[amy singer] İyilik yap denize at.pdf

7/24/2019 [Amy Singer] yilik Yap Denize At.pdf

1/315


2/315

KiP iNSAN VE TOPLU DiZSi- 2

iYii YAP DN AT; MSMAN TOPUMARDA HAlSLi j AM SING

GN DARIT IN SA C TI

2008 AMY ER0, TA A EVi TD.

NGLize CABD UVETY ARAFDAN BASlANBU S AAA RE AAMlTlTA TIM A LAAK SA ANT A DI N DA i TMLE OATAAZ

A l OAMA

AYINA HAlRAYANBLNT PUNAR

DEiRETTN iM

TA TASARYETK AARl,

TAAM DANMAL

AA AM D TiAYA

KAAK RESiiHA A LU HRR' ALTNA TATYR THE TRUSTEE F H BRTSH SU

GA UYGUAA VE ASMA ABAALK A

KT A BAIHADY AALLS, SKS ADDS N.

08 HATiFA 20

T: 022 20 00 F 22 2 0 80 NF@AMATMT

AMOA 202, TAN

SB 800-08-2YYlN YNETMNi

AATA AADKP YYlNV LD( HA A

HAMD MAHAS, SOUK CAD . /44 KtA NBL

RT N 4: 4 5 5 4 5 5

ktap@kapyynecom

w: wktpanv.m


3/315

yilik YapDenize At

slman Toplumlarda Harsevrlik

AMY INER

EVALi ZDMR

KtpEV


4/315

Akadam ve meslektamMne An nen ansna

(965-003)


5/315

NDEKLER

RESIM STES KE BASKlYA NSZ

EEKK 9SAMAA 1

G 1 AMAZ KlLlN VE ZEK VEN 9

AM HUMA LE OLSA 9 SEK EL 1

OKSULA VE MUHTALA 19

AMA HAYlSEVELK EKONOMS oNu: AYlSEVEitE YEN YN vEMEK 91

EME KAYNAKA 1DiziN 1


6/315

ESM LSTESKapak: Cang a ol Hem altnla tatyo Manoaa

atfedlen mnyat y. 6Resm Beyekm Camnn kanatl aap kaps (13 yyl) 37

Resm 2 Bollan sebest baklmas Same-i Hmaynb esm 8Resm 3 B emenn stndek kabe 96Resm 4 Moden b eme 103Resm S fa ad stanbl 113Resm 6 Snnet edlecek ekek ockla Samei Vehbi

b esm 117

Resm 7 eade Memed Kllyesnn Aben N. Aap taafndanlen plan 128Resm 8. eade Memed Klyesnn Aben N. Aap taafndan

len aksonomek dm 129Resm 9 Amasyadak Bayed Kllyes 142Resm 10 Deb Zbeyde sndek avlandan b olan

Bketl Akka 77

Resm B delkanlyla b dlency gsteen kadfe desen 194Resm 12. Kekl 232Resm 13. yptek Ma Sltan maetnn kabes 233Resm 14 Yoksllaa kaan datlmas Samei Hmyn

b esm 2 35Resm ndml Ramaan paket n spemake eklam 240Resm 16 Snnet ocka fotoaf Hamdye fal Hastaane

lsnn saisik Mema-i bbyesi 1906 263Resm 17 "Kmse Yok m? adl denen 29 yll 26 tal

gaee lan 287Resm 8. Cam ve dafadan olan kllye Dv 290Resm 19 Nabdan seamk b kse an y. 8- 295

6


7/315

RKE BASKYA NSZ

Gem ym be yda rkyede yaadm ona m ve rekenaydan sonra b kab rke yaablmey ar ededm. Ne vak kap balanga byk br poenn paras olarak ngle

kaleme alnm. B drmda kabn Trkes n Al dama ve

Blen pnarn mana evr ve edrlk beerlerne kea Kapaynevndek deneyml yayn ekbne gvendm. gn men lkeve pofesyonee ele aldklar ve benmle b den saba aka nonlara ok kan borlym. lbee benm kend abaarnn Tkedeyol aaa aalara dmeyen br men ree

B kap Osmanl ar sne n yllar sren aarmaladan,ellkle vakf om ve Osmanl dnemnde ygland eklye yar-dmsevek lnrop) akkndak nelemelemden esnlend Osmanvakarnn ve ayr yglamalann nelenmes nmde ay lerneve bnlan em ba veren em ba alan n ne anlama geldne vebnlara ek olarak slam dnesnde ayseverln yerne ve slam op-lmlanda ayrsevern olne lkn g meselelee dar brok genelso yandd. ABDde dom b olarak dnd ve dn emell, k

rel ve sosyal, yerel ve lsararas, byk ve kk) yadmsevere balarn ve gnlln bmlendd b opmda bydm Osmanlar erne alam ve rkyede gedm dnem ben yadmsevek yglamaayla dol baka br oplmla emasa ged ve b yg-lamalarn bo ABD'de karlaklama benyord. O amandan byana dnyada ygand eklye yadmseverlk akknda daa ok eyrendm ne de benm konya lg sorlan ve meakm Osmanllar

ve Trkye' den balad b kapa Trkye de yaadm sradak dene-ymlem ve gmelerden de yaarlandm B bala, a ve modernrneklee mgelen bro Tkye okrlaa ellke ana gelebrAyn amanda brada andk krlere, krm ve olayara kn olaaka ve sosyal bmlern anak alelernn kllanmyla, ayrseverlk leyardmseven doasnn ve dern eklenn yenden deelendrmes-nn geee ae br perspekf blaan myorm

i YAP DNi s AN TPUU NA HA i 7


8/315

Tkyede onca y onca nsndan gdm snkabe sondeece meekkm. Ayca bn dosama ve kaam nsanaasays yadma n eekk edem.

A NGERsanb Temm


9/315

EEKKR

B kt ymy ysevelk ve ydmsevelk kknd ypl-ck ncelemenn nsn toplmlnn dosn ve tsel de-m denden kvmy yyc nnyl ldm. Ktn

sonn geldmde nn yle oldn l tn klmle nnmdmdym. 994te Mcel Bonne ve Mne nele lkte OtdoAml Denenn Mddle st Stdes ssocton) yllk topln-tsnd Otdo toplmlndk ysevelk stne lk ke yplck pnel denlemek ee l yptk Bn k pnelle ledve otk lm 2de Fedel Bee Blmle Destekleme FonABD) Ntonl ndowment fo te Hmntes) desteyle Mcgn

nvestesnde ypln Otdo Blmlnd Yoksllk ve HysevelkPovety nd Cty n Mddle sten Contexts) konfensyl sonlndve o lm 2003te yn lkl yymlnd. Soetlem, toplntl- ktln lm nsnlnn ldle ve o mndn yn ypln yentml elndek esee lm kyn olmt.

Bk kmn ve sys meslektl dostn ml, entelektelve dygsl desteyle eslenen ktn tml ve ym yllc

sd. Atm sl Blm Vkf e sel Scence Fondton) tfndn desteklend s no 888 ve 30/04) Ayc kyede Ameknlm Atml nsttsnn ARI) ve Ko nvestesndek AndolUyglkl Atm Mekenn ANAMD) destenden ylndmMetn endek son deltmele 2006200 etm ylnd ANAMDdemn tm gevls olk gedm yl nde ypm Bdellkle ANAMDn md Po Scott Redfodn gsted ykn lgyeteekk etmek ve ondn ne denl ok ey endm eltmek stemBlkte ltm tm gevlle ve ANAMD pesonel son deecedestekleyc ve yml entelektel topllkt. Bd yne Tel Avvnvestes Sosk Ktpnes, slm Atml Mekez stnl)ktpnes Bknlk Av opkp Sy Av lnln ve KoKtpnesANAMDden Dyg Klsln Ply teekk etmek

stem L AP D N z LAN PLUNA AL 9


10/315

Tel Avv veses Oado ve Afka Ta Blmnde on ylboynca aysevel dek veele se lsans ve yksek lsassemele vedm. B desledek eclem b poe neml bpaas oldla solayla ezleyle ve ked deneymlen paylaaakkabma byk kakda blndla. Bada adlanz sayamayacam kada

oksz ama yksek gayezde dolay ve akamala ve yala almakzee sala be aadz n szlee e eekklem snyom.zellkle Isa Am Aee Aan ve an Yadga'a eekk

edem. Sz em on ylda aama beceleyle dce ve eleleyle b kaba kakda blnan kendlen lene adam aamaassalana sap olacak del allydm. Teekkle Gy Bak Skcke Gal Genossa a Kzma Tsamee evDafn Yoca Pmak ve

Ave WsnzeTel Avv veses Oado ve Afka Ta Blm'dek mes-lekala ve Tkye'dek Blken Boaz Haceepe Blg ve Sabacveselenn encleyle em elemala dek zamalada bkabn n azlk elndek aslakla dnled ve yomlayla banadncelem blee fsa vedle.

Aama ve yazmaka gee ylla boynca saysz kye byk

b gl bocm ol bada b dz kaky belmek sem. Kabamamlama secn dek aamalada msvedden mn veyablmlen dkkal b eleel gzle okyan Paca Coe Ilana Kasma-Be Amos Tsamee evDaf Dael M Sge ve km oldklan blme-dm oklaa deseke yomla elele ve zmalk veya deeymlen paylamak gsedkle az Mak Coe Mge Gek aGzayd Mcal Hacam Dallal Hamd Ha kem In Cemal Kafada

Blle Melma Gl Necpol Nad zbek Sa zeval esle PeceU Rb Hosn Alkaeeb Seada ve Deboa Toa esmle az-lamas sasdak zel yadmla Paca Bab Hale alkaDana Kaz ve Ilaa Kaza eekk edem.

Cambdge Uvesy Pessen Magold Ackland kend azmmelk olaak eeddde dm anlada ble b poenn deene veyaplabllne da saslmaz b an gsed. B kabn oaya k

EE


11/315

secnde onnla ve Cambdge Unves Pess pesonelyle almak bevkt

Davd Ka b e ve eleel b ok olaak sn asa esgemed.lmdek menle ayn anda del de sayla bd sece oakyaamm saslmayaca

Yalanda ve sobeleme lkn anamda eyecann lssem Mne ne mnden sona ble benm n b lam kaynaolmay sdyo Onn b esee dodan kaks eksk kad yok daslee smayacak denl bk.

YAP Ni SAN TOPUUNA ARSR i


12/315

KSALTMALAR

lm cycoped ofslm bs 4 cl Leyden . J ll, 1913- 936) ncycloped of Islm yen bs n cl yc ekle Leyden

Lond J ll, 1954-2003)A slm Ansklopeds 13 cl snbl Mll m smev

194588)TDVA Tkye Dyne Vkf slm Ansklopeds snbl Tkye

Dyne Vkf slm Ansklopeds Genel Mdl, 988- )USCMSA Unves of So Clfon Mslm Sdens Assoon

Gney Klfony nveses Mslmn encle l)


13/315

GR

Ra h man ve Ra him Olan Allah n adylaGdn m o hesap ve ceza gnn yalanlayante o yetimi itip kakan yoksla yedimeyi zendimeyen kimsedi

Yazkla olsn o namaz klanlaa kiOnla namazlan ciddiye almazlaOnla namazlayla gstei yapala ama haya engel ollaKUN 1 07'

T

ak Fsce 005 yanda b tak kaasnda lnce ebeveyn Taknlk etm yln en tamamlad Pennsylvana dak Swatmoe

Collegea ollann ansna cmet b bata blndla. Balan yle tanmlamlad: "B nvesteye gen enclenden bnnmasn acayablme somll pek sk velme b bn el ve cddb taat sayyo. Tak Swatmoedak akadalan sevyod. Spola lglenmey sevyod. e Phoenix [okl gaetes] n ya yamay sev-yod. slamyet de sevyod Ee onn mas Swatmoe taafndanonn sevd b alanla onlandmak n acansa b de ba a

kavaca. Fscelan bann byk ksm nvestede yen alanslam Aatmala pogamn desteklemeye aylmt. Takn Pakstankkenl b ekm olan annes ba yle aklyod "slamda sadakacaye olaak anlan ve M slmanla bala gp gttkten sona dansanlaa yaal olmay sdecek etm tessle veya pogamla kmaya tevk eden b gelenek va. . B ban bo gelecen lde olacak

olan enclen slamye ve Mslmanla anlamasna yaayacan vednya alkla aasnda yma vesle olacan mt edyo

(Kitt ee K etleii meleie iil eeeki ilice eiile e l Diet lei kl emi teet iteeki eimi mele llm. ) Oileeek lce melee k eltlmeike e l At j Aei e Koa Ieeed(New Yk: Mcml9) l eeie llmt. ette ie Micel el\i ppoachh 'a T ay Raio (Al, O Wte l e 999) l eei ike lmt (.24 Ack ell (cit) kelimei eie kk l (mll ke) ei kllmt

t:/ wwwwmeeeweleece.ml (eiim 6 t 2006.

i LK YAP DE Ni LAN OPLNA HAEVEiK


14/315

Gnt Fsc'lan ba kkl lk Amekann Ya-dHstyan alak anlayna ve Amekan tane anan yadmsevelkgelnne kss b kld yyo. S kons gelnk saysnd b-ok ba ka kamsal v el etm tp yoksllaa yadm dn yaplav metl sanat ve edbyat gb alanlaa ve mekl aske deneklendnayvanlan konmasna yel kasaba gmlndn lsal v lslaaas gl vancaya kada bok svl km v gm dstk oldnnla blkt Fsclan ba baka b gelnn on dt yyllkslam ta boynca ay yapmay bn kld tevk eden Mslmannanlayla yglamalann evsn d otyod. Mesela Fsc a-lsndn mn mn be y yl nc, Osmanl pada Sleyman vaseks Hm Sltan nedeys Tak Fsc'la ayn yata astalktanlen gd olla ve velat ad Memed'n 152543) ansna bcam meds maet ve tbe na ettmld ad Kllys olaakblnen b Osmanl kllysn a yapla stanbln mkende ayatncanl b paas olmay sdyo

Aa yka 199'lan bandan tban slam aysevel o-nlkla akadmk velen dnda olmak e gtke atan b lgkmeye balad n yll 200dn b yana s mdyada btakm ok kt

ltlee ad analclele glemcl sk sk aysvelkle a la-n ddet eylemle aasndak balanty vgladla. Hamas Tanmlamak: Kkl Haysvlkt Dalla ddtt mant 2 yyl bandakgaete abelnn tpk b neyd. Yne de kmet temslcl ga-tecle s yas manla ve bakalann kony kletme abala kasndaaysevln Mslman topllklada gk tat gek bgn nedenb dnl n kan b sylm v ygama old en ekt vmenn

Mslmann b temel ykmllndn b oldn dl cyla be-ltmenn dnda pk a k otp kafa yod Radkal anlklan temsl

3 ehze Mehme hn bz. elie P. Peie mpria Ham: Wm ad Srigit ith Ottma Empr (ew o Oo Unieiy e 13) . 6 , 6 8. Peie Mehmein oebeleen mhemeen e htlnn lne innyo. B yenn eine i bz. eiol, f Sa Ahttura Cutur i th Ottma Emp fool ile izmle Aben. Abi e eh ny (Pineton: ieton Unieity e 200 . 120.4 I ihe enin Hm Roo n Chiy n Bnhe oViolene, N Yk m (16Hzin 2003) A8

G R i


15/315

e ve atk falasyla gnlk kaanm syasal slama ka dylankoknn doa kt yll sonas dnyada blm nsanlann nndek ol gevleden b mahkm emek ya da ycelmek onllhssetmeksn slam oplmlan ncelemek B a b eleel ahncelemes fakl halklan geek kendlene g geek baka toplmlalaotak yanlan kavamak ve b yolla bn nsan deneym daha eksks

deelendmek n b veya daha fala toplmda hem el hem de evensel olan ynle kefetme abasd

Sosyal yadmlama somll tah boynca beyle aleledevletle ve etl cemyele aasnda etl ekllede paylald. B abalan heps hekes aafndan haysevelk olaak adlandlmayabl ge-eken de "haysevelk gen b yelpaedk davanla tanmla hale

geld ve bada da yle kllanlyo Bnnla blke adna se cmetlkyadmsevelk efah yadm stese yadm deyn "vemenn b en ge-n anlamda ahsel olaak soglanmas hehang b toplm veya kl- yomlamann aylma b paasd. Hayseveln ahn anlamakdemek sthkak hakk olma hak kaanma hak ed) ve ykmllk gbkavamlan oplmlada nasl evm geeek bgn nde yaadmsomllk ve bamllk alan yaattn da anlamak demekt Devlet-

len ve toplmlan mhta beyle le gpla n ekl yadm ekllegeltme yollan blmeksn ada syas ve ekonomk sylem le kltkolay kolay kavanama Ayns gem n de geeld.

slam dn yldan eskd ve dnyadak Mslmanlan says2 yyln banda b mlya amakad. H. Mhammedn 632deklmnden sonak yyl nde Mslmanla va tac ve fahle olaakAap yamadasndak lk vatanlandan Asya Afka ve Avpaya gtle.

Bgn Mslmanla dnyann bok lkesnde balanda onlk olaak balanda anlk topllkla halnde yayola. Dn nancn ve do hayat tann temeln salayan ktsal b metn olaak Kana otakballkla eafnda bleyola

lndek almada slam toplmlanda hayseve meyda-na geen nsla aaly ve hayseveln b amel olaak H.Mhammedn et ve yglamala yolyla nakledlmes tahll ve tak

K YA D N Z AN TPNA ARRK s


16/315

ldnden balayaak slam oplm genldk v yom fakllkla lahsel deneym slam oplmn mme) ay ay m v fakl kl-le bldk pklmesne kada oynad el oll nclnyoas kesn k yglamala snf cnsy m ve v gb fakldneklendnden aman v mekan nde maam fakllkla gsm. slam oplmlandak haysevelk knd nde v kend bana ngn baama sahas ol ve haysv deall le yglamalan ncln-mes Mslmanlan ah ve klln kavamama nml kakladabln. Bnnla blk b ncelmde haysevln ayn amanda ev-ensel b olg old vasaylmakad yle k b el balan snacafkla genel olaak nsanlk ahnn denemln da anlaym daengnleecek B sayed b kap yll den be Mslman-

lan haysev le dd eylemle aasnda ykc b balan gnyaklama yapc b alnaf snyo. Haysvel slam oplmladahlnd ahsel b balama yltk s kons balany ksyo.Haysevelk bylelkl Mslmanlaa balans yndn damgalananb eylem del bn yekdk sosyal b yglama halne gelyo.

Haysvelk dealle le yglamala Mslmanlan gmkve gnmdek yaamyla e gem olmasna amen ok ksa se

ncesne kada slam oplmlana da ahsl amalada adea yok.Ayn dall le yglamala dn nan l bad v emel sosyal adal kavamlayla deolok olaak lklendlsle d aynn haysevelk kavamgb h oplmda ahsel bakmdan kamak haa poblmak b leygsm. B nednl b kap eml kavamsal b eeve denleyeekve gn b ylpaeden nkl ahll edek haysvelk konsndakbaka aamala ve dncl n b balang nokas olaak asalan

d N yem okla haysevelk pmasndan bakaak ah yenden lealmann gd engn olaslklala anmak

EVEK ED

Haysevelk kavamnn yandd kle kamaas hssnbaka dll ve dnlede haysevekle lklndln s daacnaaaak g aabl slam asndan ygn k kyaslama nokas

6 G i R i


17/315

Mslmanlktan nce gelen ve onun balang fomasyonuna doudanveya dlayl katkda bulunan Yahudlk le Hstyanlkt bance sedkAapa yla kktet ve he ks de S am dlndek hak mtyaba veya hedye anlamlana gelen sdk/ kkyle ve bellenmb hedye vemenn uygun b haeket ta olduu kyle lkld teyandan bance kemenn Aaca b kkte hay yapma veya sadaka

veme anlamna gelyodu Demek k Aapa 'nn anlam ya dou-dan Sam kkten temt yahut tem dn alnp sonadan dle yele-t. Sedk bancede esas olaak ahlak b anlama sahpt aalet veyahakkanyet demekt. lme hem hakkanyet hem adalet dn beedem olaak gyodu yle k bu ks eanlaml hae geld ve tek kelmeyle fade edl odu Yahud ve Aam kavamla M 6. yylda e

gemeye baladnda kelmenn bances ayn amanda somut maddyadma b Yahud'nn yasa gee yoksula vemes geeken sadakayaatfedl hale geld. M 5 yylda tem otak yadmlama n toplananmeblala betyodu ve daha sona abl'e sgnn M 5 86) yol a-t atlan b sonucu olaak ellkle yoksula n toplanan yadmahamedl oldu bancede 'ya laveten muhtaaa gstelen msapevek ve yadm anatmak n hesed mehametllk) kelmesn

kullanlmaktayd. eek hayseveln ahlak ve dn aklamala geekse dlblmsel tatmala hayseve k bak asndan hay sahbnn ve haydanyaalanann pespektenden deeend Haysevelk b yandan yasann talep ett b hedye ya da bat te yandan haysevelk yoksu-lun b hakn veya topuluktan ha b taleb tems ede. Haysevekkendek bu kl hatlamak nemd nk hayseve eyemle

he k taafn nsp etks b haysevek vakas veya gmnden b-ne muaam b fak gstese de hem hay sahplenn hem de haydanyaaananan motvasyonla ve bekentleyle eklen.

lk H styana paaya ve maddyata bala ka uyalan yansa kakl sevgy ve Tan sevgsn vugulayan hayseveke gl gene kele geltdle Hstyanlk topumsa ahlaka laveten beysel

a a d, Caiy b Unn llg nnual 23 9505 ) 30 i L K YAP DNZ AT LA PLU UA HA EVL K


18/315

aysevelk ve leln altn en b yaklam geltd k bu bakaeylele blkte sonunda manastlan kuulmasna yol at. Manastaaysevelke sk skya balantlyd en azndan ksmen ayseve katkala ayakta duuyo ayn zamanda yoksulla le tya saplene uya da bu eklde yadmda buunuyolad Hayseveln eken dnemn Yaud ve Hstyan topluluklandak bu temel ntelkle slam top

umandak aysevelk akkndak tatmamzda bze btakm kyasnoktala salamakta ve slam metnle e uygulamaladak ayseve-n ksmen daa nek aysevelk tane dayandn otya koymaktad Anak bu ktabn ama Yaud ve Hstyan uyguamaa leklenn batan sona tatlmas deld stelk ee bu ktap slamayseveln kkenleyle lgl b neleme olsayd o aman YunanRoma Sasan Bans ve slam nes Aap kltlenn eken dnemslam toplumarnn oluumuna katklan kapsaml eklde aratmakda yernde olurdu

ngede ayseverlk n kuanan kelmele nt deld Ba-ka dlerde yaatm kle le deneymle temsl etmek n nge kemele kuanyosa anlamlarn rdelemek n br dakka aymaya dee.Hayseveln ngle slk tanmlar em madd b veey yan mu

reerk ir Cmaraie y f he Wrk f Chariy in Chriianiy an Jaim jral f Rels Ehs (182 . 12.7 lam arihinn ilk nemleine ilikin enel bir arma in bkz nahan ekey e Fa f Islam Rel ad e he Near Eas, (Cambie nilere, Cambrie Unieriyre, 23. ahilike hayeelik amala iin bkz. haim rih A Hsal re fjesh Phlahrp (New rk: e Malan Cmany 4 ekabam Araa Cnah,e Maimnean Ce fenelene Hebrew Unn Cllee Annal 2 (147 47-54 Mak Chen, Per ad Cha he jesh Cmm f Medeal Ep (rinen rinen nerye 2 288 laik nyaa hayeerlik iin bkz al Veye Bread ad Crses: sral l ad Plal Plralsm i Owyn Mrray e rian eae (na Alen ane 17 ekra

bam 0) A Han Chaes ad al Ad Greee ad Rme Aspes fGreek ad Rma Le(haa Cel Unieriy re, 8) eer rwn, Pe ad Leadershp he aer Rma Empre(Haner, N H Unieriy re f New nlan, Maa Mah, "Chariabe nain in heaanian eri Elpaeda raa V 13-42 izana hayeerlik knna kz emeri. Cnanel Bzae Phlahrp ad al Weare e yzanine erie (New rnwiker Unieiy re, 18 Jh Herrin, eal f Chariy, ealiie f Welfae The hilanhri Aiy f he yzanine Chh, Chrh ad Peple Bam iine e. emary Mriiey f he rmin f yzanine ie Manheer Tweieh rin ymim f yzanineie 18 (rminham Cenre fr yzanne Oman an Mern Greek ie, Unieiy firminham 1 . 114.

8 G


19/315

a dmdakil kayda d i yadm yaplmasn hm d daha dy-gsal ya fls i lni yani insan sgisini i Hayslin ikni hsi dodan doya Lain caias klimsiyl ilikili glnkslHisiyanlk klndn kaynaklan Aslnda modn Hisiyan dnsind n andan ngili konlan dnyada haysliin ald m-k konm paadoksal i imd ilk k d yaymlanan Kal Jams

nli'ndki yanl iiy dayanyod Yni Ahi' Ai Pals imanmi sgiyi ana dm olaak adlandm nla daha sona 5 yyllada Kilis Baala aafndan oloik dm diy anld YniAhi ahsdiln "sgi Ynana agape yani an'nn sgisi yahia an'nn mahyiyd gape Lany caias olaak gidi ki daTan'nn insanolna sgisni anmlyod al Jams nil i komisi caias' ngliy chaiy olaak akad nn sonnda i gnYnana klimnin anlamn iln dk hays ylml asasy-la insanlan iin sayd anya gsdikli sgiy odakland

ngiliy ilmsiyl ilik chaiy modn anlamda an'nn insanlahakkndaki gndmind nkndn daha yksk i y dindi

Ynana kki (philos sgi anhopos insan) akmndan "insansgisi anlamna gln philanophy klimsi mhmln hayslikl

anlaml olaak kllanlan n yaygn ngili klimdi N a ki ayaala fakl olgla olaak ki kaam aasna ksin aym igisikmk diiyola O amanphilanophy insanslik yadmslik)19 . yyln akl posyonlliilmi dnyi alann anmla-kn chaiy (hayslik) hani din moiasyonladan kaynaklanmolaak glyo Blki d aym aas philanophy klimsinin Ynana kknndn onn kasik minldk yinin Hisiyan minl

ka olaak glmsindn kaynakanmakad Hayslik il yadmslik ya insanslik aasnda daha yaal i kalk haysli

8 inlile 3 3 bm eni Ai'n yle byn nl "nsn e meleklein illeiyleknm haty (y meme ymym "iy bn blm byn ataey gpen eilmi Be miln lgn n th Mdval Wt. (n w Anl 18 3ro e A iinsne e Oxfd Dtn fth htan hh 3 b O O

niesiy Pe, 17

i K YAP D Z A TOPU U A HA i K g


20/315

in kama yadm ya ala dindimy ynik mham yml-i, insansik ya da yadmsliin is kalknma ya haya kalisiniamaya daha iyi i gk salamaya ynik opllk ylmli

olaak anmlanmasnda naili Glglim, hayslik il yadmsi ilikin aihsl sosyoloik minl i g amak il, ikisiaasndaki aymn nsl oaak nimsnmdiini h halkda l

ms kild ka odn gsi llikl amann imli ymli akl i iin ylin aka i dildys ya akai didn gldiys) mham ylmi ni opllk ylmlindn ay-mak kolay i i dildi N d din dnyi ilhama hhangi i yya aman iind ya da hhangi i iy mlind iiindn aymakh aman mmknd nk din il dnyann iok yind,haa okllan dnyi akl i ak asyla gndii yld il

i dii inan aa iind snlan ahaki iimin ml i hsidi slik mi ynlik ai opllk ii sosyallm, mhm-ln n andan hhangi i sm iim kada nmlidi Ayn amanda,din did iad an polin kaynanda, hii din nilii omayanknl oaili Bgn Amikada alk iyin alandan sdkn phlantophy klimsinin kanlmas ynnd i ih yaplmgnyo; llik d inan mlli gl asasyla ml insani ahsalama aalana di d kll pol aa lnldnda OysaBianyada n lanopik ala i gnmli dnlyn Hays Kla Komisyond Chaiis Commission)

ngiid chaity (hayslik) klimsiyl ksmn ya da amanlam olan altism dikmk), benecence (iyilik) benevolence iyilik-slik) ya mncence mik) gii iok klim a B lis, di

ober yon, hlnhroy n Aon Phahrpy Fr s ne ober yon e (New Brunwk Trnon 188), Bkz yr ober A ro n n Amer: rom Chry o hlnhroy Chay hahrpy ad Cy Amra Hry ne e Lwrene rem e Mrk . Mre Cmbre B Cmbre nery re 200) 28 bur 1yzyln eyr ne lnronn kronolok elm nllr2 hlnhroy kelmenn nlmlr e emolo n bk Ord Egsh Dcay (ermeyon) ermer e nlmr lkn m n bk W Ilhmn SN z e E. ueen e,Phlahrpy h Wrd' rads (Bloomnon Inn nery e 18), e en Cobbn hlnhroy, N Dary f h H fIdas ne, V, e Mynne Cne Hoowz (New ork Chrle Srbner Son 2005) 7778

Gi R i


21/315

ksal min diini hi saymasak il, Kia Mkaddsin, Yni Ahiin Kann sasyla zgn ani, Ynana Aapasn ik kidaka dil d zalaili Bnz kild dll il siil oplm glinin kand modn sk iml d iyiik ama "mnin szdaana klim klmkdi yadm (aid) kaknma (development)

kama (eliej dsk (sppot) fah (weae) B kimlin iiliy- am olaak yml old synmz h ii dil nanslaya ilikzaman y, idoloi poliikaya iikin yapsal fanslaa sahipi s-lik haysliin anamndan zaklaan z i dizi anlam da aaNihayind daha sona da gimiz z slam opmlandaki iyiikama m hakknda ngiiz klanaak nas konaa sonnaksin i zm yok Bnna ilik haysik kimsiy dodan

ilgili ya da ksin kamak im anlamla dizisini n aa n oaakifad mk gkiyo B kiapa haysi iyiiksik yadmsik anlam kiml olaak klanlaak

Haysikl ilikindiiln az klimli ka gzdn gi-dikn sona haysiin anamn inlmk fayda a Bi akma"haysik ya yadmsik daha yk i sonn ad:Si klanmann mak yola nldi? nk diik inan sis

mi maddi sin iikiimsi il haanmasna fak iimdyakamakad Kimisi hm si mahkm dk hm "myi k haysii salndiikn, kimisi d mha olanan yaadzokla znginin somln ga nsanlan din spl akalann yaana ksmn ya nyl malandan azg-mli in yklndiilmsi sk gn i dmd Baz pagan inansismind is nsnlin kndi z oldna sahipin ka hak mlni nglmk iin akaana ddimli gkininanl

B kiap slam oplmann ikisa aihini ya daha sn ada sami konomi aann dahi kapsamazkn di aafan i d aanan h in kakda nmakad Bi yd, n opm-ada hayslik amala konomi hakkndad nk iyin ka-

zandka llind kla sin makl klanmlan insanan

i P DENi ZE AT L TPLU RR i 2


22/315

nasl tanmlar ale geldn aklayan ekonomlerdr. ada dnyada enakr eklde kaptalm breysel servet brkmn savnr ve dek lsal kk sstemler nsanlar engnlklern paylamaya mecbr brakanmesela dordan verglendrme yolyla) veya varlkarn datmalar ntevker salayan mesela yardm balarnda verg ndrmler tanyarak)

kannlar karr Bgn dek verg oranlar baka eylern yan sra sosyalrefa n sormlln nereye devredldn yanstr. skandnavya'daktrden daa yksek verg oranlar son derece merkelem ve gelmkam met ve sosyal refa sektrne sap devletlern tpk elldrABDdek gb daa dk verg oranlar ksmen nantan kayaklanr:Daa a veya daa ok varlk olan ve ya da b grme yatrm yapma-nn neml oldna nanan yrttalar bn kend paralaryla ve bener

nyetek breylern brlyle yapacak bylece svl toplm rgtlernnla oalmas yolyla svl toplm glendreceklerdr Pyasa glernnekonomk karar mekanmasn mkro ve makro deyde ynetr grnd- br ada ayrseverle dar br nceleme ekonomk kararlar etkleyenyaygn ama pyasa d gb grnen br etken aratrmaldr Ayn aman-da byles br nceleme ayrseverln ne lde paarlanablr br metaalne geldn gstereblr

Hayrseverlk baka ne anlama gelr? Kllanl br tanm "kam-nn yl n gnll eylemdr. ylem br breyn para veya madd eyabalamasn ya da amann ayrma ve manlk eklnde met snmasn ve ayrca b ekonomk deerler em toplayan em de datan dernek-lern oltrlmasn err. B gen anlamyla yormlandnda benereylemlern yerkrenn tamamnda btn aman ve meknlarda var old-n tespt edeblr ada Batl anlamda kamnn ale dnda br

eylem alann tanmlar Bener eklde slam dncesnde klt br kavram olan maslaat genellkle kam yarar yat kam refa olaraktercme edlr ve alenn tesne taarak gen aley kom emcns veyayrttalar ve ep brlkte slam mmetn ne alr

3 be Pay, zieen cma e i. hahrp the Wrd radts . x1 B. Ma ha maaha E iine VI 380 hale Ti am ad the Mra Em: Te haege faptasm ambie, B ambie Uieity Pe 2006), . 226, 1

686.

22 GiR i


23/315

Hayrseverliin ne moivasyon ne de ekileri akmndan mulakaiyi kalplilie dayanmadn ark emek nemlidir Says giriim varln,sevilen ir aile mensuuna duylan sevgi ve saygdan sesinden gelinenorluklarn ansndan yahu kirler ile davalara adanmlkan ilham alanireylerin aarna orludur Bununla irlike kendi reklamn yapmakve kendi ekonomik karlarn gemek gii pek de cmere olmayan gdler de hayrseveii harekee geiren nemli ekenlerdir Hayrseverlikhayranlk duyulan ve vlen ir eylem olailir, ama ayn amanda hayrseverliin ne olduu, ne elde eii ve ne denli ararl olailecei hakkndageerli eleiriler de vardr Dolaysyla, hayrseverlik hakknda yaplacak irararma sadee muhalara sunulan iyi niyeli desee ilikin olama aynamanda hayrseverliin ahsi g ve sa aanmlar iin nasl kullanl-

d ve a verenlerin a alanlar nasl maniple eikleri ve unun karlnda kendilerinin nasl maniple edildikleri de ararma konusudurBa verme moivasyonuyla ilikili ir soru herhangi ir hayrseverlikgiriiminin kendisine koyduu hedeere ulap ulaamaddr anl a-sarlanm proeler ve yanl yneilm kaynaklar ynden oa harananaara dair eleiriler arihsel kaynaklarda ekrar ekrar karma kar.Bu kaynaklardaki eleirel konulardan gnmde ile yank ulanlar ara-

snda parann daha hedeerine varmadan yn deiirmesi sorunu ile aalclarn daha da aml hale gelmesini evik eden alar sorunudurnsani aalarn ir ileeni olarak hayrseverlik insanlarn en iy ve enk dleri ile aaarna ve ayra iyi niyeli proelerin kass da olsayolarlmasna akr.

EM E EEM E K KE

slam hukuku hayrsevere a ve hediyeyi ne ir ekilde iririn-den ayrr Bununla irlike, herhangi ir eylemin yakn ala ile verenve alann konumlar, ir eylemin alglanma eklini ve kea dourduu so

Hyevelik moivyonln ir ilin ir m iin kz. S. vlo e Moiion oeneto: An Ovevie o Aoe o te Sy o riy Mdici ad Chait bfo h Wfa at iine, e Bry ve Jone onr Rotlee , 466 Gnmzn yrm eklknm tleini ynenien motivyonln ikktli i eleiii iin kz. ony V, T Sh

Auit RlifWk i Fami ad Wa on: Etcn 001)

i i YAP D i s A PLU U A A i 3


24/315

nla etkileyeili Dlaysyla, teie kki i aym lsa bile a veeiye aasnaki izgi lankla. B, ayseveliin nemin ielekenssylg Mael Massn (8219) eiyelele ilgili kilenin ikkatealnmas geektii anlamna geliy Mass Pask Aala tplmla ileKzeyat Ameikann Pasik kylana ai gzlemlee ayanan gle-ine, saaka] veme illeinin epsinin znl ve kalkl ln nesmt He tl eiye stat iaetii ve stnlk iiasn, eitliintannmasn veya aa knmn ya a itaatin kabln gstei. Massage, tplmaki zeni ve istika yaatan ieyle aasna sekli laakeiyelein takas eilmesii eiye veme seinin kesintiye amas yaa zlmas se kl sisteme i meyan kmaya veya kl sistemnkmesine iaet ee.

yleyse Mass'n pespektinen, slami balama ayseve a laak tes ettiimiz lg, aslna plmla bi aaa ttan yaygn,segien i eiye takas Fakl inan sistemlei veme eylemine keitli alala atfa ln ve minei fakl teljile alamna veme-ye za Bnnla ilike, veme eylem ayn zamana evensel i insanavan. Mass'a ge, saaka vemek kenisinin genel eiye kamine zel vakay Saakann, i tplmn taine, valkl ve talili

insanla met avanmaya ve elleinekini paylamaya zlanp a kaimeiye alaknn i aale ilkesi aline gelii belili bi zamana tayaktn ne sy. Daa ne tanlaa ve laa kan amayla ykeilen eyle atk ykslla ile klan yaana snly. 7 Massnsaaka amas, insanlk taine teka teka glm lan ptla en-zei yk eiten saaka vemeye gee, plmlan gelimesineki eveye atfa ln. B anlama, yk eii i feaklk laak ptla yk

apa bi yamsevelie ny. Bn laak ele alnsa, Mass

6 Mel M, G: om ad Rao fo hag i Aha Soiti, v W D Hal,n May Dola (ona Rotlee, 990 il am 925.7 Ma G . -8.8 ota zlei linen eme bi kelime ol kzybat Amikann aik ky bleinelenekel bi ni vey oay nmam in kllnl. Dvet aibi b etkinikl miaeini,nielik v nitelik bkmnn e miaiin tatne e eien itli eiyelee boa B klmlrn bzn vet aibinin mlvaln ve n tmk in yan tai eilmin yo at biol. M b enni tatn ilk antoololaan biiyi, bkz.: G . viii, 6 8 8 3839.


25/315

hays an al gn a ssylk zah snmt Hayslk nn a? ssna a ssylg laak ap y

Dlmlk, hayslk tn hatta km zaman nn an-lamls laak kllanlan aka k. Oxod Conise English Dicionaykml knn nmn akalann ylyl lglnmk yakn zaana akasna yaa salayan hayan aan laak tanmla, yl ll an all ya sk gla.Bnnla lkt a n zl, thlkl ya a hatta zaal g gnn hhang aann gkt n l yl ln sglayanla a kaakt. Knkl kmlk kaamna kkyla akaakt. Baa, ylj nyasnan alnan k, hankap lks, kmlMass'n nsan tplmlana hy mn ln lkn klyl

ll kl kaynataak zah Bylg mtz ahai hayanlan nn sk aana ya aaal zk zllkl lyla lgl hptzn akamak n hankaplks tan ttmt V nkl aasna tasn yk nkky, ylanlan (tala taanan tht ln hmn kamakyn n haaya) samas yyn (aka hayana) aklmasa aha hayanlaa gln thlkl gstl yaht aka a

anlan g gsts l stat pstj asnn yntm lnn s sn laak zllkl ya aanla tn an hayattakalmas yaht am akmnan makl malytl gk h akla y amayal aha sal n yaylan aa lngpla haln yaayan k t lan tlnl nlmt aha'nnDkm [knhayann] k ylm yatm yapmas, -yn sn lkn gnl, smt gstg sna klnk tznn

tmln nlaa yllk k gzlml yaty. aha'y g

Dk ylmln aka yaa aha a Vnn stnln lan kn l nn alana y lgy taya kya [tlnl aasnak] askn kk, gn yaana yatm yapaak,

mt iag Zaai e adap Priple A Mg Piee f a' Pzzle (Od Od Uty 7 i id Ci, "Wy W Tak ik er 6267.

i K YAP DN AT AN TOP UN A HA iK


26/315

em snn em e kenisine abi anaa yiyeeinen]vemeye iseki uunu gseii b ekie an ee Bu, abianan, gubu] ek eme isekeni ka ve bu suee baskn kuun byk, kuvve bi gubun baa kamasna yam u.saas bi eenin ek eyeme ken pesijne bi yam ve bu pesjin geek smu b eei va. se eaeien yiyeek ise mauz kaan eike ekne sun, bu ek ekam zuu maiye veya ankabekam yapannbeeisinn gven bi gsegesi. >

aavnn gzne ek eyeme iyeaien kuuuu,meyan kumaya mauz ka, kunuu ve kaybeii, unuk-

a ie emeyen bi ekabe aan. nsan baama yamseveikbn pum n yaaa uu, zeni ve eiik gupa b aayageien baa saama yau ise in ise n, se siyasi ise ssya sun yeni yneiee bke emi bi zen anma.Byk gnen ve bek ban imknan snayan baa asnabaa in kayp anamna gemez, nk baanan ey geeke save pesje yapan b yam Veenn iesni gn zasya kabu

eikei see aan kazan saaka ak. Bu kin insan pumana gen bik ne emen aka geiy: Mesea suanan hakaak anana ene ya a Anew aegie veya B Gaes gibi nspe yamseveein ba a.

S

B aise aama aan aak ayseven neenmes II.

Dnya Sava'n akben Ba aihyazma pumsa ahin uuya biike ve nuna yan yana ge k amaa Ba Avupa ve Bieik Ameika puana akanyu, ama za Asya, Aika ve Lain

2 Zaa T andap npl, 2 42 Caregie akkda bk drew Caege e Gel Wealt Nth man v 48 49 (ara 889 36 e Dad Naaw nd ag (New Yrk egui 26. Bill Gaeakkda k T nmt -7 Temm 26 6567e mada ley, rm ag t e

me 26 rak 25


27/315

Amekay ine alaak ekilde geniledi Hayevelik taiel i fenmen nan tlumlanda deiimi yaayan ve aklayan i fenmen la-ak ele alnmadan ne daa k din felefe ve alak alanlanda tatlyve analz edlydu ya da al yadm, efa devleti kalknma yadm vel tlum gtlenn lne lkn iyai analizein ve kamu ltika

tatmalann knuu laak gndeme geliyduAmerian Hirial eiew' de yaymlanan makaledeyadmevelik tlumal tailein gz ad ettii ala klt elein-den ii laak teit edilmiti. Yaza en ata gelen Amekan deelein-den inan efa inn dle getiilmende ve em yutiinde em yut-dnda tevk edilmeinde nieten kaz yilikevelin ynad knemli lden dlay u knunun Ameikan taii eevende daa fazla

dikkati ak ettiini ve yadmevelin Amekann ykltel gel-meinin neml i veei ve anata lduunu idda edydu. Ya-dmevelik akknda yalan tael aatmaladak ie kaank Ame-kan ak Amerian Philanthropy (Ameikan Yadmevelii) adl ktatada dlmt. Zaten z knuu kita yadmeve anl ve evmgeen yal eknmk ve yai alamlandan etkileni lnlenen iuygulama laak ele almad in de eletilmt.

Bat yadmeveliine da ilk aatmalada ti geden iDavd Owen ngliz yadmevei akknda i aatma yamakla gevlenden Fd Vakfyd. Bzzat Owen yadmevek knuunun anakada talee fazla ita etmedin tet etmiti ama daa kendi kita yaymanmadan eken mden ngiltee taii uzman W K dannayevele dai dzi neml ee kmt. Owen almannAmekan deneymi zene daa ayntl aatmala in i aka lan

Ml ri, h Hiory o Amran Phlanhroy a a Fi o Rsach, Amec Hoceew 6 57) 56 . 5'n aln Robr Brmnr, Amc Phhop (hcao hicao ivry Pr 60; z a188); Frman v McGarv h Phhop d Amec Hso4 Davi On, Bsh Phthop ambri MA: Harva nivy P, 164);W oran, Phhop Ed - A d ofh h P ofEh oc Aspo N ork Aln an nin 15) W.. oran e h ofodo - onra: Alnan nin, 16) W. . oran, he of Ed N ork h Rull SaFounation, 161 ).

i i YAP N i AT AN OPUU NA A i


28/315

olmsnn mlndn ilei sm. B g e iii odVkfnn l ydmseeliin e kkndki mln nemli iynn ie ediyod 2 yyln osn gelindiinde ABDde ydm-seelik e gnlllk gelenei Ameikn myyilesinde e kimliindeiyie kk slm pople i kld B ml 19 yyl ndAlexis de oeillein yygn ydmseelik lnn Ameikn kl-nn eligin i ellii e Ameikn demoksisinin ylm i eesi oldn ilikin iddsn yod Ds Bileik Ameikimdilede n sek ekinlii diye dlnddm olgnn e olgkkndk mln mekeleinden iine dnmekeydi

Owenn yseelie di elde eii ilk sonl d sonkimln l konlndn ii line gelen kiiye el yse

eliin l ile eksiklikleini g nne km Owen "kiisel yseeliin i ynl nemine i ynd delein eyleme gemesinislyn n olne die ynd d kensel snyi oplmnn lepleiy-le kyslndnd son deee yeesi oln ie ediyod. 96lgelindiinde ef delelei gleni e yeesilikleini k k-d n i se km smledi e syede eili lkelein y-l iile de dil ieysel ile dele ydmlnn fk di-

nmikleini e ikisi sndki ekileimlei d iyi nlyilmek iinysee ln oynd oln isel olk nsl eim geidiinisoglyold

lk isel mln lkl yseelik see me-lik dindlk ydmseelik e sosyl ydmdn s ediyo e -ml ise ieyle ise kml olsn ln snde dyod. B inelemelein emel i sym yseeliin ml ey

yoksll i yn oldyd Yine de yseeliin mpl -n psif ll olml dnd yk lde mln syflnd yokl oplmsl i e onn l disiplnlenin meodololeigideek d ne le geldiinde ile lklln yn lmk

2 Alei e Tocqueville mocc Amc e. Getue immel, ev. Atu Golmme(New Yok Ly o Amei, 4, 9 il m 83.6 Owe, Bh Phnhop 6696 6


29/315

yoksullnkne dokunmkn d kolyd. Bu d yseelik iil lgili kln ne deeede ln ll dndk ekenlendn elilendiini gsemeye dem emekedi Hysee kknd kini e epeye yygn l k i sym d n ylnnll ilglidi Bu kiile, epsi de ekilde mu e dolysylsunuln ydml k eden olk nmlndkl lde, ille de yoksuldeildile e imdi de deille se lik mulk psif ylnl d deil-le esine ysee giimlein kkei ende d iimlendiiii ekide ulunilile

Bin ulln, Rih and P in Renaissane Venie (1971, RnesnsVenedkinde Zenginle e oksull) dl kind yoksull enginleleilike sneye kd, Kolik e Poesn yseelik ln kys-

lyk iile sd segelen oplumsl olmkn iyde eoloikoln i my d dikk eki md Kolik e oesn oplumln, dokin fkllklnn i sonuu olk yoksull ynelik kl ydm pogml gelidii f ediliyodu. Ank Pullnn esei eNle Zeon Dis gii k lm insnlnn lml, 6 yylnok ekonomik e demogk ekenlenin Kolk e oesn opluml-d ene klk douduunu gsedi Kolk e oesnl mn

fe olk yseelie fkl nlml yklemi olilidi m eneydm ekillei geldile. Snl kynkl g nne lndnd kiminydm lmy k eine di m e kl, y yeel e uluslyneiilen ydm konusund ysl snl oluumdki ekinlii -n unl genel olk Aupnn ye geld olu sounld s-lm oplumlndki yseelk eine ml sdke, uldydm e desek eklleinde meydn gelen isel deiikliklei Hisi-

yn e k oplumldkilele kyslmk ilgn olili Bylee deiimingi ekenein ekled e din kmliin deiikklein ekillenmesndene lde ekin olilee d eksiksi nllli

7 i ull, ch and oo in enaance Venice e ocia nsiions ofa Cahoc ae o (Oxo il kll, 71) ; Ntl o Dvi oo Ri, Humm Hy ocey andCe n Eay Mode Fance ii (Stor Stor ivrity r 168 tkr bm 175), 76 Mur ly, aced Chaiy Conaee and oca Weae in pain (t

ol vity 8)

i iK YA DNZ AT S A TLU UA HA RSEERLi K


30/315

Yadmsvlik kousudaki aii aamaa, asz nnalsko aiyaza ilimi vugulamas v aii aada yazlmas dai kisi ada spil koomik v sosya aimodoloiii douuda da dilmsi kildi Bu yaklamlasaysid mfi il vya blg odakaa yl aiv aamalaa dayaa uzu bi s lissi oaya k. Ba vl il ba

alala kimlii iliki soua aka plada oafya v modolojiy alyodu V kimdi Ala kimdi Ba ak d v my yoksul-la kimdi Yoksulaa agi ala vya kslamaa ada suulu-yodu Sf aalizi zgi i yoksulla davala v aaladakikilimi as youmlad gl bi kild kiliyodu. Haysv-lii k mod v mod Avupa il Bilik Amikaya k oaakaik Yua Roma v Bias mpaaoluudaki aii d mli ldilgi kiyodu.

98 glidiid K oaska Won and Phlanthopy nNntnth-Cntuy England (19 Yyl gilsi'd Kadla v Yadmsvik) bakl almas yadmsvlik aamaada baka bi glimyimjdliyo v gl olaak aisl aamada yi bi ilimi yasyoduaiil fmiis biii v gl olaak kad akivizmii ykslii-i yas kild ilgilii kadlaa yliyolad ak oaska kiaba gay dilyii u szll baam Aaa fmiimdiyad yadmsvli duyduum ilgid kayaklayo.. ama kadlazglm aii bi kakya d d dmk isiyoum.oaska si aik bi fmiis gdmi yasmyo ama kadla ai gi giidii ok mi bi maya ia diyodu.

O yl soa Loi Gibgi amas kad aamalada v

kadla poiik ask v koomik dlii o byk sasid y almadkla zamalada bil yaadkla dyaa asl d kildiklii alama abasda iyiliksvlii dli mli a glmi oduuu

8 and Chars and a Ad n r and Rm Cntantl Byann hanhrpy and aWar Vyn Brad and Cr Evyn atagan, Par nmq pavr a a Byan ss Pai Mtn, 977.9 FK caa Wmn and Phanhrpy n Nnnh-Cnry Engand Od Od Unvity, 980 , vii


31/315

giyod Kadnan doan zikl yadm odna gkoinin lm akm oldna ilikin (kk kadnlaa paylalan)inan zna i yadm iini kadnlaa ha i alan oaak mam onaa aihl oaak z kamal aanlada annmayan alni ym zgln mii Bi anaiz kagoii oaak iniy o zamandani gn olaak aih aamaana daha da d yadmliin

innmin pk ok kakda lnd nk yadmlik gk kklin gk kadnlan a n alan oaak faa oldka i kinikalanyd h ik inin kinliki d aih kaylana gmii anopmal iniy poliika yadmlik giiimlin aiz olaak yan Bndan doay iniy pizma oplmlan a nin ollinina ayin iini a almay hak dnli na anmadn mlkiyhaklana dai yaalan kkl i kadnla, zllik onlan zngini iyl iimini na fakl kildiini in kknini in naliikiini hay giiimlin ynik ihin, kadna i kklin kndiyklndikli ya daha gni i opmal ahlak anlay aafndan onaakal iin fakl oli ian mk mlamak iin nal kodlandn anamak andan ok gl i mk na

Yadmik aihi zind kadn opmal iniy aa

maann gidk aan kiiyl n aka i kaynak loof MihlFoalyd Foal hapihan dlilik ilgili lind opm-lan nomallii na anmayp dndiin koyd nlan dnakanan na hapdilip dandna iikin ola oaya a Foapik oaak lla il dlil hakknda yazm ama almaa kadn-a oka yalla din aznlkla fakl ka nik ya in kimliahip gpa ki inanan yikin yaz kk nomlaya nal i

kalamaya ai ldkan dlndiikn d gliydi Blili dnml yd danana aanda la ya diiki yokllklaya yah yoklla lik dn ziki zayn ya da opmal danmn p old alaa anmanana ad Taihil yoklln

0 L D nzg Wmen and the Wrk f Benelene Mralty litics and Class n the NneteenthCenry Unted taes Nw avn: al nvsty Pss 99 0 Ka McCaty, d, Lady BntlReisted Wmen hlanhrpy and wer Nw Bunswk Rtgs Uvsty Pss, 1990 Katl

McCaty d, Wmen, hlanthrpy, and Cil ciety Blmgtn ndiana nvsty Pss, 00

YP L P HVL 3


32/315

hn ve sneen ve smgeem opumd muh-n hn enden deneen geek hukuk geek h e e gefom neeken Fouunun ken nene dh ee

Bee 20 n son on n gendnde, dmsevek h m mnn ese n konu bge ve dnemen ss ve e ndk ku ve nem bkmndn se odu.

K mnn eks ve hsevek umn hen eepn bk nd konu h oo ve n eeves ne, ns, km ve ne kd dn nm sounn kodu. Bk b bmse em hseve b veen ve n, kmus ve e b oksuuk ve engnk gnk ve ounuuk bese ve kuums eknkegb b k k ge h emeken ukmk he veme engne ve m oksuuk kenden eme b g ekedeek, k bn opumd b e b nn vn kbuedo. Bundn bk he k kk soguk veeneve n gupn movson e seen kme ve kmk o-duu kend dh do ee bmnd emee neo

k kkdn ukmk deve desek efh hmeenve bms efh ve dm genn gemes dh h nn -

mn esnde e keden kmu gden dous b eeme kde-ne kn nek vsmn d enden deeendmesne o Modenn kon on deve g ve ekes hkme ssemennk dh ekn oduun ve e ke e sv opum nsennonn kdne d nn besed Os hkme bmenn fve eeske e bee e sv opum genn (S) eknn enden ve bun ek ok hsevek mn dh ok g

Mih Ft Mdness nd Ciiitin A isty f nsnity in te ge f Ren v Rihadwad Nw Yk Vintag Bk 96 Mhl Fal, Discipine nd nis e Bi fte isnv n Shidn Nw Yk Rndm , 192 Cn Jn, Sm Rnt Tnd in th Hiy Caty, City enteest nd Wee in tengis st iind, d Matin ann nda UC , 996, . 6 Sanda Cavall, City ndwe in y Mde ty Benefts nd tei Mies in in, Cmdg BK CamdgUnivity P, 19 9 Pgin Hdn v Rid Smih, d e cs f Ce miies, mmnities Instittins nd te isin fWee since Antiqity Nw Yk Rtldg 998 Jan Qatattging intpy tiic Wmen nd te Nti mgintin in Dynstic emny, - nn Univiy Mihgn P 001


33/315

duulmsn sln fktl sndd Bu d d fl sd -tm fh dvltli il li v ulusls n skt tkinliklinintiin odklnd. Bunun si muhtmln tn dnd f dlt-linin gidii unlml il sm v l ulusls dm gtlininssnn hzl tmsnn n s dvltlin kpsitlinin tk tksnnmsn v vm lminin lki ikilmi tfndk ttm-nn gnilmsin ndn oln kizldi l isl, sm v kuumslln tk i tisl dnmin ttmll tnltiilmsil, - nl sndki kt v iilii ilikili d ligin hl gldi l ounund hks i kpm lkn lin gi-liml v mzkl ot kt

Glgllim svliin tiini zkn i tlmm i

olgu vlkl olsun d olmsn vynn v n spl olus olsunalayanlan old. Bunln tmm isttistikl i, ounlukl gmliktn glinmiti. Os kimin niin mdiini v unun i sonuuolk gd ptm v ln n olduunu ilmk svli-in dinmiklini dh ii nlmm sili nsnl lnn lndn mhum km oll il splini idlmk dn dd nmlidi Bu iki ilv pspktif uzun sdi g d diln

k i fnoni l lkn zllikl nmli olili: Bzn vnn ln zn h ikisi oln, n iii olmn insnl v unlnlnl il nli n igii v snln nsl mldikli . Dolsl sd slm toplumlndki svlik dil tn svlikkonusu il tisl nlitik tml iti dumktd

M OPM lDK HlEEK HKKD MK

Hsii inlm ilk ok Knuni Sultn Slmnn iHm Sultnn ( 8) in ttidii imt konusund tm pkn ldm Bu imt 6. ln otlnd Kudst i kf olkkuuldu Mutmln tn Osmnl idsi oun Suinin gnin-dki n k mnfit vk v ksinlikl n uun ml olnldn

33 Mae . Kat ve Ctp Sae, Mxe Eoom ofol Wee: PblPe Rltoi Eld m d th Uited te he to th 90 aden-aden Nm Veaggee

caft 16 edman ve Mave, ht Phlhop d vl YP DZ PU U HVL


34/315

byd. Bnna blk Osmanl andan akla balamnda HaskSlann blnn adyla kys (ma) Osmanl akfklylndk ksad opmsal kll kmlaa onlkla ma d dal dldndn byk ya ama bakmndan sa d dd Balanganm mgl dn b gmn Osmanlya bakan lyd B ma nn nasl oaya km nasl yod bn mal byk

andan aklann mayn gnl oaak Osmanl ayslnda ny aa yod B soula bn daa gnl solaa gd:Byl b gmdk ay anay nyd Mslman aka ndn da-ma ay olaak snandm Bnla baka kldk bnabaa anda b aysk olaak gbl my sam oplma-nda aysk gkn d b kada sk slanan b og m Haynn kaanmasnda fakl yolla nd bl asl konlaa bpspkfn yaamak b n gb fkla salayab

E sld gb oplmsal a n andan ksmn k-da s aasndak k akknda s o aman b knn an alb fads oan aysln ksa s nsn kada slam oplmla- aamalanda byk ld dada baklmas af sam slam oplma a man Ba blm nsana olok adk sadaka anda yn amaan n sd faknday-d Bnla dn ygamala kk kagol olaak l aldla yaalk aysln bysl ymn dnd ama aysasl b anan s olaak dkka amadla. Oysa ay amalm Mslmana n nsl m boy snln slam opmlana m dn b da m oplmsal b yglama oaak snm bykmllk by olmaya da dam mkd. Dn dal byl

l an aasnda nsana dnda olmaya ad daanmaya sk dnb lknn aln kabl d. B dal ayn amanda nsana aas lkl kllndn gnlk daanlan da sn kaynad. slamyn

4 my ng nucn Omn Benecence An mpe Sup Kchen n Jeuem lany: tatUnvrty o Nw or r 2002. martr handa z. N na Ergn, Chrtph K. Numann vmy ng d., Feedn Peple Feedn Pwe me n he Omn Empe tanul: Ern, 2007 lt uan w huld W Wrt th ty th Mddl at? nenl jul Mddle E ude 2 99 : 14

3


35/315

7 yzyl ld oy kd i v uu izly o d zyloyu Mslm dyd iyilik yp uyuu i ylmikdi zl ld dii v fkl i lm kzd sysz somu uygulmy dld

Mslml m dyd Ku, yi Hz Mummdi Allvyi olk kli mi kdili l Kud uyulduugii, zk vmk Mslml fz ol iidi zol zk dd Ku k k sdk (gll ) vilmsiid i Ku u lm d ll 7i sus mukiiy ipk k olk yimi v ml dsk kl olk yiyi gs-. slm ll ik ii lm ol mz (salat) ully y koulu. Yi d mz, vm yli olmksz dsizdi v

vm, ud i olmzs olmz d Biok sud zk il sl,slm i z olk (kil kyli i kild k k ilikli v kmussl v zzk. 7i sud kz kyd d i ok vm olk mlvl vy mlkiy di gi i fs olmmsd. Sui l m ki kk iyilikkomu ydm, ysvlik v sdk gii fkl killd mdili gi i kimsi vili i y, muml i iyilik

si yu v glii d vlmsi uluu. Kuilv Hz Mummdi iok dsid kdisii, ilsi v s-i yd l vlk zk v sdk l. Mslmiliyl il ukukul u ml mild kl ysvlidou uygulms ilik kull d d gliimii.

Bu kip slm opluml iid ysvlii ok mili v fkl uygulml i ilmsidi. Ki m i yd

6 Ma Kuan 2:4 2:177, 19:1 8 1. yn uyk Kuan'da, a'n adi i a'ya uyukann tam mkinddi diy aa.7 ntanan vii aya u kaynakadand: S, Appochi the Q MM ikta eMei ofthe Gloio Ko Nw k Nw mian iay, 980) dua uuf , e HolQ Wa, Htfdi Wdw Editin, 000) y e Ko teeted N.. awd,e Ko nda nguin, 19). ya k e Q an viyn v. v yay a. UiRuin T viv: vv niviti yayn, 200) 8 Kuan'n ui gnk H. MuammdMkkd inn vya H Muammdin taaaaya iikt 22'd Mkk'yi tk mindn na Mdind inn mak iki kid tanman. u k k Mkk dnmin atdii v

knuu dnmin ka v daa gn an uiy uym iind gn.

K Y D U U HV K 3


36/315

emel din meinledeki le ve l nlmk, die ndn d kl i omld seveliin iii gnn nsl ide edildiini venn slm oplmln ekillendimede ond ol mkHsevelie odklnmk slm oplmlnn i ok i nnvglken n mnd mne slm ileinin eililiini dii deelendime imkn sn. B kin kpsm lnn "slm op

lml olk nmlmk ok nemli iki vsm vgl lki (slm) ,Kn ile dislein n Mslmnl iin, seveliin ek ekvld ve mminlee vsie edildii otk i meinsel eensl ekidei sldd. kini vsm (ol i ide olk "oplml), meinlein omlnn ve eleme evilme lleinin mm eililiidi. Meinsel eensl, ok olmkl ilike, n slm dnsnd ve kl ldki slm oplmlnd mlk iiinin noln glmln ol mm An mnd, slm kinnldn eili dm kkln n s Snnile ve iile -sndki dokin kllkl, Snni k meeplei ve eili ii gplnkendi ileindeki kllkl ve s ikl olk ilinen ss Msl-mn misik gn o kms ileinin evimini ekiledi. Yeelisel deneim, kl, dil, ekoloi , poliik, ekonomi ve ielein nsldvnkln ve seetleini nsl kllnkln di seimleine e-kileen k ikm ekenle de evimde en i ne ikedilen-le kd ekili olm

B kip, Ap kkenli "ek ve "sdk kelimeleinden ilkini" oln , ikinisi ise ", "dm d "iilik nlmndkllno. Oiinli Ap oln kelimele ve isimle kin elinideki e-viisinde kede ilinen ekilleile ld. Ank, Mslmnl gnlk

lnd iok kl dil kllndl ve kllnol, le ki emel Kn kvmlnn el ve evi ekillei eden ee i ldekllk gseio. B kip, eni kelimelein kllnm soklmsn ekolk el ikm kelimelein kllnmnn mn ve mekn iinde deimesi sonl d k k geldik. Zek ve sdk eimlei n

38 slam tplm tatmas n k lt an Islam Epan Tgt 990 s 27677.annlcts.tadjlctsjan9pd m 22 Eyll 006


37/315

Rm ehekm Cams n n zl) ste " ama k l n zek en ( ekmu's-salt e tzekt) aet (uan ) al kana aap kaps emae Ta e hap sl es onaona l 'n znle azan ekt otoa

K YP DN N OP U N H VL K 37


38/315

slm dys opkl e oplumld yuk 4 yld kull-lmkd He iki kelime de Kud kulllm olml mei yd d eskye gde gemilei ke die yd d 7 yyld iie di Mslm kuumu e uygulms mlmk iikulllmkdl H "sdk "yseelik km giliedekmseyii y d olumsu i l kulllms gii e olumsu imd d uluili

slmd yseelik kmk i dokuy sip olup ik kkile de lld slm esi meilede keme (melik) eiyfe (mispeelik; misi yedime iime) emli e dee eileielikledi Keme yilik dsuuu ps olk idel i dslm esi i sd "kem (yii) me iidi F Rosel'

ge klsik Yu felsefesideki geli gide degesi lmd melll dkl ilikledie Aisoelesi kile u slm esigeleekle sde sly ek yt Cmetlik Ku'd d lk suelede iie uguld e Mslm geleeklei yseelii yimu ol gsele metlii gye dee elik olk l -eek melik kkdki kle d d ekilledidi Mispeelikslm eside Apl sd meli l ifde ekilleide i-

yd e Mslm mspeeli ug ok yede guu kyolm elli kouyo slm esi geleeklede l if k ifdeye yodu yle ki kimi mll metlk gselei ok sy-d deei olmsyl soulyodu Bu k lldk poll i uygulmyd Mslm oplumld mispeelik Yu-dilik ile Hisiylkki gii kili g H mi ek ld; Mslmkmdl ile yeiilei ykmllklede i olk imele

emesi d ilk demlede ld e yygl o. yyl iisi eiu slei Hlife me i Adle ( 720) fede

opkld l kuu e od e m i Mslmgeese i g i gee mis edi e ylyl ilgilei; eesys ou iki g iki gee ly; ee ek kull

9 an Rntal v d a E nd I I: 4.


39/315

dysa ve yla devam edemeyeekse memleketne ulamak n heneye htya vasa salayn

metlk daha nele deve kuan etme, yk lenle ve sava-a an veme eklnde tezah etse de Kuan da unlan yen sel fadele ald Kutsal kapta metlk dendnde, plumsal adale savunan,zayla le yksulla hmaye eden ve salh amel (slhat) leyen nsanlavugulanydu Kuan tn zengnln Allah'tan geldnn ve snutaAllah'n lduunun da aln dnden, metlk en me lan Allah'nvedn vemekten aet; md zellke met anlamna gelenkem Allah'n dksan dkuz adndan d metlk, snunda slam'nemel dee ve ykmllklenden laak sstemlet ve Kuan snas

dnemde faz lan ekt ve tavsye edlen sadaka eklnde k ay kateglaak fade edldHamlk metlk le knuksevele elk eden kd ve hay-

sevelkle dek ekllede kesel veya tel. Ham ste kumaste ste plumsal stat sese madd destek salasn hay ghamlk de dkey lkle yaat yahut nla yanst slam devletleylelgl tah metnlede Aasle dnemnden (75058) taen haml

n syasal ve ssyal glenmes ve genel laak klt etm sndekden etks tahll edl B hayl dek ve fakl lkle kapsayan ke-lme lan hamlk he tl aske tede, devlet atamalanda, haa veaet alantla kuulmasnda kl l yna hale gelmt. Hamlkgenellkle ylk ve melke lgsz lgu laak ele aln, ysa u aympek kada ak lmayal Mesela yksek mevkdek Osmanl esmgevlsnn duumunu ele alalm Byle gevl aske ve katk

devle le hzme len yene geten el veya aka l deme yaplan msahdemden meydana gelen, kalaalk kap halk gendd.Bu nsanlan gemn salamak azlan veya hepsn dzenl esleme

40 D S P v, t f IV Aany: tat Unvity N Yk P, 989. 94 yca k. Oliia Rm Cna ng t trngr n t Mdrrnn Wrd Ldgng rd,nd n L t Anqy and t Mdd Ags (Camdg, BK, Camdg Uiity P 003 48- 4 Suliman Baa On t Ogin and Dvlpmnt M aning Zakat in Ely Ilm

Arc 40 (993 ) 843 Sl, pprcng t rn.

i i P DN i sMN TPUM U N A V i 39


40/315

y aya u kl vya ullana ulmay v lk kzla n uygunvlkl salamay ydu. Rsm gvly gln km zaman muh-tmln kndsndn daha gl kln vlnd sk sk msa luknkm zaman da nu nulandmak syn asnn vnd alandDahas sm gvlnn sfasndan atanla akaalaa vya sm knutakmu lan htya sahpln dal, ayamlada s tn kap halkna, aya muhta duumdak yl ahaly zyaft kl hdyl vld.

H duumda yl datmla daha zayfnn daha gl ndn y ald v kalnda daha gl lann allk v ka hzmtaln tl md yahu aka kaul tt g dnklmn l-p naylydu. Tahl gnllk sad yksul nsanlaa yaplan datmla haysvlk dy ana v kalanla hamlk, msapvlk

vya mtlk laak ktln. Oysa aslnda tn u klml gdln, ham l hmay dn aasndak ala yaatan, gstnvya ka y dn dnamk lkl gs v tsz mkalytma d Asnda sz knusu klml h nn muytn ll lk vya tklmdn ald ykmllk v shkak kavaanndk fadl laak anmlamak daha du lal. Baz bz shkaklan dayana yasayd Szglm nafaka, hayatn tml htyala

laak yyk, gyk v anan zunlu tdakyd v sm akaalk,mlky v vllk lklnn snuu laak aya kydu. Bununla lkt sthkaka daha az smut lmasa l ssyal syasal v kltlala ykmllkl dnyml v klnln snuu laak gaysm kld d ylydu. Bu ykmllksthkak lks ssyalyap talayd. Ykmllk and sumluluu gty, shkaklakmll yl aydu.

Aamaan nspn azlna kalk slam tplumlanda haysvlk knusunda kaynak ldu. Yn nl malzm kftmk l

4 ml nusund . . chld Ruggle ed. Wmen rnge nd eRepreenn nslmic cieie lny tte Uniesity New ess , 2000) .4 Rudh etes nfq E iinde s. E s. 64644 ngid Mttsn usBsed enitins Need in Ey slmic Z nd Mintennce ws, ery nd hry in Middle Eenex iinde ed. Mihel Bnne, Mine Ene e my inge lny tte Uniesty New

ess, 00 ), s

G


41/315

eeke dh yde, bk fkl tde bldk etinle hukuk edebibelesel, bdetle ll estetk, ypsl ve dd hysevelik uygull-nn blluunu kefetek yl yenden gden geiilebil ve inelenebl nekle yygnd ve dn etnle hikyele, le, seyhtne-le bnl nle hp yl, esle, id yzl li belele,

th kytl ve bylede bulunbl Ftf tsvile ve kullnln eele hyseveln nlk hyt le dd kltn dkusunnsl nfuz ettn gsteebl Kynkln bu kd yygn ls uygu-lnn yynln ynst, bu d knu hkknd bu denl z yzllsn dh d p kly

Hysevelik tl eldek kynkl bkndn genel, slthi lnnn he vntln shpt he de snll uz-

du Dlysyl, dudn Osnl ptluu'yl ve Osnl esvleinn, edeb kleksynlnn ve dd kltnn kunsylblntl lk ve y yen edeb et fln ty ks s-yesinde 15 yyldn tben beln bi hle elen ne b delebilkte kynkl d yzyll etike bll ve etlen Gyslkynkl sekli lk sl tplulnd y vey bu tplulyet eti yislle tfndn ylnl yukdk kynkl

dpltk yl, ti kytl seyht nltl nlkle ve e-sle eklnde deeli zlele lve ede Ybnl nde bulunduk-l Msln tplul ben dh k, bzen de dh duyllk venfuzl tebe ettle dlysyl bu etinle, kuu Msln hysevelnde ikn deele vey kusul knusund ikn eteyi lynnyl yhut btl iey d lbl

Bu ktp sl tpluln dkln ve bu lnl lgil ttl byun thyz lkn gelelee dikkt ekeei n, bud bu knud bk kelie sf edee sl tplulndk hyse-vele d Btdk lk blsel etnle, Mslnl ve enel lkMsln tplul knu ln eken dne Bt ineleele b Kun

44 Dri ir tarta ii z R. Sph phy, Isamc Hso A Famewok fo nqu gz. g. a ict: rict Uivrity , 99), 6 Saiya ahi, AppoachnOoman Hso An Inodcon o he Soces Caidg, BK Caridg Uivrity r 1999), .

468.

i P DNi S N OP UN SV iK


42/315

ve hadsle le huka dakland Bu pespektfhay len len dgmakualla ala le ala lstesne ndged slam tplumlandakhaysevelk gmlenn temnljs 9 yzyl Avupa'snda slam nelemelende glen genel dllmsel gelenen paas laak, Ballm nsanlana nspeten eken nelenmt sas laak slam nannalkn kle stnde daklanan yle nelemele yadm aalann ta-h kaytla veya ahll deld ekt sadaka, vakf ve fak g kelmelen tanmla le etmlle 93936 aasnda yaynlanan Encyclopaeaof Isla lk asksnda ye ald Maddelede deel lgle sunulduu vedaha snak asm (9542003) kuumla ve uygulamalaa yansd ek-lyle u temen tahes hakknda eta tamala le ed haldemaddele hayseve kend ana kn laak ele alan lnl anal-

tk kaygdan hl yksunduHayseveln zengn aatma alan luuduunu ve slamtplumlandak etl davuumlann nelenmesnn u tplumladaha y anlamamz, aya genel laak hayseve daha y deelendmemz salayaan vugulaken le u knu hakknda nglzede veyade Bat dllende dnda Mslmanla laak klavuz aayanla dndakakademsyenle enle ve lgl kula n nspeten az ey yazldn

kaydetmekte yaa va slam ve slam tplumlayla genel laak lgl yenveya esk ktapla u zaman knuya fazla ye aymaz haysevelk vesadakay fazla aklama yahu yuma htya duymayan saydam kavamla laak ele al Bu, uzmanla hedef alanla kada genel ku ktlele nyazlan slam kl ve tah ktaplanda da yled Tah Ret Mhesney, Caty an Plantopy n Isla (slamyette Haysevelk veYadmsevelk) alkl mstesna ve mkemmel ktapnda ksa g

suna Bunun dnda, knu hakknda ktap uzunluunda h eseyktu ve slam'la lgl genel ktapla lsa lsa ka mle e Yaknlada yazlan slam'a lkn genel ktan elets yleyd Rtuell hak-kndak lmde sadaka veme vees yam satda ele alny ama k

4 Rnt Sd City. yr Ecclpaeda fslamn ii nd d yn emeye b46 ndinpi ndin niveritei Fntrpi Mi,

G i


43/315

daha nems knumdak Kuds aretne etraa alt safa arlmBelrl r alanla lgl lmsel eserlerde harseverlk ugulamalarnn arntlarna ra daha fala grlr ve s knusu ugulamalarn Arap veYahudHrstan etksne al muhtemel kkener tartlr Yne de,Mslmanlarn harseverlk deallern ve unlarn daha kapsaml sasal,eknmk, tplumsal ve kltrel snularn rakn, slam tplumlarnntarh una lham verd tekl ugulamalar dah uun lu aratrmaa gren pek a eser grru

ektn tn Mslmanlar n e temel arttan r lduunuhatrana durum daha da garpler Der drd ahadet getrmek, na-ma klmak, ramaan anda ru tutmak ve mrnde r kere Mekke'ehaa gtmektr Bu adetler hep rlkte slam nannn ve ugulamasnn

ekrden mmnlern grevlern medana getrr te sadee u neden-le, ektn telk, rtel ve tplumsal veheler hem tahsel hem de adaalmda r dak nktas larak rdelenme hak edr Br an durup u raklm alan dnmekte arar var Br dn larak slamet hakkn-da ve slam tplumlarnn tarh, tplumsal eknmk, kltrel ve sasalveheler stne alm tn lmsel lteratr nde nn harseverlk alanndak slam krler le ugulamalara dar aratrmalar gree a?

Bu kavramlar ellkle de Bat'nn lmsel ve ppler lteratrne hkmYahudHrstan tplumlar n ldk ugulamalardr Yahudlern ve Hrstanlarn kend ugulamalarnda har karlatrmalar vardr Belk delm nsanlar ekt anladklarn annettkler n nelemedler Mslmanlarn der kmllklerle kaslandnda ekt apak ve lnenr e Yahudlk le Hrstanlkta tavse edlen aar vergsnn aka rtr, r tr varlk vergs g grnelr Osa Amerkal kurlara htap

eden Mhesne aka etkenere aret etmt Harseverlk ve ardm

47 Ti Wint aandan yalan ltii F.E Pt am idefo je d Chia Pincton,23) ime ie ppeme ind, 3 Ocak 24 n kitapladaki tataaa a niin k la ohn . Epoito, d. Ofod Ho ofm Ood Ood nivity P 2)dik Mathwon nny, odcio o am a Nw o Macillan, 1994) avdWain, A odcio o am a Caidg, BK, Caidg nvity P 23) ndwRippin, Mm e Relo Beie d Pce Nw ok Routldg )48 Mla k. C Snouck Hugon a Zakt, Oee Choiie ind d H Bouut v

Schaht ydn Bill 197) 17

K P D LM LUM U HVL K 3


44/315

sevek konua e de sam dnyle ve onun ahlak evenye klendl-mes geeken zelkle deld Hstyan ete nsan sevgs ekatmehamet ve fedakl vugulaken slam'a da Bat metnlenn uaanda enze kayga le etle tespt edemedkle gyo Belkde yazaa slamn eten y lmedkle veya olumu kkte zelk

lee sam topumlanda kaatklanda unu vuguamaya haz oma-dka n yled u Klte ve syasa nyagla slam toplumlanneleyen gaymslmlen nne engele dkmekted

slam toplumandak haysevele kn lteat ktl konu-sunda aka muhtemel aklama ok sam haysevelk uygulama-snn yaan gze n ahadet getmek namaz klmak ou ttmak vehaa gtmek kada gn olmayd Yzylad Mslman toplulukla-

ksa sel zyaet edenle mezznn ahadet tekalayaak namaza daveteden ezann duyalyo namaz klan Msmanlan sedesn gzlemlyo amazanda gndz saatende yyeek aayna gyo he gn o-un aangn ve tn noktalamak n alnan davulu veya atan toputelyo Mekke ve Medneye yapaak uzun l yoluluu n Kaheve amda toplanan kevanla seyedyo ve ge dnen haa kaamakn evlen oyanmasna ve kutlaaaa tanklk edelyoad Bununla

kte hayseve meydana geten aa ve lmle fak edpkavamak n yeel toplulua, detlene ve dlne ok daha ana olmak geekyodu 9 yzyda Kahede yaayan nglz szlk . W ane gyede uzun zaman kaan yaana yeel hay len daha y anaya-leek konumdaydla tekm ane yle dyodu: Yoksullaa ylk etmeazusu ve haysevelk Msllan yksek deeede sahp olduu dnnkaplene led edemd Bu seeple zekt ve sadaka genel oa-

ak mevut olmad n del ama ou zaman u eylemlen ketum eklde yaplmas sz konusu olduu ve yle de yapd n fazla dkkatekmyodu Aya Hz Muhammed'n zamannda ve eken dnem slamynetmnde leyen esm ve kuumsal zekt veme dzen he yede ke

49 Rrt D. MCny, Chy nd hnhpy n Ism: nsnng h C D d (ndianap ndiana nvty Cntr n antrpy, 99, . .0 Edward W. an, n cn fh Mnns nd Csms f h Md gypns ndra, ,

i


45/315

ny amaan am m l my yapan knn oanalya k o aman gnm aa ayn hl ahkaylaa h akma gaym gnll haylk ylmln gly Bnlan akn gnllkl yk ahplnyaplan anal nala aa kaan ala ok aha ak gnhal glyo a glmln kkan kyo

Oao lam oplmlann ahnk ok ma g yamlk aamala a Amka Apa ahnk lmln k alna pl ok fan la knlkl yk l alanlaa oaya k lam oplmlana onalam ahllm olg olaak haylk 97'l kaa aalma B kona lk yaanlaan olan Noman Sllman n glmlm: "Aapa Faa k la yam yl l kmlaa a ank aaolka ol ama nlan y lnp n kalma gk Dolayyla lam yamlk oyal hml manlaanahl hl amanlka n aama aamana lam oplmlana hayln nlnm, kn glmn, lk n aaolaak lnk kan yalmann mmkn ol nokaya kaa ll Yn hl lnma gkn aha ok n a

BB nlm lam klnn aman mkn nk ll

n a k my aalyo Glgllm, 00 yllk lam ahn kana aamaya kalkan aamakll olanaak Sa Omanlkaynakla l ha ayl palogak, llml moolk olklana hang nm ola oln lam ahnn h al alanna lm n-

anlann kana kan ngll y o Dolayyla kaph kl kon, kaynak, y ya analk yaklamla akmnan gnkapaml olma ana l ah nkln olan aha gn ylpay kaa ahl mk n lml ol y ln,knl lan mlkalan m yamnan yaalanmKanlma olaak, n ok ana olm Omanl ahn kaynaklana

Nman . Stima, Caity and Sia Svi n Mdiva sam, ietas 5 175 5 .

K Y DN N U U V K


46/315

meylettm. Dhs bu neleme btnyle sstemtk deld m bundnsnk sstemtk tmln hng lnd mmkn lblee vene t sun tmsnd y l knund nele sun-mktd lbete bu nele de eksksz del ve ksmen blm nsnl leenle yen ynee du tevk vey thk etmey mly. Bu ktpknuy b g lk dnld n kn k syd bluu bk-

lnn ddums geekee tdd Antlnn kynk n spesktl vemt m yynlnn blmsel ltet bkmndn ntl vekynk eksksz del. Buld genelkle du ve elebl kynk- ve lg kuln dh gen b blmse te bn esndeylunu bulmsn ydm lk yen eseee tf v. Bu dum smth le bk thlee ypln tl n de geld

Bu ktp dus b th ntm lmyp knu ge blnmt. Ttm, bu gte hysevelk hkkndk klen ele lnmsylve hyseveln th b knu lk nsl nelendyle bld. zleyenblmlede dh spesk lk slm thnden kle le neklee dklnz nlmz lk, km ku yetene yun b th tsv veyetene kpsml b th nlz sunmdm vey tek kle geektkd tmdm n tz edebl Ylnz u k k, bu hmdek b

ktp eksksz b th neleme sunmz ve m d bu ded Dh z-yde byles b ktp slm tplumlyl glenen blm nsnl le enle n hysevelk t ve yn zmnd sm tplumlnn buvehes hkknd b g vzfes gebl Bluk buduk vey dh fzlttmnn ve nen mmkn lduun nndkl knul hkknd nl bk esele yynlyk uzmnkn pylmy dvet edym

Bn blm zekt ykndn bky. Thte zekt denmes ve

tplnmsn lkn smut nekle bu dn vegnn bk vegle ve devletykmllkle bmnd deen yen, y zekt syln vey nunllklendlen etl demee gstey. ekt gee, ste eken slmdnemde ste bugn bz yelede yenden dld suette lsun, zun-lu b kn sunl vu ekt btn Mslmnl fzd,gnll hy le de tevk edlydu ve yygnd. Bunl sdk genelbl ltnd htt belk de eken b thte zekt demelen hm ve

G


47/315

lelk akmndan gem gny ekt ve sadaka, he nn telk ncln ve aya kan fakl uygulamala eaklatmak n aylmlede tatly knc lm Mslmanlan hayatnda neml ye tutan gnll hay lene vesle lan gnlen tak takmyle aly evensel lmasa le u neml gnle en azndan gen ata dkkatealnydu Bu takvm hay yamann ne denl yaygn lduu knusunda k vemey amaly Bu lmde vaka da tatacaz Vakayzylla yunca tn Mslman dnyada hay nn hehalde en elgn ve tannm eklyd Vakla, kasaml kaytla sayesnde, zlee hemalan hem a alanlan kmlkene da encee amaktad

nc lm kuumlaa del eylee yunlay Haysevelkaatmala a alanlaa del, yk lde eenlee daklanmt He-

men hemen he klde, muhtaladan ve haa ta snftan zyade zengn-len hayat hakknda k daha fazla tah kaynak lduu gz nne alnsa,u duum ac del Geekten de ek k aatma ney, kme ne kada,ne zaman ve elee nn veeceklen nasl kaalatdklan anlamak nhay sahle snde yunlam t stelk haysevelk aatmala z-unlu laak a alanladan k veenlele lgld, nk alan hayeylemle u zaman kend hayatlandan, kend haysevelk algla le n

yetlenden kaynakan, a alanlan hayalandan del Yen metd-ljle le kaynaklan ncelk akmdan zengn ve gllee lduugeen detemez. Oysa a alanla he zaman delse de unluklaa veenle le ala aasndak lknn can alc aasn meydanaget Ba alanlan, alan ekllenmesndek ln anlamaya ve hay nn etksn deelendmeye alken lgmz a alan klee ynel-mekted Ddnc lm yksulluun anlamn ve zellkle a alanlan

sayca elk en yk guu lan yksulla le muhtala ele alyBa eylen yan sa aka k aktn, devlet le svl tlum

gtle veya zel kuululan gzden gelmes geeky Ktan knlk m lduu lde u knu, devletn ve kuululan tlumsalefah alanndak katlmana lkn amann etelend enc lmde ye aly Devletn ssyal efah mlenn kuulmas yk lde

52 Geeme A Cambe, MA Blacwel 1994) 25.l i YA D i AT; AN PUNA ASV i 7


48/315

yzya aad ve unan aihi i efah devei an men kaikevein aihinin i paasd Anak uas kesin ki eve yneiiei veesm iee deveein va maya aad andan ei hakann ssyaefahn udan veya ay aak ekiemii Buna iaveen 19 ve 2.yzyda sivi ssya efah gei kamusa aanda saya a ve aha kne kmaya aa u eiim kimi zaman sivi pumun genmesine ve

a snfn ymesine afedidi. Bi zamana yee ve adndan uusa gein va uu yee ugn hayseve hedeein peinde kaken men ieiimin ankan ve uan yan sa eknmik kesemeninavanaandan yaaanmay ien uusaaas ve uusaesi kuuua va

Bakaana i ey vemek evensedi ve veeek kuuan iikieinsan pumann unun emene ya. eevesini sam pumann ineenmesi usa da u kiap hehangi i hay ii neinin

in inan veya ak kaa an aihi aa yahu evese ekenee de igii aieeini iei smekedi. nsana ei eii vemeeinin de eii ya ve seepei vad. Hay ii zunu veya gnaii saygya ya a kmseyeek geekeiieii; snamasz veyaa mee veya imie ieyse veya meek g veya geiigze ahmin edieii veya ank ense veya gayiesmi annim veyaiisine afen yapm aii Din inanadan aka saike nein kiiik kiise ihias siyasi meuiye mai kayga ssya ekenie veyake nma aa uunma kaaan ekieyeii.

sam puma aihinin hayseveiin pizmasndan akaakyeniden kunmas saee ikan sayaak usak yneime ie yne-iiein ieyse ve pumsa sumuuun mahiyei in eining aienin ve daha geni haneein yaps ve iev az akaaa kmu-

a ve yaana aas aana; insiyen ieyse e ve sa sne-ki ein ekisi ve sevein uygun kuanmna iikin umaa ai yeni ipespekif sunuy Bu yeniden kuma ayn zamanda kaama aih-se ve ke aas ineeme iin zengin i eme say.

G R


49/315

B B

NAMAZ KlLlN VE ZET VRN

llah n ctlrn ancak llah 'a v ahrt gnn nanan, naazooru klan, zkt vrn v llah 'tan bakanan korkayanklr ar r. .

K 9 18

Iste Kuan' kuyun, ste Mslanlaa dnle hakknda knuun,ste ntenette sla hakknda lg veen telede geznn hepsndezektla, yan zunlu sadaka vee eyleyle kalaaaksnz N-

atfsla hukuku etnle zektla lgl kualla tanla ve zekt Mslanla n e e attan lduundan sla tahnn dek d-nelenden u t etnle eksk deld B tah n, zektn k vehukuk tahn yazak aayla hukukulan zektla lgl tutulandakdeklklen zn sek klay pje ludu Ne va k ununla kyaslandnda, zektn sla tplulanda ynad ssyal, ktsad veya syasl kefetek k daha zdu zende aata yaplaleek knulaa

nek laak veleleek zektn ssyal gtlenes aktalan elalan ktsad ne veya zekt tplaay ve datn sdenn syassnula g knula hakknda tah ulgula elde etek se h de klaydeld Bu l antplun 97'lede Fas'tan aktad, zlee ale taafndan yuland eklyle stesna zekt tan salayan hkye le aly Daha sna hkyede Peygae'n zaanndakg zekt dye ata ulunulan lguyu ve n dt aslk tahten u

ksn nden ayan az nekle delyeez Bununla lkte unekle tah den dnaklen aklaak akndan yeteszdanak ayn nekle zektn uygulaaya knas sasnda kalalan g-lklee, eyle ve hketle taafndan fakl ekllede yulanalluuna ve zektn sla tplulandak ptansyel lyle nsp neneda eltle sunaktad

L P DN SL MN OP N H SVL 9


50/315

B HYE

Akdm ly Muhmmed'in s u ly, Fsn Bud ks-snd fnd He sh s 3 3d klk ve 4e fnd lmyl O ve ikini lu Adlif fnn duvln yeeiilmi yksk kld yzee sun ekmei hzl, yuu ve iiile [Y-z genellikle le yemeinden sn ilenin tum dsnd u ly'yl

tuuydu] O sig iiy, ense ki kuy ve u zmn Buddgdm he eyin nlmn kmy ydum

Bi le sns lnn k izim skneimizi ileni gei k-lnnn ise le uykusunu ld ly'nn kz kdei Hie ky ktuve gi i kfn giymi i kdn iei ld ki kdn ml ml ieyle knutul ve sn Hie sn dmk iin sln gidi uly zdnn uznd, ik nkn kd ve nl Hie'ye vedi,

d evin giiine ktu ve l kdnn eine skd dn Eu lyyyksek sesle eekk ei ve d skk gzden kyldu

O km ly ve Adllie kdn sdum ysz, gelenin, lunun kuu iin i ihiy ln l Fih lms geekiini syledilenk m d sd kulln gz dnemi lm l Fih kimdi?Hy, i kmz deil, kmumuz Skn snd, sdki kgiii nun znn dn iin tuunuy ynn k Onun kk ukln skk skeilik ve ynken gmtn dn dul Bmzekn n dy

ek m? Yk, Peygme'in zmnndki gii i vegi lk e-m kssn denen zek dei u Ak Fs zek lnmy Bununyeine hkmee geli vegisi dyuz Ay fkiee sdk veiyuzu insn zek dzeni demiy, sdee mznd sdk veiy ve

elki elili i dileniye desek luy; ununl iike Bud d Mkevey zlnk M edin e'dekinden dh z dileni vGnd kdyl u ly, zek geli vegisini ikiye ks

ile, Mslmnln zek deme sumuluu lduun innydu Ay- kiinin zek un'd sylendii ekilde demesi, Mslmnlnkmusunun duumunu ilmesi ve ydm iseneden nln efhylilgienmesi geekiine innydu

so AMA N V K N


51/315

bu lya, ala Fatha'yla kas S Muhtar' ukluundan ber tanyrdu S Muhtar nahye mdnn makamnda ktt ve dk amayeterl br maa vard Yed uk babas lduktan snra uklardan ksdaha br yalarna basmadan lmlerd mdesnde aklanamayan arlarbalamt, Buaddan Kenfra'ya kadar brk fakl yerden br dz hekmtarafndan tedav edlm ama br yl nde lmt Kasnn lmnnyasn tutmak n br akrabalar srs ala Fathann stne ullanm vekadnn uklarn besleeye ay yeteek kadar yyee yedkten snrabr hafta nde hes evlerne gtmt

ala Fatha sessze hayatna devam edyrdu uklarnn gys-ler gderek daha fazla eskyrdu byk ullar kulda kalyrdu, amaala Fatha kasnn gerde brakt kk tasarruarndan nlara ayak-

kab ve kta almak n abaladka yldan yla daha yranm grn-yrdu Snunda lya'nn annes mm lya, yaklaan br bayram hak-knda ala Fatha'yla knuurken kadnn br kyun kurban etmey del,bunun yerne yamak n azk et almay lanladn renmtFas'ta Kurban Bayam'nda br kyun alamamak kesn br mal azyetareyd mm lya bu lya'ya akl danmak n aeleyle evne gm ve ertes gn lya'yla Abdllatf ala Fatha'nn kasna kk br

kyun brakmlard Daha snra aksamadan devam eden zekt balatanbuydu

O zamandan ber ala Fatha'yla uklar bu lya, kars veya n-larn uklarnn blgs dnda hbr ey yamaz ldular Yaklaan kuldnem n ara m yetersz turunu renkl kaya br zarf teslm edl-yrdu vl en byk kz hamlelnn sn aylarnda hasta dtndeve kasnn gnn yetmed zel gda ve lalara htya duyduunda

bu lya ezada kred atrmt Ortana kz hzmetlk etmek n kulu brakay gndeme getrdnde mm lya ala Fathaya gd kznmdern Fas'n hzla deen dnyasnda nn etm almas gereknknumuu Her haa bu lya frndan evne dnerken turunu renklkaya uval uval un brakr lya'nn kz karde Hate kk kzlaramatematk retrken, en kk karde Halt de uklar nglze eny lduu ders altryr

K AP DN SMAN OPUM UN A A SV K


52/315

Bk yl ymn sn l Fth tk hehng eks u-un Eu lyy he gneme n pylnktn usnn nunzektnn he yee hz ve nz lmsn z gel u ly n efl yle emt Bu see ge uum Senn Ahmn, Bk[lse plms] ln zmn senen sumlu lu e ve keeetm gmezlese yk vey temzlk etyle sn ve kk kzlnsl estek llle? Az gze lsn z z gelsn Kln gmek stysk ytm ypmy stekl mlyz Ee S Muht sennukln etmn fe etmek sten uysy ne e? Bezgn lFth kfsn sll Eu ly'nn eln pmeye l ve k eklene ge nmes sylen.

Pek, m l Fthn ne he? ye sum Btn u hysevelk gne gtmy mu? Hep klnn eye lmk?ly suy mt. Bu hysevelk el ye ev yptBu zekt; zekt tekf etmek z kulnmk nu eeen Heey Allh'tn, zen el u n htylmz klykuumyz h sn, ukl etm gp hekm ve mhens lk ltkln ve Alltle en fn lmktn yp-

nmz, ze km ss l Fthy gelel Allh zeve geekenle ve, lmk n kulnmz eynlemz,slmz ve. Ee shp luklmz yetelyse zmn un kmumuzl pylz. Ee yetel else zmn kmumuzzmle pyl l Fth zm h y Mslmn lmmzym ey ve kln kens e y Mslmn luyslm ymnn ylu u e m?

Bu lme, hem mmnele Allh snk lky kumk hemmmnlen ken lnk ve m nyyl lken zenlemekkmnn zunlu veme eyemne slm' tfelen l nlmk n

onn Lee Bowen, y nd Zkt veda Le i he Mim Mddle a iinde ed onnee owen ve Eveyn . Ey oomington ndn niveity e, 1993 282. ndin Univesitye'i izniye ntnd.

AMAZ L N V K R N


53/315

ekt ideal ve ektn anlam stnde duaa Balan unlu deme lan ektn genelikle gnll veme eylemi laak anlalan ha-yseve aa dai i kitaa neden dahil edldini meak edeli Ve n-tekm lya'nn ekt haysevelkle tutma aas kasndak teks,Mslmanlan gnde ekt ve gnll sadaka aasnda geek ay-

mn va lduunu tasdik etmektedi. ekt vemek, aka insanla kasnda iyilik etme duygusunun veya ykmlln ifadesi del, Allah'ainann lk ve ata gelen i yansmas ve lahi i uyua itaatt lya'nnvgulad gi ekt haysevelik yani tek yanl i lem, sadaka deldDaha iyade, he ki taa da una eeyle katl. O ala Fatiha iim dahaiyi Mslmanla lmama yadm ediy diy

ekta da anlaym tn dnyada Mslmanlan yaygn

laak ildiklei ve mehe kmliklenden ams laak sayg gs-tedklei Kuan ve hadisele aa. Bik knuda lduu gi Kuanekt demesi ve datm hakknda da ek fala atik talimat sunmaBu temel lkele H. Muhammed'in lmnden sna tutallk kaan-m hadslede ve limlele hukukulan genleyen i hukuk metneklyat meydana getmesiye hla alan k ve te eseleinde ennet fadesini ulmutu. slam'n 7 yylda alayan uun taihi yun

a eitli hukukula ve emaatlei ei slami metnle stne yumlasekl genilettle ve ekt ykmll tn slam dnyasnda hlhkmn kuken ile deik ekt uygulamala meydana getdieYahudile g Msmanla da man ve din faia meseeeinde meke i din hiyeai taafndan ynetlmednden dn inan, hukukve uygulamann ayntla hakknda daima iden k tite ve gva lmutu Snn fkh kula kendi aalanda ektn takdii ve demesne ilkin kim ayntlada fakllk gstesele de ekt Mslmandevetnin lidei laak Peygame'e ve halife laak nun akasndan ge-lenlee lu ldukla deme laak gme knusunda ilele iie veya daha dusu atu Al, Al'nn taaftala) H. Muhammed'n

2 Bu dplnln h kapaml ltat mydana gt. B g n bkz. Bky e omt ofsm 449 umphy, mc Ho A mok fo q 212 oldzh v .

cach " E nde 88-9 J . Roon adth nde 9.

i L iK A DENiZ A SMAN OPUM UN A HA RVR iK 3


54/315

ni ooisinin Snnilin kip iindn fkl i lf silsilsindolduun innl. Bu lidl y ala ik nsil son o-dn kyolmuu onln dnydki gii msilili kaha (kilifakh) yni din limlidi

u lynn ikysin iln u lmd fk limi u u-

mmd lGliy ( nn ulun. Gli on n nnm slmn dnlindndi i din limi fki loof suydi n nmli si oln hyu Ul'd Dn (Din limlinin -ys) dind i slmn y iin kpsml i olm mgdyodu Gli kklndykn su i y smk ymk n sonund N ilmin kikini my dnmk myl ifki iliy ikn kyin s idikn son ylmG-

li hya tabu Ea'z-Zekt (Zkn S l) dl lmndk sdky kun soul odklnyo mminl likmk iin noky dikkl klyodu. Gn kls lim mfkki i kii olk n d insnln n ykmllklinimmkn olduu kd dou i kild yin gimli dnsi i ylm yu im sonuu ypkln sk klmmlyd Buydn m uygulmnn kli m d k mk iin gkli k

mni lkl kmndn kn dou i kild i dilm-sinin snd duuyodu. dkl Kunn Alln uyukln y-in gimy di ms n ynsyo glndiiyodu m yn mnd insnln u kild dnmln oln insni nd fkndyd G l olk k dmsi gnl olk sdkm konulnd y iin myl lnl kiisl s kllmll konomik kygl gii n gni konu sounl dini

yodu. Glinin mnin ud gni p y ilmkdi. nku min knd dnmind nnm l kndi dnmi son

3 e, km e soucu mam odua adkaa a oaak gpaa aya gp sme, adk sasdak ma sme veya yee atta uuu oaysya aa gupa eyd yahutBee, sma yahut ede ve mam yahut "Oke oaa . Soucusu sayca e ooad kz. S H Nas, th Ashayya E de, :277-7 ve W. Madeug, Sh'a, E deX22 S mehepe kz dto madhha, E de, Ek 551 ve oadak yak demkayaka.

AMAZ N V K E N


55/315

snda da ett edilen slam taihinin kilit dneinden ii taafndanayntl i tatma sunmaktad.

ET E D R

lyann aklad gii, zekt ani i sempati veya diegmlk dsnn i snuu deil, Allah kasnda Mslmanlan i ykml-

ld Bununla ilikte u ykmll namazda lduu gii Allahlatek ana ka kaya gelen i iey taafndan deil, insanla vastasylalan etkileimi sayesinde geekletiili. Smut maddi i detek salamann yan sa i Mslman kimlii ve emaati duygusunu pekitienzekt vemenin ve almann maddi ve ssyal etkisinin gnll sadakayla tak ik yan va. Geek zekt geek sadaka niet laak Allaha ynelikti,yine de he ikisi de insanla annda etkile. Ve iisi i ykmllk diei

i seim lsa ile patikte he ikisini de yeine getime sumluluu slam taihinin yk i ksmnda u zaman ieysel inisiyatife bagny lyann dedii gii ugn Fasta esm zekt tplayla yk;daha ziyade, aas, ala Fatihaya nun ihtiyan fak ettiinde gneaklsa gnll i iyi niyet gsteisi laak zekt vemeye kaa vemitiala Fatihadan ne ne u lyann zektn kimin aldn ne de u lyazektn ala Fatihaya vemeye aladnda kii veya kiilee ne lduu-nu iliyz

He ne kada zekt ve sadaka Kuanda he zaman iiinden aytedilmese de elili ayetle aka iki t a lduunu ima ede Asl iyi-lik, Allaha, ahiet gnne meleklee, kitap ve peygamelee iman edenlein mala lan sevgileine amen, nu yaknlaa, yetimlee, yksullaa,

4 azali'nin apa mtni in kz Muhammad Muhammad l-hazali, Ih m -n KtbA -Zkh (Kahi: Mu'assasat al-ala 8796768) 2740 ngiiz i iis u sdulunuy Naih min Fais e Mtee f Amvn A rntn m the Ab th Nte fthe K s alZakh f Ahzz' Ih Um n (Byut Cntnnial uliatins mianUnisity Biut 966. (Daha snaki anlada n apa sna ngiliz kaynak litilk). azali hda ukaalk v ililik alkl i lm d yazm, uada dinda i ykulluu v unun inanl Mlman mutasavv lah igsin yaknlatmadaki ln l almt. Bulml ada ala iind azaliyl ilgili i atma iin kz. dam aa, Pet nd htn Mede Im Mmk Ept 0 (Camdg BK Camidg Univsity , 000) 7.nl laak azali iin kz. W. Mngmy Watt, lhaz, E iind :84 v i Omsy

h Maks th Muslim Wld (Od: Onwld uiatin 007

L K AP DNZ AT MAN OPM UN A A EVE i


56/315

ylda kalma (htyandan dlay) steyene ve (zglke n) kleleeveenlen namaz dsd klan zekt veen(len) . . . davanlad . "

(177) B ayet geek dndal tanlaken ne genel laak paa veyamadd eyle alamaktan ahsede ve adndan zel gev laakzekt at ka. Yne k fakl a t 58. senn 2. ve 3 ayetlende zkedl sz kns ayetle peygamele a aa knmadan ne

yene getlmes geeken zel amel laak sadakay tavsye ede snaldk namaz klma ve zekt veme ykmllne aet ede.

ekt ve sadaka zel manada slam lahyatnn ksm laak vehem znl hem de gnll veme aelnn tpk slam yglamala la-ak geltle ama Mslmanla taafndan yktan at edlmedle. slamnes Aap nden ve aya Hz. Mhammen hetten sna yenlan Mslman emaatnn a laak yllan ged MednennYahdleyle Hstyanlann ktsa kta sk ve Yen Ahtten delene-leek deljk ntelkte lgla va ekt ahlye dnemnden(Aastan'da slam nes pagan dnem) zektn ns laleek ey-lee alayan h ak z yk Yne de Mslmanlaa ehelk etmesamalanan ayetle znl zekt ve gnll sadaka n nglen l kesn eklde aklamaktad.

ken dnem Mslman emaatnde yksllk ve haysevelk knsna hayl kafa yan tah Mhael Bnne lk dnem metnlendeyksllk haysevelk ve metln nelenmesnn ahlyeden ekendnem slam tplmnn lmna ge anlamak n neml ldn vgla. slamyet nes metlk deele zekt ve sadakada kmsallamt. ahlye zamannda zengnlk deve kesp et dataak gste-ld ve sadk taaala ezetmek ve nla elde ttmak n kllanlan

vastayd. Dlaysyla maln fazlas satlmaz veya takas edlmez ama gpende haan yaht aland Bnne slamyet nesyle slam a-lan [sevetn] yenden datm yglamala aasnda znl alantldn vasaya slamyet nesnn he sevetn sahnn alamas geeken fazlalk ed k zengnln paylamnda yksllan'la ldn eyan eden Kan'n 70 sesnn 4 ve s sesnn

By, oo ofsm 4 3

AMA N V K N


57/315

9 ayeteinde kendisine ylda i k uu. He iki ki de Maussun,hediyenin, sevet fazlas lanlan zenginlikleni paylama ykmllnedayanan zekta dnt eklindeki yumunda yank ulu. Kuan ahyzekt vemeyi kutsaken, de taafta yksullan, zengnlein seetnnfazlas stnde hak ddas ssyal snula dumaktad. Aaa unaslam nesi dnemde hamhimaye eden aantl mdellen lutul-

masnda etken miydi?slam sk sk alandan nanlanda e amelleind etlk ta

lep eden i din diye aklan. Kuandan pasajlada u k tekaanve Kuan tn Mslmanan efeans metni ve uklan Mslmandnyada geleneksel laak lk endikle ey lduuna ge u ki ka-nlmaz i lgudu. 2 suenin 2 . ayeti man edip salih aelle ileyenlee (Ellin an v ail's salihat) enneti vaat ede ve ayn suenn no.ayeti mminlee unu temh ede Namaz dsdu kn, zekt venKendiniz n he ne iyilik (hay) lemi lusanz, Alah katnda nu u-lusunuz phesiz Allah tn yaptklanz g. Kuanda atan aaman ve salih amele, namaz e zekt ilkte gn. ya da zektn faal,yaanlan i sam deneyimnin paas lduunu vuguluydu.

ektn Kuandaki kullanm, Aapa kk anlamnn aka getidi

gii ileinn hem atma, hem at lduunu neke Anma, kyamet gn iin mmkn lde haz lmak steyen mmnein genelhedeenden d ekt deme nu hesaplamaya teme anan sevetatma nyetiyle yapl, sevetn lm tplum yaa iin aylaak ah-si kazan meulatl mal sahii i ksmndan vazgeeek kaan ksmnkutsanmasn saa. Kuan Allah'n (gei seveti ve seet sahiin fakgzetmekszin knaasa da) agzllkten ve sevetn sevet iin dyum-

suza iktilmesinden hlanmadn ak seik elit. ekt demeyenle, Allahn uyuuna yun emek istemedkle n kyamet g-nnde a du azapla ekmeye mahkmdula ektla lg laak en kanlan ayetleden 9 suenin n3 ayeti, anma kaamnn zektn te

6 Mca Bnn, vty an aity in t R a, Pove d Chit i Mdd East iind d. Mica Bnn, Min En v Ay Sing Aany Stat nivsity Nw k, 003) 68 Mau, e , 17-87 Qu'an 9:335 ugn a akat, s

i L iK A DEN E L AN TOPUM U N A HAREVER i K 7


58/315

a luu kn emes geektn pekt Onlan mallanan,nla kensyle anaan ve temzleyeen saaka al ve nlaaua et. nk senn uan nla n sknett . . Allah hakkyla ten,hakkyla len Yam n zekt el e saaka kelmesnn kullanlmasna amen u ayet zenl zekt eme uyuu laak anlalmt. Ayn zamana, ayet Kuann zekt ve saakaya lkn elszlnne ka. Hz Muhammeen sna gelen hukukulan llenen yle elszlkle zmek, Kuan'n Mslman emaatn gtleme vena ehelk etmee temel laak alnmasn salamakt

ektn e anlam lan at, Allahn hay leyene, metlnn kat kat ela elee vaane faesn ulu ek emek, gelen ahenn zenl uanmasyla kyaslan, an yaplan eme gee

kalan ksmn amasna hzmet ee. Bu k en k Kuan ayeneaka ell: Mallan Allah yluna haayanlan uumu, ye aak ten ve he aakta yz tane ulunan thum g Allah lene kat kat ve Allah ltfu gen lan, hakkyla len (226).Veya nsanlan malla ne asn ye fazle he ne vesenz, Allahkana atmaz Ama Allahn hnutluunu steyeek he ne zekt vese-nz te unu yapanla sevaplan kat kat atanla 339) Bu ayetlee

ge efah, zekt eyen vanl kye al kal, nun ksel zengnl-n at ve u ekle hem eneek zekt uta hem lave meteaelle n kapaste ata Anak enen zektn geek kal u hayatak efah el, aha zyae Allahn ltfunu kazanma ve ennete gtmeansnn amas

ekt emesyle ele elen tak uhan ve ma anmann aklamas n yzyla yaam, smalye mezhene mensup ayn

ve yaza lan N as Hsev taafnan sunulu

8 g Ba mos, ud h d El Dlopm ofhe lphl xo mKophag: adms oag 1988) 33 Ru az ms 9 su 3 ayt gahta tv dl atfta uluma z youmlad aalasa ayt mmil atfta uluduu v sadaa uada zt alama gld ld youmlad syl z e Q'93 s ot ya z H W v Zysow sadaa El d 99 asha O th Oigis ad vlopmt of th Mag of Zat 8-87

AMA N V K E N


59/315

Allahn ehelyle dez k, zekt mmn and, uhuna day gel, nk uhunun anmas vudunun anmasna ald,vudun anmas yyeen anmasna ve yyeen anmas knn sevetnn helal olmasna, u da Allah'n hakl payn kenaa aymaya ald

Teode zekt, Mslman hukukulan kaul ett e vegden -d ekt nann gstegesyken, de veglen heps meuyetnkutsal sava teosnden al Tahsel olaak, veg mkellenn statsnege yksek, ota ve dk oanlada tahakkuk ettlen zye Mslmandaesnde yaayan gaymslmle taafndan dend fethedlentopakladan Mslmanlaa datlan aazleden alnan tam nnn

yzde 'una denk gelen vegyd; haa genellke den daha yksekoanda ellenen, zapt edlen topaklada gaymslmlen elnde ak-lan aazlede elde edlen tam hslata konulan vegyd Huus (ete ) savata ele gelen menkul malla stnden alnan yzdeyd Bufak vegle zekt tatmasyla lkld, nk sz konusu vegle zehukukulan dnyev ktdan ve uhan ndeln toplam mal taleplennasl tasavvu ettklen gste

Snnle n humus savata alnan ganmetn ete lk hssesy-d, ete dtlk hsse savalaa at le humusu daha genel, speskmal kategolenn kazan stnden ete lk hsse olaak youmluyolad, ununla lkte unlan hang malla olduu tatmald ektg humusun da dl kyamet gnnde daha yk selamet ansd,ama humus zektla ayn sevyede ykmllk saylmaz ve dolaysylahumus demey hmaln ezala daha azd ekt g humus da haysahplenn desten almaya layk glen ell nsan kategosnetahss edlmt Humus, Kuan'dak ayete ge, alt hsseye lnyodu:"Bln k ganmet olaak aldnz hehang eyn ete mutlaka

Ni-i Kh Wahi dn d GR v (h, 1977 bl 06, d lldklil: N Cld, id Modddi v d Rippi d. v v aia am: A oebook ofRe eae (od Rotldg 003) il hkkd k Fhd Dft, em: ei Ho and he oine (Cbidg: Cbidg ivity 990) Coli b Ebd e lam ea adion (Sfod Safod Uivity 997) 69

L K AP DEN Z Ar; LMAN OPLUMNA HARSEVERL K '_


60/315

Allah'a Pygam nun yaknlana ytml yksullaa v ylulaaat. . . (8 4) . Snnll l gnlkl lk hss Pygam at g-zyl akylad v Pygam unu kndsn v zk dnms mm-kn lmayan alsn gndmk n alydu Uygulamada ln uaasnda lk hss mama (vya nun yn fakh) at d ysPygamn syundan glnl aasnda dalmald Bundan dlay fakh hm zk hm humus dmlnn als haln gld v u gllzndk dnm fakhln knd maal ndk knumununglnmsn nml ld katkda ulundu.

ktn n spsk tanm v ahakkku dnsl kl lsa da vzk y l Allah'a daklansa da tplum asndan nml snula d-uu Balangtak nyn s svtn adkal yndn datm s

muhafazak yadm davan lduuna nann zkt maan yk-sul v muhta mnsuplan ayaka utmann vasasyd. Sv plamak v yndn datmak n dznk saly v Mslmanla nanguplann d mnsupla n sumluluk slnmy zluyduada Mslman lgn Fazlu Raman (988) 'n ylm my ngdn v dlaysyla gktn y ln tkadn snuu lmasgktn aklakn zktn u vhsn vuguluydu. Szlk anlam

Allahn yasasna un m lan slam tkadn smut fadsd v yll spatlan Fazlu Rahman slam'n nk luuuu maavastasyla mann ak smut v gtl kld gltlms lduunu kydu Rahman hay l lukta dlm all lma-yp Mslman maa nd sasl l yna sz knusu maat manslmy v dndalk tmln dayal ssyal dzn d dydu

SS

n gn kld lsk h zg Mslman (v sad Msl-manla) ll td malval v gll sndn unlan llnm

Na Cald Khu a Sh'i Juiud th Tth t th Sitth Ctuy,Btin f fOrnta and Aran tdis 82) 3 R av, khu, E id 333 Fazlu Raha S Ky thial Cpt th Qu' a f Rigis Eis . 283) 8.

6o VE E E R


61/315

asga elala (nsap) kalaas veya aas atyla, zekt deek z-undad Reit layanlan, aiz insanlan ve klelein alvalna ili-kin yula iiinden ayl aa genellikle ya nlan ya da yasal vasilei veya sahiplenin zekt deelei talep edilidi Vakfedlen alvalklaile lde ele alnaak), undan yaalananla kau kuula veya

yksulladan ziyade eylese zekta auz kalaildi. Sultanla da kiselsevetlei stnden zekta taiydi, anak devletin alval uaft Bukisel ykllk esela 1. yzyl Suiye kaynakl Hkda Aynasalkl ann i etinde kapsal plitik tei liteatnn i pa-as laak hkdala iin devlet adal el kitapla yaza eklindekii an geleneinden Mslan dnyaya uyalanan nashat edeiyatt vugulanydu:

Bilin ki kallala hkdalan sevetlei eudu aa fazla lan eu deildi e i kise kallala hkdaladan alva-lkla lad in zekt istenedni sylysa, u vahi ihatad, nk zekt ha ve hay ii (unlan hepsi) nladan isteni Seveti stnden zekt deeyen inanszd ve knuundandlay zekt deeyen eefsizdi

Bu etin, uhata taa Mslan hkdana unu hatlatydu Baka hehangi i kise gii da ei ykllkleini yeinegetiek zundayd, nk nihai hesapta kal laak deil, Mslan laak duduu yee ge de

[amy singer] İyilik yap denize at.pdf

Documents