงกชางไมไดอยกบเราน กปลอยใหทอยอาศยสกปรกรงรง และเมผมเรมทำงานจรงจง เรมใชชวตในโลกแหงความเปนจรง เรมพบเจอผคนมากขนโดยเฉพาะคนทประสบความสำเรจในชวต สง ๆ หนงทเคาเหลานนมเหมอนกนกคอ ความสะอาด คนทหาเงนไดเยอะ ๆ จะใชเวลาสวนหนงของชวตเพอรกษาความสะอาดพนทรอบ ๆ ตวเอง โดยคนเหลานนจะไมชอบความสกปรก ความไมเปนระเบยบ แตถาตองใหเขาอยกบคนสกปรก หรอไมมระเบยบ เคาจะยอมรบไมได หากเราจะทำงานกบเขา เรากตองทำตวเองใหสะอาด เปนระเบยบ การปฏบตตวงาย ๆ ถาหากขเกยจ กกำจดความสกปรกออกไปแบงเวลาวนละ 30 นาท หรออาจจะเรมจากวนละ 10 นาทกอน โดยตงใจวา เวลา 10 นาทน

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

164

จะเปนเวลาทพเศษทสดในชวตของเราทกวน คอเราจะทำใหบานเราสะอาด เรมจาก 1 หองนำกอน(ดเหมอนวาจะงายและเหนผลเรว) เทนำยาขดหองนำ แลวขด ๆๆๆ ภายใน 10 นาท เรากจะรวางายมาก ทำทกวนยงไดเลย เมอขดหองนำแลว กเกบกวนดบาน เรมจากการจำกดพนทกอน เชน10 นาทตอไปน เราจะเกบโตะทำงาน ซงเมอทำจรง ๆ แลวจะเกน 10 นาท แตผมกมกจะเกบตอจนเสรจ แตปญหาสำคญของการเรมตนเขาสการเปนคนรกสะอาด คอเราตองรจกการจดการ ตองมเครองมอ เชน เพมชนวางของ ซอถงขยะมาไวใช ถาอยากเกบของกหากลอง หรอลงมาใส

อยาปลอยเวลาใหผานไปกบกจกรรมเดม ๆ เชนเลมเกม ดทว เลนเนต Chat ดดวง เมออะไร ๆ รอบตวสะอาดขนมา จตใจเรากจะแจมใส และสมองปลอดโปรง มกะจตกะใจทำงานใหไดมากขน งานทออกมากเปยมไปดวยคณภาพ คมกบเวลาทเสยไป ทผมพดมาน เพราะผมทำไดมากกวา 500,000 บาทตอเดอน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

165

2. การสรปองคความรและการจดทำสารสนเทศการจดการความรดวยตนเอง

การสรปองคความรการจดการความร เรามงหา “ความสำเรจ” มาแลกเปลยนเรยนร เรามงหาความสำเรจใน

จดเลก ๆ จดนอยตางจดกน นำมาแลกเปลยนเรยนร เพอใหเกดการขยายผลไปสความสำเรจทใหญขน

องคความรเปนความรจากการปฏบต เรยกวา “ปญญา” กระบวนการเรยนรเปดโอกาสใหผเรยนเปนผสรางความรดวยตนเอง สงเกตสงทตนอยากร ลงมอปฏบตจรง คนควาและแสวงหาความรเพมจนคนพบความจรง สรางสรรคเกดเปนองคความรและเกดประสบการณใหม การเรยนรแบบนจะสงเสรมใหผเรยนไดพฒนาความสามารถในการคด สการปฏบต และเกด “ปญญา” หรอองคความรเฉพาะของตนเอง

องคความรมอยอยางมากมาย การปฏบตงานจนประสบผลสำเรจ รวมทงการแกปญหาตาง ๆ ทเกดขนในระหวางการทำงานทสงผลใหงานสำเรจลลวงตามเปาประสงค ถอวาเปนองคความรทเกดขนทงสน และเปนองคความรทมคาตอการเรยนรทงสน

การสรปองคความรมความสำคญตอกระบวนการจดการความรเปนอยางยง เพราะการสรปองคความรจะเปนการตอยอดความรใหกบตนเองและผอน หากบคคลอนตองการความชวยเหลอในการแกปญหาบางเรอง เราจะใชความรทมอยชวยเหลอเพอนไดอยางไร และเมอเราจะเรมตนทำอะไรเรารบางไหมวามใครทำเรองนมาบาง อยทไหนในชมชนของเรา เพอทเราจะทำงานใหสำเรจไดงายขนและไมทำผดซำซอน การดำเนนการจดการองคความร อาจตองดำเนนการตามขนตอนตาง ๆ ดงน

1. การกำหนดความรหลกทจำเปนหรอสำคญตองาน หรอกจกรรมของกลมหรอองคกร2. การเสาะหาความรทตองการ3. การปรบปรง ดดแปลง หรอสรางความรบางสวนใหเหมาะตอการใชงานของตน4. การประยกตใชความรในกจกรรมงานของตน5. การนำประสบการณจากการทำงาน และการประยกตใชความรมาแลกเปลยนเรยนร

และสกดขมความร ออกมาบนทกไว6. การจดบนทก “ขมความร” และ “แกนความร” สำหรบไวใชงาน และปรบปรงเปนชด

ความรทครบถวน ลมลก และเชอมโยงมากขน เหมาะตอการใชงานมากขน

การจดการความรเพอใหเกดองคความรทตองการ เรมจากการกำหนด “เปาหมายของงาน”นนคอ การบรรลผลสมฤทธ ในการดำเนนการตามทกำหนดไว คอ

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

166

1. การตอบสนอง คอการสนองตอบความตองการของทกคนทเกยวของ2. การมนวตกรรม คอ 1) นวตกรรมในการทำงาน 2) นวตกรรมทางผลงาน3. ขดความสามารถ คอการมสมรรถนะทเกดจากการเรยนรของตนเอง4. ประสทธภาพ คอองคความร หรอคลงความร

การจดทำสารสนเทศการจดการความรดวยตนเองการจดการความรดวยตนเอง องคความรกยงอยในสมองคนในรปของประสบการณจาก

การทำงานทประสบผลสำเรจนน เราตองมการถอดองคความรซงอาจไหลเวยนองคความรจากคนสคน หรอจากคนมาจดทำเปนสารสนเทศในรปแบบตาง ๆ เพอใหคนเขาถงความรไดงายและนำไปสการปฏบตได

โดยการนำความรทไดมาจดเกบเปนหมวดหมของความร การชแหลงความร การสรางเครองมอในการเขาถงความร การกรองความร การเชอมโยมความร การจดระบบองคความรยงหมายรวมถงการทำใหความรละเอยดชดเจนขน องคความรอาจจดเกบไวในรปแบบตาง ๆ เชนบนทกความร แฟมสะสมงาน เอกสารจากการถอดบทเรยน แผนซด เวบไซด เวบบลอก เปนตน

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

167

3. กระบวนการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการ

กระบวนการจดการความรดวยกลมปฏบตการในยคของการเปลยนแปลงทรวดเรวนน ปญหาจะมความซบซอนมากขน เราจำเปนตอง

มความรทหลากหลาย ความรสวนหนงอยในรปของเอกสาร ตำรา หรออยในรปของสออเลกทรอนกสเชน เทป วดโอ แตความรทมอยมากทสดคออยในสมองคน ในรปแบบของประสบการณ ความจำการทำงานทประสบผลสำเรจ การำรงชวตอยในสงคมปจจบนจำเปนตองใชความรอยางหลากหลายนำความรหลายวชามาเชอมโยง บรณาการใหเกดการคด วเคราะห สรางความรใหมจากการแกปญหาและพมนาตนเอง ความรบางอยางเกดขนจากการรวมกลมเพอแกปญหา หรอพฒนาในระดบกลม องคกร หรอชมชน ดงนนจงตองมการรวบกลมเพอจดการความรรวมกน

ปจจยททำใหการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการประสบผลสำเรจ1. วฒนธรรมและพฤตกรรมของคนในกลม คนในกลมตองมเจตคตทดในการแบงปน

ความรซงกนและกน มความไวเนอเชอใจกน ใหเกยรตกน และเคารพความคดเหนของคนในกลมทกคน2. ผนำกลม ตองมองวาคนทกคนมคณคา มความรจากประสบการณ ผนำกลมตอง

เปนตนแบบในการแบงปนความร กำหนดเปาหมายของการจดการความรในกลมใหชดเจน หาวธการใหคนในกลมนำเรองทตนรออกมาเลาสกนฟง การใหเกยรตกบทกคนจะทำใหทกคนกลาแสดงออกในทางสรางสรรค

3. เทคโนโลย ความรทเกดจากการรวมกลมปฏบตการเพอถอดองคความร ปจจบนมการใชเทคโนโลยมาใชเพอการจดเกบ เผยแพรความรกนอยางกวางขวาง จดเกบในรปของเอกสารในเวบไซด วดโอ VCD หรอจดหมายขาว เปนตน

4. การนำไปใช การตดตามประเมนผล จะชวยใหทราบวา ความรทไดจากการรวมกลมปฏบตมการนำไปใชหรอไม การตดตามผลอาจใชวธการสงเกต สมภาษณ หรอถอดบทเรยนผเกยวของ ประเมนผลจากการเปลยนแปลงทเกดขนในกลม เชนการเปลยนแปลงทางดานความคดของคนในกลม พฤตกรรมของคนในกลม ความสมพนธ ความเปนชมชนทรวมตวกนเพอแลกเปลยนความรกนอยางสมำเสมอ รวมทงการพฒนาดานอน ๆ ทสงผลใหกลมเจรญเตบโตขนดวย

กระบวนการจดการความรดวยกลมปฏบตการ มขนตอนดงน1. การบงชความร สำรวจปญหา วเคราะหปญหาภายในกลม แยกปญหาเปนขอ ๆ เรยง

ตามลำดบความสำคญ กำหนดความรทตองใชในการแกปญหา ความรนนอาจอยในรปของเอกสารหรออยทตวบคคลผทเคยปฏบตในเรองนนและสำเรจมาแลว

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

168

2. การสรางและแสวงหาความร เมอกำหนดองคความรทจำเปนในการแกปญหาหรอพฒนาแลว ทำการสำรวจและแสวงหาความรทตองการจากหลาย ๆ แหลง

3. การจดการความรใหเปนระบบ นำขอมลทไดจากการแสวงหาความร มาจดใหเปนระบบเพอแยกเปนหมวดหม เพอใหงายตอการวเคราะหและตดสนใจในการนำไปใช

4. การประมวลและกลนกรองความร ในยคทสงคมเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว และมการนำเทคโนโลยมาใชเพอการเรยนรและการบรหารจดการมากขน ความรบางอยางอาจลาสมย ใชแกปญหาไมไดในสมยน ตองมการประมวลและกลนกรองความรกอนนำมาใช ความรทผานการปฏบตจนประสบผลสำเรจมาแลว ถอเปนความรทสำคญเนองจากมบทเรยนจากการปฏบต และหาเปนความรตามทเราตองการกสามารถนำมาประยกตใชในกลมได

5. การเขาถงความร สมาชกในกลมทกคนควรจะเขาถงความรไดทกคน เนองจากทกคนมความสำคญในการแกปญหา พฒนา รวมทงเปนผสรางพลงใหกบกลม การแกปญหาไมไดหมายความวา ผนำกลมคนเดยวสามารถแกปญหาไดหมด ทกคนควรมสวนรวมในการแกปญหาความรทจำเปนในการแกปญหาหรอพฒนากลม ตองมการจดการใหทกคนสามารถเขาถงความรไดงาย หากเปนกลมปฏบตการ การเขาถงความรไดงาย คอการแลกเปลยนเรยนรในตวคนการศกษาดงานกลมอน การศกษาหาความรจากเวบไซด หรอการนำเอกสารมาใหสมาชกไดอาน

6. การแบงปนแลกเปลยนความร ความรสวนใหญจะอยในสมองคนซงเปนผปฏบตไมสามารถถายทอดออกมาเปนความรทชดแจง ในรปของเอกสาร หรอสออน ๆ ทจบตองได การแลกเปลยนเรยนรจงมความสำคญอยางมากในการดงความรทอยในตวคนออกมา เปนการตอยอดความรใหแกกนและกน การแลกเปลยนแบงปนความรรวมกน ทำไดหลายวธ เชนการประชม สมมนาการศกษาดงาน การเปนพเลยงสอนงาน หรอการรวมกลมชมชนนกปฏบตเฉพาะเรองทสนใจ

7. การเรยนร สมาชกในกลมเกดการเรยนรรวมกน การไดแลกเปลยนประสบการณกถอเปนการเรยนร นนคอเกดความเขาใจและมแนวคดในการนำไปปรบใช หากมการนำไปใชโดยการปฏบตจะสงผลใหผปฏบตเกดการเรยนรมากยงขน เพราะในระหวางการปฏบตจะมปญหาเขามาใหแกไขเปนระยะ ๆ การทำไปแกปญหาไป เปนการเรยนรทด และเมอปฏบตจนเกดผลสำเรจ อาจเปนผลสำเรจทไมใหญโต สำเรจในขนทหนง หรอขนทสอง กถอเปนผลสำเรจจาการปฏบตทเปนเลศ หรอbest practice ของผปฏบตนนเอง

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

169

4. การสรปองคความรและการจดการทำสารสนเทศการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการ

การรวมกลมปฏบตการในการปฏบตงานแตละครง กลมจะตองมการสรปองคความรเพอจดทำเปนสารสนเทศ

เผยแพรความรใหกบสมาชกกลม และกลมอน ๆ ทสนใจในการเรยนร และเมอมการดำเนนการจดหาหรอสรางความรใหมจากการพฒนาขนมา ตองมการกำหนดสงสำคญทจะเกบไวเปนองคความรและตองพจารณาถงวธการในการเกบรกษาและนำมาใชใหเกดประโยชนตามความตองการ ซงกลมตองจดเกบองคความรไวใหดทสด ไมวาจะเปนขอมลขาวสารสนเทศ การวจย การพฒนา โดยตองคำนงถงโครงสรางและสถานทหรอฐานของการจดเกบ ตองสามารถคนหาและสงมอบใหอยางถกตองมการจำแนกหมวดหมของความรไวอยางชดเจน

การสรปองคความรดวยการรวมกลมปฏบตการการจดการความรกลมปฏบตการ เปนการจดการความรของกลมทรวมตวกน มจดมงหมาย

ของการทำงานรวมกนใหประสบผลสำเรจ ซงมกลมปฏบตการ หรอทเรยกวา “ชมชนนกปฏบต”เกดขนอยางมากมาย เชน กลมฮกเมองนาน กลมเลยงหม กลมเลยงกบ กลมเกษตรอนทรย กลมสจจะออมทรพย หรอกลมอาชพตาง ๆ ในชมชน กลมเหลานพรอมทจะเรยนรและแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน

องคความรจงเปนความรและปญญาทแตกตางกนไปตามสภาพและบรบทของชมชนการสรางองคความรหรอชดความรของกลมไดแลว จะทำใหสมาชกกลมมองคความรหรอชดความรไวเปนเครองมอในการพมนางาน และแลกเปลยนเรยนรกบคนอน หรอกลมอนอยางภาคภมใจ เปนการตอยอดความรและการทำงานของตนตอไปอยางไมมทสนสด อยางทเรยกกวาเกดการเรยนรและพฒนากลมอยางตอเนองตลอดชวต

ในการสรปองคความรของกลม กลมจะตองมการถอดองคความรทเกดจากการปฏบตการถอดองคความรจงมลกษณะของการไหลเวยนความร จากคนสคน และจากคนสกระดาษ นนคอการองคความรมาบนทกไวในกระดาษ หรอคอมพวเตอร เพอเผยแพรใหกบคนทสนใจไดศกษาและพฒนาความรตอไป ปจจยทสงผลสำเรจตอการรวมกลมปฏบตการ คอ

1. การสรางบรรยากาศของการทำงานรวมกน กลมมความเปนกนเอง2. ความไววางใจซงกนและกน เปนหวใจสำคญของการทำงานเปนทม สมาชกทกคนควร

ไววางใจกน ซอสตวตอกน สอสารกนอยางเปดเผย ไมมลบลมคมใน

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

170

3. การมอบหมายงานอยางชดเจน สมาชกทกคนเขาใจวตถประสงค เปาหมาย และยอมรบภารกจหลกของทมงาน

4. การกำหนดบทบาทใหกบสมาชกทกคน สมาชกแตละคนเขาใจและปฏบตตามบทบาทของตนเอง และเรยนรเขาใจในบทบาทของผอนในกลม ทกบทบาทมความสำคญรวมทงบทบาทในการชวยรกษาความเปนกลมใหมนคง เชน การประนประนอม การอำนวยความสะดวก การใหกำลงใจ เปนตน

5. วธการทำงาน สงสำคญทควรพจารณา คอ1) การสอความ การทำงานเปนกลมตองอาศยบรรยากาศ การสอความทชดเจน

เหมาะสม ซงจะทำใหทกคนกลาเปดใจ แลกเปลยนความคดเหน และแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนจนเกดความเขาใจ และนำไปสการทำงานทมประสทธภาพ

2) การตดสนใจ การทำงานเปนกลมตองใชความรการตดสนใจรวมกน เมอเปดโอกาสใหสมาชกในกลมแสดงความคดเหน และรวมตดสนใจแลว สมาชกยอมเกดความผกพนทจะทำใหสงทตนเองไดมสวนรวมตงแตตน

3) ภาวะผนำ คอบคคลทไดรบการยอมรบจากผอน การทำงานเปนกลมควรสงเสรมใหสมาชกในกลมทกคนไดมโอกาสแสดงความเปนผ เพอใหทกคนเกดความรสกวาไดรบการยอมรบ จะไดรสกวาการทำงานรวมกนเปนกลมนนมความหมาย ปรารถนาทจะทำอก

4) การกำหนดกตกาหรอกฎเกณฑตาง ๆ ทจะเออตอการทำงานรวมกนใหบรรลเปาหมาย ควรเปดโอกาสใหสมาชกไดมสวนรวมในการกำหนดกตกา หรอกฎเกณฑทจะนำมาใชรวมกน

6. การมสวนรวมในการประเมนผลการทำงานของกลม ควรมการประเมนผลการทำงานเปนระยะในรปแบบทงไมเปนทางการและเปนทางการ โดยสมาชกทกคนมสวนรวมในการประเมนผลงาน ทำใหสมาชกไดรบทราบความกาวหนาของงาน ปญหาอปสรรคทเกดขน รวมทงพฒนากระบวนการทำงาน หรอการปรบปรงแกไขรวมกน ซงในทสดสมาชกจะไดทราบวาผลงานบรรลเปาหมาย และมคณภาพมากนอยเพยงใด

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

171

ตวอยาง การถอดองคความรชมชนอนทรยบานยางยวน

บรบทชมชนบานยางยวน หมท 5 ตำบลดอนตรอ อำเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดนครศรธรรมราช เปนพนทราบกลมแบบลกคลน ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพทำนาเปนหลก อาชพรองลงมาคอการเลยงสตว เชนเลยงโค เปด ไก เปนรายไดเสรม และมการปลกผกไวเพอบรโภคเองจากสภาพความเปลยนแปลงในสงคมยคปจจบนทำใหคนในบานยางยวนตองปรบเปลยนวถชวตมาพงตนเองมากขน แกนนำชมชน ซงเปนผนำธรรมชาตเขามามบทบาทพลกผนวถชวตชมชนใหดขน การประสบปญหาจากภาวะเศรษฐกจทำใหการลงทนในการประกอบการทำนาสงขน ทงในเรองของคานำมน คาปย คายาปราบศตรพช ซงมผลกบเกษตรกร สวนหนงทมองเหนไดชดคอ การเจบไขไดปวยของคนในชมชน บานยางยวนมกลมองคกรตาง ๆ เกดขนมากมายสำหรบการใชแกปญหาตาง ๆ ของสมาชกในชมชน ซงเนนทการประกอบอาชพ และคณภาพชวตของคนในชมชนซงมแกนนำ ชมชนอยางกลมแกนนำทเขารวมเวทเสวนา และทมงาน เขามามบทบาทในการรวบรวมประชาชนในพนทมารวมคดรวมทำกจกรรมตาง ๆ ทเปนประโยชนอยางมหาศาลใหกบคนในบานยางยวน หมท 5 ตำบลตอนตรอ อำเภอเฉลมพระเกยรต

กระบวนการแผนชมชนพงตนเองบานยางยวนกลมแกนนำทเขารวมเวทเสวนา เลาวาการจดทำแผนชมชนของบานยางยวนนน เรมท

การจดเกบขอมลบญชครวเรอนของหมบาน แลวนำขอมลนนมารวมวเคราะหเพอนำขอมลทไดมาใชในการจดทำแผนชมชน สงทปรากฏคอเรองของคาใชจายของคนในชมชนสวนใหญเกดจากการประกอบอาชพ และหนสนสวนใหญกเกดขนจากการประกอบอาชพดวยเชนกน เพราะบางครงในการทำนาตองใชตนทนสงเมอเจอกบปญหาภยธรรมชาต นาลมทำใหเปนหนเปนสน จากขอมลทไดกนำมาจดทำเปนแผนชมชน ซงจะเนนทเรองของแผนการทำเกษตร ซงมผลโดยตรงกบการประกอบอาชพของคนในชมชน สทตองทำกคอการทำนาแบบอนทรย เพอลดตนทนการผลต ในเรองของปยมราคาแพง โดยตองการทจะขยายการทำนาแบบอนทรยทงหมบารน จากแผนการทำเกษตรของชมชนทำใหเกดกลมองคกรตาง ๆ ในชมชนเกยวกบการประกอบอาชพทำนามากมาย

นอกเหนอจากการทำแผนเรองการทำนาแบบอนทรยแลว บานยางยวนไดมการทำเรองของการปลกผกปลอดสารพษ ปลกกนเองในชมาชนกอนทจะขายสตลาดนอกชมชน โดยเนน การปลกทกอยางทกน และกนทกอยางทปลก ในการนไดมพนทสำหรบใชเปนแปลงผกรวมของ ชมชนโดยใชปยอนทรยทำขนเองใชในแปลกผก

กลมแกนนำทเขารวมเวทเสนวนาบอกกบทมงานวา ในการจดทำเวทประชาคมจดทำแผน

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

172

ของหมบาน ไดรบความรวมมอจากองคการบรหารสวนตำบลซงเขามาสนบสนนและหนวยงานตาง ๆทเขามาหนนเสรมเพอบรณาการแผนเขากบการทำงานของหนวยงาน ทงพฒนาชมชน เกษตร กศน.และสาธารณสข

กลมแกนนำทเขารวมเวทเสวนา และผใหขอมลไดพดถงเรองสขภาพชมชน บอกวาการทจะใหคนในชมชนมสขภาพทดตองเรมทการกน และขาวซงเปนอาหารหลกตองเปนขาวทปลอดภยตอคนในชมชน เพราะฉะนนชมชนตองผลตขาวเองจงจะไดขาวมคณภาพ และขาวทมคณภาพนนจะเปนผลดตอตนเอง และลกหลานของตนในชมชน โดยจะเนนใหคนในชมชนปลกขาวสำหรบบรโภคเองไวหนงแปลงโดยทำนาแบบอนทรย

เมอมแผนพฒนาในเรองเกษตรอนทรย หมบานกตองหาความรในเรองน โดยไดสงแกนนำเขาอบรมหาความรจากทตาง ๆ เชนเรองการทำนาชวภาพ การทำปยหมก การทำนำหมกชวภาพและการแลกเปลยนเรยนรเพอนำมาปรบใชกบกลมไดเหมาะสม

กลมองคกรบานยางยวนเรองของกลมและองคกรในบานยางยวนเปนเรองทโดดเดน เพราะการจดตงนนสอดคลอง

กบวถชวตและสามารถแกปญหาของคนในชมชนไดเปนอยางด เชนศนยขาวบานยางยวน เปนองคกรของชมชนมกองทนใหกยมเพอการผลตขาว โดยเฉพาะ

เนนเรองการทำขาวอนทรย โดยจายเปนเมลดพนธใหกบสมาชกและเมอสมาชกขายผลผลตกนำเงนคาเมลดพนธมาคน เพอทศนยขาวจะไดนำมาซอเมลดพนธมาไวในศนยขาวตอไป นอกจากใหกยมเมลดพนธแลวศนยขาวกรบขายขาวใหกบสมาชกอกดวย จากการมศนยขาวทำใหประชาชนเปลยนจากการทำนาปมาเปนการทำนาปรง ซงสามารถทำไดถง 3 ครงตอป

นอกจากมศนยขาวของหมบานแลว บางยางยวนยงมโรงสขาวของชมชนอกดวย ซงเปนอกกจกรรมหนงทตอบสนองคนในชมชนไดด เพราะโรงสรบสขาว 3 ประเภท คอขาวกลอง ขาวซอมมอ และขาวขาว และมการรบสขาวจากภายนอกชมชนอกดวย ซงโรงสจะมผลกำไรกนำมาปนกำไรใหกบสมาชก โดยกำหนดวาสมาชกของโรงสเปนสมาชกทกคนทอยในหมบาน บรหารโดยศนยขาวบานยางยวน ทกคนในหมบานสามารถมาใชบรการได

บานยางยวนมกลมองคกรการเงนทหลากหลาย ทกกลมเกดขนในหมบาน จะมองคกรการเงนของกลมตามมา กลมแกนนำทเขารวมเวทเสวนาบอกวา เปนการสรางนสยใหรกการอานและเปนทนสำหรบการประกอบอาชพของคนในชมชน การจดตงกลมกองทนตาง ๆ นนมทงทหมบานจดตงเองตามมตของประชาชนและกลมองคกรทหนวยงานภาครฐมาหนนเสรมใหมการจดตงเพอแกปญหาใหกบประชาชนกลมกองทนตาง ๆ ไดแก กองทนขาว กองทนอาหารและโภชนาการกองทนเลยงสตว กองทนปลกผก กองทนเลยงโคยทธศาสตร กองทนมะล กองทนพฒนาอาชพสตร

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

173

กองทนปยหมก กองทนแผนแมบทชมชน กองทนสวสดการสาธารณสข สจจะวนละ 1 บาทออมทรพยตนแบบและกองทนหมบาน

การเกดกลมองคกรการเงนเพอตอบสนองความตองการของชมชนนน เปนการเรยนรในเรองของการประหยดอดออม บางคนเปนสมาชกในทกกองทน และบางคนกเลอกทจะเปนสมาชกกองทนตาง ๆ ทสอดคลองกบวถการดำเนนชวตของตนเองและครอบครว ซงนบไดวากลมองคกรการเงนบานยางยวนตอบสนองคนในชมชนไดทกอาชพ

กลมแกนนำทเขารวมเวทเสวนา และสมาชกบอกวา ทกกลมมความโปรงใสตรวจสอบไดเพราะความไวเนอเชอใจซงกนและกน และการทำหลกฐานการเงนบญชทชดเจน หากขาดความโปรงใสคดวาคงอยไมได และจะขาดซงความรกและสามคคไมสามารถทจะทำกจกรรมใด ๆ ไดเลยทกกลมมกจกรรมทเชอมโยงกนเปนลกโซ พงพาซงกนและกน

การดำเนนการกลมขาวอนทรยนน เชอมโยงกบกลมปยหมก เชอมโยงกบกลมเลยงโคเชอมโยงกบศนยขาว เชอมโยงกบโรงสชมชน เรยกวาทกกจกรรมเชอมโยงกนหมดอยางลงตว

การสบทอดภมปญญาการปฏสมพนธกนในระหวางชมชน การรวมกจกรรมตาง ๆ โดยเฉพาะกองทนการเงน

ตาง ๆ ของชมชน ไดถายทอดจากรนสรนดวยวธการปฏบตรวมกน ในเรองของภมปญญาทองถนทมอยในชมชนกมการถายทอดสลกหลานกดวยวธการสอนกบแบบตวตอตวตามแตผเรยนจะสนใจไมวาจะเปนดานหตถกรรม การทำเครองมอเครองใช ทใชในการทำมาหากนของคนในชมชน หรอแมแตเรองหมอพนบาน หมอสมนไพร กไดถายทอดสคนรนหลง จากรนสรนไมมทสนสด แมไมไดถายทอดเปนลายลกษณอกษร แตกยงมเหลออยในชมชนบานยางยวน

ความสมพนธกบหนวยงานภาครฐประชาชนในบานยางยวนมปฏสมพนธกบหนวยงานภาครฐคอนขางด สงเกตไดจากการ

เกดกลมองคกรตาง ๆ ในชมชน ซงสวนใหญจะมหนวยงานภาครฐคอยหนนเสรมในเรองตาง ๆ ซงทางชมชนไมปฏเสธในการทจะรบสงด ๆ ททำใหเกดการพฒนาในชมชนบานยางยวน เชน กลมพฒนาอาชพสตร โรงสชมชน กลมออมทรพย กลมเลยงโค ยทธศาสตร กองทนแผนแมบทชมชนสวสดการสาธารณสข หรอแมแตกองทนหมบาน และการทหมบานไมปฏเสธหนวยงานภาครฐทลงไปหนนเสรม ผเขารวมเวทบอกวา ทบานยางยวนนนหนวยงานภาครฐไดลงมาอยางตอเนอง คอยตดตามใหคำแนะนำชวยเหลอ ทกโครงการจะไดรบคำแนะนำมาเจาหนาทของหนวยงานทมาปฏบตงานในพนฐาน นำความรตาง ๆ มาใหอยเสมอมไดขาด เรยกไดวาลงมาคลกคลอยในหมบานกวาได

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

174

สงทอยากใหมในหมบานยางยวนกลมแกนนำทเขารวมเวทเสวนา บอกวา อยากใหคนในบานยางยวนหนมาทำขาวอนทรย

กนขาวอนทรย เพราะจะทำใหสขภาพของคนในชมชนดขน ทกอยางททำสงทด ๆ คนในชมชนตองไดรบสงนนกอนทคนทอยนอกชมชน มขาวอนทรย มผกปลอดสารพษ มปลาจากธรรมชาต ปลอดสารเคม คนในชมชนตองไดกนกอนทจะสงขายโรงพยาบาล เพราะหากไมเรมกนทชมชนแตไปกนทโรงพยาบาลกเหมอนกบไมไดดแลสขภาพของคนในชมชน

สารสนเทศการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการสารสนเทศการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการ หมายถงการรวบรวมขอมลท

เปนประโยชนตอการพฒนางาน พฒนาคน หรอพฒนากลม ซงอาจจดทำเปนเอกสารคลงความรของกลม หรอเผยแพรผานทางเวบไซด เพอแบงปน แลกเปลยนความร และนำมาใชประโยชนในการทำงาน

ตวอยางของสารสนเทศจากการรวมกลมปฏบตการ ไดแก1. บนทกเรองเลา เปนเอกสารทรวบรวมเรองเลา ทแสดงใหเหนถงวธการทำงานให

ประสบผลสำเรจ อาจแยกเปนเรอง ๆ เพอใหผทสนใจเฉพาะเรองไดศกษา2. บนทการถอดบทเรยนหรอการถอดองคความร เปนการทบทวน สรปผลการทำงานท

จดทำเปนเอกสาร อาจจดทำเปนบนทกระหวางการทำงาน และหลงจากทำงานเสรจแลว เพอใหเหนวธการแกปญหาในระหวางการทำงาน และผลสำเรจจากการทำงาน

3. วซดเรองสน เปนการจดทำฐานขอมลความรทสอดคลองกบสงคมปจจบน ทมการใชเครองอเลกทรอนกสอยางแพรหลาย การทำวซดเปนเรองสน เปนการเผยแพรใหบคคลไดเรยนรและนำไปใชในการแกปญหา หรอพฒนางานในโอกาสตอไป

4. คมอการปฏบตงาน การจดการความรทประสบผลสำเรจจะทำใหเหนแนวทางของการทำงานทชดเจน การจดทำเปนคมอเพอการปฏบตงาน จะทำใหงานมมาตรฐาน และผเขยวของสามารถนำไปพฒนางานได

5. อนเตอรเนต ปจจบนมการใชอนเตอรเนตกนอยางแพรหลาย และมการสอสารแลกเปลยนความรผานทางอนเตอรเนตในเวบไซดตาง ๆ มการบนทกความรทงในรปแบบของเวบบลอกเวบบอรด และรปแบบอน ๆ อนเตอรเนตจงเปนแหลงเกบขอมลจำนวนมากในปจจบน เพราะคนสามารถเขาถงขอมลไดอยางรวดเรว ทกท ทกเวลา

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

175

กจกรรม

1. การจดการความรดวยตนเองตองอาศยทกษะอะไรบาง และผเรยนมวธการจดการความรดวยตนเองอยางไร ยกตวอยาง

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

2. องคความรทผเรยนไดรบจากการจดการความรดวยตนเองคออะไร (แยกเปนขอ ๆ)........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

176

3. ใหผเรยนเขยนเรองเลาแหงความสำเรจ และรวมกลมกบเพอนทมเรองเลาลกษณะคลายกน ผลดกนเลาเรอง สกดความรจากเรองเลาของเพอน ตามแบบฟอรมน

แบบฟอรมการบนทกขมคงามรจากเรองเลา

ชอเรอง .........................................................................................................................................................ชอผเลา .........................................................................................................................................................1 เนอเรองยอ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2. การบนทกขมความรจากเรองเลา

2.1 ปญหา .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2.2 วธแกปญหา (ขมความร) ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

177

2.3 ผลทเกดขน ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2.4 ความรสกของผเลา / ผเลาไดเรยนรอะไรบาง จากการทำงานน......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................3. แกนความร.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

178

4. ใหผเรยนจบกลม 3-5 คน ไปถอดองคความรแหลงเรยนรในชมชน และนำมาสรปเปนองคความรโดยเรยบเรยงเขยนเปนเรยงความ คลายตวอยาง “การถอดองคความรชมชนอนทรยบานยางยวน”

สรปองคความรกลม ..................................................................................................................................ทอยแหลงเรยนร ..................................................................................................................................ชอผถอดองคความร 1. ............................................................................................................................

2. ............................................................................................................................3. ............................................................................................................................4. ............................................................................................................................5 ............................................................................................................................

ประเดนการถอดองคความร1. สภาพบรบทแหลงเรยนร2. กระบวนบรหารจดการแหลงเรยนร3. การสบทอดภมปญญา4. ปญหาอปสรรค และแนวทางการพฒนาแหลงเรยนร

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

179

แบบทดสอบเรองการจดการความร

คำชแจง จงกาบาท x เลอกขอททานคดวาถกตองทสด

1. การจดการความรเรยกสน ๆ วาอะไรก. MKข. KMค. LOง. QA

2. เปาหมายของการจดการความรคออะไรก. พฒนาคนข. พฒนางานค. พฒนาองคกรง. ถกทกขอ

3. ขอใดถกตองมากทสดก. การจดการความรหากไมทำ จะไมรข. การจดการความร คอการจดการความรของผเชยวชาญค. การจดการความร ถอเปนเปาหมายของการทำงานง. การจดการความร คอการจดการความรทมในเอกสาร ตำรา มาจดใหเปนระบบ

5. ขนสงสดของการเรยนรคออะไรก. ปญญาข. สารสนเทศค. ขอมลง. ความร

12345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012123456789012345678901234567890121234567890121234567890123456789012345678901212345678901212345678901234567890123456789012123456789012

แบบทดสอบหลงเรยน

12345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345123456789012345678901234567890121234567890123451234567890123456789012345678901212345678901234512345678901234567890123456789012123456789012345

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

180

เฉลย : 1) ข 2) ง 3) ก 4) ก 5) ค 6) ข 7) ข 8) ง 9) ก 10) ง

5. ชมชนนกปฏบต (CoP) คออะไรก. การจดการความรข. เปาหมายของการจดการความรค. วธการหนงของการจดการความรง. แนวปฏบตของการจดการความร

6. รปแบบของการจดการความรตามโมเดลปลาท สวน “ทองปลา” หมายถงอะไรก. การกำหนดเปาหมายข. การแลกเปลยนเรยนรค. การจดเกบเปนคลงความรง. ความรทชดแจง

7. ผททำหนาทกระตนใหเกดการแลกเปลยนเรยนรคอใครก. คณเออข. คณอำนวยค. คณกจง. คณลขต

8. สารสนเทศเพอเผยแพรความรในปจจบนมอะไรบางก. เอกสารข. วซดค. เวบไซดง. ถกทกขอ

9. การจดการความรดวยตนเองกบชมชนแหงการเรยนรมความเกยวของกนหรอไม อยางไรก. เกยวของกน เพราะการจดการความรในบคคลหลาย ๆ คน รวมกนเปนชมชนเรยกวาเปนชมชนแหงการเรยนร

ข. เกยวของกน เพราะการจดการความรใหกบตนเองกเหมอนกบจดการความรใหชมชนดวย

ค. ไมเกยวของกน เพราะจดการความรดวยตนเองเปนปจเจกบคคล สวนชมชนแหงการเรยนรเปนเรองของชมชน

ง. ไมเกยวของกน เพราะชมชนแหงการเรยนรเปนการเรยนรเฉพาะกลม

123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234123456789012345678901234567890121234567890123412345678901234567890123456789012123456789012341234567890123456789012345678901212345678901234

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร รายวชาทกษะการเรยนร (ทร.31001ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

181

แบบประเมนตนเองหลงเรยน

บทสะทอนทไดจากการเรยนร1. สงททานประทบใจในการเรยนรรายวชาการจดการความร

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

2. ปญหา / อปสรรคทพบในการเรยนรรายวชาการจดการความร................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. ขอเสนอแนะเพมเตม................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

182

บทท 4

สาระสาคญ

ทบทวนทาความเขาใจกบความเชอพนฐานของคนคดเปนทางการศกษาผใหญและการ

เชอมโยงไปสการเรยนรเรองของการคดเปน ปรชญาคดเปน การคดแกปญหาแบบคนคดเปน ศกษาวเคราะห

ถงลกษณะของขอมล การคดเปนและกระบวนการวเคราะหสงเคราะห ขอมลการคดเปน ทง 3 ประการ คอ

ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลทางสภาวะแวดลอมทางสงคม โดยเนนทขอมลดาน

คณธรรมจรยธรรม ซงเปนจดเนนสาคญของการคด การตดสนใจ แกปญหาของคนคดเปน

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายถงความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญของคนคดเปน และการเชอมโยงไปสการ

เรยนรเรองการคดเปน ปรชญาคดเปน การคดแกปญหา อยางเปนระบบ แบบคนคดเปนได

2. วเคราะหจาแนกลกษณะของขอมลการคดเปนทง 3 ดาน ทนามาใชประกอบการคดและ

การตดสนใจ ทงขอมลดานวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง ขอมลเกยวกบสงคมและสภาวะแวดลอม โดยเนนท

ขอมลดานคณธรรมจรยธรรมทเกยวของกบบคคล ครอบครว และชมชน ทเปนจดเนนสาคญของคนคด

เปนได

3. ฝกปฏบตการคดการแกปญหาอยางเปนระบบ การคดเปน ทงจากกรณตวอยางและหรอ

สถานการณจรงในชมชน โดยนาขอมลดานคณธรรมจรยธรรม ซงเปนสวนหนงของขอมลทางสงคมและ

สภาวะแวดลอมมาประกอบการคดการพฒนาได

ขอบขายเนอหา

1. ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญกบกระบวนการคดเปน การเชอมโยงสปรชญาคด

เปน และการคดการตดสนใจแกปญหาอยางเปนระบบแบบคนคดเปน

2. ระบบขอมล การจาแนกลกษณะของขอมล การเกบขอมล การวเคราะห สงเคราะห ขอมล

ทงดานวชาการ ดานตนเอง และสงคมสภาวะแวดลอม โดยเนนไปทขอมลดานคณธรรมจรยธรรมทเกยวของ

กบบคคล ครอบครวและชมชน เพอนามาใชประกอบการตดสนใจแกปญหาตามแบบอยางของคนคดเปน

3. กรณตวอยาง และสถานการณจรงในการฝกปฏบตเพอการคด การแกปญหาแบบคนคดเปน

คดเปน

183

ขอแนะนาการจดการเรยนร

1. คดเปน เปนวชาทเนนใหผเรยนไดเรยนรดวยการคด การวเคราะห และแสวงหาคาตอบดวยการ

ใชกระบวนการทหลากหลายเปดกวาง เปนอสระมากกวาการเรยนรทเนนเนอหาใหทองจา หรอมคาตอบ

สาเรจรปใหโดยผเรยนไมตองคด ไมตองวเคราะหเหตและผลเสยกอน

2. ขอแนะนาวา กระบวรการเรยนรในระดบมธยมศกษาตอนปลายนน ผ เรยนสวนใหญผานการ

เรยนมาจากหลกสตร กศน. ระดบมธยมศกษาตอนตนมากอน คนเคยกบกระบวนการกลม การสานเสวนา

หรอการอภปรายถกแถลงมากอน พอจะใชการอธบายเสรมการอภปรายไดบาง แตถงกระนนกควรจะใช

กระบวนการกลม การอภปราย เพอใหเปนการฝกทกษะการคดการวเคราะหขอมลอยเปนประจาจนเกดเปน

นสย สามารถนากระบวนการดงกลาวนไปประยกตใชกบการเรยนรในรายวชาอนๆ ในลกษณะเดยวกนได

ดวย ในเวลาเดยวกนกจะเปนการชวยเพอนๆ ผเรยนบางคนทยงไมเคยมประสบการณในการคดการวเคราะห

มากอนไดเรยนรดวยความเขาใจดยงขน

3. เนองจากเปนวชาทประสงคจะใหผ เรยนไดฝกการคดการวเคราะห เพอแสวงหาคาตอบดวย

ตนเองมากกวาทองจาเพอหาความรแบบเดม ครและผเรยนจงควรจะตองปฏบตตามกระบวนการทแนะนา

โดยไมขามขนตอนจะชวยใหการเรยนรเกดขนอยางมประสทธภาพ

184

เรองท 1

ทบทวนความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญของคนคดเปน

และการเชอมโยงไปสปรชญาคดเปน

การแกปญหาอยางเปนระบบของคนคดเปน

ในชวตประจาวนทกคนตองเคยพบกบปญหาตางๆ ไมวาจะเปนปญหาการเรยน การงาน

การเงน หรอแมแตการเลนกฬาหรอปญหาอนๆ เชน ปญหาขดแยงของเดก หรอปญหาการแตงตวไปงาน

ตางๆ เปนตน เมอเกดปญหากเกดทกข แตละคนกจะมวแกไขปญหา หรอแกทกขดวยวธการทแตกตางกนไป

ซงแตละคน แตละวธการอาจเหมอนหรอตางกน และอาจใหผลลพธทเหมอนกนหรอตางกนกได ทงนขนอย

กบพนฐานความเชอ ความร ความสามารถและประสบการณของบคคลนน หรออาจจะขนอยกบทฤษฎและ

หลกการของความเชอทตางกน เหลานน

“คดเปน” เปนกระบวนการคดและตดสนใจแกปญหาวธหนงของคนทางาน กศน.ททาน

อาจารย ดร.โกวท วรพพฒน อดตอธบดกรมการศกษานอกโรงเรยนและอดตปลดกระทรวงศกษาธการได

นาเสนอไวเปนทศทางและหลกการสาคญในการดาเนนงานโครงการการศกษาผใหญและการศกษานอก

โรงเรยนในสมยนน และใชเปนปญหาสองนาทางในการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ในระยะตอมาดวย

“คดเปน” ตงอยบนความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญทเปนหลกความจรงของมนษยทวา

คนเรามความหลากหลายแตกตางกน แตทกคนตองการความสขเปนเปาหมายสงสด คน กศน.เชอวาปญหา

หรอความทกขเปนเรองธรรมชาตทเกดขนไดกสามารถแกไขได ความทกขหรอปญหาเปนสงทเกดขนกบคน

มากนอย หนกเบา ตางกนออกไป เมอเกดปญหาหรอความทกขคนเรากตองพยายามหาทางแกปญหาหรอ

คลคลายความทกขใหหมดไปใหความสขกลบคนมา ความสขของมนษยจะเกดขนไดตอเมอมนษยกบสภาวะ

แวดลอมทเปนวถชวตของตนสามารถปรบตวกบสภาวะแวดลอมใหกลมกลนกนไดน มนษยตองรจก

แสวงหาขอมลทหลากหลายและเพยงพออยางนอย 3 ดานดวยกน คอ ขอมลดานวชาการ ขอมลเกยวกบ

ตนเอง และขอมลเกยวกบสภาวะแวดลอมทางสงคม ชมชน นามาวเคราะหศกษารายละเอยดอยางรอบคอบ

และสงเคราะหเพอหาทางเลอกทดทสดนามาใชแกปญหา

ความเชอพนฐานของคนคดเปนหรอความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญคออะไร?

เพอใหผเรยนมความเขาใจและเขาถง “คดเปน” ไดอยางลกซงและชดเจน ผเรยนทเคยเรยน

เรอง “คดเปน” มากอนในระดบประถมศกษาหรอระดบมธยมศกษาตอนตน ขอใหขามไปอานตอและรวม

กจกรรมกระบวนการ ตงแต เรองท 2 ของบทนเปนตนไป

สาหรบผเรยนทยงไมเคยเรยนเรอง “คดเปน” มากอนในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา

ตอนตน ขอใหรวมกนทาความเขาใจเรองความเชอพนฐานของคนคดเปนหรอความเชอพนฐานทางการศกษา

185

ผใหญเสยกอน ทงนเพราะกระบวนการ “คดเปน” เนนการทาความเขาใจดวยกระบวนการคดและสรางความ

เขาใจดวยตนเองเปนหลก ใหใชกรณตวอยางในแบบเรยนคดเปน ระดบประถมศกษาเปนเอกสาร

ประกอบการสนทนาและรวมสรปแนวคดดงตอไปน

ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ปฐมบทของปรชญา “คดเปน”

ครงหนง ดร.โกวท วรพพฒน อดตปลดกระทรวงศกษาธการ ซงเคยเปนอธบดกรมการ

ศกษานอกโรงเรยนมากอนเคยเลาใหฟงวามเพอนฝรงถามทานวา ทาไมคนไทยบางคนจนกจน อยกระตอบ

เกาๆทางานกหนก หาเชากนคา แตเมอกลบบานยงมแกใจนงเปาขลย ตงวงสนทนา สนกสนาน เฮฮากบเพอน

บานหรอโขกหมากรกกบเพอน ไดอยางเบกบานใจ ตกเยนกนงกนขาวคลกนาพรก คลกนาปลากบลกเมย

อยางมความสขได ทานอาจารยตอบไปวา เพราะเขาคดเปน เขาจงมความสข มความพอเพยง ไมทกข ไม

เดอดรอนทรนทรายเหมอนคนอนๆ เทานนแหละ คาถามกตามมาเปนหางวาว เชน กเจา “คดเปน” มนคอ

อะไร อยทไหน หนาตาเปนอยางไร หาไดอยางไร หายากไหม ทาอยางไรจงจะคดเปน ตองไปเรยนจากพระ

อาจารยทศาปาโมกขหรอเปลา คาเรยนแพงไหม มคายกครไหม ใครเปนครอาจารยหรอศาสดา ฯลฯ ดเหมอนวา

“คดเปน” ของทานอาจารยจะเปนคาไทยงายๆ ธรรมดาๆ แตกออกจะลกลา ชวนใหใฝหาคาตอบยงนก

“ คดเปน” คออะไรใครรบาง

มทศทางมาจากไหนใครเคยเหน

จะเรยนราทาอยางไรใหคดเปน

ไมลอเลนใครตอบได ขอบใจเอย

186

ประมาณป พ.ศ.2513 เปนตนมา ทานอาจารย ดร.โกวท วรพพฒน และคณะไดนาแนวคด

เรอง “คดเปน” มาเปนเปาหมายสาคญในการจดการศกษาผใหญหลายโครงการ เชน โครงการการศกษา

ผใหญแบบเบดเสรจ โครงการรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาต โครงการการศกษาประชาชนและการศกษา

ผใหญขนตอเนองเปนตน*ตอมาทานยายไปเปนอธบดกรมวชาการ ทานกนาคดเปนไปเปนแนวทางจด

การศกษาสาหรบเดกในโรงเรยนจนเปนทยอมรบมากขน เพอใหการทาความเขาใจกบการคดเปนงายขน

พอทจะใหคนทจะมามสวนรวมในกระบวนการเรยนการสอนตามโครงการดงกลาวเขาใจและสามารถดาเนน

กจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบหลกการ “คดเปน” ได จงมการนาเสนอแนวคดเรอง ความเชอพนฐานทาง

การศกษาผใหญขนเปนครงแรก โดยใชกระบวนการคดเปน ในการทาความเขาใจกบความเชอพนฐานทาง

การศกษาผใหญใหกบผทจะจดกระบวนการเรยนการสอนตามโครงการดงกลาวในรปแบบของการ

ฝกอบรม** ดวยการฝกอบรมผรวมโครงการการศกษาผใหญแบบเบดเสรจ และโครงการการศกษาผใหญขน

ตอเนองระดบ 3-4-5 เปนทรจกฮอฮากนมากในสมยนนผเขารบการอบรมยงคงราลกถงและนามาใช

ประโยชนจนทกวนน

* นบเปนวธการทางการศกษาทสมยใหมมากยงไมมหนวยงานไหนคเยทามากอน

** ทใหวทยากรทเปนผจดอบรมและผเขารบการอบรมมสวนเรยนรไปพรอมๆ กนดวย กระบวนการอภปรายถกแถลงใน

รปกระบวนการกลมมการวเคราะหกรณตวอยางหลายเรอง ทกาหนดขน นาเหตผล และขอคดเหนของกลมมาสรป

สงเคราะหออกมาเปนความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ (สมยนน) หรอ กศน. (สมยตอมา) ผลสรปของการอภปรายถก

แถลงไมวาจะเปนกลมไหนกจะไดออกมาเปนทศทางเดยวกนเพราะเปนสจธรรมทเปนความจรงในชวต

รอรป

เราจะมาทาความรจกกบความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญทเปนปฐมบทของการคดเปนกนบางดไหม

187

การเรยนรเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญใหเขาใจไดดผ เรยนตองทาความเขาใจดวยการรวม

กจกรรม การคดวเคราะหเรองราวตางๆ เปนขนเปนตอนตามลาดบ และสรปความคดเปนขนเปนตอนตามไป

ดวย โดยไมตองกงวลวาคาตอบหรอความคดทไดจะผดหรอถกเพยงใด เพราะจะไมมคาตอบใดถกทงหมด

และไมมคาตอบใดผดทงหมด เมอไดรวมกจกรรมครบตามกาหนดแลว ผเรยนจะรวมกนสรปแนวคดเรอง

ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญได ดวยตนเอง

ตอไปนเราจะมาเรยนรเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ เพอนาไปสการสรางความเขาใจ

เรองการคดเปนรวมกนเรมดวยการรวมกจกรรมตางๆเปนขนเปนตอนไป ตงแตกจกรรมท 1 - 5 โดยจะมคร

รวมกจกรรมดวย

188

กจกรรมท 1

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 1 ทเปนกรณตวอยางเรอง “หลาย

ชวต” ใหผเรยนทกคน ครอธบายใหผเรยนทราบวา ครจะอานกรณตวอยางใหฟง 2 เทยวชาๆ ใครทพออานได

บางกอานตามไปดวย ใครทอานยงไมคลองกฟงครอานและคดตามไปดวย เมอครอานจบแลวกจะพดคยกบ

ผเรยนเชงทบทวนถงเนอหาในกรณตวอยางเรอง “หลายชวต” เพอจะใหแนใจวาผเรยนทกคนเขาใจเนอหา

ของกรณตวอยางตรงกนจากนนครจงอานประเดน ซงเปนคาถามปลายเปด (คาถามทไมมคาตอบสาเรจรป) ท

กากบมากบกรณตวอยางใหผเรยนฟง

ใบงานท 1

กรณตวอยาง เรอง “หลายชวต”

พระมหาสมชย เปนพระนกเทศน มประสบการณการเทศนมหาชาตกณฑมทรทมชอเสยงเปนท

แพรหลายในหลายทหลายภาคของไทย วดหลายแหงตองจองทานไปเทศนใหงานของวดนนๆ เพราะญาต

โยมขอรอง และพระนกเทศนทงหลายกนยมเทศนรวมกบทานมหาสมชยตงใจไววาอยากเดนทางไปเทศนท

วดไทยในอเมรกาสกครงในชวต เพราะไมเคยไปตางประเทศเลย

เจเกยว เปนนกธรกจชนนา มกจการหลายอยางในความดแล เชน กจการเสอผาสาเรจรป กจการ

จาหนายสนคาโอทอป กจการสงออกสนคาอาหารกระปอง กจการจาหนายสนคาทางอนเทอรเนต แตเจเกยว

ไมมลกสบสกลเลย ตงความหวงไววาขอมลกสกคน แตกไมเคยสมหวงเลย

ลงแปน เปนเกษตรกรอาวโส อายเกน 60 ปแลว แตยงแขงแรง มฐานะด ชอบทางานทกอยาง ไมอย

นง ทางานสวนตว งานสงคม งานชวยเหลอคนอน และงานบารงศาสนา ลงแปนแอบมความหวงลกๆ อยาก

ไดปรญญากตตมศกด จากมหาวทยาลยราชภฏสกแหงเพอเกบไวเปนความภมใจของตนเอง และวงศตระกล

เดกหญงนวลเพญ เปนเดกหญงจนๆ ตางจงหวดหางไกล ไมเคยเหนกรงเทพ ไมเคยเขาเมอง ไมเคยออกจาก

หมบานไปไกลๆ เลย ด.ญ. นวลเพญคดวาถามโอกาสไปเทยวกรงเทพสกครงคงจะดใจและมความสขมาก

ทสด

ทดแหวง บวชเปนเณรตงแตเลก เมออายครบบวชกบวชเปนพระ เพงสกออกมาชวยพอทานา ทด

แหวงตงความหวงไววาเขาอยากแตงงานกบหญงสาวสาย รารวยสกคน จะไดมชวตทสขสบาย ไมตองทางาน

หนกเหมอนทเปนอยในปจจบน

ประเดน กรณตวอยางเรอง “หลายชวต” บอกอะไรบางเกยวกบชวตมนษย

หลายชวต

189

ครแบงกลมผเรยนออกเปน 2-3 กลมยอย ใหผเรยนเลอกประธานกลมและเลขานการกลมเพอเปน

ผนาอภปรายและผจดบนทกผลการอภปรายของกลมและนาผลการอภปรายของกลมเสนอตอทประชมใหญ

จากนนใหผเรยนแตละกลมอภปรายถกแถลงเพอหาคาตอบตามประเดนทกาหนดให ครตดตามสงเกต

เหตผลของกลมหากขอมลยงไมเพยงพอ ครอาจชแนะใหอภปรายเพมเตม ในสวนของขอมลทยงขาดอยได

เลขานการกลมบนทกผลการพจารณาหาคาตอบตามประเดนทกาหนด ใหเปนคาตอบสนๆ ไดใจความเทานน

และนาคาตอบนนไปรายงานในทประชมกลมใหญ**

ในการประชมกลมใหญ ผแทนกลมยอยนาเสนอรายงาน ครบนทกขอคดเหนของกลมยอยไวท

กระดาษปรฟ ซงเตรยมจดไวกอนแลว เมอทกกลมรายงานแลว ครนาอภปรายในกลมใหญถงคาตอบของ

กลม ซงจะหลอมรวมบรณาการคาตอบของกลมยอยออกมาเปนคาตอบประเดนอภปรายของกรณตวอยาง

“หลายชวต” ของกลมใหญ จากนนครนาสรปคาตอบทไดเปนขอเขยนทสมบรณขน และนาคาตอบนนบนทก

ในกระดาษปรฟตดไวใหเหนชดเจน

กรณตวอยางเรอง “หลายชวต” เรมเปดตวออกมาเปนเรองแรก ผเรยนจะตองตดตามตอไป

ดวยการทากจกรรมท 2 ท 3 ท 4 ถงท 5 ตามลาดบ จงจะพบคาตอบวา “ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ

คออะไรแน และจะเปนปฐมบทของ “การคดเปน”อยางไร พกสกครกอนนะ

** หากมผเรยนไมมากนก ครอาจไมตองแบงกลมยอย ใหผเรยนทกคนรวมอภปรายถกแถลง หรอสนทนาแลกเปลยน

ความคดกนในกลมใหญเลย โดยมประธานหรอหวหนากลมเปนผนา และมเลขานการกลมใหญเปนผบนทก (ครอาจเปน

ผชวยบนทกได)

ตวอยางขอสรปของกรณตวอยาง เรอง

“หลายชวต” ปรากฏดงในกรอบดาน

ขวามอ ตวอยาง ขอสรปนอาจใกลเคยง

กบขอสรปของทานกได

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง “หลายชวต” -------------- คนแตละคนมความแตกตางกน มวถการดาเนนชวตท

ไมเหมอนกน แตทกคนมความตองการทคลายกน คอ

ตองการประสบความสาเรจ ซงถาบรรลตามตองการของ

ตน คนนนกจะมความสข

190

แปะฮง

กจกรรมท 2

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 2 ทเปนกรณตวอยาง เรอง

“แปะฮง” ครดาเนนกจกรรมเชนเดยวกบการดาเนนงานในกจกรรมท 1

ใบงานท 2

กรณตวอยางเรอง แปะฮง

ทานขนพชตพลพาย เปนคหบดมชอเสยงมากในดานความเมตตากรณาทานเปนคนทพรอมไปดวย

ทรพยสมบต ขาทาสบรวาร เกยรตยศ ชอเสยง และสขกายสบายใจ

ตาแปะฮง เปนชายจนชราตวคนเดยว ขายเตาฮวย อาศยอยทหองแถวเลกๆ

หลงบานขนพชต แปะฮงขายเตาฮวยเสรจกลบบานตอนเยนตกคาหลกจากอาบนาอาบทากนขาวเสรจกนงส

ซอเพลดเพลนทกวนไป

วนหนงทานขนคดวา แปะฮงดมความสขด แตถาไดมเงนมากขนคงจะมความสขอยางสมบรณมาก

ขน ทานขนจงเอาเงนหนงแสนบาทไปใหแปะฮง จากนนมาเปนเวลาอาทตยหนงเตมๆ ทานขนไมไดยนเสยง

ซอจากบานแปะฮงอกเลย ทานขนรสกเหมอนขาดอะไรไปอยางหนง เยนวนทแปดแปะฮงกมาพบทานขน

พรอมกบนาเงนทยงเหลออกหลายหมนมาคน แปะฮงบอกทานขนวา

“ผมเอาเงนมาคนทานครบ ผสมเหนอยเหลอเกน มเงนมากกตองทางานมากขนตองคอย

ระวงรกษาเงนทอง เตาฮวยกไมไดขาย ตองไปลงทนทางอนเพอใหรวยมากขนอกลงทนแลวกกลวขาดทน

เหนอยเหลอเกน ผมไมอยากไดเงนแสนแลวครบ”

คนนนทานขนกหายใจโลงอก เมอไดยนเสยงซอจากบานแปะฮง แทรกเขามากบสายลม

ประเดน ในเรองความสขของคนในเรองน ทานไดแนวคดอะไรบาง?

แนวทางการทากจกรรม

1. เลขานการกลมบนทกความเหนของกลมทรวมกนอภปราย ความเหนอาจมหลายคาตอบได

2. อาจเปรยบเทยบความเหนหรอคาตอบของกลมผเรยนกบตวอยางขอสรปทนาเสนอวาใกลเคยงกน

หรอไม เพยงใด

3. เลอกขอคดหรอคาตอบของกลมทคดวาดทสดไว 1 คาตอบ

4. คาตอบทกลมคดวาดทสด เลอกบนทกไวคอ

แปะฮง

191

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

ตวอยาง ขอสรปของกรณตวอยาง

เรอง “แปะฮง” ปรากฏในกรอบดาน

ขวามอ ตวอยางขอสรปนอาจ

ใกลเคยงกบขอสรปของทานกได

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง “แปะฮง” ----------- เมอคนมความแตกตางกน แตทกคนตางกตองการ

ความสข ดงนน ความสขของแตละคนกอาจไม

เหมอนกน ตางกนไปตามสภาวะของแตละบคคลท

แตกตางกนดวย

192

กจกรรมท 3

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 3 ทเปนกรณตวอยาง เรอง “ธญญวด” คร

ดาเนนกจกรรมเชนเดยวกบการดาเนนงานในกจกรรมท 2

ใบงานท 3

กรณตวอยางเรอง “ธญญวด”

ธญญวดไดรบการบรรจเปนครในโรงเรยนมธยมทตางจงหวด พอเปนครได 1 ป กมอนเปน

ตองยายเขามาอยในกรงเทพมหานคร โรงเรยนทธญญวดยายเขามาทาการสอนเปนโรงเรยนมธยม

เชนเดยวกน แตมการสอนการศกษาผใหญ ระดบท 3-4 และ 5 ในตอนเยนอกดวย มาเมอเทอมทแลว ธญญวด

ไดรบการชกชวนจากผอานวยการใหสอนการศกษาผใหญในตอนเยน ธญญวด เหนวาตวเองไมมภาระอะไร

กเลยตกลงโดยไมตองคดถงเรองอน ซายงจะมรายไดเพมขนอกดวย

แตธญญวดจะคดผดหรอเปลาไมทราบ เรมตนจากเสยงกระแนะกระแหนจากครเกาบางคน

วามาอยยงไมทนไรกไดสอนภาคคา สวนครเกาทสอนภาคคา กเลอกสอนเฉพาะชวโมงตนๆ โดยอางวา เขาม

ภารกจทบาน ธญญวดยงสาว ยงโสด ไมมภาระอะไรตองสอนชวโมงทายๆ ทาใหธญญวดตองกลบบานดก

ทกวน ถงบานกเหนอย อาบนาแลวหลบเปนตายทกวน

การสอนของครภาคคา สวนใหญไมคอยคานงถงผเรยน เขาจะรบสอนใหหมดไปชวโมง

หนงๆ เทานน เทคนคการสอนทไดรบการอบรมมา เขาไมนาพา ทางานแบบขอไปท เชาชามเยนชาม ธญญวด

เหนแลวกคดวา คงจะรวมสงฆกรรมไมได จงพยายามทมเทกาลงกายกาลงใจและเวลา ทาทกๆ วถทางเพอหวง

จะใหครเหลานนไดเอาเยยงอยางของตนบางแตกไมไดผลทกอยางเหมอนเดม ธญญวดแทบหมดกาลงใจไมม

ความสขเลย คดจะยายหนไปอยทอน มาฉกคดวาทไหนๆ คงเหมอนๆกน คนเราจะใหเหมอนกนหมดทกคน

ไปไมได

ประเดน ถาทานเปนธญญวด ทาอยางไรจงจะอยในสงคมนนไดอยางมความสข

ธญญวด

193

แนวทางการทากจกรรม

1. เลขานการกลมบนทกความเหนของกลมทรวมกนอภปราย ความเหนอาจมหลายคาตอบได

2. เปรยบเทยบคาตอบหรอความเหนของกลมผเรยนกบตวอยางขอสรปทนาเสนอไววาใกลเคยงกน

หรอไม เพยงใด

3. เลอกขอคดหรอคาตอบของกลมทคดวาดทสดไว 1 คาตอบ

4. คาตอบทกลมคดวาดทสด เลอกบนทกไวคอ

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

ตวอยางขอสรปของกรณตวอยาง เรอง “ธญญวด” จากความเหนของ ผเรยนหลายกลมทเคยเสนอไว ดงปรากฏในกรอบดานขวามอ ตวอยางขอสรปนอาจใกลเคยง กบขอสรปของกลมของทานกได

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง “ธญญวด” ------------------------------- การทคนเราจะมชวตอยไดอยางเปนสขนน ตอง

รจกปรบตวเองใหเขากบสถานการณ สงแวดลอม

หรอปรบสถานการณสงแวดลอมใหเขากบตนเอง

หรอปรบทงสองทางใหเขาหากนไดอยางผสม

กลมกลนกจะเกดความสขได

194

ใบงานท 4

กรณตวอยางเรอง “วน”

หมบานดอนทรายมลทเคยสงบเงยบมาแตกาลกอน กลบคกคกดวยผคนทอพยพเขาไปอยเพมกนมากขน ๆ

ทกวน ทงนเปนเพราะการคนพบพลอยในหมบาน มการตอไฟฟา ทาใหสวางไสว ถนนลาดยางอยางด รถรา

วงดขวกไขวไปหมด ส งท ไมเคยเกดข นมากอนกเกดข น เชน เม อวานเจาจกลกผ ใหญจาง ถกรถจาก

กรงเทพฯ ทบตายขณะวงไลยงนก เมอเดอนกอน น.ส.เหรยญเงน เทพสงกรานตปน ถกไฟฟาดดขณะรดผา

อย ซองผหญงเกดขนเปนดอกเหด เพอตอนรบผคนทมาทาธรกจ ทรายกคอเปนทเทยวของผชายในหมบานน

ไปดวย ทาใหผวเมยตกนแทบไมเวนแตละวน

ครสงหแกนงดเหตการณตาง ๆทเกดขนแลว ไดแตนงปลงอนจจง “เออ ไอพวกนเคยสอนจาจจาไชมา

ตงแตหวเทากาปน เดยวนดมนขดหขดตากนไปหมด จะสอนมนอยางเดมคงจะไปไมรอดแลว เราจะทาอยางไร

ด”

ประเดน

1. ทาไมจงเกดปญหาตาง ๆ เหลานขนในหมบานดอนทรายมล

2. ถาทานเปนคนในหมบานทรายมล ทานจะแกปญหาอยางไร

3. ทานคดวา การเรยนรทเหมาะสมกบสภาพของชมชนเชนน ควรเปนอยางไร

แนวทางการทากจกรรม

1. บนทกความเหนของกลมผเรยนทรวมกนอภปรายถกแถลง ความคดเหนอาจมหลายขอ

2. เปรยบเทยบความคดเหนทกลมผเรยนเสนอกบตวอยางขอคดเหนทเสนอไววาใกลเคยงกนหรอไม

เพยงใด

3. เลอกคาตอบหรอขอคดทกลมผเรยนเลอกไววาดทสด บนทกไว 1 คาตอบ

4. คาตอบทเลอกไวคอ

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

วน

195

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

ตวอยางขอสรปของกรณ

ตวอยาง เรอง “วน” จาก

ความเหนของผเรยนหลาย

กลมหลายคนทเคยเสนอไว

ดงทปรากฏในกรอบดาน

ขวามอตวอยางขอสรปนอาจ

ใกลเคยงกบขอสรปของกลม

ของทานกได

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง “วน” สงคมปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ความ

เจรญทางวตถและเทคโนโลยวงเขาสชมชนอยาง

รวดเรวและรนแรงตลอดเวลา จนคนในชมชนตงรบ

ไมทน ปรบตวไมไดจงเกดปญหาทหลากหลายทงดาน

เศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง การศกษา

อาชพ ความมนคง และความปลอดภยของคนใน

ชมชน การจดการเรยนการสอนในปจจบนจะใชวธ

สอนโดยการบอกการอธบายของครใหผเรยนจาได

เทานนคงไมเพยงพอแตตองใหผเรยนรจกคด รจกการ

แกปญหาทตองไดขอมลทหลากหลายมาประกอบการ

คดแกปญหาใหสอดคลองกบความเชอ ความจาเปน

ของตนเอง และความตองการของชมชนดวย

196

กจกรรมท 5

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 5 ทเปนกรณตวอยาง เรอง “สไหม”

ครเปดเทปทอดเสยง กรณตวอยางเรอง “สไหม” ใหผเรยนฟงพรอมๆ กน ถาไมมเทปครตองอานใหฟงแบบ

ละครวทย เพอสรางบรรยากาศใหตนเตนตามเนอหาในกรณตวอยาง เมอครอานจบแลวกจะพดคยกบผเรยน

ในเชงทบทวนถงเนอหาและเหตการณในกรณตวอยางเรอง “สไหม” เพอใหแนใจวาผเรยนทกคนเขาใจถง

เหตการณในเนอเรองของกรณตวอยางตรงกน ไมตกหลน จากนนครจงเสนอประเดนกากบกรณตวอยางให

ผเรยนนาไปอภปรายถกแถลง เพอหาคาตอบในกลมยอย

ใบงานท 5

กรณตวอยางเรอง “สไหม”

ผมตกใจสะดงตนขนเมอเกดเสยงเอะอะ พอลมตาขนมา เหนทกคนยนกนเกอบหมดรถ “ทกคนนง

ลงอยนง ๆ อยาเคลอนไหวไมงนยงตายหมด” เสยงตวาดลนออกมาจากปากของเจาชายหนาเหยม คอสนท

ยนอยหนารถ กาลงใชปนจออยทคอของคนขบ ผมรทนทวารถทวรทผมโดยสารคนนถกเลนงามโดยเจาพวกวายรายแน หนไปดดานหลง เหนไอ

วายรายอกคนหนงถอปนจงกาอย ผมใชมออนสนเทาลวงลงไปในกระเปากางเกง คลา .38 เหาไฟของผมซง

ซอออกมาจากรานเมอบายนเอง นกในใจวา “โธเพงซอเอามายงไมทนยงเลย เพยงใสลกเตมเทานนเองกจะ

ถกคนอนเอาไปเสยแลว” เสยงเจาตาพองหนารถตะโกนขบอกคนขบรถ “หยดรถเดยวน มงอยากตายโหงหรอไง” ผมนกใน

ใจวา เดยวพอรถหยดมนคงตองใหเราลงจากรถแลวกวาดกนเกลยงตว แตผมตองแปลกใจแทนทรถจะหยด

มนกลบยงเรวขนทกท ทกท ยงไปกวานนรถกลบสายไปมาเสยดวย ไอพวกมหาโจรเซไปเซมา แตเจาตาพอ

ยงไมลดละ แมจะเซออกไปมนกกลบวงไปยนประชดคนขบอก พรอมตะโกนอยตลอดเวลา “หยดโวย หยด

ไอน กลงไปไดละมง จะเหยยบใหคาสนทเดยว” รถคงตะบงไปตอ คนขบบาเลอดเสยแลว ผมไมแนใจวาเขาคดอยางไร ขณะนนผมกวาดสายตาเหน

ผชายทนงถดไปทางมานงดานซาย เปนตารวจยศจากาลงจองเขมงไปทไอวายรายและถดไปอกเปนชายผม

สนเกรยนอก 2 คน ใสกางเกงสกาก และสข มา ผมเขาใจวาคงจะเปนตารวจหรอทหารแน กาลงเอามอ

ลวงกระเปากางเกงอยทงสองคน

บรรยากาศตอนนนชางเครยดจรง ๆ ไหนจะกลวปลน ถกยง ไหนจะกลวรถควา ทกคนเกรงไปหมด

ทกสงทกอยางถงจดวกฤตแลว

“สไหม”

197

ประเดน 1. ถาคณอยในเหตการณอยางผม คณจะตดสนใจอยางไร 2. กอนทคณจะตดสนใจ คณคดถงอะไรบาง

แนวทางการทากจกรรม

ครแบงกลมผเรยนออกเปน 2 – 3 กลมยอย ใหผเรยนเลอกประธานกลมและเลขานการกลมเพอเปน

ผนาและผจดบนทกผลการอภปรายของกลมตามลาดบ และนาผลการอภปรายทบนทกไวไปเสนอตอท

ประชมใหญ จากนน ใหผเรยนทกกลมอภปรายถกแถลงเพอหาคาตอบตามประเดนทกาหนดให ครตดตาม

สงเกต การใชเหตผลของแตละกลม หากขอมลยงไมเพยงพอ ครอาจชแนะใหอภปรายเพมเตมได เลขานการ

กลมบนทกผลการพจารณาหาคาตอบตามประเดนทกาหนด และนาคาตอบนนไปรายงานในทประชมกลม

ใหญ (หากมผ เรยนไมมาก ครอาจใหมการสนทนาหรออภปรายถกแถลงกนในกลมใหญเลย โดยไมตอง

แบงกลมยอยกได)

ตวอยางขอสรปของกรณ

ตวอยาง เรอง “สไหม” จาก

ความเหนของผเรยนหลายกลม

หลายคนทเคยเสนอไว ดงท

ปรากฏในกรอบดานขวามอ

ตวอยางขอสรปนอาจจะ

ใกลเคยงกบขอสรปของกลม

ของทานกได

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง “สไหม” ปญหาในสงคมปจจบนซบซอนและเปลยนแปลงรวดเรว

การเรยนรโดยการฟงการจาจากการสอนการอธบายของคร

อยางเดยวคงไมพอทจะแกปญหาไดอยางยงยน ทนตอ

เหตการณการสอนใหผเรยนรจกคดเอง โดยใชขอมลท

หลากหลายอยางนอย 3 ประการ คอ ขอมลทเกยวของกบหลก

วชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลเกยวกบสงคม

สงแวดลอม มาประกอบในการคด การตดสนใจอยางพอเพยงก

จะทาใหการคด การตดสนใจเพอแกปญหานนมความมนใจ

และถกตองมากขน

198

เมอผเรยนไดรวมทากจกรรม ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ครบทง 5 กจกรรมแลว ครนา

กระดาษบรฟทสรปกรณตวอยางทง 5 กจกรรมแลว ครนากระดาษบรฟทสรปกรณตวอยางทง 5 แผนตดผนง

ไว เชญทกคนเขารวมประชมกลมใหญแลวใหผเรยนบางคนอาสาสมครสรปความเชอพนฐานทางการศกษา

ผใหญใหเพอนฟง จากนนครสรปสดทายดวยบทสรปตวอยางดงน

ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ เชอวาคนทกคนมพนฐานทแตกตางกน ความตองการกไม

เหมอนกนแตทกคนกมจดมงหมายปลายทางของตนทจะกาวไปสความสาเรจ ซงถาบรรลถงสงนนไดเขากจะ

มความสข ดงนน ความสขเหลานจงเปนเรองตางจตตางใจทกาหนดตามสภาวะของตนอยางไรกตามการจะม

ความสขอยไดในสงคม จาเปนตองปรบตวเอง และสงคมใหผสมกลมกลนกนจนเกดความพอดแกเอกตภาพ

และบางครงหากเปนการตดสนใจทไดกระทาดท สดตามกาลงของตวเองแลว กจะมความพอใจกบการ

ตดสนใจน น อกประการหนงในสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวน การทจะปรบตวเองและ

สงแวดลอมใหเกดความพอดนน จาเปนตองรจกการคด การแกปญหา การเรยนการสอนทจะใหคนรจก

แกปญหาไดนน การสอนโดยการบอกอยางเดยวคงไมไดประโยชนมากนก การสอนใหรจกคด รจกวเคราะห

จงเปนวธทควรนามาใชกระบวนการคด การแกปญหามหลากหลายวธแตกตางกนไป แตกระบวนการคด

การแกปญหาทตองใชขอมลประกอบการคด การวเคราะหอยางนอย 3 ประการ คอขอมลทางวชาการ ขอมล

เกยวกบตวเอง และขอมลเกยวกบสงคมและสงแวดลอม ซงเมอนาผลการคดนไปปฏบตแลวพอใจ มความสข

กจะเรยกการคดเชนนนวา คดเปน

บทสรป

เราไดเรยนรถงความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ โดยการทากจกรรมรวมกนทง 5 กจกรรมแลว

ดงบทสรปทไดรวมกนเสนอไวแลว ความเชอพนฐานทสรปไวนคอ ความเชอพนฐานทเปนความจรงในชวต

ของคนท กศน. นามาเปนหลกใหคนทางาน กศน. ตลอดจนผเรยนไดตระหนกและเขาใจแลวนาไปใชในการ

ดารงชวตเพอการคด การแกปญหา การทางานรวมกบคนอน การบรหารจดการในฐานะเปนนายเปนผนา

หรอผตาม ในฐานะผสอน ผเรยนในฐานะเปนสมาชกในครอบครว สมาชกในชมชนและสงคม เพอใหรจก

ตวเอง รจกผอน รจกสภาวะสงแวดลอม การคดการตดสนใจตาง ๆ ทคานงถงขอมลทเพยงพออยางนอย

ประกอบดวยขอมล 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเองและขอมลเกยวกบสงคม สงแวดลอม

ดวยความใจกวาง มอสระ ยอมรบฟงความคดเหนของผอนไมเอาแตใจตนเอง จะไดมสต รอบคอบ ละเอยดถ

ถวน ไมผดพลาดจนเกนไป เราถอวาความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ดงกลาวน คอ พนฐานเบองตน

ของการนาไปสการคดเปน หรอเรยกตามภาษานกวชาการวา ปฐมบทของกระบวนการคดเปน

199

เรองท 2

คดเปนและกระบวนการคดเปน

2.1 แนวคดและทศทางของการคดเปน

“คดเปน” เปนคาไทยสน ๆ งาย ๆ ทดร.โกวท วรพพฒน ใชเพออธบายถงคณลกษณะทพงประสงคของคนใน

การดารงชวตอยในสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว รนแรง และซบซอน ไดอยางปกตสข “คดเปน”

มาจากความเชอพนฐานเบองตนทวาคนมความแตกตางกนเปนธรรมดา แตทกคนมความตองการสงสด

เหมอนกนคอความสขในชวต คนจะมความสขไดกตอเมอมการปรบตวเองและสงคม สงแวดลอมใหเขาหา

กนอยางผสมกลมกลนจนเกดความพอด นาไปสความพอใจและมความสข อยางไรกตามสงคมสงแวดลอม

ไมไดหยดนง แตจะมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรงอยตลอดเวลากอใหเกดปญหา เกดความทกข

ความไมสบายกายไมสบายใจขนไดเสมอ กระบวนการปรบตนเองกบสงคมสงแวดลอมใหผสมกลมกลนจง

ตองดาเนนไปอยางตอเนองและทนการ คนทจะทาไดเชนนตองรจกคด รจกใชสตปญญา รจกตวเองและ

ธรรมชาตสงคมสงแวดลอมเปนอยางด สามารถแสวงหาขอมลทเกยวของอยางหลากหลายและพอเพยง อยาง

นอย 3 ประการ คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลทางสงคมสงแวดลอม และขอมลทเกยวของกบตนเองมาเปน

หลกในการวเคราะหปญหาเพอเลอกแนวทางการตดสนใจทดทสดในการแกปญหา หรอสภาพการณทเผชญ

อยอยางรอบคอบ จนมความพอใจแลวกพรอมจะรบผดชอบการตดสนใจนนอยางสมเหตสมผล เกดความ

พอดความสมดลในชวตอยางสนตสข เรยกไดวา “คนคดเปน” กระบวนการ คดเปน อาจสรปไดดงน

200

“คดเปน” ปญหา กระบวนการคดเปน ความสข

ขอมลทตองนามาพจารณา

ไมพอใจ

ลงมอปฎบต ลงมอปฏบต

พอใจ

ตนเอง สงคม วชาการ

การวเคราะหและสงเคราะห

ขอมล

ทหลากหลายและพอเพยง อยางละเอยดรอบคอบ

การตดสนใจ เลอกแนวทางปฏบต

ประ

เมน

ผล

ประ

เมน

ผล

201

ทานอาจารย ดร.โกวท วรพพฒน เคยกลาวไววา “คดเปน” เปนคาเฉพาะทหมายรวมทกอยางไวใน

ตวแลว เปนคาทบรณาการเอาการคด การกระทา การแกปญหา ความเหมาะสม ความพอด ความเช อ

วฒนธรรมประเพณ คณธรรมจรยธรรม มารวมไวในคาวา “คดเปน” หมดแลว นนคอ ตองคดเปน คดชอบ

ทาเปน ทาชอบ แกปญหาไดอยางมคณธรรมและความรบผดชอบ ไมใชเพยงแคคดอยางเดยว เพราะเรอง

ดงกลาวเปนขอมลทตองนามาประกอบการคด การวเคราะหอยางพอเพยงอยแลว

กระบวนการเรยนรตามทศทางของ “คดเปน” น ผ เรยนสาคญทสด ผสอนเปนผจดโอกาส จด

กระบวนการ จดระบบขอมล และแหลงการเรยนร รวมทงการกระตนใหกระบวนการคด การวเคราะหไดใช

ขอมลอยางหลากหลาย ลกซงและพอเพยง นอกจากนน “คดเปน” ยงครอบคลมไปถงการหลอหลอมจต

วญญาณของคนทางาน กศน. ทปลกฝงกนมาจากพสนองนบสบ ๆ ป เปนตนวา การเคารพคณคาของความ

เปนมนษยของคนอยางเทาเทยมกน การทาตวเปนสามญเรยบงาย ไมมมม ไมมเหลยม ไมมอตตา ใหเกยรต

ผอนดวยความจรงใจ มองในดมเสย ในเสยมด ในขาวมดา ในดามขาว ไมมอะไรทขาวไปทงหมด และไมม

อะไรทดาไปทงหมด ทงนตองมองในสวนดของผอนไวเสมอ

จากแผนภมดงกลาวน จะเหนวา คดเปนหรอกระบวนการคดเปนนนจะตองประกอบดวยองคประกอบตาง ๆ

ดงตอไปน

1. เปนกระบวนการเรยนรทประกอบดวยการคด การวเคราะห และสงเคราะหขอมลประเภทตาง ๆ

ไมใชการเรยนรจากหนงสอหรอลอกเลยนจากตาราหรอรบฟงการสอนการบอกเลาของครแตเพยงอยางเดยว

2. ขอมลทนามาประกอบการคด การวเคราะหตาง ๆ ตองหลากหลาย เพยงพอ ครอบคลม อยางนอย

3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลเกยวกบสงคมสงแวดลอม

3. ผเรยนเปนคนสาคญในการเรยนร ครเปนผจดโอกาสและอานวยความสะดวกในการจดการ

เรยนร

4. เรยนรจากวถชวต จากธรรมชาตและภมปญญา จากประสบการณและการปฏบตจรง ซงเปน

สวนหนงของการเรยนรตลอดชวต

5. กระบวนการเรยนรเปนระบบเปดกวาง รบฟงความคดของผอนและยอมรบความเปนมนษยท

ศรทธาในความแตกตางระหวางบคคล ดงนนเทคนคกระบวนการทนามาใชในการเรยนรจงมกจะเปนวธการ

สานเสวนา การอภปรายถกแถลง กลมสมพนธเพอกลมสนทนา

6. กระบวนการคดเปนนน เมอมการตดสนใจ ลงมอปฏบตแลวจะเกดความพอใจ มความสข แตถา

ลงมอปฏบตแลวยงไมพอใจกจะมสตไมทรนทราย ไมเดอดเนอรอนใจ แตจะกลบยอนไปหาสาเหตแหงความ

ไมสาเรจ ไมพงพอใจกบการตดสนใจดงกลาว แลวแสวงหาขอมลเพมเตม เพอหาทางเลอกในการแกปญหา

แลวทบทวนการตดสนใจใหมจนกวาจะพอใจกบการแกปญหานน

202

ทานมความเขาใจเรองคดเปนมากนอยเพยงใด ครใหคะแนนผเรยนแตละคนดวยเครองหมาย

เขาใจดมาก เขาใจดพอควร

2.2 คดเปนและการเชอมโยงสปรชญาคดเปน

พจนานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2543 ใหนยามคาวา ปรชญา ไววา วชาวาดวยหลกแหงความร

และหลกแหงความจรง

คดเปน คอ ลกษณะอนพงประสงคทชวยใหคนสามารถดารงชวตอยในสงคมทเปลยนแปลงอยตลอดเวลาได

อยางสนตสข เพราะคนคดเปนเชอมนในหลกแหงความเปนจรงของมนษยทยอมรบในความแตกตางของ

บคคล รจกปรบตวเองและสงคมใหผสมกลมกลนจนเกดความพอดและพอเพยง และเชอมนในการตดสนใจ

แกปญหาทใชขอมลประกอบการคด การวเคราะหอยางนอย 3 ประการ จนเกดความพอใจกบการตดสนใจ

นนกจะเปนการแกปญหาทประสบความสข ถายงไมพอใจกจะกลบไปศกษาวเคราะหขอมลใหมทเพยงพอ

และทนเหตการณจนกวาจะพอใจกบการตดสนใจของตนเอง คนท จะทาไดเชนนตองรจกคด ร จกใช

สตปญญา รจกตวเอง รจกธรรมชาต สงคมสงแวดลอมเปนอยางด มความรอบรท จะแสวงหาขอมลมา

ประกอบการคด การวเคราะหของตนเองได

คดเปน นอกจากจะเปนความเชอในหลกความเปนจรงตามธรรมชาตของมนษยดงกลาวแลว คดเปน

ยงเปนหลกการและแนวคดสาคญในการจดดาเนนโครงการตาง ๆทางการศกษาผ ใหญ การศกษานอก

โรงเรยนตงแตในอดตทผานมาถงปจจบน โดยเฉพาะในเรองของความเปนธรรมชาต ความเรยบงายท

หลากหลาย มขอมลใหพจารณาทงดานบวกและดานลบ มประเดนใหคด วเคราะห แสวงหาเหตผลในการหา

คาตอบทเหมาะสมใหกบตนเองและชมชน

คดเปน นอกจากจะเปนหลกในการดาเนนโครงการการศกษาผใหญ การศกษานอกโรงเรยนแลว ยง

เปนหลกคดและแนวทางในการดาเนนชวตประจาวนของคนทางานการศกษานอกโรงเรยนและบคคลทวไป

เปนตนวา การเคารพในคณคาของความเปนมนษยของคนอยางเทาเทยมกน การทาตวเปนคนเรยบงาย ไมม

อตตายดเหนยวจนไมรบฟงความคดของผอน รวมทงการมทกษะการเรยนรเพอการเรยนรตลอดชวตดวย

จากการทคดเปน เปนทงความเชอในหลกความเปนจรงของมนษย เปนทงหลกการ แนวคด และทศ

ทางการดาเนนกจกรรมและโครงการตาง ๆ ของ กศน. และเปนพนฐานทสาคญในวถการดาเนนชวตของ

บคคลทวไป รวมทงเปนการสงเสรมใหมทกษะการเรยนรเพอการเรยนรตลอดชวตในอนาคต คดเปนจงเปน

ทยอมรบและกาหนดใหเปน “ปรชญาคดเปน” หรอปรชญาการศกษานอกโรงเรยนทเหมาะสมกบความเปน กศน.

เปนอยางยง

203

2.3 กระบวนการและขนตอนการแกปญหาของคนคดเปน

คนคดเปนเชอวาทกขหรอปญหาเปนความจรงตามธรรมชาตทเกดขนไดกสามารถแกไขได ถารจก

แสวงหาขอมลทหลากหลายและพอเพยงอยางนอย 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบสภาวะ

แวดลอมทางสงคมในวถชวต วถวฒนธรรมประเพณ วถคณธรรมจรยธรรม และขอมลทเกยวกบตนเอง รจก

ตนเองอยางถองแท ซงครอบคลมถงการพงพาตนเองและความพอเพยง พอประมาณมาวเคราะหและ

สงเคราะหประกอบการคดและการตดสนใจแกปญหา คนคดเปนจะเผชญกบทกขหรอปญหาอยางรเทาทน ม

สตไตรตรองอยางละเอยดรอบคอบในการเลอกวธการแกปญหาและตดสนใจแกปญหาตามวธการทเลอก

แลววาดทสด กจะมความพอใจและเตมใจรบผดชอบกบผลการตดสนใจเชนนน อยางไรกตาม สงคมในยค

โลกาภวตนเปนสงคมแหงการเปลยนแปลงทรวดเรวและรนแรง ปญหากเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทกขก

เกดขน ดารงอย และดบไป หรอเปลยนโฉมหนาไปตามกาลสมย กระบวนทศนในการดบทกขกตองพฒนา

รปแบบใหทนตอการเปลยนแปลงเหลานนอยตลอดเวลาใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนแปลงไปดวย

กระบวนการดบทกขหรอแกปญหากจะหมนเวยนมาจนกวาจะพอใจอกเปนเชนนอยอยางตอเนองตลอดชวต

กระบวนการและขนตอนการแกปญหาแบบคนคดเปน อาจแบงไดดงน

1. ขนทาความเขาใจกบทกขและปญหา คนคดเปนเชอวาทกขหรอปญหาเปนเรองธรรมชาตท

เกดขนกแกไขไดดวยกระบวนการแกปญหา

“ปญหา” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน หมายถง ขอสงสย ความสงสย สงเขาใจยาก

สงทตนไมรหรอคาถาม อนไดแกโจทยในแบบฝกหด หรอขอสอบเพอประเมนผล เปนตน ปญหาจะหมาย

รวมถง ปญหาสวนตว ปญหาครอบครว ปญหาเพอนรวมงาน ปญหาจากผบงคบบญชา ปญหาจากสภาวะ

สงแวดลอมและอน ๆ

ปญหาเกดขนได 2 ทาง คอ

1) ปญหาทเกดจากปจจยภายนอก เชน เมอเศรษฐกจทรงตวหรอซบเซา ทาใหรายไดของเราลด

นอยลง คนในสงคมมการดนรนแกงแยงกน การเอาตวรอด การลกขโมย จ ปลน ฆาตกรรม สงผลกระทบตอ

ความเปนอยและความปลอดภยในชวตและทรพยสน ปญหาหลายเรองสบเนองมาจากสขภาพอนามย ภยจาก

สงเสพตดหรอปรากฏการณธรรมชาต เปนตน

2) ปญหาทเกดจากปจจยภายใน คอปญหาจากตวมนษยเอง คอปญหาทเกดจากกเลสในจตใจ

ของมนษย ซงม 3 เรองสาคญคอ โลภะ ไดแกความอยากได อยากม อยากเปน มากขนกวาเดม มการดนรน

แสวงหาตอไปอยางไมมทสนสด ไมมความพอเพยง เมอแสวงหาดวยวธสจรตไมได กใชวธการทจรต ทาให

เกดความไมสงบ ไมสบายกาย ไมสบายใจ ไมมทสนสด โทสะ ไดแกความโกรธ ความอาฆาตพยาบาทคนอน

ความคดประทษรายคนอน โมหะ ไดแก ความไมร หรอรไมจรง หลงเชอคาโกหก หลอกลวง ชกชวนใหหลง

กระทาสงทไมถกตอง ทาเรองเสยหาย หลงผดเปนชอบ เหนกงจกรเปนดอกบว เปนตน

2. ขนหาสาเหตของปญหา ซ งเปนขนตอนหนงของกระบวนการแกปญหาเปนขนตอนท จะ

วเคราะหขอมลตาง ๆ ทอาจเปนสาเหตของปญหา เปนตวตนตอของปญหาทงทเปนตนเหตโดยตรง และท

204

เปนสาเหตทางออม ทงนตองวเคราะหจากสาเหตทหลากหลายและมความเปนไปไดหลาย ๆ ทาง การ

วเคราะหหาสาเหตของปญหาอาจทาไดงาย ๆ ใน 2 วธคอ

1) การวเคราะหขอมล โดยการนาเอาขอมลทหลากหลายดานตาง ๆ มาแยกแยะและจดกลมของ

ขอมลสาคญ ๆ เชน ขอมลดานเศรษฐกจ วฒนธรรม สภาวะแวดลอม วทยาการใหม ๆ นโยบายและทศทางใน

การบรหารจดการ ปจจยทางดานเทคโนโลย ฯลฯ ขอมลทนามาวเคราะหนเมอจาแนกแลว สาเหตของปญหา

อาจมาจากขอมลอยางนอย 3 ประการ คอ

- สาเหตสาคญมาจากตนเอง จากพนฐานของชวตตนเองและครอบครว ความไมสมดลของ

การงานอาชพทพงปรารถนา ความขดของทเกดจากโรคภยของตนเอง ความโลภ โกรธ หลง ในใจของตนเอง

ความคบของใจในการรกษาคณธรรม จรยธรรมของตนเอง ฯลฯ

- สาเหตสาคญมาจากสงคม ชมชนและสภาวะแวดลอม ความไมพงพอใจตอพฤตกรรม ไม

พงปรารถนาของเพอนบาน การขาดแหลงเงนทนในการประกอบอาชพ ชมชนมการทะเลาะเบาะแวง ขาด

ความสามคค ฯลฯ

- สาเหตสาคญมาจากการขาดแหลงขอมล แหลงความรความเคลอนไหวทเปนปจจบนของ

วชาการและเทคโนโลยทเกยวของ ขาดภมปญญาทจะชวยเตมขอมลทางปญญาในการบรหารจดการ ฯลฯ

2) การวเคราะหสถานการณ โดยการนาเอาสภาพเหตการณตาง ๆ มาพฒนาหาคาตอบ โดย

พยายามหาคาตอบในลกษณะตอไปนใหมากทสด คอ อะไร ทไหน เมอไร เพยงใด ตวอยางเชน

วธการอะไรทกอใหเกดสภาพเหตการณเชนน

สงแวดลอมอะไรทกอใหเกดสภาพเหตการณเชนน

บคคลใดทกอใหเกดสภาพเหตการณเชนน

ผลเสยหายเกดขนมาไดอยางไร

ทาไมจงมสาเหตเชนนเกดขน

ฯลฯ

จากนนจงกระทาการจดลาดบความสาคญของสาเหตตาง ๆ คอหาพลงของสาเหตทกอใหเกด

ปญหา ทงนเนองจาก

- ปญหาแตละปญหาอาจเปนผลเนองมาจากสาเหตหลายประการ

- ทกสาเหตยอมมอนดบความสาคญ หรอพลงของสาเหตท กอใหเกดปญหาในอนดบ

แตกตางกน

- ทรพยากรมจากด ไมวาจะเปน บคลากร เงน เวลา วสด ดงนนจงตองพจารณาจดสรรการ

ใชทรพยากรใหตรงกบพลง ทกอปญหาสงสด

3. ขนวเคราะหเสนอทางเลอกของปญหา เปนขนตอนทตองศกษาหาขอมลทเกยวของอยาง

หลากหลายและทวถง เพยงพอทงขอมลดานบวกและดานลบอยางนอย 3 กลมขอมล คอ ขอมลทางวชาการ

205

ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลทเกยวของกบสงคมสงแวดลอม แลวสงเคราะหขอมลเหลานนขนมาเปน

ทางเลอกในการแกไขปญหาหลาย ๆ ทางทมความเปนไปได

4. ขนการตดสนใจ เลอกทางเลอกในการแกปญหาท ดทสดจากทางเลอกท งหมดทมอย เปน

ทางเลอกทไดวเคราะหและสงเคราะหจากขอมลทง 3 ดาน ดงกลาวแลวอยางพรอมสมบรณแลว บางครง

ทางเลอกทดท สดอาจเปนทางเลอกทไดจากการพจารณาองคประกอบทดท สดของแตละทางเลอก นามา

ผสมผสานกนกได

5. ขนนาผลการตดสนใจไปสการปฏบต เมอไดตดสนใจดวยเหตผลและไตรตรองขอมลอยาง

รอบคอบ พอเพยงและครบถวนทง 3 ประการแลว นบวาทางเลอกทตดสนใจนนเปนทางเลอกทดทสดแลว

6. ขนตดตามประเมนผล เมอตดสนใจดาเนนการตามทางเลอกทดทสดแลว พบวามความพอใจ

กจะมความสข แตถานาไปปฏบตแลวยงไมพอใจ ไมสบายใจ ยงขดของเปนทกขอย กตองกลบไปศกษา

คนควาหาขอมลเพมเตมดานใดดานหนงหรอทง 3 ดานทยงขาดตกบกพรองอย จนกวาจะมขอมลทเพยงพอ

ทาใหการตดสนใจครงนนเกดความพอใจ และมความสขกบการแกปญหานน

อยางไรกตาม สงคมในยคโลกาภวฒนเปนสงคมแหงการเปลยนแปลงทรวดเรวและรนแรง ปญหาก

เปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทกขกเกดขน ดารงอย และดบไป หรอเปลยนโฉมหนาไปตามกาลสมย กระบวนทศน

ในการดบทกขกตองพฒนารปแบบใหทนตอการเปลยนแปลงเหลานนอยตลอดเวลาใหเหมาะสมกบสถานการณ

ทเปลยนแปลงไปดวย กระบวนการดบทกขหรอแกปญหากจะหมนเวยนมาจนกวาจะพอใจอกเปนเชนนอยอยาง

ตอเนองตลอดชวต

206

กระบวนการและขนตอนการแกปญหาของคนคดเปน

กระบวนการแกปญหา ความสข 1. ปญหา

6. ประเมนผล (พอใจ)

5. ปฏบต 4. ตดสนใจเลอกวธการแกปญหาทดทสด

6. ประเมนผล (ยงไมพอใจ)

5. ปฏบต

2. วเคราะหหาสาเหตของปญหาจากขอมลทหลากหลายและพอเพยง

อยางนอย 3 ประการ

3. วเคราะหหาทางเลอกในการแกปญหาจากขอมลทหลากหลาย

อยางนอย 3 ประการ

ตนเอง สงคมสงแวดลอม วชาการ

ขอมลเกยวกบ

ตนเอง ขอมลดาน

สงคม

สงแวดลอม ขอมลดาน

วชาการ

207

ตวอยางกระบวนการและขนตอนการคดแกปญหาแบบคนคดเปน

กรณศกษาเรอง การตดยาเสพตดของเยาวชน

ปญหา

นายสามารถ เปนเยาวชนอาศยอยกบเพอน ๆ ชานเมองกรงเทพ มอาชพเปนชางกอสราง ซงเปนชาง

ชาวบานในหมบาน รบจางตอเตมซอมแซมเลก ๆ นอย ๆ ในหมบาน บางครงกรบเปนคนงานรบจางรายวน

ของบรษทรบเหมาทางานไม งานปน ทวไป ไมมงานอยเปนประจาเปนหลกแหลง รายไดไมแนนอน

เคลอนยายไปตามแหลงงานพรอม ๆ กบเพอนคนงานอน ๆ พนเพเดมพอแมเปนเกษตรกรอยตางจงหวด

ยากจนมลกหลายคน นายสามารถจงตองมาเปนคนงานกอสรางเพอหาเงนสงไปใหพอแม แตปรากฏวาลาพง

การเลยงตวเองกไมคอยจะพออยแลว คาครองชพในกรงเทพฯ กสง คาใชจายกมากกวาอยตางจงหวด ชวตก

โดดเดยวมแตเพอน ๆ วยเดยวกนไมมผใหญคอยดแล สามารถเรยนจบแคประถมศกษาจากตางจงหวด แลว

ไมไดเรยนตอ ไมไดรบการแนะนาหรอไดรบความรเพมเตมหลงจากออกจากโรงเรยนแลว เพอน ๆ รวมงาน

กจะมลกษณะเดยวกนแทบทกคน ผรบเหมาซงเปนคนจางงานกไมเคยสนใจความเปนอยของคนงาน แตก

จายคาจางตามแรงงานไมเอาเปรยบคนงาน เมองานมนอยลง สามารถทางานบอยขน คบเพอนเทยวเตรมาก

ขน เรมดมเหลา และตดยาเสพตดตามเพอน ๆ ในทสด

การทาความเขาใจกบปญหา

ประการแรก คดมสต เพอพจารณาปญหาใหชดเจนและสรางความมนใจวาสามารถแกปญหาได

จากนนจงพจารณาความลาลกและซบซอนของปญหาการตดยาของนายสามารถ เพอแยกแยะความหนกเบา

ของการตดยา และมองชองทางในการเขาถงปญหารวมทงเขาถงความเชอมโยงของสภาวะแวดลอมของการ

ตดยาของสามารถวาเกยวของกบเรองอะไรบาง อยางไรในเบองตน

การหาสาเหตของปญหา

ขนนเปนการศกษาสาเหตของการตดยาของสามารถ ซงจะตองศกษาจากขอมลทหลากหลายทงจาก

เรองสวนตวของสามารถของในเรองประวตครอบครว ความเปนมา สถานะความเปนอย เศรษฐกจสงคม

การทามาหากน นสย ความประพฤต การพบเพอน ความอดทน ฯลฯ เพอดวาเรองสวนตวของสามารถเรอง

ใดจะเปนตวนาไปสปญหาการตดยาของสามารถบาง ตองศกษาขอมลจากสภาวะแวดลอมทจะทาใหสามารถ

ประสบปญหาตดยา เชน การคบเพอน การเสพสรา ลกษณะของการทางานทตองเรรอนไปตลอดเวลา แหลง

ความรหรอภมปญญาทจะเปนประโยชนในการเรยนร แหลงมวสราทงการซอการขาย การเสพยาในชมชน

ฯลฯ รวมทงขอมลทเกยวกบความรเรองยาเสพตดและอนตรายจากการเสพยา ความใสใจของชมชนในเรอง

การรณรงคขดกน ภยจากยาเสพตด การเขาถงเอกสารและสอประชาสมพนธและประสทธภาพของสอ

ปองกนสงเสพตดของประชาชนในชมชน ฯลฯ ขอมลเหลานตองนามาวเคราะหอยางหลากหลาย เพอ

สงเคราะหหาสาเหตของปญหาตดยาของสามารถ

208

ขนวเคราะหหาทางเลอกในการแกไขปญหา

เปนขนตอนทจะตองนาเอาสาเหตตาง ๆ ททาใหสามารถตดยาทวเคราะหไดจากขอมลทง 3 ดานของ

สามารถมาสงเคราะห สรปเปนทางเลอกในการแกไขปญหาหลาย ๆทางเลอกทมความเปนไปได เชน ไปบวช

เพอหนใหพนจากสงคมตดยาเสพตดในชมชน เลกคบเพอนทตดยาโดยสนเชง เปลยนอาชพไปทางานทเปน

หลกแหลงไมเรรอน ศกษาหาความรการประกอบอาชพใหมทหางไกลจากยาเสพตด ปรกษาผรและ

หนวยงานทชวยเหลอผตดยาเพอเลกเสพยาและฝกอาชพใหม เพอใหมรายได กลบบานตางจงหวดเพอไป

บาบดการตดยาและอยกบครอบครว ฯลฯ

ขนการตดสนใจ เลอกทางแกปญหาทดทสด

เปนขนตอนทสามารถเองจะตองตดสนใจ เลอกทางแกปญหาการตดยาของตนเองทคดวาดทสด

เหมาะสมกบตนเอง สามารถปฏบตไดดวยความพอใจ เชน เลกเทยวเตรกบเพอนทเสพยาแลวไปปรกษากบ

ผรขอเขาโครงการบาบดการตดยาของหนวยงานในชมชน และเขารบการฟนฟสขภาพควบคกบการฝกอาชพ

ทมรายไดเสรมเพมขน เปนตน

ขนนาผลการตดสนใจไปสการปฏบต

ขนตอนนสามารถจะตองเขารบการบาบดการตดยา ซงมขนตอนและวธการโดยเฉพาะ สามารถตอง

อดทนรบการบาบดใหครบถวนตามวธการ และตองมความตงใจแนวแนทจะเลกตดยา สญญากบตนเองวาจะ

ไมหวนกลบมาเสพยาอก ตองเขารบการดแลรกษาฟนฟสขภาพทงรางกายและจตใจ รวมทงเขาศกษาอาชพ

ใหมจากศนยฝกอาชพเพอจะไดมชองทางในการทามาหากนหลงจากบาบดการตดยาแลว

ขนตดตามประเมนผล

ขนนเปนการประเมนตนเองของสามารถวาการตดสนใจของตนเองทจะเลกเสพยา และตงใจจะเปน

คนดมอาชพเสรมทจะเปนชองทางในการทามาหากนมรายได ไมตองเปนทกขแลวหนไปเสพยาอกนน ทาได

หรอไมในทางปฏบต พอใจและสบายใจทจะเขารบการบาบดและฟนฟสขภาพหรอไม ตงใจฝกอาชพเสรม

เพยงใด ถาพอใจและสบายใจกจดวาแกปญหาได แตถาลงมอปฏบตแลวยงไมสบายใจ ยงทรนทราย ยงไม

สงบสข กตองยอนกลบไปดขอมลทง 3 ดานอกครงวายงไมไดศกษาขอมลดานใดอยางพอเพยงหรอไม

จากนนจงศกษาหาขอมลนน ๆ จากแหลงขอมลเพมเตม แลวนามาคดวเคราะห สงเคราะห หาทางเลอกใหม

เพอการตดสนใจแกปญหาตอไป จนกวาจะพบทางเลอกแกปญหาไดอยางพอใจ

209

ใบงานท 1

ใหผเรยนสารวจตนเอง วาเคยประสบปญหาสาคญอะไรบางทหนกใจทสด เลอกมา 1 ปญหาแลว

ตอบคาถาม โดยการบนทกสน ๆ ในแตละขอทกาหนดให

1. ชอปญหา ........................................................................................................................................

2. ลกษณะของปญหา ปญหาการเรยน

ปญหาการงาน

ปญหากบครอบครว

ปญหาสงคม

อน ๆ (ระบ)

3. สาเหต หรอทมาของปญหา .................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

4. อธบายผลเสย หรอผลกระทบทเกดขนจากปญหาดงกลาว

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

5. ปญหานนไดมการแกไขเปนทพอใจหรอไม แกไขอยางไร

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

210

ใบงานท 2

1. ใหผเรยนไปสนทนา หรอสมภาษณเพอน ๆ หรอคนใกลเคยง อยางไมเปนทางการสก 3-4 คนใน

หวขอเรองตอไปน แลวบนทกขอมลไว

1) ปญหาครงใหญสดทเคยประสบในชวตทผานมาคออะไร

2) สาเหตทเกดปญหานนคออะไร

3) ปญหานนมการแกไขทสาเรจดวยความพอใจหรอไม ใชขอมลอะไรในการแกไขปญหาบางหรอไม

อยางไร

4) มวธการแกไขปญหาอยางไร มขนตอนในการแกไขปญหาอยางไรบาง

5) ถาเกดปญหาลกษณะนนขนอก จะใชวธในการแกปญหาแบบเดมหรอจะมวธใหม หรอมขนตอน

ใหมอยางไรหรอไม

6) ใหเปรยบเทยบปญหา สาเหตของปญหา และกระบวนการแกปญหาของเพอน หรอบคคลใกลเคยง

ดงกลาววามอะไรบางทเหมอนกน และมอะไรบางทตางกน

7) ทานจะสรปแนวคดในการแกปญหา จากประสบการณทไดรบครงนอยางไรบาง อธบายสน ๆ

ใบงานท 3

บานของทานอยในแหลงชมชนใกลวดทมเยาวชนมวสมดวยการซอขายและเสพยาเสพตด มคด ลก

เลกขโมยนอยไปจนถงปลน จ ขมขน และฆาตกรรม เปนปญหาทเปนอยเปนประจา แตยงไมเคยไมเกด

ขนกบทาน และครอบครวของทาน

ประเดน

1. ทานคดวาปญหานเปนปญหาของทานหรอไม เพราะอะไร

2. ทานคดวาปญหานเกดขนจากอะไร มทางเลอกในการแกปญหาอยางไรบาง ขอใหเรยงลาดบ

ความเปนไปไดของทางเลอกเหลานนทจะนาไปแกไข

3. แหลงขอมลอะไรบางทควรนามาพจารณา เพอใชประกอบการคดแกปญหา

4. ใหทานบนทกคาตอบของทกขอ สงใหครพจารณา

211

เรองท 3

ลกษณะของขอมลและการเปรยบเทยบขอมล ดานวชาการ ตนเอง และสงคม สงแวดลอม

และทกษะเบองตน การวเคราะห สงเคราะหขอมลทงสามดาน

เพอประกอบการตดสนใจแกปญหาแบบคนคดเปน

ผเรยนไดเรยนรถง “การคดเปน” และการเชอมโยงส “ปรชญาคดเปน” และไดตรวจสอบความคด

กบเพอนในกลมดวยการทากจกรรมรวมกนบางแลว พฤตกรรมสาคญของการคดเปนอยางหนง คอการใช

ขอมลทหลากหลายและพอเพยงเพอประกอบการคดและตดสนใจ โดยเฉพาะขอมลทเกยวของกบวชาการ

ตนเอง และสงคมสงแวดลอม

ขอมลคออะไร

ขอมล คอ ขาวสารรายละเอยดตางๆ ทเกดขนภายในองคการหรอสงแวดลอมทางกายภาพ กอนทจะ

มการจดระบบใหเปนรปแบบทคนสามารถเขาใจ และนาไปใชได เปนขอเทจจรงหรอตวแทนของขอเทจจรง

ของสงทเราสนใจทมอยในชวตประจาวน ขอเทจจรงทเกยวกบเหตการณทเกดขนอยางตอเนอง เชน จานวน

ผปวยทตดเชอเอดสในหมบาน ราคาพชผกผลไมตางๆ ขอเทจจรงทเปนสญลกษณ ตวเลขจานวนลกคา ตว

เลขทเกยวกบจานวนชวโมงททางานในแตละสปดาห ตวเลขทเกยวกบสนคาคงคลงเพอรายการสงของ ตว

เลขทเปนนาหนกและสวนสงของคน หรอตวเลขทเปนรายไดประจาเดอน ตวเลขทเปนคะแนนการสอบ เปน

ตน ขอมลเปนขอความหรอรายละเอยดซงอาจอยในรปแบบตางๆ เชน รปภาพ เสยง วดโอ คาอธบายพนฐาน

หรอเหตการณทเกยวของกบสงตางๆ เปนตน

ขอมล (Data) กบสารสนเทศ (Information)

ขอมล และ สารสนเทศมความหมายทแตกตางกน แตมความคลายคลงและสมพนธเกยวของกนอย

มาก

ขอมล หมายถง ขอมลดบทเปนขอเทจจรง หรอเหตการณตางๆ ทเกดขนในชวตประจาวนทเกบ

รวบรวมมาจากแหลงตางๆ อาจเปนตวเลข ตวอกษร หรอสญลกษณ รปภาพ และเสยง ถอวาเปนขอมลระดบ

ปฏบตการ ขอมลทดจะตองมความถกตองแมนยาและเปนปจจบน เชน ปรมาณ ระยะทาง ชอ ทอย เบอร

โทรศพท คะแนนการสอบ บนทก รายงาน ฯลฯ

สารสนเทศ คอ ขอมลทนามาผานกระบวนการประมวลผล วเคราะหจนสามารถนาไปใชในการ

ตดสนใจตอไปไดทนท

ตวอยาง

ขอมล : ผเรยนศนย กศน.อาเภอ ก. มจานวน 30,000 คน มครผสอนจานวน 30 คน

ขอแตกตางระหวางขอมลและสารสนเทศ

สารสนเทศ : อตราสวนครผสอนตอผเรยนศนย กศน.อาเภอ ก. เทากบ 30,000/30 = 1,000

212

ลกษณะของขอมล

ขอมลเมอจาแนกตามลกษณะแลวสามารถแบงออกได 2 ชนด คอ

1. ขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data) หมายถง ขอมลทเปนนามธรรมไมสามารถบอกไดวา มคา

มากหรอนอยเพยงใด แตจะสามารถบอกไดวาดหรอไมด หรอบอกลกษณะความเปนกลมของขอมล เชน เพศ

ศาสนา สผม คณภาพสนคา ความพงพอใจ ฯลฯ

2. ขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Data) หมายถง ขอมลทสามารถวดคาไดวามมากหรอนอย ซง

สามารถวดคาออกมาเปนตวเลขได เชน คะแนนสอบ อณหภม สวนสง นาหนก ปรมาณตางๆ ฯลฯ

ประเภทของขอมล

ขอมลเมอจาแนกตามแหลงทมาแลว สามารถแบงออกไดเปน 2 ชนด คอ

1. ขอมลปฐมภม (Primary Data) หมายถง ขอมลทผใชเปนผเกบรวบรวมขอมลขนเอง เชน การ

เกบจากแบบสอบถาม การทดลองในหองทดลอง

2. ขอมลทตยภม (Secondary Data) หมายถง ขอมลทผใชนามาจากหนวยงานอน หรอผอนทได

ทาการเกบรวบรวมมาแลวในอดต เชน รายงานประจาปของหนวยงานตางๆ ขอมลทองถนซงแตละ อบต.

เปนผรวบรวมไว ฯลฯ

คณสมบตทเหมาะสมของขอมล

1. ความถกตอง หากมการเกบรวบรวมขอมลแลวขอมลเหลานนเชอถอไมไดจะทาใหเกดผลเสย

อยางมาก ผใชไมกลาอางองหรอนาเอาไปใชประโยชน ซงเปนเหตใหการตดสนใจของผบรหารขาดความ

แมนยา และมโอกาสผดพลาดได โครงสรางขอมลทออกแบบตองคานงถงกรรมวธการดาเนนงานเพอใหได

ความถกตองแมนยามากทสด โดยปกตความผดพลาดของสารสนเทศสวนใหญมาจากขอมลทไมมความ

ถกตอง ซงอาจมสาเหตมาจากคนหรอเครองจกร การออกแบบระบบจงตองคานงถงในเรองน

2. ความรวดเรวและเปนปจจบน การไดมาของขอมลจาเปนตองใหทนตอความตองการของผใช ม

การตอบสนองตอผใชไดเรว ตความหมายสารสนเทศไดทนตอเหตการณหรอความตองการ มการออกแบบ

ระบบการเรยกคน และรายงานตามความตองการของผใช

3. ความสมบรณ ความสมบรณของสารสนเทศขนกบการรวบรวมขอมลและวธการทางปฏบต

ดวย ในการดาเนนการจดทาสารสนเทศตองสารวจและสอบถามความตองการการใชขอมลเพอใหไดขอมลท

มความสมบรณในระดบหนงทเหมาะสม

4. ความชดเจนและกะทดรด การจดเกบขอมลจานวนมากจะตองใชพนทในการจดเกบขอมลมาก

จงจาเปนตองออกแบบโครงสรางขอมลใหกะทดรดสอความหมายได มการใชรหสหรอยนยอขอมลให

เหมาะสมเพอทจะจดเกบเขาไวในระบบคอมพวเตอร

213

5. ความสอดคลอง ความตองการเปนเรองทสาคญ ดงนน จงตองมการสารวจเพอหาความตองการ

ของหนวยงานและองคการ ดสภาพการใชขอมล ความลกหรอความกวางของขอบเขตของขอมลทสอดคลอง

กบความตองการ

การจดการขอมลเพอใหเกดประโยชนกบการใชงาน

การทาขอมลใหเปนสารสนเทศทจะเปนประโยชนตอการใชงาน จาเปนตองอาศยเทคโนโลยเขามา

ชวยในการดาเนนการตามขนตอนดงน

1. การเกบรวบรวมขอมล เปนเรองของการเกบรวบรวมขอมลซงมจานวนมาก และตองเกบใหได

อยางทนเวลา เชน ขอมลการลงทะเบยนเรยนของนกเรยน ขอมลประวตบคลากร ปจจบนมเทคโนโลยชวยใน

การจดเกบอยเปนจานวนมาก เชน การปอนขอมลเขาเครองคอมพวเตอร การอานขอมลจากรหสแทง การ

ตรวจใบลงทะเบยนทมการฝนดนสอในตาแหนงตางๆ เปนวธการเกบรวบรวมขอมลเชนกน

2. การตรวจสอบขอมล เมอมการเกบรวบรวมขอมลแลวจาเปนตองมการตรวจสอบขอมล เพอ

ตรวจสอบความถกตองขอมลทเกบเขาในระบบตองมความเชอถอได หากพบทผดพลาดตองแกไข การ

ตรวจสอบขอมลมหลายวธ เชน การใชผปอนขอมลสองคนปอนขอมลชดเดยวกนเขาคอมพวเตอรแลว

เปรยบเทยบกน

3. การประมวลขอมล

การดาเนนการประมวลขอมลใหกลายเปนสารสนเทศ อาจประกอบดวยกจกรรมดงตอไปน

- การจดแบงกลมขอมล ขอมลทจะตองมการแบงแยกกลม เพอเตรยมไวสาหรบการใชงาน

การแบงแยกกล มมวธการท ชดเจน เชน ขอมลในโรงเรยนมการแบงแฟมประวตนกเรยน และแฟม

ลงทะเบยน สมดโทรศพทหนาเหลองมการแบงหมวดสนคาและบรการเพอความสะดวกในการคนหา

- การจดเรยงขอมล เมอจดแบงกลมเปนแฟมแลว ควรมการจดเรยงขอมลตามลาดบตวเลข

หรอตวอกษร เพอใหเรยกใชงานไดงายประหยดเวลา ตวอยางการจดเรยงขอมล เชน การจดเรยงบตรขอมลผ

แตงหนงสอในตบตรรายการของหองสมดตามลาดบตวอกษร การจดเรยงชอคนในสมดรายนามผ ใช

โทรศพท ทาใหคนหาไดงาย

- การสรปผล บางครงขอมลทจดเกบมเปนจานวนมาก จาเปนตองมการสรปผลหรอสราง

รายงานยอ เพอนาไปใชประโยชน ขอมลทสรปไดนอาจสอความหมายไดดกวา เชน สถตจานวนนกเรยน

แยกตามชนเรยนแตละชน

- การคานวณ ขอมลทเกบมเปนจานวนมาก ขอมลบางสวนเปนขอมลตวเลขทสามารถนาไป

คานวณเพอหาผลลพธบางอยางได ดงนน การสรางสารสนเทศจากขอมลจงอาศยการคานวณขอมลทเกบไว

ดวย

214

4. การดแลรกษาสารสนเทศเพอการใชงาน

- การเกบรกษาขอมล การเกบรกษาขอมล หมายถง การนาขอมลมาบนทกเกบไวในสอบนทก

ตางๆ เชน แผนบนทกขอมล นอกจากนยงรวมถงการดแล และทาสาเนาขอมลเพอใหใชงานตอไปในอนาคต

ได

- การคนหาขอมล ขอมลทจดเกบไวมจดประสงคทจะเรยกใชงานตอไป การคนหาขอมล

จะตองคนไดถกตองแมนยา รวดเรว จงมการนาคอมพวเตอรเขามามสวนชวยในการทางาน ทาใหเรยกคน

กระทาไดทนเวลา

- การทาสาเนาขอมล การทาสาเนาเพ อท จะนาขอมลเกบรกษาไว หรอนาไปแจกจายใน

ภายหลง จงควรจดเกบขอมลใหงายตอการทาสาเนา หรอนาไปใชอกครงไดโดยงาย

- การสอสาร ขอมลตองกระจายหรอสงตอไปยงผใชงานทหางไกลไดงาย การสอสารขอมล

จงเปนเรองสาคญและมบทบาททสาคญยงทจะทาใหการสงขาวสารไปยงผใชทาไดรวดเรวและทนเวลา

5. เทคนคการรวบรวมขอมล ผเรยนสามารถรวบรวมขอมลตางๆ เชน ตาด (สงเกต) หฟง (สนใจ

ตอบรบ) ปากถาม (กระตน ซกถาม ชวนคย) สมองคดจา (เชอมโยง สมเหตสมผล) และมอจด (สรป บนทก)

เพอจบประเดนและสามารถทาการรวบรวมขอมลไดดวยวธการทางวชาการตางๆ พอสงเขป ดงน

1. การสงเกต ไดแก การคนหาขอมลดวยตนเองโดนตรง เชน การสงเกตพฤตกรรมหรอเหตการณ

ตางๆ ในชวตประจาวน สามารถเกบรวบรวมขอมลโดยใชทมงานหรอไปสงเกตดวยตนเอง

2. การสมภาษณ ไดแก การรวบรวมขอมลจากบคคลอนๆ โดยผถามใชคาพดในการถามและ

ผตอบใหคาพดในการตอบจากครอบครว ญาต พนอง เพอนบาน ซงสามารเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง

3. การตอบแบบสอบถาม ไดแก แบบรายการคาถามทใหผอนตอบคาถามตามทผถามตองการการ

สอบถามทางโทรศพท สามารถใหตอบและจดรบสงทางไปรษณย

4. การศกษาเอกสารหรอแหลงทเกบขอมล ไดแก ขอมลจากหนงสอพมพ วารสาร คอมพวเตอร

เทปบนทกภาพ เทปบนทกเสยง ขอมลสารสนเทศ ทางอเมล ทางเวบไซต เพอใชเปนหลกฐาน

5. การทดสอบ/ทดลอง และการสารวจ ไดแก การทดสอบเรองตางๆ ทาการทดลองกบสงของและ

การสารวจขอมลรานคาในบรเวณใกลเคยง เชน อาหาร เครองดม หรอสนคาอะไรขายดทสดในหมบานหรอ

ไปถงสถานทจรงๆ เปนตน

การบนทกขอมล

เมอไดมการศกษา จดเกบ และรวบรวมขอมลอยางหลากหลาย กตองมการบนทกขอมลเหลานนไว

เพอการวเคราะหและสงเคราะหตอไป การบนทกขอมลทมประสทธภาพนน เทคนคการเรยงความ ตความ

ยอความ สรปความ ทไดศกษาจากสาระวชาภาษาไทย และสาระวชาอนๆ มาแลว สามารถนาทกษะเหลานน

มาประยกตใชได และยงสามารถนาไปบนทกผลการวเคราะห สงเคราะหขอมล การจดกระทาขอมลเปน

สารสนเทศไดอกดวย หากมขอมลจานวนมากตองบนทก หลกการยอความเปนเทคนคทควรฝกฝนและนาไป

ปฏบตดงน

215

1. อานขอความทจะยอใหเขาใจ หาใจความสาคญของแตละยอหนาและใจความรองทสาคญๆ

2. นาใจความสาคญและใจความรองมาเรยบเรยงดวยสานวนของตนเอง

3. ถาขอความทอานไมมชอเรองตองตงชอขนเอง กรณตวเลขหรอจานวนตองระบหนวยชดเจน

4. ขอความรอยกรอง ตองเปลยนเปนรอยแกวในความยอ

ขอมลเพอการคดเปน

การคดการตดสนใจแกปญหาตามแนวทางของ “การคดเปน” นน กระบวนการสาคญ คอ การใช

ขอมลอยางนอย 3 ปะการมาประกอบการคดการตดสนใจ ขอมล 3 ประการดงกลาวไดแก ขอมลดานวชาการ

ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลเกยวกบสงคมและสงแวดลอม ลกษณะของขอมลทง 3 ประการดงกลาวอาจ

สรปเปนตวอยางไดดงตอไปน

ขอมลเกยวตนเอง

พนฐานของชวต ขอมลภายในครวเรอน อาชพ ญาตพนอง ครอบครว ความสมพนธ ทศนคต ทศนะ

ทเกยวของ ความสามารถสวนบคคล ความเชอ นสยใจคอ อารมณ บคลกภาพ คณธรรม และพฤตกรรม

สภาพภายในภายนอกของตนเอง เปนตน

ขอมลทางวชาการ

หลกวชาการดานตางๆ ทเกยวของกบปญหาทงทศกษาจากทฤษฎ เอกสาร ตาราของทกศาสตร ทก

สาขาวชา ทเรยนรจากนกปราชญ ผ ร ภมปญญา จากธรรมชาต ผลงานวจย กฎหมาย ระเบยบขอบงคบ

เทคโนโลยสารสนเทศ ธรรมะ ขอมลทางอาหารและยา และการวนจฉยของแพทย ขอมลทางการเกษตร ฯลฯ

ขอมลทางสงคมสงแวดลอม

ขอมลทวไปเกยวกบเศรษฐกจและสงคม วฒนธรรมจารตประเพณ ขอมลพนฐานบรบททางสงคม

ชมชน การปกครอง อนามย กจกรรมของชมชน สภาพการบรโภคทรพยากรธรรมชาต โรงเรอน บาน วด

มสยด แหลงเรยนร ขอมลเกยวกบบคคลทเกยวของรอบๆ ขาง

การวเคราะหและสงเคราะหขอมลเพอนามาใชประกอบการตดสนใจ

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมล หมายถง การแยกแยะขอมลหรอสวนประกอบของขอมลออกเปนสวนยอยๆ

ศกษารายละเอยดของขอมลแตละเรองเพอตรวจสอบขอมลใหไดมากทสด โดยเฉพาะขอมลการคดเปนทง 3

ประการวา แตละดานมขอมลอะไรบาง เปนการหาคาตอบวา ใคร ทาอะไร ทไหน อยางไร ฯลฯ การวเคราะห

ขอมลจะมการศกษาและตรวจสอบขอมลรอบดานทงดานบวกและดานลบ ดความหลากหลายและพอเพยง

เพอใหไดขอมลทแมนยา เทยงตรง เชอถอได สมเหตสมผล การวเคราะหขอมลมประโยชนตรงททาใหเรา

สามารถเขาใจเรองราวปรากฏการณตางๆ ทแทจรง ชวยใหมการแสวงหาขอมลหลากหลาย โดยไมเชอคา

บอกเลาหรอคากลาวอางของใครงายๆ เปนการมองขอมลหลากหลายมต เกดมมมองเชงลกและกวาง เพยงพอ

ครบถวน

216

การสงเคราะหขอมล

เปนการนาขอมลทเกยวของ ถกตอง ใกลเคยง กลมเดยวกนมารวบรวม จดกลม จดระบบเปนกลม

ใหญๆ ในเชงบรณาการโดยเฉพาะนาขอมลการคดเปนทง 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง

และขอมลทเกยวกบสงคมสงแวดลอม ทวเคราะหแมนยา เทยงตรง หลากหลายและพอเพยงทงดานบวกและ

ลบไวแลวมาจดกลมทางเลอกในการแกปญหาทเปนขอมลเชงบรณาการ ขอมลทง 3 ดาน หลายๆ ทางเลอก

โดยแตละทางเลอกจะมขอมลทง 3 ดานมาสงเคราะหรวมเขาไวดวยกนเพอใหเปนทางเลอกในการตดสนใจ

เลอกทางเลอกทเหมาะสมเปนทยอมรบและพอใจทสดนามาแกปญหาตอไป

217

เรองท 4

คณธรรม จรยธรรม : องคประกอบทสาคญของการคดแกปญหาแบบคนคดเปน

1. ความหมายของคณธรรมและจรยธรรม

คณธรรม (Moral) คอ คณ + ธรรม หมายถง คณงามความดทเปนธรรมชาตกอใหเกดประโยชนตอ

ตนเองและสงคม ซงรวมสรปวา คอ สภาพคณงาม ความด

คณธรรม คอ ความดงามในจตใจททาใหบคคลประพฤตด ผมคณธรรมเปนผมความเคยชนในการ

ประพฤตดดวยความรสกในทางดงาม คณธรรมเปนสงทตรงกนขามกบกเลส ซงเปนความไมดในจตใจ ผม

คณธรรมจงเปนผไมมกมากดวยกเลส ซงจะไดรบการยกยองวาเปนคนด

ดวงเดอน พนธนาวน (2543 : 115) ไดใหความหมายของคณธรรมในแงสงดงามไววา หมายถง สงท

บคคลยอมรบวาเปนสงดงาม มประโยชนมาก มโทษนอย คณธรรมในแตละสงคมอาจตางกนขนอยกบ

วฒนธรรม เศรษฐกจ ศาสนาและการศกษาของคนในสงคมนนๆ

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2546 : 190) ไดใหความหมายของคณธรรมไวในแบบเดยวกน

วา เปนสภาพคณงามความด สวนธวชชย ชยจรฉายากล และวราพรรณ นอยสวรรณ กลาวถงคณธรรมในทาง

พทธศาสนาวา หมายถง ความรก ความรคด

สรปแลว คณธรรม หมายถง สงทสงคมยอมรบวาเปนสงดงามทเกดจากสวนรวมของการศกษาการ

ปฏบต ฝกอบรม และการกระทาจนเคยชนเกดเปนลกษณะนสย เปนสงทมคณประโยชน ตอตนเองตอผอน

และตอสงคม

จรยธรรม (Ethics) คอ จรย ไดแก ความประพฤต + ธรรมะ ไดแก หลกปฏบต หมายถงหลกแหง

ความประพฤตหรอแนวทางของการประพฤต มผใหความหมายของคาวา จรยธรรมไวหลายทศนะ เชน ดวง

เดอน พนธมนาวน (2543 : 113) กลาววา จรยธรรม หมายถง ระบบการทาความด ความชว พระธรรมปฎก

(2546 : 7) กลาววา จรยธรรมเปนเรองของความสมพนธของชวตกบสงแวดลอมทางสงคมและวตถ เปนเรอง

ของจตใจและเปนเรองของปญญา ความร ความคด พนส หนนคนทร อางในธวชชย ชยจรฉายากล และวรา

พรรณ นอยสวรรณ (2546 : 69) อธบายวา จรยธรรม หมายถง ความประพฤตทปฏบตตามหลกจรยธรรม

จะตองประกอบดวยกนทงการปฏบตทางกายและความรสกทางใจสอดคลองกน

ดงนน ความหมายของจรยธรรมโดยรวมจะเหนตรงกนวา เปนสงทเชอกนวา เปนความดงามทควรยด

เปนหลกในการประพฤต ปฏบตตอตนเอง ตอผอนและตอสงคม ทงการกระทาดวยกายและตระหนกดวยใจ

จากการใหความหมายของคณธรรม และจรยธรรมในหลายทศนะน จะเหนไดวา แมความหมายของ

คณธรรม และจรยธรรมจะแตกตางกน แตกมความหมายใกลเคยงและสมพนธกน และบางคนกใชควบคกน

ไปเปนคณธรรม จรยธรรม ซงหมายถง การกระทาหรอการประพฤตปฏบตทดทปลกฝงอยในอปนสยอนด

งามของคน ตลอดจนความรสกนกคดทถกตอง ซงอยในจตสานกความรบผดชอบชวดของบคคลนนๆ อน

218

เปนเครองเหนยวรงและควบคมความประพฤตของบคคลทแสดงออกเพอใหบรรลในสงทปรารถนา เชน

ความซอสตย ความสามคค ความมวนย ความกตญ และความเออเฟอเผอแผ เปนตน

2. ความสาคญของคณธรรมและจรยธรรม

สภาพสงคมไทยในปจจบนมการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจและสงคมอยางรวดเรว พรอมทง

ความเจรญทางดานเทคโนโลยการสอสารทสามารถสอสารกนทวทงโลกภายในระยะเวลาอนสน สงผลให

ประชาชนและเยาวชนเกดการรบรขอมลขาวสาร ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ รปแบบการ

ดารงชวตของเพอนรวมโลก แลวถอเปนตวแบบในการดารงชวตของตน โดยขากการคดวเคราะหถงความ

เปนมาและเหตผลทแทจรงอยางถกตอง ซงปรากฏอยในสงคมปจจบน และสงผลกระทบตอคณภาพการ

ทจรตคอรปช นในวงการราชการ การทจรตในการสอยเขาศกษาตอในสถาบนการศกษาตางๆ โดยใช

เทคโนโลยททนสมยเปนเครองมอ รวมทงปญหาการขยายบรการทางเพศของนสตนกศกษา เปนตน ซง

ปญหาตางๆ เหลานแสดงใหเหนถงการหยอนยานทางดานคณธรรม จรยธรรมของประชาชนในชาตเปน

อยางมาก และควรทจะไดรบการแกไขอยางเรงดวน

คณธรรมและจรยธรรมมความสาคญมาก เพราะเปนรากฐานของความเจรญรงเรองของสงคม และเปนสงท

กาหนดความเจรญและความลมสลายของสงคม ดงนน ผบรหารประเทศ และผทเกยวของตองตระหนกและ

เลงเหนความสาคญในการทจะแกปญหา เรงพฒนาจตใจและพฤตกรรมของบคคลในทกระดบชนรวมกนหา

แนวทางในการแกปญหาคณธรรมและจรยธรรมในสงคม และหาทางปลกฝงใหบคคลในสงคมมคณธรรม

จรยธรรม เพอใหบคคลสามารถทจะดารงอยในสงคมไดอยางมความสข

3. องคประกอบของคณธรรม จรยธรรม

3.1 องคประกอบของคณธรรมในระดบองคกร จรยธรรมเปนเครองมอกาหนดหลกปฏบตใน

การดารงอยขององคการ แนวทางในการอยรวมกนอยางสงบเรยบรอยประกอบดวยองคประกอบดงตอไปน

1. ระเบยบวนย (Discipline) เปนองคประกอบสาคญยง การหยอนยานระเบยบวนยเปนการ

ละเมดสทธและหนาทตามบทบาทของแตละคน

2. สงคม (Society) การรวมกลมกนประกอบกจกรรมอยางมระเบยบแบบแผน กอใหเกด

ขนบธรรมเนยมประเพณท ดงาม มวฒนธรรมอนเปนความมระเบยบเรยบรอย และศลธรรมอนดของ

ประชาชน

3. อสระเสร (Autonomy) ความมสานกในมโนธรรมทพฒนาเปนลาดบกอใหเกดความอสระ

สามารถดารงชวตจากสงทไดเรยนรจากการศกษา และประสบการณในชวต มความสข อยในระเบยบวนย

และสงคมของตน เปนคานยมสงสดทคนไดรบการขดเกลาแลวสามารถบาเพญตนตามเสรภาพเฉพาะตนได

อยางอสระสามารถปกครองตนเอง และชกนาตนเองใหอยในทานองครองธรรม

3.2 คณธรรมจรยธรรมในระดบบคคล มองคประกอบ 3 ประการ คอ

1. ดานความเปนเหตเปนผล (Moral Reasoning) คอ ความเขมแขงทางจตใจในหตผลของ

ความถกตองดงาม สามารถตดสนแยกความถกตองออกจากความไมถกตองไดดวยการคด

219

2. ดานความเชอและทศนคต (Moral Attitude and Belief) คอ ความพงพอใจ ศรทธา เลอมใส

ความนยมยนดทจะรบจรยธรรมมาเปนแนวทางในการประพฤตปฏบต

3. ดานพฤตกรรม (Moral Conduct) คอการกระทาหรอการแสดงออกของบคคลใน

สถานการณตางๆ ซงเชอวาเกดจากอทธพลของสององคประกอบขางตน

4. คณธรรม จรยธรรมเพอการคดแกปญหา

4.1 คณธรรม จรยธรรม 4 ประการ ตามแนวทางพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระ

เจาอยหว

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชดารสในพระราชพธบวงสรวงสมเดจพระบรพา

มหากษตรยาธราชเจา เมอวนท 5 เมษายน พทธศกราช 2525 ความวา

“...คณธรรมททกคนควรจะศกษาและนอมนามาปฏบต มอยสประการ

1) คอ การรกษาความสจ ความจรงใจตอตวเองทจะประพฤตปฏบตแตสงทเปนประโยชน และ

เปนธรรม

2) คอ การรจกขมใจตนเอง ฝกฝนตนเอง ใหประพฤตปฏบตอยในความสจความดนน

3) คอ การอดทน อดกลน และอดออมทจะไมประพฤตลวง ความสจสจรต ไมวาดวยเหต

ประการใด

4) คอ การรจกละวางความช ว ความทจต และรจกสละประโยชนสวนนอยของตน เพ อ

ประโยชนสวนใหญของบานเมอง คณธรรมสประการน ถาแตละคนพยายามปลกฝงและบารงใหเจรญงอก

งามขนโดยทวถงกน จะชวยใหประเทศชาตบงเกดความสข ความรมเยน และมโอกาสทจะปรบปรงพฒนาให

มนคงกาวหนาตอไปดงประสงค...”

พระบรมราโชวาทเรองคณธรรม 4 ประการน สอดคลองกบหลกพทธธรรมในเรอง ฆราวาส

ธรรม 4 คอ

1) สจจะ มความจรงใจตอตนเองทจะรกษาสจจะทใหไวกบตน

2) ทมะ การรจกขมใจตนเองทจะปฏบตตามสจจะทกาหนด

3) ขนต มความอดทนอดกลนทจะปฏบตตามสจจะนนใหสาเรจลลวง

4) จาคะ การสละความชวความทจรตตามสจจะนนๆ

4.2 คณธรรมตามแนวคดของอรสโตเตล ซงอรสโตเตลนกปราชญชาวกรก ไดใหแนวทางของ

คณธรรมหลกๆ ไว 3 ประการ คอ

1) ความรอบคอบ คอ รวาอะไรควรประพฤตปฏบต อะไรไมควรประพฤตปฏบต

2) ความกลาหาญ คอ ความกลาเผชญตอความเปนจรง

3) การรจกประมาณ คอ รจกควบคมความตองการและการกระทาใหเหมาะสมกบสภาพและ

ฐานะของตน

220

4.3 กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ ไดวเคราะหคณธรรม จรยธรรมทควรเรงพฒนาสงเสรม

ใหเกดขน ในระดบประถมศกษา ควรพฒนาคณธรรม จรยธรรม 3 ประการคอ ความเมตตากรณา ความ

ซอสตยสจรต และความขยนหมนเพยร สวนระดบมธยมศกษาควรพฒนาทง 3 ประการ และเพมจรยธรรมอก

2 ประการ คอ การใฝสจธรรมและการใชปญญาในการแกปญหา ซงกรมวชาการไดกาหนดพฤตกรรม

คณธรรมจรยธรรมตางๆ ไวดงตอไปน

1) การใฝสจธรรม ไดแก พฤตกรรมทเกยวของกบการเลอกแนวทางความเชอทมเหตผล การ

แสดงความพอใจกบคากลาวทมเหตผล การแสดงความพอใจกบการยดถอ และยอมรบความจรงการแสดง

ความพอใจกบการแสวงหาความจรง การซกถาม คนควา เพอตอบขอสงสย การซกถาม คนควา เพอหา

ความรคาอธบายเพมเตม

2) การใชปญญาแกปญหา ไดแก พฤตกรรมทางดานการเลอกแนวทางแกปญหา หรอ

ดาเนนงานอยางมเหตผล การวเคราะหตามกระบวนการวทยาศาสตรได การพอใจแนวทางแกปญหา หรอ

แนวปฏบตทมเหตผล การปฏบตงานแกปญหา เชน ทาแบบฝกหด ทารายงาน คนควา สาเรจเปนทนาพอใจ

การตอบคาถามทขนตนดวยคาวา “ทาไม” “เราควรทาอยางไร” ไดอยางมเหตผล

4.4 สานกคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2541 : 34) ไดกาหนดขอบขายของ

คณธรรม จรยธรรม ทจาเปนการดารงชวตไววา คณธรรม จรยธรรม ทจาเปนในการดารงชวตของคนไทย

ไดแก ความมเมตตากรณา ความมระเบยบวนย ความรบผดชอบ ความซอสตย ความเสยสละไมเหนแกตว

ความประหยด และความกตญกตเวท ซงจดหมวดหมได 2 ประการ คอ

1. ความไมเหนแกตว ซงไดแก การแบงปน ความปรารถนาด เหนแกประโยชนสวนรวม

มากกวาสวนตว ความเมตตากรณา และความกตญกตเวท

2. ความรบผดชอบ ซงไดแก ความมงมนตงใจปฏบตหนาทดวยความผกพน พากเพยรละเอยด

รอบคอบ ความซอสตยตอหนาท เคารพกฎระเบยบ มวนยในตนเอง ความตรงตอเวลา และการยอมรบผลการ

กระทาของตนเองเสมอ

4.5 กระทรวงศกษาธการไดประกาศนโยบายทจะเรงรดการปฏรปการศกษา โดยยดคณธรรมนา

ความรสรางความตระหนกสานกคณคาของความสมานฉนท สนตวธ วถประชาธปไตย โดยการพฒนาคนให

เปนคนด มความร และอยดมสข ดงน

1) ขยน คอ ความเพยรพยายามทาหนาทการงาน สงานไมทอถอย ตงใจอยางจรงจง

2) ประหยด คอ อยอยางเรยบงาย พอเพยง ไมฟมเฟอย ระมดระวงรายจายของตนทจาเปน

3) ซอสตย คอ มความประพฤตตรงตอหนาท จรงใจ ไมคดโกง

4) มวนย คอ ปฏบตตนอยในกฎระเบยบแบบแผนขอบงคบรวมถงตอตนเองและสงคม

5) สภาพ คอ ออนนอมถอมตน มสมมาคารวะ เรยบรอยทงกาย วาจา ใจ และมมารยาท

6) สะอาด คอ รกษารางกาย ทอยอาศยและสงแวดลอม ทาจตใจใหแจมใส สวยงาม

7) สามคค คอ ชวยเหลอรบฟง เกอกลทงความคดเหนของผอนและตนเองอยางมเหตผล

221

8) มนาใจ คอ อาสาชวยเหลอสงคม รจกแบงปน เสยสละ เหนอกเหนใจผอน เหนคณคาของ

เพอนมนษย เอออาทรตอเพอนมนษยดวยแรงกายและสตปญญา รวมสรางสรรคสงดงามแกสงคม และชมชน

4.6 คณธรรมทใชในการแกปญหาชวต

คณธรรมทใชในการแกปญหาชวต ไดแก อรยสจ 4 หมายถง ความจรงอนประเสรฐ 4 ประการ ในการดาเนน

ชวตของบคคลหรอการทางานในกจการตางๆ มกจะประสบกบปญหาและอปสรรคนานาประการ ซงถาม

หลกธรรมตางๆ ดงทกลาวมาแลวเปนหลกยดเพอการประพฤตปฏบต บคคลผนนกยอมจะผานอปสรรคตางๆ

ไปได และประสบความสาเรจในทายทสด สาระสาคญยงของอรยสจ 4 มดงน

1) ทกข คอ ความไมสบายกายไมสบายใจทเกดขน เนองจากสาเหตนานาประการ

2) สมทย คอ เหตททาใหเกดทกข ซงเกดจากตณหาทงหลาย

3) นโรธ คอ ความดบทกข โดยการดบตณหาใหหมดจะเปนภาวะทปลอดทกข

4) มรรค คอ วถทางในการดบทกข ไดแก ขอปฏบตตางๆ ท ทาใหทกขหมดไป น นคอ

อรยมรรค 8 ประการ

สาหรบนกศกษาสามารถนาหลกธรรมดงกลาวไปใชแกปญหา ดงน

ทกข คอ สภาพทเราขาดความสขทนไมได มนทาใหเราวาวน ทกขจงเปนปญหา

สมทย คอ สาเหตของปญหา อะไรทาใหเราวาวนใจ อะไรทาใหเราวตกกงวล

นโรธ คอ แนวทางแกไข ลองนงนกวาจะแกไขเรองทวาวนไดอยางไร หาหลายๆ แนวทางลองนงเขยนเปน

ขอๆ แยกแยะขอดขอเสย

มรรค คอ แนวทางปฏบตในเชงพฤตกรรมทเปนไปไดทจะไมใหเกดปญหาอก

5. แนวทางการพฒนาบคลากรดานคณธรรมจรยธรรม

เพอใหการพฒนาคณธรรมจรยธรรม เปนไปในทศทางเดยวกน จงไดมการกาหนดคณลกษณะของผ

มคณธรรมจรยธรรมไว ดงน

1. เปนผทมความเพยรพยายามประกอบความด ละอายตอการปฏบตชว

2. เปนผมความซอสตยสจรต ยตธรรม และมเมตตากรณา

3. เปนผมสตปญญา รตวอยเสมอ ไมประมาท

4. เปนผใฝหาความร ความสามารถในการประกอบอาชพ เพอความมนคง

5. เปนผทรฐสามารถอาศยเปนแกนหรอฐานใหกบสงคม สาหรบการพฒนาใดๆ ได

แนวทางการพฒนาคณภาพและจรยธรรมทกาหนดโดยรฐบาล จากคณสมบตของผ มจรยธรรม

ดงกลาว แสดงถงความเปนคนมคณภาพ มภาวะความเปนผนา อนเปนทตองการขององคการและสงคมทก

ระดบ รฐบาลไทยไดเหนความสาคญของการพฒนาคณภาพของประชาชนในดานจรยธรรมและคณธรรมใน

สงคม จงไดบรรจไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยเนนการพฒนาจตใจในลกษณะท

สอดคลองและเหมาะสมกบสภาพทางเศรษฐกจและสงคมปจจบน ซงผลทปรากฏในปจจบนกคอ มการ

เผยแพรธรรมะทางสอตางๆ มากมาย วดวาอารามกไดเขามามสวนรวมสวนชวยในการอบรมสงสอนดวย

222

จรยธรรมเปนจรยสมบต หนวยงานตางๆ กใหการสนบสนนเปนอยางด คนไทยวยหนมสาว และเยาวชนได

ใหความสนใจเปนจานวนมาก จากทเหนไดจากสอและขาวตางๆ เนองจากจรยธรรมเปนคณสมบตททา

หนาทเปนเครองมอในการวดคณภาพของคน ซงมความสาคญตอการดารงชวตของประชากรทงประเทศ

รฐบาลจงไดกาหนดแนวทางการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมไวดงน

1. พฒนาจตใจประชากรกลมเปาหมาย โดยใหผนาแตละกลมเปนผบรหารเปลยนแปลง

2. ใหสถาบนของสงคมและครอบครวทาหนาท อนถกตองชอบธรรมของตนเอง แกไข

ขอบกพรองโดยรบดวน

3. บรรจการพฒนาจตใจในหลกสตร การฝกอบรมทกหลกสตร และใหดาเนนการพฒนา

ตอเนองตอไป

4. ใหมการพฒนาวธปลกฝง อบรม สงสอนศลธรรม จรยธรรม ตามความเหมาะสมของกลม

เปาหมาใหเปนทนาสนใจ

5. สรางสรรคสงแวดลอมของสงคมอนไดแก ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรม และคานยมท

ถกตองดงามตามหลกศลธรรมและจรยธรรม

นอกจากการพฒนาของรฐบาลดงกลาว องคกรควรไดสงเสรมและพฒนาบคลากรในวธเดยวกน

เพอใหบคลากรขององคกรเปนทรพยากรมนษยทพงประสงคโดยแทจรง การพฒนาทรพยากรมนษยโดยวธ

ดงกลาวอาจเปนสวนหนงสาหรบการพฒนาองคกร ทสาคญกคอองคกรควรใหมการสรางบรรยากาศหรอ

สภาวะแวดลอมในการทางานใหดดวย ดงเชนไมใหคนมงานทามากเกนไปหรอนอยเกนไป การพจารณา

ความดความชอบใหมความยตธรรม มธรรมาภบาลและสงเสรมดวยมนษยสมพนธภายในองคกรดวย ซง

บรรยากาศทดจะชวยการพฒนาจตใจ ในดานสถาบนการศกษากควรไดมการบรรจหลกคณธรรมไวใน

หลกสตร เพอเปนการพฒนาและใหการศกษากบคนทงชาต เพอการพฒนาจตใจของคนในชาตใหมคณภาพ

การพฒนาบคคลดวยคณธรรมตองฝกฝนใหมความรสกตระหนกวาอะไรด อะไรควร อะไรไมควร

อะไรไมด และปฏบตแตในทางทถกทควรใหเปนปกตวสย การพฒนาในสงดงกลาวควรใชสงโนมนาใหม

คณธรรมสง มความระลกไดวาอะไรไมควร และความรสกตววากาลงทาอะไรอย ผหวงความสงบสขความ

เจรญและความมนคงแกตนเองและประเทศชาต ตองฝกฝนตนเองใหมคณธรรม คณธรรมเปนสงทสาคญ

และจาเปนมากสาหรบบคลากรควรใหการสงเสรมสนบสนนและชกจงใหบคลากรขององคกรสนใจ

คณธรรมและพรอมนามาปฏบตกบชวตการทางานของตนเอง

บทสรป

คนเราเมอเกดมามชวต มการทางาน สมพนธตดตอกบคนอนๆ ในสงคมทมความแตกตางกนอยาง

หลากหลาย การเผชญกบปญหากเปนธรรมชาตหนไมพน คนจงตองมสต มสมาธ เพอใหเกดปญญาในการ

แสวงหาขอมลทหลากหลายและเพยงพอมาใชประกอบการคด การแกปญหาเหลานนใหลลวงไป สภาพ

สงคมไทยปจจบนเปนยคโลกาภวตน ความเจรญทางดานเทคโนโลยการสอสารถงกนทวโลกในระยะเวลา

อนสน สงผลใหเยาวชนและประชาชนเกดการรบรขาวสาร ศลปวฒนธรรม รปแบบการดารงชวตของเพอน

223

รวมโลก และรบมาเปนตวแบบในการดารงชวตของตน โดยไมมการไตรตรองปรบแตงใหสอดคลองกบ

วฒนธรรม ประเพณและความเชอของไทยเราเอง ขาดการวเคราะหถงความเปนมา และแนวปฏบตทแทจรง

ของเขา สงผลใหเกดปญหาดานวฒนธรรมและวถชวต กระทบตอคณภาพชวตของประชาชนเปนอนมาก

เชน ปญหาการทางานทไมโปรงใสของผมอานาจ การทจรตคอรปชนเชงนโยบายในวงราชการ ปญหาขาย

บรการทางเพศของนกศกษา ปญหาการพนนบอล ปญหาตดยา ปญหาหนนอกระบบ ครอบครวแตกแยก

ปญหาการแตงงานกอนวยอนควร ปญหาการหยารางบอยครง ปญหาเดกซง เดกแวน ปญหาโรคเอดส ฯลฯ

ปญหาเหลานแสดงใหเหนถงการยอหยอนทางดานคณธรรม จรยธรรมของประชาชนในชาตทตองแกไข

อยางรบดวน คณธรรมจรยธรรมหลายเรอง จงมความสาคญตองนามาเปนขอมลประกอบการคดการ

ตดสนใจของคนคดเปนมากขน ทงการนามาเรยนร นามาฝกพฒนาบคลากร นามาปฏบตเพอปองกนและ

แกไขปญหา อยางไรกตาม คณธรรมและจรยธรรมกเปนเรองของบรบทของแตละชมชนทไมเหมอนกน การ

นาคณธรรมจรยธรรมไปใชในการคดการแกปญหาของคนคดเปนจงตองใชวจารญาณไตรตรอง พฒนาให

เหมาะสมกบบรบทของชมชนและวฒนธรรมของชมชนดวย

ตวอยางคณธรรม จรยธรรมทใชประกอบการคดการแกปญหาแบบคนคดเปน

สงคหวตถ 4

1. ทาน ไดแก การใหปน ซงมทงอามสทาน ธรรมทาน และอภยทาน

2. ปยวาจา ไดแก การพดจาออนหวาน ออนนอม ถอมตนใหเกยรตผอน

3. อตถจรยา การรจกชวยเหลอเจอจน ไมนงดดายทาตนใหเปนประโยชน

4. สมานตตตา ไดแก การวางตนใหสมาเสมอ เหมาะสมเสมอตนเสมอปลาย

ธรรมเพอการบรหาร

1. ปญญาพละ ไดแก กาลงความร

2. วรยพละ ไดแก กาลง ความเพยน

3. อนวชชพละ ไดแก กาลงความด ความซอสตย

4. สงคหพละ ไดแก กาลงสงเคราะห ชวยเหลอ

ธรรมสภาษตสาหรบชาวบาน เปนคณธรรมจรยธรรมทคนในสมยโบราณใชอบรมสงสอนลกหลาน ในรป

ของสภาษตสอนใจ สวนใหญจะเนนคารอยกรอง เพราะคนไทยมกจะเปนคนเจาบทเจากลอน เปนภาษางายๆ

แตลกซงในความงามและความหมาย ตวอยางเชน

1. ถาแคบนกมกขยบยาก

ถากวางมากไมมอะไรจะใสสม

ถาสงนกมกจะลอยไปตามลม

ถาตานกมกจะจมธรณ

224

2. ไมสงกวาแม มกจะแพลมบน

คนสงเกนคน มกจะโคนกลางคน

3 ผใหญนะลกเอยตองมพรหมวหาร

ลบลางสนดานโขดหน

เสยงตมตองแสรงวาไมไดยน

เสยงนาไหลรนรนลกตองฟง

แลวตองหยดพนจพจารณา

สดบเสยงนกกามนบา

ลกนองพดอะไรไมอนง

ลบหลงมนกสบเอาสบเอา

4 จรงใจ ไมซเรยส

ดแลความสข ความทกขของผรวมงานอยเสมอ แตตองไมซเรยสไปตามตารา พอใหมความ

จรงใจและใจจรง ซงเปนความรสกทสงถงกนได

5 อนภาพของปาก

สรางความรก ความชงไดทงโลก

ใหสขโศก สดชน ใหขนขม

ใหหวนหวาด กราดเกรยว ใหเกลยวกลม

ใหนยม ชมชน ใหตนตว

ใหโกรธเกลยด เหยยดหยาม ใหความรก

ใหแตกหก สามคค ใหดทว

ใหความคด วทยา ใหกลากลว

สขทกขทว รวหลาก จากปากคน

จะพดจากปราศรยกบใครนน อยาตะคนตะคอกใหเคองห

ไมควรพดออองขนมงก คนจะหลลวงลามไมขามใจ

แมจะเรยนวชาทางคาขาย อยาปากรายพดจาอชฌาสย

จะซองายขายดมกาไร ดวยเขาไมเคองจตคดระอา สนทรภ

225

6. ความสามคค

นายมโคนไผ นายใจขดหลม

นายชนนายชม คมกนไปเกยวแฝก

เสรจแลวเกลาเสา เอาโวยยายแยก

เลกงานขาจะแจก ของแปลกแปลกใหกน

7. เลยงชางอยากนเนอชาง

เบกทรพยวนละบาทซอ มงสา

นายหนงเลยงพยคฆา ไปอวน

สองสามสนายมา กากบ กนแฮ

บงทรพยสสวนถวน บาทสนเสอตาย

8. รจกโงใหเปน

โงไมเปนเปนใหญยากฝากใหคด

ทางชวตจะรงโรจนโสตถผล

ตองรโงรฉลาดปราดเปรองตน

โงสบหนดกวาเบงเกงเดยวเดยว

9. การครองตน

นคคณเห นคคหารห

การาบคนทควรการาบ

ปคคณเห ปคคหารห

ยกยองคนทควรยกยอง

226

เรองท 5

กจกรรมเพอการฝกทกษะ

ใบงานท 1 กรณตวอยาง เรอง ออยอนเตอรเนต “ออยไดรจกกบผชายเยอะมากทาง Thaimail โดยการเขาไป แชท หองขาขน ออยชอบแอบ

เลนแชท พอแมไมใหเลน เพราะกลวลกโดนหลอก แตออยกแอบเลนตลอด เมอกอนออยเปนคนทตดเกม

มากๆ เหตทออยมาเลนแชท เพราะเขาเวบเพอเลนเกมไมได เพอนในหองแนะนาใหเลนแชท แตพอเลนไป

เรอย ๆ กตดอยากคยกบคนอน มคนเขาคยดวย เขาไปทกคนอน บางครงกมการใหเบอรโทรศพท

จนกระทงคนหนงออยไดคยกบผชายคนหนงชอโอค ซงเวลานน ออยไมไดคยกบโอคคน

เดยว แตกลบคยกบผชายอก 4-5 คน เมอคยกนออยกไดเบอรโอคมา ตอนแรกโอคไมใหโทรไปเพราะโอค

บอกวานอนกบแม ออยกคดวาผชายคนนมอะไรแปลก ๆ คนอน ๆ เขาอยากใหโทรไปจะตาย แลวออยก

ไมไดโทรไป ไดแตสงขอความไปวา “ถาคยได ยงมาดวย” (“ยงมาดวย” หมายความวากดโทรออกถงใครแลว

รบวาง) โอคเปนคนอยธยา ตอนนนทเพงรจกโอคอยม.ปลาย แตออยอย ม.ตน ออยใชชอในแชท วา จอย

เพราะพชายเคยบอกวาไมใหใชชอจรงเพราะมนเปนการขายชอ ออยกเชอตลอดมา ชวงแรก ๆ ออยคยกบโอค

เพราะมาก ม “ครบ มคะ” ทกคา แตพอคยไปเรอย ๆ กเกดความสนทสนม คยกนอยางเปนกนเองมาก ๆ ออย

กบโอคไดนดพบกนและมอะไรกนในทสด จนออยเกดตงทองได 3 เดอน และกลวแมจะรเลยตองไปทาแทง

ทคลนกเถอนแหงหนงในเขตปรมลฑล หลงจากนนผานมาหลายป ออยกาลงจะจบ ม.ปลาย ชวงนนทะเลาะ

กนบอยมาก โอคบอกเลกกบออยตลอด แตออยทาใจไมได จนกระทงวนหนงออยรวาวนนตองมาถง ออย

ยอมรบในสงทโอคพด แตโอคบอกวาออยตองคยกบโอคตลอดไปนะ ออยกไมรวาจะทาไดหรอเปลา ออย

รองไหทกคนเลย คดถงโอคมาก ๆ อยากกลบไปเหมอนเดม แตกทาไมได เพอน ๆ รวาเลกยงไมเชอกนเลย

เพราะเขาคบกนมา 4 ปกวา ๆ ตอนนออยไมไดคยกบโอคเลย เพราะคดวาโอคมคนใหมแลว โทรไปกทา

เหมอนราคาญ ออยกเลยไมคอยอยากโทรไปรบกวน” 1. ปญหาเรองออยอนเตอรเนต เกดจากสาเหตใด

227

2. การแกปญหาโดยกระบวนการคดเปน จะตองใชขอมลทเกยวของอะไรบาง ขอมลทางวชาการ

ขอมลเกยวกบตนเอง (ออย)

ขอมลเกยวกบสภาวะแวดลอม 3. ขอมลดานคณธรรม จรยธรรม ซงเปนสวนหนงทสาคญของขอมลดานสภาวะแวดลอม มอะไรบางท

เกยวของและสามารถนามาใชเปนองคประกอบในการคดแกปญหานได

228

4. มทางเลอกในการแกปญหาของออยทมความเปนไปได กวธ อะไรบาง

5. ถาทานเปนออย ทานจะเลอกวธใดจงจะดทสด เพราะเหตใด

229

ใบงานท 2 กรณตวอยางเรอง สมศกดตดเกม “สมศกด เปนเดกททาอะไรกทาอยางจรงจง เมอชอบเลนเกมกเลนจนนาเปนหวง เขากลายเปน

เดกตดเกม เขาเลนเกมจนแทบไมมเวลากนขาว ความคลงไคลในเกมของเขาทาใหเพอน ๆ ตงฉายาเขาวา

เกมแมน เวลาสวนใหญของเขาหมดไปกบการเลนเกม เวลาสาหรบการเรยนจงเหลอนอยลง ๆ จนเขาลม

ปวย ออนเพลยมากตองตองนาตวสงโรงพยาบาล ในวนนเขาไมคดจะเลนเกมอกแลว เพอน ๆ มาเยยมเขาท

โรงพยาบาล เขาถามเพอนถงเรองทโรงเรยน เพอนบอกวาอาทตยหนาจะสอบ สมศกดไมไดอานหนงสอเลย

หลงออกจากโรงพยาบาลสมศกดเรงอานหนงสออยางหนก จนเขางวงหลบไปฝนถงแตเกมทตวเองเลน

สมศกดรสกเบอหนายการอานหนงสอ ทนใดนน สมศกดกนกถงคาทเพอนรนพบอกเขาไววา ยาขยนกนแลว

ตาแขง ไมมหลบ อานหนงสอไดคนละหลายเลม สมศกดคดจะไปหาเพอนรนพชอเสอเพอขอใชสกเมด รงเชาสมศกดไปหาเสอตามทตงใจไวโดยหวงวาถาไดยาคงอานหนงสอทนแนนอน สมศกดเดน

ผานไปเจอเพอน ๆ เพอน ๆ ถามเขาวาจะไปไหน เขาบอกวาจะไปหาพเสอ เพอนไดยนกชใหสมศกดดพเสอ

ซงนอนชอกหมดสตเพราะใชยาบาจนตดงอมแงม จากนนเพอนถามสมศกดวา นายยงจะคดใชยาบาอกหรอ

นายควรตงใจอานหนงสอโดยไมพงยาเสพตด สมศกดไมคดวายาบาอนตรายขนาดน เขาไมกลาใชแลว เขา

จะใชความสามารถของเขาเอง วางแผนการอานหนงสอด ๆ แมจะอานไมจบทงหมด แตกนาจะรเรองบาง

พวกเพอน ๆ บอกสมศกดวาจะเปนกาลงใจให สมศกดอานหนงสออยางตงใจและอดทน ไมลมทจะพกผอน

อยางเพยงพอ ไมลมทจะกนอาหารใหเปนเวลา เมอถงวนสอบสมศกดตงใจทาขอสอบ วนประกาศผลสอบ

สมศกดสอบผานหมดทกวชา สมศกดดใจเปนทสดแมคะแนนจะไมสงนกแตกสอบผานหมด ความสาเรจ

จากการสอบครงนเปนความสามารถของเขาลวน ๆ ไมมสงเสพตดมาเกยวของ”

1. ปญหาเรองสมศกดตดเกม มสาเหตเนองมาจากอะไร

230

2. การแกปญหาของสมศกดโดยกระบวนการคดเปน จะตองใชขอมลทเกยวของทง 3 ประการตอไปน

อยางไรบาง จะไดขอมลจากทใดในชมชน ขอมลทางวชาการ

ขอมลเกยวกบตนเอง (สมศกด)

ขอมลเกยวกบสภาวะแวดลอม 3. จะใชขอมลดานคณธรรม จรยธรรม อะไรบางมาเปนองคประกอบในการตดสนใจแกไขปญหา และใช

อยางไร

231

4. ใหเสนอทางเลอกทมความเปนไปได และใหเรยงลาดบจากทางเลอกทเหมาะสมทสดลงมา

5. ถาทานเปนสมศกด ทานจะเลอกปฏบตอยางไร จงจะพอใจ

232

ใบงานท 3 กรณตวอยางเรองของสมพงษ “นายสมพงษเกดมาในครอบครวทมฐานะยากจน มอาชพทาไรขาวโพด ซงในปจจบน

อากาศ นา กไมเอออานวยในการทาการเกษตร รายไดของครอบครวไมแนนอน ครอบครวนมบตร 4 คน

สมพงษเปนบตรชายคนโต อายประมาณ 15 ป แตเขาเปนคนรกด รกพอแมพนอง บานทอยอาศยมลกษณะ

เปนไมชนเดยวแตกขอปลกอยในทดนของปา จงตองเสยคาเชาใหเปนรายป และการทนายสมพงษเปน

บตรชายคนโตนน เขาตองเสยสละออกจากโรงเรยนเมอจบประถมศกษาปท 6 เพอออกมาชวยพอแม ทางาน

หาเงน ดแลนอง แบงเบาภาระตาง ๆ เนองจากสภาพครอบครวทยากจน ทาใหเขาเสยโอกาสทางการศกษา

โดยไมมขอโตแยง เขาทางานหนกหาเงนชวยพอแม นามาใชจายในครอบครว สงนองเรยน เพราะเขาไม

อยากใหนอง ๆ ของเขาตองเสยโอกาสทางการเรยนอยางทเขาเจอ เขาตงใจทางานทกอยางตามทมคนจาง

และดวยทนายสมพงษเปนผทเสยโอกาสทางการศกษาแค ป.6 จงหางานทายากมโอกาสแครบจางเขาไปวน ๆ

ซงงานททาอยกไมแนนอน เงนทไดมาในแตละเดอนจงไมแนนอนทาใหรายไดในครอบครวกไมแนนอน

ตามไปดวย” 1. ปญหาเรองของสมพงษ เกดจากสาเหตอะไรบาง

2. การแกปญหาโดยกระบวนการคดเปน จะตองใชขอมลทเกยวของอะไรบางใน 3 ประการตอไปน ขอมลทางวชาการ

233

ขอมลเกยวกบตนเอง (สมพงษ)

ขอมลเกยวกบสภาวะแวดลอม 3. ถาทานเปนสมพงษ และจะตองใชขอมลทางคณธรรม จรยธรรม มาเปนองคประกอบในการพจารณาคด

แกไขปญหาแบบคนคดเปน ทานจะเสนอคณธรรมจรยธรรมอะไรบาง

234

4. มทางเลอกในการแกปญหาทมความเปนไปไดกวธ ใหนาเสนอโดยการเรยงลาดบทางเลอกทเหมาะสม

ทสดเปนสาคญ

5. ถาทานเปนสมพงษ ทานจะมแนวปฏบตเปนขนเปนตอนในการแกไขปญหาของทาน อยางไร

235

บทท 5

การวจยอยางงาย

สาระสาคญ

การแสวงหาความร ขอมล ขอเทจจรงอยางมระบบเพอใหไดรบคาตอบหรอความรใหมทเชอถอได

สามารถทาไดโดยกระบวนการวจยและขนตอนการวจยอยางงาย

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอจบบทน ผเรยนสามารถ

1. อธบายความหมายและความสาคญของการวจยได

2. ระบกระบวนการ ขนตอนของการทาวจยอยางงายได

3. อธบายสถตงายๆ และสามารถเลอกใชสถตทเหมาะสมกบการวจยในแตละเรองของตนเองได

อยางถกตอง

4. สรางเครองมอการวจยได

5. เขยนโครงการวจยได

6. เขยนรายงานการวจยและเผยแพรงานวจยได

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของการวจย

เรองท 2 กระบวนการและขนตอนการทาวจยอยางงาย

เรองท 3 สถตงายๆ เพอการวจย

เรองท 4 การสรางเครองมอวจย

เรองท 5 การเขยนโครงการวจย

เรองท 6 การเขยนรายงานการวจยอยางงายและการเผยแพรผลงานวจย

สอการเรยนร

1. บทเรยนวจยออนไลน (http://www.elearning.nrct.net/) ของสานกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาต

2. เขาไปคนขอมล โดยพมพหวขอเรองวจยทตองการศกษาใน http://www.google.co.th/

3. วารสาร เอกสาร งานวจย และวทยานพนธ ตางๆ

236

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของการวจย

เมอไดยนคาวา “การวจย” คนสวนใหญจะรสกวาเปนเรองททายาก มขนตอนมาก ตองใชเวลานาน

ตองมความรในการสรางเครองมอการวจย และการใชสถตตางๆ ทาใหหลายคนไมอยากทาวจย

ขอเทจจรงคอ การวจยมหลายระดบตงแตระดบยากๆ ซบซอน ทตองใชความรทางวชาการดาน

ตางๆ และใชเวลาเปนปๆ ในการทาวจยแตละเรอง จนถงการวจยทงายๆ แมแตเดกอนบาลหรอเดกประถม

ในเมองนอกกมการทาวจยหรอทเรยกเปนภาษาองกฤษวา Research เปนวาเลน ดงนนการวจยจงไมใชเรอง

ยากอยางทคดเสมอไป

คาถามคอ การวจยคออะไร ทาไมตองทาวจย ทาแลวไดประโยชนอยางไร

การวจยเปนการหาคาตอบทอยากร ทสงสย ทเปนปญหาขอของใจ แตคาตอบนนตองเชอถอได

ไมใชการคาดเดา หรอคดสรปไปเองโดยใชความรสก วธการหาคาตอบจงตองเปนกระบวนการขนตอน

อยางเปนระบบ

ตวอยาง เชน ถาตองการทราบวานกรองในดวงใจของนกศกษามธยมศกษาตอนปลายใน ศรช. วด

แจงเปนใคร จะคาดเดาเอาเองหรอไปสอบถามนกศกษาเพยงคน สองคน แลวมาสรปวานกรองในดวงใจของ

นกศกษาตอนปลายใน ศรช. วดแจง เปนคนนน คนนไมได แตตองทาแบบสอบถามไปใหกลมตวอยางทเปน

ตวแทนของนกศกษามธยมศกษาตอนปลายใน ศรช. วดแจง เปนผตอบ แลวนามาสรปคาตอบขอคนพบทได

เปนตน

ผลทไดจากการทาวจย นอกจากจะไดรบคาตอบทตองการรแลว ผวจยเองกไดประโยชนจากการทา

วจย คอ การเปนคนชางคด ชางสงเกต ศกษาคนควาหาความร และเขยนเรยบเรยงอยางเปนระบบ

นอกจากนนการวจยจะเกดประโยชนในภาพรวม ดงน

1. การวจยทาใหเกดความรทางวชาการใหมๆ

2. การวจยชวยใหเกดนวตกรรม สงประดษฐ แนวคดใหมๆ

3. การวจยชวยตอบคาถามทอยากร ใหเขาใจปญหาและชวยในการแกไขปญหา

4. การวจยชวยในการวางแผนและการตดสนใจ

5. การวจยชวยใหทราบผลและขอบกพรองจากการดาเนนงาน

กจกรรมท 1 ใหผเรยนแบงกลม ศกษาความหมายของการวจยและประโยชนของการวจยจากเอกสาร หรอ

Website แลวสรปเปนความคดเหนของกลม ทาเปนรายงานและนาเสนอในการพบกลม

237

เรองท 2 กระบวนการและขนตอนการทาวจยอยางงาย

การทาวจย ดาเนนการเปนขนตอน ดงน

ขนตอนแรก มกจะเรมตนจากผวจยอยากรอะไร มปญหาขอสงสยอะไร เปนขนตอนการกาหนด

คาถามวจย/ปญหาวจย

ตวอยางคาถามการวจย เชน นกรองในดวงใจวยรนคอใคร นกการเมองในดวงใจวยรนคอใคร วยรน

ใชเวลาวางทาอะไร เปนตน

ตวอยางปญหาวจย เชน ปญหาการตดเกมสของวยรน ปญหาการใชเวลาวางของวยรน ฯลฯ เปนตน

เมอกาหนดคาถามการวจย/ปญหาวจยแลว

ขนตอนทสอง คอ การเขยนโครงการวจย ซงตองเขยนกอนการทาวจยจรง โดยเขยนใหครอบคลม

วา จะทาวจยเรองอะไร (ชอโครงการวจย) ทาไมจงทาเรองน (ความเปนมาและความสาคญ) อยากรอะไรบาง

จากการวจย (วตถประสงคของการวจย) มแนวทางขนตอนการดาเนนงานวจยอยางไร (วธดาเนนการวจย)

ระยะเวลาการวจยและแผนการดาเนนงาน (ปฏทนปฏบตงาน) การวจยน จะเปนประโยชนอยางไร

(ประโยชนของการวจยหรอผลทคาดวาจะไดรบ)

ขนตอนทสาม คอการดาเนนงานวจยตามแผนทกาหนดไวในโครงการวจย

ขนตอนทส คอการเขยนรายงานการวจย สวนใหญประกอบดวยหวขอ คอ

1. ชอเรอง

2. ชอผวจย

3. ความเปนมาของการวจย

4. วตถประสงคของการวจย

5. วธดาเนนการวจย

6. ผลการวจย

7. ขอเสนอแนะ

8. เอกสารอางอง (ถาม)

ขนตอนสดทาย คอ การเผยแพรผลงานวจย เพอใหบคคล หรอหนวยงานทเกยวของนาผลงานวจยน

ไปใชประโยชนตอไป

238

โดยสรปกระบวนการและขนตอนการทาวจย อยางงาย เขยนเปนแผนภมได ดงน

ขนตอน

1.

2.

3.

4.

5.

กาหนดคาถามวจย/ปญหาวจย

เขยนโครงการวจย

ดาเนนการตามแผนในโครงการวจย

เขยนรายงานการวจย

เผยแพรผลงานวจย

กจกรรมท 2 ใหผเรยนแบงกลม กาหนดคาถามวจย/ปญหาวจยตามความสนใจ และเขยนชอโครงการวจยท

สนใจจะทา นาเสนอเพอแลกเปลยนเรยนรในกลม

239

เรองท 3 สถตงายๆ เพอการวจย

สถตทใชในการวจย โดยทวไปไดแก ความถ รอยละ และคาเฉลย ซงมความหมายและวธคดคานวณ

ดงน

1. ความถ (Frequency)

ความถ (Frequency) คอการแจงนบจานวนของสงทเราตองการศกษาวามจานวนเทาใด เชน

จานวนผเรยนในหองเรยน จานวนสงของ จานวนคนทไปใชสทธเลอกตง เปนตน

วธหาความถ ทาไดโดยการแจงนบจานวนของสงทเราตองการศกษา ตวอยางเชน

ชดตวเลขตอไปน ตวเลขใดมความถมากทสด 10 15 18 10 13 10 10

คาตอบกคอ 10 เพราะแจงนบความถได 4 รองลงมาคอตวเลข 18 ทแจงนบความถได 3 ตวเลข

15 ความถ 2 และตวเลข 13 มความถนอยทสด คอ 1

15 18 18

2. รอยละ (Percentage)

รอยละ (Percentage) เปนสถตทใชกนมากในงานวจย เพราะคานวณและทาความเขาใจไดงาย

นยมเรยกวา เปอรเซนต ใชสญลกษณ % การใชสตรในการคานวณหาคารอยละมดงน

รอยละ = ตวเลขทตองการเปรยบเทยบ × 100

จานวนเตม

วธการคานวณหาคารอยละ ดงตวอยางตอไปน

ตวอยาง หมบานแหงหนง มจานวนประชากรรวมทงสน 50 คน เปนหญง 20 คน เปนชาย 30 คน มประชากร

หญงและชายคดเปนรอยละ ดงน

หญง 1005020

× = รอยละ 40 หรอ 40%

ชาย 1005030

× = รอยละ 60 หรอ 60%

หมายเหต การคานวณคารอยละ เมอรวมกนแลวจะตองไดรอยละ 100 หรอ 100% เสมอ ยกเวนถามจด

ทศนยมและมการปดเศษ

3. คาเฉลย (Mean)

คาเฉลย (Mean) คอคากลางๆ ของขอมล คานวณโดยการนาคาของขอมลทงหมดมารวมกน

แลวหารดวยจานวนขอมลทมอย การใชสตรในการคานวณหาคาเฉลยไดดงน

คาเฉลย = ผลรวมของขอมลทงหมด

จานวนขอมลทมอย

240

ตวอยาง ครอบครวหนงพออาย 58 ป แมอาย 42 ป ลก 3 คน มอาย 12 ป, 10 ป, และ 5 ป ตามลาดบ ถาอยาก

รวาคนในครอบครวนมอายเฉลยเทาใด เราสามารถคานวณได ดงน

อายเฉลยของคนในครอบครว = อายพอ + อายแม + อายลกรวม 3 คน

จานวนคนในครอบครวทงหมด

= 5

510124258 ++++

= 25.40

ดงนนคนในครอบครวนมอายเฉลย = 25.40 ป

กจกรรมท 3 ใหผเรยนคานวณคาสถตตอไปน โดยวงกลมคาตอบทถกตอง

1. ชดตวเลขตอไปน ตวเลขใดมความถมากท 3 5 7 9 8 6 3 10 3 2 3 9 3 9 8

ก. 3

ข. 8

ค. 9

2. ขอมลการแจงนบตอไปน มความถเทาใด

ก. 18

ข. 20

ค. 22

3. ในครอบครวหนง ปอาย 80 ป ยาอาย 75 ป พออาย 50 ป แมอาย 45 ป ลก2 คนอาย 10 ป และ 8 ป

คนในครอบครวนมอายเฉลยเทาใด

ก. 45 ป

ข. 44.7 ป

ค. 53.6 ป

4. ครอบครวหนงมรายไดรวม 10,000 บาท มรายจายเปนคาอาหาร 4,000 บาท คาอาหารคดเปนรอยละ

เทาไรของรายไดทงหมด

ก. รอยละ 20

ข. รอยละ 30

ค. รอยละ 40

5. ในการเลอกตงผแทนในหมบานแหงหนง มผ มสทธเลอกตงทงหมด 150 คน มผ ชายไปใชสทธ

เลอกตง 50 คน มผหญงไปใชสทธเลอกตง 30 คน ถามวามผไมไปใชสทธเลอกตงมกเปอรเซนต

ก. 20%

ข. 33.33%

ค. 46.67%

241

เรองท 4 การสรางเครองมอการวจย

ความหมาย ความสาคญ ของเครองมอการวจย

ในการดาเนนงานวจย มความจาเปนตองมการรวบรวมขอมล เพอนามาวเคราะหหาคาตอบตาม

วตถประสงคของการวจยทกาหนด เครองมอการวจย เปนสงสาคญในการเกบรวบรวมขอมลสงทตองการ

ศกษา เครองมอทใชในการวจยมหลายประเภท แตไมวาจะเปนเครองมอการวจยแบบใด ลวนมจดมงหมาย

เดยวกน คอตองการไดขอมลทตรงตามขอเทจจรง เพอทาใหผลงานวจยเชอถอไดและเกดประโยชนมาก

ทสด

ประเภทของเครองมอการวจยทนยมใชกนมาก ไดแก การใชแบบสอบถาม แบบสมภาษณ และแบบ

สงเกต

การสรางแบบสอบถาม

แบบสอบถามเปนเครองมอการวจยทนยมนามาใชรวบรวมขอมลงานเชงปรมาณ เชน การวจยเชง

สารวจ การวจยเชงอธบาย เปนตน

แบบสอบถามมทงแบบสอบถามปลายปด และแบบสอบถามปลายเปด

แบบสอบถามปลายปด เปนแบบสอยถามทระบคาตอบไวแลว ใหผตอบเลอกตอบหรอาจใหเตมคา

หรอขอความสนๆ เทานน

ตวอยาง อาชพของทานคออะไร

คร

พยาบาล

ทหาร

เกษตรกร

อนๆ ระบ......................

แบบสอบถามปลายเปด เปนแบบสอบถามทไมไดกาหนดคาตอบไว แตใหผ ตอยไดเขยนแสดง

ความคดเหนอยางอสระ

ตวอยาง แบบสอบถามปลายเปด

นกศกษานยมไปศกษาคนควาขอมลทแหลงการเรยนรใด เพราะอะไร

นกศกษาใชเวลาวางทาอะไรบาง

นกศกษา มปญหาเรองการเรยนอะไรบาง

ฯลฯ

การสรางแบบสอบถาม มขนตอนดงน

1. ศกษาคนควาขอมลทเกยวของกบเรองทจะวจย และประชากรกลมตวอยางทศกษา แลวยกราง

แบบสอบถาม

2. นาไปใหผมความรชวยตรวจสอบ และใหขอเสนอแนะ

242

3. ปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะ

4. นาไปทดลองใชกอนเพอความเชอมนวากลมตวอยาง (กลมเลกๆ ไมตองทกคน) เขาใจคาถาม

และวธการตอบคาถาม แลวนาผลการทดลองมาปรบปรงแกไขอกครงกอนนาไปใชจรง

5. นาไปเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางทงหมด

การสรางแบบสมภาษณ

การสมภาษณ เปนเครองมอการวจยทใชในการเกบรวบรวมขอมลงานวจยทกประเภท ทกสาขา แต

ทนยมคอใชกบการวจยเชงคณภาพ

การสมภาษณ เปนการรวบรวมขอมลในลกษณะเผชญหนากนระหวางผสมภาษณ โดยผสมภาษณ

เปนผซกถามและผใหสมภาษณเปนผใหขอมลหรอตอบคาถามของผสมภาษณ

แบบสมภาษณมทงแบบสมภาษณแบบไมมโครงสราง คอผสมภาษณใชคาถามปลายเปด เปนคาถาม

กวางๆ ปรบเปล ยนได ใหผ ใหสมภาษณแสดงความคดเหนไดอยางอสระ และแบบสมภาษณแบบม

โครงสราง ทผสมภาษณกาหนดประเดนคาถาม หรอรายการคาถามเรยงลาดบไวแลวกอนทจะสมภาษณ

ตวอยางการสมภาษณแบบไมมโครงสราง เชน ครสมภาษณนกศกษาเกยวกบปญหาในการเรยนการ

สอน ครจะตงคาถามอยางไรกไดเพอใหนกศกษาแสดงความคดเหนตอเรองทครอยากร

ตวอยางการสมภาษณแบบมโครงสราง เชน คณะกรรมการสอบสมภาษณนกศกษาทสอบเขา

มหาวทยาลยได คณะกรรมการอาจจะตองเตรยมแบบสมภาษณแบบมโครงสรางไวลวงหนา โดยกาหนด

รายการคาถามเพอการสมภาษณไวกอน แตอาจปรบเปลยนคาพดไดบางตามความเหมาะสม

การสรางแบบสงเกต

แบบสงเกตเปนเครองมอการเกบรวบรวมขอมล ทใชไดกบงานวจยทกประเภทโดยเฉพาะงานวจย

เชงคณภาพ งานวจยเชงทดลอง

แบบสงเกตแบงเปน แบบสงเกตทไมมโครงรางการสงเกต ซงเปนแบบทไมไดกาหนดเหตการณ

พฤตกรรม หรอสถานการณทจะสงเกตไวชดเจน และแบบสงเกตทมโครงรางการสงเกต เปนแบบทกาหนด

ไวลวงหนาแลววา จะสงเกตอะไร สงเกตอยางไร เมอใด และจะบนทกผลการสงเกตอยางไร

ตวอยางแบบสงเกตท ไมมโครงรางการสงเกต เชน การสงเกตพฤตกรรมในการพบกล มของ

นกศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง ผสงเกตกจะบนทกพฤตกรรมตางๆ ของนกศกษาตามท

เปนจรง

ตวอยางแบบสงเกตทมโครงรางการสงเกต เชน แบบสงเกตพฤตกรรมในการพบกลมของนกศกษา

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช.

243

ตวอยาง แบบสงเกตทมโครงสรางสงเกต

คาชแจง ใหผสงเกตทาเครองหมาย ใหตรงกบพฤตกรรมนกศกษาทพบ

พฤตกรรม พบ ไมพบ

1. นอนหลบ

2. กนขนม

3. ทะเลาะกน

4. ตงใจฟงครสอน

5. ซกถามปญหา

กจกรรมท 4

1. ใหผเรยนทกคนไปศกษาตวอยาง แบบสอบถาม แบบสมภาษณและแบบสงเกต เพมเตมจากเอกสาร

หรอจาก website ทเกยวของ

2. จบฉลากแบงกลมผเรยนเปน 3 กลม

กลมท 1 ใหสรางแบบสอบถาม เรองนกรองในดวงใจของนกศกษา ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ศรช. วดแจง

กลมท 2 ใหสรางแบบสมภาษณแบบมโครงสราง เรองนกการเมองในดวงใจ เพอสมภาษณ

นกศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง

กลมท 3 ใหสรางแบบสงเกตทมโครงรางการสงเกต เพอสงเกตพฤตกรรมการทางานกลมของเพอน

กลมท 1 และ 2

244

เรองท 5 การเขยนโครงการวจย

โครงการวจยคอ แผนการดาเนนวจยท เขยนข นกอนการทาวจยจรง มความสาคญคอ เปน

แนวทางในการดาเนนการวจยสาหรบผวจยเองและผเกยวของ เชน คร อาจารย หรอผใหทนสนบสนนการ

วจย เพอใหคาปรกษาและตดตามความกาวหนาของการดาเนนงานวจย

ความสาคญของโครงการวจย

ถาจะเปรยบกบการสรางบาน ทตองมแปลนหรอพมพเขยวทระบรายละเอยดของการสรางบาน

ทกขนตอน สาหรบเปนเครองมอในการควบคม กากบดแลของเจาของบาน หรอผรบเหมา เพอใหการสราง

บานเปนไปตามแบบทกาหนด โครงการวจยกเปรยบเสมอนแปลนหรอพมพเขยวเชนกน คอเปนทศทางแนว

ทางการดาเนนงานวจยใหเปนไปตามแผนการวจยทกาหนด

โดยทวไป โครงการวจยประกอบดวยหวขอ ดงตอไปน

องคประกอบของโครงการวจย

1. ชอโครงการวจย

2. ความเปนมาและความสาคญ

3. วตถประสงคของการวจย

4. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

5. การศกษาเอกสารทเกยวของ

6. สมมตฐานการวจย

7. ขอบเขตการวจย

8. วธดาเนนการวจย

9. นยามศพท

10. ระยะเวลาดาเนนการ

11. แผนการดาเนนการ

12. สถานททาการวจย

13. ทรพยากรและงบประมาณ

14. ประวตผวจย/คณะวจย

อยางไรกตาม การเขยนโครงการวจยอาจมหวขอแตกตางจาก 14 หวขอ ขางตน ขนอย กบ

ขอกาหนดของสถานศกษา แหลงทน หรอความตองการของผใหทาโครงการวจย และอาจมจานวนหวขอ

มากกวาหรอนอยกวา 14 หวขอกได ข นอยกบประเภทของการวจย เชนงานวจยเชงสารวจ งายวจยเชง

คณภาพ ไมจาเปนตองมสมมตฐานการวจย เปนตน

สาหรบผเรมเขยนโครงการวจย อาจจะทดลองเขยนโครงการวจยอยางงายๆ ไมจาเปนตองม

หวขอครบทง 14 หวขอ ตามขางตน แตใหครอบคลมวาจะทาวจยเรองอะไร (ชอโครงการวจย) ทาไมจงทา

เทคนคการเขยนโครงการวจยอยางงาย

245

เรองน (ความเปนมาและความสาคญ) อยากรอะไรบางจากการวจย (วตถประสงคของการวจย) มแนวทาง

ขนตอนการดาเนนงานวจยอยางไร (ปฏทนปฏบตงาน) การวจยนจะเปนประโยชนอยางไร (ประโยชนของ

การวจยหรอผลทคาดวาจะไดรบ) เทคนคการเขยนโครงการวจยอยางงาย ประกอบดวยหวขอและคาอธบาย

การเขยน ดงตอไปน

1. ชอโครงการวจย ช อโครงการวจยควรกะทดรด ส อความหมายไดชดเจน มความ

เฉพาะเจาะจงในสงทศกษา

2. ความเปนมาและความสาคญ เขยนอธบายใหเหนความสาคญของสงทศกษาเขยนใหตรง

ประเดน กระชบเปนเหตเปนผล มอางองเอกสารทศกษา (ถาม)

3. วตถประสงคของการวจย เขยนใหสอดคลองกบชอโครงการวจย ครอบคลมเรองทศกษา

เขยนใหชดเจน อาจมขอเดยว หรอหลายขอกได

4. วธดาเนนการวจย ระบถงวธการดาเนนการวจย ใหครอบคลมหวขอตอไปน

4.1 ประชากรกลมตวอยาง สงทศกษาคออะไร มจานวนเทาไร

4.2 วธการเกบรวบรวมขอมล ระบวธการเกบการบนทกขอมล ระยะเวลา หรอชวงเวลา

สถานท

4.3 เครองมอวจย ระบชนด เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เชน แบบสอบถาม

แบบสมภาษณ แบบสารวจ

4.4 การวเคราะหขอมล ระบวธการวเคราะหขอมล สถตทใช

5. ปฏทนปฏบตงาน เขยนข นตอนการดาเนนการวจยโดยละเอยด และระยะเวลาการ

ดาเนนการแตละขนตอน

6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ เขยนเปนขอๆ ถงประโยชนทคาดวาจะเกดขนจากการทาวจย

ตวอยางการเขยนวจยตอไปน เกดจากผวจยตองการคาตอบวานกศกษานอกโรงเรยนมการศกษา

คนควาดวยตนเองอยางไร เพราะการเรยนการสอนสวนใหญของการศกษานอกโรงเรยน ผเรยนจะไดรบ

มอบหมายจากครใหไปศกษาเรยนรดวยตนเอง จงเขยนโครงการวจยอยางายๆ ดงตอไปน

ตวอยางการเขยนโครงการวจยอยางงาย

1. ชอโครงการวจย “การศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย ศนยการเรยนชมชนวดแจง”

2. ความเปนมาและความสาคญ

เนองจากนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง สวน

ใหญเปนผใหญ มอาชพและภารกจตางๆ มากมาย จงมขอจากดเรองเวลา ไมสามารถมาพบกลมหรอเขาเรยน

ทกวนได สถานศกษาจงจดใหนกศกษามาพบกลมเฉพาะวนเสารและวนอาทตย เพอครไดสอนเสรมและให

นกศกษามการแลกเปลยนเรยนร สอบถามปญหาการเรยน ตลอดจนมอบหมายใหนกศกษาไปศกษาคนควา

ในหวขอวชาทเรยน ทารายงานหรอนาเสนอเพอแลกเปลยนเรยนรในการพบกลมครงตอไป

246

การทครมอบหมายใหนกศกษาไปศกษาคนควาเรยนรดวยตนเองเปนสวนใหญเชนน จง

นาสนใจศกษาวานกศกษามวธการศกษาคนควาดวยตนเองอยางไร และพบปญหาอปสรรคอะไรบาง ม

ขอเสนอแนะอยางไร

ขอคนพบจากการวจยคาดวาจะทาใหครและสถานศกษาสามารถนาไปเปนขอมลในการ

พฒนาปรบปรง และสนบสนนการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาใหเกดประสทธภาพตอไป

3. วตถประสงคของการวจย เพอศกษา

3.1 ขอมลพนฐานของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช.

วดแจง

3.2 วธการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย ศรช. วดแจง

3.3 ปญหาอปสรรคในการการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอก

โรงเรยน ระดบการศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง

3.4 ขอเสนอแนะในการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยน

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง

4. วธดาเนนการวจย

4.1 ประชากร ไดแก นกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ป

การศกษา 2552 สงกด ศรช. วดแจง จานวน 200 คน

4.2 กลมตวอยาง สมตวอยางจากนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอน

ปลาย ปการศกษา 2553 สงกด ศรช. วดแจง จานวน 50 คน

4.3 เครองมอวจย ใชแบบสอบถาม ม 4 ตอน คอ ขอมลพนฐานของนกศกษา วธการศกษา

คนควาดวยตนเองของนกศกษา ปญหาอปสรรคทพบ และขอเสนอแนะ

4.4 วธการเกบรวบรวมขอมล เกบรวบรวมแบบสอบถามดวยตนเองในเดอนธนวาคม 2553

4.5 การวเคราะหขอมล ใชความถ คารอยละ คาเฉลย

5. ปฏทนปฏบตงาน

ขนตอนการวจย ต.ค. 53 พ.ย. 53 ธ.ค. 53 ม.ค. 54

1. เขยนโครงการ

2. ศกษาเอกสารและกลมตวอยาง

3. สรางแบบสอบถาม/ทดสอบ

4. เกบรวบรวมขอมล

5. วเคราะหขอมล/สรป/ เขยนรายงาน

247

6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

6.1 ครผสอนใชเปนแนวทางปรบการเรยนการสอนเพอชวยเหลอ สนบสนนการศกษา

คนควาเรยนรดวยตนเองของนกศกษา

6.2 สถานศกษาใชเปนแนวทางในการกาหนดกฎเกณฑ เพอสงเสรม สนบสนนการศกษา

คนควาเรยนรดวยตนเองของนกศกษา

กจกรรมท 5

ใหผ เรยนแบงกล มๆ ละไมเกน 5 คน แตละกล มปรกษากนในเรองทสนใจจะทาวจยแลวเขยน

โครงการวจย ตามหวขอตอไปน

• ชอโครงการวจย

• ความเปนมาและความสาคญ

• วตถประสงคของการวจย

• วธดาเนนงานวจย

• ปฏทนปฏบตงาน

• ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

248

เรองท 6 การเขยนรายงาน การวจยอยางงาย และการเผยแพรผลงานการวจย

องคประกอบในการเขยนรายงานการวจยอยางงาย สวนใหญเปนการนาเสนอในหวขอตอไปน

1. ชอเรอง

2. ชอผวจย

3. ความเปนมาของการวจย

4. วตถประสงคของการวจย

5. วธดาเนนการวจย

6. ผลการวจย

7. ขอเสนอแนะ

8. เอกสารอางอง (ถาม)

การเขยนรายละเอยดของรายงานการวจยอยางงาย มดงตอไปน

1. ชอเรอง

การเขยนชอเรองควรเขยนใหกะทดรด ตอบคาถามใหไดวา ใคร ทาอะไร กบใคร การเขยนชอ

เรองทสอความหมายชดเจน จะทาใหเหนประเดนทจะศกษาอยในชอเรอง

2. ชอผวจย

ระบชอผเรยนซงเปนผทาการวจย พรอมทงสถานศกษาทผเรยนกาลงศกษาอย

3. ความเปนมาของการวจย

การเขยนความเปนมาของการวจย คอ การระบใหผอานไดทราบวาทาไมจงตองทางานวจยชนน

มทมาทไปอยางไร ดงนน ผวจยควรจะกลาวถงสภาพปญหาหรอสภาพทเปนอยในปจจบน ซงสภาพดงกลาว

กอใหเกดปญหาอะไรบาง หรอสภาพดงกลาวถาไดรบการปรบปรงหรอพฒนาใหดขนกวาทเปนอย จะ

กอใหเกดปญหาอะไรบาง และใครคอผไดรบประโยชนดงกลาว มแนวคดอยางไรในการแกปญหาหรอแนว

ทางการพฒนาปรบปรงแกไข และแนวคดดงกลาวไดมาอยางไร (แนวคดดงกลาวอาจไดมากจากการศกษา

เอกสาร หรอจากประสบการณตรงทไดจากการสงเกต การสมภาษณ เปนตน) พรอมระบแหลงอางอง

4. วตถประสงคของการวจย

การเขยนวตถประสงคของการวจย เปนการระบใหผ อานไดทราบวา งานวจยครงนผ วจย

ตองการทาอะไรกบใคร และจดหมายปลายทางหรอผลลพธสดทายทผวจยตองการคออะไร

5. วธดาเนนการวจย

การเขยนวธดาเนนการวจย ควรครอบคลมหวขอดงตอไปน

5.1 กลมเปาหมายทตองการทาการวจย ควรระบใหชดเจนวาคอใคร

5.2 เครองมอทใชในการวจย ควรระบใหชดเจนวาการวจยครงนใชเครองมออะไรบางในการ

เกบรวบรวมขอมล หรอแกปญหา เชน แบบสารวจ การสมภาษณ การสงเกต การจดบนทก เปนตน

249

5.3 การเกบรวบรวมขอมล ควรระบใหชดเจนวาผ วจยดาเนนการวจยและรวบรวมขอมล

อยางไร

5.4 การวเคราะหขอมล ควรระบใหชดเจนวาผวจยวเคราะหขอมลอยางไร ซงอาจเปนการ

วเคราะหขอมลในเชงปรมาณหรอเชงคณภาพกได

6. ผลการวจย

การเขยนผลการวจยผวจยตองสะทอนใหเหนวาการทจะบรรลเปาหมายของการวจยนน ผวจย

ตองดาเนนการทงหมดกรอบ ในแตละรอบมการปรบปรงเปลยนแปลงอะไรบาง และผลทเกดขนเปน

อยางไร

7. ขอเสนอแนะ

การเขยนขอเสนอแนะตองเปนขอเสนอแนะทเปนผลสบเนองจากขอคนพบของการวจยในครงน

8. เอกสารอางอง

เนอหาทมการนามากลาวอางในรายงานการวจย ตองนามาเขยนใหปรากฏอยในเอกสารอางอง

ตวอยางการเขยนรายงานการวจยอยางงาย

ขอยกตวอยางจากโครงการวจยอยางงายในหนา () มาเปนตวอยางในการเขยนรายงานการวจยอยาง

งาย ดงน

1. ชอเรอง

การศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษานอกโรงเรยน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศนยการ

เรยนชมชนวดแจง

2. ชอผวจย

นายสมหมาย ขยนยง นกศกษาระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย ศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยอาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

3. ความเปนมาของการวจย

เนองจากนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง สวนใหญ

เปนผใหญ มอาชพและภารกจตางๆ มากมาย จงมขอจากดเรองเวลา ไมสามารถมาพบกลมหรอเขาเรยนทก

วนได สถานศกษาจงจดใหนกศกษามาพบกลมเฉพาะวนเสารและวนอาทตย เพอครไดสอนเสรมและให

นกศกษามการแลกเปลยนเรยนร สอบถามปญหาการเรยน ตลอดจนมอบหมายใหนกศกษาไปศกษาคนควา

ในหวขอวชาทเรยน ทารายงานหรอนาเสนอเพอแลกเปลยนเรยนรในการพบกลมครงตอไป

การทครมอบหมายใหนกศกษาไปศกษาคนควาเรยนรดวยตนเองเปนสวนใหญเชนน จง

นาสนใจศกษาวานกศกษามวธการศกษาคนควาดวยตนเองอยางไร และพบปญหาอปสรรคอะไรบาง ม

ขอเสนอแนะอยางไร

250

ขอคนพบจากการวจยคาดวาจะทาใหครและสถานศกษาสามารถนาไปเปนขอมลในการพฒนา

ปรบปรง และสนบสนนการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาใหเกดประสทธภาพตอไป

4. วตถประสงคของการวจย เพอศกษา

1.1 ขอมลพนฐานของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วด

แจง

1.2 วธการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย ศรช. วดแจง

1.3 ปญหาอปสรรคในการการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยน

ระดบการศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง

1.4 ขอเสนอแนะในการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบ

มธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง

5. วธดาเนนการวจย

5.1 ประชากร ไดแก นกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ป

การศกษา 2552 สงกด ศรช. วดแจง จานวน 200 คน

5.2 กลมตวอยาง สมตวอยางจากนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ปการศกษา 2553 สงกด ศรช. วดแจง จานวน 50 คน

5.3 เครองมอวจย ใชแบบสอบถาม ม 4 ตอน คอ ขอมลพนฐานนกศกษาวธการศกษาคนควา

ดวยตนเองของนกศกษา ปญหาอปสรรคทพบ และขอเสนอแนะ

5.4 วธการเกบรวบรวมขอมล เกบรวบรวมแบบสอบถามดวยตนเองในเดอนธนวาคม 2553

5.5 การวเคราะหขอมล ใชความถ คารอยละ คาเฉลย

6. ผลการวจย

การวจยเรอง “การศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษานอกโรงเรยน ระดบมธยมศกษาตอน

ปลาย ศนยการชมชนวดแจง ผวจยไดกาหนดวตถประสงคของการวจย เพอศกษาขอมลพนฐานของนกศกษา

การศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง วธการศกษาคนควาดวยตนเองของ

นกศกษา ปญหาอปสรรคในการศกษาคนควาดวยตนเองและขอเสนอแนะตางๆ ของนกศกษาผลการวจย

พบวา

6.1 นกศกษาการศกษานอกโรงเรยน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง เปนชาย 28

คน เปนหญง 22 คน อายเฉลยของนกศกษาคอ 22.5 ป

6.2 วธการศกษาคนควาดวยตนเอง นกศกษาสวนใหญรอยละ 60 ไปคนควาในหองสมด

แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน รอยละ 20 ไปศกษาสอบถามจากผร ปราชญชาวบาน รอยละ 20 ทเหลอใชวธ

อนๆ เชน พดคยปรกษาเพอน หาขอมลจากสอวทย โทรทศน อนเตอรเนต เปนตน

251

6.3 ปญหาอปสรรคในการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาสวนใหญ รอยละ 90 คอ ไมม

เวลาไปศกษาคนควา เนองจากภารกจในการประกอบอาชพ นอกนนคอ แหลงคนควาอยไกลจากบาน

เดนทางไปไมสะดวก

6.4 นกศกษาสวนใหญ รอยละ 80 เสนอแนะใหทางสถานศกษาจดเตรยมแหลงคนควา สอ

เอกสารตางๆ ใหพรอมในสถานศกษาและมการใหบรการยมไปบาน

7. ขอเสนอแนะ

ผลการวจยครงน สถานศกษาและคร ศรช. ควรนาไปพจารณาจดหาแหลงคนควาทอยในบรเวณ

ใกลเคยงสถานทพบกลมหรอมฉะนนกมหนวยบรการสอเอกสารใกลบรเวณทนกศกษาสวนใหญสะดวกมา

ใชบรการ

กจกรรมท 6 ใหผเรยนไปคนควาผลงานการวจยทตนเองสนใจใน Website แลวนามาเขยนสรปรายงานการ

วจยอยางงาย ตามรปแบบทกาหนด พรอมอางองแหลงทมาดวย

การเผยแพรผลงานการวจย

ผลการวจยททาขนควรมการเผยแพรเพอใหผเกยวของนาไปใชประโยชนได การเผยแพรผลงานการ

วจย ทาไดหลายวธ เชน

1. นาเสนอในเวลาการพบกลม หรอในทประชมตางๆ

2. เขยนลงวารสารตางๆ

3. ตดบอรดของสถานศกษา บอรดนทรรศการ

4. สงรายงานการวจยใหหนวยงานตางๆ

5. นารายงานการวจยขน Website

กจกรรมท 7 ใหผเรยนนาผลงานการวจยทไปคนความากจาก Website จากกจกรรมท 6 มานาเสนอในเวลา

พบกลม

252

กจกรรมท 1

ความหมายของการวจย อาจมหลายความหมาย แตคาตอบจะตองใหครอบคลมวาการวจยเปน

การศกษาหาคาตอบทอยากร อยางเปนกระบวนการขนตอน ไมใชการคาดเดา หรอสรปคาตอบเอาเอง

ประโยชนของการวจย สาหรบผวจยเอง คอ ฝกการเปนคนชางคด ชางสงเกต ศกษา คนควา และ

เขยนเรยบเรยงอยางเปนระบบ

ประโยชนของการวจยสาหรบหนวยงาน / สถานศกษา ไดแก

1. ทาใหเกดความรทางวชาการใหมๆ

2. ชวยใหเกดนวตกรรม สงประดษฐ แนวคดใหมๆ

3. ตอบคาถามทอยากร ใหเขาใจปญหา/ชวยแกปญหา

4. ชวยในการสางแผนและการตดสนใจ

5. ชวยใหทราบผลและขอบกพรองของการดาเนนงานตางๆ

กจกรรมท 2

คาตอบเปนไปตามคาถามวจย/ปญหาการวจยและชอโครงการวจยตามความสนใจของแตละกลม

กจกรรมท 3

1.ก 2. ค 3. ข

4.ค 5. ค

กจกรรมท 4

แบบสอบถาม แบบสมภาษณแบบมโครงสราง และแบบสงเกตทมโครงรางการสงเกตของกลม

1 , 2 , 3 ใ หม รปแบบ ตาม เค ร อง ม อแตล ะ ประเภท แล ะ เน อหา ครอบค ลม เ ร อ งท ต อง กา รทรา บ

กจกรรมท 5

คาตอบของโครงการวจย ใหเขยนครบทกหวขอทกาหนด และในแตละหวขอใหเขยนตามคาอธบาย

ใหชดเจน (ตามตวอยางการเขยนโครงการวจยอยางงาย)

กจกรรมท 6

คาตอบใหเปนไปตามการศกษา คนควา รายงานการวจยอยางงายทผเรยนสนใจ โดยใหครอบคลม 7

หวขอคอ ชอเรอง ชอผวจย ความเปนมาของการวจย วตถประสงคของการวจย วธดาเนนการ ผลการวจย

และขอเสนอแนะ

กจกรรมท 7

เปนไปตามกจกรรมทกาหนด

เฉลยกจกรรม

บรรณานกรม

คณาพร คมสน. 2540. การพฒนารปแบบการเรยนรดวยการนาตนเองในการอานภาษาองกฤษเพอความ

เขาใจ สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขา

หลกสตรและการสอน, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชยฤทธ โพธสวรรณ. 2541. รายงานการวจยเรอง ความพรอมในการเรยนรโดยการชนาตนเองของผเรยน

ผใหญของกจกรรมการศกษาผใหญบางประเภท. กรงเทพมหานคร: สาขาวชาการศกษาผใหญ,

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

. 2544. การศกษาผใหญ: ปรชญาตะวนตกและการปฏบต. กรงเทพมหานคร: สานกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

นดดา องสโวทย. 2550. การพฒนารปแบบการเรยนการสอนวชาเคมทเนนกระบวนการเรยนร

แบบนาตนเองของนกศกษาระดบปรญญาตร. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาวทยา

ศาสตรศกษา, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

บญศร อนนตเศรษฐ. 2544. การพฒนากระบวนการการเรยนการสอนเพอเสรมสรางความสามารถในการ

เรยนรดวยตนเอง ของผเรยนในระดบมหาวทยาลย. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขา

อดมศกษา, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฝายวชาการบสคต. 2550. ฟง คด อาน เขยน. กรงเทพมหานคร: สานกพมพบสคต.

ยดา รกไทย และปานจตต โกญจนาวรรณ. 2550. พดอยางฉลาด. กรงเทพมหานคร: ซเอดยเคชน จากด.

ราชบณฑตยสถาน. 2546. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร: นานมบคส

พบลเคชนส.

รงอรณ ไสยโสภณ. 2550. การจดกจกรรมทเสรมสรางความพรอมในการเรยนรโดยการชนาตนเองและ

ความสามารถในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา. วทยานพนธศลปศาสตรดษฎบณฑต สาขา

อาชวศกษา, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วกร ตณฑวฑโฒ. 2536. หลกการเรยนรของผใหญ. กรงเทพมหานคร: สานกสงเสรมและฝกอบรม

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วชย วงษใหญ. 2542. “ยกเครองเรองเรยนร: การเรยนรคอสวนหนงของชวตทกลมหายในคอการเรยนร”.

สานปฏรป. 20 (พฤศจกายน 2542): 55-61.

วภาดา วฒนนามกล. 2544. การพฒนาระบบการเรยนดวยตนเองสากรบนกศกษาสาขาวชาชพ

สาธารณสข.

วทยานพนธศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน, มหาวทยาลยขอนแกน.

ศรณย ขจรไชยกล. 2542. การใชโปรแกรมการแนะแนวกลมตอการเพมความพรอมของการเรยนรโดย

การชนาตนเองของนกศกษารอพนจชนปท 2 มหาวทยาลยกรงเทพ. วทยานพนธศลปศาสตรมหา

บณฑต สาขาจตวทยาการศกษาและการแนะแนว, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศนศนย ฉตรคปต. 2545. รายงานการวจยเรอง การเรยนรรปแบบใหม: ยทธศาสตรดานนโยบายและการ

ใชทรพยากร. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจากด ภาพพมพ.

สมคด อสระวฒน. 2538. รายงานการวจยเรอง ลกษณะการเรยนรดวยตวเองของคนไทย.

กรงเทพมหานคร: คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

. 2541. รายงานการวจยเรอง ลกษณะการอบรมเลยงดของคนไทยในชนบทซงมผลตอการ

เรยนรดวยตนเอง. กรงเทพมหานคร: คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

สมบต สวรรณพทกษ. 2541. เทคนคการสอนแนวใหมสาหรบการศกษานอกโรงเรยน. กรงเทพมหานคร:

กองพฒนาการศกษานอกโรงเรยน.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2545. แผนการศกษาแหงชาต (พ.ศ. 2545-2559). (พมพครง

ท 2). กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค จากด.

. ม.ป.ป. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.

2545. กรงเทพมหานคร: บรษทพรกหวานกราฟฟค จากด.

สานกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน. 2549. แนวคดสการปฏบต : การเรยนรโดยการชนาตนเอง

สาหรบผใหญ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพอกษรไทย.

สนทรา โตบว. 2546. การพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอเสรมสรางลกษณะการเรยนรดวยตนเอง

ของนกศกษาพยาบาล. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาการวจยและพฒนาหลกสตร,

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สรางค โควตระกล. 2544. จตวทยาการศกษา. (พมพครงท 5). กรงเทพมหานคร: สานกพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

สวฒน วฒนวงศ. 2544. จตวทยาเพอการฝกอบรมผใหญ. กรงเทพมหานคร: ธระปอมวรรณกรรม.

อญชล ชาตกตสาร. 2542. การพฒนาคณลกษณะการเรยนรดวยตนเองของคนไทย. วทยานพนธศกษา

ศาสตรมหาบณฑต สาขาการศกษาผใหญและการศกษาตอเนอง, มหาวทยาลยมหดล.

Brockett, R. G. and R. Hiemstra. 1991. Self-direction in Adult Learning: Perspectives in theory,

research and practice. London: Routledge.

. 1993. Self-Direction in Adult Learning. (2 nd ed). San Francisco: Chapman and Hall,

Inc.

Brookfield, S.D. 1984. “Self-Directed Adult Learning: A Critical Paradigm”. Adult Education

Quarterly. 35(2): 59-71.

Caffarella, R.S. 1983. “Fostering Self-Directed Learning in Post-secondary Education”. An Omnibus

of Practice and Research. (November 1983): 7-26.

Candy, P.C. 1991. Self- Direction for Lifelong Learning. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.

Good, C. V. 1973. Dictionary of Education. (3 rd ed.). New York: McGraw-Hill Book.

Griffin, C. 1983. Curriculum Theory in Adult Lifelong Education. London: Crom Helm.

Guglielmino, L. M. 1977. Development of the Self-directed Learning Readiness Scale. Georgia:

Unpublished Doctoral Dissertation, University of Georgia.

Knowles, M.S. 1975. Self- Directed Learning: A Guide for Learner and Teacher.

New York: Association Press.

Oddi, L.F. 1987. “Perspectives on Self-Directed Learning”. Adult Education Quarterly. 38 (1987):

97-107.

Skager, R. 1977. Curriculum Evaluation for Lifelong Education. Toronto: Pergamon Press.

. 1978. Lifelong Education and Evaluation Practice. Hamburg: Pergamon Press and the

UNESCO Institution for Education.

Tough, A. 1979. The Adult’s Learning Projects. Toronto, Ontario Institute for Studies in Education.

Tyler, R. W. 1949. Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago: The University of

Chicago Press.

กญจนโชต สหพฒนสมบต,2551.เทคนคการคดเปน. บทความการศกษาตามอธยาศย ศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอบางนาเปรยว จงหวดฉะเชงเทรา.

ชยยศ อมสวรรณ. “คดเปนคอคดพอเพยง”. วารสาร กศน., มนาคม 2550,หนา 9-11.

ชมพล หนสง และคณะ 2544. ปรชญาคดเปน (หนงสอรวบรวมคาบรรยายและบทสมภาษณ ดร.โกวท

วรพพฒน ในโอกาสตาง ๆ) กรงเทพฯ : โรงพมพอกษรไทย.

ดวงเดอน พนธมนาวน, 2543.ทฤษฎตนไมจรยธรรม : การวจยและการพฒนาบคคล (พมพครงท 3)

กรงเทพ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทองอย แกวไทรฮะ. “คดเปน : เพอนเรยนรสอนาคต”. วารสาร กศน. มนาคม 2550, หนา 12-16.

“ ”

โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.)

, 2546.ใตรมไทร (หนงสอเกษยณอายราชการ ทองอย แกวไทรฮะ). กรงเทพฯ:

ธวชชย ชยจรฉายากล และวราพรรณ นอยสวรรณ, 2546. การพฒนาหลกสตรและวธทางการสอน

หนวยท 8-15 (พมพครงท 5) กรงเทพ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช.

พรจนทร เจยรเอสศกด,2527. เทคนคการรวบรวมขอมลเพอการแนะแนว. กรงเทพฯ : คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

พระธรรมปฎก, 2546. พฒนาการแบบองครวมของเดกไทย. กรงเทพ: ธรรมสภาและสถาบนบนลอธรรม.

สถาบนพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภาคตะวนออก,2551. คมอการจดการขอมล

และสารสนเทศชมชนสาหรบครการศกษานอกโรงเรยน ระยอง.

สนอง โลหตวเศษ, 2544. ปรชญาการศกษาผใหญและการศกษานอกระบบ.กรงเทพฯ : มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

สมพร เทพสทธา ,2542 . คณธรรมและจรยธรรม กรงเทพ : สมชายการพมพ.

หนวยศกษานเทศก,2552. คมภร กศน. เอกสารหลกการและแนวคดประกอบการดาเนนงาน กศน.

กรงเทพฯ: หนวยศกษานเทศก, สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย.

อนตา นพคณ , 2528. แนวคดทางการศกษานอกโรงเรยนและการพฒนาชมชน เรอง คดเปน. กรงเทพฯ:

กรงสยามการพมพ.

กลขณษฐ ราเชนบณขวทน. เอกสารประกอบการบรรยายเรองกระบวนการวจย. ในการประชม

สมมนางานวจยโครงการวจยพฒนาคณภาพ กศน. ปงบประมาณ 2552 (วนท 29-30 มถนายน

2552)

บญใจ ศรสถตนรากร. ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร. พมพครงท 3 กรงเทพฯ :

บรษทยแอนดไอ อนเตอรมเดย จากด, 2547

พนต เขมทอง. เอกสารประกอบการบรรยายเรองมโนทศนการวจยในชนเรยน. ในการประชม

สมมนางานวจยโครงการวจยพฒนาคณภาพ กศน. ปงบประมาณ 2552 (วนท 29-30 มถนายน

2552)

พสณ ฟองศร. วจยชนเรยน หลกการและเทคนคปฏบต. พมพครงท 7.

กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ, 2551.

ไมตร บญทศ. คมอการทาวจยในโรงเรยน. กรงเทพฯ : สรวยาศาสน, 2549.

ศรรตน วรชาตนานกล ความรเบองตนเกยวกบสถตและการวจย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย กรงเทพ, 2545

สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา. วจยแผนเดยว : เสนทางสคณภาพการอาชวศกษา. กรงเทพฯ :

สานกงานวจยและพฒนาการอาชวศกษา, 2547.

สมเจตน ไวทยาการณ. หลกและการวจย. นครปฐม : โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร, 2544

คณะผจดทา

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผเขยนและเรยบเรยง

1. บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. บทท 2 การใชแหลงเรยนร

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. บทท 3 การจดการความร

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. บทท 4 คดเปน

ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. บทท 5 การวจยอยางงาย

นางศรพรรณ สายหงษ ขาราชการบานาญ

ผบรรณาธการ และพฒนาปรบปรง

1. บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. บทท 2 การใชแหลงเรยนร

นายธวชชย ใจชาญสขกจ รกษาการในตาแหนงผอานวยการ

สานกงาน กศน. จงหวดเพชรบร

นางสาวสพตรา โทวราภา สถาบนสงเสรมและพฒนานวตกรรมการเรยนร

3. บทท 3 การจดการความร

นางอจฉรา ใจชาญสขกจ สานกงาน กศน.จงหวดสมทรสงคราม

นางณฐพร เชอมหาวน สถาบนการศกษาและพฒนาตอเนองสรนธร

4. บทท 4 คดเปน

ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาสานกงาน กศน.

5. บทท 5 การวจยอยางงาย

นางศรพรรณ สายหงษ ขาราชบานาญ

นางพชญาภา ปตวรา ขาราชบานาญ

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ

1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน