WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I ZARZĄDZANIAW BIAŁYMSTOKU

WYDZIAŁ FINANSÓW I INFORMATYKI

Dawid ŚwięcińskiNr albumu 24096Kierunek: Informatyka i Ekonometria

Analiza programu „BS” w zakresie obsługi baz danych na przykładzie firmy „Bendiks” w Białymstoku

Praca licencjackanapisana pod kierunkiemProf. dr hab. N. Siemieniukw Katedrze ZastosowańInformatyki

Białystok 2007

SPIS TREŚCI:

Wstęp .....................................................................................................................3

1. Bazy danych – wybrane zagadnienia ...............................................................6

1.1. Istota baz danych .......................................................................................6

1.2. Rodzaje baz danych ...................................................................................9

1.3. Wybrane programy komputerowe do projektowania baz danych............15

2. Charakterystyka funkcjonowania firmy „Bendiks” .......................................27

2.1. Powstanie i rozwój firmy „Bendiks” .......................................................27

2.2. Zakres działalności firmy „Bendiks” ......................................................28

2.3. Analiza komputeryzacji w firmie „Bendiks” ..........................................32

3. Wykorzystanie programu komputerowego „BS” do obsługi baz danych na

przykładzie firmy „Bendiks” w Białymstoku ................................................38

3.1. Ogólna charakterystyka programu „BS” .................................................38

3.2. Wykorzystanie modułu bazodanowego systemu komputerowego

Windows XP na przykładzie programu komputerowego „BS” ..............42

3.3. Zalety i wady programu komputerowego „BS” ......................................48

Zakończenie .........................................................................................................50

Bibliografia...........................................................................................................52

2

Wstęp

W pierwszym rozdziale pracy przedstawiłem rodzaje baz danych oraz ich

krótką charakterystykę, a także kilka programów służących do ich projektowania.

Bazy danych są zbiorem danych zapisanych w ściśle określony sposób w

strukturach, które odpowiadają założonemu modelowi danych. W potocznym

ujęciu obejmuje dane oraz program komputerowy wyspecjalizowany do

gromadzenia i przetwarzania tych danych. Służą one do tworzenia i zarządzania

zapisanymi danymi w systemie komputerowym. Prosta baza obejmuje jedną lub

kilka tabel, natomiast bardziej rozbudowane bazy posiadają dziesiątki jak nie

setki tabel zawierających mnóstwo rekordów.

Przykłady baz danych to bazy kartotekowe (tablica danych figuruje jako

samodzielny dokument, który nie współpracuje z innymi tablicami; każda tablica

zawiera rekordy, a każdy rekord posiada identyczną strukturę pól) , hierarchiczne

(dane przedstawione są jako struktury drzewiaste), relacyjne (wiele tablic danych

jest ze sobą powiązanych) czy też obiektowe (dane przechowywane są w

strukturach obiektowych, które definiowane są jako klasy).

Do najbardziej znanych programów, które służą do projektowania baz

danych należą: MS Access, Kexi oraz Delphi.

Microsoft Access służy do tworzenia klienckich aplikacji bazodanowych.

Oferuje on użytkownikom sześć zasadniczych rodzajów obiektów

przeznaczonych do budowy systemu bazy danych. Są to tabele, zapytania,

formularze, raporty, makropolecenia i moduły. Za pomocą programu MS Access

można zarządzać informacjami używając jednego pliku bazy danych.

Kexi natomiast jest aplikacją, którą postrzegano jako konkurenta MS

Access. Aplikacja ta służy do tworzenia relacyjnych baz danych, pozwala także

na projektowanie formularzy tabel oraz zapytań.

Delphi jest rozbudowanym pakietem służącym do budowy aplikacji,

złożone jest z wielu zintegrowanych ze sobą elementów (kompilator, edytor,

projektant formularzy, inspektor obiektów). Dostarcza ono szerokiego zestawu

mechanizmów i narzędzi wspomagających proces tworzenia oprogramowania.

3

Rozdział drugi to charakterystyka funkcjonowania firmy „Bendiks” w

Białymstoku. Firma posiada szeroki zakres świadczonych usług, które

wymieniłem w tym rozdziale. Na podstawie historii powstawania i działalności

„Bendiksu” można wywnioskować, że wcześniejsza organizacja pracy nie była

wystarczająco skomputeryzowana i dostęp do określonych zamówień, raportów

oraz faktur nie był łatwy. Dopiero wprowadzenie i instalacja programu „BS”

opartego na obsłudze baz danych ułatwiła dostęp do potrzebnych dokumentów.

Firma „Bendiks” specjalizuje się w dystrybucji i regeneracji części

zamiennych w zakresie elektryki i elektromechaniki pojazdowej, głównie

samochodowej. Dystrybucja obejmuje przede wszystkim kompletne alternatory i

rozruszniki a także ich podzespoły do pojazdów z silnikami spalinowymi. Są to

produkty zarówno nowe jak i regenerowane. Regeneracja obejmuje m.in.

demontaż alternatora lub rozrusznika na podzespoły, regenerację gniazd

mocujących i łożyskowych, wymianę łożysk i szczotek alternatora lub

rozrusznika a także montaż i sprawdzenie poprawności działania na stanowisku

testowym.

W rozdziale trzecim dokonałem charakterystyki programu „BS”. Jest to

program bardzo przydatny w funkcjonowaniu firmy. Służy on do prowadzenia

ewidencji towarowo – wartościowej a także pozwala na wspomaganie sprzedaży

poprzez rozbudowany system wariantów sprzedaży, cen, upustów, kontrolę

zobowiązań i należności. Oprócz tego ułatwia nadzór przepływu towarowego

poprzez możliwość tworzenia zestawień przychodów i rozchodów towarów w

dowolnym okresie. Program pozwala na wspomaganie sprzedaży poprzez

rozbudowany system wariantów sprzedaży, cen, upustów, kontrolę zobowiązań i

należności. Oprócz tego ułatwia nadzór przepływu towarowego poprzez

możliwość tworzenia zestawień przychodów i rozchodów towarów w dowolnym

okresie. Wyposażony jest w kilkadziesiąt parametrów konfiguracyjnych

pozwalających użytkownikowi decydować o sposobie pracy programu.

4

Program „BS”, jak każdy program, posiada zarówno zalety jak i wady. Do

ważniejszych zalet można zaliczyć pełną kompatybilność z systemem Windows

czy też skrócenie czasu obsługi zamówienia, natomiast jako wadę możemy uznać

ubogą szatę graficzną.

5

1. Bazy danych – wybrane zagadnienia

1.1 Istota baz danych

Bazy danych są główną częścią systemu informatycznego firmy,

instytucji czy przedsiębiorstwa. Znajdują one zastosowanie ogólnie powszechne,

wykorzystywane są w firmach o różnej wielkości, np. w domu, w małych

firmach czy też w administracji rządowej.

Izabela Rojek – Mikołajczak przytacza przykłady zastosowania baz

danych w życiu codziennym: „w przypadku użycia karty do bankomatów system

weryfikuje, czy można wypłacić żądaną kwotę; w przypadku rezerwacji biletów

lotniczych system pamięta rozkład lotów samolotów, rezerwację biletów, cenę,

czy połączenia innych przewoźników.”1

Bazy danych tworzone są wówczas, gdy w firmie znajduje się bardzo duża

ilość dokumentów zawierających dane lub, gdy wystąpiły trudności w ich

przechowywaniu bądź też udostępnianiu a także wtedy, gdy wystąpiła

konieczność szybkiego dostępu do informacji. Jeżeli wprowadzona zostanie

określona struktura (format) to możliwe jest wówczas uporządkowanie

informacji oraz szybsze i łatwiejsze operowanie nią. Pozwala to na

przechowywanie różnego rodzaju danych dla przetwarzania, których powinny

zostać opracowane jednolite reguły.

Cechy bazy danych:

- niezależność aplikacji i danych – wprowadzając dane do bazy danych nie

jest konieczna modyfikacja korzystających z nich aplikacji, ale zmiany

dokonane w schemacie bazy danych powodują konieczność zmian

aplikacji. Natomiast aplikacje mogą ulegać modyfikacji niezależnie od

stanu bazy danych;

1 Izabela Rojek – Mikołajczak: „Bazy danych, kurs podstawowy dla inżynierów informatyków”, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004, s.7;

6

- abstrakcyjna reprezentacja danych – do tworzenia aplikacji potrzebne są

tzw. dedykowane języki programowania; istotny jest cel działania a nie

sposób wykonania aplikacji;

- różnorodność sposobu widzenia danych – dane mogą być traktowane

jako:

model świata rzeczywistego;

zasób systemu informatycznego (SI);

element składowy SI – w przypadku tym należy ustalić związek

pomiędzy systemem zarządzania bazą danych a systemem

operacyjnym komputera,

a także istotna jest analiza sprzętu i programów stosowanych do

przechowywania danych, ich transmisji i komunikacji z człowiekiem;

uniwersum (dziedzina) interpretacji języka bazy danych – baza danych

jest tu traktowana jako zbiór wartości wyrażeń języka danych; dane w

bazie pojawiają się wówczas, gdy zostanie sformułowane wyrażenie

języka danych;

zbiór struktur danych – określany jako zbiór danych składających się

na schemat bazy, jej stan oraz ścieżki dostępu; przetwarzane są one

przez różnego rodzaju algorytmy: przeszukiwania, sortowania,

modyfikowania, synchronizacji oraz optymalizacji;

- fizyczna niezależność danych – polega na tym, że po rozszerzeniu

systemu komputerowego o nowy sprzęt, dane zawarte w bazie danych nie

zostają naruszone;

- logiczna niezależność danych – wprowadzone nowe dane do bazy nie

powodują dezaktualizacji danych już tam istniejących; a także dane, które

nie są ze sobą powiązane mogą być usuwane niezależnie od siebie.

Schemat bazy danych projektowany jest na trzech poziomach2:

2 Izabela Rojek – Mikołajczak: „Bazy danych, kurs podstawowy dla inżynierów informatyków”, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004, s. 10;

7

- poziom wewnętrzny, który opisuje wewnętrzną strukturę baz danych,

opisuje on także każdy szczegół o danych, które zostały zapamiętane a

także ścieżki dostępu do baz danych;

- poziom konceptualny zawierający schemat konceptualny, za pomocą

którego opisana jest struktura całej bazy danych, celem tego jest

komunikacja z użytkownikiem. W poziomie tym znajdują się szczegóły

pamięci fizycznej a także opisy obiektów, typów danych, relacji i operacji

użytkownika;

- poziom zewnętrzny, w którym znajdują się obrazy użytkowników lub

schematy zewnętrzne, z których każdy opisuje część bazy danych

konkretnych użytkowników zainteresowanych tę częścią, ukryte są

natomiast bazy danych innych grup użytkowników.

W prostym rozumieniu termin „baza danych” oznacza zbiór danych

zorganizowany przez system zarządzania bazą danych (DBMS, ang. Database

Management System).7 Jest to zbiór programów, które umożliwiają tworzenie

i eksploatację bazy danych. Oprogramowanie to ułatwia definiowanie

(specyfikacja typów danych przechowywanych w określonej bazie),

konstruowanie (zapamiętanie danych na nośniku kontrolowanym przez DBMS)

oraz przekazywanie danych (generowanie zapytań do baz w celu wyszukania

potrzebnych danych, uaktualnianie danych zgodnie ze zmianami zachodzącymi

w miniświecie, generowanie raportów o przechowywanych danych) dla różnych

aplikacji.

Jeffrey D. Ullman i Jennifer Widom przytaczają krótką historię systemów

zarządzania bazami danych: „początkowo DBMS wymagały ogromnych

komputerów, a same były bardzo obszerne i bardzo kosztowne. Wymagania co do

wielkości wynikały stąd, że tylko wielki system komputerowy mógł pomieścić

gigabajty danych. Obecnie gigabajt mieści się na jednym dysku i uruchomienie

DBMS na komputerze stało się zupełnie realne. Patrząc na to z innej strony,

gigabajt nie jest to dużo danych. Bazy danych w przedsiębiorstwach zajmują

często setki gigabajtów. Bazy danych nie są już przeznaczone do

8

przechowywania wyłącznie prostych typów danych. Obecnie można

zapamiętywać obrazy, dźwięk, filmy.”3

Największe współczesne bazy danych potrzebują czegoś więcej niż dyski.

Urządzenia trzeciego poziomu wymagają dłuższego czasu dostępu do wybranego

elementu, ponieważ każde z nich może pomieścić terabajt danych. Dostęp do

danych zawartych na dysku zajmuje od 10 do 20 milisekund, natomiast do

danych zawartych w pamięci trzeciego poziomu może trwać kilka sekund.

Wśród głównych składowych Systemu Zarządzania Bazą Danych należy

wymienić:

- moduł zarządzania pamięcią – obsługuje pliki danych w pamięci drugiego

poziomu jak i bufory w pamięci operacyjnej, w których umieszczone są

fragmenty plików;

- moduł obsługi zapytań – ważnym zadaniem tego modułu jest

„optymalizowanie” zapytań, to znaczy znalezieni właściwego algorytmu

generującego odpowiedź na konkretne pytanie;

- moduł zarządzania transakcjami – transakcja jest podstawową jednostką

przetwarzania w bazach danych; moduł ten umożliwia jednoczesne

przetwarzanie wielu transakcji, zapewniając zachowanie niepodzielności,

spójności, izolacji a także trwałości.

1.2. Rodzaje baz danych

Bazy danych można podzielić według struktur danych, których używają,

na:

- bazy proste, do których zaliczamy bazy kartotekowe, sieciowe bazy

danych oraz hierarchiczne bazy danych;

- bazy złożone, czyli bazy relacyjne, bazy obiektowe, bazy relacyjno –

obiektowe, strumieniowe bazy danych a także temporalne bazy danych.

3 Jeffrey D. Ullman, Jennifer Widom: „Podstawowy wyklad z systemów baz danych”, Wydawnictwa Naukowo – Techniczne, Warszawa 2000, s. 24;

9

W bazach kartotekowych każda tablica danych figuruje jako samodzielny

dokument, który nie współpracuje z innymi tablicami. Każda z tablic zawiera

rekordy, natomiast każdy rekord posiada identyczną strukturę pól. Bazy tego

typu wykorzystywane są w licznych programach, np. w książce telefonicznej

bądź kucharskiej, w spisach książek czy też kaset, płyt oraz w wielu innych.

Wszystkie te bazy stosowane są w jednym, konkretnie wybranym celu.

Dane w kartotekowych bazach danych można sortować, przeszukiwać,

stosować w nich filtry ograniczające zakres wyświetlanych informacji. Bazy te

można tworzyć w dowolnym programie, który zarządza bazami danych, w

arkuszach kalkulacyjnych a także w prostych edytorach tekstów przy użyciu

przecinków bądź tabulatorów.

Tabela 1. Kartotekowa baza danych

Nazwisko Imię Miasto E-mail

Kowalski Jan Warszawa kowalski@warszawa.pl

Wiśniewska Anna Kraków wisniewska@krakow.pl

Zieliński Henryk Wrocław zielinski@wroclaw.pl

Źródło: Http://pl.wikipedia.org/wiki/Kartotekowa_baza_danych 28.05. 2007

Sieciowe bazy danych są zmodyfikowaną wersją modelu hierarchicznego,

stworzoną przede wszystkim w celu rozwiązania problemów związanych z

bazami danych opartych właśnie o model hierarchiczny. Elementy danych w tym

modelu, są zorganizowane w strukturę drzewiastą podobnie jak w przypadku

modelu hierarchicznego. Jednak, inaczej niż w modelu hierarchicznym, model

sieciowy pozwala na definiowanie relacji wiele – wiele w postaci struktury

10

drzewiastej bez powtarzania poszczególnych wartości w ramach obiektu danych.

Zaletą sieciowego modelu baz danych jest szybkość, z jaką można odczytać

dane, oraz większe możliwości bazy. Model historyczny sieciowych baz danych

pozwalał tylko na związki binarne; wiele do jeden.

W bazach hierarchicznych dane, które widzi użytkownik są

przedstawiane w postaci zbioru struktur drzewiastych (hierarchii), a operatory

wykorzystywane do manipulowania tymi strukturami zawierają operatory

pokonywania ścieżek hierarchii w górę i w dół po tych drzewach4. Wszystkie

elementy danych w bazie hierarchicznej są zorganizowane w bardzo logiczny

sposób, to znaczy każda wartość obiektu danych jest logicznie powiązaną z jedną

lub kilkoma wartościami innego obiektu danych. Hierarchiczna baza danych ma

wiele zalet: przede wszystkim jest łatwa do wdrożenia, ma bardzo prostą i łatwą

do zrozumienia strukturę, oraz zazwyczaj bardzo krótki czas dostępu. Wadą

takiej bazy jest to, że pozwala zobrazować jedynie relacje jeden – jeden i jeden –

wiele lub wiele – jeden. Przykładem tego typu bazy jest opracowana przez IBM

baza IMS (ang. Information Management System).

Twórcą teorii baz relacyjnych (ang. relational Database Management

Systems) był Edgar F. Codd. W bazach relacyjnych wiele tablic danych może

współpracować ze sobą, czyli są ze sobą powiązane. Posiadają one wewnętrzne

języki oprogramowania, które zazwyczaj wykorzystują SQL do operowania na

danych, przy pomocy których tworzone są zaawansowane funkcje obsługi

danych. Język ten opiera się na silniku bazy danych, który pozwala zadawać

pewnego rodzaju pytania (kwerendy) a także wyświetlać dane, które spełniają

warunki zapytania. Natomiast zapytania mogą także wykonywać operacje

wstawiania danych, usuwania danych i ich aktualizacji. Język SQL zapewnia

również zarządzanie bazą danych. Bazy relacyjne oparte są na kilku prostych

zasadach 5:

- wszystkie wartości danych oparte są na prostych typach danych;

4 C. J. Date: „Wprowadzenie do systemów baz danych”, Wydawnictwa Naukowo – Techniczne, Warszawa 2000, s.45;5 Http://pl/wikipedia.org/wiki/Baza_danych 28. 05. 2007;

11

- wszystkie dane przedstawiane są w formie dwuwymiarowych tabel (tzw.

„relacji”), z których każda zawiera zero lub więcej wierszy (tzw. „krotki”)

i jedną lub więcej kolumn. Na każdy wiersza składają się jednakowo

ułożone kolumny wypełnione wartościami, które z kolei w każdym

wierszu mogą być inne;

- po wprowadzeniu danych do bazy istnieje możliwość porównania

wartości zawartych w różnych kolumnach, a także w różnych tabelach.

Możliwe jest także scalanie wierszy, gdy pochodzące z nich wartości są

zgodne;

- wszystkie operacje wykonywane są w oparciu o algebrę relacji – czyli

dostęp do danych definiowany jest poprzez operatory relacyjne takie jak:

rzutowanie, selekcja, złączenie, suma, różnica, produkt kartezjański – bez

względu na położenie wiersza w tabeli. Nie można zapytać o wiersze,

gdzie (x=3) bez wiersza pierwszego, trzeciego i piątego. Wiersze w

relacyjnej bazie danych przechowywane są w porządku całkowicie

dowolnym – nie wymagane jest aby odzwierciedlał on ani kolejność

wprowadzania wierszy, ani kolejności ich przechowywania;

- wymagana jest obecność jednej lub więcej kolumn niepowtarzalnych

w granicach całej tabeli, pozwalających odnaleźć konkretny wiersz –

wynika to z braku możliwości identyfikacji wiersza przez jego pozycję.

Kolumny te określa się jako „klucz podstawowy” (ang. primary key)

tabeli.

W bazach obiektowych dane przechowywane są w strukturach

obiektowych, które definiowane są jako klasy. Baza ta przechowuje obiekty w

odróżnieniu od relacji lub krotek przechowywanych w relacyjnej bazie danych.

Dane mogą być odczytywane tylko przy pomocy metod udostępnianych przez te

obiekty, które natomiast są widoczne jako obiekty języka programowania. Bazy

te w połączeniu z obiektowymi językami programowania działają szybciej od baz

relacyjnych, ponieważ niekonieczne jest przemapowywanie rekordów

12

przechowywanych w tabelach na obiekty.6 Jednym z podstawowych celów tego

typu bazy danych jest bezpośrednie odwzorowanie obiektów i powiązań między

nimi wchodzących w skład aplikacji na zbiór obiektów i powiązań w bazie

danych. Obiektowe bazy danych rozszerzają obiektowe języki programowania o

funkcjonalność zarządzania wielowątkowością a także o funkcje umożliwiające

odzyskiwanie danych. Cechą tego rodzaju baz jest to, że pozwalają na

przechowywanie danych o dowolnej strukturze, zdefiniowanej przez projektanta,

co powoduje, że taka baza sprawdza się wszędzie tam, gdzie relacyjna baza

danych napotyka trudności, przede wszystkim chodzi tutaj dynamicznie

rozwijający się Internet i WWW.

Bazy relacyjno – obiektowe pozwalają na manipulowanie danymi jako

zestawem obiektów, wewnętrznym mechanizmem przechowywania danych jest

tu baza relacyjna. Posiada wszystkie cechy bazy relacyjnej rozszerzonej o

możliwości bazy obiektowej. Istotna jest tutaj przede wszystkim możliwość

przechowywania danych multimedialnych, przestrzennych, czy np.

abstrakcyjnych; co do tej pory dla bazy relacyjnej nie było możliwe do

uzyskania.

Strumieniowa baza danych to baza danych, w której dane są

przedstawione w postaci zbioru strumieni danych. W modelu strumieni mamy do

czynienia z założeniem, że niektóre lub wszystkie dane, które napływają do

systemu nie są dostępne w dowolnej chwili. Czas, w którym możemy je

zarejestrować jest skończony. Dane te pojawiają się w źródle danych i przyjmują

postać strumienia danych.

„Strumienie danych różnią się od konwencjonalnych danych kilkoma

szczegółami7:

- elementy strumienia danych napływają na bieżąco (online);

- system nie ma wpływu na dane, jakie do niego napływają – ani na

kolejność ani na zawartość;

6 Http://pl.wikipedia.org/wiki/Obiektowa_baza_danych 28.05. 2007;7 Http://pl.wikipedia.org/wiki/Strumieniowa_baza_danych 28. 05. 2007;

13

- strumienie danych teoretycznie nie są ograniczone czasem – w

rozwiązaniu nie można założyć, że strumień danych będzie zawierał

określoną maksymalną ilość elementów;

- każdy element pobrany ze strumienia danych po przetworzeniu jest

niszczony lub archiwizowany. Dostęp do niego jest utrudniony, ponieważ

strumień nie jest przechowywany w pamięci operacyjnej, a łatwy dostęp

do danych możliwy jest tylko w przypadku ostatnio zarejestrowanych

danych.”

„Istnieje kilka podstawowych różnic pomiędzy systemami relacyjnymi

i strumieniowymi. Cechy, które spotykane są jedynie w systemach

strumieniowych to 8:

- implementacja ciągłych zapytań w systemie zarządzania danymi (nie

w aplikacji);

- moduł rejestracji danych umieszczony w systemie zarządzania danymi

(wbudowany);

- język zapytań oparty o zmodyfikowaną / rozszerzoną / alternatywną

algebrę opisującą operacje na strumieniach danych.”

Temporalna baza danych jest odmianą bazy relacyjnej, w której każdy

rekord posiada stempel czasowy, określający czas, w jakim wartość jest

prawdziwa. Posiada także operatory algebry relacyjnej, które pozwalają

operować na danych temporalnych (wyciągać historię). Bazy te są często

administrowane automatycznie, poprzez usuwanie nieaktualnych danych lub ich

archiwizowanie.9

Natomiast ze względu na sposób zarządzania bazami wyróżniamy bazy

operacyjne i analityczne.

Bazy operacyjne są to bazy wykorzystywane wszędzie tam, gdzie istnieje

potrzeba nie tylko na gromadzenie danych, ale również na możliwość ich

modyfikowania. Ten typ baz przechowuje dane dynamiczne, tzn. takie, które

ulegają ciągłym zmianom i przedstawiają aktualny stan rzeczy, której dotyczą.

Zazwyczaj to ten typ bazy można spotkać w różnych organizacjach, firmach. 8 Http://pl.wikipedia.org/wiki/Strumieniowa_baza_danych 28. 05. 2007;9 Http://pl.wikipedia.org/wiki/Baza_danych 28. 05. 2007;

14

Przykładem takiej bazy danych są np. bazy inwentaryzacyjne lub bazy obsługi

zamówień.

Analityczne bazy danych wykorzystywane są przede wszystkim do

przechowywania danych historycznych i informacji związanych z pewnymi

wydarzeniami. Są to dane, które nie wymagają modyfikowania, są one statyczne

tzn. bardzo rzadko, lub w ogóle nie ulegają zmianom. Bazy te są

wykorzystywane po to, aby np. przeanalizować tendencje rynkowe lub na

podstawie długoterminowych danych statystycznych przewidzieć prognozy na

przyszłość. Przykładem takiej bazy są np. bazy testów chemicznych lub danych

pomiarowych.

1.3. Wybrane programy komputerowe do projektowania baz

danych.

Pierwszym etapem w projektowaniu baz danych jest zidentyfikowanie

problemu. Należy napisać w miarę krótką informację o tym, na czym polega

problem, który ma zostać rozwiązany przez bazę. Następnie konieczne jest

zwięzłe zdefiniowanie tego, co jest w nim najważniejsze. Określenie to pozwoli

na ocenę czy postawione zadanie jest realizowane prawidłowo.

Po określeniu problemu następnym krokiem jest zadanie pytania: „jakiej

informacji potrzebujemy do rozwiązania problemu?”. Na tym etapie należy

zdefiniować rzecz lub zdarzenie, które musi zostać określone w celu rozwiązania

problemu. Dla rozwiązania problemu należy zebrać konieczne do tego celu

informacje. Wybrane elementy i ich wzajemne relacje definiują podejście do

powstającej bazy.

Gdy elementy zostaną już zidentyfikowane należy rozłożyć każdy z nich

na części (tzw. dekompozycja). Zdolność dekompozycji elementu zależy od tego

jak wiele jest znanych informacji o problemie i obszarze z nim związanym.

Kiedy elementy bazy są już zdefiniowane, wówczas należy określić

i zanotować te składniki danych, które trzeba zgromadzić dla odpowiedniego

15

opisania każdego elementów. Kolejnym etapem jest przełożenie tych składowych

na relacje. Atrybuty w relacjach muszą być ze sobą powiązane, czyli atrybut

musi być niezbędny dla elementu, który jest przez niego opisywany. Nie może

być niezależny czy też zewnętrzny wobec niego. Przy przekształcaniu elementów

w relacje należy także unikać redundacji, odnosi się to zarówno do powielania

atrybutów jak i do powielania elementów wewnątrz relacji. Jeśli to możliwe

element powinien występować raz i tylko raz w obrębie bazy.

Na tym etapie relacje są ze sobą łączone przy pomocy obcych kluczy.

Możliwe są 3 sposoby łączenia:

- jeden do jednego – krotka w jednej relacji ma tylko jeden odpowiednik w

innej;

- jeden do wielu – każda krotka w pojedynczej relacji może wskazywać

wiele krotek w innej relacji;

- wiele do wielu – każda krotka w każdej relacji może wskazywać wiele

krotek

w innych relacjach.

„Relacje mogą być łączone nawzajem przez obce klucze. Obcy klucz jest

kombinacją jednego lub więcej atrybutów przedstawionych w dwóch lub większej

liczbie relacji. Tak podzielone atrybuty łączą relacje, podobnie jak zbiór znaków,

który okazuje się nowelą, a później pojedynczym dziełem”.10

Do najbardziej znanych programów służących do projektowania baz

danych należą: dBASE, MS Access, Kexi i Delphi.

dBASE jest pierwszym powszechnie stosowanym systemem baz danych

dla mikrokomputerów, opracowany zosta przez firmę Ashton – Tate dla systemu

operacyjnego CP/M, a później dla maszyn Apple II, Apple Macintosh i IBM PC

z DOS.

Historię dBASE można prześledzić wstecz do połowy lat 60., aż do

systemu RETRIEVE, który był sprzedawany przez Tymshare Corporation.

Jednym z użytkowników RETRIEVE było Jet Propulsion Laboratory (JPL),

które pod koniec lat 60. zwróciło się do jednego z jego programistów, Jeba 10 Fred Butzen, Dorothy Forbes: „Linux, bazy danych”, Zakład Nauczania Informatyki „MIKOM”, Warszawa 1999, s.64;

16

Konga, o opracowanie zmodyfikowanej wersji. W wyniku powstał JPLDS (Jet

Propulsion Laboratory Display Information System), napisany w języku

FORTRAN.

W 1978 roku inny programista z JPL (C. Wayne Ratliff) napisał w

asemblerze program bazodanowy dla systemu operacyjnego CP/M, który został

nazwany Vulcan. Program ten miał początkowo pomagać w obstawianiu

zakładów piłkarskich w biurze, potem został wykorzystany w obliczaniu

podatków.

Georgie Tate i Hal Lashlee, prowadzący firmę Discount Software, po

obejrzeniu demonstracyjnej wersji Vulcana, zaproponowali Ratliffowi przejęcie

na siebie marketingu, następnie zaoferowali Ratliffowi stanowisko wiceprezesa

ds.nowych technologii. Ratliff został nastepnie szefem projektu dBASE III.

Pierwotne wersje dBASE były pisane w asemblerze, następnie przy

pomocy języka wysokiego poziomu C. Jednak skutek tego okazał się fatalny –

dBASE III był wystarczająco szybki na nowych maszynach, ale zbyt wolny na

starszych komputerach PC, więc zosta zignorowany przez większość

użytkowników. Sukces tej wersji nastąpił dopiero pod koniec 1985 r.

Rok później firma Ashton – Tate rozpoczęła prace nad aplikacjami dla

Macintosha. W tym celu wykupiła niewielką firmę Ann Arbor Softworks

projektującą aplikacje biznesowe, w tym arkusz kalkulacyjny Full Impact,

procesor tekstu FullWrite Professional, a także system bazodanowy dBASE Mac.

dBASE Mac zawierał graficzny interfejs użytkownika i potrafił wykonywać

wiele złożonych zadań prościej niż programy w systemie znakowym. Jego

największą wadą była jednak niezgodność z produktem dla PC, wskutek czego

konkurował jedynie z programami dla Macintosha, jak 4th Dimension, Helix i

FileMaker.

dBASE IV ukazal się pod koniec 1988r, zawierając mnóstwo błędów.

Błędy te zostały poprawione dopiero po wykupieniu firmy Ashton – Tate przez

firmę Borland. Sam produkt przeniesiono wówczas na inne platformy, takie jak

Sun SPARC, IBM – owski AIX i DEC VMS. dBASE IV pozostał głównym

produktem aż do 1993r.

17

dBASE 5.0 powrócił do swoich korzeni, jako produkt wyłącznie dla

komputerów PC, zarówno w DOS, jak i Windows. Sprzedaż programu jednak

malała i ostatecznie w 1999r. Borland zdecydował się sprzedać prawa do

programu powstałej firmie dBASE Inc., która podtrzymuje go przy życiu na

platformie Windows.11

MS Access jest narzędziem do tworzenia klienckich aplikacji

bazodanowych. Należy do narzędzi 4 generacji (tradycyjne języki

programowania są zaliczane do 3 generacji) co oznacza, że jest generatorem

aplikacji. Praca projektanta / programisty polega do pewnego stopnia na

specyfikowaniu, jak poszczególne części aplikacji bądź cała aplikacja ma

wyglądać i działać, a sam system już ją generuje. Następnie na podstawie

wygenerowanej wersji aplikacji, programista dopasowuje ją do specyficznych

potrzeb użytkownika, używając w tym celu narzędzi projektowania procesów

dialogu z użytkownikiem, kodu mającego postać makr lub procedur specjalnego

języka do pisania aplikacji w systemie MS Office.12

Za pomocą programu MS Access można zarządzać wszystkimi

niezbędnymi informacjami używając jednego pliku bazy danych. W pliku takim

można dzielić dane na odrębne części, zwane tabelami.

MS Access charakteryzuje się tym, że:

- wszystkie elementy danych, czyli tabele, indeksy i słownik danych są

zawarte w jednym pliku posiadającym rozszerzenie MDB wraz z

elementami aplikacji: formularzami, wzorcami raportów, modułami

programów;

- istnieje możliwość dołączenia tabel z innych systemów baz danych;

- istnieje możliwość korzystania z serwerów SQL przez ODBC (ang. Open

DataBase Connectivity - otwarte łącze baz danych);

- istnieje możliwość udostępnienia własnych danych przez ODBC.

MS Acceess znalazł zastosowanie w małych systemach baz danych

służących zarówno do użytku prywatnego jak i do małych biur; w systemach

11 Http://pl.wikipedia.org/wiki/DBASE 29. 05. 2007;12 Izabela Rojek – Mikołajczak: „Bazy danych, kurs podstawowy dla informatyków”, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004, s. 42;

18

wielodostępnych o małym obciążeniu; w nowoczesnych interfejsach do

„tradycyjnych” systemów baz danych. System ten można również wykorzystać

do szybkiego prototypowania aplikacji bazodanowych.

Podstawowymi obiektami w MS Access są13:

- tabele – struktury danych wierszy i kolumn, przy czym w MS Access

wiersz nazywany jest rekordem, a kolumna polem; jest to zbiór danych

dotyczących określonego tematu; używanie oddzielnych tabel dla każdego

tematu eliminuje duplikowanie danych co powoduje że przechowywanie

danych staje się bardziej efektywne i eliminuje błędy wprowadzania

danych;

- kwerendy (zapytania) – instrukcje SQL dotyczące wyszukiwania i

operowania danymi; przy ich pomocy dane są przetwarzane różnymi

sposobami, natomiast grupowanie i filtrowanie odbywa się poprzez relacje

algebry relacyjnej i relacje mnogościowe; znane są 2 rodzaje kwerend: do

operacji na danych oraz do tworzenia definicji struktur danych, tzn. tabel;

- formularze – służą do efektywniejszego wprowadzania danych, oparte są

na tabelach lub kwerendach; dzięki nim możliwe jest wyświetlanie danych

w formie bardziej czytelnej niż w postaci tabel; przede wszystkim

umożliwiają łatwą pracę z danymi (ich wprowadzanie i uaktualnianie);

- raporty – służą do prezentacji informacji w postaci drukowanych

dokumentów, oparte są na tabelach i kwerendach; umożliwiają

drukowanie zbiorczych zestawień danych; użytkownik ma pełną kontrolę

nad rozmiarem i wyglądem wszystkich elementów raportu, dzięki czemu

może wyświetlać dane w żądany sposób;

- makra – pozwalają na automatyzację pracy w bazie, np. wyświetlają

formularze czy też drukują raporty; ich tworzenie jest proste i nie wymaga

znajomości języków programowania; pomagają zautomatyzować często

wykonywane zadania;

- grupy – służą do przechowywania zbiorów różnych obiektów bazy danych

w jednym miejscu;13 Izabela Rojek – Mikołajczak: „Bazy danych, kurs podstawowy dla informatyków”, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004, s. 43;

19

- moduły – dodatkowe programy napisane w Visual Basic’u, które

rozszerzają działania makr o bogate możliwości; istnieją dwa podstawowe

typy modułów: moduły klasy i moduły standardowe.

Kreator tabel umożliwia wstępne określenie związków (relacji) między

tabelami, ale nie wykonuje wszystkich wymaganych zadań. Nawet jeśli określi

się, że jeden rekord z pierwszej tabeli może dopasowywać się do wielu rekordów

drugiej tabeli, nie jest to jeszcze związek typu ‘jeden do wielu’. Określenie

odpowiedniego związku trzeba dokonać ręcznie z oknie Relacje.

Terminy używane przy określaniu związków między tabelami14:

- klucz główny (podstawowy) – pole z różnymi wartościami (lub

kombinacją wartości) dla każdego rekordu tabeli; pole klucza musi być

unikatowe i nie może być puste;

- klucz obcy – nieunikatowe pole tabeli. Która jest powiązana z kluczem

głównym innej tabeli;

- aktualizacja kaskadowa – gdy wymusza się integralność referencyjną,

zmiana wartości klucza głównego rekordu z tabeli podstawowej

spowoduje przeniesienie tej zmiany na wszystkie pola kluczy obcych

powiązanych z tym rekordem;

- usuwanie kaskadowe – gdy wymusza się integralność referencyjną,

usunięcie rekordu z tabeli podstawowej powoduje usunięcie wszystkich

rekordów powiązanych z rekordem głównym, a należących do innych

tabel;

- złączenie wewnętrzne – musi istnieć wspólna wartość w łączonych polach

z obu tabel;

- integralność referencyjna – zbiór zasad zapewniających poprawność

relacji między rekordami powiązanych tabel i zabezpieczających przed

niewłaściwą zmianą lub usunięciem danych.

Każda procedura w module może być procedurą typu Function lub

procedurą typu Sub.

14 Helen Feddema: „Microsoft Access, podręcznik administratora”, Wydawnictwo HELION, Gliwice 2006, s. 49;

20

Procedury typu Sub wykonują operację lub serię operacji, lecz nie

zwracają żadnej wartości. Każdy formularz i raport w bazie danych posiada

wbudowany moduł formularza lub moduł raportu, który zawiera szablony

procedur. Można dodać kod uruchamiany w odpowiedzi na zdarzenia

występujące w formularzu czy też w raporcie. Kiedy Microsoft Access

rozpoznaje wystąpienie zdarzenia w formularzu lub raporcie automatycznie

uruchamia procedurę obsługi zdarzenia dla danego obiektu lub zdarzenia.

Procedury typu Function (często zwane po prostu funkcjami) są to takie

procedury, które zwracają jakąś wartość, np. wynik obliczenia. Język Visual

Basic zawiera wiele wbudowanych funkcji, np. funkcja Now zwraca bieżącą datę

i godzinę. Istnieje również możliwość tworzenia własnych funkcji

niestandardowych. Ponieważ funkcje zwracają wartości, są używane w

wyrażeniach. Wyrażenia zawierające funkcje są często wykorzystywane w

programie MS Access, np. w instrukcjach i metodach języka Visual Basic.15

Access 2002 XP został wyposażony w możliwość współpracy z

Internetem. Obiekty relacyjnych baz danych można przekształcić w dokumenty

przeznaczone do opublikowania na stronach WWW. 16

Kexi to aplikacja postrzegana jako długo wyczekiwany konkurent

Microsoft Accessa, FileMaker'a i Oracle Forms. Aplikacja służy do tworzenia

relacyjnych baz danych, pozwala na projektowanie formularzy (własne interfejsy

baz danych), tabel i zapytań. Wszystkie obiekty - tabele, zapytania, formularze -

są przechowywane w bazie danych co pozwala na łatwe udostępnianie danych i

interfejsu bazy.

Program jest częścią pakietu KOffice działającego w systemach

operacyjnych Linux i Unix. Działa także na platformie MS Windows.

Od 2003 roku program Kexi jest rozwijany również przez firmę

OpenOffice Polska, oferującą też komercyjną wersję tej aplikacji z płatnym

wsparciem technicznym.

Do możliwości Kexi należą17:15 http://web.pertus.com.pl/~stanley/access_pigulka/Wstep.htm 29. 05. 2007;16 Elżbieta Stapp, Lucjan Stapp: „Wstęp do informatyki, bazy danych, Access”, Oficyna Wydawnicza WSEiZ, Warszawa 2002, s. 109;17 http://pl.wikipedia.org/Kexi 29. 05. 2007;

21

- projektowanie formularzy, tabel i zapytań (te ostatnie także w widoku

SQL);

- obsługa typów danych: liczbowych, tekstowych, data, czas, obiektowych;

- wykonywanie zapytań do baz danych, w tym parametrycznych;

- wprowadzanie i sortowanie danych;

- drukowanie prostych raportów na podstawie tabel i zapytań oraz podgląd

wydruku;

- automatyczne dostosowywanie sposobu wyświetlania danych w

formularzach i tabelach do typu danych;

- defragmentowanie plików baz danych.

Delphi jest wizualnym i obiektowym środowiskiem programistycznym do

tworzenia aplikacji w systemie Windows 95/98/NT. Odpowiednikiem Delphi dla

Linuxa jest Kylix.

Delphi opracowane przez firmę Borland, jest następcą środowiska Turbo

Pascal będącego połączeniem kompilatora języka Pascal ze środowiskiem

edycyjnym.

„Wadą Turbo Pascala było prawdopodobnie zestarzenie się systemu DOS,

pod który można było tworzyć swoje programy. Na początku lat 90-tych nie

powstała już kolejna wersja Turbo Pascala (ostatnia nosiła numer 7.0), a

Borland wypuścił osobny produkt o nazwie "Borland Pascal". Działał on pod

systemem Windows 3.x i umożliwiał tworzenie dla niego własnych

programów.”18

Borland Pascal nie zdobył dużej popularności. Problemem była

pracochłonna obsługa interfejsu Windows z poziomu programu. Windows

wymaga rejestracji klasy okna, przy rysowaniu i podawaniu uchwytów do

elementów graficznych, obsługi wiadomości rozsyłanych pomiędzy aplikacjami.

Programista musiał pamiętać o setce nieistotnych z punktu widzenia programu

rzeczach, skupiając się na sensownej prezentacji programu zamiast zająć się

głównymi zadaniami aplikacji. Projektanci Borlanda postanowili to zmienić.

18 http://pl.wikibooks.org/wiki/Delphi/Czym_jest_Delphi 04. 06. 2007;

22

Efektem ich prac było Delphi, w którym zaimplementowano język Object

Pascal. Jego kompilator miał przejąć na siebie obsługę całej grafiki,

rejestrowania klas, odczytywanie komunikatów systemowych itd. Środowisko

ma pozostawić programiście jedynie zadanie napisania obsługi istotnej części

programu.19

W języku Object Pascal wymagane jest zadeklarowanie wszystkich

elementów przed ich użyciem. Program główny zawiera nagłówek,

rozpoczynający się słowem kluczowym i zawierać on może komentarz, opisujący

rozwiązywany problem. Nagłówek jest ignorowany przez kompilator w wyniku

czego może zostać pominięty w całości.

Po nagłówku powinna się znaleźć deklaracja modułów, przy założeniu, że

program korzysta ze zmiennych, stałych funkcji lub procedur zdefiniowanych w

tych modułach. Natomiast moduł (inaczej nazywany biblioteką procedur i

funkcji) może dodatkowo zawierać blok wykonawczy, który będzie

wykonywany tylko wtedy kiedy moduł ten zostanie zadeklarowany w programie

głównym lub po dowiązaniu tego modułu do programu głównego poprzez

deklarację w innym module. Moduł nie może działać samodzielnie – w

odróżnieniu od programu głównego. Wyróżniamy moduły standardowe (stałe,

typy danych, zmienne, procedury i funkcje są dostępne po zadeklarowaniu

danego modułu w programie) i moduły niestandardowe (tworzone są przez

autora programu, a plik który zawiera treść modułu powinien być dostępny

podczas kompilacji całego programu).

Na końcu każdego programu znajduje się znak „.” oznaczający jego

koniec.

Tekst napisany w języku Object Pascal pozwala na wyróżnienie jednostek

leksykalnych (ciągi znaków) oddzielonych odstępami, znakami nowej linii lub

tabulacji. Jednostki leksykalne składają się z dużych i małych liter alfabetu

łacińskiego, znaku podkreślenia, cyfr dziesiętnych oraz ze znaków specjalnych.

Jednostki leksykalne Object Pascala można podzielić na20:

19 http://pl.wikibooks.org/wiki/Delphi/Czym_jest_Delphi 04. 06. 2007;20 Teresa Pamuła, Stanisław Krawiec: „Budowa aplikacji w Delphi”, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu, Bytom 2005, s. 16;

23

- słowa kluczowe – są zastrzeżone i nie mogą być używane w innych

znaczeniach; jest to ciąg liter określający konstrukcję języka;

- dyrektywy – słowa, które nie mają specjalnego znaczenia w kodzie

źródłowym programu; stosowane są np. do określenia zakresów

widoczności elementów klasy lub do określenia rodzajów procedur i

funkcji;

- identyfikatory – są to ciągi znaków, które składają się z liter i cyfr, nie są

one słowami kluczowymi. Identyfikator może posiadać nieograniczoną

liczbę znaków, jednak tylko 255 pierwszych są znaczące. Powinien on

rozpoczynać się wielką literą, natomiast wielkość kolejnych nie ma

istotnego znaczenia. W programie nie mogą występować dwa takie same

identyfikatory, które zadeklarowane są na tym samym poziomie.

- literały – są to napisy, które reprezentują stałe; wyróżniamy:

arytmetyczne, łańcuchowe i logiczne literały;

- komentarz – to dowolny tekst, który został ujęty w parę znaków {} albo

(**), a także tekst rozpoczynający się od symbolu // do końca wiersza.

Komentarz może być umieszczony w nieokreślonym miejscu programu,

nie może jednak rozbijać całości jednostek leksykalnych.

Delphi jest środowiskiem programowania wyposażonym w edytor,

kompilator, debugger i kilka innych przydatnych funkcji.

Programy tworzone w Delphi muszą zostać skompilowane do postaci

kodu binarnego przed pierwszym wykonaniem, pomimo tego podczas

projektowania niektóre komponenty działają już w trakcie tworzenia projektu,

umożliwiając oglądanie efektów pracy. Delphi zapisuje informacje o

właściwościach obiektów udostępniając je programiście. Informacje te

umożliwiają zmianę ich wartości przez programistę bez pisania kodu programu

oraz są używane podczas pracy programu - technika ta zwana jest RTTI (ang.

Run Time Type Information – informacja o typie w trakcie wykonywania

programu). Tworzone programy pracują na zasadzie obsługi zdarzeń, każde

polecenie (np. kliknięcie myszką) generuje zdarzenie, które poprzez wewnętrzne

mechanizmy programu są przesyłane do odpowiedniego komponentu, a rolą

24

programisty jest tylko dołączenie odpowiedniego kodu umożliwiającego obsługę

tego zdarzenia.

Delphi jest również określane jako narzędzie RAD (ang. Rapid

Application Development), czyli narzędzie służące do bardzo szybkiego

tworzenia aplikacji. Pozwala ono stosować efektywniejsze programowanie

wizualne. „Na przykład zamiast pisać rozbudowany fragment kodu tworzący

okienko wraz z jego składnikami: menu, przyciskami, polami edycyjnymi,

paskiem statusu itd., można je zbudować z gotowych graficznych elementów,

które wystarczy przeciągnąć i upuścić w odpowiednim miejscu na projekcie

formularza za pomocą myszy.”21 Ten nowy sposób tworzenia aplikacji nie

zastąpił tradycyjnego programowania, w dalszym ciągu konieczne jest np. ręczne

wpisanie kodu funkcji, która zostanie wykonana w wyniki naciśnięcia przycisku.

Poszczególne wersje Delphi ukazywały się22:

- Delphi 1 – 1995r., 16 – bitowa i przeznaczona do pracy w MS Windows

3.1.;

- Delphi 2 – 1996 r., środowisko 32 – bitowe, generujące kod dla MS

Windows 95;

- Delphi 3 – 1997r., wprowadziło do środowiska elementy takie jak:

pakiety, rozproszoną obsługę danych, wspomaganie tworzenia aplikacji

internetowych, wspomaganie tworzenia kontrolek ActiveX;

- Delphi 4 – dodało wiele nowych uprawnień IDE (ang. Integrated

Development Environment czyli zintegrowane środowisko

programistyczne) oraz usprawnienia w samym języku oprogramowania;

- Delphi 6 – pojawiła się m.in. możliwość tworzenia przezroczystych okien;

- Delphi 7 – dodany został nowy komponent pozwalający na używanie styli

wizualnych z Windows XP w tworzonych programach;

- Delphi 8 – 2003 r., wprowadzono Delphi w środowisko .NET;

21 Andrzej Pasławski: „Programowanie w Delphi 5.0”, Wydawnictwo „Edition 2000”, Kraków 2000, s. 19;22 http://pl.wikipedia.org/wiki/Delphi 04. 06. 2007;

25

- Edycja 2005r. – oprócz zintegrowania w jednym środowisku

kompilatorów dla języków Delphi, Delphi.NET, C#, wprowadzono dalsze

udoskonalenia środowiska;

- Delphi 2007 dla win32.

2. Charakterystyka funkcjonowania firmy „Bendiks”

2.1. Powstanie i rozwój firmy

W roku 1983 Antoni Zajkowski – pierwszy polski olimpijczyk w judo

wyjechał na 2 – letni kontrakt trenerski do Szwecji. Jego współlokatorem był

zapaśnik, olimpijczyk Andrzej Skrzydlewski, który wprowadził Antoniego

tajniki handlu częściami samochodowymi. Tym sposobem z trenera judo zosta

przedsiębiorcą.

Pierwszy towar pakowany był w podróżne torby, a następnie w bagażniku

starego mercedesa 123 „beczki” przewożony ze Szwecji do Polski. Wkrótce

26

Antoni zachęcił do współpracy swoja rodzinę oraz sąsiada Michała. Zaczęli

sprzedawać części samochodowe bezpośrednio do warsztatów sklepików oraz na

giełdach samochodowych jeżdżąc po Polsce.

Równolegle, na przełomie lat 80 – tych i 90 – tych Antoni na nazwisko

żony – Anny Zajkowskiej zarejestrował działalność gospodarczą, w której po raz

pierwszy pojawia się nazwa BENDIKS.

W 1992 roku Antoni skończył budowę swojego domu w Łomiankach pod

Warszawą i przeniósł tam firmę. Jednocześnie przekształcił założoną na

nazwisko żony działalność gospodarczą na spółkę cywilną „Bendiks Anna

Zajkowska & Michał Adamiec”.

Obok domu firma otworzyła pierwszy punkt sprzedaży i wkrótce

rozpoczęła specjalizować się w elektryce pojazdowej.

W owych czasach nie istniały firmy kurierskie, zatem dystrybucja

odbywała się bezpośrednio do klientów za pomocą akwizytorów.

Firma nawiązała pierwsze kontakty z firmami spoza Szwecji – ZEN,

HUCO.

Po pierwszych targach we Frankfurcie, w których udział wzięli Antoni i

Michał, rozpoczęła się współpraca z takimi firmami jak: OREM, GHIBAUDI,

HOLGER CHRISTIANSEN, a w następnej kolejności z: ORME, IKA, BOSCH,

VALEO, TRAPSO, SPAMO, MOBILETRON.

W tym samym okresie, po wybudowaniu domu na sąsiedniej posesji przez

Michała Adamca, firma otworzyła w jego piwnicy pierwszy warsztat regeneracji

alternatorów rozruszników. Niedługo później firma przeniosła rozrastającą się

część produkcyjną do wynajętych pomieszczeń przy ulicy Rolniczej.

Od 1992 roku akwizytorzy zaczęli się usamodzielniać otwierając liczne

sklepy i warsztaty na terenie całego kraju – wiele z nich pod nazwą BENDIKS.

W 1995 roku firma została wyłącznym przedstawicielem UNIPOINT’u.

Sklep i hurtownia „Bendiks” w Białymstoku przy ulicy Warszawskiej 21

lokal 202 istnieje od 15 września 1992 roku. Na początku działalności sklep

otwarty był od poniedziałku do piątku, a w sobotę prowadzona była akwizycja.

Wszystkie rachunki wypisywane były odręcznie. Towar stanowiły przede

27

wszystkim części zamienne do rozruszników i alternatorów, całościowych

rozruszników było niewiele.

W 1995 i 1996 roku firma „Bendiks” w Łomiankach razem z białostocką

miały swoje stoisko na hali Włókniarz, podczas odbywających się wówczas

targach motoryzacyjnych. W1996 roku zatrudniono pracownika w białostockim

„Bendiksie”. W tymże samym roku z hurtowni w Łomiankach otrzymano w

prezencie komputer klasy Pentium wraz z drukarką igłową. Księgowość od

początku istnienia firmy prowadziła właścicielka.

Wraz ze zwiększeniem ilości towaru w magazynie należało powiększyć

firmę, w związku z tym dokonano zakupu następnego lokalu o numerze 209.

Obecnie w firmie znajdują się 3 komputery, drukarka fiskalna i laserowa oraz

dostęp do Internetu.

Firma „Bendiks” w Białymstoku współpracuje obecnie z takimi firmami

w Polsce, jak: „Bendiks” w Łomiankach, MJ&Company w Kleszczelach, Cargo

w Poznaniu i Bosch w Warszawie.

2.2. Zakres działalności firmy „Bendiks”

Specjalnością firmy „Bendiks” jest dystrybucja i regeneracja części

zamiennych w zakresie elektryki i elektromechaniki pojazdowej (zwłaszcza

samochodowej). Dystrybucja obejmuje przede wszystkim kompletne alternatory i

rozruszniki oraz ich podzespoły do pojazdów z silnikami spalinowymi jak:

samochody osobowe i ciężarowe, wózki widłowe, maszyny drogowe i rolnicze,

motory, łódki i motorówki.

Są to zarówno produkty nowe (oryginalne, jak i te produkowanych na

rynek wtórny) jak i regenerowane sprzedawane pod własną marką Bendiks.

Firma jest wyłącznym przedstawicielem na Polskę firmy Unipoint (firma z

Tajwanu) oraz dystrybutorem wielu firm, takich jak: Bosch (firma niemiecka),

Cargo (firma duńska), Elmot Delco Remy (firma polska), Era, Eucarbo (firma

włoska), Ghibaudi (firma włoska), Hueco (firma niemiecka), Icra (firma włoska),

Ika (firma włoska), Kelle (firma węgierska), Magneton (firma czeska), Magnetti

28

Marelli (firma włoska), Mobiletron (firma chińska), Orme (firma włoska),

Transpo (firma amerykańska), Stmot, Valeo (firma francuska), Zen (firma

brazylijska) i wiele innych.

Proces regeneracji obejmuje23:

- demontaż alternatora lub rozrusznika na podzespoły;

- czyszczenie poszczególnych podzespołów;

- diagnostykę sprawności podzespołów;

- regenerację gniazd mocujących i łożyskowych;

- regenerację koła pasowego;

- regenerację sprzęgła rozrusznika (tzw. bendiksa);

- wymianę łożysk i szczotek alternatora lub rozrusznika;

- ewentualną wymianę lub regenerację wirnika, uzwojenia, zestawu

prostowniczego;

- regenerację wyłącznika elektromagnetycznego (tzw. automatu,

elektrowłącznika);

- zabezpieczenie podzespołu przed korozją;

- montaż i sprawdzenie poprawności działania na stanowisku testowym.

W przypadku regeneracji alternatora istotnym jest dokonanie właściwej

oceny stanu elementów głównych czyli regulatora, zestawu prostowniczego,

wirnika oraz uzwojenia.  Aby tego dokonać konieczne jest dysponowanie

technicznymi możliwościami kontroli i pomiaru tych podzespołów.  Ważny jest

też właściwy wybór zamienników i jakość wymienianych łożysk.

W przypadku, gdy uzwojenie i/lub wirnik rozrusznika są niesprawne w

zależności od kosztów regeneruje się je lub wymienia na nowe. Istnieją

techniczne możliwości regenerowania każdego wirnika i/lub uzwojenia jednak z

punktu widzenia kosztów nie zawsze jest to opłacalne.

W ofercie części samochodowych firmy „Bendiks” można znaleźć m.in.24:

- rozruszniki;

- alternatory i prądnice;

- sprzęgła (bendiksy) rozrusznika;23 http://bendiks.pl/index.php?action=52 04. 06. 2007;24 http://bendiks.pl/index.php?action=aktualnosci&aktualnosci_id=8 05. 06. 2007;

29

- automaty (elektrowłączniki, elektromagnesy) rozrusznika;

- wirniki rozrusznika i alternatora;

- uzwojenia rozrusznika i alternatora;

- stojany rozrusznika;

- szczotki alternatora i rozrusznika;

- szczotkotrzymacze rozrusznika i alternatora;

- tulejki rozrusznika;

- łożyska kulkowe i igiełkowe rozrusznika i alternatora;

- dekle alternatora;

- główki rozruszników;

- prostowniki (układy prostownicze, układy diodowe) alternatora;

- regulatory alternatora;

- diody układów prostowniczych alternatora;

- bieżnie rozrusznika.

Alternator jest trójfazową prądnicą prądu zmiennego, najczęściej

stosowana jako źródło prądu w pojazdach mechanicznych. Jest maszyną znacznie

wydajniejszą i bardziej niezawodną od prądnicy prądu stałego.

Główne uzwojenia robocze alternatora są w stojanie, a nie w wirniku jak

ma to miejsce przy prądnicy, dzięki czemu nie ma potrzeby stosowania

komutatora.

Alternator wzbudzany jest przez uzwojenie wirnika, poprzez dwa

pierścienie i dwie szczotki. Pierścienie zamocowane są na obwodzie lub czole

wirnika. Uzwojenie wirnika nawinięte jest osiowo. Podczas gdy przez to

uzwojenie płynie prąd wytwarzane jest pole elektromagnetyczne, które

oddziałuje na uzwojenia stojana, w których zaczyna płynąć prąd. Uzwojenia

stojana rozmieszczone na obwodzie są połączone najczęściej w gwiazdę, tzn.

końce są zwarte a początki podłączone do trójfazowego układu prostowniczego.

Przy układzie prostowniczym często zamontowany jest elektroniczny

regulator napięcia, który reguluje prąd wzbudzenia wirnika oraz utrzymuje stałe

napięcie instalacji, które najczęściej wynosi 14,2 V.25

25 http://staszekel.ulotka.biz/ 04. 06. 2007;

30

Dla zapewnienia współpracy z akumulatorem, który wymaga napięcia

stałego, alternator posiada wbudowany prostownik na diodach krzemowych.

Układ prostowania prądu posiada często oddzielne diody do prostowania prądu

głównego i oddzielne 3 diody do prostowania prądu używanego do wzbudzania

alternatora. Układ taki zapewnia, że podczas małych obrotów silnika lub przy

włączonej instalacji elektrycznej przy wyłączonym silniku wirnik alternatora nie

jest magnesowany i nie pobiera prądu z akumulatora.

Obecnie alternatorów używa się częściej, ponieważ są znacznie lżejsze od

prądnicy prądu stałego i zdolne do oddawania maksymalnego prądu już przy

niewielkiej prędkości obrotowej wirnika.26

Rozrusznik jest to silnik elektryczny prądu stałego charakteryzujący się

dużym momentem obrotowym, początkowym. Wykorzystywany jest do rozruchu

wszelkiego rodzaju silników spalinowych.

Budowa rozrusznika jest stosunkowo prosta. Wewnątrz statora

(wykonanego z magnesu albo z uzwojeń tworzących elektromagnes)

ułożyskowany jest wirnik zbudowany z pakietu blach odizolowanych od siebie.

Uzwojenia poszczególnych sektorów spotykają się na jednym z końców wirnika

poprzez komutator i szczotki dociskane do komutatora mają kontakt z

zewnętrznym zaciskiem prądowym. Uruchomienie rozrusznika odbywa się za

pośrednictwem przekaźnika, sterowanego sygnałem elektrycznym prowadzonym

równolegle przewodem z tego samego zacisku akumulatora poprzez bezpiecznik,

stacyjkę i włącznik startera.

Specjalne systemy mechaniczne lub mechaniczno – elektryczne pozwalają

wprowadzić rozrusznik do pracy (obracanie wałem korbowym) i wycofanie go ze

współpracy z układem korbowym po uruchomieniu silnika. Można zapewnić to

poprzez elektromagnes i koło zębate na specjalnym ślimaku, które po dokonaniu

rozruchu cofane jest w stronę rozrusznika dzięki sprężynie. Stosuje się również

inne rozwiązania, wykorzystujące np. mechanizmy rolkowe. Niezależnie od typu

mechanizmu zazębiającego, przełożenie rozrusznik – silnik, jest tak dobrane, by

zwiększyć moment obrotowy generowany przez starter.27

26 http://pl.wikipedia.org/wiki/Alternator 04. 06. 2007;27 http://yawabusa.webpark.pl/rozrusznik/rozrusznik.htm 05. 06. 2007;

31

Bendiks natomiast jest częścią rozrusznika spalinowego. Składa się ze

sprzęgła jednokierunkowego z zębnikiem i sprężyną. Rolą bendiksu jest

połączenie rozrusznika z silnikiem spalinowym, poprzez koło zamachowe, tak

aby rozrusznik mógł obracać silnik spalinowy. Kiedy silnik rozpocznie już

samodzielną pracę, bendiks uniemożliwia przeniesienie napędu z silnika na

rozrusznik, co groziłoby uszkodzeniem rozrusznika.28

2.3. Analiza komputeryzacji w firmie „Bendiks”

W białostockiej firmie „Bendiks” znajdują się 2 notebooki Amilo L 6820

wyposażone w oprogramowanie Microsoft Windows XP, Microsoft Works,

programy „Magazyn Multi” i „BS”, komputery posiadają również dostęp do

Internetu.

W wyposażeniu sklepu znajduje się również komputer stacjonarny

zaopatrzony w oprogramowanie: Microsoft Windows 95, Microsoft Office 97,

„Magazyn Multi” i „BS”. Komputer stacjonarny pracuje na procesorze Celeron

II 850 MHz, posiada pamięć RAM 128 MB SDRAM, płytę główną PCP Intel

Solano 815 P, kartę graficzną NVIDIA RIVA TNT2 M64. Komputer podłączony

jest do monitora BENQ T705 17”.

W biurze znajdują się 2 drukarki – laserowa PagePro 1400W i fiskalna.

Drukarka PagePro 1400W drukuje 16 stron doskonałej jakości wydruków na

minutę, drukuje koperty, notatki służbowe, listy. Uniwersalny podajnik papieru

na 150 arkuszy, obsługujący formaty od A6 do A4, umożliwia drukowanie

różnego rodzaju dokumentów na wielu typach mediów, np. na papierach

samoprzylepnych, foliach OHP, kalkach technicznych. 29

Na dysku twardym Amilo L 6820 zainstalowano i optymalnie

skonfigurowano system operacyjny. Notebook jest także wyposażony w napęd

typu combo CD-RW/DVD i matrycę LCD wielkości 15 cali. Amilo posiada aż 5

portów USB 2.0, złącze FireWire (za pomocą, którego można podłączyć

zewnętrzne cyfrowe urządzenia audio – video lub inne urządzenia pracujące z 28 http://pl.wikipedia.org/wiki/Bendiks 04. 06. 2007;29 http://www.konicaminolta.pl/products/business/drukarki/cz_b/ppl1400w/indx.html 05. 06. 2007;

32

dużą szybkością) i wyjście S – Video, które umożliwia podłączenie do

telewizora. Funkcję myszy pełni tabliczka dotykowa (touchpad).

Funkcje dźwiękowe realizowane są w tym notebooku za pomocą karty

dźwiękowej i dwóch wbudowanych głośników. Możliwe jest również

podłączenie zewnętrznego mikrofonu i głośników.

Pamięć komputera to 256MB, dysk twardy ma pojemność 40GB. Grafikę

obsługuje zintegrowany kontroler z pamięcią do 64MB. W komputerze nie

zabrakło modemu i karty sieciowej.

Amilo udostępnia szereg funkcji bezpieczeństwa blokujących dostęp do

danych osobom nieupoważnionym. Można np. ustawić hasło wygaszacza ekranu.

Do zabezpieczenia hasłem dostępu do danych można też użyć funkcji programu

BIOS Setup. Dzięki akumulatorom komputer potrafi pracować przez około 2

godziny.30

Notebook posiada zainstalowany system operacyjny Microsoft Windows

XP (nazwa potoczna Whistler) i jest to wersja systemu z rodziny Microsoft

Windows NT wydana oficjalnie 25 października 2001. Nazwa pochodzi od

angielskiego słowa eXPerience, czyli doświadczenie.

Microsoft Works jest tanim pakietem biurowym firmy Microsoft,

będącym znacznie uproszczonym odpowiednikiem biurowego zestawu Microsoft

Office. Program ten przeznaczony jest dla domowego użytkownika, ale jest też w

stanie obsłużyć potrzeby niewielkiej, zwłaszcza rodzinnej firmy.

Program, rozwijany od 1987 roku, jest oferowany na rynku w wielu

wersjach językowych. Na początku 2005 roku na rynku jest dostępna m.in.

polskojęzyczna wersja Works 8 oraz anglojęzyczna wersja Works Suite 2005,

różniące się znacznie zakresem oferowanych narzędzi.

Polska wersja zawiera następujące moduły:

- edytor tekstu (zawiera polskie narzędzia językowe – słownik

ortograficzny, tezaurus, gramatyka);

30 http://pclab.pl/news7099.html 08. 06. 2007;

33

- arkusz kalkulacyjny – przeznaczony do opracowywania danych

liczbowych i prezentowania ich w formie graficznej poprzez skorzystanie

z kilkudziesięciu różnych rodzajów wykresów;

- program komunikacyjny – umożliwia przesyłanie danych i

komunikowanie się z innymi użytkownikami komputerów osobistych;

- kartotekowa baza danych;

- kalendarz z terminami i zadaniami;

- przeglądarka prezentacji PowerPoint Viewer;

- bezpośredni dostęp do przeglądarki internetowej i programu pocztowego.

Works 8 zawiera kalendarz obsługujący wpisy wszystkich użytkowników

komputera, a więc rozdzielający informacje zależnie od zalogowanej osoby.

Ułatwienie stanowi duża liczba gotowych szablonów dokumentów, arkuszy i baz

danych, które można wykorzystać w rozmaitych okolicznościach, oraz kreatorów

projektów. Podstawowym założeniem jest łatwość obsługi programu, która

zakłada niewysoki poziom komputerowego doświadczenia użytkownika. 31

„Wszystkie programy wchodzące w skład pakietu mogą być używane

oddzielnie (wyjątek stanowią program rysunkowy MS Draw i dodatkowe

akcesoria) lub współpracować ze sobą.” 32

Natomiast Microsoft Office jest pakietem aplikacji biurowych

wyprodukowany przez firmę Microsoft. Jest bardzo popularny i powszechnie

stosowany w wielu firmach jak i wśród użytkowników domowych. Programy

składające się na Microsoft Office są przeznaczone na platformę Microsoft

Windows oraz Mac OS X, lecz mogą zostać również uruchomione na innych

systemach (Linux, FreeBSD) za pomocą programów takich jak np. Wine.

Wersja podstawowa pakietu Microsoft Office zawiera33:

- Microsoft Word (procesor tekstu);

- Microsoft Excel (arkusz kalkulacyjny);

- Microsoft PowerPoint (tworzenie i wyświetlanie prezentacji);

31 http://pl.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Works 06.06. 2007;32 Zdzisław Nowakowski, Witold Sikorski: „Informatyka bez tajemnic, użytkowanie mikrokomputerów”, Wydawnictwo Edu – Mikom s.c., Warszawa 1998, s. 11;33 http://pl.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Office 06. 06. 2007;

34

- Microsoft Office Picture Manager (przeglądarka obrazów, umożliwia

również prostą edycję zdjęć).

Dodatkowe programy, które może zawierać pakiet:

- Microsoft Outlook (program pocztowy, kalendarz);

- Microsoft OneNote (robienie notatek, dodawany od wersji 2003);

- Microsoft Publisher (tworzenie publikacji prasowych);

- Microsoft Visio (edytor schematów);

- Microsoft Office SharePoint Designer (poprzednia nazwa to Microsoft

FrontPage, tworzenie i edycja stron WWW);

- Microsoft Comunicator (komunikator internetowy).

W arkuszu kalkulacyjnym (Microsoft Excel) dostępne są mechanizmy

obsługi prostych baz danych, nazywane listami. Istnieje również możliwość

tworzenia specjalnych formularzy do wprowadzania danych, wyszukiwania,

filtrowania i sortowania rekordów. Dostępne są też specjalne funkcje ułatwiające

operowanie na tej strukturze (funkcje baz danych).

„W programie Excel bazą danych jest grupa danych umieszczona w

skoroszycie, której pierwszy wiersz zawiera nagłówki określające znaczenie

poszczególnych kolumn danych. Elementami składowymi każdej bazy danych są

poszczególne pola pogrupowane w rekordy. Pole jest to kategoria informacji.”34

Microsoft Windows 95 (nazwa robocza Chicago) jest systemem

operacyjnym wyprodukowanym przez firmę Microsoft, którego oficjalna

premiera miała miejsce 24 sierpnia 1995 roku. Swoją nazwę zawdzięcza

systemowi okien (ang. windows), które są głównym elementem graficznego

interfejsu użytkownika tego systemu operacyjnego.

Windows 95 jest połączeniem interfejsu użytkownika wywodzącego się z

Windows 3.11 oraz systemu operacyjnego Microsoft DOS.35

W systemie Windows 95 zadebiutowało kilka elementów, które stały się

charakterystyczne dla Windows do dzisiaj: m.in. przycisk Start i ikona Mój

komputer. Windows 95 opierał się o nowy rodzaj rejestru systemowego. Nie był

34 Bohdan Macukow, Lucjan Stapp: „Wstęp do informatyki, Windows, Word, Excel”, Oficyna Wydawnicza WSEiZ, Warszawa 2002, s.226;35 http://pl.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Windows_95 06. 06. 2007;

35

to już zbiór prostych powiązań, znanych z Windows 3.11, a struktura z

prawdziwego zdarzenia, częściowo podobna do znanych z obecnych

Windows’ów. Jednym z najważniejszych atutów Windows 95 miało być

uniezależnienie od starej platformy systemu DOS.

Windows 95 ma wbudowanie wsparcie dla mechanizmu „włącz i używaj”

(plug and play). Oznacza to, że jeżeli dodany zostanie sprzęt kompatybilny z tym

mechanizmem do systemu, Windows 95 automatycznie go rozpozna i

skonfiguruje.36

Windows 95 został przedstawiony jako niezastąpiony – taki, bez którego

praca i życie są niemożliwe. I ta formuła się sprawdziła. Choć wsparcie dla

Windows 95 zostało już dawno zakończone, dziś jego użytkowników jest wciąż

więcej niż mogłoby się wydawać.37

Zalecane wymagania sprzętowe podane przez producenta:

- procesor Intel 80486DX;

- 8 MB pamięci RAM;

- 50 – 55 MB wolnego miejsca na dysku;

- super VGA (800*600) 256 kolorów;

- stacja dyskietek i napęd CD – ROM;

- klawiatura oraz urządzenie wskazujące (np. mysz)

36 Paul McFedries:„Windows 95 nie tylko dla orłów”, Wydawnictwo Intersofland, Warszawa 1995, s. 15;37 http://dobreprogramy.pl/index.php?dz=8&a=53 05. 06. 2007;

36

3. Wykorzystanie programu komputerowego „BS” do

obsługi baz danych na przykładzie firmy „Bendiks” w

Białymstoku

3.1 Ogólna charakterystyka programu „BS”

Program „BS” jest przeznaczony do prowadzenia ewidencji towarowo –

wartościowej w firmach handlowych o jednym profilu działalności (alternatory i

rozruszniki). Program pozwala na wspomaganie sprzedaży poprzez rozbudowany

system wariantów sprzedaży, cen, upustów, kontrolę zobowiązań i należności.

Oprócz tego ułatwia nadzór przepływu towarowego poprzez możliwość

tworzenia zestawień przychodów i rozchodów towarów w dowolnym okresie.

„BS” jest programem uniwersalnym i wysoce konfigurowalnym.

Wyposażony jest w kilkadziesiąt parametrów konfiguracyjnych pozwalających

37

użytkownikowi decydować o sposobie pracy programu, między innymi w

rozbudowany system ostrzeżeń powiadamiający o zaległościach finansowych

odbiorcy, przekroczeniu stanu minimalnego, braku towaru w magazynach, cenie

zakupu przewyższającej cenę sprzedaży.

Wbudowany moduł zamówień pozwala na sprawne zarządzanie zapasami

magazynowymi, a moduł rozrachunków i dokumentów finansowych, zapewnia

rozliczanie i kontrole stanu płatności w oparciu o raporty kasowe i bankowe.

Program przystosowany jest do obsługi transakcji wewnątrz wspólnotowych oraz

transakcji walutowych (sprzedaż/zakup, cenniki walutowe).

Prostota obsługi, czytelny interfejs użytkownika, szybki i wygodny dostęp

do najczęściej używanych funkcji pozwalają na łatwe wyszukiwanie informacji

(za pomocą pierwszych liter, numerów dokumentów, po dowolnym ciągu

znaków, możliwość sortowania danych, grupowania danych, możliwość wglądu

w stany magazynowe w dowolnym okresie czasu) jak również sporządzanie

zestawień i prowadzenie analiz.

Prawie wszystkie operacje w programie można wykonać bez użycia

myszki, posługując się jedynie klawiaturą.

Każdy użytkownik systemu, aby uzyskać do niego dostęp musi się

wcześniej zalogować, podając swój login i hasło. Początkowo zdefiniowany jest

tylko administrator systemu, który posiada login admin bez zdefiniowanego

hasła. Po dokonaniu aktywacji i rejestracji programu należy zdefiniować w miarę

stałe elementy systemu. Dostęp do nich powinien być ograniczony do

użytkowników mających uprawnienia do podejmowania kluczowych decyzji w

firmie.

Wprowadzone dane firmy są umieszczone na wydruku dokumentów i

raportów generowanych przez system. Aby wydrukować fakturę niezbędne są

dane o nazwie firmy, adresie, numerze NIP i numerze konta bankowego. Raporty

opatrzone są w nagłówku nazwą firmy.

Obieg dokumentów w firmie kończy się umieszczeniem dokumentu w

archiwum, jakim jest zwykle odpowiednio oznaczony segregator. Może to być

archiwum faktur sprzedaży, dokumentów zakupu, wyciągów bankowych, itp. W

38

systemie można zdefiniować wiele archiwów. Numeracja dokumentów jest

miesięczna, odrębna dla każdego archiwum. Należy zwrócić uwagę na przyjęcie

właściwej koncepcji nadawania symboli, ponieważ symbol archiwum jest

elementem numeru dokumentu.

Można zdefiniować nieograniczoną liczbę linii fakturowych z różną

konstrukcją struktury numeracji. Każda linia fakturowa musi być przypisana do

odrębnego archiwum. System archiwów musi być zdefiniowany wcześniej.

Generalnie przyjęte są 2 sposoby numeracji: numeracja ciągła i numeracja

miesięczna, w każdym kolejnym miesiącu od 1. Wybranie numeru miesiąca

powoduje automatyczne zastosowanie numeracji miesięcznej. Projektując

strukturę numeru można zobaczyć numer pierwszej faktury, wygenerowany na

podstawie określonej definicji.

Podstawowe funkcje i cechy programu38:

- kontrahenci (dostawcy, odbiorcy, itp.) z możliwością przypisania

kontrahentowi jednego z wariantów cenowych, sposobu i terminu

płatności oraz upustu na fakturze, przypisania wyróżnika odbiorcy, który

potem można używać przy wykonywaniu różnorodnych zestawień (np.

zestawienie sprzedaży), przypisania dowolnie zdefiniowanej tabeli

karnych odsetek, kodu kreskowego;

- waluty i ich kursy – istnieje możliwość przygotowania listy walut

używanych w programie;

- tabela jednostek miar – dowolna ilość jednostek miar dla każdego

artykułu;

- artykuły, usługi, opakowania i produkty z możliwością podziału towaru na

kategorie asortymentowe oraz przyporządkowania trzech indeksów,

przypisania trzech cen, zdefiniowania dla każdego z kontrahentów innej

ceny lub upustu (co daje możliwość indywidualnego zdefiniowania

cennika dla kontrahentów) oraz przypisania do towaru kodu i nazwy

38 Wywiad z informatykiem firmy „Bendiks”, dnia 04. 06. 2007;

39

towaru obowiązującej u kontrahenta (wymagania dużych odbiorców).

Możliwość zadeklarowania minimalnych i maksymalnych ilości towaru w

magazynie, przypisania wielu kodów kreskowych, zadeklarowania

pojemności opakowania zbiorczego, różne metody rozliczania towarów;

- obsługa jednego magazynu;

- zdefiniowane w programie dokumenty magazynowe;

- automatyczne wystawianie dokumentów na podstawie zamówień;

- sprzedaż z konkretnej dostawy;

- dokumenty handlowe: faktura VAT, rachunek zwykły, faktura/rachunek

zbiorczy, faktura korygująca, paragon zwykły, paragon fiskalny;. Obsługa

zamówień od odbiorców i do dostawców z funkcją przenoszenia

zamówień na dokumenty zakupu, sprzedaży. Faktura eksportowa,

możliwość prowadzenia magazynu w innej walucie.

Finanse39:

- kwity kasowo – bankowe KP, KW, polecenie przelewu, rejestracja wpłat i

wypłat bankowych w oparciu o wyciągi bankowe, wydruk raportów

kasowych i bankowych, zestawienia płatności konkretnego kontrahenta i

inne;

- kontrola należności i zobowiązań z możliwością doliczania odsetek

karnych, drukowania wezwań do zapłaty, listy niezapłaconych faktur;

- rozliczenia przez kasę, bank lub inne, rozliczenia zbiorcze wielu

dokumentów.

Zestawienia:

- wydruk cenników, ofert, list dostawców i odbiorców, rejestrów sprzedaży

i zakupu VAT sporządzanych automatycznie w oparciu o wystawione

dokumenty;

- zestawienia określające obroty i zyski firmy, rozliczenia z odbiorcami i

dostawcami, akwizytorami oraz obliczanie sprzedaży w poszczególnych

39 Wywiad z informatykiem firmy „Bendiks”, dnia 04. 06. 2007;

40

rejonach. Zestawienia mogą dotyczyć dowolnie wybranego okresu i są

bogato parametryzowane.

Program „BS” może współpracować z takimi urządzeniami zewnętrznymi

jak drukarki fiskalne.

Do podstawowych narzędzi, które są niezbędne handlowcowi zaliczamy:

notes, kalkulator, edytor tekstów oraz menadżer plików.

Na podstawie zgromadzonych w programie danych możliwe jest

wydrukowanie szeregu zestawień graficzno – tekstowych, które dodatkowo

mogą być modyfikowane przez użytkownika. Program „BS” zawiera wygodne

mechanizmy pozwalające na wyselekcjonowanie interesującej nas informacji i

skierowanie jej na drukarkę. Do podstawowych zestawień drukowanych przez

program zaliczamy: ofertę handlową, listę kontrahentów, rejestr dokumentów

handlowych (faktur), rejestr VAT sprzedaży, rejestr faktur niezapłaconych,

rejestr przelewów oraz sprzedaż w dowolnym okresie.

Dane techniczne:

- zastosowane narzędzia: Microsoft FoxPro 2.6a for DOS (dla którego

językiem oprogramowania jest Clipper), Borland C++ 3.1, Watcom C++

10.0;

- wykorzystane bazy danych: system FoxPro, bazy w formacie DBF,

wydajne pliki indeksowe CDX;

- wbudowany wewnętrzny własny system monitorowania;

- zalecana podstawowa konfiguracja komputera: procesor 80486, 8 MB

pamięci RAM, system operacyjny MS – DOS 6.0 lub nowszy, karta

graficzna VGA, drukarka, dysk twardy z ok. 20 MB wolnego miejsca;

- możliwość wprowadzenie dowolnych ilości danych – ograniczeniem jest

wyłącznie pojemność dysku twardego.

41

3.2 Wykorzystanie modułu bazodanowego systemu

komputerowego Windows XP na przykładzie programu

komputerowego „BS”

Windows XP jest próbą stworzenia jednolitej linii systemów Windows.

Wcześniej Microsoft rozwijał linie produktów: jedna dla użytkowników

domowych, a drugą do zastosowań zaawansowanych (linia NT).

System opiera się na kodzie NT z dodanym nowym GUI Luna

zawierającym wiele nowości i usprawnień. Ponadto zawiera zintegrowaną zaporę

sieciową, która jest prostym filtrem pakietów domyślnie aktywnym po

zainstalowaniu systemu z dodatkiem Service Pack 2 (bez tego dodatku zapora

jest aktywowana dopiero po skonfigurowaniu sieci).

Windows XP zapisany jest w pierwszych sektorach twardego dysku i po

każdym włączeniu komputera jego rdzeń jest kopiowany do pamięci operacyjnej

i rezyduje tam przez cały czas pracy komputera. Kopiowania dokonuje program

ładujący systemu BIOS (ang. Basic Input – Output System), którego zadaniem

jest zainicjowanie pracy komputera. Jeżeli włączymy komputer to wówczas

BIOS sprawdza poprawność działania podstawowych układów komputera oraz

nawiązuje kontakt z urządzeniami wejść lub wyjścia, a następnie przekazuje

sterowanie systemowi operacyjnemu.40

Istnieją dwie główne wersje:

- Home Edition – wersja dla użytkowników domowych;

- Professional – wersja dla firm i komputerów przenośnych, zawierająca

m.in. obsługę wielu procesorów oraz mechanizm uwierzytelniania

sieciowego.

System Windows XP wykorzystuje możliwość pracy jednostki centralnej

w dwóch trybach: trybie jądra (większość funkcji systemu operacyjnego jest

zdefiniowana w tym trybie i jest to część systemu odpowiedzialna za zarządzanie

dostępem do pamięci fizycznej komputera) i trybie użytkownika (jest to obszar,

40 A. Harasiewicz – Mordasewicz: „Windows XP, co? Jak?”. Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego, Warszawa 2004, s.24;

42

w którym działają programy użytkowe, zarządzany przez elementy jądra).

Ponieważ jądro systemu chroni dostęp do pamięci fizycznej, zmniejsza to

prawdopodobieństwo, że aplikacja może spowodować awarię systemu

operacyjnego.41

Po raz pierwszy w historii systemów Microsoft Windows została

wprowadzona do systemu aktywacja mająca zapobiegać piractwu. Jeżeli

użytkownik nie aktywuje produktu po 30 – dniowym okresie, przy każdym

następnym załogowaniu jedyną dopuszczalną operacją, na jaką system pozwoli

będzie aktywacja produktu. Po dokonaniu aktywacji przywrócona zostanie pełna

funkcjonalność systemu Windows XP. Zabezpieczenie to jednak zostało szybko

złamane przez piratów.

Nowe funkcje systemu42:

- nagrywanie dysków CD – przy pomocy wbudowanego programu

nagrywającego;

- nowe menu Start – na liście w pierwszej kolejności znajdują się

najczęściej używane programy;

- łatwy w obsłudze interfejs użytkownika – dzięki dodanej opcji

grupowania programów na pasku zadań nie powstaje bałagan związany z

otwarciem dużej ilości programów jednocześnie;

- system posiada także bardzo przydatną funkcję automatycznego

oczyszczania pulpitu, która przenosi do osobnego folderu skróty z pulpitu,

które nie były używane przez ostatnie 60 dni;

- inteligentne oszczędzanie energii – funkcja ta przydatna jest przy

użytkowaniu laptopów; dzięki monitorowaniu przez system stanu baterii,

wyniki wykonanej pracy mogą zostać zachowane zanim stan baterii się

wyczerpie i ewentualne zamknięcie systemu odbędzie się bez szkody dla

użytkownika i komputera;

- przełączanie użytkownika – przydatne jest to wówczas, gdy z komputera

korzysta kilka osób; gdy jeden użytkownik pracuje, a drugi chce zdobyć

41 Terry William Ogletree: „Windows XP pl, kompendium wiedzy”, Wydawnictwo HELION, Gliwice 2002, s. 25;42 http://pl.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Windows_XP 06. 06. 2007;

43

dostęp do spersonalizowanych danych na swoim profilu, można

przełączyć użytkownika pozostawiając jego profil w takim stanie, w jakim

został on zachowany. Dane, z którymi pracowaliśmy dotychczas nie

ulegną zniszczeniu.

System wyposażono w przeglądarkę Internet Explorer 6 i odtwarzacz

multimedialny Windows Media Plater 9. Dodano także funkcję pulpitu zdalnego,

dzięki któremu możliwa jest wygodna, zdalna pomoc innemu użytkownikowi.

Możliwe rozszerzenia plików w systemie Windows XP to .exe i .com (są

to rozszerzenia plików wykonywalnych, których działanie może być

uruchomione przez użytkownika lub jakiś inny program) oraz .txt (dokumenty

tekstowe Notatnika), .bmp (dokumenty programu graficznego Paint), .doc

(dokumenty edytora tekstów Word), .xls (dokumenty arkusza kalkulacyjnego

Excel), .ppt (prezentacje stworzone w PowerPoint) i .mdb (bazy danych systemu

Access).43

System XP obsługuje 4 GB pamięci wirtualnej, korzysta także z plików

stronicowania, w których przechowuje fragmenty obszarów pamięci, które w

danej chwili nie są wykorzystywane przez żądaną aplikację ani system

operacyjny. Każda z aplikacji otrzymuje swoją własną wirtualną przestrzeń o

rozmiarze 4 GB.44

„Następcą systemu Windows XP przeznaczonym do zastosowań domowych

i profesjonalnych jest Windows Vista. Kolejną wersją, nad którą trwają prace

jest Windows Seven (dawniej znany jako Blackcomb). Na systemie Windows XP

jest także oparty Windows Server 2003”. 45

Wymagania sprzętowe zalecane przez producenta:

- procesor Pentium/AMD 300MHz lub szybszy;

- 128 MB pamięci RAM lub więcej;

- 2 GB wolnego miejsca na dysku;

- adapter wideo i monitor o wyższej rozdzielczości;

43 A. Harasiewicz – Mordasewicz: „Windows XP, co? Jak?”, Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego, Warszawa 2004, s. 26;44 Terry William Ogletree: „Windows XP pl, kompendium wiedzy”, Wydawnictwo HELION, Gliwice 2002, s. 26;45 http://pl.wikipedia.org/wiki/Windows_XP 06. 06. 2007;

44

- napęd CD – ROM lub DVD – ROM;

- klawiatura oraz urządzenie sterujące (np. mysz).

Jednym z języków programowania stosowanych w programie „BS” jest

Clipper. Powstał on w 1985 roku jako język programowania na podstawie

systemu zarządzania bazą danych dBase firmy Ashton – Tate. Jest nazywany

programem źródłowym i jest on po prostu tekstem. Po przetłumaczeniu przez

translator uzyskuje się program wynikowy (binarny). Clipper operuje na plikach

bazy w formacie dBase. Początkowo język rozwijany był przez Nantucket

Corporation, pod której kontrolą powstawały kolejne wersje:

- Clipper Winter’84 ;

- Clipper Summer’85;

- Clipper Winter’85;

- Clipper Autumn’86;

- Clipper Summer’87.

W roku 1990 powstała zupełnie nowa wersja języka, która funkcjonalnie

była zgodna z Clipperem Summer’87 natomiast pod względem wewnętrznej

architektury był to już zupełnie nowy produkt (Clipper 5.00, Clipper 5.01).

Wersja 5.01 była ostatnią wersją firmy Nantucket. Wkrótce po jej wypuszczeniu

Clippera i jej producenta przejął jeden z największych producentów

oprogramowania w Ameryce, Computer Associates (CA), który w krótkim czasie

wypuścił poprawioną wersję (i poprawkę do niej): CA – Clipper 5.01a Rev. 147 i

CA – Clipper 5.01a Rev. x147.

Następnie, po dwóch latach powstała nowa, już całkowicie

wyprodukowana przez CA wersja 5.2, która poddawana była wielokrotnym

poprawkom (CA – Clipper 5.20; 5.2a; 5.2b; 5.2c; 5.2d; 5.2e). Powszechnie

uważa się, że wersja 5.2e jest najlepszą (najbardziej stabilną) wersją Clippera.

Ostatnia wersja tego języka powstała w 1995 roku. Jest ona bardziej

obiektowo zorientowana i ma lepszą obsługę zgodnych z FoxPro indeksów CDX,

ale w wersji początkowej była mniej stabilna i zyskała mniejszą popularność

wskutek braku współpracy z bibliotekami opracowanymi dla wersji

wcześniejszej (CA – Clipper 5.30; 5.3a; 5.3b).

45

Oficjalnym następcą jest CA – Visual Objects. Firma CA zaprzestała

produkcji Clippera w drugiej połowie 2000 roku. W roku 2002 GrafXSoft z

Florydy, dotychczasowy dystrybutor Clippera, na mocy porozumienia z CA

faktycznie przejął Clippera i CA – Visual Objects i prowadzi sprzedaż obu

produktów oraz rozwój drugiego z nich.46

Przy pisaniu programu należy zwrócić uwagę na poprawność składni. W

języku Clipper relacje (tablice) pamiętane są w postaci plików bazy danych.

Każdy wiersz w tablicy odpowiada rekordowi, a każda kolumna tablicy

odpowiada polu (pola mogą przyjmować następujące typy: numeryczny,

tekstowy, typ daty, logiczny, typ notatnika).

Z założenia język ten obsługuje głównie środowisko tekstowe i

standardowo nie zawiera żadnych funkcji, które obsługiwałyby tryby graficzne.

Z drugiej jednak strony funkcje napisane w Clipperze dość łatwo integrują się z

funkcjami napisanymi w języku C lub w assemblerze. Niestety w Clipperze nie

można wykorzystać żadnej funkcji dostępnej w bogatej bibliotece graficznej

języka C. Jeżeli jakakolwiek procedura napisana w języku C ma wyprowadzić

pewne dane na ekran, to musi ona zawsze użyć systemu GT Clippera:

udokumentowanego interfejsu do ekranu w języku Clipper.

Podstawowe pliki wykorzystywane w tym języku:

- pliki z rozszerzeniem .dbf;

- pliki z rozszerzeniem .dbt zawierające pola typu MEMO danego pliku;

- pliki z rozszerzeniem .ntx zawierające informacje o uporządkowaniu

rekordów pliku bazy danych;

- pliki z rozszerzeniem .mem przechowujące nazwy zmiennych i ich

wartości, które zostały zapamiętane w pliku podczas wykonywania

programu.

Clipper umożliwia zaindeksowanie plików bazy danych tzn.

przechowywanie w dodatkowym pliku o rozszerzeniu .ntx żądanej kolejności

danych. Zaindeksowanie pliku umożliwia bardzo szybki dostęp do

46 http://pl.wikipedia.org/wiki/Clipper 06. 06. 2007;

46

przechowywanych danych. Indeksowanie plików dokonuje się przy pomocy

instrukcji INDEX ON.

W języku tym istnieją następujące rodzaje zmiennych47:

- LOCAL – dostępne są tylko wewnątrz danej procedury. Tworzone są

podczas rozpoczęcia pracy procedury lub funkcji i likwidowane zaraz po

zakończeniu jej pracy;

- STATIC – dostępne są wewnątrz procedury, w której zostały

zadeklarowane, po wykonaniu danej procedury zachowują swoje wartości

i po ponownym wywołaniu procedury zmienne te posiadają poprzednią

wartość, nie ulegają żadnym zmianom;

- PRIVATE – zmienne tego rodzaju są dostępne wewnątrz procedury, w

której zostały utworzone a także we wszystkich procedurach

wywoływanych bezpośrednio lub pośrednio z danej procedury. Zmienne

nie zadeklarowane w tekście traktowane są jako PRIVATE;

- PUBLIC – dostępne są we wszystkich procedurach programu chyba, że

istnieje zmienna PRIVATE, LOCAL lub STATIC o takiej samej nazwie

jak zmienna PUBLIC.

3.3 Zalety i wady programu komputerowego „BS”

Jedną z ważniejszych zalet programu „BS” jest zbieranie informacji o

klientach i historii działań w bazie danych, która staje się cennym aktywem

firmy, polega to na rejestracji wszystkich wykonywanych zadań i zaistniałych

zdarzeń, które mogą być następnie edytowane.

Kolejną zaletą jest możliwość szczegółowej analizy rozliczeń z

kontrahentami krajowymi jak i zagranicznymi: niezapłacone

należności/zobowiązania, spodziewane płatności od odbiorców/do dostawców,

stan rozrachunków z odbiorcami/dostawcami, zestawienia zapłat odbiorców/ do

dostawców, wezwania do zapłaty, noty odsetkowe.

47http://www.woiz.polsl.pl/~bazawiedzy/mambo/index.php?option=com_content&task=view&id=85&Itemid=45 08. 08. 2007;

47

Przydatną cechą programu „BS” jest to, że w kartotece można

zarejestrować wszelkie informacje opisujące danego kontrahenta:

- dane kontaktowe - zawsze w powiązaniu z osobą lub siedzibą, możliwe

jest wpisanie do kilkudziesięciu danych kontaktowych dla jednego klienta;

- zadania zlecane do wykonania związane z kontrahentem – np. zadzwonić

do firmy, rozpatrzyć reklamację;

- zdarzenia – np. odwiedzono kontrahenta, wysłano e – mail;

- informacje o transakcjach – można wysyłać e – maile/pisma/faxy z

szablonów oraz śledzić historię kontaktów.

Program rejestruje wszystkie zmiany danych klientów. Możliwe jest

sprawdzenie, co zostało zmienione, kiedy i przez kogo.

Do zalet możemy zaliczyć także możliwość szczegółowej analizy

rozliczeń z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi: niezapłacone

należności/zobowiązania, spodziewane płatności od odbiorców/do dostawców,

stan rozrachunków z odbiorcami/dostawcami, zestawienia zapłat odbiorców/ do

dostawców, wezwania do zapłaty oraz noty odsetkowe. Program zawiera rejestry

zakupów i sprzedaży VAT. Przy czym wprowadzanie danych do rejestrów

realizowane jest równolegle z dowodem księgowym. W module rejestrów,

istnieją szczegółowe analizy – wydruki umożliwiają rozliczenie podatku VAT

według okresów rozliczenia, klasyfikacji zakupów, powiązań z innymi

dokumentami księgowymi.

Zaletami programu „BS” są również:

- łatwość obsługi – program nie wymaga wcześniejszego, specjalnego

przeszkolenia, czy wybitnych zdolności do obsługi komputera; Interfejs

programu jest bardzo przejrzysty i czytelny, co wyróżnia go na tle innych

tego typu aplikacji. Nawet osoby nie mające wcześniej kontaktu z

komputerem będą zdolne szybko pojąć obsługę programu;

- szybkość instalacji i wdrożenia – program nie wymaga żadnych

skomplikowanych operacji do uruchomienia;

- pełna kompatybilność z systemem Windows;

48

- bezpieczeństwo danych - program sam w pewnych odstępach czasu

(każdego dnia, co tydzień, co miesiąc) tworzy kopię bezpieczeństwa bazy

danych w wybranej wcześniej lokalizacji. Dzięki temu użytkownik nie

musi się specjalnie martwić i pamiętać o regularnym archiwizowaniu

danych.

Natomiast do najważniejszych wad programu „BS” można zaliczyć

jednozadaniowość i niestety brak wieloużytkowości. Jednozadaniowość oznacza,

że użytkownik nie może wykonywać wielu zadań równocześnie, a co za tym

idzie pracować bardziej efektywnie. Druga cecha: wieloużytkowość daje

możliwość korzystania z zasobów komputera więcej niż jednej osobie, co

wspomaga pracę grupową bez ponoszenia dużych kosztów zakupu pojedynczych

komputerów. Wadą jest także uboga szata graficzna przypominająca stare

programy systemu DOS, zawierająca 16 podstawowych kolorów.

Zakończenie

Przedstawiona praca dotyczy analizy i prezentacji programu „BS” w

zakresie obsługi baz danych na przykładzie firmy „Bendiks”, która zajmuje się

sprzedażą nowych jak i regenerowanych alternatorów i rozruszników.

W pracy zawarłem ogólne informacje o bazach danych, ich rodzajach oraz

zastosowaniu. Baza danych nie jest w istocie rzeczy niczym więcej niż zbiorem

danych istniejącym przez długi czas, często przez wiele lat. W potocznym

rozumieniu termin „baza danych” odnosi się do zbioru danych zorganizowanego

przez System Zarządzania Bazą Danych. Od Systemu Zarządzania Bazą Danych

oczekuje się:

- umożliwienia użytkownikowi tworzenia nowej bazy danych i określenia

jej schematu (logicznej struktury bazy danych) za pomocą

specjalizowanego języka definiowania danych;

- udostępnienia użytkownikowi możliwości tworzenia zapytań o dane

(kwerend) oraz aktualizowania danych, za pomocą odpowiedniego języka

nazywanego językiem zapytań lub językiem operowania danymi;

49

- zapewnienia możliwości przechowywania ogromnej ilości danych,

mierzonej w gigabajtach lub nawet większych jednostkach, przez długi

czas, chroniąc je przed przypadkowym, lub niepowołanym dostępem, a

także umożliwiając efektywny dostęp do danych z poziomu języka

zapytań i operacji danych;

- sterowania jednoczesnym dostępem do danych przez wielu

użytkowników, z zapewnieniem bezkolizyjności oraz ochrony danych

przed przypadkowym uszkodzeniem.

Obecnie bazy danych stosowane są prawie w każdej dziedzinie życia.

Wszystkie instytucje gromadzą informacje na temat przeprowadzanych

transakcji, pracowników, towaru itd. Istnieje wiele programów, które w łatwy

sposób umożliwiają sprawne gromadzenie tych danych (np. MS Access z pakietu

MS Office dla Windows). Bazy danych wykorzystywane są również podczas

tworzenia stron internetowych (np. do gromadzenia danych o użytkownikach

forum, ich hasłach, loginach itd.). Umożliwiają one tworzenie zaawansowanych

funkcji do obsługi danych.

Firma „Bendiks” posiada szeroki zakres świadczonych usług. Na

podstawie historii powstawania i działalności „Bendiksu” można wywnioskować

że wcześniejsza organizacja pracy nie była wystarczająco skomputeryzowana i

dostęp do określonych zamówień, raportów oraz rachunków nie był łatwy.

Dopiero wprowadzenie i instalacja programu „BS” opartego na obsłudze baz

danych ułatwiła dostęp do potrzebnych dokumentów.

„BS” to program bardzo przydatny w funkcjonowaniu firmy. Służy on do

ewidencji towarowo – wartościowej a także pozwala na wspomaganie sprzedaży

poprzez rozbudowany system wariantów sprzedaży, cen, upustów, kontrolę

zobowiązań i należności. Oprócz tego ułatwia nadzór przepływu towarowego

poprzez możliwość tworzenia zestawień przychodów i rozchodów towarów w

dowolnym okresie.

Współczesny świat to świat informacji. Wszędzie gromadzone są dane.

Bazy danych, oraz to jak działają ma, więc ogromne znaczenie. Wszystkie je

łączy możliwość przechowywania, modyfikacji oraz korzystania z danych.

50

Jednak dla różnych typów danych oraz różnych zadań powstało wiele ich

rodzajów. Każdy z nich znalazł ogromną liczbę zastosowań. Uważam, że każdy z

nich jest tak samo ważny. Nie można stwierdzić, więc który z modeli baz jest

najlepszy gdyż każdy jest po prostu przystosowywany do pełnionych funkcji.

Dlatego też w mojej pracy starałem się przedstawić najważniejsze i najczęściej

używane rodzaje baz danych oraz ich zastosowanie w programie „BS”.

Bibliografia

Literatura:

1. Butzen Fred, Forbes Dorothy, Linux, bazy danych, Zakład Nauczania

Informatyki „MIKOM”, Warszawa 1999;

2. Date C. J., Wprowadzenie do systemów baz danych, Wydawnictwa

Naukowo – Techniczne, Warszawa 2000;

3. Feddema Helen, Microsoft Access, podręcznik administratora,

Wydawnictwo HELION, Gliwice 2006;

4. Harasiewicz – Mordasewicz Anna, Windows XP, co? Jak?, Oficyna

Wydawnicza Wyższej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego,

Warszawa 2004;

5. Macukow Bohdan, Stapp Lucjan, Wstęp do informatyki, Windows, Word,

Excel, Oficyna Wydawnicza WSEiZ, Warszawa 2002;

6. McFedries Paul, Windows 95 nie tylko dla orłów, Wydawnictwo

Intersofland, Warszawa 1995;

51

7. Nowakowski Zdzisław, Sikorski Witold, Informatyka bez tajemnic,

użytkowanie mikrokomputerów, Wydawnictwo Edu – Mikom s.c.,

Warszawa 1998;

8. Ogletree Terry William , Windows XP pl, kompendium wiedzy,

Wydawnictwo HELION, Gliwice 2002;

9. Pamuła Teresa, Krawiec Stanisław, Budowa aplikacji w Delphi, Wyższa

Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu, Bytom 2005;

10. Pasławski Andrzej, Programowanie w Delphi 5.0, Wydawnictwo „Edition

2000”, Kraków 2000;

11. Stapp Elżbieta, Stapp Lucjan, Wstęp do informatyki, bazy danych,

Access, Oficyna Wydawnicza WSEiZ, Warszawa 2002;

12. Rojek – Mikołajczak Izabela, Bazy danych, kurs podstawowy dla

inżynierów informatyków, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im.

Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004;

13. Ullman Jeffrey D., Widom Jennifer, Podstawowy wykład z systemów baz

danych, Wydawnictwa Naukowo – Techniczne, Warszawa 2000;

Strony WWW:

1. http://bendiks.pl/index.php?action=52;

2. http://bendiks.pl/index.php?action=aktualnosci&aktualnosci_id=8;

3. http://dobreprogramy.pl/index.php?dz=8&a=53;

4. http://pclab.pl/news7099.html;

5. http://pl.wikibooks.org/wiki/Delphi/Czym_jest_Delphi;

6. http://pl.wikipedia.org/Kexi;

7. http://pl.wikipedia.org/wiki/Alternator;

8. http://pl/wikipedia.org/wiki/Baza_danych;

9. http://pl.wikipedia.org/wiki/Bendiks;

10. http://pl.wikipedia.org/wiki/Clipper;

11. http://pl.wikipedia.org/wiki/DBASE;

12. http://pl.wikipedia.org/wiki/Delphi;

13. http://pl.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Office;

52

14. http://pl.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Windows_95;

15. http://pl.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Windows_XP;

16. http://pl.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Works;

17. http://pl.wikipedia.org/wiki/Obiektowa_baza_danych;

18. http://pl.wikipedia.org/wiki/Strumieniowa_baza_danych;

19. http://staszekel.ulotka.biz/;

20. http://web.pertus.com.pl/~stanley/access_pigulka/Wstep.htm;

21. http://www.konicaminolta.pl/products/business/drukarki/cz_b/ppl1400w/

indx.html;

22. http://www.woiz.polsl.pl/~bazawiedzy/mambo/index.php?

option=com_content&task=view&id=85&Itemid=45;

23. http://yawabusa.webpark.pl/rozrusznik/rozrusznik.htm.

53