ANNE! BENĠ GETĠREN LEYLEK

NEREDE?

ÖZEL LĠDER ġĠġLĠ ĠLKÖĞRETĠM OKULU

REHBERLĠK SERVĠSĠ

AĠLE BÜLTENĠ

ÇOCUKLARLA CĠNSELLĠK EĞĠTĠMĠ

Çocuğun cinsel geliĢim ve eğitimi konusu, özellikle ülkemizde

yeterince ele alınmamıĢ ve aydınlığa kavuĢmamıĢ bir konudur. Bu

konuya, günümüze değin tabu gözüyle bakılmıĢ ve gerek eğitimciler,

gerekse anne ve babalar, çocuklara karĢı nasıl bir yaklaĢım içinde

olacaklarını bilememiĢlerdir. Son derece önemli olan bu konuda, anne baba ya da eğitimci

tarafından yapılabilecek bir hatanın, gelecekte bazı duygusal yara ve davranıĢ

bozukluklarına yol açabileceği gerçeği akıldan çıkarılmamalıdır.

Bir taraftan toplumun sınırları, bir taraftan fiziksel temas, uyarı gereksinimi,

baĢkalarıyla sıcak ve yakın iliĢkiye olan ihtiyaçlarının karĢılanamaması… çocuk geliĢimi

üzerinde etkiler bırakabilir. Dokunma, sarılma, beslenme ve diğer yakın ilgi gösterileri

çocuğun kiĢilik, sosyal geliĢme ve doyum oluĢturmada olgunlaĢmasının temellerini

oluĢturur.

EriĢkin cinselliği hakkında pek çok temelin çocuklukta atıldığını biliyoruz. DiĢi ve

erkek cinsel kimliğimiz, cinsel yönelimlerimiz, cinsiyetimize güvenmemiz, cinsel

saplantılarımız çocukluktan itibaren oluĢur. Bu nedenle, çocuk cinselliği ile ilgili bilgiler,

çocuk eğitimi ve sağlığı ile yakından ilgili olan herkes için (aile, öğretmen ve sağlık

elemanları) bilinmesi gereken temel bilgiler olmalıdır. Fakat çocuklarımıza cinsellik

konusunda açık davranırken, her yaĢta öğretmemiz gereken; bu konuda sınırlar

olduğudur. Her insanın “özel hayatı” vardır ve HAYIR kelimesine mutlak anlamda saygı

gösterilmesi gerekir. En doğru ve en kolay eğitim; örnek teĢkil eden anne ve babaların

davranıĢları ile sağlanabilir.

Çocuğa üreme ve cinsellik hakkında bilgi vermeye en uygun kiĢiler

anne ve babalarıdır. Kız çocuklarla annesi, erkek çocuklarla babası

arasındaki iliĢki ne kadar yakın ve olumlu ise, özdeĢim o denli kolay oluĢur.

Ancak bu gerçeğe rağmen anne ve babalar bilgilendirme açısından kendini

yetersiz bulurlar ya da sıkıntı duydukları için çoğunlukla bundan

kaçarlar. Çocuk ise yaĢı ilerledikçe bu konudaki bilgileri dıĢarıdan baĢka

yollarla öğrenmeye çalıĢır. Anne-baba olarak, böyle bir yolla edinilen bilgiyi, sizin

kontrol edebilme Ģansınız yoktur. Bu bilgiler ya abartılı ya da yanlıĢ bilgilerdir.

Çocuklar Cinsellikte Neyi Merak Ederler?

Çocuğa cinsel bilgiler vermenin ideal zamanı, onun bu konularda soru sormaya baĢladığı

dönemlerdir. Bu

tür sorular genellikle 3 yaĢ civarında sorulmaya baĢlanır. Ġlk

sorular kendi bedeni, annenin bedeni ya da kardeĢin dünyaya

geliĢi ile ilgilidir. Ona vereceğimiz cevapların içeriği yaĢa bağlı

değiĢebilir.

Önemli olan onun yaĢ düzeyine uygun merakının anne-baba

tarafından giderilmesidir.

2-3 yaĢlarından itibaren aynanın karĢısına geçip vücudunu incelemeye baĢlaması,

cinselliğin ilk Ģekillerinden birisidir. Aynı Ģekilde çocuklar doktorculuk oyunlarında,

giyinip soyunurken karĢı cinsin özelliklerini keĢfetmeye çalıĢırlar.

3 yaĢına doğru, çocuklar kız-erkek ayrımını sezip incelemeye koyulurlar.

3-4 yaĢlarında, bebeklerin nereden geldiğini sormaya baĢlarlar. Burada ailenin

korkusu, çocuk soruların yanıtını aldıkça, arkasından cevaplamakta zorlanılan daha zor

soruların geleceği ve çocuğun merakının artacağıdır. Oysa çocuk bu dönemde, cinsel

iliĢkiler konusundan uzaktır. Sorularını tek tek ve aralıklı sorar. Ayrıca çocuk hazır

olmadığı soruyu pek sormaz, açıklama yapılsa da onun için bir anlamı olmaz. Asıl

yanıtlanmayan sorular çocuğu daha meraklı ve araĢtırıcı olmaya iter.

Bazı anne-babalar, çocuğun cinsel konularda hiç soru sormadığını söylerler. Böyle

bir çocuk, genelde sorularına yanıt bulamayan bir çocuk olabilir. Bu çocuklar, meraklarını

davranıĢlarıyla belli ederler. Anne ve babanın odasına beklenmedik baskınlar yapmak,

anne-babayı tuvalette, banyoda gözlemek, evcilik, doktorculuk oynamak, kız

arkadaĢlarının eteklerini kaldırmak…gibi. Böyle bir durumla karĢılaĢan anne-baba,

kızmak yerine, “kız çocuklarının senden niçin farklı olduklarını merak ediyorsun sanırım.

Peki, ben sana anlatayım.” diyebilirler.

5 yaĢından sonra , anne-babaları tedirgin edecek sorular

baĢlar. Bunlar genellikle babanın rolüyle ilgili olanlardır. Ayrıntıya girmeden,

“bebek tohumunun biri anne de vardır, birini de baba verir”

demek, meraklarını gidermeye yarar.

Okul öncesi dönemde cinsel ilgi en yoğundur. Okula

baĢlamayla birlikte, ilgi ve merakta bir azalma görülebilir.

Beklenmedik anda böyle sorularla karĢılaĢan anne-baba, ne yapacağını bilememenin

verdiği telaĢla “ayıptır, daha sen çok küçüksün” gibi kaçamak cevaplar vererek çocuğu

baĢından savmak veya soruyu duymamazlıktan gelerek cevapsız bırakmayı tercih

edebilirler. Oysa, bu tutum çocuğun var olan merakını bir kat daha arttırır. Bu nedenle

tüm bu soruları doğru bir Ģekilde yanıtlamak gerekir. Çocuğun cinsel içerikli sorularının

temelinde cinsel duygular değil, onun üremeye yani bebeklerin nasıl dünyaya

geldiklerine dair merakı yatar. Bu; çocuğun uzaya, gezegenlere ya da

hayvanların yaĢayıĢlarına olan merakından farklı değildir. Anne ve

babaların sorular karĢısında duyduğu gerginlik, bu farkı

bilmemekten ve çocuğun cinsellik anlayıĢını eriĢkinlerin anlayıĢıyla

karıĢtırmaktan kaynaklanmaktadır.

Çocuğun sorularına verilecek cevaplar;

Çocuğa, yaĢına uygun bilgi vermek, ona basit trafik kurallarını öğretmek gibidir.

Cevaplar, onun merakını giderici ve doyurucu olmalıdır.

Bilgi verme amacıyla çocuğa her Ģeyi tüm detayları ile anlatmak ve çocuğun aklını

karıĢtırmamak gerekir. Çocuğun neyi anlayıp anlamayacağını kavramak zor değildir.

Ona, yaĢına göre kaldıramayacağı derinlikte bilgi vermek, cinselliğin erken devreye

girmesine neden olabilir.

Vereceğimiz her türlü bilginin doğru ve abartısız olması gerekir.

Ġleri görüĢlülük adına, çocuğa yaĢının üstünde detaylı bilgiler veren ve çocuktan

hiçbir Ģeyin gizlenmemesi gerektiğini düĢünen anne ve babalar da olabilir. Bu anne-

babalar rahatlıkla evde çıplak dolaĢabilmekte ya da yaĢı ilerlemesine rağmen çocuğu ile

birlikte banyo yapabilmektedirler. Bu tür tutum ve davranıĢlar çocuğun ruhsal geliĢimi

için oldukça sakıncalıdır.

Çocuğun, anne-babasıyla aynı yatakta yatmasının da benzer sakıncaları vardır.

Doğduğu günden itibaren en kısa zamanda çocuğun yatağı ve odası ayrılmalıdır.

Çocukların Cinsellikle ilgili Sordukları ÇeĢitli Sorular AĢağıdaki ġekilde

Yanıtlanabilir:

“Bebekler nasıl gelir? Ben nasıl doğdum?” sorusu

çocukların sıkça sorduğu bir sorudur. Buna çok basit Ģekilde

Ģöyle cevap verebiliriz. “Bebekler annenin karnında büyürler.

Orada bebeklerin büyümesi için özel bir yuva vardır.

“Peki ben senin karnından nasıl çıktım?” - “Bebekler

iyice büyüdüğünde, doktor yardımıyla annenin bebek için özel

bir bölgesinden dıĢarı çıkarlar.”

“Neden erkeklerin bebeği olmaz?” - “Erkeklerin vücudunda bebeklerin büyümesini

sağlayan küçük bir yuvacık yoktur”.

“EvlenmemiĢ kiĢilerin de bebeği olabilir mi?” - “Evet. Her yetiĢkin kadın ve erkek

bebek sahibi olabilir. Fakat evlenmeyi beklemeleri, bebeğin bir ailesi ve yuvası olması

daha iyi ve doğrudur.”

“Neden annemin memeleri var, babamın yok?” – “Annen bir kadın, baban da bir

erkek. Erkeklerin memeleri yoktur. Kadınlar ise çocuk sahibi olabildikleri için memeleri

vardır. Çünkü, bebekler doğduktan sonra annelerinin memelerinden gelen sütle

beslenirler.”

“Bebekler annelerin karnına nasıl giriyor?” – “Anne ve babaların vücutları

birbirlerine çok uygundur. Birbirlerine özel

bir Ģekilde sarıldıklarında bir bebek oluĢabilir. Bu bebek annelerin karnında büyür.”

“O küçük delikten bebekler nasıl çıkıyor?” – “Bebeğin çıktığı delik ona özeldir, çok

esnek bir Ģeydir ve doğum olacağı zaman bebeğin içinden çıkabileceği

kadar büyüyebilir.”

Diğer taraftan bazı anne ve babalar da çocuklarının sordukları

soruları kuĢlar, arılar gibi hayvanlar üzerinden onları anlatarak

cevaplamak isterler. Böylece üreme ile ilgili bilgilerin daha masum

hale geleceğini ve cinsellikten arınacağını

düĢünebilirler. Oysa çocuğun asıl merak ettiği konu insanların

üremesidir. ĠĢe kuĢlar ve arılarla baĢlamak sadece anne babaların sıkıntısını hafifleten

kaçamak bir yoldur, çocuğun merakını gidermez.

Cinsel konulardan bahsederken anne ve babaların yüz ifadeleri, gerginlikleri ve

huzursuzlukları da çocuklar tarafından dikkatle algılanır. Huzursuz, gergin ve utangaç

bir ifadeyle ne söyleyeceğini bilemeyen anne ve babalar, çocuklarına bu konunun aslında

konuĢulmaması gereken kötü ve çirkin Ģeyler olduğu mesajını vermiĢ olurlar. Oysa

çocuğun algılaması gereken cinselliğin doğallığı ile birlikte gizliliği ve özel oluĢudur.

Kalabalık Bir Ortamda Çocuğunuz Sizi Utandıracak Sorular Sorduğunda Nasıl

Davranabilirsiniz?

Zaman kazanmaya çalıĢabilirsiniz: ”Evet bu iyi bir soru” türünde bir yanıt size

düĢünme fırsatı yaratır.

Kısmi cevaplandırma: Konu ile ilgili aklınıza gelen ilk yanıtı verin ama ilk fırsatta

bu konu üzerine düĢünüp bir daha ki sefere daha açıklayıcı olun.

Erteleme: “Evet, senin merakını anlıyorum. Bu soru çok özel bir soru ve bunu

seninle daha sonra ikimiz baĢ baĢa iken konuĢmak isterim.”

GörüĢmek üzere.....

KAYNAKLAR:

- “ 1-7 YaĢ Arası Çocuğun Eğitimi” , Christine Brunet,

Çocuklar & Aile Kitapları Yayınları, 2000

- “Ben Nereden Geliyorum” , Peter Mayle, Sistem Ya., 2000

- “Ben Hasta Değilim”, Editör Prof. DR. Aysel EkĢi. Nobel Tıp Kitapevi