คู่มือการใช ้เครื่องสีข้าว...เป นข...

คมอการใชเครองสขาว

จดทำโดย วทยาลยพฒนาเศรษฐกจและเทคโนโลยชมชนแห งเอเชย

มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม ไดรบทนอดหนนการทากจกรรมจากสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

+

1

วทยาลยพฒนาเศรษฐกจและเทคโนโลยชมชนแหงเอเชย มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม adiCET

บทนา

ปจจบนพฤตกรรมการบรโภคขาวของผบรโภคไดเปลยนไป จากอดตทเคยซอขาวสารเปนกระสอบ หรอแบบแบงแบงขายจากกระสอบใหญ ไดเปลยนแบบมาซอเปนถง และตอมาไดพฒนารปแบบบรรจภณฑเปนขาวสารบรรจถง โดยมฉลากระบตราสนคาทชดเจน ทาใหผบรโภคสามารถเหนเมลดขาว ระบวธการแปรรป วธการหง และขอควรปฏบตไดชดเจน รวมถงใหความสาคญเรองความสะอาดเพมมากขน

ดงนน ขนตอนกระบวนการปรบปรงคณภาพขาวจงถกพฒนาขน เพอใหไดขาวสารทไดมาตรฐาน มคณภาพและความสะอาด ต งแตกระบวนการเตรยมพนทปลก การเตรยมดน เมลดพนธ การใหนาและปย ตลอดจนการเกบเกยวและการแปรรปดวยกระบวนการสขาว ซงลวนแลวแตมการนาเทคโนโลยทเหมาะสมมาปรบใช เพอใหไดเมลดขาวสารตามทตองการ จงเปนทมาของคมอการใชเครองสขาวฉบบน

ทางผจดทาหวงเปนอยางย งวา ค มอฝกอบรมฉบบนจะเปน

ประโยชนแกผอาน สามารถนาไปประยกตใชเพอเพมคณภาพ เพมผลผลต ตลอดจนสามารถชวยลดตนทนในการแปรรปไดเปนอยางด

2


กระบวนการสขาวดวยเครองสขาวขนาดเลก ในอดตทกวาจะไดเปนขาวอยางทรบประทานกนในชวตประจาวน

ตองใชวธกะเทาะเปลอกของขาวใหหลดออกดวยกระเดองไม หรอครกกบสาก เพอทาใหเปลอกของขาวหรอแกลบหลดออก จากนนจงนาไปฝดเพอแยกแกลบและเมลดขาวออกจากกน ขาวทไดดวยวธนเรยกวาขาวซอมมอ ทมเยอชนนอกของเมลดตดอย ซงเปนขาวทมรสชาตดและเตมไปดวยคณคาทางสารอาหาร แตไมสามารถเกบไวไดนาน

ตอมาเมอเทคโนโลยกาวหนาขน จงไดมการคดคนเครองจกรกลทใชในการสขาว เพอขจดเปลอกขาวใหไดขาวสารทมเมลดขาวสะอาด มความหกและเสยหายนอย ไดขาวเตมเมลดมากขน

เครองสขาวทเหมาะกบครวเรอนมากทสด ไดแก เครองสขาวขนาดเลก ทมการออกแบบพฒนาเครองสขาวกลองขนาดเลก จะเนนใหใชวสดภายในประเทศมากกวา 80 เปอรเซนต ประสทธภาพของเครอง จะสขาวเปลอกไดประมาณ 100 กโลกรมตอชวโมงและสามารถเคลอนท พรอมทางานไดทนท สามารถปรบคาระดบการส ขาวกลอง ขาวซอมมอและขาวสารไดในระดบหนง

ข นตอนการ ทา งานของ เค รอ ง ส ข าวก ลองขนาด เ ลก น จะประกอบดวย 4 ขนตอนคอ การทาความสะอาด เปนขนตอนทางานเพอกาจดสงเจอปน โดยขาวเปลอกจะถกรอนใหผานตะแกรงทาความสะอาด กรวด หน ดน ทราย เมลดวชพช และสงสกปรกอนๆ ออกจากขาวเปลอก จากนนขาวเปลอกทสะอาดจะถกสงเขาไป กะเทาะเปลอกออก เปนการทางาน เพอทาใหเปลอกขาวทหอหมเมลดหลดออกจากเมลดขาว โดยการใชพลเลย 2 ตว ใหหมนคนละทศทางโดยทขอบของพลเลยแตละตวจะมยางรดพลเลยและพลเลยทง 2 ตวสามารถปรบใหเขาออกคอชดหรอหาง

3


จากกนไดตามแตชนดของขาวเปลอกทนามาส ในขนตอนนจะไดขาวกลอง และแกลบ ซงจะถกดดออกไปเกบไว แยกจากขาวกลองอยางอสระ

รปแสดงเทคโนโลยทใชสขาวในอดต

4


รปแสดงเทคโนโลยทใชสขาวในปจจบน

กระบวนการสขาวถอวาเปนจดเรมตนของแปรรปขาวใหไดเปนขาวสาร หรอ ขาวกลอง ทเหมาะสมกบการนาไปรบประทาน โดยขนตอนทสาคญของการสขาว ประกอบดวย

1. ขนตอนการรบซอขาวเปลอก 2. ขนตอนการกระเทาะขาวเปลอก 3. ขนตอนการขดขาว 4. ขนตอนการขดมน 5. ขนตอนการยงสหรอดดส

5


รปแสดงสวนประกอบภายในเครองสขาว กระบวนการทางานของเครองสขาว ประกอบดวยขนตอนหลกดงน

1. ทาความสะอาดขาวเปลอก เพอ แยกแยกสงแปลกปลอม เชน ฟาง

เศษพช ฝน ผง กรวด ทราย ออกจากขาวเปลอก การทาความสะอาดขาวเปลอกเปนการทาความสะอาดแบบแหงเชน ตะแกรงรอน เชน แยกสงแปลกปลอมทมขนาดตางจากขาวเปลอก เชน ฝน ฟาง กรวด ทราย และส ง เจอปนอนๆ อาจใชตะแกรงรอน หรอใชลมเปา เครองจกร เรยกวา GRAIN SEPARATOR แยกสงแปลกปลอมท ม

6


ขนาดใกลเคยงกบขาวเปลอก โดยใชการแยกดวยความหนาแนน หรอความถวงจาเพาะ โดยเครอง จกร เ รยกวาเครองแยกเมดหน (destoner) แยกโลหะดวยเครองจบโลหะ

รปแสดงการคดแยกสงแปลกปลอมออกจากขาวเปลอก 2. การกะเทาะเปลอก เพอทจะแยกเอาเปลอกหมเมลด ซงเรยกวา แกลบ

(husk) ออกจากเมลดขาว ในขนตอนนจะใชเครองกะเทาะ (huller) ซงเปนลกยางสองลกหมนเขาหากนดวยความเรวตางกน หรอใชเครองกะเทาะททาดวยแผนโลหะสองแผนบดวยหนหยาบ เพอใหเกดการเสยดส กะเทาะใหแกลบหลดออกจากตวเมลดขาว ขาวทไดจากขนตอนนวา ขาวกลองซงยงมเยอหมเมลดและคพภะตดอย จากนนจง

7


แยกแกลบและขาวเปลอกยงไมถกกะเทาะออกจากขาวกลอง แกลบซงเปนผลพลอยไดจากการสขาว อาจนาไปใช เปนเชอเพลง

รปแสดงลกยางกระเทาะขาวเปลอก

3. การขดขาวและขดมน (whitening and polishing) เปนการขดชนรา (rice bran) ซงเปนเยอหมเมลด ออกจากขาวกลอง ใหเหลอเฉพาะสวนของเอนโดเสปอรม และขดมน เพอใหผวเรยบเปนเงาสะอาด ราขาว ทเปนผลพลอยไดจากขนตอนนประกอบดวยเยอหมเมลด คพภะ มไขมนสง เปนวตถดบในการผลตนามนราขาว

4. การคดขนาดขาวสาร ใชตะแกรงขนาดท มรเปดท มความยาวแตกตางกน เพอแยกขาวสารเตมเมลดตนขาว (head rice) ออกจากขาวหก และปลายขาว เชน ปลายขาวนนจะมความยาวประมาณเทากบหรอนอยกวา 6/8 ของความยาวเมลดเตม

8


รปแสดงเมลดขาวสารขนาดตาง ๆ ทไดจากเครองสขาวขนาดเลก

คณภาพขาวสาร การสขาวเปลอกจะไดผลตภณฑขาวสารประมาณ 68-70% รา

8-10% และแกลบ 20-24% ขาวสาร คณภาพด ควรสไดขาวเตมเมลด (whole kernels) และตนขาว (head rice) มากโดยมขาวหก (brokens) นอยปจจยททาใหขาวหกในระหวางการสคอเมลดยาวมาก เมลดบดเบยว หรอไมสมบรณ เมลดมทองไข หรอ เมลดออน การเกดเมลดราวกอนการส ซงอาจเกดจากการเกบเกยวขาวแชนา หรอเกบเกยวชา รวมทงการปฏบตหลงการเกบเกยวไมเหมาะสม ขาวเตมเมลด (whole kernels) หมายถง เมลดขาวทอยในสภาพเตมเมลดไมมสวนใดหก เมฎอแบงสวนขาวเตมเมลดตามความยาวของเมลดออกเปน 10 สวนเทาๆ กน ใหรวมถงเมลดขาวทมความยาวตงแต 9 สวนขนไปเปนขาวเตมเมลดดวย

9


ชนของเมลดขาว (classes of rice kernels) หมายถง ชนของเมลดขาวทแบงตามระดบความยาวของขาวเตมเมลด ขาวขาวเมลดยาว ชน 1 (long grain class 1) คอ ขาวเตมเมลดทมขนาดความยาวเกน 7.0 มลลเมตร ขาวเมลดยาว ชน 2 (long grain class 2) คอ ขาวเตมเมลดทมขนาดความยาวเกน 7.0 มลลเมตร ขาวเมลดยาว ชน 3 (long grain class 3) คอ ขาวเตมเมลดทมขนาดความยาวเกน 7.0 มลลเมตร ตนขาว (head rice) หมายถง เมลดขาวหกทมความยาวมากกวาขาวหก แตไมถงความยาวของขาวเตมเมลด และใหรวมถงเมลดขาวแตกเปนซก ทมเนอทเหลออย ตงแตรอยละ 80 ของเมลด ขาวหก (brokens) หมายถง เมลดขาวหกทมความยาวตงแต 2.5 สวนขนไปแตไมถงความยาวของตนขาว และใหรวมถงเมลดขาวแตกเปนซก ทมเนอทเหลออยไมถงรอยละ 80 ของเมลด ปลายขาวซวน (small brokens C1) หมายถง เมลดขาวหกขนาดเลกทรอนผานตะแกรงโลหะรกลมเบอร 7 ( sieve) ผาศนยกลางร 1.75 มม. หนา 0.79 มม.

10


ระดบการสขาว แบงระดบการสออกเปน 4 ระดบ ดงน 1. สดพเศษ (extra well milled) คอการสขดเอาราออกทงหมดจนเมลดขาวมลกษณะสวยงามเปนพเศษ 2. สด (well milled) คอการขดเอาราออกทงหมดจนเมลดขาวมลกษณะสวยงามด 3. สปานกลาง (reasonably well milled) คอการสขดเอาราออกเปนสวนมากจนเมลดขาวมลกษณะสวยงามพอสมควร 4. สธรรมดา (ordinarily milled) คอการสขดเอาราออกแตเพยงบางสวน

แผนภาพแสดงขนตอนการสขาว

11


ขนตอนการสขาวดวยเครองสขาวขนาดเลก

การใชเครองสขาวดวยเครองสขาวขนนาดเลก เรมตนโดยการ เทขาวเปลอกลงในชองบรรจขาวเปลอก ดานลางของชองบรรจมลนทสามารถปรบไดเพอกาหนดปรมาณขาวเปลอกทจะปอนเขาสตะแกรงแยกสงแปลกปลอมออกจากขาวเปลอก เปดสวทซสงใหตะแกรงแยกสงแปลกปลอมสายไปมา โดยมอเตอรจะสงกาลงผานสานพานไปยงขอตอ ทาใหใหตะแกรงเคลอนทในแนวนอน สายไปมาเพอใหเมลดขาวเปลอกและสงแปลกปลอม เชน ฟางขาว เศษดน หน ทราย แยกออกจากกนและถกสงเขาหองลกกลงเพอกระเทาะเปลอกตอไป

รปแสดงอปกรณการแยกสงแปลกปลอมออกจากขาวเปลอก

ชองเทขาวเปลอก

ตะแกรงแยกสงแปลกปลอม

สงแปลกปลอม ไดแก ฟางขาว ใบขาว ลาตน ฯลฯ

ปรบปรมาณขาวเปลอก

ระบบสายตะแกรงแยกสงแปลกปลอม

12


รปแสดงการทางานของตะแกรงแยกสงแปลกปลอมออกจากขาวเปลอก

ในหองลกกลง ขาวเปลอกถกสงเขาสชองวางระหวางลกกลงทสามารถปรบระยะหางระหวางลกกลง เพอกระเทาะเปลอกออกใหไดขาวสารทตองการ

รปแสดงการทางานของลกกลงกระเทาะขาวเปลอก

สวทซควบคมการทางานเครองสขาว

ตะแกรงสายไปมาเพอแยกสงแปลกปลอม

ชดลกกลงกระเทาะเปลอกทสามารถปรบระยะหางได

รปจาลองแสดงการกระเทาะเปลอก

ขาวเปลอกทถกปอนเขาสชดลกกลงเพอกระเทาะเปลอก

เมลดขาวและแกลบทผานการกระเทาะเปลอก

นอตปรบระยะหางลกกลง

13


ขาวสารทหนกกวาแกลบจะหลนลงไปยงอปกรณคดแยกขนาดเมลดขาวสาร แตแกลบทเบากวาจะถกดดออกจากเครองสขาวดวยพดลมดดอากาศทถกตดตงไว

แ

เมลดขาวสารทไดจากกระเทาะเปลอก

อปกรณคดแยกขนาดเมลดขาวสาร

เมลดขาวสารทถกแยกตามขนาด

ชองทางออกของแกลบจากเครองสขาว

แกลบทไดจากกระบวนการสขาว

14


ขาวสารขนาดตาง ๆ พรอมทจะนาไปประกอบอาหาร และหากตองการเพมมลคาสามารถทาการบรรจในบรรจภณฑดวยเครองบรรจแบบสญญากาศเพอใหสามารถเกบไวนานยงขน

รปแสดงการบรรจภณฑขาวดวยเครองบรรจภณฑแบบสญญากาศ

บรรจภณฑเมลดขาวสาร เครองทาบรรจภณฑแบบสญญากาศ

วางบรรจภณฑในเครอง ไดบรรจภณฑเมลดขาวสาร

15


บรรณานกรม 1. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 2. วารสารราชภฏเพชรบร เรอง ขาวธญญาหารแหงมวลมนษย โดย จนทรศร แทนมณ ผชวยศาสตราจารย ประจาโปรแกรมวชาภาษาไทย สถาบนราชภฎเพชรบร

3. ความรเรองขาว โดย ดร.ประพาส วระแพทย สาขาคดพนธตานทานศตรขาว กองการขาว กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

4. ขาว อาหารแหงอารยะ http://www.activeboard.com/forum.spark?forumID,http://www.ipst.ac.th/thaiversion/puplications/in_sci/rice

5. ขาว สารานกรมไทยสาหรบเยาวชนฯ เลม 3 6. ขาว ปฐมบทของชวตไทย

http://www.thailife.com/haiwisdom/poompunya/book1/default.aspx

7. พระราชพธพชมงคลจรดพระนงคลแรกนาขวญ ธนพล จาดใจด เรองราวตาง ๆ เกยวกบประเทศไทย กรงเทพ หจก. ไทยเจรญการพมพ

8. ขาวไทย http://www.kpsp.ac.th/kpsp_rice พมพเพญ พรเฉลมพงศ. การสขาว / rice milling. วนทคนขอมล 28 พฤษภาคม 2556, จากศนยเครอขายขอมลอาหารครบวงจร เวบไซต http://www.foodnetworksolution.com/

16


9. มลนธขาวไทย ในพระบรมราชปถมภ. 2547. ขาวขวญของแผนดน. กรงเทพฯ: บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จากด (มหาชน)

10. กรมวชาการเกษตร. 2541. ขาว...วฒนธรรมแหงชวต. สถาบนวจยขาว กรมวชาการเกษตร. หนา 8-9.

คู่มือการใช ้เครื่องสีข้าว...เป นข...

Documents