รายงานวจยฉบบสมบรณ

การเกบรวบรวมพนธ และการศกษาลกษณะประจ าพนธของถวพ

(Psophocarpus tetragonolobus ) พนธพนเมอง ในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล

Collection and evaluation of varietal characteristics of native winged bean (Psophocarpus tetragonolobus)

in Songkhla Phatthalung and Satun areas

ชอผวจย ดร. ภทรพร ภกดฉนวน นายฉลอง เกดศร

งานวจยนไดรบทนอดหนนการวจยจากส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556

(ก)

ชองานวจย การเกบรวบรวมพนธ และการศกษาลกษณะประจ าพนธของถวพ (Psophocarpus tetragonolopus) พนธพนเมองในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล ผวจย ดร.ภทรพร ภกดฉนวน ผรวมวจย นายฉลอง เกดศร ป พ.ศ. 2556

บทคดยอ การรวบรวมพนธถวพจากแหลงตางๆ ภายในพนทจงหวดสงขลา พทลง และ สตล เพอใชเปนแหลงพนธกรรมส าหรบงานปรบปรงพนธ ท าการรวบรวมได 32 สายพนธ จ าแนกตามพนททเกบรวบรวมไดดงน ถวพพนธพนเมองในพนทจงหวดสงขลามจ านวน 21 สายพนธ พนทจงหวดพทลงจ านวน 7 สายพนธ และพนทจงหวดสตลจ านวน 4 สายพนธ น ามาปลกและประเมนสายพนธในศนยวจยพชไรสงขลา ในระหวางเดอนมกราคม 2556 – มนาคม 2557 โดยการจ าแนกตามลกษณะทางพฤกษศาสตรบางประการ ผลการศกษาพบวา สายพนธเหลานนมความแปรปรวนในลกษณะรปรางใบ สดอก รปรางฝกสด สของฝกสด ความยาวฝกแก จ านวนเมลดตอฝก และน าหนก 100 เมลด จากขอมลทงหมดไดน ามาจดท าฐานขอมลลกษณะประจ าพนธตางๆของถวพพนธพนเมอง โดยใชโปรแกรม Access เพอการสบคนขอมลสายพนธถวพพนธพนเมองตามวตถประสงคทตองการไดโดยสะดวกและรวดเรว รวมทงใชเปนฐานขอมลทรพยากรพชตระกลถว เพอการใชประโยชนในการปรบปรบพนธ และดานอนๆตอไปในอนาคต

(ข)

กตตกรรมประกาศ งานวจยฉบบนส าเรจลลวงไดเปนอยางด ขอขอบคณส านกบรหารโครงการสงเสรมการวจยในอดมศกษาและพฒนามหาวทยาลยวจยแหงชาต ส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) ทสนบสนนทนวจย ขอขอบคณสถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสงขลา ทชวยประสานงาน ดแลการเบกจายงบประมาณโครงการวจย ขอขอบคณศนยวจยพชไรสงขลา อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ทใหความอนเคราะหพนทเพอใชในการปลกขยายเมลดพนธถวพ ขอขอบคณนางจรา ทองศรนวล นกวชาการสงเสรมการเกษตรช านาญการ ส านกงานเกษตรอ าเภอเมองสงขลา ส าหรบความชวยเหลอและอ านวยความสะดวกในการส ารวจและเกบรวบรวมถวพพนธพนเมอง จากแหลงปลกตางๆ ในจงหวดสงขลา ขอขอบคณสถานปฏบตการพชไร คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา ทใหความอนเคราะหพนทจดท าการรวบรวมพนธถวพพนเมอง ขอขอบคณอาจารย เจาหนาท และนกศกษา โปรแกรมวชาเกษตรศาสตร ทมสวนชวยเหลอในการท าวจย และใหก าลงใจในการท าวจยจนส าเรจ

(ค)

สารบญ

หนา

บทคดยอ (ก)

กตตกรรมประกาศ (ข)

สารบญ (ค)

สารบญตาราง (ง)

สารบญภาพ (จ)

บทท 1 บทน า 1

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 3

3 วธด าเนนการวจย 6

4 ผลการวจย 9

5 วจารณและสรป 44

บรรณานกรม 67

ภาคผนวก ก. 69

ภาคผนวก ข. 75

(ง)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ขอมลสภาพพนฐานสวนบคคลของเกษตรกรทใชเปนกลมตวอยาง ............................................. 9 2 ความรทวไปและการใชประโยชนของถวพ ............................................................................... 11 3 ความผนแปรของรปรางของใบยอยใบยอดของถวพพนธพนเมอง

ทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล .................................................................. 16 4 ความผนแปรของสดอกของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนท

จงหวดสงขลา พทลง และสตล ................................................................................................ 17 5 ความผนแปรของความโคงฝกสดของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจาก

พนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล ......................................................................................... 18 6 ความผนแปรของสฝกสดของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนท

จงหวดสงขลา พทลง และสตล ................................................................................................ 19 7 ความผนแปรของรอยหยกปกฝกสดของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจาก

พนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล ......................................................................................... 20 8 ความผนแปรของลกษณะพนผวของฝกสดถวพพนธพนเมองทรวบรวม

จากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล .................................................................................. 21 9 ความผนแปรของรปรางภาพตดขวางฝกสดของถวพพนธพนเมองทรวบรวม

จากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล .................................................................................. 22 10 ความผนแปรของความยาวฝกแกของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนท

จงหวดสงขลา พทลง และสตล ................................................................................................ 23 11 ความผนแปรของจ านวนเมลดตอฝกของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจาก

พนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล ......................................................................................... 23 12 ความผนแปรของน าหนก 100 เมลดตอฝกของถวพพนธพนเมองทรวบรวม

จากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล .................................................................................. 24 13 องคประกอบทางเคมของเมลดพนธถวพ ถวเหลอง ถวเขยว และถวหรง .................................. 26 14 สถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม ................................................................................. 55 15 ประเมนโครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน ดานความพงพอใจ

ดานความรความเขาใจ และดานการน าไปใชประโยชน ........................................................... 57

(จ)

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 แปลงปลกขยายเมลดพนธถวพพนเมอง ณ ศนยวจยพชไรสงขลา .............................................. 13 2 ล าตนสเขยวของถวพพนธพนเมอง ............................................................................................ 14 3 รปรางของใบยอยใบยอด ........................................................................................................... 15 4 สดอกกลบกลางและกลบคขางของถวพ .................................................................................... 16 5 ลกษณะความโคงฝกสดถวพ ...................................................................................................... 17 6 สของฝกสดของถวพ .................................................................................................................. 18 7 รอยหยกปกฝกสดของถวพ ........................................................................................................ 19 8 ลกษณะพนผวของฝกสดถวพ .................................................................................................... 20 9 รปรางภาพตดขวางฝกสดถวพ ................................................................................................... 21 10 สของเมลดพนธถวพ .................................................................................................................. 25 11 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพสายพนธ P13001 ............................................. 27 12 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13002 .................................................... 27 13 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13003 .................................................... 28 14 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13004 .................................................... 28 15 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13005 .................................................... 29 16 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13006 .................................................... 29 17 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13007 .................................................... 30 18 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13008 .................................................... 30 19 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13009 .................................................... 31 20 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13010 .................................................... 31 21 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13011 .................................................... 32 22 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13012 .................................................... 32 23 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13013 .................................................... 33 24 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13014 .................................................... 33 25 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13015 .................................................... 34 26 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13016 .................................................... 34 27 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13017 .................................................... 35 28 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13018 .................................................... 35

(ฉ)

สารบญภาพ (ตอ) ภาพท หนา 29 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130019 ................................................. 36 30 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130020 ................................................. 36 31 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130021 ................................................. 37 32 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130022 ................................................. 37 33 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130023 ................................................. 38 34 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130024 ................................................. 38 35 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13025 .................................................... 39 36 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13026 .................................................... 39 37 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13027 .................................................... 40 38 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13028 .................................................... 40 39 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13029 .................................................... 41 40 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13030 .................................................... 41 41 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13031 .................................................... 42 42 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13032 .................................................... 42 43 ตนกลาถวพ กอนน าไปปลกเพอรกษาสายพนธ .......................................................................... 43 44 แปลงรวบรวมพนธถวพพนเมอง ณ สถานปฏบตการพชไร......................................................... 43 45 โปสเตอรเผยแพรงานวจย ในการประชมใหญโครงการสงเสรมการวจยในอดมศกษา

ครงท 2 (HERP CONGRESS II) ระหวางวนท 22-24 มกราคม 2557

ณ โรงแรมมลาเคลแกรนด คอนเวชน กรงเทพมหานคร ........................................................... 46 46 โปสเตอรเผยแพรงานวจย ในการประชมสวนสนนทาวชาการระดบชาต ดาน“การวจยเพอการ

พฒนาอยางยงยน”ครงท 4 ป พ.ศ. 2559 วนท 26 สงหาคม 2559 ณ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา กรงเทพมหานคร ........................................................................................................ 47

47 รายงานสบเนองจากการประชมสวนสนนทาวชาการระดบชาต ดาน“การวจยเพอการพฒนา อยาอยางยงยน”ครงท 4 รปแบบออนไลน........................................................................................47 48 ประกาศนยบตรเพอแสดงวา ผลงานวจยเรองการประเมนลกษณะทางสณฐานวทยา ข 54

(ช)

สารบญภาพ (ตอ) ภาพท หนา 48 ประกาศนยบตรเพอแสดงวา ผลงานวจยเรองการประเมนลกษณะทางสณฐานวทยา ของถวพพนธพนเมองในจงหวดสงขลา ไดรบรางวล “บทความวจยด” ในการประชม สวนสนนทาวชาการระดบชาต ดาน“การวจยเพอการพฒนาอยางยงยน”ครงท 4 ป พ.ศ. 2559................................................................................................................. ....................48 49 ดร.ภทรพร ภกดฉนวน รบรางวล “บทความวจยด” ในการประชมสวนสนนทาวชาการระดบชาต ดานดาน“การวจยเพอการพฒนาอยางยงยน”ครงท 4 ป พ.ศ. 2559 …………………………….…..…….48 50 โครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง“ความหลากหลายทางพนธกรรม และและการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ” ณ ต. ชะแล อ. สงหนคร จ. สงขลา………………….52 51 โครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง“ความหลากหลายทางพนธกรรม

และการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ” ณ ต.หารเทา อ.ปากพะยน จ.พทลง ................ 53 52 ไวนลประชาสมพนธโครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง ........................ 54 53 แผนผบประกอบโครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง .............................. 54 54 นกศกษาประเมนลกษณะทางพฤกษศาสตรของถวพพนเมอง .................................................... 59

1

บทท 1

บทน า ความส าคญและทมาของปญหา

ถวพ (winged bean) มชอวทยาศาสตรวา Psophocarpus tetragonolobus เปนพชตระกลถวทใหประโยชนหลากหลาย อาท ใชเปนอาหารเพอการบรโภคของมนษย โดยแทบทกสวนของถวพ (ยกเวนล าตน) สามารถน ามารบประทานเปนอาหารได ตงแตยอดออน ใบออน ดอก ฝกสด เมลดออน เมลดแก และหวใตดน โดยเฉพาะสวนของเมลดแก มปรมาณโปรตนสงใกลเคยงกบถวเหลอง และมกรดไขมนไมอมตวชนดตางๆในระดบทนาพอใจ นอกจากนถวพยงถกน ามาใชประโยชนในการปรบปรงบ ารงดน เนองจากเปนพชตระกลถวจงมไรโซเบยมอาศยอยบรเวณราก ท าใหสามารถตรงไนโตรเจนจากอากาศเขามาสะสมไวในดนในรปของสารประกอบไนโตรเจนซงเปนธาตอาหารส าคญของพชทวๆไป (อรวรรณ, 2549 และ สธาทพ, 2551)

แมเกษตรกรในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตลมการปลกถวพ แตสวนใหญเปนการปลกเพอเกบฝกสดรบประทาน ประกอบอาหารประเภทเดยวกบพชผก และขายเปนฝกสดในทองตลาด ไมมประสบการณในการน าสวนอนๆมาใชประโยชนโดยเฉพาะการใชเมลดเปนวตถดบของแหลงโปรตนเพออตสาหกรรมน ามนพช และการใชสวนหวใตดนเปนอาหารสตว ฉะนนถาหากมการสงเสรมใหเกษตรกรปลกถวพ เพอการใชประโยชนทหลากหลาย กสามารถพฒนาถวพใหเปนพชผกทเพมรายไดใหเกษตรกรได

อยางไรกตาม หากสงเสรมใหเกษตรกรปลกถวพ พบวาพนธพนเมองนบเปนพนธทนาสนใจเพราะเจรญเตบไดดในสภาพอากาศรอนชนเชนในเขตภาคใต และทนทานตอโรคแมลง ท าใหเปนพชผกทสามารถท าการผลตแบบอนทรยไดงาย แตเกษตรกรสวนใหญนยมปลกถวพโดยใชพนธลกผสมทางการคา ดงนนถาไมมการอนรกษพนธพนเมองเหลานไว จะท าใหถวพพนธพนเมองคอยๆสญหายไปจนอาจสญพนธไดในทสด นอกจากนถวพพนธพนเมองทเกษตรกรใชปลก มกระจดกระจายไปตามลกษณะนเวศนทแตกตางกนไป รวมทงขอมลตางๆ เกยวกบเรองถวพพนธพนเมองยงมนอยมาก แมจะมการเกบรวบรวมไวบาง แตกยงไมมการศกษาลกษณะประจ าพนธและรวบรวมขอมลอยางเปนระบบอยางจรงจง ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทตองมการเกบรวบรวมเชอพนธกรรมของถวพพนธพนเมองและศกษาลกษณะประจ าพนธ บนทกขอมล จดท าเปนฐานขอมล และเกบรกษาแหลงพนธกรรมถวพพนธพนเมองไว เพอส าหรบใชประโยชนทางดานการขยายพนธ/กระจายพนธใหเกษตรกรปลก การปรบปรงพนธ และการจดการเพอใหมการใชประโยชนทหลากหลายของถวพอยางเหมาะสมตอไป

2

วตถประสงคของการวจย 1. เพอส ารวจคนหา และเกบรวบรวบเมลดพนธถวพพนธพนเมองทมหลากหลายในพนท

จงหวดสงขลา พทลง และสตล 2. เพอประเมนลกษณะประจ าพนธเบองตนเกยวกบลกษณะทางสณฐานวทยา และลกษณะ

ทางเกษตร และจ าแนกจดกลมถวพพนธพนเมองในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล 3. เพอเปนแหลงรวบรวมเชอพนธกรรมและขอมลของถวพพนธพนเมองในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. เผยแพรผลงานวจยโดยการตพมพบทความวจยในวารสารระดบชาต 2. กลมเกษตรกรทสนใจในพนทเปาหมาย เหนถงความส าคญของถวพพนธพนเมอง 3. สรางนกวจยรนใหม อยางนอย 2 คน โดยใหนกศกษาโปรแกรมวชาเกษตรศาสตร คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา ไดเขารวมท าวจยในบางขนตอนของการศกษาจากโครงการวจยทไดเสนอขอ โดยน ามาใชเปนสวนหนงของวชาปญหาพเศษ (Special problem) ส าหรบนกศกษาชนปท 4 ขอบเขตการวจย

1. ส ารวจคนหา ศกษาขอมลเบองตน และเกบรวบรวมพนธถวพพนเมองจากแหลงปลกตางๆในพนทจงหวดสงขลา พทลง และ สตล

2. ศกษาลกษณะประจ าพนธเบองตนเกยวกบลกษณะทางสณฐานวทยา และลกษณะทางเกษตรและจ าแนกจดกลมพนธถวพพนเมองทรวบรวมไดจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล 3. ศกษาการจดการระเบยบขอมลสระบบฐานขอมลของพนธถวพพนเมองทรวบรวมไดจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล

3

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ถวพ (winged bean) เปนพชตระกลถว (Leguminosae) เชนเดยวกบ ถวเหลอง ถวเขยว และถวฝกยาว มชอทางวทยาศาสตรวา Psophocarpus tetragonolobus Linn. นอกจากนยงมชอสามญเรยกกนหลายชอ ไดแก Princess bean, Four-angled bean, Four-cornered bean, Gea pea และ Manila bean ถวพเปนพชเลอยจดอยในประเภท Herbaceous perennial เนองจากสวนหวทอยใตดนจะมชวตตลอดไปหากไดรบความชนอยางเพยงพอ ดงนนถวพจงจดเปนพชยนตน แตโดยทวไปมกนยมปลกเปนพชลมลก (ณรงค, 2541.) ลกษณะทวไปของถวพ ล าตน ถวพมลกษณะล าตนแบบเถาเลอย โดยสามารถแยกสของล าตนไดเปนสเขยว และสมวง สวนมากประมาณ 61 เปอรเซนต มล าตนสเขยว ใบ ใบถวพม 5 แบบ คอ Deltoid, Lanceolate, Long-lanceolate, Ovate-lanceolate และ Ovate ซงลกษณะดงกลาวก าหนดโดย International Board for Plant Genetic Resources ดอก ถวพเปนพชผสมตวเอง มดอกแบบสมบรณเพศ ชอดอกมลกษณะแบบ Raceme 1 ชอดอกประกอบดวยดอกยอย 3-12 ดอก มเกสรตวผ 10 อน อบละอองเกสรตวผจะแตกในเวลากลางคน 01.00-02.00 นาฬกา ดอกบานในเวลา 08.00-10.00 นาฬกา โดยทวไปดอกจะมสขาว ฟาออน ฟา ฟาอมมวง มวงออน มวง และมวงเขม ถวพ 1 ชอดอกจะพบดอกทบาน 2-4 ดอก และตดฝกเพยง 1-2 ฝก ฝก ฝกถวพมรปรางแบนยาว ม 4 ปก ฝกมสเขยว มวง ปกมสเขยว มวง หรอลวดลายสมวงเกอบทงฝก ตวฝกและปกมกมสเดยวกน และสวนมากมสเขยว ผวของฝกม 2 แบบ คอ เรยบและหยาบ ขนาดความยาวของฝกประมาณ 3-4 นว ภายในมเมลดตงแต 8-20 เมลด เมลด เมลดถวพมตงแตสขาว เหลอง ครม น าตาล ด า และลวดลายตางๆ สทพบมากทสด คอ สน าตาลและน าตาลแดง แตอยางไรกตาม สของเมลดอาจเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอมของแหลงเพาะปลก สวนรปรางของเมลดมหลายแบบ ไดแก กลม คอนขางกลมร และเหลยม ราก รากของถวพมปมทสามารถตรงไนโตรเจนจากอากาศ เพอเปลยนไปเปนโปรตนในสวนตางๆ โดยในตนถวพมน าหนกปมสดตอตนมากกวาถวแขก และถวลนเตา ปมใหญทสดอาจมขนาดเสนผาศนยกลางถง 1.2 เซนตเมตร และหนก 0.6 กรม นอกจากน Lateral shoot ยงสามารถเกบสะสมอาหารจนกลายเปนหวถวพได (ประเสรฐ และ สรเชษฐ, 2547)

4

การเจรญของฝกถวพ แบงออกเปน 2 ระยะ คอ

-ระยะแรก เปนชวงทฝกเรมโตจนถงมขนาดใหญทสด ใชระยะเวลาประมาณ 20 วน -ระยะทสอง เปนชวงทเมลดในฝกแก และฝกแหงเหยวลง ใชระยะเวลาประมาณ 44 วน

ถวพเปนพชทมระบบการสรางปมรากทกวางขวางมากทสดในบรรดาพชตระกลถวทงหมด ตนหนง ๆ อาจมมากถง 440 ปม แตละปมมขนาดใหญ ปมหนง ๆ มน าหนกสดประมาณ 0.6 กรม เสนผานศนยกลาง 1.2 เซนตเมตร การสรางปมรากถวพเกดขนเองตามธรรมชาต โดยไมจ าเปนตองเพาะเชอไรโซเบยมลงไปในระหวางการปลก เพราะดนทวไปมเชอไรโซเบยมมากอย แลว (ณรงค, 2541; เปรม, 2552) แนวทางการผลตถวพ ถวพเปนพชทมศกยภาพสงน ามาใชประโยชนไดหลากหลาย มผลใหการปลกถวพมหลายแนวทางในการปฏบต แตทงนตองค านงถงพนทเพาะปลก และตลาดผบรโภคดวย เชน 1.การปลกถวพแบบสวนหลงบาน เปนวธทนยมปลกในประเทศไทย และประเทศแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต เปนการปลกเพอน าสวนตาง ๆ มาบรโภค เชน ใบออน ยอด ดอก และ ฝกสด เปนตน ฝกสดจะเรมเกบมาบรโภคเมอถวพมอาย 20 สปดาหหลงการปลก ซงการปลกวธนสามารถเกบเมลดเพอใชเปนเมลดพนธในการปลกครงตอไปได โดยวธการปลอยใหฝกแก 2.การปลกถวพแบบการคา การปลกถวพแบบนตองใชพนทกวางขนาดใหญ ซงในประเทศไทยยงไมปรากฏวาใครด าเนนการ เนองจากความตองการของผบรโภคยงไมมากพอ ส าหรบการปลกถวพเพอการคา แบงเปนประเภทตาง ๆ ดงน 2.1 การปลกเพอขายฝกสด 2.2 การปลกเพอขายเมลดแก ในการน ามาใชเปนวตถดบ ในการผลตน ามนเพอการบรโภค และในการผลตอาหารสตวรวมไปถงใชเปนเมลดพนธในการปลก 2.3 การปลกเพอการขายหวใตดน ส าหรบผลตอาหารสตว 3.การปลกถวพเพอคลมดน พชอาหารสตว และพชปรบปรงบ ารงดนเนองจากถวพมการเจรญเตบโตทางใบและล าตนด จงเหมาะตอการปลกพชเพอคลมดนในแปลงปลกซงมประโยชนในการปองกนการชะลางพงทะลายของหนาดน และรกษาความชมชนใหแกดน รวมถงชวยลดการเจรญเตบโตของวชพชในแปลงปลก นอกจากน ถวพสามารถใชเปนพชบ ารงดน เนองจากถวพเปนพชทมธาตอาหารสะสมในตนคอนขางสง โดยเฉพาะธาตไนโตรเจนซงไดจากเชอแบคทเรยไรโซเบยมทอาศยบรเวณราก ขณะเดยวกนตนของถวพสลายไดงาย จงเหมาะส าหรบใชเปนพชปรบปรงบ ารง ดน นอกจากนถวพมศกยภาพในใชเปนอาหารสตว ดวยเหตทตนถวพมคณคาทางโภชนาการสงโดยเฉพาะ

5

โปรตน การปลกถวพเปนพชคลมดน พชอาหารสตว และพชปรบปรงบ ารงดน มลกษณะคลายคลงกน แตแตกตางกนทวตถประสงค การปลกแบบนลดปญหาการท าคางใหกบตนถวพ สวนการเตรยมดน การปฏบต เหมอนกบพชไรทวไป การปลกลกษณะดงกลาวมขอดทสามารถใชเปนพชคลมดนในเวลาเดยวกน นอกจากนนในปตอๆไป ไมมความจ าเปนตองปลกถวพใหม เนองจากดนทมหนอทสามารถเจรญเตบโตขนมาไดจากหวในฤดฝนถดไป ในกรณทใชเปนพชบ ารงดนเพยงอยางเดยวควรไถกลบเมอพชออกดอก หลงจากนนจงปลกพชหลกตามทตองการ (อรวรรณ, 2549 และ สธาทพ, 2551)

6

บทท 3

วธด าเนนการวจย

1..การส ารวจ ศกษาขอมลเบองตน และเกบรวบรวมพนธถวพพนเมองจากแหลงปลกตางๆ ในพนทจงหวด สงขลา พทลง และ สตล

1.1 การส ารวจ และศกษาขอมลเบองตน ด าเนนการส ารวจคนหาถวพพนธพนเมองจากแหลงปลกตางๆ ในพนทเกษตรกร 3 จงหวด

คอ สงขลา พทลง และ สตล ในชวงระหวางเดอนมกราคม 2556 ถงเดอนมนาคม 2557 ส าหรบการศกษาขอมลเบองตน มรายละเอยดเปนเรองตางๆ ดงน

1.1.1 ผใหขอมล คอ เกษตรกรผปลกถวพพนธพนเมองในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล

1.1.2 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถามเพอน าไปสมภาษณ เกษตรกรผปลกถวพพนธพนเมองในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล แบบสอบถามแบงออกเปน 3 สวน ประกอบดวย

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 ความรทวไปและการใชประโยชนของถวพ สวนท 3 ทศนคตตอการปลก การอนรกษและการใชประโยชนพนธพชพนเมอง

1.1.3 วธการเกบรวบรวมขอมล ด าเนนการส ารวจเพอเกบรวบรวมขอมลแบบสอบถามโดยสอบถามดวยตนเอง

1.1.4 วธการวเคราะหขอมล ขอมลในแบบสอบถามวเคราะหโดยการหาคารอยละ (Percentage) ในการอธบายขอมล

1.2 การเกบรวบรวมถวพพนธพนเมอง

ด าเนนการเกบรวบรวมถวพพนธพนเมองจากแหลงปลกตางๆ ในพนทเกษตรกร 3 จงหวด คอ สงขลา พทลง และ สตล ในชวงระหวางเดอนมกราคม 2556 ถงเดอนมนาคม 2557

2. การปลกขยายเมลดพนธถวพพนธพนเมอง น าเมลดพนธถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมไดมาปลกขยายเมลดพนธในแปลงปลก ทงน

เพอเพมปรมาณเมลดพนธใหมจ านวนมากพอควร โดยปลกถวพพนธพนเมองในแปลงทดลอง ณ

7

ศนยวจยพชไรสงขลา อ.หาดใหญ จ.สงขลา ในชวงระหวางเดอนตลาคม 2556 ถงเดอนกนยายน 2557

3. การศกษาลกษณะประจ าพนธของถวพพนธพนเมอง ศกษาลกษณะประจ าพนธ และบนทกขอมลลกษณะทางพฤกษศาสตรโดยใชเกณฑประเมน

ลกษณะประจ าพนธถวพตาม Revised winged bean descriptors ของ IBPGR (1982) โดยลกษณะทางพฤกษศาสตรบางประการทบนทกไดแก ลกษณะล าตน ลกษณะใบ ลกษณะดอก ลกษณะฝก และลกษณะเมลด รวมทงการบนทกภาพเพอจดท าเปนฐานขอมล

4. การรกษาสายพนธของถวพพนธพนเมอง ผลตเมลดพนธเพอเกบรกษาสายพนธไวใชประโยชน โดยใหรหสแรก คอ อกษร P แทนค าวา Psophocarpus tetragonolobus เลขรหส 2 ตวตามหลง P แทน ค.ศ. ทเกบรวบรวมพนธ เลขรหสทเหลออก 4 ตว แทนหมายเลขพนธทเกบรวบรวมได โดยเกบในรปของเมลดพนธ (seed gene bank) และน ามาปลกเพอรกษาสายพนธตามระยะเวลาทเหมาะสม (maintenance) ซงท าโดยวธการครอบดอก เนองจากถวพเปนดอกสมบรณเพศ สามารถผสมตวเองไดภายในดอกเดยวกน การครอบอกเพอปองกนการผสมขามซงเกดขนไดประมาณ 3-5 เปอรเซนตในสภาพธรรมชาต

5. การจดท าแปลงรวบรวมพนธ ด าเนนการจดท าเปนแปลงรวมพนธของถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมมาได ณ สถาน

ปฏบตการพชไร คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา เพอส าหรบใชท าการวจยตอไป และถายทอดเทคโนโลยแกเกษตรกรทสนใจในพนทเปาหมาย 6. การตรวจสอบคณภาพเมลดพนธถวพพนเมอง

ภายหลงการท าความสะอาดคดแยกสงเจอปน และการตากเมลดพนธ ด าเนนการตรวจสอบคณภาพเมลดพนธโดยปฏบตตามการตรวจสอบคณภาพเมลดพนธมาตรฐาน ดงน

6.1 ความชนของเมลดพนธ (Moisture test) วเคราะหโดยการอบดวยความรอน (hot air oven method) ชงน าหนกสดของเมลดจ านวน 50 เมลดตอซ า จ านวน 2 ซ า อบทอณหภม 103± 2องศาเซลเซยส เปนเวลา 17±1 ชวโมง (ISTA, 2003) ค านวณความชนของเมลด โดยใชน าหนกสดเปนเกณฑ (wet weight basis) เปอรเซนตความชน = น าหนกสด – น าหนกแหง × 100 น าหนกสด

8

6.2 ความงอก (%) ประเมน ผลโดยเพาะเมลดในทราย (sand test) ซ าละ 50 เมลด 2 ซ า ทอณหภม หอง (25-30 องศาเซลเซยส) ประเมนผลความงอกตนกลาท 7 วนหลงเพาะโดยนบจ านวนตนออนปกต ตนออนผดปกตและเมลดตาย (ISTA, 2003) 7..การศกษาองคประกอบทางเคมของเมลดแหงถวพ วเคราะหองคประกอบทางเคมของเมลดแหงถวพ ดงน ปรมาณโปรตน (protein) คารโบไฮเดรต (Total carbohydrate) ไขมน (Crude fat) เยอใย (crude fiber) เถา (ash content) ความชน (moisture content) และ พลงงาน (energy) ตามวธ AOAC (2000) โดยน าสง ว เคราะหท ศ นย พฒนาอตสาหกรรมเกษตร เ พอการส งออก คณะอตสาหกรรม เกษตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

8. การจดท าระบบฐานขอมลของพนธถวพพนเมอง

ขอมลดานลกษณะประจ าพนธทวๆไป จดเกบสระบบฐานขอมล เชน จดเกบในโปรแกรม Access เพอสะดวกในการคนหาใชเปนแหลงศกษาตอไป

9

บทท 4 ผลการวจย

1..การส ารวจ ศกษาขอมลเบองตน และเกบรวบรวมพนธถวพพนเมองจากแหลงปลกตางๆ ในพนทจงหวด สงขลา พทลง และ สตล

1.1 การส ารวจ และศกษาขอมลเบองตน จากการส ารวจคนหาถวพพนธพนเมองจากแหลงปลกตางๆ ในพนทเกษตรกร 3 จงหวด คอ

สงขลา พทลง และ สตล ในชวงระหวางเดอนมกราคม 2556 ถงเดอนมนาคม 2557 โดยศกษาขอมลทวไปของเกษตรกรทปลกถวพพนธพนเมอง และการใชประโยชนของถวพ

ตอนท 1 ขอมลสภาพพนฐานสวนบคคลของเกษตรกรทใชเปนกลมตวอยาง จากตารางท 1 พบวา เกษตรกรทใชเปนกลมตวอยางในการวจยครงนเปนเพศชายรอยละ

47.06 และเปนเพศหญงรอยละ 52.94 โดยกลมเกษตรกรทมอาย 51 ปขนไปมจ านวนมากทสดคดเปนรอยละ 64.71 รองลงมารอยละ 29.41 มอาย 41-50 ป และกลมเกษตรกรทมอาย 31-40 ปมจ านวนนอยทสดคดเปนรอยละ 5.88 เกษตรกรสวนใหญรอยละ 67.65 นบถอศาสนาพทธ สวนเกษตรกรทนบถอศาสนาอสลามมจ านวนรอยละ 32.35 ส าหรบระดบการศกษาของเกษตรกรกลมตวอยาง จากแบบสอบถาม พบวา เกษตรกรทมการศกษาในระดบประถมศกษามจ านวนมากทสดคดเปนรอยละ 70.59 รองลงมารอยละ 29.41 มการศกษาในระดบมธยม ศกษา และไมมเกษตรกรทมการศกษาสงกวาระดบมธยมศกษา นอกจากนเกษตรกรสวนใหญรอยละ 82.35 ประกอบอาชพเกษตรกรรมเพยงอยางเดยว สวนรอยละ 11.76 เกษตรกรมการรบจางทวไป และรอยละ 5.88 คาขายนอกเหนอจากการเพาะปลก ตารางท 1 ขอมลสภาพพนฐานสวนบคคลของเกษตรกรทใชเปนกลมตวอยาง

ขอมล จ านวน รอยละ

1. เพศ n =34

ชาย 16 47.06

หญง 18 52.94

10

ตารางท 1 ขอมลสภาพพนฐานสวนบคคลของเกษตรกรทใชเปนกลมตวอยาง (ตอ)

ขอมล จ านวน รอยละ

2. อาย n = 34

นอยกวา 30 ป 0 0

31-40 ป 2 5.88

41-50 ป 10 29.41

51 ปขนไป 22 64.71

3. ศาสนา n = 34

พทธ 23.00 67.65

อสลาม 11.00 32.35

ครสต 0 0

4. ระดบการศกษา n = 34

ระดบประถมศกษา 24 70.59

ระดบมธยม 10 29.41

5. อาชพหลก n =

เกษตรกร 28 82.35

รบจางทวไป 4 11.76

คาขาย/ธรกจสวนตว 2 5.88

เจาหนาทของรฐ 0 0.00

พนกงานบรษท 0 0.00

ตอนท 2 ความรทวไปและการใชประโยชนของถวพ ขอมลความรทวไปและการใชประโยชนของถวพ แสดงในตารางท 2 พบวา เกษตรกร (34 ราย) ไมทราบชอพนธถวพทปลกคดเปนรอยละ 100 ส าหรบประเภทพนธถวพทเกษตรกรปลก พบวา เกษตรกรใชพนธพนเมองคดเปนรอยละ 100 จากการส ารวจแหลงทไดมาของเมลดพนธถวพของเกษตรกร พบวา เกษตรกรสวนใหญเกบเมลดพนธถวพสบตอกนมาตงแตรนปยาตายายรอยละ 70.59 รองลงมาไดแก การแลกเปลยนเมลดพนธระหวางเพอนบานและเครอญาตรอยละ 17.65 และ ไมทราบแหลงทมารอยละ 11.76 วธการปลกถวพของเกษตรกรโดยไมไดท าแปลง แตปกไมท าคางแลว

11

ปลอยใหขนตามธรรมชาตคดเปนรอยละ 64.71 ในขณะทเกษตรกรปลกโดยมการท าแปลง และการท าคางอยางดคดเปนรอยละ 35.29 เกษตรกรมวตถประสงคของการปลกเพอการบรโภคในครวเรอนเพยงอยางเดยวคดเปนรอยละ 55.88 และรอยละ 44.12 ปลกเพอการบรโภคในครวเรอนรวมกบการเกบฝกสดขาย จากการสอบถามเกยวกบการใชประโยชนของถวพ พบวา เกษตรกรทงหมดรอยละ 100 มรปแบบการใชประโยชนเพอการรบประทานเทานน โดยมรปแบบการรบประทานฝกสดเพยงอยางเดยวคดเปนรอยละ 100 ซงเกษตรกรทงหมดไมเคยมประสบการณในการใชประโยชนจากสวนประกอบอนๆของตนถวพ เชน เมลด และหวใตดน ทงนพบวาเกษตรกรททราบวาเมลดถวพมคณคาทางอาหารเชนเดยวกบเมลดถวเหลอง และสามารถรบประทานไดมเพยงรอยละ 8.82 สวนเกษตรกรททราบวาถวพมหวใตดนทสามารถรบประทานคดเปนรอยละ 2.94 อยางไรกตามเกษตรกรททราบวาตนถวพชวยปรบปรงบ ารงดนได เพราะรากของตนถวพสามารถตรงธาตไนโตรเจนจากอากาศไดคดเปนรอยละ 29.41

ตารางท 2 ความรทวไปและการใชประโยชนของถวพ

ขอมล จ านวน รอยละ

1. ชอพนธถวพ n = 34

ไมทราบ 34 100

ทราบ 0 0

2. ประเภทพนธถวพทปลก n = 34

ไมทราบ 0 0

พนธการคา 0 0

พนธพนเมอง 34 100

3. แหลงทไดมาของเมลดพนธถวพ n = 34

ไมทราบแหลงทมา 4 11.76

เมลดพนธทเกบสบตอกนมาตงแตรนปยาตา 24 70.59

การแลกเปลยนเมลดพนธ 6 17.65

ซอจากรานจ าหนายเมลดพนธ 0 0.00

อนๆ ระบ……… 0 0.00

12

ตารางท 2 ความรทวไปและการใชประโยชนของถวพ (ตอ)

ขอมล จ านวน รอยละ

4. วธการปลกถวพ n =34

ไมไดปลก/ขนเองตามธรรมชาต 0 0.00

ปลก ไมไดท าแปลง มการท าคาง แตปลอยใหขนตามธรรมชาต 22 64.71

ปลก มการท าแปลง และการท าคาง 12 35.29

อนๆระบ 0 0.00

5. วตถประสงคของการปลกถวพ n = 34

บรโภคในครวเรอน 19 55.88

เกบฝกสด ขาย/จ าหนาย 15 44.12

อนๆระบ 0 0.00

6. รปแบบการใชประโยชนของถวพ n = 34

รบประทาน 34 100.00

วตถดบเพออตสาหกรรม 0 0.00

อนรกษ/ปรบปรงบ ารงดน 0 0.00

7..รปแบบการรบประทานถวพ n = 34

ใบออน 0 0.00

ฝกสด 34 100.00

เมลด 0 0.00

หวใตดน 0 0.00 8.ทานทราบหรอไมวา เมลดถวพมคณคาทางอาหาร (โปรตนและน ามน) สามารถน าไปใชท าผลตภณฑอาหารเชนเดยวกบถวเหลอง

n = 34

ไมทราบ 31 91.18

ทราบ 3 8.82

13

ตารางท 2 ความรทวไปและการใชประโยชนของถวพ (ตอ)

ขอมล จ านวน รอยละ

9.ทานทราบหรอไมวา ถวพมหวอยใตดนทเกดจากรากสะสมอาหาร และสามารถใชรบประทานได

n = 34

ไมทราบ 33 97.06

ทราบ 1 2.94 10.ทานทราบหรอไมวา ตนถวพชวยปรบปรงบ ารงดนได เพราะรากของตนถวพสามารถตรงธาตไนโตรเจนจากอากาศได

n = 34

ไมทราบ 24 70.59

ทราบ 10 29.41

2. การปลกขยายเมลดถวพพนธพนเมอง จากการรวบรวมพนธถวพพนเมอง ในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล เพอเปนแหลง

รวบรวมเชอพนธกรรม สามารถเกบตวอยางถวพพนธพนเมองไดทงหมด 32 ตวอยาง จ าแนกตามแหลงปลกในพนทตางๆ ดงน ถวพพนธพนเมองในพนทจงหวดสงขลาไดจ านวน 21 ตวอยาง ถวพพนธพนเมองในพนทจงหวดพทลงจ านวน 7 ตวอยาง และถวพพนธพนเมองในพนทจงหวดสตลจ านวน 4 ตวอยาง เมลดพนธทเกบรวบรวมมาไดถกน ามาปลกขยายเมลดพนธเพอเพมปรมาณเมลดพนธ ณ แปลงปลกในพนทศนยวจยพชไรสงขลา อ.หาดใหญ จ.สงขลา ในชวงระหวางเดอนตลาคม 2556 ถงเดอนกนยายน 2557 (ภาพท 1)

ภาพท 1 แปลงปลกขยายเมลดพนธถวพพนเมอง ณ ศนยวจยพชไรสงขลา

14

3. การศกษาลกษณะประจ าพนธของถวพพนธพนเมอง เมลดพนธถวพพนเมองทรวบรวมจากแปลงปลกของเกษตรกรในพนทจงหวดสงขลา พทลง

และสตล ด าเนนการศกษาลกษณะประจ าพนธจากตนถวพทปลกเพอขยายเมลดพนธในแปลงทดลอง ณ ศนยวจยพชไรสงขลา อ.หาดใหญ จ.สงขลา ในชวงระหวางเดอนตลาคม 2556 ถงเดอนกนยายน 2557 มรายละเอยดดงตอไปน

3.1 การประเมนลกษณะทางพฤกษศาสตรบางประการ ประเมนลกษณะทางพฤกษศาสตรของถวพพนเมองตามเกณฑการตรวจสอบลกษณะพนธพช

ทเสนอโดย IPGRI เอกสาร Revised winged bean descriptors (1982) โดยลกษณะทางพฤกษศาสตรบางประการทไดจากการสงเกตสามารถจ าแนกเปนลกษณะตางๆ ไดดงน

3.1.1 การจ าแนกตามสล าตน (stem color) สายพนธถวพพนธพนเมองทรวบรวมไดทง 32 สายพนธ พบวา สล าตนไมมความแตกตางกน

สามารถจ าแนกสตนไดเพยงสเดยวเทานน คอ สเชยว (ภาพท 2)

ภาพท 2 ล าตนสเขยวของถวพพนธพนเมอง 3.1.2 การจ าแนกตามรปรางใบ (leaf shape)

จากการตรวจสอบรปรางใบโดยดจากใบยอยใบยอด (terminal leaflet) ของใบทอยกลางล าตน พบวา รปรางของใบยอยใบยอดของถวพพนธพนเมองทรวบรวมไดมความแตกตางอยางเดนชด โดยแปรปรวนจากรปรางแบบรปไข (ovate) มจ านวน 5 สายพนธ (15.63%) รปคลายสามเหลยม (deltoid) ซงพบมากทสดมจ านวน 15 สายพนธ (46.88%) รปใบหอกแกมรปไข (ovate-lanceolate) มจ านวน 5 สายพนธ (15.63%) รปใบหอก (lanceolate) มจ านวน 3 สายพนธ (9.38 %) และรปใบหอกยาว (long-lanceolate) มจ านวน 4 สายพนธ (12.50%) (ภาพท 3 และ ตารางท 3)

15

(ก.) (ข.)

(ค.) (ง.)

(จ.)

ภาพท 3 รปรางของใบยอยใบยอด

(ก.) รปไข (ข.) รปคลายสามเหลยม (ค.) รปใบหอกแกมรปไข (ง.) รปใบหอก (จ.) รปใบหอกยาว

16

ตารางท 3 ความผนแปรของรปรางของใบยอยใบยอดของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล

3.1.3 การจ าแนกตามสดอก สกลบกลาง (color of standard) และสกลบคขาง (color of wings) ของดอกถวพพนธ

พนเมองทเกบรวบรวมได พบวา สามารถจ าแนกไดเพยง 2 กลมเทานน คอ กลมทมสน าเงนออน (Light blue) มจ านวน 21 สายพนธ (65.62 % ) และกลมทมสมวงออน (Light purple) มจ านวน 11 สายพนธ (34.38 % ) (ภาพท 4 และ ตารางท 4) ทงนไมพบกลบดอกสขาวเลยในถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมได

(ก.) (ข.)

ภาพท 4 สดอกกลบกลางและกลบคขางของถวพ (ก.) สน าเงนออน (ข.) สมวงออน

รปรางใบยอยใบยอด สายพนธ จ านวน

สายพนธ เปอรเซนต

1. รปไข P13011, P13020, P13026, P13030, P13031 5 15.63 2.รปคลายสามเหลยม P13002, P13004, P13005, P13010, P13012,

P13014, P13016, P13022, P13023, P13024, P13025, P13027, P13028, P13029, P13032

15 46.88

3.รปใบหอกแกมรปไข P13001, P13003, P13006, P13013, P13019 5 15.63 4.รปใบหอก P13008, P13015, P13017 3 9.38 5.รปใบหอกยาว P13007, P13009, P13018, P13021 4 12.50

รวม 32 100.00

17

ตารางท 4 ความผนแปรของสดอกของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล

สกลบดอก สายพนธ จ านวนสายพนธ

เปอรเซนต

1.สมวงออน P13001, P13002, P13004, P13015, P13016, P13020, P13022, P13023, P13024, P13029, P13030

11 34.38

2.สน าเงนออน P13003, P13005, P13006, P13007, P13008, P13009, P13010, P13011, P13012, P13013, P13014, P13017, P13018, P13019, P13021, P13025, P13026, P13027, P13028, P13031, P13032

21 65.62

รวม 32 100.00 3.1.4 การจ าแนกตามความโคงฝกสด (fresh pod curvature) จากการตรวจสอบความโคงฝกสด พบวา มความแปรปรวนตงแตลกษณะตรง (straight) มจ านวน 11 สายพนธ (34.38 %) คอนขางโคง (slightly curved) มจ านวน 21 สายพนธ (50.00 %) และโคงงอ (curved) มจ านวน 5 สายพนธ (15.62 % ) (ภาพท 5 และตารางท 5)

(ก.) (ข.) (ค.)

ภาพท 5 ลกษณะความโคงฝกสดถวพ (ก.) ตรง (ข.) คอนขางโคง (ค.) โคงงอ

18

ตารางท 5 ความผนแปรของความโคงฝกสดของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล ความโคงฝกสด สายพนธ จ านวนสาย

พนธ เปอรเซนต

1.ลกษณะตรง P13003, P13005, P13014, P13016, P13019, P13020, P13021, P13023, P13026, P13027, P13030

11 34.38

2.คอนขางโคง P13001, P13004, P13006, P13007, P13008, P13009, P13010, P13015, P13017, P13022, P13024, P13025, P13028, P13029, P13031, P13032

16 50.00

3.โคงงอ P13002, P13011, P13012, P13013, P13018 5 15.62 รวม 32 100.00

3.1.5 การจ าแนกตามสของฝกสด (fresh pod color) จากการตรวจสอบสของฝกสดของถวพ พบวา ฝกสดทมสเขยวออน (light green) มจ านวน 8 สายพนธ (25.00%) และฝกสดทมสเขยวเขม (dark green) มจ านวน 24 สายพนธ (75.00 % ) ซงพบมากทสดในถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมได (ภาพท 6 และ ตารางท 6)

(ก.) (ข.)

ภาพท 6 สของฝกสดของถวพ

(ก.) สเขยวออน (ข.) สเขยวเขม

19

ตารางท 6 ความผนแปรของสฝกสดของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล

สของฝกสด สายพนธ จ านวนสายพนธ

เปอรเซนต

1.สเขยวออน P13001, P13002, P13007, P13010, P13018, P13024, P13026, P13032

8 25.00

2.สเขยว - 0 0.00 3.สเขยวเขม P13003, P13004, P13005, P13006, P13008,

P13009, P13011, P13012, P13013, P13014, P13015, P13016, P13017, P13019, P13020, P13021, 13022, P13023, P13025, P13027, P130228, P13029, P13030, P13031

24 75.00

รวม 32 100.00

3.1.6 การจ าแนกตามรอยหยกของปก (notches of wings) ฝกของถวพจะมปกตามยาว โดยทวไปปกของฝกถวพมลกษณะเปนหยกแบบจกฟนเลอย จากการตรวจสอบรอยหยกของปกของฝกถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมได พบวา สามารถจ าแนกได 3 กลม คอ กลมทมรอยหยกนอย (low) มจ านวน 7 สายพนธ (21.88%) และกลมทมรอยหยกปานกลาง (intermediate) มจ านวน 16 สายพนธ (50.00%) และกลมทมรอยหยกมาก (high) มจ านวน 9 สายพนธ (28.12%) (ภาพท 7 และ ตารางท 7) ทงนไมพบฝกทปกไมมรอยหยกเลยในถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมได

(ก.) (ข.) (ค.)

ภาพท 7 รอยหยกปกฝกสดของถวพ (ก.) รอยหยกนอย (ข.) รอยหยกปานกลาง (ค.) รอยหยกมาก

20

ตารางท 7 ความผนแปรของรอยหยกปกฝกสดของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล

รอยหยก ปกฝกสด

สายพนธ จ านวน สายพนธ

เปอรเซนต

1.ไมมรอยหยก - 0 0.00 2.รอยหยกนอย P13002, P13008, P13022, P13023, P13026,

P13028, P13030 7 21.88

3.รอยหยกปานกลาง

P13001, P13003, P13004, P13007, P13010, P13012, P13013, P13014, P13017, P13019, P13020, P13021, P13025, P13027, P13029, P13031

16 50.00

4.รอยหยกมาก P13005, P13006, P13009, P13011, P13015, P13016, P13018, P13024, P13032

9 28.12

รวม 32 100.00 3.1.7 การจ าแนกตามลกษณะพนผวของฝกสด (fresh pod surface) จากการตรวจสอบลกษณะพนผวของฝกสดของถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมได พบวา มลกษณะพนผวของฝกสดแบบเรยบ (smooth) จ านวน 9 สายพนธ (28.12%) แบบคอนขางขรขระ (slightly rough) มจ านวน 8 สายพนธ (25.00%) และแบบขรขระ (rough) ทมรอยบมระหวางเมลดชดเจน มจ านวน 15 สายพนธ (46.88%) ซงพบมากทสด (ภาพท 8 และ ตารางท 8)

(ก.) (ข.) (ค.)

ภาพท 8 ลกษณะพนผวของฝกสดถวพ (ก.) แบบเรยบ (ข.) แบบคอนขางขรขระ (ค.) แบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน

21

ตารางท 8 ความผนแปรของลกษณะพนผวของฝกสดถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล ลกษณะพนผวของ

ฝกสด สายพนธ จ านวนสาย

พนธ เปอรเซนต

1.แบบเรยบ P13008, P13022, P13025, P13026, P13027, P13028, P13029, P13030, P13032

9 28.12

2.แบบคอนขางขรขระ

P13002, P13010, P13011, P13019, P13020, P13023, P13024, P13031

8 25.00

3.แบบขรขระมรอยบม ระหวางเมลดชดเจน

P13001, P13003, P13004, P13005, P13006, P13007, P13009, P13012, P13013, P13014, P13015, P13016, P13017, P13018, P13021

15 46.88

รวม 32 100.00 3.1.8 การจ าแนกตามรปรางภาพตดขวางฝกสด (fresh pod cross-section) รปรางภาพตดขวางฝกถวพมความแตกตางกนตงแตรปรางแบบ rectangular ซงพบมากทสด มจ านวน 19 สายพนธ (59.38%) รองลงมาคอ รปรางแบบ semi-flat มจ านวน 9 สายพนธ (28.12%) และ รปรางแบบ flat on suture มจ านวน 4 สายพนธ (12.50%) แตไมพบรปรางแบบ flat on sides ในถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมไดในครงน (ภาพท 9 และ ตารางท 9)

(ก.) (ข.) (ค.)

ภาพท 9 รปรางภาพตดขวางฝกสดถวพ

(ก.) rectangular (ข.) semi-flat (ค.) flat on suture

22

ตารางท 9 ความผนแปรของรปรางภาพตดขวางฝกสดของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล รปรางภาพตดขวาง

ฝกสด สายพนธ จ านวน

สายพนธ เปอรเซนต

1.แบบ rectangular

P13001, P13002, P13003, P13004, P13008, P13009, P13012, P13013, P13017, P13019, P13020, P13021, P13022, P13024, P13025, P13026, P13029, P13030, P13032

19 59.38

2.แบบ semi-flat P13005, P13006, P13007, P13010, P13011, P13015 , P13027, P13028, P13031

9 28.12

3.แบบ flat on suture

P13014, P13016, P13018, P13023 4 12.50

4.แบบ flat on sides

- 0 0.00

รวม 32 100.00 3.1.9 การจ าแนกตามความยาวฝกแก (mature pod length) ฝกแกสวนใหญมสน าตาล (brown) ความยาวฝกแกของถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมได พบวา ถวพทมความยาวฝกประมาณ 10.6-15.5 เซนตเมตร มจ านวน 19 สายพนธ (59.38 % ) ในขณะทความยาวฝกประมาณ 15.6-20.5 เซนตเมตร มจ านวน 13 สายพนธ (40.62 % ) (ตารางท 10) 3.1.10 การจ าแนกตามจ านวนเมลดตอฝก (number of seeds per pod) แตละสายพนธมจ านวนเมลดตอฝกแตกตางกนมาก มความผนแปรตงแต 6.8 -13.4 เมลดตอฝก พบวา สายพนธทมจ านวนเมลดประมาณ 6.6-7.5 เมลดตอฝก มจ านวน 2 สายพนธ (6.25 %) ในขณะทสายพนธทมจ านวนเมลดประมาณ 12.6-13.5 เมลดตอฝก มจ านวน 8 สายพนธ (25.00 % ) สวนถวพทใหจ านวนเมลดประมาณ 11.6-12.5 เมลดตอฝก มจ านวน 10 สายพนธ (31.25 %) ซงพบมากทสด (ตารางท 11)

23

ตารางท 10 ความผนแปรของความยาวฝกแกของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล

ความยาวฝก (เซนตเมตร)

สายพนธ จ านวน สายพนธ

เปอรเซนต

10.6-15.5 P13002, P13004, P13005, P13006, P13007, P13008, P13009, P13010, P13011, P13012, P13013, P13014, P13015, P13020, P13021, P13024, P13025, P13026, P13028

19 59.38

15.6-20.5 P13001, P13003, P13016, P13017, P13018, P13019, P13022, P13023, P13027, P13029, P13030, P13031, P13032

13 40.62

รวม 32 100.00 ตารางท 11 ความผนแปรของจ านวนเมลดตอฝกของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล จ านวนเมลดตอฝก สายพนธ จ านวน

สายพนธ เปอรเซนต

6.6-7.5 P13010, P13021 2 6.25 7.6-8.5 P13002 1 3.13 8.6-9.5 P13008, P13014 2 6.25 9.6-10.5 P13006, P13007, P13028 3 9.38 10.6-11.5 P13004, P13009, P13017, P13018, P13020,

P13032 6 18.75

11.6-12.5 P13001, P13003, P13005, P13011, P13015, P13019, P13025, P13026, P13029, P13030,

10 31.25

12.6-13.5 P13012, P13013, P13016, P13022, P13023, P13024, P13027, P13031

8 25.00

รวม 32 100.00

24

3.1.11 การจ าแนกตามน าหนก 100 เมลด (100 seed weight) จากการตรวจสอบน าหนก 100 เมลดของถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมได พบวา สายพนธทมน าหนก 100 เมลดประมาณ 20.0-24.9 กรม มจ านวน 2 สายพนธ (6.25 %) สวนสายพนธทมน าหนก 100 เมลดประมาณ 45.0-49.5 กรม มจ านวน 2 สายพนธ (6.25 % ) โดยถวพทมน าหนก 100 เมลดประมาณ 30.0-34.9 กรม มจ านวน 10 สายพนธ (31.25 %) ซงพบมากทสด (ตารางท 12) ตารางท 12 ความผนแปรของน าหนก 100 เมลดตอฝกของถวพพนธพนเมองทรวบรวมจากพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล น าหนก 100 เมลด

(กรม) สายพนธ จ านวน

สายพนธ เปอรเซนต

20-24.9 P13007, P13008 2 6.25 25-29.9 P13002, P13004, P13014, P13021, P13028 5 15.62 30-34.9 P13006, P13009, P13011, P13019, P13020,

P13025, P13029, P13030, P13031, P13032 10 31.25

35-39.9 P13005, P13010, P13018, P13024, P130026, P13027

6 18.75

40-44.9 P13001, P13003, P13012, P13013, P130015, P13017, P13023

7 21.88

45-49.5 P13016, P13022 2 6.25 รวม 32 100.00

3.1.12 การจ าแนกตามสของเปลอกหมเมลด (mature seed coat color)

ส าหรบขอมลสของเปลอกหมเมลดนน ขอรายงานเฉพาะเมลดพนธเรมตนทเกบไดจากเกษตรกรเทานน โดยบนทกสของเปลอกหมเมลด โดยเทยบสจาก RHS Colour Chart พบวา มสแตกตางกนตงแตสน าตาลออน (light brown) สน าตาลแดง (red-brown) สด าน าตาล (brown-black) และสด า (black) (ภาพท 10)

25

3.1.13 การจ าแนกตามความมนของเปลอกหมเมลด (seed coat luster) เมลดพนธเรมตนทเกบไดจากเกษตรกร เมอน ามาตรวจสอบความมนของเปลอกหมเมลดพบวา เมลดพนธถวพมลกษณะความมนของเปลอกหมเมลด ทง 2 แบบ คอ เมลดมน (shiny) และเมลดดาน (dull) (ภาพท 10)

3.1.14 การจ าแนกตามลกษณะพนผวของเปลอกหมเมลด (seed coat surface) เมลดพนธเรมตนทเกบไดจากเกษตรกร เมอน ามาตรวจสอบลกษณะพนผวของเปลอกหม

เมลด พบวา มทงแบบเรยบ (smooth) และไมเรยบ (wrinkle) (ภาพท 10) 3.1.15 การจ าแนกตามรปรางของเมลด (seed shape) เมลดพนธเรมตนทเกบไดจากเกษตรกร เมอน ามาตรวจสอบรปรางของเมลด พบวา เมลด

พนธถวพมลกษณะเมลด 2 แบบ คอ รปไข (oval) และรปทรงกลม (round) (ภาพท 10)

(ก.) (ข.) (ค.) (ง.)

ภาพท 10 สของเมลดพนธถวพ (ก.) สน าตาลออน (ข.) สน าตาลแดง (ค.) สน าตาลด า (ง.) สด า

3.2 การศกษาศกษาวเคราะหองคประกอบทางเคมของเมลดถวพพนธพนเมอง จากตารางท 13 การเปรยบเทยบองคประกอบทางเคมบางประการในเมลดแหงระหวาง ถวพ ถวเหลอง ถวเขยว และถวหรง พบวา ถวพมปรมาณโปรตนตงแต 23.37- 29.92 % w/w ในขณะทถวเหลอง ถวหรง และถวเขยว มปรมาณโปรตน 35.31 24.26 และ 18.83 % w/w ตามล าดบ จากผลการวเคราะหจะเหนไดวา ถวพมปรมาณโปรตนสงกวาถวหรง และถวเขยว สวนปรมาณคารโบไฮเดรต พบวา ถวพมปรมาณคารโบไฮเดรตตงแต 50.32- 58.31 % w/w ถวพมปรมาณไขมนตงแต 1.11- 5.33 % w/w มปรมาณเยอใยตงแต 22.36-25.80 % w/w มปรมาณเถาตงแต 3.06-4.05 % w/w และถวพมปรมาณความชนตงแต 10.46-12.03 % w/w ส าหรบ

26

ตารางท 13 องคประกอบทางเคมของเมลดพนธถวพ ถวเหลอง ถวเขยว และถวหรง

องคประกอบทางเคม ชนดของพช (เมลดแก)

ถวพ # 01

ถวพ # 02

ถวพ # 03

ถวพ # 04

ถวพ # 05

ถวพ # 06

ถวพ # 07

ถวพ # 08

ถวพ # 09

ถวพ # 10

ถวเหลอง

ถวเขยว ถวหรง

โปรตน (% w/w)

23.37 27.97 27.17 27.87 28.94 29.92 27.91 28.26 26.08 28.82 35.31 18.83 24.26

คารโบไฮเดรต (% w/w)

58.31 54.53 57.61 54.34 51.01 50.32 51.36 53.35 56.36 52.49 44.43 71.28 56.82

ไขมน (% w/w)

2.31 2.14 1.11 2.29 5.33 4.42 5.26 2.84 3.14 3.34 4.70 0.40 3.68

เยอใย (% w/w)

22.57 23.67 22.82 23.12 23.88 24.51 22.83 22.36 24.47 25.80 24.66 8.68 15.78

เถา (% w/w)

3.71 4.05 3.65 3.89 3.58 4.01 3.97 3.95 3.06 3.95 5.24 2.74 3.20

ความชน (% w/w)

12.03 11.31 10.46 11.61 11.14 11.33 11.50 11.60 11.36 11.40 10.32 6.75 12.04

พลงงาน kcal 347.51 349.26 349.11 349.45 367.77 360.74 364.42 352.00 358.02 355.30 361.26 364.04 357.44

27

26

3.3 ลกษณะประจ าพนธของถวพพนธพนเมอง จากการศกษาลกษณะประจ าพนธของถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมไดจ านวน 32 สาย

พนธ สามารถอธบายลกษณะประจ าพนธของแตละสายพนธมลกษณะประจ าพนธไดดงน สายพนธ P13001 (ภาพท 11) รปรางใบแบบรปใบหอกแกมรปไข ดอกมสมวงออน รปราง

ฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวออน ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 17.1 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.0 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 41.25 กรม

ภาพท 11 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพสายพนธ P13001 สายพนธ P13002 (ภาพท 12) รปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสมวงออน รปราง

ฝกสดมลกษณะโคงงอ สของฝกสดเปนสเขยวออน ปกฝกสดมรอยหยกนอย ลกษณะพนผวของฝกสดแบบคอนขางขรขระ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 14.9 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 8.2 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 25.22 กรม

ภาพท 12 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13002

28

26

สายพนธ P13003 (ภาพท 13) รปรางใบแบบรปใบหอกแกมรปไข ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมหยกรอยปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 17.1 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.4 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 44.18 กรม

ภาพท 13 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13003 สายพนธ P13004 (ภาพท 14) รปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสมวงออน รปราง

ฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular โดยปกคหนงทะแยงมมและอกคหนงอยในแนวดง มความยาวฝกเฉลย 11.6 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 11.4 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 29.50 กรม

ภาพท 14 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13004

29

26

สายพนธ P13005 (ภาพท 15) รปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกมาก ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ semi-flat มความยาวฝกเฉลย 14.5 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.0 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 35.00 กรม

ภาพท 15 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13005

สายพนธ P13006 (ภาพท 16) รปรางใบแบบรปใบหอกแกมรปไข ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกมาก ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ semi-flat มความยาวฝกเฉลย 13.8 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 10.2 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 30.62 กรม

ภาพท 16 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13006

30

26

สายพนธ P13007 (ภาพท 17) รปรางใบแบบรปใบหอกยาว ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวออน ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ semi-flat มความยาวฝกเฉลย 12.1 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 10.0 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 22.78 กรม

ภาพท 17 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13007 สายพนธ P13008 (ภาพท 18) รปรางใบแบบรปใบหอก ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดม

ลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกนอย ลกษณะพนผวของฝกสดแบบเรยบ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 13.7 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 9.4 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 20.68 กรม

ภาพท 18 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13008

31

26

สายพนธ P13009 (ภาพท 19) รปรางใบแบบรปใบหอกยาว ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกมาก ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 12.5 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 10.8 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 30.78 กรม

ภาพท 19 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13009 สายพนธ P13010 (ภาพท 20) รปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสน าเงนออน รปราง

ฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบคอนขางขรขระ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ semi-flat มความยาวฝกเฉลย 12.7 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 6.8 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 36.10 กรม

ภาพท 20 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13010

32

26

สายพนธ P13011 (ภาพท 21) รปรางใบแบบรปไข ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคงงอ สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกมาก ลกษณะพนผวของฝกสดแบบคอนขางขรขระ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ semi-flat โดยปกคหนงทแยงมมสวนอกคหนงอยในแนวนอน มความยาวฝกเฉลย 13.7 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.4 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 30.40 กรม

ภาพท 21 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13011 สายพนธ P13012 (ภาพท 22) รปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสน าเงนออน

รปรางฝกสดมลกษณะโคงงอ สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 14.5 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 13.2 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 40.69 กรม

ภาพท 22 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13012

33

26

สายพนธ P13013 (ภาพท 23) รปรางใบแบบรปใบหอกแกมรปไข ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะโคงงอ สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 13.5 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 13.0 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 43.07 กรม

ภาพท 23 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13013

สายพนธ P13014 (ภาพท 24) รปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ flat on suture โดยปกทงสองคอยในแนวดง มความยาวฝกเฉลย 15.5 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 8.6 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 26.16 กรม

ภาพท 24 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13014

34

26

สายพนธ P13015 (ภาพท 25) รปรางใบแบบรปใบหอก ดอกมสมวงออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกมาก ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ semi-flat มความยาวฝกเฉลย 15.3 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.4 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลด เฉลย 40.50 กรม

ภาพท 25 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13015

สายพนธ P13016 (ภาพท 26) รปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสมวงออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกมาก ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ flat on suture โดยปกทงสองคอยในแนวดง มความยาวฝกเฉลย 19.8 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.8 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 49.70 กรม

ภาพท 26 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13016

35

26

สายพนธ P13017 (ภาพท 27) รปรางใบแบบรปใบหอก ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก รอยหยกของปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 16.5 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 11.2 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 42.80 กรม

ภาพท 27 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13017

สายพนธ P13018 (ภาพท 28) รปรางใบแบบรปใบหอกยาว ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะโคงงอ สของฝกสดเปนสเขยวออน ปกฝกสดมรอยหยกมาก ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ flat on suture โดยปกทงสองคอยในแนวดง มความยาวฝกเฉลย 16.0 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 11.2 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 39.83 กรม

ภาพท 28 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13018

36

26

สายพนธ P13019 (ภาพท 29) รปรางใบแบบรปใบหอกแกมรปไข ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบคอนขางขรขระ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular โดยปกคหนงทะแยงมมและอกคหนงอยในแนวดง มความยาวฝกเฉลย 17.1 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.0 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 34.10 กรม

ภาพท 29 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130019

สายพนธ P13020 (ภาพท 30) รปรางใบแบบรปไข ดอกมสมวงออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบคอนขางขรขระ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 15.3 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 11.2 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 31.48 กรม

ภาพท 30 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130020

37

26

สายพนธ P13021 (ภาพท 31) รปรางใบแบบรปใบหอกยาว ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบขรขระมรอยบมระหวางเมลดชดเจน ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 11.7 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 7.4 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 25.93 กรม

ภาพท 31 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130021

สายพนธ P13022 (ภาพท 32) รปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสมวงออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกนอย ลกษณะพนผวของฝกสดแบบเรยบ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 16.7 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 13.2 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 45.48 กรม

ภาพท 32 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130022

38

26

สายพนธ P13023 (ภาพท 33) รปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสมวงออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกนอย ลกษณะพนผวของฝกสดแบบคอนขางขรขระ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ flat on suture โดยปกทงสองคอยในแนวดง มความยาวฝกเฉลย 18.1 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.6 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 43.45 กรม

ภาพท 33 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130023

สายพนธ P13024 (ภาพท 34) รปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสมวงออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวออน ปกฝกสดมรอยหยกมาก ลกษณะพนผวของฝกสดแบบคอนขางขรขระ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 14.4 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 13.0 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 39.53 กรม

ภาพท 34 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P130024

39

26

สายพนธ P13025 (ภาพท 35) รปรางใบยอยใบยอดเปนแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบเรยบ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular โดยปกคหนงทแยงมมและอกคหนงอยในแนวดง มความยาวฝกเฉลย 15.5 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.4 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 31.12 กรม

ภาพท 35 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13025

สายพนธ P13026 (ภาพท 36) รปรางใบยอยใบยอดเปนแบบรปไข ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวออน ปกฝกสดมรอยหยกนอย ลกษณะพนผวของฝกสดแบบเรยบ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 15.1 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.4 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 38.22 กรม

ภาพท 36 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13026

40

26

สายพนธ P13027 (ภาพท 37) รปรางใบยอยใบยอดเปนแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบเรยบ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ semi-flat มความยาวฝกเฉลย 16.3 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 13.4 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 39.59 กรม

ภาพท 37 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13027

สายพนธ P13028 (ภาพท 38) รปรางใบยอยใบยอดเปนแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกนอย ลกษณะพนผวของฝกสดแบบเรยบ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ semi-flat มความยาวฝกเฉลย 13.4 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 9.8 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 29.97 กรม

ภาพท 38 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13028

41

26

สายพนธ P13029 (ภาพท 39) รปรางใบยอยใบยอดเปนแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสมวงออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบเรยบ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 18.7 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.2 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 31.48 กรม

ภาพท 39 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13029

สายพนธ P13030 (ภาพท 40) รปรางใบยอยใบยอดเปนแบบรปไข ดอกมสมวงออน รปรางฝกสดมลกษณะตรง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกนอย ลกษณะพนผวของฝกสดแบบเรยบ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 19.0 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 11.8 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 30.67 กรม

ภาพท 40 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13030

42

26

สายพนธ P13031 (ภาพท 41) รปรางใบยอยใบยอดเปนแบบรปไข ดอกมสน าเงนออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวแก ปกฝกสดมรอยหยกปานกลาง ลกษณะพนผวของฝกสดแบบคอนขางขรขระ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ semi-flat มความยาวฝกเฉลย 17.2 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 12.8 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 32.07 กรม

ภาพท 41 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13031 สายพนธ P13032 (ภาพท 42) รปรางใบยอยใบยอดเปนแบบรปคลายสามเหลยม ดอกมสน า

เงนออน รปรางฝกสดมลกษณะคอนขางโคง สของฝกสดเปนสเขยวออน ปกฝกสดมรอยหยกมาก ลกษณะพนผวของฝกสดแบบเรยบ ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular มความยาวฝกเฉลย 18.6 เซนตเมตร จ านวนเมลดตอฝกเฉลย 11.2 เมลดตอฝก และมน าหนก 100 เมลดเฉลย 30.54 กรม

ภาพท 42 ลกษณะใบ ดอก ฝกสด ฝกแก และตนของถวพพนธ P13032

43

26

4. การรกษาสายพนธ และการจดท าแปลงรวบรวมพนธ ผลตเมลดพนธเพอเกบรกษาสายพนธไวใชประโยชน โดยเกบในรปของเมลดพนธทไมได

กะเทาะออกจากฝก และน ามาปลกเพอรกษาสายพนธตามระยะเวลาทเหมาะสม (ภาพท 42 ) พรอมด าเนนการจดท าเปนแปลงรวมพนธของถ วพพนธ พนเมองทเกบรวบรวมมาได ณ สถานปฏบตการพชไร คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา (ภาพท 43 ) เพอส าหรบใชท าการวจยตอไป และถายทอดเทคโนโลยแกเกษตรกรทสนใจในพนทเปาหมาย

ภาพท 43 ตนกลาถวพ กอนน าไปปลกเพอรกษาสายพนธ

ภาพท 44 แปลงรวบรวมพนธถวพพนเมอง ณ สถานปฏบตการพชไร คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา

44

26

บทท 5

วจารณและสรป

การรวบรวมพนธถวพพนธพนเมองในครงน เมอไดรบเมลดแลวจ านวนหนงจะเรมด าเนนการทยอยปลกเปนชวงๆ ท าใหสายพนธทเกบรวบรวมไดในครงนไมไดปลก ณ ชวงเวลาเดยวกนทงหมด ในการศกษาครงนจงไมไดเกบขอมลลกษณะทางการเกษตรทส าคญ เชน อายออกดอก อายเกบเกยว และ ปรมาณผลผลต สวนการประเมนลกษณะทางสณฐานวทยาของสายพนธถวพพนธพนเมองพบวา มความแตกตางกนอยางชดเจน ดงน

สล าตน สายพนธถวพพนธพนเมองทรวบรวมได สามารถจ าแนกสตนไดเพยงสเดยวเทานนคอ สเขยวลวน ไมพบลกษณะสล าตนทมสเขยวปนมวง ตามทเคยมรายงานวาถวพพนธไทยมล าตนมสเขยว และสเขยวปนมวง (เสาวนย, 2521)

รปรางใบ แตละกานใบของถวพประกอบดวยใบยอย 3 ใบ ซงลกษณะรปรางของใบยอยใบยอด จดเปนลกษณะทางพนธกรรม สามารถตรวจสอบเหนไดชดเจน สงแวดลอมไมมอทธพลตอการเปลยนแปลงของลกษณะน ถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมไดในครงน พบรปรางใบยอยใบยอดของถวพครบทง 5 แบบ ไดแก แบบรปไข (ovate) แบบรปคลายสามเหลยม (deltoid) แบบรปใบหอกแกมรปไข (ovate-lanceolate) แบบรปใบหอก (lanceolate) และแบบรปใบหอกยาว (long-lanceolate) โดยสายพนธสวนใหญมรปรางใบแบบรปคลายสามเหลยม (deltoid) จ านวน 15 สายพนธ (46.88%) อยางไรกตามพบสายพนธทมรปใบหอก (lanceolate) จ านวน 3 สายพนธ (9.38 %) และสายพนธทมรปใบหอกยาว (long-lanceolate) จ านวน 4 สายพนธ (12.50 %) ทงนจากการศกษาลกษณะประจ าพนธของถวพนธพนเมองสายพนธตางๆทเกบรวบรวมไดในประเทศไทย เสาวนย (2521) และ ลกขณา (2524) ไดรายงานวา สายพนธถวพทมรปรางใบแบบใบหอก (lanceolate) และใบหอกยาว (long-lanceolate) ทเกบไดมาจากภาคใตของประเทศไทยทงหมด

สดอก สายพนธถวพพนธพนเมองทรวบรวมได พบวา มดอกสน าเงนออนมากทสด รองลงมาคอสมวงออน แตไมพบสายพนธทมดอกสขาวเลย สอดคลองกบรายงานของเสาวนย (2521) และ ลกขณา (2524) ทรายงานวา สายพนธทมดอกสขาวนนมาจากภาคเหนอของประเทศไทยเกอบทงหมด รองลงมา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคกลาง ตามล าดบ แตไมพบสายพนธทมดอกสขาวจากภาคใตเลย

ความโคงฝกสด จากการส ารวจเพอเกบรวบรวมถวพพนธพนเมองครงน สงเกตเหนลกษณะฝกสดของถวพมความโคงฝกทแตกตางกนอยางชดเจน เมอน ามาปลกประเมนลกษณะประจ าพนธจงไดใชลกษณะความโคงฝกสดในการจ าแนกดวย ทงนเกณฑการตรวจสอบลกษณะความโคงฝกสด ไมไดถกระบไวในเกณฑการตรวจสอบลกษณะพนธถวพ (Descriptors for Winged Bean (IBPGR,

45

26

1979)) โดยคณะผวจยไดจ าแนกลกษณะความโคงฝกสดออกเปน 3 กลม ไดแก ลกษณะตรง (straight) คอนขางโคง (slightly curved) และโคงงอ (curved) พบวาสายพนธสวนใหญมลกษณะความโคงฝกสดแบบคอนขางโคง จ านวน 16 สายพนธ (50.00 %) สฝกสด สฝกและสปกของฝกสดถวพพนธไทยสวนใหญเปนสเขยวอยในระดบเดยวกน ตางจากบางพนธของประเทศปาบวนกน ทสฝกและสปกตางกน เชน ฝกมสเขยวแตปกมสมวง (ลกขณา, 2524) จากการตรวจสอบสของฝกสด พบสายพนธทมฝกสเขยวแก มจ านวน 24 สายพนธ (75.00 %) ซงพบมากทสดในถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมได เชนเดยวกบ เสาวนย (2521) รายงานวา ในจ านวนสายพนธถวพทเกบรวบรวมได 116 สายพนธ สายพนธทมสเขยวแกมาจากภาคใตทงหมด และแสงมอทธพลตอสฝกดวย รอยหยกของปก คณะผวจยไดจ าแนกรอยหยกของปกของฝกถวพพนธพนเมองทเกบ รวบรวมได ตามเกณฑการตรวจสอบลกษณะพนธถวพทเสนอโดย GeneBank Project, National Agriculture and Food Research Organization ประเทศญปน เนองจากเกณฑการตรวจสอบลกษณะรอยหยกของปกของฝกถวพไมไดถกระบไวในเกณฑการตรวจสอบลกษณะพนธถวพ (Descriptors for Winged Bean (IBPGR, 1979)) พบวา รอยหยกของปกผนแปรจากรอยหยกนอย รอยหยกปานกลาง และรอยหยกมาก

ลกษณะพนผวของฝกสด คณะผวจยไดจ าแนกลกษณะพนผวของฝกสดถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมได ตามเกณฑการตรวจสอบลกษณะพนธถวพทเสนอโดย GeneBank Project, National Agriculture and Food Research Organization ประเทศญปน พบวา ลกษณะพนผวของฝกสดผนแปรจากแบบเรยบ แบบคอนขางขรขระ (slightly rough) และแบบขรขระทมรอยบมระหวางเมลดชดเจน

รปรางภาพตดขวางฝกสดถวพ คณะผวจยไดจ าแนกตาม Descriptors for Winged Bean (IBPGR, 1979) ซงไดแบงรปรางฝกถวพเปน 4 แบบ คอ แบบ rectangular, แบบ semi-flat, แบบ flat on suture และ แบบflat on sides พบรปรางฝกแบบ rectangular มากทสด จ านวน 19 สายพนธ (59.38 %) แตไมพบรปรางแบบ flat on sides ในถวพพนธพนเมองทเกบรวบรวมไดในครงน อยางไรกตาม ในบางสายพนธตรวจพบรายละเอยดเพมเตม เนองจากปกทง 2 คของฝกถวพท ามมกบรอยแตกของฝกในทศทางตางๆ กน เชน สายพนธ P13004 ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ rectangular โดยปกคหนงทะแยงมมและอกคหนงอยในแนวดง และสายพนธ P13011 ฝกสดมลกษณะภาพตดขวางเปนแบบ semi-flat โดยปกคหนงทแยงมมสวนอกคหนงอยในแนวนอน เปนตน ลกษณะทางสณฐานวทยาดงกลาวขางตนไดจดท าเปนฐานขอมล หากเปนไปไดควรมการศกษาลกษณะประจ าพนธโดยวเคราะหลายพมพดเอนเอโดยใชเครองหมายโมเลกลในการจดท าเปนฐานขอมลเชงลกเพอประโยชนตอนกปรบปรงพนธพชตอไปในอนาคต

46

26

ผลผลตของโครงการวจย โครงการวจยนมผลผลตทไดรบจากการด าเนนงานทงสน 4 เรอง ดงน

1. การน าเสนอเผยแพรรปแบบโปสเตอร 1.1 โครงการวจยนไดรวมน าเสนองานวจยรปแบบโปสเตอร (ภาพท 45) ในการประชม

ใหญ โครงการสงเสรมการวจยในอดมศกษา ครงท 2 (The Second Higher Education Research Promotion Congress; HERP CONGRESS II) ระหวางวนท 22-24 มกราคม 2557 ณ โรงแรมมลาเคล แกรนด คอนเวชน กรงเทพมหานคร

ภาพท 45 โปสเตอรเผยแพรงานวจย ในการประชมใหญโครงการสงเสรมการวจยในอดมศกษา ครงท 2 (HERP CONGRESS II) ระหวางวนท 22-24 มกราคม 2557 ณ โรงแรมมลาเคล แกรนด คอนเวชน กรงเทพมหานคร

1.2 โครงการวจยนไดรวมน าเสนองานวจยรปแบบโปสเตอร (ภาพท 46) ของกลมวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในการประชมสวนสนนทาวชาการระดบชาต ดาน“การวจยเพอการพฒนาอยางยงยน”ครงท 4 ป พ.ศ. 2559 (The 4th Suan Sunandha Academic National Conference on “Research for Sustainable Development” 2016) วนท 26 สงหาคม 2559 ณ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา กรงเทพมหานคร และบทความวจยฉบบสมบรณ (full paper) ไดรบการตพมพเผยแพรในรายงานสบเนองจากการประชมรปแบบออนไลน (Proceeding online) (ภาพท 47) ซงสามารถสบคนไดทาง http://rdi.ssru.ac.th/researchconference2016-th/ proceeding/ proceeding%20track%203.pdf นอกจากนผลงานวจยนไดรบรางวล “บทความวจยด” ในการประชมวชาการครงนดวย (ภาพท 48 ภาพท 49)

47

26

ภาพท 46 โปสเตอรเผยแพรงานวจย ในการประชมสวนสนนทาวชาการระดบชาต ดาน“การวจยเพอการพฒนาอยางยงยน”ครงท 4 ป พ.ศ. 2559 วนท 26 สงหาคม 2559 ณ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา กรงเทพมหานคร

ภาพท 47 รายงานสบเนองจากการประชมสวนสนนทาวชาการระดบชาต ดาน“การวจยเพอการพฒนาอยางยงยน”ครงท 4 รปแบบออนไลน

48

26

ภาพท 48 ประกาศนยบตรเพอแสดงวา ผลงานวจยเรองการประเมนลกษณะทางสณฐานวทยา

ของถวพพนธพนเมองในจงหวดสงขลา ไดรบรางวล “บทความวจยด” ในการประชมสวนสนนทาวชาการระดบชาต ดาน“การวจยเพอการพฒนาอยางยงยน”ครงท 4 ป พ.ศ. 2559

ภาพท 49 ดร.ภทรพร ภกดฉนวน รบรางวล “บทความวจยด” ในการประชมสวนสนนทาวชาการระดบชาต ดาน“การวจยเพอการพฒนาอยางยงยน”ครงท 4 ป พ.ศ. 2559

49

26

2. โครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน โครงการวจยนไดจดโครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง “ความ

หลากหลายทางพนธกรรมและการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ” ใหแกเกษตรกรในพนท ต. ชะแล อ. สงหนคร จ. สงขลา ในวนท 21 และ 27 กมภาพนธ 2559 ณ ต าบลชะแล อ าเภอสงหนคร จงหวดสงขลา (ภาพท 50) และเกษตรกรในพนท ต.หารเทา อ.ปากพะยน จ.พทลง ในวนท 20 และ 28 กมภาพนธ 2559 (ภาพท 51) โดยมการตดไวนลประชาสมพนธโครงการ (ภาพท 52) และมการแจกแผนพบเผยแผความรเกยวกบความหลากหลายทางพนธกรรมและการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ (ภาพท 53) ในการจดโครงการครงนมการเกบขอมลเกยวกบสถานภาพทวไปของผเขารวมโครงการ และ ประเมนโครงการถายดานความพงพอใจ ดานความรความเขาใจ และดานการน าไปใชประโยชน ซงมผลการส ารวจดงน

ตอนท 1 สถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จากตารางท 14 แสดงขอมลสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม โดยมผตอบ

แบบสอบถามรวมทงสนจ านวน 45 คน สามารถจ าแนกรายละเอยดตามขอมลพนฐานดงน ผเขารวมโครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง“ความหลากหลายทาง

พนธกรรม และการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ” ซงเปนผตอบแบบสอบถามครงน สวนใหญเปนเพศหญงจ านวน 30 คน (รอยละ 66.67) และเพศชายจ านวน 15 คน (รอยละ 33.33) โดยมอายอยในชวง 56 ปขนไปมากทสดจ านวน 28 คน (รอยละ 62.22) รองลงมา คอ อายอยในชวง 46-55 ป จ านวน 10 คน (รอยละ 22.22) อายอยในชวง 36-45 ป จ านวน 5 คน (รอยละ 11.11) และ อายอยในชวง 25-35 ป จ านวน 2 คน (รอยละ 4.44) ตามล าดบ ส าหรบระดบการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามจบการศกษาระดบประถมศกษามากทสด จ านวน 34 คน (รอยละ 75.55) รองลงมาระดบมธยมศกษา/ปวช. จ านวน 8 คน (รอยละ 17.78) และระดบปรญญาตร จ านวน 3 คน (รอยละ 6.67) สวนอาชพของผตอบแบบสอบถาม พบวาสวนใหญประกอบอาชพเปนเกษตรกรจ านวน 33 คน (รอยละ 73.33) รองลงมาประกอบอาชพคาขายจ านวน 9 คน (รอยละ 20) และประกอบอาชพอนๆจ านวน 3 คน (รอยละ 6.67) รายไดตอเดอนของผตอบแบบสอบถามสวนใหญนอยกวา 10 ,000 บาท/เดอน จ านวน 41 คน (รอยละ 91.11) รองลงมา 10,001-30,000 บาท/เดอน จ านวน 3 คน (รอยละ 6.67) และ ตงแต 50,001 บาท/เดอน ขนไป จ านวน 1 คน (รอยละ 2.22) ในการจดโครงการครงนผตอบแบบสอบถามสวนใหญทราบขาวสารการอบรม/สมมนามาจากเพอนหรอคนรจก จ านวน 24 คน (รอยละ 53.33) รองลงมาจากหนงสอหนวยงาน เชน อบต. รร. ฯ จ านวน 20 คน (รอยละ 44.44) และหนงสอจากทมหาวทยาลย ฯ สงถง จ านวน 1 คน (รอยละ 2.22)

50

26

ตอนท 2 ประเมนโครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน ดานความพงพอใจ ดานความรความเขาใจ และดานการน าไปใชประโยชน

จากตารางท 15 แสดงผลประเมนโครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน ดานความพงพอใจ ดานความรความเขาใจ และดานการน าไปใชประโยชน โดยมผตอบแบบสอบถามรวมทงสนจ านวน 45 คน ปรากฏผล ดงน

ดานกระบวนการขนตอนการใหบรการ ประเมนความพงพอใจของเกษตรกรในดานนทงหมด 5 ขอยอย ไดแก 1).การประชาสมพนธการจดโครงการ 2). ความสะดวกในการลงทะเบยน 3). การด าเนนงานเปนระบบและมขนตอนชดเจน 4). รปแบบของการจดโครงการมความเหมาะสม และ 5). ความเหมาะสมของวนและระยะเวลาในการอบรม ผลการประเมนพบวา ประเดนทเกษตรกรพงพอใจอยในระดบมากทสด คอ ความเหมาะสมของวนและระยะเวลาในการอบรม (คาเฉลย 4.51) สวนประเดนทเกษตรกรพงพอใจอยในระดบมาก คอ การด าเนนงานเปนระบบและมขนตอนชดเจน (คาเฉลย 4.40) การประชาสมพนธการจดโครงการ (คาเฉลย 4.27) ความสะดวกในการลงทะเบยน (คาเฉลย 4.27) และ รปแบบของการจดโครงการมความเหมาะสม (คาเฉลย 4.24)

ดานวทยากร ประเมนความพงพอใจของเกษตรกรในดานนทงหมด 6 ขอยอย ไดแก 1). การเตรยมตวและความพรอมของวทยากร 2). การถายทอดของวทยากร 3). สามารถอธบายเนอหาไดชดเจนและตรงประเดน 4). ใชภาษาทเหมาะสมและเขาใจงาย 5). การตอบค าถามของวทยากร และ 6). เอกสารประกอบการบรรยายเหมาะสม ผลการประเมนพบวา เกษตรกรพงพอใจอยในระดบมากทสดในทกประเดน ดงน การเตรยมตวและความพรอมของวทยากร (คาเฉลย 4.78) การถายทอดของวทยากร (คาเฉลย 4.76) การตอบค าถามของวทยากร เอกสารประกอบการบรรยายเหมาะสม (คาเฉลย 4.73) สามารถอธบายเนอหาไดชดเจนและตรงประเดน (คาเฉลย 4.67) และ ใชภาษาทเหมาะสมและเขาใจงาย (คาเฉลย 4.67)

ดานสงอ านวยความสะดวก ประเมนความพงพอใจของเกษตรกรในดานนทงหมด 5 ขอยอย ไดแก 1). ความเหมาะสมของสถานท 2). ความสะอาดเรยบรอยของสถานท 3). ความเหมาะสมของสอและอปกรณ 4). ความชดเจนของเอกสารประกอบการอบรม และ 5). ความเหมาะสมของอาหารกลางวนและอาหารวาง ผลการประเมนพบวา ประเดนทเกษตรกรพงพอใจอยในระดบมากทสด คอ ความชดเจนของเอกสารประกอบการอบรม (คาเฉลย 4.58) สวนประเดนทเกษตรกรพงพอใจอยในระดบมาก คอ ความเหมาะสมของอาหารกลางวนและอาหารวาง (คาเฉลย 4.29) ความเหมาะสมของสอและอปกรณ (คาเฉลย 4.27) ความสะอาดเรยบรอยของสถานท (คาเฉลย 4.22) และ ความเหมาะสมของสถานท (คาเฉลย 4.04)

ดานการใหบรการของเจาหนาท ประเมนความพงพอใจของเกษตรกรในดานนทงหมด 4 ขอยอย ไดแก 1). การบรการของเจาหนาท 2). การประสานงานของเจาหนาทโครงการ 3). การอ านวยความสะดวกของเจาหนาท และ 4). การใหค าแนะน าหรอตอบขอซกถามของเจาหนาท ผลการ

51

26

ประเมนพบวา เกษตรกรพงพอใจอยในระดบมากทสดในทกประเดน ดงน การใหค าแนะน าหรอตอบขอซกถามของเจาหนาท (คาเฉลย 4.73) การบรการของเจาหนาท (คาเฉลย 4.64) การประสานงานของเจาหนาทโครงการ (คาเฉลย 4.64) และ การอ านวยความสะดวกของเจาหนาท (คาเฉลย 4.64)

ดานความรความเขาใจ ประเมนความพงพอใจของเกษตรกรในดานนทงหมด 6 ขอยอย ไดแก 1).ความร ความเขาใจในเรองนกอนการอบรม 2). ความร ความเขาใจในเรองนหลงการอบรม 3). สามารถบอกประโยชน ได 4). สามารถบอกขอดได 5). สามารถอธบายรายละเอยดได และ 6). สามารถน าไปบรณาการทางความคดสการท างานเปนทมและพฒนางานอยางเปนระบบ ผลการประเมนพบวา เกษตรกรพงพอใจอยในระดบมากทสด คอ สามารถบอกประโยชน ได (คาเฉลย 4.69) สามารถบอกขอดได (คาเฉลย 4.69) สามารถน าไปบรณาการทางความคดสการท างานเปนทมและพฒนางานอยางเปนระบบความร (คาเฉลย 4.64) ความเขาใจในเรองนหลงการอบรม (คาเฉลย 4.60) สามารถอธบายรายละเอยดได (คาเฉลย 4.58) สวนประเดนทเกษตรกรพงพอใจอยในระดบมาก คอ ความร ความเขาใจในเรองนกอนการอบรม (คาเฉลย 3.98)

ดานการน าความรไปใช ประเมนความพงพอใจของเกษตรกรในดานนทงหมด 4 ขอยอย ไดแก 1). สามารถน าความรทไดรบไปประยกตใชในการปฏบตงานได 2). สามารถน าความรไปเผยแพร / ถายทอดแกชมชนได 3). สามารถใหค าปรกษาแกเพอนรวมงานได และ 4). มความมนใจและสามารถน าความรทไดรบไปใชได ผลการประเมนพบวา เกษตรกรพงพอใจอยในระดบมากทสดในทกประเดน ดงน สามารถน าความรทไดรบไปประยกตใชในการปฏบตงานได (คาเฉลย 4.60) สามารถใหค าปรกษาแกเพอนรวมงานได (คาเฉลย 4.60) มความมนใจและสามารถน าความรทไดรบไปใชได (คาเฉลย 4.60) และ สามารถน าความรไปเผยแพร/ถายทอดแกชมชนได (คาเฉลย 4.56)

นอกจากนขอมลจากการสนทนากบผเขารวมโครงการ พบวา ผเขารวมโครงการสวน ใหญรจกถวพในฐานะเปนผกพนบานจดอยในพวกพชผกสมนไพรทมประโยชนตอรางกาย แตไมทราบการใชประโยชนจากสวนประกอบอนๆของถวพนอกเหนอจากฝกสด เมลดพนธทใชปลกไดจากการแลก เปลยนกบเพอนบาน เหตผลสวนใหญของการเกบรกษาเมลดพนธถวพพนธพนเมอง คอ ปลกไวเพอรบประทานในครวเรอน ทงนการไมสงเสรมและไมมการใหความรทางวชาการเกยวความส าคญและการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ รวมทงเกษตรกรเลอกปลกพชผกทเปนทตองการของตลาดเทานน นบเปนสาเหตทท าใหถวพบางพนธทเคยมสญหายไปจากแปลงปลกเกษตรกร และท าใหความหลากหลายทางพนธกรรมของถวพพนธพนเมองลดลง ดงนนการจดโครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง “ความหลากหลายทางพนธกรรมและการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ” ในครงน ท าใหผ เขารวมโครงการเกดความร เกยวกบประโยชนจากสวนประกอบตางๆของถวพ และความตระหนกตอการอนรกษพนธกรรมถวพพนธพนเมอง

52

26

ประมวลภาพโครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง“ความหลากหลายทางพนธกรรม และการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ”

ณ ต. ชะแล อ. สงหนคร จ. สงขลา

ภาพท 50 โครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง“ความหลากหลายทางพนธกรรม และการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ” ณ ต. ชะแล อ. สงหนคร จ. สงขลา

(ก). เกษตรกรทเขารวม ณ ต. ชะแล อ. สงหนคร จ. สงขลา (ข). เกษตรกรลงทะเบยน (ค). ดร.ภทรพร ภกดฉนวน บรรยาย เรอง“ความหลากหลายทางพนธกรรม และการใช ประโยชนทหลากหลายของถวพ” (ง). ดร.ภทรพร ภกดฉนวน มอบเมลดพนธถวพพนธพนเมองใหแกเกษตรกร (จ). ดร. อมรรตน ชมทอง บรรยาย เรอง“ ถวพ พชคลมดนเพอการปรบปรงบ ารงดน” (ฉ). ดร.วนดา เพชรละมล บรรยาย เรอง “สารสกดจากถวพเพอการปองกนก าจดศตรพช”

(ก)

(ฉ) (จ)

(ง) (ค)

(ข)

53

26

ประมวลภาพโครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง“ความหลากหลายทางพนธกรรม และการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ”

ณ ต.หารเทา อ.ปากพะยน จ.พทลง

ภาพท 5146 โครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง“ความหลากหลายทางพนธกรรม และการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ” ณ ต.หารเทา อ.ปากพะยน จ.พทลง

(ก). สถานทจดโครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน (ข). เกษตรกรลงทะเบยน (ค). และ (ง). ดร.ภทรพร ภกดฉนวน บรรยาย เรอง“ความหลากหลายทางพนธกรรม. และการใช ประโยชนทหลากหลายของถวพ” (จ). และ (ฉ). เกษตรกรทเขารวมโครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน

(ก)

(ฉ) (จ)

(ง) (ค)

(ข)

54

26

ภาพท 52 ไวนลประชาสมพนธโครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง “ความหลากหลายทางพนธกรรม และการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ”

ภาพท 53 แผนผบประกอบโครงการการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน เรอง “ความหลากหลายทางพนธกรรม และการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ”

55

26

ตารางท 14 สถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ขอมล จ านวน รอยละ 1. เพศ n = 45 ชาย 15 33.33 หญง 30 66.67 2. อาย n = 45 18-24 ป - - 25-35 ป 2 4.44 36-45 ป 5 11.11 46-55 ป 10 22.22 56 ปขนไป 28 62.22 3. การศกษา n = 45 ประถมศกษา 34 75.55 มธยมศกษา/ปวช. 8 17.78 อนปรญญา/ปวส. - - ปรญญาตร 3 6.67 ปรญญาโท - - สงกวาปรญญาโท - - อนๆ ระบ................ - - 4. อาชพ n = 45 ขาราชการ - - พนกงานราชการ - - พนกงานประจ าตามสญญา - - ลกจางประจ า - - เกษตรกร 33 73.33 คาขาย 9 20 อน ๆ (โปรดระบ).......... 3 6.67

56

26

ตารางท 14 สถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอมล จ านวน รอยละ

5. รายไดของทานตอเดอน n = 45 นอยกวา 10,000 บาท/เดอน 41 91.11 10,001 – 30,000 บาท/เดอน 3 6.67 30,001- 50,000 บาท/เดอน - - ตงแต 50,001 บาท/เดอน ขนไป 1 2.22 6. ทานทราบขาวสารการอบรม/สมมนาจากแหลงใด n = 45 ใบปลว ปายประชาสมพนธ - - หนงสอทมหาวทยาลยฯ สงถง 1 2.22 หนงสอจากหนวยงาน เชน อบต. รร.ฯ 20 44.44 หอกระจายขาว รายการวทย - - อนเตอรเนต - - เพอนหรอคนรจก 24 53.33

57

26

ตารางท 15 ประเมนโครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน ดานความพงพอใจ ดานความรความเขาใจ และดานการน าไปใชประโยชน

ขอท รายการ X SD ระดบความพงพอใจ

1. ดานความพงพอใจ 1.1 ดานกระบวนการ/ขนตอนการใหบรการ

1 การประชาสมพนธการจดโครงการ 4.27 0.61 มาก 2 ความสะดวกในการลงทะเบยน 4.27 0.61 มาก 3 การด าเนนงานเปนระบบและมขนตอนชดเจน 4.40 0.61 มาก 4 รปแบบของการจดโครงการมความเหมาะสม 4.24 0.52 มาก

5 ความเหมาะสมของวนและระยะเวลาในการอบรม

4.51 0.58 มากทสด

เฉลยภาพรวม 4.34 0.59 มาก 1.2 ดานวทยากร

1 การเตรยมตวและความพรอมของวทยากร 4.78 0.42 มากทสด 2 การถายทอดของวทยากร 4.76 0.48 มากทสด

3 สามารถอธบายเนอหาไดชดเจนและตรงประเดน

4.67 0.47 มากทสด

4 ใชภาษาทเหมาะสมและเขาใจงาย 4.67 0.47 มากทสด 5 การตอบค าถามของวทยากร 4.76 0.56 มากทสด 6 เอกสารประกอบการบรรยายเหมาะสม 4.73 0.44 มากทสด

เฉลยภาพรวม 4.73 0.47 มากทสด 1.3 ดานสงอ านวยความสะดวก

1 ความเหมาะสมของสถานท 4.04 0.76 มาก 2 ความสะอาดเรยบรอยของสถานท 4.22 0.73 มาก 3 ความเหมาะสมของสอและอปกรณ 4.27 0.65 มาก 4 ความชดเจนของเอกสารประกอบการอบรม 4.58 0.58 มากทสด

5 ความเหมาะสมของอาหารกลางวนและอาหารวาง

4.29 0.45 มาก

เฉลยภาพรวม 4.28 0.63 มาก

58

26

ตารางท 15 ประเมนโครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน ดานความพงพอใจ ดานความรความเขาใจ และดานการน าไปใชประโยชน (ตอ)

ขอท รายการ X SD ระดบความพงพอใจ

1.4 ดานการใหบรการของเจาหนาท

1 การบรการของเจาหนาท 4.64 0.48 มากทสด

2 การประสานงานของเจาหนาทโครงการ 4.64 0.48 มากทสด

3 การอ านวยความสะดวกของเจาหนาท 4.64 0.48 มากทสด

4 การใหค าแนะน าหรอตอบขอซกถามของเจาหนาท

4.73 0.44 มากทสด

เฉลยภาพรวม 4.67 0.47 มากทสด 2. ดานความรความเขาใจ

1 ความร ความเขาใจในเรองนกอนการอบรม 3.98 0.58 มาก

2 ความร ความเขาใจในเรองนหลงการอบรม 4.60 0.49 มากทสด

3 สามารถบอกประโยชน ได 4.69 0.46 มากทสด

4 สามารถบอกขอดได 4.69 0.46 มากทสด

5 สามารถอธบายรายละเอยดได 4.58 0.61 มากทสด

6 สามารถน าไปบรณาการทางความคดสการท างานเปนทมและพฒนางานอยางเปนระบบ

4.64 0.60 มากทสด

เฉลยภาพรวม 4.53 0.53 มากทสด 3. ดานการน าความรไปใช 1 สามารถน าความรทไดรบไปประยกตใชใน

การปฏบตงานได 4.60 0.57 มากทสด

2 สามารถน าความรไปเผยแพร / ถายทอดแกชมชนได

4.56 0.58 มากทสด

3 สามารถใหค าปรกษาแกเพอนรวมงานได 4.60 0.57 มากทสด

4 มความมนใจและสามารถน าความรทไดรบไปใชได

4.60 0.57 มากทสด

เฉลยภาพรวม 4.59 0.57 มากทสด

ความส าเรจของโครงการภาพรวม 4.52 0.55 มากทสด

59

26

3. การบรณาการกบการเรยนการสอน ด าเนนการบรณาการโครงการวจยนกบการเรยนการสอนรายวชาหลกการและเทคนค

การปรบปรงพนธพช (5004102) โดยจดใหนกศกษามสวนรวมในการเกบขอมลและประเมนลกษณะทางพฤกษศาสตรบางประการของถวพพนธพนเมองทเกบรวมรวบไดทงระยะกลาและระยะตดฝก (ภาพท 54) ในชวโมงปฏบตการของรายวชาดงกลาว ผลการด าเนนการ พบวา นกศกษาเรยนรเกณฑการตรวจสอบลกษณะพนธพชทเสนอโดย IPGRI ซงใชในการประเมนลกษณะทางพฤกษศาสตรของถวพพนเมอง สามารถจ าแนกลกษณะตางๆตามเกณฑทก าหนดไดอยางถกตอง และเรยนรขนตอนการเกบรวบรวมพนธเพอใชประโยชนในการปรบปรงพนธ นอกจากนนกศกษาไดเรยนรกระบวนการวจย การเกบขอมลการวจยเชงคณภาพและเชงปรมาณทมความนาเชอถอ ซงเปนการเรยนรจากการปฏบตและสถานการณจรง

ภาพท 54 นกศกษาประเมนลกษณะทางพฤกษศาสตรของถวพพนเมอง

(ก) และ (ข) นกศกษาเกบขอมลลกษณะประจ าพนธของตนถวพในระยะกลา (ค) และ (ง) นกศกษาเกบขอมลลกษณะประจ าพนธของตนถวพในระยะตดฝก

(ง) (ค)

(ข) (ก)

60

26

4. ฐานขอมลถวพพนธพนเมอง จากการศกษาลกษณะประจ าพนธของถวพพนธพนเมองจ านวน 32 สายพนธทเกบ

รวบรวมจากแหลงปลกตางๆ ในพนทจงหวด สงขลา พทลง และ สตล ซงบนทกลกษณะตางๆ ออกเปนหมวดหม และน าขอมลทงหมดทไดมาจดท าฐานขอมลลกษณะประจ าพนธอยางเปนระบบ โดยใชโปรแกรม Access เพอการสบคนตามวตถประสงคทตองการไดโดยสะดวกและรวดเรว มวธการในการสบคนขอมลถวพพนธพนเมอง ดงน

วธการในการสบคนขอมลถวพพนธพนเมอง

ขนตอนท 1 เปดฐานขอมลลกษณะประจ าพนธของถวพจากซดรอม (CD-Rom) ทใชชอไฟลวา ฐานขอมลถวพ ขนตอนท 2 ใชเมาสคลกเปดฐานขอมลถวพ จะปรากฏรายการของฐานขอมลถวพทางดานซายมอ ไดแก 1. ตารางถวพ 2. แบบสอบถามถวพ 3. ฟอรมฐานขอมลลกษณะตนถวพ 4. รายงานฐานขอมลถวพ

ขนตอนท 3 ใชเมาสดบเบลคลกทรายการของฐานขอมลถวพทางดานซาย ชอ โดยเลอก ฟอรมฐานขอมลลกษณะตนถวพ เมอดบเบลคลกกจะปรากฏหนาฟอรมฐานขอมลลกษณะประจ าพนธถวพขนมาและสามารถเลอกดไดจากการกดปมลกศรทางซายและขวา จะท าการเลอนไปตามระเบยนทท าการบนทกไวในฐานขอมล

61

26

ขนตอนท 4 การสบคนเพอเขาถงขอมลลกษณะประจ าพนธถวพเฉพาะสายพนธทตองการ ใหปฏบตดงน

1). ใชเมาสคลกทรปกลองสองทางไกลซงปรากฏอยทางขวามอเพอท าการคนหา จะปรากฏ

หนาตางคนหาและแทนท 2). ใหใสรหสระเบยนของสายพนธทตองการคนหาลงในชองสงทคนหา เชน

P13012 3). ใชเมาสคลกปมคนหาถดไปซงปรากฏอยทางขวามอในหนาตางคนหาและแทนท 4). ฟอรมกจะเขาถงขอมลสายพนธของถวพทตองการตามเลขระเบยนทบนทกไวใน ฐานขอมล

1

2 3

4

62

26

การสบคนขอมลรวบรวมพนธถวพจากควร (แบบสอบถามถวพ)

ขนตอนท 1 เปดฐานขอมลลกษณะประจ าพนธของถวพจากซดรอม (CD-Rom) ทใชชอไฟลวา ฐานขอมลถวพ ขนตอนท 2 ใชเมาสคลกเปดฐานขอมลถวพ จะปรากฏรายการของฐานขอมลถวพทางดานซายมอ ไดแก 1. ตารางถวพ 2. แบบสอบถามถวพ 3. ฟอรมฐานขอมลลกษะตนถวพ 4. รายงานฐานขอมลถวพ

ขนตอนท 3 ใชเมาสดบเบลคลกทรายการของฐานขอมลถวพทางดานซายมอ ชอ แบบสอบถามถวพ

63

26

ขนตอนท 4 ในการสบคนโดยใสขอมลลกษณะประจ าพนธของถวพเฉพาะทตองการ ใหปฏบตดงน 1). ใชเมาสคลกทแถบเครองมอ (toolbar) ขางบน คลกเลอกมมมองทางดาน

ซายมอ จากนนใหเปลยนจากมมมองแผนขอมลไปเปนมมมองออกแบบ (ถาเปนมมมองออกแบบอยแลวไมตองเปลยน)

2). เลอกเขตขอมลทตองการคนหา ตวอยางเชน ในการสบคนครงนผสบคนตองการขอมล

ลกษะตนถวพทมใบสามเหลยมและ มดอกสน าเงนออน ใหพมพค าทตองการคนหาลงไปในชองเกณฑ 3). ใชเมาสคลกเปลยนจากมมมองออกแบบเปนมมมองแผนขอมล

ขนตอนท 5 เมอเปลยนมมมองจากมมมองออกแบบกลบมาเปนมมมองแผนขอมล จะปรากฏการแสดงผลเฉพาะระเบยนขอมลทมขอมลตรงกบขอความทใชในการสบคนปรากฏขนมาเทานน

1

2

3

64

26

การพมพรายงานฐานขอมลถวพ

ขนตอนท 1 เปดฐานขอมลลกษณะประจ าพนธของถวพจากซดรอม (CD-Rom) ทใชชอไฟลวา ฐานขอมลถวพ ขนตอนท 2 ใชเมาทคลกเปดฐานขอมลถวพ จะปรากฏรายการของฐานขอมลถวพทางดานซายมอ ไดแก 1. ตารางถวพ 2. แบบสอบถามถวพ 3. ฟอรมฐานขอมลลกษะตนถวพ 4. รายงานฐานขอมลถวพ

ขนตอนท 3 ใชเมาสดบเบลคลกทรายการของฐานขอมลถวพทางดานซายมอ ชอ รายงานฐานขอมลถวพ

65

26

ขนตอนท 4 ใชเมาสคลกทแถบเครองมอขางบน คลกเลอกมมมองทางดานซายมอ จากนนใหเปลยนจากมมมองออกแบบเปนมมมองรายงานเพอดรายงานฐานขอมลลกษณะประจ าพนธถวพ

ขนตอนท 5 ใชเมาสคลกทแถบเมน (menu bar) ขางบน การสงพมพใหคลกทไฟลในสวนของรายการหลก

66

26

ขนตอนท 6 คลกทพมพและเลอกรายการพมพเพอพมพรายงานออกมาเปนเอกสาร

67

26

บรรณานกรม

ณรงค โฉมเฉลา. 2541. ถวพกบลทางพฒนาใหเปนพชอตสาหกรรมใหม. วารสารเคหเกษตร. 22 (8) : 140 – 149.

ประเสรฐ อะมรต และ สรเชษฐ ปฐมวงศชวาล. 2547. ถวพ : พชอเนกประสงคหลากหลายคณคา. วารสารเพอการพฒนาชนบท ธ.ก.ส. 4 (12) : 17 – 27.

เปรม ณ สงขลา. 2552. มหศจรรยถวพพชอนทรยโดยธรรมชาต. วารสารเคหเกษตร. 33 (9) : 172 – 175.

ลกขณา พงศพงน. 2524. การประเมนลกษณะประจ าพนธของถวพ. วทยานพนธวทยาศาสตรบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สธาทพ ภมรประวต. 2551. บทความพเศษถวพ. แหลงทมา : http://www.doctor.or.t2node/5672. (สบคนเมอ 8 พฤษภาคม 2553).

เสาวนย สพทธธาดา. 2521. ความผนแปรทางพนธกรรมของถวพพนธพนเมองในประเทศไทย. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อรวรรณ วงษวานช. 2549. พบพชโปรตนสงสายพนธใหม : ถวพ. วารสารเคหเกษตร. 30 (4) : 229 – 231.

IPGRI. 1982. Revised winged bean descriptors, International Board for Plant Genetic …………….Resources. Southeast Asia Regional Committee. ISTA. 2003. The International Seed Testing Association (ISTA 2003), International Rules

for Seed Testing, Edition 2003, Bassersdorf, CH-Switzerland.

68

26

ภาคผนวก

69

26

ภาคผนวก ก. แบบสอบถาม

แบบสอบถามเลขท

แบบสอบถาม โครงการวจยเรอง

การเกบรวบรวมพนธ และการศกษาลกษณะประจ าพนธของถวพพนธพนเมอง ในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล

ค าชแจง

1. แบบสอบถามนเปนการวจยเชงส ารวจซงเปนกจกรรมหนงของโครงการวจย 2. โครงการวจยนไดรบทนสนบสนนจาก โครงการสงเสรมการวจยในสถาบนอดมศกษา

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา พ.ศ. 2556 3. วตถประสงคโครงการวจย

3.1 เพอส ารวจคนหา และเกบรวบรวบเมลดพนธถวพพนธพนเมองทมหลากหลายในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล 3.2 เพอประเมนลกษณะประจ าพนธเบองตนเกยวกบลกษณะทางสณฐานวทยา และลกษณะทางเกษตร และจ าแนกจดกลมถวพพนธพนเมองในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล . 3.3 เพอเปนแหลงรวบรวมเชอพนธกรรมและขอมลของถวพพนธพนเมองในพนทจงหวดสงขลา พทลง และสตล

4. แบบสอบถามแบงออกเปน 3 สวน ประกอบดวย สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 ขอมลทวไปและการใชประโยชนของถวพ สวนท 3 ทศนคตตอการปลก การอนรกษและการใชประโยชนพนธพชพนเมอง

5. โปรดท าเครองหมาย ลงใน ( ) และเพมขอความลงในชองวางของแตละค าถามตามทผตอบแบบสอบถาม ตอบและแสดงความคดเหน

70

26

ชอผตอบแบบสอบถาม.......................................................................................................................

บานเลขท..........................หมท.......................................ต าบล.........................................................อ าเภอ……….............................. จงหวด................................ โทรศพท................................................ วนทสมภาษณ...................................................................พ.ศ.2556 _________________________________________________________________________. สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 1.เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 2. อาย.............................................. ป 3. ศาสนา ( ) พทธ ( ) อสลาม ( ) ครสต

( ) อนๆ ระบ..................................................................... 4. ระดบการศกษา ( ) ไมไดรบการศกษา ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษาตอนตน ( ) มธยมศกษาตอนปลาย ( ) ปวช. หรอ ปวส. ( ) ปรญญาตร . ( ) สงกวาปรญญาตร 5. อาชพหลก ( ) เกษตรกร ( ) รบจางทวไป ( ) คาขาย/ธรกจสวนตว ( ) พนกงานบรษท ( ) เจาหนาทของรฐ ( ) อนๆระบ..................... 6. อาชพเสรม ( ) ไมม ( ) ม ระบ....................................................................... _____________________________________________________________________ สวนท 2 ขอมลทวไปและการใชประโยชนของถวพ 1. ชอพนธถวพ ( ) ไมทราบ ( ) ทราบ ระบ...................................................................................................................... 2. พนธถวพทปลก ( ) ไมทราบ ( ) พนธการคา ( ) พนธพนเมอง

71

26

3. แหลงทไดมาของเมลดพนธถวพ ( ) ไมทราบแหลงทมา ( ) เมลดพนธทเกบสบตอกนมาตงแตรนปยาตา ( ) การแลกเปลยนเมลดพนธ ( ) ซอจากรานจ าหนายเมลดพนธ ( ) อนๆระบ...................................................................................................................... 4. วธการปลกถวพ ( ) ไมไดปลก/ขนเองตามธรรมชาต ( ) ปลก แตไมไดท าแปลง ไมมการท าคาง ปลอยใหขนตามธรรมชาต ( ) ปลก มการท าแปลง และการท าคาง ( ) อนๆระบ.......................................................................................................................... 5. วตถประสงคของการปลกถวพ ( ) บรโภคในครวเรอน ( ) เกบฝกสด ขาย/จ าหนาย ( ) ปลก มการท าแปลง และการท าคาง ( ) อนๆระบ..........................................................................................................................

72

26

แบบประเมนโครงการถายทอดเทคโนโลยจากงานวจยสชมชน “ การถายทอดความรความหลากหลายทางพนธกรรม

และการใชประโยชนทหลากหลายของถวพ” ...................................................................................................................................................... ค าอธบาย แบบประเมนฉบบนมทงหมด 3 ตอน ขอใหผตอบแบบประเมนตอบใหครบทง 3 ตอน เพอใหการด าเนนโครงการเปนไปตามวตถประสงคและเพอเปนประโยชนในการน าไปใชตอไป ตอนท 1 สถานภาพทวไป ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย / ลงในชองหนาขอความ 1. เพศ

หญง ชาย 2. อาย

18-24 ป 25-35 ป 36-45 ป 46-55 ป 56 ปขนไป 3. การศกษา

ประถมศกษา มธยมศกษา/ปวช. อนปรญญา/ปวส. ปรญญาตร ปรญญาโท สงกวาปรญญาโท อนๆ ระบ................................................................................................................... .........

4. อาชพ ขาราชการ พนกงานราชการ พนกงานประจ าตาม

สญญา ลกจางประจ า เกษตรกร คาขาย อน ๆ (โปรด

ระบ)................................................................................................. ................... 5. รายไดของทานตอเดอน นอยกวา 10,000 บาท/เดอน 10,001 – 30,000 บาท/เดอน 30,001- 50,000 บาท/เดอน ตงแต 50,001 บาท/เดอน ขนไป 6. ทานทราบขาวสารการอบรม/สมมนาจากแหลงใด ใบปลว ปายประชาสมพนธ หนงสอทมหาวทยาลยฯ สงถง หนงสอจากหนวยงาน เชน อบต. รร.ฯ หอกระจายขาว รายการวทย อนเตอรเนต เพอนหรอคนรจก

73

26

ตอนท 2 ระดบความพงพอใจ / ความรความเขาใจ / การน าไปใช ตอการเขารวมโครงการ ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย / ลงในชองทตรงกบความพงพอใจ / ความรความเขาใจ / การน าไปใชของทานเพยงระดบเดยว

ประเดนความคดเหน ระดบความพงพอใจ / ความรความเขาใจ / การน าความรไปใช

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง 3

นอย 2

นอยทสด 1

1. ดานความพงพอใจ 1.1 ดานกระบวนการ/ขนตอนการใหบรการ 1. การประชาสมพนธการจดโครงการ 2. ความสะดวกในการลงทะเบยน 3. การด าเนนงานเปนระบบและมขนตอนชดเจน 4. รปแบบของการจดโครงการมความเหมาะสม 5. ความเหมาะสมของวนและระยะเวลาในการอบรม 1.2 ดานวทยากร 1. การเตรยมตวและความพรอมของวทยากร 2. การถายทอดของวทยากร 3. สามารถอธบายเนอหาไดชดเจนและตรงประเดน 4. ใชภาษาทเหมาะสมและเขาใจงาย 5. การตอบค าถามของวทยากร 6. เอกสารประกอบการบรรยายเหมาะสม 1.3 ดานสงอ านวยความสะดวก 1. ความเหมาะสมของสถานท 2. ความสะอาดเรยบรอยของสถานท 3. ความเหมาะสมของสอและอปกรณ 4. ความชดเจนของเอกสารประกอบการอบรม 5. ความเหมาะสมของอาหารกลางวนและอาหารวาง 1.4 ดานการใหบรการของเจาหนาท 1. การบรการของเจาหนาท

74

26

ประเดนความคดเหน ระดบความพงพอใจ / ความรความเขาใจ / การน าความรไปใช

มากทสด 5

มาก 4

ปานกลาง 3

นอย 2

นอยทสด 1

2. การประสานงานของเจาหนาทโครงการ 3. การอ านวยความสะดวกของเจาหนาท 4. การใหค าแนะน าหรอตอบขอซกถามของเจาหนาท 2. ดานความรความเขาใจ 1. ความร ความเขาใจในเรองนกอนการอบรม 2. ความร ความเขาใจในเรองนหลงการอบรม 3. สามารถบอกประโยชน ได 4. สามารถบอกขอดได 5. สามารถอธบายรายละเอยดได 6. สามารถน าไปบรณาการทางความคดสการท างานเปนทมและพฒนางานอยางเปนระบบ

3. ดานการน าความรไปใช 1. สามารถน าความรทไดรบไปประยกตใชในการ ปฏบตงานได

2. สามารถน าความรไปเผยแพร / ถายทอดแกชมชนได 3. สามารถใหค าปรกษาแกเพอนรวมงานได 4. มความมนใจและสามารถน าความรทไดรบไปใชได ความส าเรจของโครงการภาพรวม จดเดนของการใหบรการ ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... ................................................................ จดทควรปรบปรง ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................ ....................... ขอเสนอแนะเพอปรบปรงการใหบรการ ....................................................................... ....................................................................................... ............................................................................................................................. ...................................

75

26

ภาคผนวก ข. ประมวลภาพการส ารวจและการเกบรวบรวมถวพพนธพนเมอง

ประมวลภาพการส ารวจและการเกบรวบรวมถวพพนธพนเมองจากแหลงปลกตางๆ ในจงหวดสงขลา

ประมวลภาพการส ารวจและการเกบรวบรวมถวพพนธพนเมองจากแหลงปลกตางๆ ในจงหวดพทลง

ประมวลภาพการส ารวจและการเกบรวบรวมถวพพนธพนเมองจากแหลงปลกตางๆ ในจงหวดสตล

76

26

รายชอเกษตรกร

ล าดบท ชอ นามสกล ทอย 1 นายดลกอเดช เรมหร 71 หมท 8 ต าบลทาแพ อ าเภอทาแพ จงหวดสตล 2 นางจ าเนยร โคงกล 18 หมท 8 ต าบลทาแพ อ าเภอทาแพ จงหวดสตล 3 นายสานตย ทงน ารอบ 108 หมท 8 ต าบลทาแพ อ าเภอทาแพ จงหวดสตล 4 นางสาระ เตบสน 31 หมท 8 ต าบลทาแพ อ าเภอทาแพ จงหวดสตล 5 นายทกษณ ศรยาน 108 หมท 2 ต าบลแประ อ าเภอทาแพ จงหวดสตล 6 นางวไล ซาลเดน 70/1 หมท 4 ต าบลสาคร อ าเภอทาแพ จงหวดสตล 7 นายกบหล ส าล 82 หมท 6 ต าบลทาแพ อ าเภอทาแพ จงหวดสตล 8 นายสนน เรมหล 168 หมท 2 ต าบลทาแพ อ าเภอทาแพ จงหวดสตล 9 นางรอมหยน ชาญน า 82/1 หมท 6 ต าบลอไดเจรญ อ าเภอควนกาหลง

จงหวดสตล 10 นายสเดน หลงกนน 153 หมท 8 ต าบลละง อ าเภอละง จงหวดสตล 11 นางยม จนทสร 6/1 หมท3 ต าบลบอแดง อ าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา 12 นายสบล เกสรพนธ 33 หมท3 ต าบลบอแดง อ าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา 13 นายทว จนทศร 34 หมท3 ต าบลบอแดง อ าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา 14 นางสมจตร แกวละเอยด 36/3 หมท 2 ต าบลบอแดง อ าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา 15 นางสมพศ ทองศรนวล 81/3 หมท 2 ต าบลบอแดง อ าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา 16 นายจรญ สวางวรรณ 83/3 หมท 2 ต าบลบอแดง อ าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา 17 นายอ านวย ทองอย 75 หมท1 ต าบลกระดงงา อ าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา 18 นายเอบ ศลาทอง 76/3 หมท1 ต าบลกระดงงา อ าเภอสทงพระ

จงหวดสงขลา 19 นายเพม พทธสภะ 35/2 หมท 5 ต าบลชงโค อ าเภอสงหนคร จงหวดสงขลา 20 นางอ าไพ อบลจนดา 17 หมท4 ต าบลพะวง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา 21 นางปราณ สายวนพนธ 148 หมท4 ต าบลพะวง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา 22 นางพรเพญ นวลจรง 38 หมท4 ต าบลพะวง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา 23 นางกญญา ด านก 111 หมท4 ต าบลพะวง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา 24 นางเฉลา มากก าเหนด 128/24 หมท 1 ต าบลฉลง อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 25 นางสาวฑารกา หนมสา 30/6 หมท 7 ต าบลฉลง อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 26 นายบญเรอน ฉมสนท 980 หมท 4 ต าบลบานขาว อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา

77

26

รายชอเกษตรกร (ตอ)

ล าดบท ชอ นามสกล ทอย 27 นางวไล พทสแกว 174/1 หมท 10 ต าบลน านอย อ าเภอหาดใหญ

จงหวดสงขลา 28 นางเสวยน นลมาตย 83/1 หมท 5 ต าบลก าแพงเพชร อ าเภอรตภม

จงหวดสงขลา 29 นางอไร รตนแกว 77/1 หมท 5 ต าบลก าแพงเพชร อ าเภอรตภม

จงหวดสงขลา 30 นายสนอง เชยงราย 155 หมท 10 ต าบลล าป า อ าเภอเมอง จงหวดพทลง 31 นายสมปราชญ มาช 147 หมท 12 ต าบลหานโพธ อ าเภอเขาชยสน

จงหวดพทลง 32 นายมานพ จนทรหอม 147 หมท 12 ต าบลดอนทราย อ าเภอควนขนน

จงหวดพทลง 33 นางหนมาย แปะสย 167 หมท ๑ ต าบลพญาขน อ าเภอเมอง จงหวดพทลง 34 นายชม ไชยรกษ 133 หมท 10 ต าบลควนมะพราว อ าเภอเมอง

จงหวดพทลง