era dhe veprimtaria e eres

ERA DHE VEPRIMTARIA E ERES

Punoi : Klarisa Karaboja Klasa : VII A

ERA … Era është një dukuri natyrore që

përbehet nga lëvizja e rregullt, pothuajse e rrafshët, e masës ajrore të shkaktuar nga trysnia mes dy pikash të atmosferës . Studimi i veprimtarise të Eres ka rëndësi të madhe, pasi era me fuqine e vet luan një rol të madh në formimin e formave të larmishme relievore në siperfqen e Tokes. Era si faktor i jashtëm vepron në vazhdimësi që nga periudhat e hershme gjeologjike e deri më tani duke krijuar forma të ndryshme në sipërfaqen e tokës ,I ndryshon formen shkembinjeve etj .

LLOJET E ERERAVE

Furtuna Musonet

LLOJET E ERERAVE

Erërat poshtë shpërthyese

Tornado

SHPEJTESIA E ERES Retë më të shpejta janë në lartësitë prej 10.000 - 18.000 metra mbi

nivelin e detit dhe shpejtësinë e lëvizjes së tyre mund ta arrijnë në 400 km/h.

Arsyeja që në atë lartësi mund të arrihet një shpejtësi e lartë është se retë përbëhen nga kristalet e akullta dhe pikat e ujit që bien ngadalë nëpërmjet ajrit. Për shkak të fërkimit me sipërfaqen e Tokës, sa më e madhe të jetë lartësia era rrit shpejtësinë e saj. Në një lartësi prej 100 metra, shpejtësia e erës rritet dy herë më shumë në krahasim me shpejtësinë që era e ka në lartësi prej 2 metra. Kjo, gjithashtu do të thotë se retë lëvizin më shpejtë nëse janë më larg nga sipërfaqja e tokës.

Retë më të shpejta i gjejmë në pjesët e larta të troposferës. Arsyeja për këtë janë rrymat e ashtuquajtura 'jet stream', që lindin si pasojë e temperaturave të ndryshme në mes të shtresave të ajrit. Këto rryma shpesh arrijnë shpejtësinë prej 200 km/h, por gjithashtu mund lëvizin në një shpejtësi prej 400 km/h.

PUNA SHKATERRUSE E ERES

Puna kryesore e erës varet nga shpejtësia e saj , sa më e madhe shpejtësia aq më e madhe është forca shkatërruse .Veprimi eolik më së shumti vepron në viset e zhveshura (shkretirat) pastaj ne faqet e maleve të larta, në brigjet e lumejve ,detrave apo edhe në vendet qe janë të ekspozuara ndaj erërave .

Deflacioni-kuptojmë punën fryerëse që bën era me forcën e saj në shkëmbinjët duke ia larguar materialin e imët që i mbulon(zhveshjen e shkëmbinjëve)

Korazioni- kuptojmë punën goditëse që bën era mbi shkëmbit krahas forces goditëse te saj dhe materialet grimcore

FORMAT E SHFAQJES SE ERES

FORMA TE KRIJUARA NGA VEPRIMTARIA E ERES

PUNA TRANSPORTUESE DHE DEPOZITUESE E ERËS

Era bën një punë të madhe transportuese dhe depozituese.Kjo veprimtari varet kryesisht nga shpejtësia e saj dhe nga sasia e materialit të shkrifte që ngrihet dhe transportohet nga era .Materiali që më së shpeshti transportohet nga era është kokrrizat e rërës.

FORMAT E RELIEVIT

Materiali i përfituar nga veprimtaria e erës kryesisht është rëra, duke u grumbulluar formon forma të relievit pozitive në trajtë kodrash asimetrike sic janë:1.Dunat2.Barhanat 3. Valezimet 4.Kerpudha 5. Kolonat

DUNAT

Dunat jane kodra te perbera nga rera qe formohen nga veprimi I forces se eres ne shkretetirat e bregdetet ranore .

BARKHANET

Barkhanet jane kodra te perbera nga rera dhe formohen nga veprimi I forces se eres ne shkretetirat e bregdetet ranore si dunat , por kodrat e reres kane formen e draprit .

VALEZIMET

Valëzimet vërehen në vende të rrafështa prej rëre nuk kanë ngritje të mëdha. Ato formohen zakonishtë në plazhe dhe në shkretira kur fryjene era të lehta.