บทท 4 นกทองเทยวกบรปแบบการเดนทางทองเทยว และปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจในการเดนทางทองเทยว

ในอดตยอนไป นบหลายสบปกอน ภาพของการเดนทางทองเทยวยงเปนภาพทถกจากด

กระทากนโดยคนบางกลมทเปนสวนนอย แตหากคนสวนใหญมกมองภาพของการเดนทางทองเทยววาเปนสงทไมคอยเปนทยอมรบวาเปนสวนหนงของการใหกาไรชวต ซารายยงถกมองวาเปนการใชชวตแบบไมมสาระแกนสาร คนอะไรเทยวอยได ไมคดทางานทาการ ทคนสมยกอนคดเชนนนอาจมเหตมาจากคานยมทคดวาการทองเทยวเปนสงไมด ประกอบกบการเดนทางไปในแหลงทองเทยวยงอาจไมสะดวกมากนก แหลงทองเทยวยงไมถกประชาสมพนธไปในเชงลกษณะของการสรางประสบการณใหกบชวต หรออาจไมสะดวกปลอดภย ตลอดจนสมยกอนคนยงไมการแขงขนในหนาทการงาน ยงไมเครยดเหมอนสมยน จงไมจาเปนตองหาทางออกดวยการพกผอนผอนคลายดวยการไดทองเทยว แตยคสมยนกลบกนคอเมอมการคมนาคมทสะดวก คนมความเครยดจากหนาทการงาน การเกดพฤตกรรมเลยนแบบ ความตองการความภาคภมใจในชวต การเดนทางทองเทยวจงกลบกลายเปนคานยมของคนแทบทกชนชน ธรกจตางๆ จงพากนเกดขนตามมาเพอรองรบกจกรรมในการเดนทางทองเทยว

จดประสงคของการเดนทางของนกทองเทยวอาจมความแตกตางกนไป บางกเดนทางไปเยยมญาตแลวถอโอกาสไดไปทองเทยว บางกไปทาธรกจ บางกไปดกฬา บางกไปประชม หรออาจเดนทางเพอการทองเทยวพกผอนโดยตรง และหรอดวยจดประสงคอนใดอกมากมาย แตไมวาจะเดนทางไปดวยวตถประสงคใดในการเดนทางของคนทกคนโดยธรรมชาตแลวกมกทจะหาโอกาสใหตนเองไดทองเทยวดวยทกครงเสมอ จากการเดนทางทองเทยวไมวาจะดวยวตถประสงคใด สงสาคญทเกดขนตามมาคอความตองการพนฐานระหวางการเดนทางทองเทยว นนคอ ความตองการทพก ตองการอาหาร ตองการซอของฝาก ตองการแลกเงน ตองการคนนาทาง ตองการทองเทยวในทแปลกใหมหรอทใจตองการอยากไป ตองการตวเดนทาง และอน ๆ อกมากมาย ในแตละความตองการ หากจะใหกลาวถงรายละเอยด กจะเกยวพนธกบ คนในอกหลากหลายอาชพ เชน พนกงานตอนรบ พนกงานเสรฟ มคคเทศก พนกงานขายของทระลก ชางฝมอทาของทระลก พนกงานธนาคาร ลกจางในสถานประกอบการ ฯลฯ นนหมายถงหากเรามนกทองเทยวเดนทางเขามาทองเทยวในบานเราจะทาใหเกดการกระจายธรกจ กระจายอาชพ และทายทสาคญทสดคอการกระจายรายได นนคอสาเหตทวาทาไมประเทศไทยในยคหลายสบปทผานมาเราจงใหความสาคญกบอตสาหกรรมทองเทยว ทสาคญทาไมเราจงตองสรางความประทบใจใหเกดขนกบนกทองเทยวนนเอง

นกทองเทยว จงถอเปนองคประกอบทสาคญของอตสาหกรรมทองเทยว ถาไมมนกทองเทยว ธรกจในอตสาหกรรมการทองเทยวกเกดขนไมได เนองจากอตสาหกรรมการทองเทยวเปนอตสาหกรรมการบรการทตอบสนองความตองการของนกทองเทยวใหนกทองเทยวไดรบความสะดวกสบายและความพงพอใจ ถาไมมนกทองเทยวมาทองเทยวยงแหลงทองเทยว กจะไมมผมาใชบรการทางการทองเทยวจากผประกอบธรกจทองเทยว ถาหากประเทศใดหรอพนทใดมนกทองเทยวเดนทางเขามา

124

ทองเทยวมาก กจะเกดกจกรรมและการบรการทางดานการทองเทยวตางๆ ในการตอบสนองความตองการของนกทองเทยวมากตามไปดวย โดยทกประเทศพยายามวเคราะหการตลาดทองเทยวและใชสวนผสมทางการตลาดทองเทยวเขาแขงขนดงนกทองเทยวใหมาทองเทยวในประเทศของตนมากขน เพอใหรายไดจากการทองเทยวสามารถนาไปพฒนาประเทศในดานตางๆ ใหเจรญกาวหนา ดวยเหตนอตสาหกรรมการทองเทยวจงตองผกพนกบนกทองเทยวอยางหลกเลยงไมได เราจงตองทาความรจกกบนกทองเทยว เพอจะไดตอบสนองความตองการของนกทองเทยวไดอยางถกตอง

ความหมายของนกทองเทยว นกทองเทยว(Tourists) ตามความหมายของสนนบาตชาตทไดใหคานยามไวในป พ.ศ.2480

วานกทองเทยว หมายถงบคคลทเดนทางอยในประเทศหนงประเทศใดทมใชบานเมองทอาศยอยเปนประจาเปนเวลาไมนอยกวา 24 ชวโมง และไดใหความหมายเพมเตมตอไปวา บคคลทนบเปนนก ทองเทยวและบคคลทไมนบเปนนกทองเทยวมดงตอไปนคอ

1. บคคลทนบเปนนกทองเทยว ไดแก 1) ผเดนทางเพอพกผอนหยอนใจหรอเพอสขภาพ 2) ผเดนทางไปประชมหรอประกอบภารกจอยางใดอยางหนง 3) ผเดนทางเพอทาธรกจการคาบางประการ 4) ผเดนทางมากบเรอทเพลนตากบทวทศนสองฝ งนา แมจะแวะพกอยนอยกวา 24 ชวโมง

กตาม 2. บคคลทไมนบเปนนกทองเทยว ไดแก 1) ผทเดนทางมาเพอประกอบอาชพใดอาชพหนงหรอประกอบธรกจทมรายไดในประเทศ

นน โดยจะมสญญาไวกบผใดหรอไมกตาม 2) ผเดนทางมาเพอตงถนฐานทอยอยางถาวรในประเทศนน 3) ผเดนทางขามพรมแดนไปทางานนอกประเทศของตน 4) ผเดนทางเพอเขาไปเปนนกเรยนหรอนกศกษาทอาศยอยในททจดไวเปนหอพก

นกเรยนนกศกษา 5) ผเดนผานทางโดยมไดแวะลงจากยานพาหนะเลย แมวาจะเดนทางอยในอาณาเขตของ

ประเทศใดประเทศหนง เปนเวลามากกวา 24 ชวโมงกตาม 6) ผลภยทางการเมองหรอผลภยทางศาสนาไปอยตางประเทศหรอผลภยสงคราม ตอมาในป พ.ศ.2493 สหพนธองคการสงเสรมการทองเทยวระหวางประเทศ ไดหยบยกคา

นยามของนกทองเทยวมาพจารณาใหม และไดตกลงใหนกเรยนหรอนกศกษาตางประเทศเปนนกทองเทยวดวย เพราะคาใชจายของนกเรยนนกศกษาเหลานนมาจากตางประเทศ นอกจากนนยงใหเรยกผเดนทางทต งใจมาทองเทยว ณ ประเทศหนง แตอยไมถง 24 ชวโมงวาเปน “นกทศนาจร ” ซงรวมถงผโดยสารทเดนทางผานประเทศโดยมไดออกจากบรเวณทจดไวสาหรบผเดนทางผานสนามบนดวย

125

ป ค.ศ.1963 (พ.ศ.2506) องคการสหประชาชาตไดใหคาจากดความของคาวา “การทองเทยว ” ในคราวประชมวาดวยการเดนทางและทองเทยว ณ กรงโรมประเทศอตาล วาหมายถงกจกรรมทมเงอนไขทเกยวของอย 3 ประการ คอ

1. ตองเดนทางจากทอยปกตไปยงทอนเปนการชวคราว แตมใชไปตงหลกแหลงเปนการถาวร 2. การเดนทางนนเปนไปดวยความสมครใจ หรอความพงพอใจของผเดนทางเอง ไมใชเปน

การถกบงคบ 3. เปนการเดนทางทไมไดมวตถเพอการประกอบอาชพหรอหารายได แตเปนการเดนทางเพอ

การพกผอนหยอนใจ เพอเยยมเยอนญาตมตร เพอความเบกบาน บนเทงเรงรมย เพอเลนกฬาตางๆ เพอการประชมสมมนา เพอศกษาหาความร เพอตดตอธรกจ ฯลฯ พรอมทงใหประเทศสมาชกใชคาวา “ผมาเยอน”(Visitors) แทนคาวา “นกทองเทยวทคางคน” (Tourists) โดยระบคาวา “ผมาเยอน” วามความหมาย 2 ประการ คอ

1. นกทองเทยวทคางคน( Tourists) ไดแก ผเดนทางมาเยอนชวคราวซงพกอยในประเทศทมาเยอนตงแต 24 ชวโมงขนไปและเดนทางมาเยอนเพอพกผอน พกฟน ทศนศกษา ประกอบศาสนกจ รวมการแขงขนกฬา ตดตอธรกจ หรอรวมการประชมสมมนา ฯลฯ เปนตน

2. นกทองเทยวทไมคางคน(นกทศนาจรหรอ Excursionists) ไดแก ผเดนทางมาเยอนชวคราวและอยในประเทศทมาเยอนนอยกวา 24 ชวโมง ทประชมยงเพมเตมคาจากดความของคาวา “นกทองเทยว ”(Tourists) วาหมายถง ผทเดนทางไปอยในสถานทอนมใชทพานกถาวรของตน ซงเปนการเดนทางไปอยช วคราวตงแต 24 ชวโมงขนไป(มการคางคนอยางนอย 1 คน) แตไมเกน 90 วน เปนการเดนทางโดยสมครใจดวยวตถประสงคใดๆกตามทมใชการไปประกอบอาชพหรอหารายได ทงนผโดยสารมาทางเรอสาราญทางทะเลแลวไมพกคางคนบนฝ งไมนบเปนนกทองเทยว โดยแบงผมาเยอนตางประเทศออกเปน 2 ประเภท คอ

ประเภทท 1 นกทองเทยวตางประเทศ หมายถง ผมาเยอนชวคราวทมาพกอยในประเทศ ทมาเยอนอยางนอย 24 ชวโมง และเปนการมาเยอนดวยวตถประสงคอน ทมใชเพอประกอบอาชพเปนหลกแหลง หรอไปอยประจา

ประเภทท 2 นกทศนาจรตางประเทศ หมายถง ผมาเยอนชวคราวทเขาไปอยในประเทศ ทมาเยอนนอยกวา 24 ชวโมง และมไดพกคางคน ซงรวมถงผมาเยอนกบเรอทเพลนตากบทวทศน 2 ฝ งนาดวย

เวลาผานไปจน ป ค.ศ.1968(พ.ศ.2511) องคการทองเทยวแหงโลก( World Tourism Organization : WTO) ไดประกาศใชคานยามเกยวกบนกทองเทยว ภายหลงจากการประชมเรองการเดนทางและการทองเทยวระหวางประเทศ( International Travel and Tourism) ทกรงโรม ประเทศอตาล โดยเสนอแนะใหประเทศสมาชกใชคานยามทหมายถง “นกทองเทยว” ดงน

- Traveler หมายถง ผเดนทาง นกเดนทาง นกทองเทยว ซงรวมถง ผทสามารถนามาจดเกบเปนขอมลสถตได เชน นกทองเทยว( Tourist) และเกบรวบรวมเปนสถตไมได เชน ผอพยพ (Immigrant) ผเรรอน(Nomad) ผโดยสารทเดนทางผาน( Transit Passenger) ผทางานตามชายแดน

126

(Border Worker) ผปฏบตราชการทไดรบมอบหมายในประเทศนน( Diplomat, Representative of Consulate, Member of Armed Force) และผลภย(Refugee)

- Visitor หมายถง ผมาเยอน นกทองเทยว โดยแยกออกเปน 2 ประเภท คอ 1) Tourist หมายถง นกทองเทยวทคางคน เดนทางมาเยอนและพกอยในประเทศ ตงแต 24

ชวโมงขนไป โดยใชบรการสถานทพกแรม ณ แหลงทองเทยวนนๆ( Local Accommodation) โดยแยกตามลกษณะของนกทองเทยวดงน

- International Tourist หมายถง นกทองเทยวระหวางประเทศทคางคนเดนทางเขามาในประเทศและพานกอยคร งหนงๆ ไมนอยกวา 24 ชวโมง(1 คน) และไมเกน 60 วน

- Domestic Tourist หมายถง นกทองเทยวภายในประเทศทคางคนอาจเปนคนไทย หรอคนตางดาวทอยในประเทศไทยเดนทางมาจากจงหวดทอยอาศยปกตของตนไปยงจงหวดอนๆ ระยะเวลาทพานกอยไมเกน 60 วน

2) Excursionist หมายถง นกทศนาจร นกทองเทยวทไมคางคน( Day Visitor) เดนทางมาเยอนชวคราว และอยในประเทศนอยกวา 24 ชวโมง และไมไดใชบรการสถานทพกแรม ณ แหลงทองเทยวนนๆ เชน ผเดนทางมากบเรอสาราญ( Cruise) โดยแยกตามลกษณะของนกทองเทยวไดในทานองเดยวกน คอ International Excursionist หมายถง นกทศนาจรระหวางประเทศ และ Domestic Excursionist หมายถง นกทศนาจรภายในประเทศ

นกทองเทยวประเภท Tourist และ Excursionist เปนกลมนกเดนทาง ทสามารถตดตามการเดนทางและจดเกบเปนขอมลสถตได ซงเปนประโยชนตอผประกอบธรกจการทองเทยวเปนอยางมาก

สาหรบประเทศไทย พระราชบญญตการทองเทยวแหงประเทศไทย พ.ศ.2522 มาตรา 4 ไดใหความหมายของคาวานกทองเทยววาหมายถง บคคลทเดนทางจากทองถน อนเปนถนทอยโดยปกตของตนไปยงทองถนอนเปนการชวคราว ดวยความสมครใจและดวยวตถประสงคทมใชเพอประกอบอาชพหรอหารายได นอกจากนประเทศไทยไดกาหนดความหมายเกยวกบคาวานกทองเทยวประเภทตางๆ ไวดงน - นกทองเทยวชาวตางประเทศ หรอนกทองเทยวระหวางประเทศ (Foreign Tourist or International Tourist) หมายถง นกทองเทยวชาวตางประเทศทเดนทางเขามาเทยวในประเทศไทย

- นกทองเทยวภายในประเทศ (Domestic Tourists) หมายถง นกทองเทยวทมถนทอยหรอทพานกถาวรในประเทศไทยในจงหวดใดจงหวดหนง อาจจะเปนคนไทยหรอคนตางชาตทพานกอาศยถาวรในประเทศไทยกได และมการเดนทางทองเทยวในจงหวดอนอนมใชจงหวดทเขามถนทอย หรอทพานกอนถาวรนน

ในสวนของการทองเทยวแหงประเทศไทยไดใหความหมายเพมเตมเกยวกบคาวานกทศนาจรไววา “นกทศนาจร”(Excursionists) หมายถง ผทเดนทางไปอยในสถานทอนมใชทพานกถาวรของตน ซงเปนการเดนทางไปอยช วคราวในระยะเวลาสนๆไมถง 24 ชวโมง(ไมไดคางคน) และเดนทางไปโดยสมครใจดวยวตถประสงคใดๆกตามทมใชการไปประกอบอาชพหรอหารายได ทงนผทโดยสาร

127

เรอสาราญทางทะเลทคางพกแรมในเรอสาราญจะถกนบวาเปนนกทศนาจรดวย โดยนกทศนาจรจาแนกเปน - นกทศนาจรชาวตางประเทศ(Foreign Excursionists) หมายถง นกทศนาจรชาวตางประเทศทเดนทางมาจากตางประเทศมาทองเทยวในประเทศไทย

- นกทศนาจรภายในประเทศ(Domestic Excursionists) หมายถง นกทศนาจรทมถนทอยหรอทพานกถาวรในประเทศไทย ซงอาจเปนคนไทยหรอคนตางชาตทมถนทอยหรอทพานกถาวรอยในประเทศไทย หรอในจงหวดใดจงหวดหนงกได เดนทางทองเทยวในจงหวดอนอนมใชจงหวดทเขามถนทอย หรอทพานกถาวร นอกจากนนยงใหความหมายของคาวา “ผมาเยอน” (Visitors) วาหมายรวมถง ผทเดนทางเขามาในประเทศ โดยจะจาแนกเปนนกทองเทยวหรอเปนนกทศนาจรกไดตามแตวาจะตรงกบคณสมบตหรอนยามในขอใด

และลาสด “นกทองเทยว” ตามความหมายใน พรบ.ธรกจนาเทยวและมคคเทศก พ .ศ.2551 ไดใหความหมายไววาหมายถง ผเดนทางจากทหนงไปยงอกทหนงเพอประโยชนในการพกผอนหยอนใจ การศกษาหาความร การบนเทง หรอการอนใด ประเภทของนกทองเทยว หากจะแบงนกทองเทยวใหเปนทเขาใจในระดบสากล สามารถแบงได 3 ลกษณะคอ 1. นกทองเทยว Inbound คอนกทองเทยวชาวตางชาตทเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศ 2. นกทองเทยว Outbound คอนกทองเทยวจากในประเทศเดนทางไปทองเทยวยงตางประเทศ 3. นกทองเทยว Domestic คอการเดนทางทองเทยวของคนภายในประเทศของตน เปนทนาแปลกอยเหมอนกนทประเทศทมเศรษฐกจด คาครองชพสง หลายประเทศมกสนบสนนสงเสรมใหคนของตนเดนทางไปทองเทยวยงตางประเทศ อนเนองมาจาก คาครองชพทสงทาใหรฐบาลอยากใหคนภายในประเทศไดเดนทางออกไปยงตางประเทศ ในทางกลบกนในประเทศทกาลงพฒนาอยางประเทศไทยหรออกหลายประเทศกลบรณรงคใหประชาชนไดเดนทางทองเทยวในประเทศของตน

การแบงประเภทของนกทองเทยวอก ลกษณะ หนง สามารถแบงออกเปนกลมตางๆ ได 3 ประเภทคอ

1. นกทองเทยวประเภทหรหรา เปนนกทองเทยวประเภททมรายไดสง มกเรยกรองบรการทางการทองเทยวชนดหรหรา และพรอมทจะจายคาบรการ ในอตราสง ทาใหผประกอบธรกจทองเทยวมกาไรตอหนวยสงจากการขายบรการใหนกทองเทยวประเภทน โดยปกตนกทองเทยวประเภทน จะมจานวนไมมากนก

2. นกทองเทยวประเภทระดบกลาง เปนนกทองเทยวประเภททมรายไดปานกลาง ไมจจหรอเรยกรองบรการทางการทองเทยวมากเหมอนนกทองเทยวประเภทหรหรา นกทองเทยวประเภท

128

ระดบกลางนมกเปนนกทองเทยวท มงหาความสนกสนานเปนสาคญ โดยมบรการทางการทองเทยวทไมตองหรหรามากนก แตกไมแยจนเกนไป โดยปกตนกทองเทยวประเภทนจะมจานวนมากกวานกทองเทยวประเภทหรหรา จงทาใหผประกอบกจการทางการทองเทยวมรายไดมากตามจานวนนกทองเทยว แตสามารถทากาไรตอหนวยไมสงนก

3. นกทองเทยวประเภทระดบมวลชน เปนนกทองเทยวประเภททมจานวนมากทสด สวนมากมรายไดนอย หรออาจไมมรายไดประจา ตองการบรการทางการทองเทยวแบบพนๆในราคาถก เอาใจงาย นกทองเทยวประเภทน เพงจะเกดขนเมอไมนานมานเองโดยไดรบการจงใจจากการโฆษณาและบรการทธรกจนาเทยวจดขนเพอชกชวน นกทองเทยวประเภทนมจานวนมากมาย ทาใหผประกอบกจการทางการทองเทยว มรายไดมากมายตามไปดวย แตสามารถทากาไรตอหนวยนอย อกทงยงมการแขงขนสง

สาหรบประเทศไทยนน การทองเทยวแหงประเทศไทยไดแบงนกทองเทยวออกเปนประเภทตางๆ เพอประโยชนในงานสถต ดงตอไปน คอ

1) นกทองเทยวระหวางประเทศ คอบคคลทมไดมทพานกถาวรในราชอาณาจกรไทยเดนทางเขามาเพอพกผอนเยยมญาตมตร ศกษาหาความร การกฬา การศาสนา ตดตอธรกจ หรอประกอบภารกจใดๆ ทงน ตองมไดรบคาจางในการประกอบภารกจนน จากผใดในราชอาณาจกรไทย

2) นกทองเทยวระหวางประเทศทคางคน คอนกทองเทยวระหวางประเทศทเขามาในอาณาจกรไทยแตละครงอยางนอย 1 คน แตไมเกน 60 วน

3) นกทองเทยวระหวางประเทศทไมคางคน คอนกทองเทยวระหวางประเทศทเขามาอยในราชอาณาจกรไทยแตละครงโดยมไดคางคน

4) นกทองเทยวภายในประเทศ คอบคคลทกสญชาตทมทพานกอาศยถาวรอยในราชอาณาจกรไทยและเดนทางไปยงสถานทหนงในอกจงหวดหนง ซงมใชเปนถนทอยประจาของเขา เพอพกผอน เยยมญาตมตร ศกษาหาความร การกฬา การศาสนา การประชม สมมนา ตดตอธรกจ หรอประกอบภารกจใด ๆ ทงนตองมไดรบคาจางในการประกอบภารกจนนจากผใด ณ สถานทแหงนน

5) นกทองเทยวภายในประเทศทคางคน (Domestic Tourist) คอนกทองเทยวภายในประเทศทไปคางคนนอกทพานกอาศยปจจบนแตละครงอยางนอย 1 คน

6) นกทองเทยวภายในประเทศทไมคางคน (Domestic Excursionist) คอนกทองเทยวภายในประเทศทมไดพกคางคนนอกทพานกอาศยปจจบน

องคประกอบของความตองการของนกทองเทยว โดยทวไปคนเรามความตองการปจจยพนฐานในการดารงชวตคอ ปจจย 4 ไดแก อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค แตหากเปนการทองเทยว ปจจยพนฐานทนกทองเทยวตองการกอนตดสนใจพจารณากอนเลอกสถานทเดนทางหรอเลอกใชบรการในแหลงทองเทยว มดงน 1. ทรพยากรทองเทยว หรอสงดงดดใจใหเกดการเดนทางเขาไปเยยมชม ซงมอยมากมาย และขนอยกบความชนชอบของนกทองเทยว เชน อทยานแหงชาต วดวาอาราม มรดกโลก สงมหศจรรย

129

ของโลก แหลงอนรกษพช สตวปา สวนสตว วถชวตวฒนธรรมประเพณ ตลาดยานการคา แหลงชอปปง ทะเล เกาะแกง แหลงดานา สสนยามคาคน โชวการแสดง เปนตน 2. โครงสรางพนฐาน โครงสรางพนฐานทนกทองเทยวจาเปนตองใชระหวางการเดนทางทองเทยวประกอบไปดวย ไฟฟาแสงสวาง ระบบของนาประปา โทรศพท การสอสารไรสาย ระบบจากดสงปฏกล การคมนาคมสอสาร ถนนหนทาง ทาอากาศยาน สนามบน รถไฟ สวนสาธารณะ โรงพยาบาล สถานรถประจาทางและสถานรถไฟ ทพกตากอากาศ โรงแรม ภตตาคารรานอาหาร ศนยชอปปง สถานทบนเทง พพธภณฑ 3. การขนสง ไดแกพาหนะ ทใชในการบรการสาหรบรบสงนกทองเทยวระหวางการเดนทางทองเทยว เชน เรอ เครองบน รถไฟ รถประจาทาง รถบส แทกซ รถยนต รถไฟฟา รถไฟใตดนพาหนะทงหลายควรมพนกงานทพรอม เปนมตร มความสะดวกสบาย ปลอดภยไดมาตรฐาน มโครงขายเชอมตอกน 4. การตอนรบขบส ของเจาบานหรอของคนในทองถนทมแหลงทองเทยว เจาบานตองมทศนคตทดสาหรบแขก ตองแสดงออกถงความสภาพ ความเปนมตร ความจรงใจ ซอสตย พรอมทจะคอยชวยเหลอทาในสงทสามารถทาใหนกทองเทยวเกดความประทบใจ และกลบไปบอกสยงบานเกดเมองนอนวาประเทศไทยมแตผคนทเปนมตร และคงไมมนกทองเทยวคนใดมความสขอยางแนนอนหากระหวางการเดนทางทองเทยวรสกวาโดดเดยวเดยวดายไรรอยยมและการขาดตอนรบทดจากเจาบาน 5. ความปลอดภยในชวตและทรพยสนในระหวางการเดนทางทองเทยวในทกๆ ท หากจะวาไปแลวความตองการดานความปลอดภยคงเปนปจจยประการแรกกอนตดสนใจเลอกแหลงทองเทยวดวยซา แมวาแหลงทองเทยวจะมความสวยงามชวน ใหอยากไปเยยมชมมากเทาใด แตหากแหลงทองเทยวนนขาดความปลอดภยในชวตและทรพยสนกยากทนกทองเทยวจะตดสนใจเดนทางไป รฐบาล ตลอดจนเจาของแหลงทองเทยวจงตองมมาตรการสรางความมนใจใหเกดขนกบนกทองเทยวทาใหเขารสกวาเขาจะไดรบความสะดวกสบายปลอดภยไรกงวล ระหวางเดนทางมาทองเทยวในแหลงพนทของตน 6. ผใหบรการนาเทยว ปจจยขอนสาคญมากสาหรบนกทองเทยวทมความตองการทจะใชบรการจากบรษทนาเทยวเพอลดภาระขนตอนของตนเอง ชอเสยง การบรการ ภาพลกษณของบรษทจดนาเทยวจงเปนสงสาคญทจะทาใหนกทองเทยวเชอมนและตดสนใจใชบรการจากษรษทนาเทยว สงกระตนในการทองเทยว (Tourist Motivation) นอกเหนอจากแรงจงใจแลวปจจยทคลายคลงกนอกอยางหนงทมผลตอการตดสนใจเดนทาง คอสงกระตนทางการทองเทยว หมายถงสงตาง ๆ อนเปนสาเหตทกระตนใหนกทองเทยวเกดความสนใจในความตองการทจะเดนทางหรอวางรปแบบทใชเพอทากจกรรมทางการทองเทยว หรอเปนสงทกาหนดรปแบบพฤตกรรมในการทองเทยวของนกทองเทยวใหมความแตกตางกน ซงสงกระตนนแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ..สงกระตนทเกดจากภายในของนกทองเทยว .. ไดแก สงกระตนทางดานจตใจ ทางดานรางกาย ทศนคต ความรสก เปนตน และ ..สงกระตนทเกดจากภายนอก .. เชน การใหการ

130

บรการทางการทองเทยว สงอานวยความสะดวกทางการทองเทยว สงดงดดใจทางการทองเทยว ความปลอดภยในการทองเทยว เปนตน ลกษณะความสมพนธของสงกระตนทงสองประเภททางการทองเทยวนน มความสมพนธทซบซอนและเปนไปตามลาดบทตองการ บางครงไมสามารถทจะแยกออกจากกนไดอยางชดเจน อยางไรกตามสงกระตนจากภายในของนกทองเทยว มพนฐานลาดบขนของความตองการตามทฤษฎความตองการของมาสโลว(Maslow’s Hierarchy of Needs) ดงน

ภาพท 4.1 ทฤษฎความตองการของมาสโลว(Maslow’s Hierarchy of Needs) จาก www.peterstrempel.com/images/amaslow.jpg

จากรปแบบความตองการของนกทองเทยวตามทฤษฎของ Maslow ดงกลาว Dann(1981)

ไดกาหนดลกษณะของสงกระตนททาใหเกดการทองเทยวออกเปน 7 ประการคอ 1. การทองเทยวเปนสงททดแทนความตองการทขาดหาย 2. สถานททองเทยวเปนสงดงดดใจใหเกดแรงกระตนในการทองเทยว 3. ภาพลกษณทศนคตของนกทองเทยวทมตอสถานททองเทยวเปนสงกระตนการมการ

ทองเทยว 4. ขอมลขาวสาร สอประเภทตางๆ เปนสงกระตนการทองเทยว 5. วตถประสงคในการเดนทางเปนสงกระตนทางการทองเทยว

1. ความตองการทางดานรางกายเชน ความอบอน ความสบาย ความหว ทอยอาศย

2. ความตองการความปลอดภย และความมนคงของชวตเชน การประกนชวต

3. ความตองการการมสมพนธภาพกบผอน ตองการอยรวมกบสงคม เปนสวนหนงของกลม

4. ความตองการการยกยอง เคารพนบถอ เปนทรจกของคนทวไป

5. ความตอง การความส าเรจใน

สงทตนอยากจะท า และตงปณธานไว

สง

ต า

131

6. ประสบการณทางการทองเทยวของนกทองเทยวเปนสงกระตนในการทองเทยว 7. สงกระตนเปนสงทมความหมายและกาหนดรปแบบดวยตวของมนเอง

ในสวนของ McIntosh and Goeldner ไดสรปรปแบบของสงกระตนทางการทองเทยวจากลกษณะของสงกระตน โดยแบงประเภทของสงกระตนทางการทองเทยวออกเปน 4 ประเภทคอ 1. สงกระตนทางดานรางกาย อนไดแก สงทเกยวของกบความตองการทางดานรางกายและจตใจ อาจจะเปนวตถประสงคทางสขภาพ เพอการกฬา ความสบายใจและความพงพอใจ 2. สงกระตนทางวฒนธรรม เปนลกษณะของความตองการทเรยนรพบเหนวฒนธรรมทแตกตางของสถานทตางๆ เพอคนหาความเปนมารปแบบของการดารงชวต ดนตร ศลปะพนบาน การเตนรา เปนตน 3. สงกระตนระหวางบคคล ความตองการทจะพบปะผอนในสงคม การเดนทางเพอเยยมญาต หรอเพอน คนหาประสบการณใหม และทแตกตางจากประสบการณทเคยม การเดนทางจากถนทอยเดม 4. สงกระตนทางสถานภาพและชอเสยง หมายถง การเดนทางเพอดาเนนในกจกรรมตางๆ เชน งานอดเรก การศกษา เพอเปนการพฒนาตนเองสรางการยอมรบจากบคคลอนๆ

นอกจากน Werner Schmoll ไดกาหนดพฤตกรรมนกทองเทยวจากสงกระตน ความปรารถนา ความตองการ และความคาดหวงของบคคลตางๆ ในสงคม ไดแก

- สงกระตนในการเดนทาง เชน สงตางๆ ทกระตนความตองการของนกทองเทยวใหมากขน เกดจากการแนะนาจากบคคลและหนวยงานทเกยวของเชน บรษทนาเทยว หนวยงานรฐบาล

- ความเปนเอกลกษณของบคคลในสงคมแตละคน โดยแตละคนจะมวตถประสงคของการเดนทางในรปแบบของนกทองเทยวทแตกตางกน

- การเปลยนแปลงขององคประกอบภายนอก มผลตอความเชอมนของนกทองเทยว ภาพพจนของแหลงทองเทยว ประสบการณทผานมาของนกทองเทยว ขอจากดทางดานราคาและเวลา เหลานนบเปนองคประกอบทมความสาคญและถอเปนสงกระตนในการทองเทยว

- ลกษณะพเศษของสถานทใหบรการ เปนสงกระตนทาใหเกดพฤตกรรมการตดสนใจของนกทองเทยว

นอกจากนแรงจงใจหรอสงทกระตนใหคนเดนทางยงเปนสงสาคญทแสดงใหเหนความตองการของนกทองเทยววาเดนทางเพออะไรและคาดหวงทจะไดรบผลตภณฑและการบรการรปแบบไหน และเมอเรานาทฤษฎทางจตวทยาและสงคมวทยามาประยกตกบการทองเทยว แรงจงใจททาใหคนเดนทางอาจจาแนกออกเปน 2 ประเภท คอปจจยดงและปจจยผลก ดงน ปจจยดง (Pull Factor).. หมายถง ปจจยทอยภายนอกตวบคคลซงสงเสรมหรอดงดดใหคนเดนทางไปทตางๆ ไดแก

1. ปจจยทางเศรษฐกจประเทศใดทมสภาพเศรษฐกจทดยอมเอออานวยใหคนในประเทศนนมอานาจทางการซอสง และมโอกาสเดนทางไปยงสถานทตางๆไดมาก

132

2. ปจจยทางภมศาสตร นกจตวทยา Adler Fedler(1964) ไดใหขอคดทางพฤตกรรมมนษยไววา“คนมกจะแสวงหาสงทตนเองไมมหรอแสวงหาสงทแตกตางไปเพอชดเชยสงทตนไมม” จากหลกจตวทยานอาจกลาวไดวาลกษณะภมประเทศและภมอากาศทแตกตางไปจากประเทศของตนสามารถดงดดใหคนเดนทางไดและขอคดดงกลาวอาจนามาประยกตใชกบแนวความคดทางปจจยภมศาสตรไดวา นกทองเทยวจะนยมเดนทางไปยงสถานททองเทยวทมลกษณะภมประเทศทแตกตางไปจากของตน เพอเรยนรประสบการณทแตกตางกนออกไป หรอเพอหาสงชดเชยในสงทตนไมม ลกษณะทางภมศาสตรจงเปนปจจยดงทสาคญททาใหนกทองเทยวเดนทางไปยงสถานททมลกษณะแตกตางจากประเทศหรอทองถนของตน

3. ปจจยทางสงคมและวฒนธรรมรปแบบวฒนธรรมและบรรทดฐานของสงคมใดสงคมหนงกาหนดคานยมในการเดนทางของคนในสงคมนน ขณะเดยวกนวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณงานเทศกาลประวตศาสตรสามารถเปนสงดงดดททาใหคนในสงคมอนเดนทางมายงทองถนของตนได

4. ปจจยทางการเมอง ประเทศใดทมสภาวการณทางการเมองมนคง ยอมเอออานวยใหคนในประเทศอนเดนทางมายงประเทศตนได และในขณะเดยวกนนโยบายของรฐบาลอาจปดกนหรอสงเสรมใหคนเดนทางไปประเทศอนไดเชนเดยวกน

5. ปจจยทางเทคโนโลยการพฒนาเทคโนโลยดานการสอสารการคมนาคม โครงสรางพนฐานสงอานวยความสะดวกและสงบนเทงเปนปจจยทเอออานวยใหคนเดนทางไดสะดวกรวดเรวและปลอดภยยงขน นอกจากน ความลาหนาทางเทคโนโลยของบางประเทศกสามารถเปนสงดงดดใจนกทองเทยวไดเชนกน

6. สอ มอทธพลตอความคด คานยม และการตดสนใจของคนเนองจากสอมวลชนจะถายทอดขาวสารทางการทองทยวสประชาชน และสามารถสรางภาพพจนของสถานทแตละแหงได ถาขาวสารหรอขอมลทปรากฏบนสอเปนภาพทดกสามารถดงดดใหนกทองเทยวเดนทาง ในทางตรงกนขามถาขอมลปรากฎในเชงลบกอาจเปลยนแปลงทศนคตและการตดสนใจในการเดนทางของนกทองเทยวไดเชนเดยวกน

ปจจยผลก (Push Factor).. หมายถงความรสก ความตองการทเกดขนภายในตวบคคลและกระตนใหคนมความตองการทจะเดนทางซง Maslow ไดกลาวถงเรองของปจจยผลกไววา “คนจะมพฤตกรรมการแสดงออกตางๆ เพอตอบสนองความตองการของตนเอง ” ดงนนความตองการทแตกตางกนของนกทองเทยวแตละคนจงเปนปจจยสาคญทกาหนดพฤตกรรมการแสดงออกของนกทองเทยว ดงน 1. นกทองเทยวสวนใหญตองการทจะผอนคลายความเครยด และไดรบความสนกสนานเพลดเพลน ความบนเทง ซงเปนการตอบสนองความตองการทางกาย 2. นกทองเทยวตองการพาหนะเดนทาง ทพก สถานททองเทยว รานอาหารทปลอดภยและสะอาด ผบรการทจรงใจใหขอมลตางๆ ทถกตอง จะทาใหนกทองเทยวรสกปลอดภยและมนคง 3. นกทองเทยวคาดหวงทจะใหผบรการทกทายหรอใหความสาคญกบนกทองเทยวเสมอและคาดหวงใหผบรการจดจาชอ นามสกล ขอมลสวนตวของตนไดอยางถกตอง เพราะแสดงถงการเปนทยกยองยอมรบนบถอในสงคมนนๆ 4. นกทองเทยวบางคนเดนทางทองเทยวเพอไดเหน ไดยน ไดลองสงแปลกใหมของสถานททองเทยวตางๆ และไดรบสงอานวยความสะดวกและการบรการทมคณภาพเพอสะสมประสบการณทเสรมสรางความเชอมนและศกดศรของตน

133

5. นกทองเทยวบางคนนยมเดนทางและสารวจทองถนตางๆ ดวยตนเอง โดยไมสนใจวาทองถนนนจะมสงอานวยความสะดวกและอยใกลเมองหรอไม นกทองเทยวกลมนจะเรยนรหรอพยายามทาความรจกเขาใจวฒนธรรมและชวตความเปนอยของคนในทองถน และมกจดจาหรอบนทกสงทตนไดพบเหนเพอเปนการบนทกประสบการณและความสาเรจของตน ปจจยทสงผลตอการเดนทางทองเทยว 1. ปจจยทสงผลใหมการเดนทางการทองเทยวเพมมากขน คอปจจยตางๆ ทสนบสนน กอใหเกดผลด หรอผลกระทบเชงบวกตออตสาหกรรมทองเทยวทาใหผคนเดนทางมากขน เชน สภาพเศรษฐกจทด ประชากรมรายไดมากขน มอานาจซอสงมากขน สภาพทางสงคม การเมองทมความสงบ มนคง มการพฒนาแหลงทองเทยว ตลอดจนการสงเสรมการตลาดทองเทยวเพมมากขนเปนตน ปจจยเชงบวกดงกลาวยอมมอทธพลตอการเจรญเตบโต และการขยายตวของการการทองเทยวมากขน เนองจากมผเดนทางทองเทยวมากขน ทาใหอตสาหกรรมทเกยวเนองกบการทองเทยวขยายตวมากขนตามไปดวย 2. ปจจยทสงผลใหมการลด ชะลอหรอหยดการเดนทางทองเทยว ซงเปนอปสรรค ขดขวาง ทาลาย ทาใหเกดความชะงกงน หรอทาใหเกดสภาพการลดนอยถอยลงในการเดนทางทองเทยว เชน การเกดภาวะวกฤตเศรษฐกจ ทาใหอานาจซอนอยลง นกทองเทยวมความระมดระวงในการใชจายมากขน จงพากนงดหรอชะลอการเดนทางทองเทยวไวกอน การเกดภาวะสงคราม เหตการณไมสงบทางการเมอง การชมนมประทวงของกลมคน โรคระบาด และภยพบตทางธรรมชาตตางกลวนเปนผลกระทบใหเกดความรสกไมปลอดภยตอรางกาย ชวต และทรพยสน อนเปนเหตใหอตสาหกรรมการทองเทยวถดถอยลงเชนกน มลเหตหรอปจจยเบองตนททาใหคนอยากเดนทางทองเทยวนาจะ เกดจากการทมนษยทกคนมความพงพอใจในการเดนทางทองเทยวในสญชาตญาณอยแลว ซงมลเหตจงใจในการทองเทยวจะแตก ตางกนไปตามเศรษฐกจ สงคม ชวงเวลา และความพรอมสวนตว โดยพอจะสรปถงมลเหตหรอปจจยทจงใจสาคญทกระตนใหคนนบลานๆ คนทวโลกเดนทางไปทองเทยวในสถานททตองการในวาระตาง ๆ กนม 8 ประการดงตอไปน

1) ความตองการผจญภย เมอมกจกรรมทองเทยวใหมๆ เกดขนไมวาจะเปนการลองแพ ปนเขา ขชาง เปนตน ยอมมการประชาสมพนธ ทาใหคนอยากลองผจญภยกบกจกรรมทองเทยวใหมๆ เหลานน

2) ความตองการคนพบสงใหมๆ ในตวเอง ถามองใหลกจะเหนไดวาการเดนทางเปนการทาลายความจาเจในชวตประจาวน โดยออกเดนทางไปคนหาสงแปลกใหมในชวต โดยเฉพาะหนมสาวสมยใหมมความอยากรอยากเหนทจะไดพบสงแปลกใหมเสมอ

3) ความตองการคณคาในการเดนทางทองเทยว เปนผลทเกดขนหลกจากการเดนทางทองเทยว ซงผเดนทางทองเทยวจะรสกถงความสนกสนานหรอความประทบใจในขณะททองเทยวแตละ

134

ครง โดยปกตผเดนทางทองเทยวตองการไดรบความสนกสนานตนเตน หรอประทบใจจากการเดนทางและนบเปนกาไรชวตทไดเดนทางทองเทยว

4) ความตองการคนควาทางวฒนธรรม จะเหนวาการเดนทางทองเทยวเปนการเรยนรวฒนธรรมของประเทศทตนไปเทยว เชนประเพณ เทศกาล พธการตางๆ หรอศาสนาทแตกตางกน ทาใหเกดความรความเขาใจอยางลกซงเกยวกบวฒนธรรมของทองถนนน นอกจากนยงไดศกษาภาษาตางประเทศทใชในการเดนทางทองเทยวอกดวย

5) ความตองการเหนความเปนอยของเพอนรวมโลก คนทวไปมความตองการเหนความเปนอยของเพอนรวมโลกวาผทอยในประเทศทรารวยกบในประเทศทยากจน หรอผทอยในประเทศในเขตหนาวกบในเขตรอนมความเปนอยแตกตางกนอยางไร นอกจากนนยงตองการเทยวชมสงกอสราง สภาพแวดลอมและพฤตกรรมของคนในทองถนดวย

6) ความตองการในการยอมรบของสงคม ผเดนทางทองเทยวจะเกดความพอใจมากถาคนในทองถน ยอมรบนสยบางอยางของเขา บอยครงทนกทองเทยวมความรสกเหมอนคนแปลกหนา ทาใหเขาตองเลอกเดนทางไปทองเทยวในประเทศทเขารสกวาเปนทชนชอบและไดรบการยอมรบตวเขา ซงเปนไปตามทฤษฎการจงใจของ Abraham H. Maslow ทวามนษยมความตองการทจะไดรบการยกยองและยอมรบในสงคม เชน นกทองเทยวจากตะวนออกกลางนยมมาเทยวแถบเอเชยตะวนออกแทนการไปเทยวแถบยโรป-อเมรกา เนองจากถกเพงเลง ตรวจสอบจากประเทศเหลานนภายหลงเกดเหตการณกอการรายขบเครองบนพงชนตกเวลดเทรด(9-11)

7) ความตองการความภาคภมใจ การทคนตองการเดนทางไปทองเทยวยงประเทศตางๆ เนองจากตองการใหผอนเหนวาตนไดไปทองเทยวสถานทแปลก ๆ แตกตางจากผอน ยงเปนสถานททองเทยวทญาตมตรของเขายงไมเคยไป กจะเปนขอพสจนวาไดไปกอนญาตมตร ถอวาเปนความภาคภมใจของตนเองในเชงการทองเทยว ญาตมตรอาจจะมาขอคาแนะนาเกยวกบแหลงทองเทยวทเขาไดไปมา

8) ความตองการยกฐานะและเกยรตภม การไดมโอกาสเดนทางไปทองเทยวไมวาจะไปเพอวตถประสงคใด เชนทาธรกจ เขารวมประชม แขงขนกฬา ประกอบศาสนกจ เยยมญาตมตร ฯลฯลวนแตทาใหผเดนทางไปทองเทยวเปนคนมเกยรตในสงคม อนเปนการยกฐานะและเกยรตของตนใหสงขนดวย นอกจากนการพจารณาจดกลมของปจจยตางๆ ทมผลกระทบตออตสาหกรรมการทองเทยว อาจพจารณาโดยใชหลกเกณฑหรอแนวทางในการจดกลมไดในหลายวธ ซงเปนปจจยทมผลกระทบในเชงบวกและเชงลบตออตสาหกรรมทองเทยว ซงมรายละเอยดในการจดกลมปจจยตางๆ ดงน

135

1. ปจจยดานเศรษฐกจทอาจสงผลตอการตดสนใจเดนทางทองเทยว ไดแก - รายไดของประชากร - ความคมคาในการเดนทางการใชจายเงน การแลกเปลยนเงนตรา - อตราภาษอากร ภาษศลกากร - นโยบายทางเศรษฐกจของรฐบาล - กลมเศรษฐกจ ความคมคาในการเดนทางของประเทศใกลเคยง - ปญหาวกฤตเศรษฐกจ ราคาพลงงาน นามน - นโยบายการคาเสรระหวางประเทศ 2. ปจจยทางดานสงคม วฒนธรรมทอาจสงผลตอการตดสนใจเดนทางทองเทยว ไดแก

- ความแปลกใหม เหมอนหรอแตกตาง ทางศาสนา ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณ คตธรรม - ทศนคตในแบบแผนการดาเนนชวตของประชาชน ความเปนปจเจกบคคลมมากขน การซอเพกเกจทวรจะนอยลง - โครงสรางอายของประชาชน - ความเปนมตรของคนในพนท - ปญหาความปลอดภยในรางกาย ชวตและทรพยสนของนกทองเทยว การกอการราย - การแบงแยก และเหยยดสผว - ปญหายาเสพตด - ปญหาโสเภณเดกและการใชแรงงานเดก 3. ปจจยทางดานการเมองทอาจสงผลตอการตดสนใจเดนทางทองเทยว ไดแก - สถานการณการเมองในประเทศและระหวางประเทศ ไมนง มความวนวาย - เสถยรภาพทางการเมอง และเสถยรภาพความตอเนองในการบรหารของรฐบาล - นโยบายของรฐบาล 4. ปจจยดานสงแวดลอมทอาจสงผลตอการตดสนใจเดนทางทองเทยว ไดแก - ภมประเทศ - ภมอากาศ เอออานวย สวยงาม เกดภยธรรมชาต ชวงหนา Low/High Season - ทรพยากรธรรมชาต 5. ปจจยดานการใหบรการทองเทยว ทอาจสงผลตอการตดสนใจเดนทางทองเทยว ไดแก - โครงสรางพนฐานในการเดนทางทองเทยวสะดวกสบายรวดเรว ถนนหนทาง มสายการบนบนตรงราคาถก - การใหขอมลขาวสารการเดนทางทองเทยว คาแนะนาและประกาศของรฐบาล - การพฒนาและใหบรการเดนทาง และคมนาคมขนสง มสายการบนตนทนตา มการพฒนาเครองบนใหขนคนไดมากขน พฒนาเครอขายพาหนะใหมความเรวสง

136

- การบรการนาเทยว - การบรการมคคเทศกครบถวน - การบรการสถานทพกแรม - การบรการภตตาคาร รานอาหาร - การบรการสนคา และของทระลก - การบรการใหความบนเทง - ระบบบรการใหความปลอดภยในชวตและทรพยสน - มาตรฐานการใหบรการของพนกงาน - การใหบรการดานวฒนธรรมแกนกทองเทยว เชน มอาหารฮาลา ลและหองละหมาดใหชาวมสลม 6. ปจจยดานแหลงทองเทยวทอาจสงผลตอการตดสนใจเดนทางทองเทยว ไดแก - ความสวยงามในแหลงทองเทยวทางธรรมชาต - ความนาสนใจในแหลงทองเทยวทมนษยสรางขน - ความอยากรอยากเหนและเขาไปมสวนรวมใน แหลงทองเทยวเชงประเพณ วถชวต วฒนธรรม กจกรรมการแสดง - ความแตกตางทางภมศาสตร-ภมอากาศในแหลงทองเทยว - แหลงทองเทยวและความคมคาของประเทศคแขงดานการทองเทยว - ความเชอมโยงของแหลงทองเทยวในภมภาค - มแหลงทองเทยวทมความเปนทสด เปนทยอมรบ เชน มมรดกโลก มสงมหศจรรยของโลก เจดยทสงทสดในประเทศ เปนตน 7. ปจจยทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ ทอาจสงผลตอการตดสนใจเดนทางทองเทยว ไดแก - การเขาถงระบบขอมลขาวสาร หรอสารสนเทศเกยวกบการเดนทางทองเทยว - เครองมอ อปกรณ เทคโนโลยสารสนเทศ - บคลากรผปฏบตงานดานเทคโนโลยสารสนเทศ - การประกาศ/เตอนนกทองเทยว( Travel Advisory) 8. ปจจยดานการสงเสรมการตลาดทองเทยว ทอาจสงผลตอการ ตดสนใจ เดนทางทองเทยว ไดแก - สนคาทางการทองเทยว - กลมลกคา - การกาหนดราคาสนคา/การเปรยบเทยบราคา/ราคาคาโดยสารเครองบนถกลง - ชองทางการนาเสนอขายแกกลมลกคาเปาหมาย - การประชาสมพนธสนคาทางการทองเทยว - การตดตามประเมนผลทางการตลาดการทองเทยว

137

- นโยบายสงเสรมสนบสนนใหคนเดนทางทองเทยว 9. ปจจยดานขอจ ากดของผทจะเดนทางทองเทยวทอาจ สงผลตอการตดสนใจเดนทางทองเทยว ไดแก - การศกษา - รายได - อาย สขภาพ - บคคลกภาพ - วน เวลาวาง - อทธพลของคนใกลชด ผนาความคด ครอบครว - การเปลยนแปลงโครงสรางทางครอบครว - การรบร การเรยนร ทศนคตเกยวกบการทองเทยว

138

…ภาพตวอยาง… ปจจยทสนบสนนใหเกดการเดนทางทองเทยว

ภาพท 4.2 การบรการดวยรอยยม ความเปนเอกลกษณและความเปนมตรของเจาบาน

ภาพท 4.3 การคมนาคมสะดวกปลอดภย

ภาพท 4.4 สายการบนตนทนตา-การเดนทางทสะดวก

139

ภาพท 4.5 การหาขอมลเดนทางทองเทยวไดสะดวก รวดเรว

ภาพท 4.6 ความพรอมเรองเวลาและครอบครว/ตลอดจนผรวมเดนทาง

ภาพท 4.7 มทาอากาศยานททนสมยเชอมตอทาอากาศยานไดทวโลก มสายการบน บนตรง

140

ภาพท 4.8 การจดงานประชาสมพนธเชญชวน กระตนใหเกดการเดนทางทองเทยว

ภาพท 4.9 การนาพรเซนเตอรชอดงมาชวยรณรงคใหเกดการเดนทางทองเทยว

ภาพท 4.10 การมแหลงทองเทยวทมชอเสยงสวยงาม

141

ภาพท 4.11 อาหารไทยชอเสยงไกลไปทวโลก

ภาพท 4.12 แหลงทองเทยวประเภทเทศกาล งานประเพณทนกทองเทยวอยากมสวนรวม

142

ภาพท 4.13 แหลงทองเทยวประเภทการแสดงทไดรบรางวลระดบโลก(โจหลยส)

ภาพท 4.14 การทองเทยวทางธรรมชาต ภาพท 4.15 การไดชอปปงซอของถกใจ

ภาพท 4.16 ทพกแรมทนสมย มชอเสยง โดดเดนเปนเอกลกษณ

143

ภาพท 4.17 มชวงเวลาวนหยดทยาวนาน

…ภาพตวอยาง… ปจจยทไมสงเสรมใหเกดการเดนทางไปทองเทยว

ภาพท 4.18 เกดสงคราม การปฏวต รฐประหาร

144

ภาพท 4.19 เกดความวนวาย ประทวงรฐบาล

ภาพท 4.20 เกดโรคระบาดจากสตวสคน(ในภาพโรคไขหวดนก-F5N1-Bird Flu)

ภาพท 4.21 เกดโรคระบาดจากคนสคน(โรคไขหวด 2009, โรคSARS)

145

ภาพท 4.22 ภยธรรมชาต(ภเขาไฟระเบด)

ภาพท 4.23 ภยธรรมชาต(สนาม)

ภาพท 4.24 ภยธรรมชาตจากพายถลม-นาทวม-บานเมองเสยหาย

146

ภาพท 4.25 ภยธรรมชาตไฟไหมปา-เกดควนพษ ภาพท 4.26 ความชราภาพ สขภาพ ความยากจน

ภาพท 4.27 ภยธรรมชาตจากแผนดนไหว

ภาพท 4.28 การปดลอมสนามบน ภาพท 4.29 การปดลอมสถานทสาคญของรฐบาล

147

ภาพท 4.30 ภยจากการกอการราย ภาพท 4.31 การเสยชวตของนกทองเทยวดวยเหตตางๆ

ภาพท 4.32 ขาวการเกดอบตเหตระหวางการเดนทาง

...ภาพตวอยาง... ปจจยทมอทธพลอนๆ ตอการตดสนใจเดนทางทองเทยว

148

ภาพท 4.33 ราคาพลงงาน

ภาพท 4.34 อตราแลกเปลยน/ ความคมคาในการเดนทาง

ภาพท 4.35 การอานวยความสะดวก กฎระเบยบการเขา-ออกประเทศ

รปแบบการเดนทางทองเทยวทวไป

149

สาหรบจดมงหมายของการเดนทาง เพอการทองเทยวกอนหนานเราทราบกนดแลววาการเดนทางทองเทยวตองมใชเพอประกอบอาชพและไปอยประจา แตเปนไปเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนง หรอหลายๆ อยางตอไปน 1) การทองเทยว เพอพกผอนหยอนใจหรอเรยกวา Leisure Tour หรอ Recreation Tour หรอ Holiday Tour มจดมงหมายเพอการพกผอนในวนหยด การแสวงหาความ สนกสนานบนเทง รวมถงการไปเทยวชมสถานทตางๆ ชมการแสดง การเลนกฬา และนนทนาการ 2) การทองเทยวเพอทาธรกจ เปนการทองเทยวทเรยกวา Business Tour หรอ Business Travel หรอเรยกวา Professional Travel ซงเปนการเดนทางของนกธรกจ โดยมกจกรรมดานธรกจเปนจดมงหมายหลก เชน การเดนทางไปรวมประชม สมมนา เจรจาธรกจ ในขณะเดยวกนกอาจมการพกผอนหยอนใจเปนสวนประกอบดวยกได ในประเทศอตสาหกรรม รายไดจากการทองเทยวประเภทนมอยสงมาก เพราะนกทองเทยวประเภทนเดนทางตลอดทงป ไมไดคานงถงฤดกาล และผเดนทางยงมกาลงคาใชจายทคอนขางสง

3) การทองเทยวเพอเปนรางวลจงใจ เปนการทองเทยวทเรยกวา Incentive Tour ซงมกจดใหแกพนกงานและลกคาของบรษท และหนวยงานตางๆ หรอผททาประโยชนใหแกบรษทและหนวยงานนนๆ การเดนทางอาจมวตถประสงคเพอการพกผอนหยอนใจ หรอเพอธรกจรวมอยดวยกได เชน จดใหไปชมโรงงานผลตสนคา หรอไปประชมสมมนา มการสงสรรคเพอเชอมความสามคค เปนตน

4) การทองเทยวเพอการประชมสมมนา เปนการทองเทยวทเรยกวา Meeting Convention& Exhibition Tour โดยนกทองเทยวมจดประสงคเพอไปเขารวมประชมสมมนา หรอไปชมการแสดงสนคา การจดนทรรศการในโอกาสตางๆ 5) การทองเทยวเพอความสนใจพเศษเฉพาะกลม เปนการทองเทยวทเรยกวา Special-Interest Group Tour คอจดขนเปนพเศษสาหรบกลมทมความสนใจในเรองใดโดยเฉพาะ เชน การเดนทางไปชมการแขงขนกฬา หรอเลนกฬาบางชนด การเทยวชมธรรมชาตและดสตวปา การเทยวถา การดานาดปะการงและสตวนา การชมโบราณสถาน เปนตน

การจดหมวดหมรปแบบของการเดนทางทองเทยว การทองเทยวมหลายรปแบบดวยกน ในทนเราสามารถรวบรวมหมวดหมของการเดนทางทองเทยวได 3 รปแบบใหญ คอ รปแบบของการทองเทยวตามลกษณะการจดการเดนทาง รปแบบของการทองเทยวตามสภาพภมศาสตรการเดนทาง ถนพานกของนกทองเทยว และรปแบบของการทองเทยวตามวตถประสงคของการเดนทาง ดงน 1. รปแบบการทองเทยวตามลกษณะการจดการการเดนทาง

150

การทองเทยวในลกษณะนแบงเปน 2 รปแบบใหญ ตามลกษณะของการจดการเดนทางของนกทองเทยว คอ การทองเทยวแบบหมคณะและการทองเทยวแบบอสระ (สวฒน และจรญญา, 2544)

1.1 การทองเทยวแบบหมคณะ(Group Individual Tourism) เปนรปแบบของการนาเทยวทนกทองเทยวซอรายการนาเทยว( Package Tour) จากบรษทนาเทยว โดยเดนทางทองเทยวเปนหมคณะ ซงเปนการจดการทองเทยวทมนกทองเทยว 11-15 คนขนไป อยางไรกดในทางปฏบต การทองเทยวแบบหมคณะอาจมนกทองเทยวนอยกวา 11-15 คน ขนอยกบความเหมาะสมและความเปนไปไดในการทาธรกจของบรษทนาเทยว ทงนบรษทนาเทยวจะทาหนาทเปนผจดการเกยวกบยา นพาหนะ ทพก อาหาร และการนาเทยวใหแกนกทองเทยว โดยอาจดาเนนการอานวยความสะดวกเตมแบบ( Full Package)หรออาจจดสรรบรการเพยงบางสงบางอยางเทานนหากเปนลกษณะการทองเทยวทมโปรแกรมการเดนทางเปนหมคณะในราคาพเศษทมการจายลวงหนา โดยไมมเงอนไขวาคณะดงกลาวจะตองเดนทางโดยเทยวบนเดยวกนทงไปและทงกลบ ตลอดจนใชเวลาการเดนทางทงหมดในการเดนทางรวมกน เรยกวา การทองเทยวเปนกลมแบบจายเบดเสรจ( Group Inclusive Tour: GIT หรอ All inclusive : AIT) โดยทวไปนกทองเทยวเหลานจะเดนทางไปยงสถานทตางๆ เปนหมคณะ ดวยรถนาเทยว โดยมมคคเทศกของบรษทนาเทยวเปนผนาทาง และบรรยายเกยวกบสถานททองเทยว การทองเทยวลกษณะนจงเหมาะสาหรบนกทองเทยวทเพงมาเยอนสถานทนนเปนครงแรก( First Visitor) และยงไมคนเคยหรอไมไดศกษาเกยวกบสถานทนนๆมากอน เหตผลทนกทองเทยวนยมเลอกหารเดนทางในรปแบบการทองเทยวแบบหมคณะ มดงน 1) ประหยดเงน เนองจากการทองเทยวในลกษณะนเปนแบบเหมาจาย และมจานวนผเดน ทางมาก บรษทนาเทยวจงสามารถใหราคาพเศษแกนกทองเทยวได ในขณะทนกทองเทยวกไดรบบรการทถกกวาการเดนทางดวยตนเอง 2) ไดเพอนรวมทาง นกทองเทยวทตองเดนทางคนเดยวไปในสถานทแปลกใหม กจะไมรสกโดดเดยว และรสกปลอดภย เมอเดนทางเปนหมคณะไปกบบรษทนาเทยว นอกจากนยงอาจไดเพอนใหมทมรสนยมและความสนใจใกลเคยงในคณะทเดนไปดวยกน 3) ความเหมาะสมคลองตว โดยเฉพาะในเรองการวางแผนและการเดนทาง เนองจากการเดน ทางเปนหมคณะกบบรษทนาเทยวจะมการวางแผนและเตรยมตวลวงหนา รวมทงการดแลเรองความปลอดภยและปญหาเฉพาะหนาทจะเกดขนโดยผจดการทองเทยว นกทองเทยวจงไมตองเสยเวลาในการตดสนใจหรอแกปญหาใดๆในระหวางการทองเทยวจงรสกสบายและทองเทยวไดเตมท 4) ความสะดวกในการตดตอสอสาร หากเปนการเดนทางไปยงททมภาษาและวฒนธรรมทแตกตางจากตวนกทองเทยวมาก และนกทองเทยวไมสามารถสอสารภาษานนได การเดนทางเปนหมคณะไปกบบรษทนาเทยวจะชวยลดอปสรรคดงกลาวได 5) สทธพเศษทไดรบ นกทองเทยวทเดนทางไปเปนหมคณะอาจไดรบสทธพเศษบางอยาง เชน การเยยมชมสถานทบางแหงจะเปดใหแกบคคลบางคณะเทานน หรอการไดเดนทางไปกบบคคลสาคญในคณะทบรษทจดหามาให เปนตน

151

1.2 การทองเทยวแบบอสระ( FIT-Foreign Individual Tourism) เปนลกษณะของการทองเทยวทนกทองเทยววางแผนจดการเดนทางดวยตนเอง หรออาจใชบรการของบรษทนาเทยวในการอานวยความสะดวกบางสวน เชน การจองบตรโดยสารเครองบน การจองทพก เปนตน การวางแผนการทองเทยวทจะเขาไปยงแหลงทองเทยวเมอใด และจะใชเวลาเทาใด เปนความรบผดชอบของนกทองเทยวเองหรอบรษทจดใหกไดแลวแตตกลง สาหรบเหตผลหลกทนกทองเทยวเลอกเดนทางในรปแบบการทองเทยวแบบอสระ มดงน 1) มความเปนสวนตวสง และความสามารถยดหยนเวลาไดตามตองการ ทงหากเดนทางเปนหมคณะกบบรษทนาเทยว นกทองเทยวจะตองปฏบตตามเวลาทกาหนดไวในรายการทองเทยวอยางเครงครด โอกาสทจะเยยมชมสถานททตนสนใจอยางละเอยดจงมนอย 2) ตองการการทองเทยวทมคณภาพมากกกวาปรมาณแหลงทองเทยวทไดไปเยอนกลาวคอ การทองเทยวแบบหมคณะ นกทองเทยวมกจะไปเยอนสถานททองเทยวจานวนมาก แตนกทองเทยวกลบไมไดศกษาสถานทนนอยางละเอยด หรอขาดโอกาสทจะไดเรยนวฒนธรรม หรอรจกกบคนในทองถนไดเตมท นกทองเทยวจงไดเพยงสมผสสถานททองเทยวนนโดยผวเผน ในขณะทนกทองเทยวทเดนทางเองจะมโอกาสในการสมผสสถานททองเทยวทไปเยอนไดอยางลกซง ตามความตองการ เนองจากมเวลามากและสามารถวางแผนการเดนทางไดดวยตนเอง 2. รปแบบของการทองเทยวตามสภาพภมศาสตรการเดนทางและถนพ านกของนกทองเทยว

การจดแบงรปแบบของการทองเทยวในลกษณะน เปนการจดแบงเพอประโยชนในการจดเกบขอมล เพอนามาใชในการวางแผนการทองเทยวและการศกษาผลทางเศรษฐกจทจะเกดจากนกทองเทยวทมถนพานกตางกน โดยทวไปแลวสามารถจดแบงรปแบบของการทองเทยวในลกษณะนออกเปน 2 รปแบบใหญ คอ การทองเทยวระหวางประเทศ (International Tourism) และการทองเทยวในประเทศ(Internal Tourism) 2.1 การทองเทยวระหวางประเทศ การทองเทยวระหวางประเทศ( International Tourism) คอ การเดนทางทองเทยวไปในตางประเทศ โดยมไดมวตถประสงคเพอหารายไดในประเทศนนๆ ทงนการทองเทยวไปยงสถานททตางจากจากประเทศของตน เปนการทองเทยวไปยงสถานททตางไปจากประเทศของตนและตองผานกระบวนการระหวางประเทศหลายอยาง เชน ศลกากร ดานตรวจคนเขาเมอง เปนตน ตองใชภาษาตางประเทศและอาจจะตองมมคคเทศกเปนผนาทาง รปแบบของการทองเทยวระหวางประเทศมความเกยวของกบลกษณะของการจดนาเทยวใน 2 รปแบบ คอ 2.1.1 การทองเทยวขาออก(Outbound Tourism) การเดนทางออกจากประเทศทเปนถนพานกถาวรของตนไปทองเทยวยงประเทศอน เชน นกทองเทยวทมสญชาตไทย หรอนกทองเทยวทมสญชาตอน (Foreign Traveler) ซงมถนพานกในประเทศไทย เดนทางออกไปเทยวยงประเทศมาเลเซย นกทองเทยวในรปแบบนจดเปนนกทองเทยวขาออก (Outbound Tourist) ของประเทศไทย และประเทศไทยจดเปนประเทศทจดสงนกทองเทยวออกไป(Generating Country)

152

2.1.2 การทองเทยวขาเข า(Inbound Tourism) คอ การเดนทางเขามาทองเทยวของบคคลทมไดมถนพานกถาวรในประเทศนน เชน นกทองเทยวทมสญชาตมาเลเซย(Malaysian Tourist) หรอนกทองเทยวทมสญชาตอน (Foreign Traveler) ทมถนพานกในมาเลเซยเดนทางเขามาเทยวประเทศไทย นกทองเทยวมาเลเซยจดเปนนกทองเทยวทเดนทางเขามาในประเทศไทย (Inbound Tourist) และประเทศไทยจดเปนประเทศทไดรบนกทองเทยว หรอเปนแหลงจดหมายปลายทางของนกทองเทยว(Destination) การทองเทยวในรปแบบทงสองดงกลาว เรยกวา “นกทองเทยวระหวางประเทศ ” (International Tourist) ซงองคการทองเทยวโลกไดนยามไววาคอ “บคคลทเดนทางจากถนพานกถาวรของตนไปอกประเทศหนง โดยมการคางคนในประเทศทตนไปเยอนอยางนอย 1 คน แตไมเกน 1 ป ดวยวตถประสงคใดๆ ทมใชเพอหารายได ” ในขณะทการทองเทยวแหงประเทศไทยไดใหนยามนกทองเทยวระหวางประเทศไววา คอ “บคคลทเดนทางจากถนพานกถาวรของตนไปอกประเทศหนง โดยมการคางคนในประเทศทตนไปเยอนอยางนอย 1 คน แตไมเกน 90 วน เพอประกอบกจกรรมตางๆ แตตองไมกอใหเกดคาจางตอบแทนจากประเทศนน ซงหมายรวมถง บคคลทถอสญชาตเดยวกบประเทศทตนไปเยอน แตมไดมถนพานกถาวรในประเทศนน” จากนยามดงกลาวขางตน แสดงใหเหนวาการทองเทยวระหวางประเทศมความเกยวของกบกลมนกทองเทยวระหวางประเทศ 3 ประเภท คอ 1) นกทองเทยวชาวตางประเทศ (Foreigner) หมายถง ชาวตางชาตทไมไดมถนพานกถาวรในประเทศทตนเดนทางไปทองเทยว เชน นกทองเทยวชาวอเมรกนทเดนทางมาเทยวประเทศไทย หรอนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางไปเทยวประเทศสหรฐอเมรกา เปนตน 2) นกทองเทยวโพนทะเล(Overseas Tourist) หมายถง นกทองเทยวทเคยมถนพานกอยในอกประเทศหนง แลวยายถนพานก/หรอไปศกษาตอ/หรอไปทางานยงอกประเทศหนง(Overseas) เดนทางกลบมาเทยวยงประเทศถนพานกเดม เชน คนไทยทไปตงถนฐานอยในประเทศสหรฐอเมรกา เดนทางกลบมาเทยวประเทศไทย เราเรยกนกทองเทยวกลมนวา “คนไทยโพนทะเล”หรอคนอเมรกนทมาทางานในประเทศไทยแลวเดนทางกลบไปเทยวประเทศสหรฐอเมรกา เปนตน 3) นกทองเทยวทมถนพ านกชวคราวในตางประเทศทไมใชถนฐานเดมของตน(Expatriate) แลวเดนทางไปทองเทยวยงประเทศอน เชน ชาวอเมรกนทไปทางานในสงคโปรแลวเดนทางมาเทยวประเทศไทย หรอคนไทยทไปทางานสงคโปร แลวเดนทางไปเทยวประเทศสหรฐอเมรกา เปนตน การทองเทยวในรปแบบดงกลาว เปนลกษณะของการแลกเปลยนนกทองเทยวระหวางประเทศใน 2 ทาง คอทงขาเขาและขาออก โดยสวนใหญแตละประเทศจะพยายามสงเสรมการทองเทยวขาเขามากกวาการทองเทยวขาออก เนองจากการทองเทยวขาเขาจะเปนแหลงนาเงนตราตางประเทศเขาสประเทศ ในขณะทการทองเทยวขาออกทาใหเงนตราในประเทศรวไหลออกนอกประเทศ ซงการใชจายของนกทองเทยว 2 กลมดงกลาวจะมผลตอดลการทองเทยว กลาวคอ หากคาใชจายในการทองเทยวตางประเทศของคนในประเทศมากกวาคาใชจายของนกทองเทยวตางประเทศทเดนทางเขา

153

มา ประเทศนนกจะประสบกบภาวะการณขาดดลทางการทองเทยว ในทางกลบกน หากคาใชจายของนกทองเทยวตางประเทศทเดนทางเขามา มจานวนมากกวาคาใชจายของนกทองเทยวในประเทศทเดนทางออกไปเทยวตางประเทศ ประเทศนนกจะไดรบดลการทองเทยวเกนดล ยกตวอยางเชน ในป พ.ศ.2541 ประเทศญปนประสบกบภาวะการณขาดดลทางการทอง เทยว 25,073 ลานดอลลารสหรฐฯ เนองจากมนกทองเทยวญปนใชจายในการเดนทางทองเทยวตางประเทศสงถง 28,815 ลานดอลลารสหรฐฯ แตกลบมรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาตทเดนทางเขามาทองเทยวในญปน เพยง 3,742 ลานดอลลารสหรฐฯ 2.2 การทองเทยวในประเทศ การทองเทยวในประเทศ(Internal Tourism) คอ การทองเทยวทมภมศาสตรเฉพาะภายในอาณาเขตของแตละประเทศนนๆ โดยหมายรวมถงการเดนทางทองเทยวของบคคลทงทมถนพานกถาวรและมไดมถนพานกถาวรภายในประเทศนน จากนยามดงกลาว จะเหนไดวา การทองเทยวในลกษณะนเกดขนจากการเดนทางของบคคล 2 กลม คอ 2.2.1 นกทองเทยวภายในประเทศ (Domestic Tourist) คอ บคคลทเดนทางอยภาย ในประเทศทเปนถนพานกถาวรของตน เชน คนไทยทมถนฐานอยในประเทศไทย และเดนทางทองเทยวภายในประเทศไทย 2.2.2 นกทองเทยวขาเขา(Inbound Tourist) คอ บคคลทเดนทางจากถนพานกถาวรของตนไปอกประเทศหนง ซงครอบคลมนกทองเทยวระหวางประเทศ 3 กลม คอ นกทองเทยวชาวตางประเทศ นกทองเทยวโพนทะเล และนกทองเทยวทมถนพานกชวคราวในตางประเทศทไมใชถนฐานเดมของตนเองแลวเดนทางไปทองเทยวยงประเทศอน ตามทไดอธบายแลวขางตน 3. รปแบบของการทองเทยวตามวตถประสงคของการเดนทาง รปแบบของการทองเทยวทจดแบงตามวตถประสงคของการเดนทาง เปนการจดแบงอกรปแบบหนงทพจารณาจากจดประสงคในการเดนทางของนกทองเทยวเปนสาคญ โดยสามารถจดแบงออกเปน 3 รปแบบใหญ คอ การทองเทยวเพอความเพลดเพลนและการพกผอน การทองเทยวเพอวตถประสงคทางธรกจ และการทองเทยวเพอความสนใจพเศษ หรอเปนไปเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนง หรอหลายๆ อยางตอไปน 3.1 การทองเทยวเพอความเพลดเพลนและการพกผอน การทองเทยวเพอความเพลดเพลนและการพกผอนเปนการทองเทยวเพอสนองความตองการทจะหลกหนจากสภาพชวตประจาวนทจาเจและเรงรบของนกทองเทยว หรอหลกหนสภาพอากาศในประเทศของตน ประกอบกบความอยากรอยากเหนในสงทแปลกใหมไปจากสภาพเดมๆ ของนกทองเทยว หรอบางครงเพยงแคตองการเปลยนบรรยากาศ หรอเพอชมทวทศนทแตกตาง เปนการทองเทยวเพอเปลยนบรรยากาศ ประกอบกบความอยากรอยากเหน เพอชมทวทศน วฒนธรรม ประเพณ ชวตความเปนอยของทองถนตางๆ การทองเทยวแบบน ขนอยกบปจจยหลายอยาง เชน รสนยม ฐานะทางเศรษฐกจของนกทองเทยว และสงทดงดดความสนใจของสถานทแตละแหง การทองเทยวในลกษณะนเปนจดประสงคพนฐานหลกของนกทองเทยวสวนใหญทวโลก ทงนวตถประสงคในการเดนทางของนกทองเทยวเพอ

154

ความเพลดเพลนและการพกผอนจะแตกตางกนในรายละเอยด และเปนตวระบกจกรรมและแหลงทองเทยวทนกทองเทยวจะเลอก

3.2 การทองเทยวเพอวตถประสงคทางธรกจ ในประเทศทพฒนาแลวสวนใหญ โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกา แคนาดา และสหราชอาณาจกรประชากรมกจะเดนทางเพอธรกจเปนวตถประสงคหลก แมวาการเดนทางทเกยวของกบธรกจจะมวตถประสงคทเกยวของกบการทางาน แตกจดเปนการทองเทยวประเภทหนง เนองจากการเดนทางในลกษณะนจะสรางรายไดใหแกจดหมายปลายทางทนกธรกจไปเยอน และนกธรกจนนกไมไดมวตถประสงคทจะไปอย ณ สถานทนน เพอทาธรกจเพยงอยางเดยว พวกเขายงคงตองหาโอกาสพกผอนเดนทางทองเทยวเพอเปนรางวลแหงธรกจของตนดวย

3.3 การทองเทยวเพอการประชมนานาชาต การทองเทยวเพอเปนรางวลและการทอง เทยวเพอการจดนทรรศการนานาชาต (Meeting, Incentive, Conference, Convention / Congress, and Exhibition : MICE) กจกรรมทง 4 ประเภทอาจไมไดมการแบงแยกการจดออกจากกนอยางชดเจน กลาวคอ การจดนทรรศการนานาชาต กอาจมการจดการประชมแทรกอยในงานกได หรอผทเดนทางแบบการทองเทยวเพอเปนรางวลกอาจเดนทางเพอเขารวมประชมแทรกอยในการเดนทางกได ผทเขารวมกจกรรมขางตนประเภทใดประเภทหนงจดเปน “นกทองเทยวกลม MICE” ซงไดแก 1) ผทเขารวมประชมในระดบตางๆ 2) ผทสามารถทาธรกจไดตามเปาหมายทบรษทตงไว ซงจะไดรบรางวลเปนรายหารเดนทางทองเทยว โดยบรษทเปนผออกคาใชจายใหทงหมด แมวาการเดนทางในลกษณะนจะเกยวของกบการเดนทางเพอความเพลดเพลนและการพกผอน 3) ผทเขารวมงานนทรรศการนานาชาต ซงหมายรวมทงผทไปออกงานนทรรศการและผเขารวมชมงาน โดยสวนใหญเปนคนในแวดวงธรกจเดยวกน หรอผซอทวไปทใหความสนใจ หรอแมกระทงนกเรยน/นกศกษาทเขาไปศกษางาน การทองเทยวในรปแบบนกาลงไดรบความสนใจทงจากภาครฐและเอกชนทวโลก ในการสงเสรมใหเกดการพฒนาการทองเทยวในรปแบบนอยางจรงจง เนองจากเหนความสาคญถงรายไดและภาพลกษณดานการทองเทยวทงในระยะสนและระยะยาว กลาวคอ ผทมาทากจกรรมดงกลาว มกเปนนกทองเทยวทมศกยภาพสงและมความสามารถในการใชจายมากกวานกทองเทยวทวไป นอกจากนแมวาผทมาเขารวมกจกรรมดงกลาวจะมวตถประสงคหลกในการเดนทางทเกยวของในเชงธรกจ แตหากคนกลมนมความประทบใจและมประสบการณทดตอพนททไดไปเยอนในครงแรก กอาจเดนทางกลบไปยงพนทนนอกครง ในรปแบบของการทองเทยวเพอการพกผอนหรอในรปแบบอนๆ อกทงกลมคนเหลานเปนคนทมการศกษาระดบสง และเปนผนาดานความคด หากเลอกทจะมาแหลงทองเทยวใด กยอมจะสรางภาพลกษณทดใหแกแหลงทองเทยวนนดวย 3.4 การทองเทยวเพอความสนใจพเศษ การทองเทยวเพอความสนใจพเศษ( Special Interest Tourism) เปนรปแบบของการทองเทยวทเกดจากการทนกทองเทยวบางกลมรสกวาการเดนทางเพยงเพอไปชมบานเมอง หรอชมธรรมชาต ทงนจากการสารวจพบวา กจกรรมการทองเทยวใน

155

ตะวนตกมความหลากหลายมความสนใจพเศษมากไปกวาการชมบานเมองหรอการชมธรรมชาต โดยจะครอบคลมไปถงการทองเทยวทางกจกรรมดานโบราณคด การเลนบอลลน การขจกรยาน การลองลาธาร การเลนกอลฟ การดานา การกฬา เปนตน ความตองการในการทองเทยวทหลากหลายและซบซอนมากขนดงกลาวเปนเหตผลหนงททาใหเกดการทองเทยวเพอความสนใจพเศษขน ในปจจบนการจดการทองเทยวเพอความสนใจพเศษมรปแบบทแตกตางกนมากมาย แตทไดรบการศกษาอยางเปนกจจะลกษณะนน มอยอยางนอย 5 รปแบบใหญดวยกน โดยแตละรปแบบตอบสนองตอความสนใจพเศษของนกทองเทยวทแตกตางกน คอ 1) การทองเทยวเชงนเวศ ในปจจบนคาวา “การทองเทยวเชงนเวศ ”(Eco-Tourism) ไดกลายเปนคาทใชในวงการทองเทยวอยางกวางขวางและหลากหลาย จนแทบไมมคาจากดความทเปนไปในแนวทางเดยวกนอยางชดเจน อกทงแนวทางปฏบตทเกยวของกบการทองเทยวดงกลาวกยงไมชดเจนอกดวย ดงเชนท ลนเบอรก เค(Linberg K.) ไดวเคราะหวามการใชคาคานในระดบทแตกตางกน ตงแตการทองเทยวเพอศกษาธรรมชาตของผเชยวชาญเฉพาะสาขา การทองเทยวเพอไปชมธรรมชาตดวยความตองการเขาใจถงระบบนเวศ การทองเทยวเพอไปชนชมธรรมชาต และการทองเทยวทใชธรรมชาตแบบผวเผน ประเทศไทยในระยะแรกไดมการใชคาทกลาวถงการทองเทยวในรปแบบนแตกตางกนออกไป ไมวาจะเปนการทองเทยวเชงอนรกษ การทองเทยวเพอสเขยว การทองเทยวเพอธรรมชาต การทองเทยวเชงชวภาพ จนในทสด การทองเทยวแหงประเทศไทยไดประชมหนวยงานทเกยวของ และบญญตศพทคาวา “การทองเทยวเชงนเวศ ” ขน โดยพยายามใหครอบคลมลกษณะกจกรรมและความหมายของคาตางๆ ทเกยวของใหมากทสด ดงมคานยามตอไปน “การทองเทยวเชงนเวศ คอ การทองเทยวอยางมความรบผดชอบในแหลงธรรมชาตทมเอกลกษณเฉพาะถน และแหลงวฒนธรรมทเกยวเนองกบระบบนเวศ โดยมกระบวนการเรยนรรวมกนของผทเกยวของ ภายใตการจดการดานสงแวดลอมและการทองเทยวอยางมสวนรวมของทองถน เพอมงเนนใหเกดจตสานกตอการรกษาระบบนเวศอยางยงยน ” และจากนยามของการทองเทยวเชงนเวศทเนนความยงยนของธรรมชาต และการมสวนรวมของทองถนขางตน ปจจบนจงไดเกดกระแสของการทองเทยวเชงเกษตร (Agro-Tourism) ซงเปนแนวคดหนงภายใตการทองเทยวเชงนเวศตามมา 2) การทองเทยวเชงสขภาพและกฬา โดยทวไปแลว การทองเทยวเชงสขภาพและกฬา เปนการทองเทยวทมจดมงหมายเพอบาบดโรค บารงสขภาพกายหรอสขภาพจต ซงหมายถงการออกกาลงกายหรอการเลนกฬาเพอรกษาสขภาพดวย นอกจากนยงหมายรวมถงการทองเทยวเชงกฬาในลกษณะท ไปชมการแขงขนกฬาทตนสนใจ เชน ฟตบอล มวย เทนนส เปนตน การทองเทยวเชงกฬาหลายประเภทตองทาในสถานททเปนทดงดดใหเกดการทองเทยว เชน ชายทะเล ภเขา ดงนนประเทศทมทศนยภาพหรอลกษณะภมประเทศหลายๆ แบบมกจะไดประโยชนจากการทองเทยวประเภทนมาก การทองเทยวเชงสขภาพและกฬา จะเกยวของกบกจกรรม 3 รปแบบใหญ ซงมความเกยวของกน คอ 2.1) การทองเทยวเชงสขภาพ (Health Tourism) เปนการทองเทยวควบคไปกบการดแลสขภาพของนกทองเทยว เนองจากนกทองเทยวสวนใหญเรมใหความสาคญกบการรกษา

156

สขภาพของตนเองภายใตสภาวะแวดลอมทยาแยในปจจบน โดยการหนมาออกกาลงกายอยางถกวธ การนงสมาธ การฝกโยคะ ไทเกก การพกผอนในทมอากาศบรสทธ ใกลชดธรรมชาตมากขน การอาบนาแร การนวดแผนโบราณ การรบประทานสมนไพร และการรบประทานอาหารเพอสขภาพ ซงประเทศไทยมสถานบรการ และสนคาทเปนทรจกไปทวโลก เชน การนวดแผนโบราณทวดโพธ สถานบรการเพอสขภาพชวาศรม การนงสมาธทสวนโมกขพลาราม เปนตน 2.2) การทองเทยวเชงกฬา (Sport Tourism) คอ นกทองเทยวทไปทองเทยวพรอมกบวตถประสงคทจะไปออกกาลงกายดวยการเลนกฬา เชน การเลนกอลฟ ซงเปนกฬาทกาลงไดรบความนยมจากทวโลก โดยนกกอลฟสวนใหญมกจะนยมการตกอลฟในสถานททแตกตาง ซงมความยากและความทาทายแตกตางกนไปในแตละท การเดนทางไปตกอลฟในสนามตางประเทศจงเปนทนยมของนกกอลฟทวโลก หรอการขจกรยานทองเทยว หรอการพายเรอแคน หรอการตกปลา หรอการฝกโยคะ เปนตน ซงการเลนกฬาเหลานจะใหผลตอทงสขภาพกายและสขภาพจต ตลอดจนการเลนกฬาเพอการแขงขน คอ นกกฬาทไปแขงขนกฬาระหวางจงหวดหรอระหวางประเทศ หรอระดบโลก โดยถงแมจะมวตถประสงคหลกเพอการแขงขน แตนกกฬากจะไดรบสขภาพทแขงแรงในทางออม และยงไดทองเทยวเปนผลพลอยได รวมทงผทเขาชมเชยรกฬากนบเปนผอยในการทองเทยวเชงกฬาเชนเดยวกน 2.3) การทองเทยวเชงผจญภย (Adventure Tourism) เปนอกรปแบบยอยหนงของการทองเทยวเชงกฬา แตนอกจากจะเนนผลตอสขภาพทางกายแลว ยงมงเนนไปทความตนเตนขณะทากจกรรมนนๆ เชน การปนเขา ไตหนาผา การลองแกง เปนตน 3) การทองเทยวเชงศลปวฒนธรรม (Culture Tourism) เปนรปแบบการทองเทยวเพอความสนใจพเศษทเตบโตอยางรวดเร ว และมบทบาทในอตสาหกรรมทองเทยวโดยรวมคอนขางมาก เนองจากนกทองเทยวมกสนใจและตองการเขาใจวฒนธรรมของประเทศอนทแตกตางไปจากตน โดยผานการชมหรอสมผสศลปวฒนธรรมแขนงตางๆ ซงหมายรวมถง ศลปะทกแขนงทงสถาปตยกรรมประตมากรรม จตรกรรม หตถกรรม นาฏศลป ดรยางคศลป ตลอดจนมรดกทางประวตศาสตร ซงหมายถง โบราณสถาน และโบราณวตถ ซงความสนใจตอสงเหลานนบเปนพนฐานความสนใจดงเดมของนกทองเทยวอยแลว 4) การทองเทยวเพอสมผสชาตพนธ และวฒนธรรมพนถน (Ethic Tourism) เปนรปแบบหนงของการทองเทยวเพอความสนใจพเศษ ความสนใจเบองตนททาใหนกทองเทยวเขารวมในการเดนทางดงกลาวน คอ การใฝหาโอกาสทจะไดสมผสกบกลมคนทมชาตพนธ และภมหลงทางวฒนธรรมทแตกตางไปจากตวของนกทองเทยวเอง ดวยความคดทวา ถงแมพพธภณฑและงานทางศลปวฒนธรรมอาจจะสามารถสะทอนความเปนอยของคนตางชาตพนธนนไดในระดบหนงกตาม แตการสมผสสงเหลานกยอมไมอาจเทยบไดกบการสมผสโดยตรงกบคนตางชาตพนธนนจากการไดใชชวตรวมกนหรอพบปะพดคยกนได 5) การทองเทยวเพอการศกษา (Educational Tourism) หมายถง การเดนทางทมการเรยนรเกดขน ซงมความหมายเฉพาะเจาะจงวาเปนการเรยนร โดยมการจดการ เชน มการวางแผน

157

ลวงหนา มขนตอนทชดเจน มครผสอนทชานาญการ และมวธการฝกหดตามแบบแผน เปนตน นอกจากนการเรยนรไดจากประสบการณจรง มใชการเรยนรจากตารา การแบงการทองเทยวเพอความสนใจพเศษออกเปน 5 รปแบบขางตนนน มไดหมายความวา ในการทองเทยวครงหนงๆ นกทองเทยวจะมความสนใจในมตเดยว เชน มตทางนเวศวทยา โดยไมสนใจมตทางวฒนธรรมเลย หรอในการจดการทองเทยวเชงสขภาพและกฬา ผประกอบการไมจาเปนตองคานงถงมตดานอนๆ เลย เพราะมตทงหมดเหลานยอมเชอมโยงถงกนอยางไมสาม ารถหลกเลยงได การแบงการทองเทยวออกเปน 5 รปแบบ จงเปนการแบงทสมพนธกบความสนใจหลกของนกทองเทยว แตไมสามารถแบงไดโดยเดดขาดในบางกรณ ทงนรปแบบการทองเทยวบางอยางถกจดเปนทงการทองเทยวเชงสขภาพและกฬา และการทองเทยวเพอสมผสชาตพนธและวฒนธรรมพนถน เปนตน