supayotin na songkla¸«น่วย... ·...

Supayotin na songklaSupayotin.na@gmail.com

อปกรณอเลกทรอนกสเบองตน

• มลตมเตอร (Mutimeter)• เปนเครองมอวดทมประโยชนมาก เพยงแตปรบ

หมนสวตซกสามารถตงเปนโวลตมเตอรแอมมเตอร หรอโอหมมเตอร แตละแบบสามารถเลอกพสยการวดไดหลายระยะและเลอกไฟฟากระแสสลบ (AC) ไฟฟากระแสตรง (DC) บางชนดมคณสมบตการวดเพมเตม เชน วดคาความจ วดความถ และทดสอบทรานซสเตอร เปนตน

แอมมเตอร (Ammeter)

• เปนเครองมอวดทใชวดกระแสไฟฟาในวงจรไฟฟา โดยนาแอมมเตอรมาตออนกรมกบวงจรไฟฟาซงสามารถวดไฟฟากระแสตรงได

โวลตมเตอร (Voltmeter)

• เปนเครองมอวดทใชวดความตางศกยไฟฟาในวงจรไฟฟา โดยนาโวลตมเตอรมาตอขนานกบวงจรไฟฟาซงสามารถวดไฟฟากระแสตรงได

ตวตานทาน (Resistor)

• เปนอปกรณทาหนาทตานการไหลของกระแสไฟฟาโดยใชไดทงไฟฟากระแสตรงและไฟฟากระแสสลบ ถาความตานทานมากกระแสไฟฟาจะไหลผานตวตานทานไดนอย ถาความตานทานนอยกระแสไฟฟาจะไหลผานตวตานทานไดมาก

ตวเกบประจ (Capacitor or Condenser)

• มคณสมบตในการเกบประจไฟฟา เกดจากการทมแผนโลหะสองแผนวางอยใกล ๆ กน แตไมแตะถงกนโดยมแผนไดอเลกตรกซงมลกษณะเปนฉนวนกนอยระหวางแผนโลหะทงสอง

ไดโอด (Diode)

• ทามาจากสารกงตวนามขนาดเลก มขวตอออกมาใชงาน 2 ขว มคณสมบตยอมใหกระแสไฟฟาผานไดทางเดยวเมอปอนแรงดนไฟฟาตรงขวและจะไมยอมใหกระแสไฟฟาผานไดเมอปอนแรงดนไฟฟากลบขว โดยมลกษณะ ดงรป

ทรานซสเตอร (Transistor)

• เปนอปกรณสารกงตวนาชนด 3 ตอนตอชนกน โดยใชสารกงตวนาชนด P และชนด N ทรานซสเตอรตองสรางใหตวนาตอนกลางแคบทสด มขาตอออกมาใชงาน 3ขา

ลาโพง (Speaker)

• มหนาทในการเปลยนสญญาณเสยงในรปของพลงงานไฟฟาใหเปนพลงงานเสยงทหเราสามารถรบรไดโครงสรางของลาโพงทวไปมสวนประกอบตามรป

แผงทดลองวงจร (Project Board)

• เปนพนททดลองเสยบชนสวนอเลกทรอนกสเบองตน สะดวก รวดเรว กอนนาไปใชงานจรง โดยไมตองอาศยหวแรงในการบดกร

วงจรแผนพมพ (Printed Circuit Boards)

• วงจรแผนพมพหรอแผนปรนท เปนแผนพลาสตกทผวดานหนงถกเคลอบดวยแผนทองแดงบางเพอใชทาลายพมพวงจรและทาใหเกดวงจรขนมา ใชเปนลายตวนาในการเชอมตออปกรณอเลกทรอนกส เขาดวยกน เกดเปนวงจรตาง ๆ ตามตองการ

หมอแปลง (Transformer)

• มลกษณะเปนขดลวดทองแดงอาบนายาทพนอยบนแกนตงแต 2 ชดขนไป ทาหนาทผานแรงดนไฟฟา จากขดลวดชดหนงไปยงอกชดหนงโดยการเหนยวนาทางเสนแรงแมเหลกไฟฟา ตามรป

หวแรง (Electric Soldering)

• เปนเครองมอทเปลยนแรงดนไฟฟาใหเปนพลงงานความรอน เพอใชในการเชอมหรอถอดอปกรณทางอเลกทรอนกสเรยกวา “การบดกร” โดยมสวนประกอบตามรป

วงจรรวม IC (Integrated Circuit)

• เปนอปกรณรวมการทางานของทรานซสเตอร ไดโอด รซสเตอร และอปกรณสารกงตวนาอน ๆ เขารวมเปนชนเดยวกนและมขาออกมาภายนอกสาหรบปอนแหลงจาย มหลายชนดแลวแตหนาทการทางาน

แบตเตอร (Battery)

• เปนแหลงพลงงานไฟฟากระแสตรง เปนเซลลไฟฟาทใชพลงงานหมดแลว ไมสามารถนามาประจใหมไดอก การสรางแบตเตอรโดยการนาแผนทองแดงและแผนสงกะสจมลงในนายาอเลกโตรไลดทาใหเกดปฏกรยาทางเคม

วงจรไฟฟา

• วงจรไฟฟาคอการนาเอาแหลงจายไฟฟามาจายแรงดนและกระแสใหกบโหลด โดยผานลวดตวนาและใชสวตชในการเปดปดวงจรเพอตดหรอตอกระแสไฟฟาทจายใหกบโหลด ในทางปฏบตจะมฟวสในวงจรเพอปองกนปญหาขอผดพลาดทจะเกดกบวงจรและอปกรณ เชน โหลดเกน หรอไฟฟาลดวงจร วงจรไฟฟาเบองตนทควรศกษามอย 3 ลกษณะคอ วงจรอนกรม, วงจรขนานและวงจรผสม

• จดประสงคเชงพฤตกรรม

• อธบายองคประกอบของวงจรไฟฟาได

• เปรยบเทยบหนาทความแตกตางของวงจรไฟฟาแบบตาง ๆได

• ประกอบวงจรไฟฟาแบบอนกรม, ขนาน และผสมได

• คานวณและวดคาแรงดน, กระแส, ความตานทานของวงจรได

• ประยกตใชในชวตประจาวนได

องคประกอบของวงจรไฟฟา

• วงจรไฟฟาคอการนาแหลงจายไฟฟา จายแรงดนและกระแสใหกบโหลดโดยใชลวดตวนา

วงจรไฟฟากระแสตรง

• ในวงจรไฟฟากระแสตรง จะตอจากขวบวกไปยงขวลบ และใชสวตช เปนตวเปดปดการไหลของกระแสไฟฟา การทจะทาใหแรงดน และกระแสไหลผานโหลดได จะตองมองคประกอบ ของวงจรไฟฟาดงน

วงจรไฟฟากระแสตรง

• 1. แหลงจายไฟฟา คออปกรณททาหนาทในการจายแรงดนและกระแสใหกบวงจร เชน แบตเตอร, ถานไฟฉาย, เครองจายไฟ, ไดนาโม และ เจนเนอรเรเตอร เปนตน

วงจรไฟฟากระแสตรง

• 2. ลวดตวนา คอ อปกรณทนามาตอกบแหลงจายไฟฟา จากขวหนงไปยงอกขวหนง เพอจายแรงดนและกระแสไฟฟาใหกบโหลด ลวดตวนาทนากระแสไฟฟาไดดทสดคอ เงน แตเนองจากเงนมราคาแพงมาก จงนยมใชทองแดง ซงมคณสมบตในการนาไฟฟาไดดพอสมควรและราคาไมแพงมากนก นอกจากนยงยงมโลหะชนดอน ๆ ทสามารถนาไฟฟาได เชน ทองคา, ดบก,เหลก, อลมเนยม, นเกล ฯลฯ เปนตน

วงจรไฟฟากระแสตรง

• 3. โหลดหรอภาระทางไฟฟา คออปกรณทางไฟฟาและอเลกทรอนกส ทนามาตอในวงจร เพอใชงาน เชนต เยน, โทรทศน, พดลม, เครองปรบอากาศ, เตารด, หลอดไฟ, ตวตานทาน เปนตน

วงจรไฟฟากระแสตรง

• 4. สวตช คออปกรณทใชในการปดหรอเปดวงจร ในกรณทเปดวงจรกจะทาใหไมมกระแสไฟฟาจายใหกบโหลด ในทางปฏบตการตอวงจรไฟฟา จะตองตอสวตชเขาไปในวงจรเพอทาหนาทตดตอและควบคมการไหลของกระแสไฟฟา

วงจรไฟฟากระแสตรง

• 5. ฟวส คออปกรณททาหนาทในการปองกนไมใหวงจรไฟฟาหรออปกรณไดรบความเสยหาย เนองจากการทางานผดปกตของวงจร เชน โหลดเกน หรอ เกดการลดวงจร เมอเกดการผดปกตฟวสจะทาหนาทในการเปดวงจรทเรยกวา ฟวสขาดนนเอง

วงจรอนกรม

• วงจรอนกรมคอ การนาโหลดมาตอเรยงกน โดยใหปลายของโหลดตวแรก ตอกบปลายของโหลดตวถดไป หรออกนยหนงหมายถง การนาโหลดตงแตสองตวมาตอเรยงกนไปแบบอนดบ ทาใหกระแสไหลทศทางเดยวกน (ในหนงสอเลมนจะขอใชตวตานทานแทนโหลดทว ๆ ไป)

การคานวณคาความตานทาน

การคานวณคาความตานทาน

การวดคาความตานทาน

• นามลตมเตอรตงยานวดโอหม ในกรณทเปนมเตอรแบบเขมใหทาการปรบคาศนย (Zero OhmAdjust) กอนทจะดาเนนการขนตอนตอไป

• นาสายวดของมลตมเตอรเสนทหนงสมผสกบขาของตวตานทานดานหนง

• นาสายวดของมลตมเตอรเสนทสองสมผสกบขาของตวตานทานอกดานหนง

• อานคาความตานทาน

การวดคาความตานทานรวมของวงจร

• นามลตมเตอรตงยานวดโอหม แลวทาการปรบคาศนย (Zero Ohm Adjust)

• นาสายวดของมลตมเตอรเสนทหนงสมผสกบขาของความตานทานตวแรก

• นาสายวดของมลตมเตอรเสนทสองสมผสกบขาของความตานทานตวสดทาย

• อานคาความตานทาน

การวดคาแรงดนตกครอม

• นามลตมเตอรตงยานวดแรงดนไฟตรง (DCV) ใหมากกวาแหลงจาย (E)

• นาสายดานไฟบวกของมลตมเตอร สมผสกบดานไฟบวกของตวตานทาน R1

• นาสายดานไฟลบของมลตมเตอร สมผสกบดานไฟลบของตวตานทาน R1

• อานคาแรงดนตกครอมความตานทาน R1• ทาขนตอนท 1-4 เพอวดคาแรงดนตกครอมตว

ตานทาน R2 และ R3

การวดคากระแสไฟฟาในวงจรอนกรม

• นามลตมเตอรตงยานวดกระแส (mA) ใหมคาสงไวกอน

• นาสายดานไฟบวกของมลตมเตอรตออนกรมเขากบดานไฟบวกของแหลงจายไฟ

• นาสายดานไฟลบของมลตมเตอรตออนกรมเขากบดานไฟลบของแหลงจายไฟ

• อานคากระแสทไหลผานในวงจร

วงจรขนาน

• วงจรขนานคอ การนาโหลดมาตอขนานกนหรอตอครอมกน ตงแตสองตวขนไปโดยนาจดตอของปลายทงสองขางของโหลดแตละตวมาตอรวมกน (ในหนงสอเลมนจะขอใชตวตานทานแทนโหลดทว ๆ ไป)

การคานวณคาความตานทาน

การคานวณคาความตานทาน

การวดคาแรงดนตกครอมในวงจรขนาน

• นามลตมเตอรตงยานวดแรงดนไฟตรง (DCV) ใหมากกวาแหลงจาย (E)

• นาสายดานไฟบวกของมลตมเตอร สมผสกบดานไฟบวกของตวตานทาน R1

• นาสายดานไฟลบของมลตมเตอร สมผสกบดานไฟลบของตวตานทาน R1

• อานคาแรงดนตกครอมความตานทาน R1• ทาขนตอนท 1-4 เพอวดคาแรงดนตกครอมตว

ตานทาน R2 และ R3

การวดคากระแสไฟฟาในวงจรขนาน

• นามลตมเตอรตงยานวดกระแส (mA) ใหมคาสงไวกอน

• นาสายดานไฟบวกของมลตมเตอรตออนกรมเขากบดานไฟบวกของแหลงจายไฟ

• นาสายดานไฟลบของมลตมเตอรตออนกรมเขากบดานไฟลบของแหลงจายไฟ

• อานคากระแสทไหลผานในวงจร

วงจรผสม

• วงจรผสมคอ การนาโหลดมาตออนกรมและขนานรวมกนภายในวงจรเดยวกน (ในหนงสอเลมนจะขอใชตวตานทาน แทนโหลดทว ๆ ไป)

การคานวณคาความตานทาน

• การคานวณคาความตานทานจะใชวธพจารณาวงจร ในกรณทตอแบบอนกรมจะนาคาความตานทานมาบวกกน ในกรณทวงจรตอแบบขนาน จะใชสตรขนานในการคดคานวณ จากรป สามารถทจะคานวณคาความตานทานไดดงน

เขยนวงจรใหมไดดงน

การคานวณคาความตานทาน

• การวดคาแรงดนตกครอมในวงจรผสม

• นามลตมเตอรตงยานวดแรงดนไฟตรง (DCV) ใหมากกวาแหลงจาย (E)

• นาสายดานไฟบวกของมลตมเตอร สมผสกบดานไฟบวกของตวตานทานทจะวด

• นาสายดานไฟลบของมลตมเตอร สมผสกบดานไฟลบของตวตานทานทจะวด

• อานคาแรงดนตกครอมความตานทาน

• การวดคากระแสไฟฟาในวงจรผสม

• นามลตมเตอรตงยานวดกระแส (mA) ใหมคาสงไวกอน

• นาสายดานไฟบวกของมลตมเตอรตออนกรมเขากบดานไฟบวกของแหลงจายไฟ

• นาสายดานไฟลบของมลตมเตอรตออนกรมเขากบดานไฟลบของแหลงจายไฟ

• อานคากระแสทไหลผานในวงจร