บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

ในการวเคราะหขอมลเกยวกบบทบาทของแรงงานขามชาต ในเขตชมชนชาวประมงของจงหวดชายแดนไทย - กมพชา : กรณศกษา อาเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร ผวจยขอเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลาดบดงน 1. บรบททางประวตศาสตรชมชนแหลมสงห 2. ผลการวเคราะหขอมล บรบททางประวตศาสตรชมชนแหลมสงห การวจยครงน ผวจยไดนาเสนอบรบททางประวตศาสตรของการศกษาบทบาทแรงงานขามชาต อาเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร ดงตอไปน 1. ประวตศาสตรการเมองการปกครองของชมชนแหลมสงห 2. ประวตศาสตรเศรษฐกจของชมชนแหลมสงห 3. ประวตศาสตรทางวฒนธรรมของชมชนแหลมสงห ประวตศาสตรการเมองการปกครองของชมชนแหลมสงห อาเภอแหลมสงห เรมจดใหมการปกครองตามพระราชบญญตลกษณะการปกครองทองท ฉบบ ร.ศ. 116 (พ.ศ. 2440) โดยยกฐานะขนเปนอาเภอครงแรกเมอปลาย ร.ศ. 117 (พ.ศ. 2441) ใชชอวา อาเภอพลว มทวาการอาเภอตงอยบานคลองยายดา ตาบลพลว ยอนไป ร.ศ. 112 ฝรงเศสไดนากาลงทหารมาทางทะเล ไดเขายดเมองจนทบรไวเปนเมองประกน การเจรจาทางการทตกรณพพาทเมองชายฝงแมน าโขง โดยสงกาลงทหารสวนหนงเขาเมองจนทบร และแบงกาลงอกสวนหนงยดปากแมน าจนทบร บรเวณบานปากน าแหลมสงห ซงเปนปากทางเขาสจงหวดจนทบร ทางราชการเหนวาบรเวณปากน าแหลมสงหเปนยทธศาสตรทสาคญ เนองจากเปนประตเสนทางทเรอรบและเรอสนคาตาง ๆ สามารถผานเขา – ออก จงหวดจนทบรได ประกอบกบฝรงเศสไดสรางอาคารถาวรและสงของไวเปนจานวนมาก จงไดดารใหยายทวาการอาเภอ จากบานคลองยายดามาอย ณ บานปากน าแหลมสงห ตงแตป พ.ศ. 2447 เปนตนมา โดยใชอาคารตกแดงของฝรงเศสเปนททาการชวคราว แตยงคงใชชอ อาเภอพลวดงเดม (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 53) ตอมาเมอ พ.ศ. 2452 ทางราชการกระทรวงมหาดไทย ไดจดสรรงบประมาณใหกอสรางอาคารขนาดชนเดยว บรเวณทตงศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนอาเภอแหลมสงห ในปจจบน

57

เดมเปนโรงพยาบาลแหลมสงห จงไดเปลยนชอใหมเปน อาเภอแหลมสงห ตงแตนนมา และไดเปดบรการประชาชน ณ ทนนเปนเวลายาวนานถง 57 ป จนถงป พ.ศ. 2509 ทางราชการจงไดจดสรรงบประมาณใหกอสรางทวาการอาเภอหลงใหม เปนอาคารไมขนาด 2 ชน แตเนองจากสถานทเดมคบแคบ จงไดยายทตงอกครงหนงมาอย ณ บรเวณทวาการอาเภอในปจจบน โดยมราษฎรตาบลปากน าแหลมสงหชอ จาสบตารวจพนม เบยแกว เปนผบรจาคทดนใหจานวน 5 ไร และเปดทาการในเดอนกนยายน พ.ศ. 2510 (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 53) ป พ.ศ. 2539 อาคารทกอสรางไวเปนเวลานาน มสภาพทรดโทรม อกครงคบแคบไมเพยงพอตอการใหบรการประชาชนทมปรมาณมากขน จงใหทาการกอสรางอาคารตามแบบมาตรฐานใหมทมขนาดกวางขวางใหญทนสมย และไดทาพธเปดอาคารทวาการอาเภอแหลมสงหแหงใหมน เมอวนท 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2540 ทาใหสามารถรองรบบรการประชาชนในยคใหมไดสะดวกและรวดเรวยงขน (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 54) ชมชนชาวประมงแหลมสงหมประวตศาสตรทสาคญ และมวถชวตทผานมาในอดต ตงแตสมยการลาอาณานคมของประเทศมหาอานาจฝรงเศส ในภมภาคเอเชยอาคเนย เปนผลใหเกดวกฤตการณ ร.ศ. 112 ซงสามารถแบงไดเปน 2 ชวง ดงน 1. ชวงกอนวกฤตการณ ร.ศ. 112 แหลมสงห เปนสถานทซงผคนโดยเฉพาะผทผานไปมาทางทะเลจากภายนอกรจกกนมานาน ตงแตยตตนประวตศาสตรไมนอยกวาพทธศตวรรษท 12 - 13 เพราะบรเวณนมความโดดเดนทางภมประเทศ โดยเฉพาะโขดทเปนรปสงห ซงนกเดนเรอใชเปนทสงเกตวามาถงทใด กบบรเวณนเปนอาวปากแมน าจนทบร ทเรอสามารถแลนเขาไปตดตอผคนและบานเมองได ซงโขดหนรปสงหน ในจดหมายเหตเมอครงราชวงศสย ประมาณพทธศตวรรษท 12 กลาววา ในการเดนทางออกจากกวางตงไปยงเมองซต ซงเขาใจวาอยทางภาคใตบนคาบสมทรไทยนน ผานบรเวณใกลกบฮานอยและจามปาลงมาทางใต ผานบรเวณทมหนรปสงหทเปนจดเรมตนของเสนทางทผานเกาะนอยใหญไปทางตะวนตก และหลงจากเดนทางไปไดสองสามวนกแลเหนทวเขาในเขตแควนหลงยะสว ซงนาจะหมายถงเมองใหญในลมเจาพระยา ตอจากนนกวกลงมาทางใตผานเกาะรงไกไปยงแควนซต (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 61 - 62) เหตทใชชอแหลมสงหกมตานานเลาสบทอดกนมา คาวา แหลม หมายถง พนทดนทยนออกไปในทะเล สวนคาวา สงห หมายถง หนทมรปรางเปนตวสตว ตานานสงโตคทแหลมสงหมทมาจากภเขาลกหนงชอ เขาแหลมสงห ตงอยบรเวณปากน าจนทบร การทเรยกชอเขาลกนวาเขาแหลมสงหนน เพราะดานหนาเขามหนเปนแกงเกาะยนล าออกไปในทะเล และในบรรดากอนหนเหลาน มอย 2 กอนลกษณะคลายตวสงโต มหว มลาตว มหาง มเทา และดวงตา มขนาดลาตวยาว

58

6 เมตร กวาง 1.5 เมตร สงจากพนน าทะเล 2.5 เมตร ยนคกนล าเขาไปในทะเล สงโตคนเปนทสกการะนบถออยางยงของชาวประมง (ชยสทธ งามพมเงน. สมภาษณ. 2557) คาโบราณปรมปราเลาวาเมอกอนนไมมสงโตคน แตมตานานเลาวาเมอกอนสงหทเปนหนน เปนสงหทมชวตจรง ๆ เปนตวผ 1 ตว ตวเมย 1 ตว อาศยอยบนเขาแหลมสงห ซงเขาแหลมสงหเปนเขาทอยฝงตรงขามกบตาบลปากน าแหลมสงห มทะเลอาวไทยลอมรอบเขา น ากนกลาง สมยกอนคนอยกนคนละฟาก สามารถเรยกตะโกนกนไดยน สมยนแมน าไดกวางขน และสงหคนจะลงมาทชายหาดตนเขาลงมากนนา และเดนเลนบางในตอนเชาและตอนเยน และตอมาเมอฝรงเศสมายดแหลมสงห และเหนสงหยนอยชายหาด จงใชปนยงสงหตวนนตาย สงหทอยอก 1 ตว เมอเหนคของตนตายลงจงเสยใจมานงเฝาจนรางกลายเปนหน ในทาหมอบมาจนถงปจจบนน ชาวบานจงพากนเรยกแหลมสงหตงแตนนมา สงหหนสมยกอนสวยงามมาก แตกาลเวลาและคลนลมไดเซาะพงจนผดสภาพเดม แตกยงมองออกวาเปนรปสงห (ชยสทธ งามพมเงน. สมภาษณ. 2557) นอกจากน แหลมสงหยงมประวตศาสตรเกยวกบการกอบกเอกราชจากการเสยกรงครงท 2 จากพมาในสมยพระเจาตากสนมหาราช หลงจากทไดตฝาวงลอม สมครพรรคพวกไดประมาณ 500 คน ออกจากกรงศรอยธยาทางดานตะวนออก หลงจากทตเมองระยองไดแลว สมเดจพระเจาตากสนมหาราชไดยนคาขาด ใหพระยาจนทบรออกมาเจรจากนนอกตวเมอง แตพระยาจนทบรไมยอมออกมา พระองคตระหนกวากองทพของพระองคอยในทคบขน จงสงใหทหารหงหาอาหารกนแลวทาลายหมอขาวหมอแกงใหหมด (อรวรรณ ใจกลา. 2542 : 50 - 52) พรอมทงแจงแกทหารวาจะเขาโจมตเมองจนทบร ไปหาขาวกนในเมอง ถาตไมไดกใหตายเสยดวยกน เมอยดเมองจนทบรไดแลว จากนนพระองคไดรวบรวมอาวธ เสบยงอาหาร หลงจากนน 6 เดอน ทรงยกพลดวยเรอรบ 100 ลา กาลงพลไทยจน 5,000 คนออกจากจนทบรลองไปตามลาน าจนทบรไปออกปากอาวทแหลมสงห เลยบฝงทะเลเขาปากน าเจาพระยา ตคายพมาทกรงธนบร หลงจากนนทรงยกกองทพไปตพมา ทคายโพธสามตนทพระนครศรอยธยา สามารถขบไลพมาออกจากกรงศรอยธยาเปนเวลา 7 เดอน (อรวรรณ ใจกลา. 2542 : 50 - 52) อยางไรกด คนจนเรมเขามาในเมองจนทบรต งแตสมยอยธยา ในชวงพทธศตวรรษท 19 – 20 โดยเขามาทางบางปลาสรอย จงหวดชลบร ตอมาไดขยายไปอยตามลมแมน าจนทบร คนจนทเขามาตงหลกแหลงในเมองจนทบรสวนใหญจะเปนจนแตจว นอกจากนยงมจนฮกเกยน ในสมยทพระเจาตากสนมหาราชมาตงมนทเมองจนทบร เพอรวบรวมเสบยงอาหารและอาวธเพอกอบกเอกราชจากพมา ดงจะเหนไดจากประวตความเปนมาของการอพยพเขามาของคนจน ทเขามาในตาบล บางกะไชยและตาบลเกาะเปรด ซงเปนตาบลทอยในอาเภอแหลมสงห กลาวคอ เดมทตาบลบางกะไชยมชอเดมวา บางกยชาย เนองจากเมอกอนมชาวจนอพยพมาตงบานเรอนอยในพนท ประกอบ

59

อาชพทาประมง เชน ทาโปะ ลากอวนและปลกผก ผกทชาวจนชอบปลกมากทสด คอ ผกกยชาย เมอผกกยชายมปรมาณมากเกนความตองการของคนในหมบาน กนาไปแลกเปลยนเปนสงของกบชมชนอนหรอตาบลใกลเคยง เหตนคนจงเรยกหมบานนวา บางกยชาย ตอมาเพยนเปน บางกะไชย (อรวรรณ ใจกลา. 2542 : 71) นอกจากนตาบลเกาะเปรดนน เปนเกาะทมน าลอมรอบ ซงสมยกอนทจะมการกอสรางถนนเชอมกบชายฝง ไดมชาวจนแผนดนใหญไดลองเรอสาเภามาคาขาย แลวมาพกคางแรมทเกาะแหงน ซงทะเลแถบนเปนทะเลเปดชาวจนจงเรยกวา เกาะเปรด ดงนนจะเหนไดวาอาเภอแหลมสงหมการอพยพเขาออกกน นอกจากคนไทยแลวยงมคนจนทไดอพยพเขามาตงถนฐาน ในการทามาหากนโดยเฉพาะอาชพประมง เปนหลก (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 97 - 107) สมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 แหลมสงหมยทธศาสตรทสามารถปองกนการรกลาของญวน ในป พ.ศ. 2337 รชกาลท 3 ทรงโปรดเกลา ฯ ใหเจาพระยาพระคลงเปนผอานวยการสรางปอมขนใหมทเมองจนทบร เจาพระยาพระคลงจงสงใหเจาหมนไวยวรนาถเปนผอานวยการสรางปอมหนาดานทางปากแมนาจนทบร เพอปองกนไมใหกองทพเรอของขาศกยกเขามาตเมองจนทบรไดโดยงาย โดยสรางปอมขนทบนเขาแหลมสงหแหงหนง กบทหวแหลมซงเรยกกนในภายหลงวา แหลมตกแดง เมอสรางเสรจแลวรชกาลท 3 มไดพระราชทานชอปอมทงสอง ตอมาในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 ขณะททรงผนวชอยไดเสดจประพาสเมองจนทบร และเสดจไปทอดพระเนตรปอมทงสอง เมอสอบถามคณะกรมเมองทราบวาไมมชอจงพระราชทานชอปอมทแหลมสงหวาปอมไพรพนาศ และปอมทหวแหลมตกแดงวาปอม พฆาตปจจามตร (หลวงสาครคชเขตต. ม.ป.ป.) 2. ชวงวกฤตการณ ร.ศ. 112 ความสาคญของจนทบรท งทางดานยทธศาสตรและเศรษฐกจ ในฐานะทเปนเมองทานไมไดจากดเฉพาะทางฝายไทยเทานน มหาอานาจทางตะวนตกทแผอทธพลเขามาในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในสมยรชกาลท 4 กเลงเหนเชนเดยวกน เพราะจนทบรอยในตาแหนงทสามารถควบคมอาวไทย ทตดตอกบแหลมมลายขององกฤษไดงาย อกทงตงอยใกลกรงเทพ ฯ ดวยระยะทางประมาณ 300 กโลเมตรเทานน นายฮาโนโตช ผเคยเปนรฐมนตรตางประเทศของฝรงเศสในขณะนน ไดใหความเหนวาฝรงเศสจาเปนตองยดจนทบร เพราะเปนจดยทธศาสตรทอาจเรยกไดวา เปนยบรอลตาของสยาม ซงเมอยดไดแลวกสามารถบบกรงเทพ ฯ ใหทาอยางไรกได (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 64) ดวยเหตน ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 เมอ พ.ศ. 2436 (ร.ศ. 112) ไทยกบฝรงเศสไดเกดกรณพพาทดวยเรองดนแดนฝงซายแมน าโขง โดยฝรงเศสกลาวหาวาไทยรกลาเขาไปในดนแดนอาณานคมของฝรงเศสและไดทารายเจาพนกงานฝรงเศส ฝายไทยได

60

แกวาดนแดนนนเปนของไทย ฝรงเศสไดบกรกเขามา ฝายไทยจาเปนตองขดขวาง เมอการโตเถยงไมเปนทตกลงปรองดองกนแลว ฝรงเศสจงใชอานาจ โดยการสงเรอรบเขาไปในแมน าเจาพระยา ไทยกบฝรงเศสจงเกดการปะทะกนดวยอาวธ เมอวนท 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2436 ในระหวางทปะทะกบฝรงเศสนน ทางจนทบรไดเตรยมตอสปองกนตามกาลงทพอจะทาได เพราะในเวลานนมกองทหารเรอตงอยในตวเมองและทปอมปากนาแหลมสงห (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 48 - 49) ฝายไทยเหนวาจะสฝรงเศสในทางกาลงอาวธมไดจงขอเปดการเจรจากบรฐบาลฝรงเศสดวยสนตวธ ฝายฝรงเศสไดยนคาขาดตอรฐบาลไทย เมอวนท 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2436 รวม 6 ขอ มใจความสาคญคอ ใหรฐบาลไทยยอมสละสทธดนแดนฝงซายแมน าโขง ตลอดจนเกาะทงหลายในลานานนดวย กบใหไทยตองเสยเงนเปนคาปรบใหแกฝรงเศส จานวน 2 ลานฟรงก และเงนไทยอก 3 ลานบาท กอนทจะไดตกลงทาสญญากนน ฝรงเศสจะตองยดเมองจนทบรเปนประกน ฝายไทยตองยอมฝรงเศสทกประการ (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 48 - 49) ตอมาฝรงเศสไดยกกองทหารเขาสเมองจนทบร ทหารโดยมากเปนทหารญวนทสงมาจากไซงอน ทเปนทหารฝรงเศสไมมากนก สวนใหญจะเปนนายทหาร จานวนทหารฝรงเศสและญวน รวมกนทงสนประมาณ 600 คนเศษ ไดแยกกนอย 2 แหง คอทปอมปากน าแหลมสงห จานวนหนงกองรอยไดรอปอมพฆาตปจจามตรแลวสรางตกแถวเปนทพกและกองบญชาการเรยกวา ตกแดง โดยสรางหนวยบญชาการทแหลมสงห จงใหเรอรบฝรงเศสไปไซงอน นาเอารางรถไฟของฝรงเศสกบกระเบองทเผามาจากประเทศตนเอง และสรางทคมขงนกโทษเรยกวา คกขไก จะแบงออกเปน 2 ชน เอาไวขงคนไทยทขดขน คนทมความผดมากจะนาไปขงชนบน คนทมความผดนอยกจะขงไวขางลาง สมยกอนจะเปนน าลอมรอบคกขไก นบวาเปนคกททรมานมากในสมนนน ทหารอกจานวนหนงกองพนตงอยในเมองจนทบร ในบรเวณทเปน คายทหาร คอ คายตากสน ในปจจบนน (ชยสทธ งามพมเงน. สมภาษณ. 2557) ตอมารฐบาลไทยและฝรงเศสไดทาสญญาตกลงกน เมอวนท 13 กมภาพนธ พ.ศ. 2446 เปนทเรยบรอย โดยฝายไทยยนยอมยกดนแดนเมองตราดและเกาะตาง ๆ ตลอดจนถงเมองประจนตครเขต ไดแก ดนแดนทางฝงขวาของแมน าโขงทอยตรงขามเมองหลวงพระบาง และนครจาปาศกดใหแกฝรงเศส กองทหารฝรงเศสทงหมด กเรมถอนออกไปจากเมองจนทบรจนหมดสน เมอวนท 12 มกราคม พ.ศ. 2447 และรฐบาลไทยไดยายกองทหารเรอทเกาะจก และทอาเภอขลงกลบมาตงอยในเมองจนทบรตามเดม (โชต ผดผอง. 2533 : 26 - 27) ภายหลงทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวเสดจกลบจากยโรป ใน พ.ศ. 2450 พระองคไดเสดจมาเยยมเยยนราษฎรในเมองจนทบรเพอทรงปลอบขวญ และใหกาลงใจ แกราษฎรจากเหตการณทฝรงเศสยดครองเมองจนทบรเปนเวลา 11 ป ในการเสดจพระราชดาเนนครงนทาง

61

บานเมองไดดาเนนการรบเสดจ ดงน คอเมอเรอพระทนงมาถงแหลมสงห เวลาประมาณ 20.00 น. วนท 14 พฤศจกายน พ.ศ. 2450 ไดทอดสมอทหนาแหลมสงหซงอยระหวางเกาะนมสาวและเกาะจฬา เรอรบในขบวนยงสลต ทวาการอาเภอพลวทาสะพานยาวออกมาจากฝงจดโคมไฟตลอดสะพาน บรเวณแหลมสงหและชายฝงจดดอกไมไฟ มพลกรวด ไฟพะเนยง สวนเรอพระทนงจะมเรอกลไฟทอดสมอรายลอมดแลวสวยงามมสงา (อรวรรณ ใจกลา. 2542 : 239) ประวตศาสตรเศรษฐกจของชมชนแหลมสงห ประวตศาสตรเศรษฐกจของชมชนแหลมสงห สามารถแบงออกไดเปน 4 หวขอ ดงน 1. อาชพของคนแหลมสงห ยอหน ครอเฟรด ผเปนทตองกฤษทเขามาเจรญไมตรกบไทยในสมยรชกาลท 2 กลาววา บรเวณชายฝงทะเลดานตะวนออกของอาวไทย จากเกาะสชงเรอยไปนน มเกาะใหญนอยเรยงรายอยทวไป ทาใหเกดชองทางเดนเรอและมททอดสมอ ซงอยระหวางเกาะเปนอยางด จงเหมาะทจะสรางทาเรอขนาดใหญและเมองทาเปนอยางมาก แหลมสงหนบเปนจดหนงเพราะนอกจากเหมาะสมเปนทาจอดเรอแลว ยงเปนศนยกลางทางการคาพรกไทย การบร และยาง (ธรวลย ศลารตน 2550 : 64 - 65) แหลมสงหมลกษณะภมประเทศทเหมาะสมกบการเปนเมองทาขนาดใหญ และเปนทพกของเรอสนคา เนองจากมเกาะชวยกาบงลม และมลองน าลกพอทเรอสนคาขนาดใหญจะเขามาจอดทอดสมอได โดยสามารถลาเลยงสนคาไปตามลาน าจนทบรเขาสตวเมองจนทบรไดสะดวก ในบนทกของปลเลกวซ กลาววา ในปหนง ๆ มเรอสนคาจากจนมาเทยบทาเมองจนทบร หมายถงบรเวณแหลมสงห ประมาณ 12 ลาสมอ ในขณะทครอเฟรดระบวา เรอสนคาจนหนงลา มสนคาพวกเหลก เหลกกลา กระทะ ยาสบ ฝน ใบเรอ ผาแพร ไหมดบ เครองปนดนเผา และหมกจากจนและยโรปเขามาคาขาย นอกจากนทางจนทบรเอง กมสนคาทจะขายไปตางประเทศอยดวย อาท พชสวน พชไร ของปา ผลผลตจากทะเล และอญมณ เปนตน (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 64 - 65) อาชพของคนในชมชนแหลมสงหตงแตอดต แบงตามลกษณะภมประเทศเปน 2 ลกษณะ คอ พวกทอยหางจากทะเลจะทานาและพวกทอยใกลทะเลจะทาประมง การทานาในสมยโบราณจะเปนนานากรอย ผลผลตไดไมมาก ถาจะใหผลผลตเพยงพอตลอดปจะตองใชพนทมาก ประชากรในสมยกอนมจานวนนอย การทานาในสมยนนไมตองจางคนจะมารวมแรงรวมใจกน หรอทเรยกวา การลงแขก ทาตงแตการยกคนนา ไถนา หวานขาว เกบเกยว นวดขาว และนาขาวเปลอกไปเกบไวทยงขาว เมอหมดหนานากจะออกทะเล ตอมาเมอประชากรมากขน ความเจรญมากขน ตองการพนทอยอาศยมากขน พนททานาและเพาะปลกเหลอนอยลงเปลยนแปลง เปนพนทอยอาศยแลวยดอาชพประมงเปนหลก บรเวณทดนตดทะเล ผใหญออม บญม เปนผใหญบานรวมบกเบกพฒนาออก

62

เอกสารสทธ แตเดมมบานอย 30 หลงคาเรอน อาชพสวนใหญทาประมงชายฝง เชน ใชชปดนกง ปลา มาทากบขาว หรอใชเรอแจวเรอพาย เรอพาย ไปดกรอบป ปลาตวเลก ๆ จะไมกน เมอกอนจะตงหมอหงขาว แลวเดนไปหากบขาวทหลง กวาขาวจะสกกสามารถหากบขาวมาทากนยงทน (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 68) สาหรบอาชพทานานนจะทาควบคไปกบการเลยงหมพนธพนเมองและเปดไลทง เมอฝนฟาไมตกตามฤดกาลชาวชมชนแหลมสงห เปลยนการทานาไปเลยงเปดไลทงกบเปดไขแทน โดยใชปลาตวเลกมาเปนอาหาร ตอมาขาวในนามไมพอทเปดจานวนมากกน จงนยมเลยงเปดไขและหมพนธพนเมอง ทใชหยวกตนกลวยเปนอาหารและเมอเกดโรคระบาดขนกบสตวปก จงไดเปลยนจากการเ ลยง เ ปดมา เ ปนเ จยรนยพลอย กบ เ ลยงหมพน ธจากตางประเทศแทนหมพ น เ มอง (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 70) สงคมเดมของคนในชมชนแหลมสงหตองอาศยแรงงาน จงอยแบบครอบครวขยายมพอ แม และลกๆ อยรวมกนในบานเปนครอบครวใหญ เมอแตงงานมครอบครวใหมกจะปลกบานบรเวณใกลเคยง อยแบบระบบพงพาจงทาใหในละแวกเดยวกนอยกนแบบรวมนามสกล รวมญาต แบงปนอาหาร การกน เดก ๆ ลกหลาน มมนษยสมพนธด เมอมการทาบญทบานญาตผใหญจงมลกหลานมารวมงานเปนจานวนมาก สาหรบอาชพทานา ซงเปนอาชพททามาตงแตเดมนน ในยคทชมชนแหลมสงหเคยมการทานา ชาวบานมความสมพนธใกลชดอบอน ดงจะเหนไดจากกจกรรมในวถชวต เชน การนวดขาวทลานขาวในนา ซงจะใชวธการเอาแรงชวยกน แมบานจะตองหาเสบยงไปสงทลานนวดขาว (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 72) ตอมาจงมววฒนาการขนยายขาวมานวดใตถนบาน เพอความสะดวกรวดเรว ไมมปญหา เมอเวลาฝนตก การเกบขาวใสยง เสยหายนอยทาใหลานใตถนบานเกดประโยชนมาก เหมอนลานเอนกประสงคในหนาหนาว ใชลานนกอไฟใหเดกและคนชราผงไฟและเผาหวเผอก มน ขาวเกรยบวาวรบประทาน สวนลานหนาบานหรอนอกชานกใชเปนทนงคยกน ยามแดดรม ลมตกเปนการพกผอนจากการทางาน และอาจมการนวดคลายเสน ซงเปนการนวดบาบดโดยใชยานวดสตรเฉพาะถน นอกจากนยงใชเปนทรบแขก โดยแตละบานจะมเชยนหมากประจาบาน ซงถอเปนเครองแสดงฐานะอยางหนงของคนโบราณ มชามตราไกไวมอาหารรบรองแขก โดยเฉพาะแขกทสาคญเชน นายอาเภอ เจาหนาทตารวจทผานมาแวะ เปนตน (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 73) การทาประมงในยคแรก ๆ จะใชเรอแจว สมยกอนชาวบานหม 2 ตาบลปากน าแหลมสงห ทาประมงกนทงนนและใชเรอแจวกนทกบาน บานหนงมเรอแจว 1 ลา เปนอปกรณในการหาปลาและมเครองมอททาเองโดยใชภมปญญาพนบาน เชน ไมไผ ไมระกามาทาคนเบด ทาลอบ ทาแหลนแทงกง แทงป เรอทใชแจวจะทามาจากเรอขดทไดมาจากการตดตนไม ทงตนแลวนามาขดเบกดวย

63

ความรอน การออกเรอทาประมงหาปลา ตองออกตอนต 2 ต 3 แลวแตคลนลมตอนไหนด ชวงต 2 ต 3 นนคลนสงบ คลนจะมาแรงเอาตอน 7 โมงเชา ออกเรอไปทาประมงสมยกอนแบบชาวบาน คอ ตกปลาเลก เชน ปลาท ปลาหางกง ไดทละ 10 - 20 ตว ไมไดมากมายอะไร เกงหนอยกไดปลาอนทรย สมยนนกโลละ 6 สลง เบดใชเบด 3 สาย (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 74) หากปลาใหญกนเบดกตองดงเรอ บางครงเจอลมแรงระหวางอยในทะเล เขาฝงแหลมสงหไมได ตองเลยไปเขาฝงทปากน าประแส ระยอง แลวจงคอย ๆ เลาะฝงกลบมา โดยปกตชาวประมงจะตองออกเรอประมาณต 2 แลวจงตกปลาเรอยไปเกอบทงวนจนถง 4 โมงเยน ไดปลาบางไมไดบาง บางครง 3 วนไมไดปลาเลยกม สวนใหญไดไมเกน 10 ตว นามาขายกโลละ 10 สลง สวนใหญนามาขายใหเสยฮวด ซงกอนหนานนทเสยฮวดยงไมไดรบซอปลาตองเอาไปขายททาแฉลบ เขตจนท (เสร สมครสมาน. สมภาษณ. 2557) นอกจากใชเรอแจวทาประมงแลว ยงใชคาขายได เชน การไปซอออยจากหนองบวใสเรอไปขายทตราด ขากลบซอขาวมาเลยงเปด ขาวทางแถวนนถกกวาแหลมสงห สมยนนเกวยนละ 80 บาท แหลมสงหเกวยนละ 100 กวาบาท ใสมาได 10 เกวยน ใชเรอ 5 - 6 วา สวนอาชพเลยงเปด คนแรก ๆ นาจะเปนเจกเฮยง คนบางกะไชยแลวกเลยงตาม ๆ กนมา ตอนหลงเรมมเรอยนต เรอแจวกคอย ๆเลกใชกนไป ผมมเรอยนตตอนอาย 45 ป เรอแจวเรมเลกใชประมาณป พ.ศ. 2508 ครงหนงทชายหาดแหลมสงห เคยมการจดแขงเรอใบ เสยหนาจด มเรอใบเขาแขง 7 - 8 ลา ผมรวมแขงดวยผมชนะเลศ (เสร สมครสมาน. สมภาษณ. 2557) อาชพของคนแหลมสงหในอดตทนยมกนมากคอ อาชพเลยงเปด ประมาณป พ.ศ. 2500 แทบทกบานจะเลยงเปดกน หากเรมจากยานตกแดงไมวาจะมาทางชายหาด แถวตลาดเกา แถวกลาง คลองกลอย ปลายเนน หรอเลยมาทางบานทาหวแหวนกเลยงกนทงนน มากบางนอยบางตามกาลงทนทรพยและกาลงคนเลยง การจะเลยงหรอไม รวมทงเลยงมากเลยงนอย ขนอยกบปจจยทพอสรปไดคอ อาชพเดมหากมอาชพคาขายอยเดม หรอรบราชการหรอทาธรกจพลอย ซงมรายไดดอยแลว กมกจะไมเลยงเปด เพราะเปนงานทหนกเอาการ บางครอบครวมทนนอยกไมอาจเลยงได เพราะการเลยงเปดตองลงทนซอเปดมาเลยงใหถงวยสาวเพอจะไดออกไข นอกจากทนซอเปดแลว ยงตองมทนอกสวนหนงเพอเปนคาอาหารขณะยงไมออกไข จนเมอออกไขแลวนาไปขายแรก ๆ พอเลยงตวได ตอมาจงเรมมกาไร จาไดวาทบานมกซอเปดทใกลไขมาเลยง กะวาเลยงไดประมาณ 1 เดอนเศษกไขได ไดเปดมาใหม ๆ เรารสกตนเตนและเลยงแบบประคบประหงมมาก และรอลนวาเมอไรเปดจะเรมไขฟองแรก หลงจากนนกจะมไขมากขน ๆ (อน เนนหาด. 2546 : 50) กาลงคนกเปนปจจยสาคญสาหรบการเลยงเปด เพราะเปนอาชพทใชแรงงาน หากครอบครวเปนผหญงกไมสามารถเลยงได การเลยงเปดสวนใหญเลยงกนใตถนบาน แตหากมพนท

64

ใกลเคยงกเลยงพนทนน ดกวาใตถนบานเพราะมลของเปดสงกลนรบกวน นอกจากพนทเลยงแลวตองจดพนทใหเปดนอนรวมกนดวย ตอนคาเปดกจะเขาเลา เตรยมนาและอาหารไวสวนหนง เปดจะไขตอนกลางดกทไมมเสยงรบกวน บางครงมสนขรบกวนเปดกไมไขเหมอนกนและบางครงสนขกเขาไปกดเปดกม ซงจะทาใหเปดเสยขวญและไขนอยลง การไขนอยกวาปกตแตละวนยอมสงผลตอการขาดทนสาหรบวนนนอยางแนนอน เปดจะชอบแสงสวางในเวลากลางคน ไมชอบความมด สมยทยงไมมไฟฟาใช ตอนคาเราตองจดตะเกยงน ามนกาดแขวนไวในเลาเปดดวย (อน เนนหาด. 2546 : 49) อาหารหลกของเปด คอ ปลาเปด เปนอาหารประเภทโปรตนทจาเปนสาหรบเปดทตองผลตไข รองลงมาคอ ขาวเปลอก เปลอกหอยและผก ทกเชาพอจะออกจากบานไปรอซอปลาเปดททาเรอ ทกบานกจะทาอยางน ตอนสาย 8 โมงหรอ 9 โมงกจะกลบมาพรอมดวยปลาเปดใสเขงพรอมน าแขงเพอดอง หลงจากนนตองเตรยมปลาใหเปด เราจะทาทดองปลาไวทเรยกวา โข เพอสารองปลาไวลวงหนา 1 - 2 วน แมบางครงไมเรอเขาทาเรอซอปลาไมได เรากจะมปลาสารองไวใหเปด 1 วนเปนอยางนอย ตองตกปลามาจากโข และมาเลอกปลาตวใหญทเปดกนไมเขามาสบใหเลกลง และทสาคญ คอในปลาเปดมกจะมปลาทเปนพษกบเปด โดยเฉพาะปลาปกเปา เมอเปดกนเขาไปจะน าลายฟมปากและตาย เราตองเลอกออกอยางระมดระวง แตแมจะเลอกอยางระมดระวงกมกจะหลงเหลอทาใหเปดตายอยเสมอ (อน เนนหาด. 2546 : 50) นอกจากปลาเปดทเปนอาหารหลกของเปดแลว เปลอกหอยกจาเปนสาหรบทาใหเปลอกไขหนาและแขงแรง เปดจะขาดไมไดและกนกนอยางจรงจง เปลอกหอยจะมชาวบานแถวชายหาดจะรวมกองไวทชายหาด เปนเปลอกหอยทน าทะเลซดมารมชายหาด เปนเปลอกหอยเลก ๆ ขนาดใหญสดกประมาณนวกอย เรากจะเอารถเขนไปซอและตกใสรถเขน อาหารหลกอกอยางหนง คอ ขาวเปลอก ขาวเปลอกทางทอน มไวเพอสเปนขาวสารสาหรบไวหงกน เราจะใหอาหารขาวเปลอกแกเปดตลอดเวลา โดยใสไวในรางทเตรยมไว ระยะหลงมการคลกผสมกบอาหารสตวและผสมน า อาหารเสรมสาหรบเปด คอ ผกบง และหอย เปนหอยตวเลกคลายหอยแมลงภทยงเลก ตดกนเปนพวง การเลยงเปดมาทยอยเลกเอาเมอประมาณป พ.ศ. 2525 เรอยมา เนองจากไดกาไรนอย ไมคมกบคาแรงทเสยไป สาเหตสาคญเพราะเปดราคาแพงมากขน ปลาเปดสวนหนงตองเขาโรงปลาปนซงเรมตงโรงงานทฝงเขาแหลมสงห (อน เนนหาด. 2546 : 51) การคมนาคมทางน าของแหลมสงห การไปในเมองจนท ภาษาพดของเรา มกพดวา ไปจนท ไมไดพดวา ไปในเมอง เหมอนคนทองถนอน ๆ ราวกบวาเปนการแบงแยกชมชนกนอยางชดเจน ซงเชอวาหากปากนาแหลมสงหเปนสวนหนงของ เมองจนท เราคงเรยกวา ไปเมอง มากกวา

65

ทจะเรยก ไปจนท อกทงนาจะบงบอกถง ความหางไกลรวมทงความยากลาบากในการเดนทางไปมาระหวางปากนาแหลมสงหและเมองจนท (อน เนนหาด. 2546 : 7) การเดนทางสมยกอนไมมถนน หากไปธระทางบกตองใชเดนเทาไปทงสน หรอหากไปจนท ตองไปทางเรอตองเดนไปขนเรอททาเรอตกแดง แมมะล เนนหาด กลาววา เมอประมาณป พ.ศ. 2500 ขณะนนทบานเลยงเปดประมาณ 100 ตว ตองนาไขเปดไปขายเองทจนท ประมาณ 7 วน จงรวบรวมไปขายครงหนง การเดนทางตองไปทางเรอ สมนนนมเรอยนตของนายฮวด ลนทอง ทชาวบานทวไปมกเรยกกนวา ตาฮวด เถาแกฮวดหรอลงฮวด จาไดวามเรอยนต 2 ลา เปนเรอชนดลาใหญ มหลงคากนแดดกนฝน นงไดประมาณ 20 คน คาโดยสารสมยนนคนละ 4 บาท คนขบเปนลกจางของเถาแกฮวด คนเกบเงนคอลก ๆ ของเถาแกฮวด (อน เนนหาด. 2546 : 8) ออกจากทาเรอ เรอจะไปแวะฝงแหลมสงหฝงตรงขามทาเรอ เพอรบคน หลงจากนนลองไปแวะรบคนโดยสารเรอยไปแตละหมบาน เชน บานเสมดงาม บานศาลหน ประมาณ 5 แหง กเขาถงจนท ใชเวลาประมาณ 2 ชวโมง ทาเรอสมยนนอยทางปากตลาดทาเกา บรเวณตรงขามโบสถครสต โรงเรยนสตรมารดาพทกษ เมอไปถงกหาบไขเปดขายตามตลาดและตามบานคน ขายปลกฟองละ 20 สตางค ประมาณเกอบชวโมงกขายหมด เดนทางกลบ เรอยนตสมยดงกลาว มวนละ 1 เทยว ประมาณ 6 – 7 โมงเชา เทยวกลบประมาณบายโมง คนโดยสารสวนใหญไปขายของกน เชน ขายไข ขายมะมวง ขายมะพราว บางกไปทาธระอยางอน รวมท งขาราชการทไปราชการ

(อน เนนหาด. 2546 : 9 - 10) การคมนาคมทางบกของแหลมสงห ในป พ.ศ. 2500 นน มถนนสายปากน า – สามแยกพลวแลว แตเปนถนนลกรง ไมคอยสะดวกสาหรบรถทเดนทาง รถมกกระโดด ตอนน นมรถโดยสารเปนของครหย พอของคณอาพล เปนรถใหญ ตอมาเมอมถนนพฒนาดขนจงเปลยนจากเรอเปนใชโดยสารทางรถโดยสาร ซงเรวกวาทางเรอ สวนสะพานคลองยายดา สมยนนเปนไม เมอไปถงเนองจากเกรงวา สะพานจะรบน าหนกไมไหวอาจจะพงได คนโดยสารจงตองลงจากรถกอน ใหรถขามไป คนโดยสารเดนไปขนรถฝงตรงขาม สวนถนนสายสถานทดลองพลวไปจนท สายสขมวท กเปนลกรงเชนเดยวกนในสมยนน (อน เนนหาด. 2546 : 11) เมอมทางคมนาคมทางบกหรอถนนเขามา ทาใหแหลมสงหมความเจรญมากยงขน เรอโดยสารเรมหยดกจการ หนมาใชการเดนทางไปในตวเมองจนททางรถโดยสารแทน เพราะเรวกวาการโดยสารทางเรอทตองนงเรอเปนวน ๆ การคาขายเรมมพอคาแมคาเพมขนจากการนาปลาทซอจากเรอประมงและผลผลต ทไดจากการเลยงเปด เชน ไขเปดและอาหารแปรรป จาพวกปลาเคม กะป น าปลา ไปขายในตวเมองจนทบร ทาใหวฒนธรรมหวการคาเรมเกดขน ดงนน เมอมถนนเขา

66

มาสงผลใหแพสงหอานวยทกอตง โดยนายฮวด ลนทอง สามารถรบซอปลาจากเรอประมงแหลมสงหได เพอนาไปขายตอยงสะพานปลายานนาวา ทกรงเทพ ฯ (วนย ลนทอง. สมภาษณ. 2557) ไฟฟาและน าประปาของชมชนแหลมสงห เดมชมชนประมงแหลมสงหการทาอาหาร เชน การหงตมจะใชฟนเปนหลก ตอมากเปลยนเปนถาน แกส และไฟฟา สวนการใหแสงสวางแตเดมใชขไต ตอมาเปลยนเปนตะเกยงน ามน ตะเกยงแกส ตะเกยงเจาพาย และไฟฟาจากหลอดฟลออเรสเซนต ในการเดนทาง เดมจะอาศยแสงสวางจากตะเกยงแกสกเปลยนมาใชถานไฟฉาย (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 74) ตอมาเมอป พ.ศ. 2517 นายอาเภอไพบลย สรรพกจ ไดนาเอาไฟฟาเขามาใช แตกอนชมชนประมงแหลมสงหมดนทอดมสมบรณ ฝนฟาตกตองตามฤดกาล การทานาจงไมมแหลงน าแบบภาคอสาน หมดหนาทานากเลยงเปดไลทง เพอเกบกนขาวเปลอกทตกหลน น าทเปดกนกเปนน าจากปลกควายใชตอนหนาทานา คนเลยงกจะกลบมาชาระรางกายทบานดวยบอน าสาธารณะในหมบาน โดยการหาบเกบไวในโองหรอตมทบาน ตอมาในป พ.ศ. 2517 นายอาเภอไพบลย สรรพกจ ไดนาโครงการน าประปาเขามาในชมชนใหมน าใชสะดวกขน ปจจบนจงนยมใชน าประปาแทนน าบาดาล (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 74) อยางไรกด ชมชนชาวประมงแหลมสงหเมอไฟฟาและนาประปาเขามาทาใหแหลมสงหมความเจรญมากยงขน สนคาฟมเฟอยจาพวก โทรทศน วทย ตเยน เตารด กเรมเขามาทาใหคนแหลมสงหเรมทจะหาซอมาใชเพอความสะดวกสบายตามความเจรญทเขามา เครองใชไฟฟาทจะซอกนคอพวกโทรทศน วทย เปนตน โดยจะซอทรานชยบรรจง เมองแสง ทววทย ซงทางสงหอานวยกจะซอเพอนามาขายใหคนแหลมสงหอกตอหนง เมอกอนบานใครมโทรทศนจะถอวามฐานะ เพอนบานทไมมจะพากนมารวมกลมกนดพรอมกน ในบานของคนทซอมาเพอความบนเทงใจ ดงท ผอาวโสในชมชน กลาววา “สมยนนโทรทศนแพงนก บานใครมกถอวามฐานะ” (วนย ลนทอง. สมภาษณ. 2557) ประวตศาสตรทางวฒนธรรมของชมชนแหลมสงห ประวตศาสตรทางวฒนธรรมของชมชนแหลมสงห สามารถแบงออกไดเปน 2 หวขอ ดงน 1. ระบบความเชอและการใชหลกธรรมทางพทธศาสนา คนพนบานเดมของแหลมสงหมอย 3 ลกษณะ ซงจะมสวนของคนชองดวย เพราะชนพนเมองของจนทบรจะเปนคนชอง ซงเดมในกลมของคนแหลมสงห จะมกลมของชนชาตพนธชองอยดวย และมกลมของชาวจนทอพยพเขามา

67

อกบางกลมและกลมชนพนบานเลยจรง ๆ กอาจจะมผสมผสานในระหวางของคนชองกบคนจนและคนพนบานเดม ๆ ทอาจจะไมใชชอง (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) ความเชอของคนแหลมสงหซงเดมทมพวกชองอยดวย ซงคาถาอาคมเดม ภาษาสนสกฤตจะเปนวฒนธรรมดงเดม ปจจบนนยงมอยในเรองของการสกเสกเลขยนต และในสวนของพระคาถาตาง ๆ สวนใหญแลวอารยธรรมขอมยงคงดารงอย อกขระขอมคอ เปนสงทเราใชอยด งเดมในสมยโบราณ ปจจบนกยงมอยในวดวาอารามตาง ๆ ในเรองของคมภรกยงมจารภาษาขอมอย (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) ความเชอเกยวกบผบรรพบรษธรรมเนยมเดมปจจบนนยงคงมอย ในเรองของการบอกผ การไหวผ ดงเชน งานแตงงาน จะเปนเรองทตองใชในเรองของผโดยเฉพาะ จะมเรองของพธสงฆและพธผ ถาใชคาวางานพธมงคลสมรสจะใชเรยกวา งานพธสงฆ แตในเรองของการบอกผกจะเปนพธในอกรปแบบหนง ทจะตองบอกกลาวผบาน ผเรอน ใหรบทราบวาจะมงานมงคลสมรส เปนตน ถาเปนชองแท ๆเดมเลยกจะมรปแบบของการไหวผอกแบบหนง แตของคนแหลมสงหจะเปนชองรนหลง ๆ (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) ในเรองของวฒนธรรมจะมการเปลยนแปลง และผสมผสานกนในระหวางคนชองและคนพนบานเดม ซงตองเขาใจวาในคนจนทเขามาตองมการแตงงานกบคนไทย คนไทยแตงงานกบคนชอง คนชองแตงงานกบคนจน เชนน จะมการผสมผสานกนในการแตงงาน ธรรมเนยมและวฒนธรรมจะมการผสมผสานกนดวย ดงน นแลวดวยรากฐานเดม ถาชองแตงงานกบชอง วฒนธรรมเดมกอาจจะคงดารงอย แตชองแตงกบไทยวฒนธรรมจะเปลยนไป (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) คนแหลมสงหจะมประเพณวฒนธรรม ในการทาบญรวมกน การทางานรวมกน การใชวดเปนจดศนยกลางในการทจะพฒนา ทจะทากจกรรมตาง ๆ ในอดตการ ตอมาเมอยคสมยเปลยนไป เทคโนโลยเปลยนไป วดกเปนเพยงแคสวนหนงในการดารงชวตของผคนในแหลมสงห ดงเชน ทานพอสน ในสมยโบราณจะมทานเปนแกนนาในการพฒนา ในการตอสในสมยฝรงเศสทจะมทานพอสนเปนตวแกนนา ในการรกขนมาตอสตอตาน เปนตน (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) คนในชมชนประมงแหลมสงห มความเชอในเรองตาง ๆ เชน เชอในประเพณทาบญกลางทง ประเพณปลอยเรอลงคาน ประเพณไหวเจา โดยเฉพาะเจาพอแหลมสงห ซงถงแมวาคนจะศรทธาในเจาพอ แตจะไมศรทธาในตวมาทรง ซงทาตวเหมอนคนปกตทกนเหลา ตไกไปตามกระแส คนในชมชนจะนยมทาตามประเพณ มากกวาทาตามผนาความเชอ เชน ประเพณสงกรานต จะมการรดน าดาหวผสงอาย และทาบญอทศสวนกศลใหแกผทลวงลบไปแลว นอกจากนยงมพธ

68

เปลยนผานง ผาหมพระ โดยจะเขยนระบชออทศสวนบญกศล ใหแกญาตทลวงลบไปแลว บนผาสเหลองทเปนผานงและผาหมพระ แลวจะนาผานงไปวางทหนาตกพระพทธรป สวนผาหมจะพาดบนไหลพระพทธรป หลงจากนนเขยนชอญาตทงหมอใส ในโกฏพรอมถวายเงนทาบญ เมอพระสวดจบจะนานาอบไปพรมฉลองบรเวณพระเจดยทราย สรงน าพระพทธรปและรดน าผสงอาย ผนาอาวโส จะมบทบาทในกจกรรมทางศาสนามากกวากจกรรมอน ๆ ในชมชน ในปจจบนเปนการจดกจกรรมทางศาสนาจะทาในลกษณะใหมคณะกรรมการการจดงานจากคนทหลากหลายในชมชนโดยใชผอาวโสเปนทปรกษา (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 76) ชมชนประมงแหลมสงหเดมมวถชวตและวฒนธรรมทดงาม แสดงใหเหนความอบอนของครอบครว เชน การหงขาวดวยหมอดน การทานขาวนงลอมวงกบพน โดยทานกบมอจงตองมขนใสน าลางมอตงอยใกล ๆ สวนมากนยมใหผชายทานกอน เมอผชายอมแลวเดกกบแมจงทานได น าดมจะเปนน าฝนลอยดอกมะล ชวยใหน ามกลนหอมชนใจ การแตงกายโดยเฉพาะผหญงจะเนนความเรยบรอยและมดชดโดยเฉพาะวนพระผไปทาบญ จะแตงตวดวยเสอผาใหม ผหญงนยมนงผาถงใสเครองประดบททาดวยทองคา ซงเปนเครองแสดงฐานะของผใส ซงจะนยมคาดเขมขดทองหรอนากหนกเสนละยสบบาท (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 77) บานแตละหลงของชมชนเดม นยมสรางบานใตถนสง เพอใชพนทดานลางทากจกรรม ตวบานขางบานจะกนฝาดวยไม แตไมมหองนอน จะกางมงนอนเปนแถว ๆ สวนลกสาวจะใชตทเปนเฟอรนเจอรกนแยกเปนสดสวนออกไป สงสาคญอยางหนงของบานคอทกบาน จะตองมโตะหมบชาหรอหงบชาพระ เพออาศยอานาจพระพทธคณปกปองคมครองคนในบาน ชวตความเปนอยคอนขางสบายไมมโจรผราย หรอยาเสพตดมากเหมอนปจจบน อาหารการกนอดมสมบรณ คนในชมชนใหความอบอนและมน าใจ คนรนเกาสวนใหญจะใจบญกลวบาป บางบานไมตมปกนเอง ไมกนตะพาบ เตา วนโกน วนพระ จะงดกนเหลา หยดฆาสตวไปทาบญทวดถอศล (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 76 - 77) อยางไรกด ชาวบานทอาศยในอาเภอแหลมสงหไดใหความสาคญกบวดเปนอยางมากโดยเฉพาะวดทดงทสดในสมยนนไดแก วดปากน าแหลมสงห ไดรบอนญาตตงเปนวดเมอ พ.ศ. 2442 (ปลายรชกาลท 5) ไดทาการสรางพระอโบสถ พ.ศ. 2449 (ปลายรชกาลท 5) ในบรรดา เจาอาวาสทงหมด หลวงพอสน ธมมสวณโณ เปนเจาอาวาสทคนแหลมสงหนบถอ มอาคมเขมขลง สามารถการาบฝรงเศสจนเกรงกลวทาน ในสมยททานเปนเจาอาวาสอย ชอเสยงเกยรตคณของทานจงดงยงนก ประวตหลวงพอสน ธมมสวณโณ หลวงพอสน นามเดมวา สน นามสกล เวชภรมณ เกดท ตาบลบางสระเกา อาเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร เกด ณ วนพฤหสบด เดอนเมษายน

69

พ.ศ. 2393 (ปลายรชกาลท 3) บดาชอ บตร มารดาชอ ปลว มนองชาย 1 คน นองสาว 1 คน นองชายชอ อน นองสาวชอ นางอา (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) หลวงพอสน เมอเยาววยทานมใจบญกศลยงนก พดไดวาเกดมาทานไมเคยฆาสตวตดชวตกวาได เพอนเดกรนเดยวกนชวนทานไปยงนกบาง ตกปลาบาง หลวงพอทานกจะไมไดไปดวยและยงบอกสงสอนอกวามนเปนบาปกรรม หลวงพอทานไดศกษาเลาเรยนอกขระในสานกว ด บางสระเกากบอาจารย และพออายครบอปสมบท บรรดาญาตจงจดการบรรพชาอปสมบทใหในวดนน พระเทยน วดกลาง ตาบลพลว เปนอปชฌายหลวงพอสน (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) เมอบวชเปนภกษแลว ทานไดศกษาวชาอาคมกบขรวตาจน เจาอาวาสวดบางสระเกาในสมยนน ขรวตาจนผนเปนผเรองวชายงนก เลาสบทอดกนมาวาสมยกอนการคมนาคมตองไปทางเรอ ขรวตาจนทานมธระโดยใชเรอไป และระหวางทางเรอทานโดนโจรสลดปลน โจรสลดใชปนยงเรอทาน ยงทแรกลกปนกตกเกอบถงเรอทาน ยงครงท 2 กลงตกใกลกระบอกปนเขามา สวนเรอทานกยงวงเขาหาเรอโจรสลดนน พวกโจรยงยง กระสนปนกยงตกใกลกระบอกปนมากเขา จนในทสดกตกอยหนากระบอกปนเปนทมหศจรรยนก ขรวตาจนองคทานมวชาอาคมของทานรอบตว และทานโปรดหลวงพอสนยงนก จงไดถายทอดวชาอาคมใหจนหมด และโยมบตรบดาหลวงพอสนกเกงทางวชาอาคมยงนก ไดถายทอดใหทานจนหมดเชนกน (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) หลวงพอสน เมอบวชได 5 พรรษา วดปากน าแหลมสงห เจาอาวาสกวางลง ชาวบาน ปากน าแหลมสงห สมยน นจงพรอมใจกนไปนมนตทานมาจากวดบางสระเกา ใหทานมารบตาแหนงเปนเจาอาวาส วดปากน าแหลมสงห แลวทานกปกครองวดเรอยมา และบรณปฏสงขรณซอมแซมเสนาสนะทานบารงวดเปนการใหญ สงสอนภกษ - สามเณรใหประพฤตดงามตามพระธรรมวนย และมไดมแตเพยง วดปากน าแหลมสงหเทานน วดทาหวแหวนทานยงรบเปนธระชวยบรณปฏสงขรณ และกอสรางขนอกหลายอยาง อโบสถ วหารการเปรยญซงปรากฏอย วดทาหวแหวนทกวนนเกดขนดวยน าพกน าแรงของทานเสยโดยมาก (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) ลกศษยลกหาทใกลชดเลาวา หลวงพอสน ทานเปนพระทมวชาอาคมเขมขลงมาแต หนม ๆ แลว หลวงพอเปนทเคารพนบถอของชาวอาเภอแหลมสงห และอาเภอใกลเคยงตลอดจนชาวจนทบรในสมยนนมาก และทานเปนผเครงในพระธรรมวนยยงนก ต 4 ทานลกขนครองผา สวดมนตไหวพระทกวน กวาดลานวดเปนกจประจาวน ไมวาในพรรษาหรอออกพรรษา ทานสนใจและรอบรพระธรรมวนยอยางด ปกตทานเปนพระทใจดและคยสนกเมตตาอารผอนอยเสมอ ทานจง

70

เปนทเคารพนบถอของชาวบาน ขาราชการชนผใหญผนอยสมยนนทกคน (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) หลวงพอสน เมอกลบมาเปนเจาอาวาส วดปากน าแหลมสงห ชาวบานปากน า ฯ ไดรมโพธรมไทรไวอาศย เพราะดานวชาอาคมของทานจะเยยมยอดแลว ทางดานหมอแผนโบราณทานกเกงยงนก ชาวบานคนไหนปวยเปนโรคราย ๆ รกษาไมหาย พอมารกษากบทาน ๆ กจะรกษาใหหายกลบไปแทบทกราย มหญงคนหนงปจจบนมชวตอย สมยททานอยไดเกดคลมคลงขนาดแกผาวง เพราะถกกระทาทางไสยศาสตร ญาตพนองตองพากนจบตวนงผามาใหทานรกษา ทานกรดน ามนตเปาหวใหไมกวนกหาย และหายขาดมาถงปจจบน และหญงอกคนหนงปวยเปนโรครายรกษาหมอมาหมดทวาด ๆ กไมหาย หมดเงนหมดทองเปนจานวนมาก (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) พอมารกษากบทาน ๆ กใหยาหมอมาตมกนและรดน ามนตของทานไมนานกหาย หญงคนนนเหมอนตายแลวเกดใหม จงนาเงนมาถวายทานนบรอยบาท เพราะเปนคนมเงน แตทานไมยอมรบ หญงคนนนกคะย นคะยอใหทานรบไว ทานกบอกวาทานรบไวไมได เพราะไมใชกจของสงฆ และททานรกษาใหนนกไมไดหวงเงนทองเปนการตอบแทน แตรกษาใหดวยใจเมตตาสงสาร แตถามใจกศลจรง ๆ ขอใหถวายเงนนนสรางวดเถด หญงคนนนจงนาเงนถวายวด เรองหมอแผนโบราณของ หลวงพอสน นนเกงกาจยงนก นอกจากนในสมยทฝรงเศสไดเขามายดเมองจนทบร หลวงพอสน ยงแสดงคาถาอาคมใหทหารฝรงเศสทเขามาเหนเปนประจกษถงความขลงและความนาอศจรรยในเหตการณตาง ๆ (จรประทป ทองเปรม. สมภาษณ. 2557) ดงน 1. ฝรงเศสยงไก ฝรงเศสยดแหลมสงหและตงกองบญชาการใกลวดของทาน ฝรงพวกนขมเหงรงแกชาวบานตาง ๆ เชน ถาเดนไปเทยวกนและผานบานใคร ถามเปดมไกเดนอยหนาบาน กจะใชปนยงเอาไปกนกน โดยไมมชาวบานคนไหนกลาวา และวนหนงกเดนไปถงวดของทานและเหนไกเดนอยทวดมากมาย ฝรงเศสจงใหคนไปบอกกบทานวาอยากจะขอยงไกไปยางกน 2 - 3 ตว หลวงพอสน ทานกเอา เออ...เอาซ แตใหมนกนขาวเสยกอน พดแลวทานกเอาขาวมาเสก และโปรยเรยกใหไกมากน พอไกกนสกครทานกบอกใหฝรงเศส พวกนนยงไก ฝรงเศสกใชปนยาวยงไมออก ทานกใหเปลยนปนมายงใหม เพราะฝรงเศสมากน 5 - 6 คน และมปนกนทกคนแตกยงไกไมออกเลย พอใชปนยงขนฟาปนกยงออก ฝรงเศสพวกนนกพากนนกแปลกใจและกลวจงพากนลาทานกลบทพกไป นนบเปนการลองกบฝรงเศสครงแรก ๆ ทฝรงเศสมายดแหลมสงหของทาน 2. ฝรงเศสลบหว หลวงพอสน ตวทานคอนขางเตย วนหนงทานกวาดลานวดอย ฝรงเศสไดพากนเดนมาเทยวถงวดของทาน และมฝรงเศสคนหนงเหนทานกาลงกมกวาดลานวด อยคงจะนกวาทานเปนเดกตวเลก ๆ หวโลน ๆ จงตรงเขาไปลบหวทานและใชมอโยกไปโยกมา ปากก

71

พดเปนภาษาฝรงเศสทานองสนก ๆ หลวงพอทานทงไมกวาดทนทและชกฝรงเศส ฝรงคนนนชกตอบจงชกกน และครเดยวแขนทง 2 ขาง ของฝรงเศสคนนนกยกไมขนขอยอมแพทาน สวนหลวงพอทานหาเปนไรไม เพราะฝรงเศสหาชกถกตวทานไม นเปนการสงสอนฝรงเศสของทานวาอยามองเหนคนไทยตวเลก ๆ แลวจะขมเหงรงแกได โดยเฉพาะคนไทยทหมผาเหลอง ๆ หวโลน ๆ ทเรยกวา พระนนอยาขมเหงเปนอนขาด เพราะเปนผทมวชาอาคมเกงกาจสามารถชกจนฝรงเศสตวใหญ ๆ แพได 3. เสกใบมะขามเปนตอเปนแตนตอยฝรงเศส ฝรงเศสสมยนนเมอพบผหญงสาว ๆ จะไลกอดจะจบนมดอ ๆ ฉะนนทพงของพวกผหญงสาว ๆ สมยนนกคอ วดปากนาแหลมสงหของทาน ถาวงหนเขาเขตวดได รบรองวาฝรงเศสหายงไงกไมเจอ บางทพวกผหญงกหนเขาไปซกอยในหองทาน 5 - 6 คน ฝรงวงตามมาและเหนวาวงขนบนวด กจะขอคน หลวงพอสน ทานกใหคนและทง ๆ ทผหญงเหลานนกยงอยในหองทาน แตฝรงเศสเปดประตกหาพบเจอไม พากนคนหากไมพบเปนทอศจรรยยงนก และมอยคราวหนงทานยนอยหนาวด ฝรงเศสกกาลงวงมาทานเหนและคงจะเหลออด ทานจงรดใบมะขามมาเสก ขวางไปกลายเปนตวตอแตนไลตอยฝรงเศสวงกระเจงไป อยางไรก ด จะเหนไดวาคนแหลมสงหมความผกพนกบว ดเปนอยางมาก อกท งชาวประมงในแหลมสงหกนบถอหลวงพอสน เพอใหคมครองใหเดนทางออกเรอหาปลาดวยความปลอดภย ซงถอไดวาวดเปนทพงทางจตใจของคนแหลมสงห โดยเฉพาะเหตการณสาคญในยคลาอาณานคมใน รศ. 112 ทฝรงเศสยดครองจนทบร วดกมสวนในการเปนทยดเหนยวจตใจของคนแหลมสงหโดยเฉพาะหลวงพอสนทไดแสดงคาถาอาคม ใหเหลาบรรดาทหารฝรงเศสไดยาเกรงบาง ซงกถอวาเปนสงทคนแหลมสงหพอทจะมทพงในตอนนน และตอมาดวยพระปรชาสามารถของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ทรงใชพระสตปญญาในการยอมแลกดนแดนฝงซายแมน าโขงเพอนาจนทบรและตราดคนมา ไทยจงเปนไทยจนถงทกวนน โดยทไมไดเปนเมองขนของประเทศอาณานคมใด ๆ นกเปนสงทนาภาคภมใจของคนแหลมสงหทครงหนงเคยรวมจารกในประวตศาสตรของชาตไทย ระบบอปถมภในชมชนแหลมสงหความสมพนธระหวางเครอญาตของคนในชมชนแหลมสงห มความสมพนธกนอยางแนนแฟนอบอน เมอมขอพพาทกบคนตางถน กพรอมทจะปกปองชวยเหลอกนฉนทพนอง นอกจากนการกนเลยงสงสรรคหรองานศพ จะเชญเพอนบานญาตมตรมารวมกจกรรม โดยไมตองลงขนแบบสงคมเมอง ซงหากเชญแลวไมมใครมาแสดงวาเจาภาพเปนคนทมมนษยสมพนธไมดพอ เมอเสรจงานจะชวยกนเกบกวาดลางใหเรยบรอย โดยเฉพาะงานศพหากตงศพไวทบาน เพอนบานใกลเคยง เมอทราบขาวจะมารวมงานอยางพรอมเพรยงกนจดสถานทเตรยมอาหาร แบงหนาทกนตามความถนด ชวยแบงเบาภาระของเจาภาพได เพอนบานทมา

72

ชวยงานจะอยฟงพระสวดจนจบ หรออยเลนราสวดมากกวา 1 คน จงจะถอวารกกนจรง ถงไหนถงกน เมอมเรองมงานอะไรตองมขาวถงกน และเจาภาพตองไปชวยงานคนอนเปนการตอบแทน (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 73 - 75) ดวยเหตน การจดงานตาง ๆ ของคนในชมชนแหลมสงหจงเปนเวทหาเสยงของนกการเมองทองถน ซงรวาคนในชมชน ถอความเปนญาตพนอง พวกพองชวยกนเลอกเขาไปกอน เมอไดรบเลอกเขาไปแลวจะทาอะไรบางคอยวากนทหลง กลาวคอ ระบบอปถมภในชมชน แหลมสงหเกดขนเมอการปกครองสวนทองถนเขามา การเลอกตงทกครงจะมผนามาใชสทธเลอกตงเปนจานวนมาก นบวามการตนตวทางการเมองสง ถาเปนชมชนเมองหรอชมชนอน กจะถอวาการเมองพฒนากาวไกล แตเนองจากชมชนแหลมสงหสวนใหญจะยดถอระบบเครอญาต จงดนามสกลและความใกลชดสนทสนมมากกวาปรญญาหรอความรความสามารถ นกการเมองทองถนถกคาดหวงสง เนองจากนามสกลเดยวกนจงตองทางานหนกเพอใหเปนทพอใจแกมวลชนทสนบสนน (ธรวลย ศลารตน. 2550 : 73 - 75) ผลการวเคราะหขอมล จากการศกษาบทบาทแรงงานขามชาต ในเขตชมชนชาวประมงของอาเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร สามารถเสนอผลการวเคราะหขอมลแบงออกได เปน 4 ชวง ดงน ระบบการใชแรงงานครอบครว การใชแรงงานในครอบครวของการประมงในแหลมสงหเกดขนภายใตรปแบบการผลต เรยกวา ผผลตรายยอยอสระ (Petty Primary Producer) หมายความวา เปนรปแบบการผลตของชาวประมงทวไป โดยจะเปนเจาของเรอขนาดเลกหรอทเรยกวา เรอประมงพนบาน โดยจะใชเปนอปกรณสาคญในการทาประมง วธการหาปลาของเรอประมงพนบานนนมอปกรณไมมาก อาท เบดราว ลอบ แหลนแทงกงและแห เปนตน การทาประมงในยคนจะมอปกรณในการหาปลาทประดษฐเองจากภมปญญาของชาวประมงพนบาน กลาวคอ เปนวถการผลตแบบเลก ๆ ทสรางขนโดยชาวประมงพนบาน จากสภาพภมนเวศของธรรมชาตในการทามาหากนเพอยงชพ รปแบบการผลตแบบนมเปาหมายเพอยงชพ เนนวธการเอาไวบรโภค คอ การกนการใชมากกวาการทาประมงเพอมงสการขายเปนหลก กลาวคอ สตวน าทเหลอจากการทาประมงเพอบรโภคกนามาแลกเปลยนกนและทาเคมเอาไวกนหนามรสม ในกรณทไมสามารถจะออกเรอหาปลาได เพราะทะเลมคลนลมแรง นอกจากนน ชาวประมงแหลมสงหยงมการทานาควบคกบการทาประมงอกดวย โดยเฉพาะบรเวณบานคลองกลอยจะมนาขาว สวนใหญคนโบราณจะมนาขาวปลก

73

เอาไวเพอกน หลงจากทหมดหนาการทานาแลว จะออกทะเลหาปลาเพอนามาเปนกบขาวและนามาแลกเปลยนกนระหวางตาบล (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) การทานาเพอมขาวเอาไวกน และการออกทะเลเพอนาปลามาเปนกบขาว ทเหลอกเปนการแลกเปลยนแบงกนกน ดงคาท ประเสรฐ เนนรมหนอง กลาววา “เอาปลาไปกนไหม อกคนมมะพราว อกคนมขาว ขา ตะไคร คนโบราณกจะเอามาแบงกน” คนคลองกลอย คนบางสระเกา พอถงหนาขาวคนบางสระเกากเอาขาวมาแลกกบกะป นาปลากบคนคลองกลอยกแลกกนไปแลกกนมา พอถงหนาของใครของมนจะนามาแลกกน การประมงพนบานแหลมสงหในรปแบบนกมมาตงแตสมยครงโบราณ วถชวตภายใตสภาพแวดลอมทอดมสมบรณ มการทานาปลกขาวเอาไวกน หากบขาวดวยการออกทะเลหาปลา เหลอกนามาแบงปนกน (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) พลงการผลต (Productive Forces) ของชาวประมงแหลมสงห ใชเทคโนโลยทแตกตางกน 2 ชวง คอ 1. ชวงการใชเรอแจว การทาประมงพนบานในชวงแรกของแหลมสงหนน มเทคโนโลยทใชในการผลตคอ การใชเรอททาดวยไมซงทงตนหรอทงทอน หรอทเรยกวา เรอแจว วธการคอ การขดดานบนใหเปนรางแลวเบกปากออกใหกวาง ถากหวและทายใหเรยวเชดขนตามสวน เรยกวา เรอขด ซงชาวประมงพนบานใชเรอประเภทนแจวเรอออกไปหาปลา ชาวประมงในแหลมสงหสวนมากเปนเจาของปจจยการผลต กลาวคอ เปนเจาของเรอเลก ๆ หรอทเรยกวา ประมงรายยอย ซงมขนาดความยาวประมาณ 10 ศอกหรอ 3 วา ตอมาไดมการพฒนาตอกาบไมเขามาเลกนอย เพอใหเรอใหญขน คนโบราณเรยก เรอโกรน การทาประมงพนบานโดยใชเรอแจว ซงชาวประมงในอดตจะออกทะเลคนเดยว ใชวธการแจวเรอ วางอวน อปกรณทใชประกอบดวย แห เบดราว แหลนแทงกง ลอบปทะเล เปนตน (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) การทาประมงเปนการหาสตวน าจากการสงกง การใชลอบดกป การใชแหลม การใชแหทอดกง แหทอดปลา เปนตน มกจะหากนอยตามแมน าลาคลอง ซงจะไมไดออกเรอไปไกลถงทะเล การทาประมงพนบานทาการประมงตงแตคลองทาแฉลบ นนคอแมน าจนทบร สนสดทหวสงห หรอทเรยกวา ปากอาว สวนมากอยตามแมน าลาคลอง คนโบราณจะทาการประมงไปไมไดไกลอยางมากสดคอคลองทาแฉลบ คลองบางสระเกา ซงใชวธการแจวเรอไปตามแมน าลาคลองสาย ตาง ๆ ทเชอมตอกนของแมน าจนทบร น าตามคลองตาง ๆ เปนน าเคม ตลอดความยาวของคลองในแมนาจนทบรมปาไมโกงกางและตนแสม ขนอยตลอดรมสองฝงคลอง โดยเปนทอนบาลสตวน าในทะเลทมาวางไข สตวน าทไดเปนพวกปลาตามแมน าลาคลอง เชน ปลาจวด ปลากด ปลากเลา กง ปดา เปนตน (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557)

74

2. ชวงการใชเครองยนต การทาประมงพนบานของแหลมสงห มการพฒนาโดยมเทคโนโลยในการผลตจากเรอแจวธรรมดา มาเปนเรอทใชเครองยนตดเซล ขณะนนเครองยนตเรอประมงพนบานมขนาดเลก ไดแก เครองยนมา 2 แรงครงถง 3 แรง ราคาเครองยนตสมยนนประมาณ 1,000 กวาบาท เมอชาวประมงมเครองยนตกสามารถออกเรอหาปลาไดทกวน และสามารถออกหาปลาในทะเลไดไกลจากเดมทหากนตามแมน าลาคลอง สามารถออกไปปากอาวแมน าจนทบรสทะเล หางฝงประมาณ 5,000 เมตร หากนบรเวณเกาะนมสาว ซงถอวาสมยนนมระยะทางทหางจากฝงทไกล เนองจากอดตเรอแจวไมสามารถไปถงได ปลาทหาไดกเปนปลาทมขนาดใหญกวาปลาในแมน าลาคลอง ปลาในทะเลจานวนมาก ดงคาท นายกสมาคมประมงแหลมสงห กลาววา “แคเกาะนมสาวแคนกหากนไมหวาดไมไหวแลว” (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) สตวน าทไดตางจากเรอแจวจะไดเปนจาพวก ปลาใหญ เชน ปลาอนทรย ปลาท ปลาลง แตอยในแมน าลาคลองกจะมปลาจวด ปลากด ปลากเลา พวกปลาในแมน าลาคลองตวไมใหญมาก เมอชาวประมงแหลมสงหเรมมเครองยนตดเซลเขามา จงทาใหไดผลผลตคอ ปลาจานวนมาก สวนนกทาใหเรมมพอคาเขามารบซอปลาจากชาวประมงพนบานเปนบางสวน สงผลใหตลาดเรมกระจายออกไป พอคาคนกลางจะตดตอพอคาในจงหวดจนทบร บางสระเกา พลว เพอนาปลาทซอมาจากชาวประมงพนบานเพอนาไปขายในทตาง ๆ ท งในตวจงหวดและตาบลอน ๆโดยรอบ (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ดงนน ในชวงนชาวประมงแหลมสงหจงมลกษณะทเรยกวา ผผลตรายยอยอสระ (Petty Commodity Producers) ชาวประมงทเรมมการเกบหอมรอมรบ จากการแจวเรอประมงพนบานหาปลามาซอเครองยนต เนองจากบางคนมหลายอาชพ คนทขยนมนาเปนของตนเองกจะทานาเพอเอาขาวไวกน หลงจากหมดหนาการทานาแลวกไปออกทะเลหาปลา ซงสวนมากคนในแถบนจะประกอบอาชพหมนเวยนกน สงไหนทเหลอจากการบรโภคกจะนาเอาไปขาย ใหกบพอคาในทองถนบาง มเงนเกบสะสมกนามาซอเครองยนตดเซลจากในตวเมองจนทบร เพอทจะหาปลาไดมากขน ในชวงนถอวาการประมงแหลมสงหจะเรมมการขายเกดขน แรงงานทจะใชในการทาประมงพนบานจะใชแรงงานในครอบครว การทออกทะเลไปลกมเครองยนต ทาใหไดปลามากขน ตองใชคนมากกวา 1 คน ดงคาสมภาษณทวา

75

...การทนาคนในครอบครวไปเปนแรงงานประมงพนบาน สมมตวาเราออกเรอไปคนเดยวเราได 100 บาท อกคนไปกตองเปน 200 บาท คาน ามนเรากราคาเดม เชน คาน ามน 10 บาท แตเราเอาคนไปเพม เรากจะไดเพมขน ราคาน ามนทลงทนกเทาเดม ไปเทยวเดยวแตเอาคนไปเยอะหนอย ถาเปนครอบครวกถอวาไปชวยกน ซงสมยนน เครองยนตดเซล ราคาน ามนลตรละประมาณ 70 สตางค - 90 สตางค ซงตอนนนแรงงานในครอบครวยงไมถอวาเปนการจางงานแตเปนการชวยกนในครอบครวหรอทเรยกวา การทากนในครอบครว (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557)

อยางไรกด แรงงานในชวงการใชแรงงานในครอบครวยงไมมการจาง แตเปนการชวยกนในครอบครว ซงสามารถแบง แรงงานออกเปน 3 รปแบบ ไดดงน คอ 1. รปแบบการใชแรงงานตวเอง การทาประมงพนบานของแหลมสงห ในชวงการใชเทคโนโลยการผลต คอ การใชเรอแจว จะใชแรงงานตวเองในการทาประมงพนบาน กลาวคอ เจาของเรอประมงพนบาน ซงเปนเจาของปจจยการผลต จะออกเรอหาปลาเพยงลาพง เพราะ อปกรณหาปลากมเพยงแค เบดราว แหลนแทงกง ลอบ เปนตน ซงเปนอปกรณทไมจาเปนตองใชแรงงานมากกวา 1 คน เรอทใชในการหาปลาจะใชวธการแจวไปตามแมน าลาคลอง ซงไมไดออกไปนอกทะเล หรอปากอาวแมนาจนทบร การประมงลกษณะนจะไมมตนทนในการออกหาปลา เพราะ เรอแจวไมตองใชนามน ใชเพยงแรงของคนในการแจวเรอเทานน อปกรณในการหาปลากหาเอาตามธรรมชาต จาพวกคนเบดจะใชไมไผ เปนอปกรณหาปลาทหาไดเองตามธรรมชาต สตวน าทไดจะมขนาดไมใหญมาก เพราะเปนสตวนาในแมนาลาคลอง จาพวก ปลาจวด ปลากด ปลากเลา กง ปดา เปนตน (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) 2. รปแบบการใชแรงงานของสมาชกในครอบครว เมอการพฒนาการประมงพนบานพฒนามาจนถงเทคโนโลยการผลตทมการใชเครองยนตเขามา ทาใหเจาของปจจยการผลต เรมมการเปลยนแปลงการใชแรงงานประมงทตองใชคนเพมมากขน แรงงานทหาไดในชวงเรมแรก นนคอ แรงงานครอบครว กลาวคอ เปนแรงงานทไมตองใชการจางงานแตเปนการไปชวยกนทามาหากน เพราะ เมอมการเขามาของเครองยนตดเซล ทาใหเรอประมงพนบานทตดเครองยนตสามารถออกทะเลไปหาปลาไดไกลมากขน ไมจากดพนทเฉพาะบรเวณแมน าลาคลองเทานน ผลทตามมาคอ จานวนสตวน าทมากขน ตวใหญขน และมปรมาณทมากขนกวาสตวน าทอยตามแมน าลาคลอง ทาใหแรงงานทใชจะตองเพมขนเพอใหสอดคลองกบสตวน าทจบได (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) 3. รปแบบการใชแรงงานเพอนบานในชมชน การพฒนาเทคโนโลยการผลตของเรอประมงพนบานแหลมสงหจากเรอแจวธรรมดามาใชแรงงานตวเอง มาสการตดเครองยนตดเซลทตองเรมมาใชแรงงานในครอบครว ซงนอกจากแรงงานในครอบครวแลวยงมแรงงานทเปนเพอน

76

บานในชมชนทวางจากการทานามาชวยในการทาประมงพนบาน ซงแรงงานเพอนในชมชนนจะไดผลตอบแทน คอ สตวนาทรวมกนจบมาไดกบเจาของเรอประมง โดยจะแบงสตวน าสวนหนงใหกบเพอนในชมชนทไดมาชวยออกเรอหาปลา กลาวคอ การออกเรอหาปลาถาเปนคนในครอบครวกจะถอวาชวยกน ถาเปนเพอนในชมชนกจะไดสวนแบงจากการจบปลาทรวมกนหามาไดเปนการตอบแทน (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ระบบการจางแรงงานในทองถน การทาประมงแหลมสงหเรมมการจางแรงงานในทองถน หลงจากทไดมการเปลยนแปลงรปแบบการผลตจากเดม ทมเปาหมายการผลตเพอยงชพเปนหลกมาสการผลตเพอขาย นาไปสการจางแรงงานจากเดมทไมไดจาง เนองจากมการพฒนาเทคโนโลยการใชอวนในการจบสตวน า ซงเปนผลมาจากการทกรมประมง ไดนาเอาอวนลากเขามาในประเทศไทยครงแรก โดยเรมจากเรอประมงทางแมกลองและมหาชย เรออวนลากทเรมเขามาครงแรกเปนเรออวนลอมปลาท เครองมอประเภทนเรมทากนมาก เปนผลทาใหการลงทนในการซอเครองมอทาการประมง ทตองมากขนตามไปดวย ดงนน เจาของเรอประมงจงจาเปนตองสะสมทนเพอนาไปซออวน การนาอวนลากมาใชในการประมงแหลมสงห ทาใหชาวประมงตองเดนเรอไปไกลขนถงเกาะชาง ดงนนการประมงชายฝงแบบเดมจงเปลยนไป และมความจาเปนตองมการจางแรงงานอยางเปนทางการ เนองจากในกระบวนการทาประมงเพอการสะสมทนนน ตองอาศยแรงงานทเปนอาชพ ดงคาสมภาษณทวา “คนเดยวสาวอวนไมได” (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ความสมพนธในรปแบบใหมระหวางนายจางกบลกจางในการประมงแหลมสงหนาไปสการผลตแบบทนนยมขนาดยอม (Petty Capitalism) เนองจากระบบการจางงานดงกลาวเกดขนภายใตการประมงทมลกษณะเสร ทยงไมมการผกขาดในการประมงแหลมสงห การจางแรงงานเนองจากเรอมขนาดใหญขน จากเรอเลกกเปนเครองนอนทอง จาก 3 วา เปน 5 วาขนไปเรอย โดยจะตองใชแรงงานทเพมขน สมยกอนใชคนงาน 5 - 6 คน แลวแตวาเปนเครองมอชนดไหน ถาเปนเรอลากคกมากกวาเรอชนดอนโดยใชแรงงานถง 10 กวาคน ถาเปนเรอลากแคระ ลากเดยวสมยกอน เรอประมาณ 6 - 7 วา ใชแรงงานประมาณ 4 คน ทงไตและลกนอง ชวงนถอวาเปนการลงทนอยางเตมรปแบบ ดงคาสมภาษณทวา “เปนธรกจจาเลย” (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ตลาดแรงงานทองถนเรมขนเมอเกดการจางแรงงานประมง กลาวคอ เทคโนโลยททนสมย เรมมการใชอวน และเรอมการตดเครองยนต การใชแรงงานในครอบครวไมเพยงพอจงตองมการจางแรงงานในทองถน ในละแวกใกลเคยงอาเภอแหลมสงห คออาเภอทาใหม เชน แรงงานในตาบลปากน าแขมหน ตาบลตะกาดเงา เปนตน ทวางจากการทานาและทาอาชพรบจาง

77

ทวไป โดยจางมาเปนแรงงาน ในการทาประมงจากการชกชวนในกลมเพอนบานใกลเคยง ซงในขณะนนยงไมมอาชพใดทนาสนใจเทากบอาชพรบจางเปนแรงงานประมงททารายไดด เพราะเปนชวงแรก ๆ ทเทคโนโลยสมยใหมเขามา ทาใหเปนทนาสนใจกบกลมคนในทองถน ทาใหตลาดแรงงานทองถนเกดความตนตว และอยากลองเปลยนอาชพ จากเดมทวางจากการทานาประกอบอาชพรบจางมาเปนแรงงานประมงแทน (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) อยางไรกด การพฒนาเทคโนโลยการผลต โดยการใชอวนเขามาทาใหการทาประมงพนบานของแหลมสงห เปลยนเปนประมงพาณชยมากยงขน เพราะเปาหมายการผลตทเปลยนไปจากเดมทมเปาหมายการผลตเพอยงชพมาเปนการผลตเพอขาย และทสาคญมการจางแรงงานในทองถนทาการประมง ดวยเหตทเครองมอในการทาประมงมขนาดใหญขน เชน เรอและอวน จงจาเปนจะตองใชแรงงานทมากกวาเดมในการทาการประมง ทาใหแรงงานในครอบครวไมเพยงพอตอการทาประมงแบบเดมอกตอไป สงผลใหตองมการจางแรงงานในทองถนเพอมาเปนพลงในการผลตขบเคลอนควบคไปกบเทคโนโลยการผลตททนสมยขนจากเดม ดงนน แรงงานในทองถนจงเปนปจจยทสาคญ ในการเพมพลงการผลตทตอบสนองตอเปาหมายการผลต คอ การผลตเพอขายเปนหลก การจางแรงงานในทองถนสมยกอนจะกาหนดกนเองภายในชมชนชาวประมง ซงดจากการทางานตอวนเทาไร ซงผลผลตทไดมากหรอนอยแรงงานกไดรบเงนตามทตกลงกนไว เชน ออกทะเลไปในเวลา 5 โมงเยนกลบ 6 โมงเชา เทากบทางานเปนเวลา 1 คน โดยการคดคาแรงงานตอคนไดเงนจานวนเทาไร เจาของเรอประมงกตกลงกน เชน คนละ 100 บาท แรงงานเขามาทางานเสรจตองจายเงนจานวนคนละ 100 บาท ไดปลามากหรอนอยเจาของเรอมกตองให 100 บาท ตามทตกลงกนไวกอนหนา (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) แรงงานในทองถนของแหลมสงหในชวงน จะเปนแรงงานทวางจากการทานา โดยเฉพาะในพนทบานคลองกลอย บางสระเกา จะเปนแหลงทานา การทานาในสมยโบราณจะเปนนาน ากรอย ผลผลตไดไมมาก ถาจะใหผลผลตเพยงพอตลอดปจะตองใชพนทมาก ประชากรในสมยกอนมจานวนนอย การทานาในสมยนนไมตองจางคนจะมารวมแรงรวมใจกน หรอทเรยกวา การลงแขก ทาตงแตการยกคนนา ไถนา หวานขาว เกบเกยว นวดขาว และนาขาวเปลอกไปเกบไวทยงขาว การทานาในสมยนนจะเปนการทานาเอาไวกน ไมไดเอาไวขาย เมอหมดหนานามกออกทะเลเพอรบจางนาเงนมาใชจายในการซอของกนของใช (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) การประมงแหลมสงหในชวงการจางแรงงานในทองถน เทคโนโลยการผลตทสาคญ คอ อวน ซงอวนทเรอประมงสวนใหญนยมใชกนมากตอนนน ไดแก อวนลากและอวนรน เนองจาก การทเจาของเรอประมงพนบานเรม มการสะสมทนตงแตชวงการใชแรงงานในครอบครว ทม

78

เทคโนโลยการผลตใชเครองยนตดเซลเขามา จงเรมขยบขยายซอเรอประมงทมขนาดใหญขนและอวนทมความทนสมย อาท เรออวนลากและเรออวนรน โดยใชเงนสะสมและการกจากแหลงเงนทนตางๆมาลงทน (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ประเภทของอวนทเรอประมงแหลมสงหนยมใชกนมากไดแก อวนตดปลาท อวนเขยว อวนลอมปลาท ปลาลง ซงอวนทใชท งเรออวนรนและเรออวนลาก มกไดปลาทกชนด การทาประมงประเภทเรออวนรน และเรออวนลากจะเนนสตวนาทอยหนาดน เรอประมง 2 ประเภทนของแหลมสงหจะออกทะเล ไปทาการประมงหนาเกาะแมว เกาะจฬาและเกาะเปรด โดยเฉพาะการเลาะตามรมฝง ถาเปนเรออวนลากหนามรสม ทมคลนลมแรงกจะทาการประมงโดยการลากตนใกลฝงมากขน ซงถาหมดหนามรสมกจะออกไปทาการประมงในน าลก หางฝงสก 8 - 10 ไมลทะเล (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) อยางไรกด เมอเปาหมายการผลตของเรอประมงแหลมสงหทเปลยนไป จากการผลตเพอยงชพเปนการผลตเพอขาย เทคโนโลยการผลตมความทนสมยมากขน สงผลใหไดผลผลต คอ จานวนสตวน าทมากขน จงเปนทแนนอนทมกตองมตลาดรองรบสตวน าจานวนมาก ทเขามาอยางตอเนอง ทาใหแพปลาสงหอานวยไดเรมเขามา โดยการกอตงของนายฮวด ลนทอง หรอทชาวบานเรยกกนตดปากวา เสยฮวดจะทาการรบซอสตวทะเล เชน ปลา ป ก ง หอย และจดสงขายไปทสะพานปลากรงเทพ ฯ โดยมบรษทประมงไทยเปนบรษทรบจางขนสงสตวน าไปขาย สงผลใหกจการมความกาวหนา (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) เรอประมงแหลมสงหทพฒนามาเปนเรอประมงพาณชย กเรมมาจอดเทยบเพอนาสนคาทางทะเลมาขายใหมากขน ๆ ความจาเปนดานนามนเชอเพลงและนาแขงกตามมา จงจดตงปมน ามน และเปนตวแทนจาหนายน าแขง ซงทาใหกจการกาวหนายงขน ในชมชนประมงแหลมสงห กลาวคอ สงหอานวยเขามาขยายกจการตอนน เพราะเรอเปลยนมาทาประมงเปนธรกจเตมรปแบบ คอ เจาของเรอประมงจะตองลงทนทงทางดานการจางแรงงานในทองถน และการซออวนทมความทนสมยเพอหาปลาแลวนามาขายใหสงหอานวย เมอกอนการขายปลาใหเสยฮวด จะดกวาขายทางอน ดงคาสมภาษณทวา “เรอไดมาเทาไรเสยฮวดรบซอหมด ไมวาปลาชนดไหน ไมเนาไมเสยเขากรบซอ ซงเสยฮวดจะซอปลาตามกลไกของตลาด ปลานอยกแพงปลามากกลดลงมา บางทกซอเพอชวยกน” (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) สมาคมประมงแหลมสงหไดกอตงขนใน พ.ศ. 2525 โดยมการแจงจดกบทางจงหวดจนทบร ทาหนาทเปนตวกลางในการประสานงานและเจรจาระหวางรฐ นนกคอกรมประมงและประชาชน ทเปนเจาของเรอประมงในพนทอาเภอแหลมสงห ซงในปจจบนมสมาชกจานวน 50 กวาลา โดยมนายกและรองนายกสมาคมแหลมสงหเปนผดาเนนงานตาง ๆ ในเรองความขดแยงในกลม

79

เรอประมงดวยกน เชน ปญหาเรอขนาดใหญลากตดอวนเรอขนาดเลก สงผลใหเกดความเสยหายตอทรพยสนของเรอขนาดเลก (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ในฐานะทสมาคมประมงแหลมสงหเปนคนกลางกตองนาเรองขดแยงน มาเจรจาใหเกดขอยตททงสองฝายพอใจและไมกระทบกระทงกน และในสวนของกรณการกระทาความผดของเจาของเรอประมงอวนลาก ททาการประมงผดกฎหมายลากใกลชายฝง 3,000 เมตร รวมถงการตอใบอาชญาบตรเรอประมงทมปญหาเมอครบกาหนดเวลาจดทะเบยนอาชญาบตร เจาของเรอประมงไมสามารถตอใบอนญาตได สงผลใหเกดความผดตามกฎหมาย กรณดงกลาวเปนหนาทของสมาคมประมงแหลมสงหเขามาเปนตวกลาง ในการเจรจากบเจาหนาทของรฐและหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของในการแกไขปญหาการทาประมง และตวบทกฎหมายทเครงครดจนเกนไป สมาคมประมงแหลมสงหจะมบทบาทในฐานะทคอยดแลสมาชกในสมาคมใหเกดความปรองดอง รวมถงการเจรจาไกลเกลยเมอเกดความขดแยงกบหนวยงานรฐ (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ระบบการจางแรงงานตางถนอสาน การประมงแหลมสงหประมาณป พ.ศ.2526 ถอวาเปนชวงทดทสดมความเจรญ ท งทางดานการตลาดทมแพปลาสงหอานวยรองรบการซอสตวน า เปาหมายการผลตเปนการผลตเพอขายอยางเตมรปแบบ เรอประมงมการพฒนาพลงการผลตทมากขน โดยมเทคโนโลยการผลตทมความกาวหนา เชน การใชอวนทมขนาดใหญ การตอเรอประมงขนาดใหญทสามารถออกไปหาปลานอกนานน าได สามารถเปนทอาศยหลบนอนใหกบแรงงานประมง และมเครองยนตดเซลทมแรงมามากขน กลาวคอ เทคโนโลยการผลตทสาคญทเขามาในชวงทประมงแหลมสงหมความเจรญ ไดแก การใชเครองมอสอสารททนสมยทสามารถเสรมสมรรถนะ ในการจบปลาในทะเลน าลกของเรอประมงแหลมสงห ไดแก เครองมอสอสารประเภทวทย SSB (Single Side Band) เครองมอชวยหาฝงปลา (Fish Finder) เครองมอวดความลกของทะเล (Echo Sounder) และเรดาร (Radar) เนองดวยเทคโนโลยการผลตของเรอประมงแหลมสงห มความเจรญกาวหนามากยงขน การจางแรงงานทองถนจงไมเพยงพอตอปรมาณงานของเรอประมง และแรงงานในทองถนสวนหนงเปลยนอาชพ ตลาดแรงงานทองถนจงหมดไป ทาใหปจจยดานแรงงานประมงมความขาดแคลน ซงในชวงทประมงกาลงมความเจรญเตบโต กเปนชวงของอาชพเลยงเปด เจยรนยพลอย ทเปนอาชพสรางรายไดใหกบคนแหลมสงหไดพอสมควร ดวยเหตน แรงงานในทองถนสวนหนงจงเลกรบจางเปนแรงงานประมง หนมาประกอบอาชพเจยรนยพลอยและการเลยงเปดไลทงแทน เพราะแรงงานประมงเปนอาชพทใชแรงงานงานหนกพอสมควร และมความเสยงอนตรายตองออกทะเลไปหลายวน เนองดวยเรอประมงแหลมสงหเปลยนแปลงจากเรอประมงพนบาน มาเปน

80

เรอประมงพาณชย กลาวคอเปนการผลตเพอขายอยางเตมรปแบบ สงผลใหแรงงานในทองถนสวนหนงเลกทาประมง หนมาประกอบอาชพเจยรนยพลอยและเลยงเปดไลทง (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) แรงงานอสานจงเปนอกทางเลอกหนงของเจาของเรอประมงแหลมสงห ภาคอสานสมยนนจะมอาชพทานาเกอบทกจงหวด เมอหลงจากเสรจหนาทานาแลวแรงงานอสานจะวางงาน เนองดวยสมยนนโรงงานอตสาหกรรมยงมไมมาก แรงงานสวนนจงหางานทาโดยมงไปรบจางเปนแรงงานประมง ในภาคตะวนออกและภาคใตของประเทศ ซงหนงในนนคอจงหวดจนทบร ในอาเภอแหลมสงห เรอประมงแหลมสงหในชวงน นมขนาดใหญขน มทหลบทนอนในเรอได สามารถกนนอนอยในเรอ (วรช ลนทอง. สมภาษณ. 2557) เมอเรอประมงมขนาดใหญจงสามารถจบปลาในทะเลทไกลกวาเดมได จากอดตจะออกเรอหางจากฝงประมาณ 10 ไมลทะเล ในอาเภอแหลมสงห หรอทชาวเรอเรยก หนลอย หนผด สวนมากจะหากนในเขตจงหวดของตนเอง ตอมาการเดนเรอของชาวประมงแหลมสงหเรมมทกษะมากขน เมอถงหนามรสมจะสามารถออกเรอไปหาปลาในจงหวดใกลเคยงได เชน การหาปลาบรเวณเกาะชาง จงหวดตราด อวนตาง ๆ กมการเปลยนแปลงและพฒนาจากอวนเลกกเปนอวนใหญ เครองยนตมกาลงแรงขนออกเรอไปในระยะทางทไกลขน เรอทกลามกมหองเยน เกบน าแขงสามารถออกเรอไปไดหลายวน เรอขนาดเลกจะออกทะเลได 5 - 10 วนจงกลบมาขายปลา ถาเปนเรอใหญ ประมาณ 20 วนถง 1 เดอน (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) การจางแรงงานอสานเปนการจางแรงงาน ภายใตรปแบบการผลตแบบทนนยมขนาดยอม จะมอตราคาจางราคาเหมอนกนกบคาจางแรงงานในทองถนทวไป ดงคาสมภาษณทวา “แรงงานพวกนจะจางอะไรกรกนหมด” (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) การจางงานจะอยในอตราเหมอนกนแรงงานคนใดทมความขยนกจะมใหเงนพเศษบาง กลาวคอ แรงงานในทองถนมไมพอจงตองใชแรงงานอสานมาเพมเตม ในชวงนคนแหลมสงหสวนใหญกยงเปนเจาของเรอประมง รานคากเรมเกดขน ขยายขน พอมคนงานมเรอเยอะ เรมมการเตบโตในชวงน ป พ.ศ. 2532 เกดเหตการณพายเกยขนในอาวไทย เหตการณดงกลาวกอใหเกดความสญเสยตอวงการเรอประมงเปนอยางยง โดยเฉพาะชวตและทรพยสนของชาวประมงและลกเรอ เปนสงทบนทอนตอการประกอบอาชพน โดยเฉพาะแรงงานอสานทเสยชวตเปนจานวนมาก ดงนน เหตการณนจงเปนสวนททาใหแรงงานอสาน ภายหลงทจะทามาหากนในการขายแรงงานกบเรอประมง ทางดานครอบครวจะไมใหมา กลาวคอ ความเขดขยาดของแรงงานอสานทไมอยากกลบ ม าทาป ระม ง ดงคา ส ม ภา ษ ณ ทว า “ก ารตา ย เ ป นก า รตา ย แบ บ หา ซา ก กนไม เ จอ ” (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557)

81

อาเภอแหลมสงหแมไมไดรบผลกระทบเตมทในเรองของเรอประมงอบปางจากคลนลมแรง แตเรอแหลมสงหทออกไปทะเลไกล ๆ ถงจงหวดทางภาคใตทาใหไดรบความเสยหายและเกดการสญเสยขน บางลาออกไปทาประมงไกลอยกลางอาวไทย บอแกส พอเจอพายเกยขนสงผลใหเรออบปางเปนจานวนมาก เหตการณพายเกยมความรนแรงทสดเทาทเคยปรากฏในประเทศไทย เรอประมงสวนใหญสคลนลมทมกาลงแรงขนาดพายไตฝ นไมได และสวนหนงเกดจากความประมาทของชาวประมง เนองดวยความคดทวามนไมเคยเกดมากอน จงเปนความสญเสยอนใหญหลวงสาหรบชาวประมงสวนใหญ เจาของเรอแหลมสงหสวนใหญตองหมดตว จากเรอ 5 - 10 ลากเหลอ 3 ลา หลงจากเหตการณพายเกยผานไป ชาวประมงแหลมสงหกยงคงฟนตวไดเรว คนทพอมฐานะกย งคงฟนตวมาได แตบางคนเรอนอยแลวหมดไปเลยกม (ประเสรฐ เนนรมหนอง . สมภาษณ. 2557) อยางไรกด ชวงการจางแรงงานอสานในยคทการประมงแหลมสงหกาลงเจรญรงเรอง มาจนถงชวงทเกดเหตการณพายเกย คราชวตลกเรอประมงเปนจานวนมาก สงผลใหแรงงานอสานเลกทาประมงเปนผลใหปจจยดานแรงงานของพลงการผลตตองขาดแคลน นอกจากนเหตการณททาใหเรอประมงมปญหามาก นอกเหนอจากการขาดแคลนแรงงาน นนคอ ปญหาราคาน ามนทแพง ประมาณปพ.ศ. 2540 ราคานามน อยทราคาลตรละ 35 - 40 บาท ตอลตร เรอประมงไมสามารถแบกภาระตนทนคานามนได สงผลใหเรอจานวนมากจอด หยดทาการประมงกนหมด ราคาน ามนทแพงบางเกดขนปจจยทางการเมองจากการสรบของประเทศทคาน ามน สงผลใหราคาน ามนพงกระฉดขนมา ถงลตรละ 40 บาท เรอประมงไมสามารถแบกภาระตนทนราคาน ามนทแพง ไดทาใหจอดเรอท ง เ ปนจานวนมาก เจาของ เ รอประมง ท ตดหน สนจะไมสามารถอยได จ งตองขาย เ รอ (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) การคดอตราการทาประมงระหวางตนทนทลงน ามนถอเปน 30 เปอรเซนต ในสวนของคาแรงถาเจาของเรอหกคาโสหยแลวจะได 65 : 35 ตอ 100 บาท กลาวคอเจาของเรอประมงจะได 65 ลกนองไตจะได 35 หกคาน ามนแลว ซงการเปลยนระบบการจางแบบรายคนเปนแบงเปอรเซนต เนองจากพอเรมทาการประมงไดด การจางงานเปนรายคนแรงงานเหนอยไมคมกบแรงททาไป กเรมเปลยนมาเปนเปอรเซนต เรอลากปลาไดมากแรงงานกจะไดเปอรเซนตทมากตามไปดวย ซงระบบนจะเกดในยคประมงเจรญรงเรอง ประมาณป พ.ศ. 2526 เรอยมาซงมกใชกนโดยทวไป คอเรอประมงทออกไปทาการประมงขางนอก มกใชระบบ 65 : 35 มนจะเปนพนฐาน เจาของเรอถอบญชวาเทยวนลงนามนไปกลตร มขาวไปกถง คาน าแขง เชน เทยวนเจาของเรอลงทนไป 1 หมนบาท ไดปลามาขายได 3 หมนบาท หกคาโสหยไปทเหลอกเปนจานวนเงนทตองแบงกนกบแรงงาน เปรยบเหมอนหนสวนกน ของเสยทาอะไรพงกเงนของแรงงาน กตองชวยกนจาย 4 - 5 คน รบผดชอบรวมกน ซง

82

ไมวาจะเปนแรงงานประเภทไหน เปนแรงงานอสานกจะไดคาแรงเหมอน ๆ กน (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ระบบการจางแรงงานขามชาต ระบบการจางแรงงานขามชาตเรมเกดขน เมอป พ.ศ. 2533 เปนตนมา เนองดวยเหตการณพายเกยเขาถลมอาวไทย พ.ศ. 2532 สงผลใหแรงงานอสานเสยชวตเปนจานวนมาก เรอประมงแหลมสงหทไดทาการประมงทางภาคใตไดรบผลกระทบ ทาใหเรอประมงอบปางเปนจานวนมาก สงผลใหแรงงานประมงในแหลมสงหเกดการขาดแคลน หลงจากเหตการณในครงนน แรงงานอสานจงกลบบานเกดไมกลบมาเปนแรงงานประมง ขณะเดยวกนแรงงานขามชาตกมพชา ไดเรมเขามาขายแรงงานประมงในอาเภอแหลมสงห ปจจยททาใหแรงงานขามชาตกมพชาเขามาขายแรงงานประมง แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ 1. ปจจยในการผลกดน (Push Factor) แรงงานขามชาตกมพชามความเปนอยอยางอดอยาก เนองดวยสถานการณทางการเมองทรนแรง ตองอยดวยความยากลาบากจากสงครามภายในประเทศกมพชา สงผลใหชาวกมพชาอพยพหนมาตามแนวชายแดนประเทศไทยเขามาหางานทา สงททาใหชาวกมพชาเลอกขายแรงงานประมง เพราะแรงงานประมงไมตองมใบสมครงาน ไมตองมหลกฐานเกยวกบแรงงานเหมอนกบการทางานฝง ดงคาสมภาษณทวา “เขมรเขามาทาเรอมนงาย ไมตองมอะไรมาเลยกลงเรอได” (วรช ลนทอง. สมภาษณ. 2557) การตรวจจบของเจาหนาทรฐมกทาไดยาก เพราะแรงงานประมงเหลานตองออกทะเลเปนเวลานาน และสลบสบเปลยนกนขนลงเรอแตละลา ยากตอการตรวจสอบและจบกม แรงงานขามชาตกมพชาจงเขามาขายแรงงานประมงแทนแรงงานอสานทกลบบานเกด เจาของเรอประมงในแหลมสงหจงเรมจางแรงงานขามชาตกมพชาเพอเปนการทดแทนแรงงานไทยทไมยอมทาประมง 2. ปจจยทดงดดใหมา (Pull Factor) แรงงานขามชาตกมพชาสวนมากทเขามาขายแรงงานประมง เพราะมกมองวาคาเงนของไทย มมากกวาคาเงนของกมพชา จงเปนสงททาใหเกดความอยากทจะเขามาขายแรงงานประมงเพอสงเงนกลบมาใหพอแมทอยในประเทศของตน และสรางฐานะความเปนอยทดกวาการขายแรงงานในประเทศ ถงแมวาการขายแรงงานในไทยอาจจะเปนการดเหมอนเปนชนชนทถกคนไทยดถกวาลาหลง และไมมทกษะเปนเพยงแคชนชนแรงงานขามชาต ดงคาสมภาษณทวา “พวกนใชแตแรง ไมมสมองกแคเขมร” (วรช ลนทอง. สมภาษณ. 2557) การกนอยหลบนอนสามารถใชเรอเปนทอยอาศย โดยเจาของเรอประมงจะเลยงดมขาวและน าใหโดยทแรงงานขามชาตกมพชาไมตองซอ เมอรบจางเปนทางานใหกบเรอประมงลาไหนจะ

83

สามารถอยกนไดโดยทไมตองเสยคาใชจายอะไร เพยง แตใชแรงงานในหนาททไดรบตามประเภทของเรอประมงนน ๆ และจะไดคาแรงเปนการตอบแทน กฎหมายทเกยวกบแรงงานขามชาต ไดแก พระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน เนองจากในปจจบนคนตางดาวซงเขามาในราชอาณาจกรไทยมจานวนมากขนตามลาดบ พระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2493 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคนเขาเมอง (ฉบบท 2) พ.ศ. 2497 ไดใชบงคบมาเปนเวลานานแลว และมบทบญญตตาง ๆ ทไมทนสมยและไมเหมาะสมกบสถานการณในปจจบน สมควรปรบปรงกฎหมายวาดวย คนเขาเมองเสยใหม ทงนเพอความมนคงของประเทศและเพอความสงบเรยบรอยของประชาชน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตนขน (พระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522. 2522) การบงคบใชกฎหมายประเทศไทยไดประกาศใชนโยบายและมาตรการในการแกไขปญหาแรงงานขามชาตหลบหนเขาเมองเปนระยะเวลานาน โดยการจดใหมการขนทะเบยนแรงงานขามชาตผอนผนใหอยชวคราว การตอใบอนญาตใหทางานในประเทศไทยอยางถกตอง ทงนเพอควบคมแรงงานขามชาตหลบหนเขาเมองใหเขาสระบบมากขน และสะดวกตอทางราชการสามารถดแลไดทวถง ซงเปนไปตามมตคณะรฐมนตรในแตละสมยของรฐบาล นโยบายการแกไขปญหาแรงงานขามชาตหลบหนเขาเมองจะประสบผลสาเรจหรอไมนน ขนตอนทสาคญคอการนานโยบายไปปฏบตของ องคกรทรบผดชอบและผทเกยวของ ซงมกจะเปนขนตอนทถกละเลย (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ในขณะทขนตอนนเปนขนตอนทสาคญมาก เพราะเทากบเปนการชความสาเรจและความลมเหลวของการนานโยบายการ จดระบบแรงงานขามชาตไปปฏบต หรอสามารถกลาวในอกแงหนงไดวาเงอนไข ทนาความลมเหลวมาสการนานโยบายไปปฏบต คอ การขาดการเชอมโยงระหวางการกาหนดนโยบายกบการนานโยบายไปปฏบต ซงทาใหเกดเปนประเดนคาถามทยงไมมคาตอบชดเจนวา แนวทางการแกไขปญหาควรจะมงเนนชดเจนไปในแนวทางใด (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ขอดอยของกฎหมายบางขอยงมบทลงโทษไมรนแรงเพยงพอทจะทาใหแรงงานขามชาตขบวนการนาพา และผประกอบการเกดความเกรงกลวหรอเขดหลาบ และกอใหเกดการทาความผดซ าซาก ปญหาทตรวจพบคอแรงงานตางดาวลกลอบเขาเมอง เมอถกจบกมสงกลบหรอผลกดนกลบประเทศตนทางกจะลกลอบกลบเขามาใหม โดยผานขบวนการนาพาซงมอยทวไป บางสวนทถกจบกมดาเนนคดกกลบมากระทาผดใหม ในขณะทผประกอบการสวนใหญยงพยายามลกลอบใชแรงงานเถอน หลกเลยงการปฏบตตามกฎระเบยบ ในการนาแรงงานขามชาตมาจดทะเบยนหรอแจงใหทางราชการทราบ (วรช ลนทอง. สมภาษณ. 2557)

84

กระบวนการเขาสการเปนแรงงาน มกเขามาแบบการลกลอบผดกฎหมายตามแนวชายแดนหรอจดผานแดนของจงหวดจนทบร ทงหมด 5 จด ไดแก จดผอนปรนบานผกกาด อ.โปงน ารอน จดผอนปรนบานแหลม ต.เทพนมต อ.โปงน ารอน จดผอนปรนบานบงชะนงลาง ต.เทพนมต อ.โปงน ารอน จดผอนปรนบานซบตาร ต.ทงขนาน อ.สอยดาว และจดผอนปรนบานสวนสม ต.สะตอน อ.สอยดาว (วชรนทร ยงศร. 2547 : 78 - 83) บทบาทกลไกรฐราชการ ไดมกฎหมายพระราชบญญตคนเขาเมอง เพอเปนกลไกในการใหแรงงานขามชาตทเขามาทางานในประเทศไทย ไดจดทะเบยนถกตองตามกฎหมาย แตกลไกของรฐทผานมาไมสามารถควบคม และจดระบบแรงงานขามชาตได สงผลใหมแรงงานเถอนเพมขนอยางตอเนองจากการหลบหน และลกลอบเขามาตามแนวชายแดนของจงหวดจนทบรมาขายแรงงานประมง และเปนชองทางใหเจาหนาทตารวจน าเรยกเกบสวยจากเจาของเรอประมง ทมแรงงานเถอน อยางไรกด แรงงานขามชาตกมพชาทเขามาตามแนวชายแดนผานจดผอนปรนตาง ๆนน มกเปนแรงงานเถอนทหลบหนเขาเมอง โดยมจดประสงคเพอเขามาหางานทาในประเทศไทย (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) โดยเฉพาะประเภทงานทใชแรงงาน เชน ประมง กอสราง เปนตน เมอการเขามาของแรงงานขามชาตกมพชาเปนแรงงานทเถอน และผดกฎหมายจงตองเสยคาคมครองใหกบเจาหนาทตารวจในการลกลอบเขาเมองทเรยกวา การเกบสวย เพอใหสามารถรอดพนตอการตรวจจบและสงกลบประเทศของตน ซงตองเสยคาคมครองเปนรายหว โดยอตราคาคมครองขนอยกบเจาหนาทของรฐแตละแหงในการเรยกคาคมครอง (วรช ลนทอง. สมภาษณ. 2557) เมอแรงงานขามชาตกมพชาทสามารถลกลอบเขามา ในจงหวดจนทบรไดน นจะมนายหนาเปนผตดตอ และดาเนนการเปนขบวนการนาเขาแรงงานแบบผดกฎหมาย โดยเจาของเรอประมงจะตองเสยคานายหนา ใหกบนายหนาในทองถนทเปนทรจกกนในวงการเรอประมง มกจะคดเปนรายหว จากน นเจาของเรอประมงจะไดแรงงานขามชาตกมพชาเปนแรงงานในเรอประมง (วรช ลนทอง. สมภาษณ. 2557) แรงงานขามชาตกมพชาเขามาขายแรงงานใหกบเจาของเรอประมงนนมความสมพนธกบนายจางแบบการจาง โดยมขอตกลงสญญาในลกษณะคาพดไมมกระดาษสญญาแตประการใด ซงแรงงานขามชาตทเขามามกไดเปอรเซนตเหมอนกน แลวแตวาการตกลงกบเจาของเรอประมงวา จะเอาเงนเดอน เอารายวน หรอเอาสวน ซงมอย 3 อยาง เวลาพวกแรงงานขามชาตกมพชาทออกเรอไดไมนยมแบงเปอรเซนต เพราะสตวน าจะหาไดนอย แรงงานมองวาไมคมจงอยากเอาเปนรายคน คนละ 300 บาท ระบบเดมเปนการหาของไดเยอะกเอาแบบระบบแบงเปอรเซนต แตมาในปจจบนหาสตวน าหาไดนอยลง แรงงานขามชาตชาวกมพชาจงเปลยนเปนการขอคาแรงรายคน เจาของ

85

เรอประมงจะหาปลาไดมากนอยเทาใดกจะไดคาแรงทแนนอน (ประเสรฐ เนนรมหนอง . สมภาษณ. 2557) ภายหลงจากทเรอประมงแหลมสงหประสบปญหาราคาน ามนแพง สงผลใหเรอประมงสวนใหญตองจอดทา เพราะราคาน ามนคดเปน 30 เปอรเซนตของตนทน ยงราคาน ามนมากเทาไร ตนทนทตองลงทนไปกมากขนจงทาใหไมค มตอการจบปลา ตอมาเรอประมงแหลมสงหเรมดดแปลงเปลยนเครองมอการผลตเปนเรอไดหมก เพราะ เรอไดหมกมลกษณะการทางานเฉพาะกลางคน โดยจะใชไฟจากเครองปนไฟจานวนกวา 10,000 โวล แลวแตขนาดของเรอถาเปนเรอทมขนาดใหญจะตองใชไฟทมากกวา คณสมบตอยางหนงทเรอประมงแหลมสงหหนมาทาเปนเรอไดหมกกนมาก เพราะประหยดน ามนกวาเรออวนลาก เนองจากเรอไดทางานเฉพาะกลางคน ทงสมอเรอแลวกปนไฟครอบหมก แตเรออวนลากจะวงเรอลากอวนทงวนทงคน ซงจะใชน ามนมากกวา เครองยนตจะทางานหนกกวา การบารง ซอมแซมรกษาจะมากกวาการทาเรอได (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) เมอเขามาสยคเจรญเตบโตของเรอได เปนผลมาจากการเปลยนแปลงเทคโนโลยการผลตเพอความอยรอดจากวกฤตน ามนแพงของเจาของเรอประมง และการขาดแคลนแรงงานประมงเปนผลมาจากการเกดเหตการณพายเกย ทาใหแรงงานอสานกลบบานเกด เปนผลใหแรงงานขามชาตกมพชาเขามาทางานแทนทแรงงานไทยทไมยอมทาประมง ดงนนในยคทเรอไดกาลงเจรญเตบโตเรอประมงสวนใหญมกใชแรงงานขามชาตกมพชาทงสน และในชวงนเปนชวงทแรงงานขามชาตกมพชาหลงไหลเขามาขายแรงงานประมงในแหลมสงหมากขน จากทเรมเขามาปะปลายกอนวกฤตน ามนแพง ซงเรมเขามาหลงจากแรงงานอสานกลบบานเกด (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ในชวงนเองเปนชวงทเกดธรกจบานเชาและรานคาอยางมากมาย เพอรองรบสาหรบการเชาอยอาศยของแรงงานขามชาตกมพชา ทไมอาศยหลบนอนในเรอประมงกบการจบจายใชสอย ตาง ๆ และเมอมบานเชาแลว แรงงานขามชาตกมพชาไดนาลกเมยเขามาอาศย และใหแรงงานขามชาตฝายหญงรบจางกอสรางและทานากง อยกนเปนครอบครว โดยฝายชายจะออกเรอประมงและฝายหญงจะรบจางทางานบนฝง ซงหองแถวหรอบานเชากระจายอยตามพนทตาง ๆ ของแหลมสงห แตไมไกลจากพนทชมชนชาวประมงเทาใดนก เพราะเมอเรอประมงถงเวลาทตองออกเรอ แรงงานขามชาต ตองมาลงน าและน าแขง ถาเชาบานไกลจากทาเรอทาใหไมสามารถมาทางานในเรอไดทน บานเชาจงตองอยใกลกบทาเทยบเรอ (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) ตอมาป พ.ศ. 2557 ในชวงทคณะรกษาความสงบแหงชาตไดเขามาบรหารประเทศ มนโยบายรฐบาลเกยวกบแรงงานขามชาต โดยมวตถประสงคเพอนาไปสการจดระเบยบแรงงานขาม

86

ชาตในประเทศ และการสรางมาตรฐานในการทางานของแรงงานขามชาต ทสอดคลองกบมาตรฐานสากล รวมทงเพอบรรเทาความเดอดรอนของผประกอบการและนายจาง ซงประกอบกจการบางประเภททมความจาเปนตองพงพาแรงงานขามชาตเปนอยางมาก และเพอขจดการบงคบใชแรงงานหรอการแสวงหาประโยชนโดยมชอบจากแรงงานขามชาต ทงนจงออกประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาต ฉบบท 70 สงมาตรการชวคราวในการแกไขปญหาแรงงานตางดาวและการคามนษย เรอง มาตรการชวคราวในการแกไขปญหาแรงงานตางดาวและการคามนษย ซงเจาของเรอประมงแหลมสงหไดใหความรวมมอกบทางราชการ นาแรงงานขามชาตกมพชาจดทะเบยนถกตองตามกฎหมาย ซงขนตอนแรกจะตองไปขอโควตาแรงงานขามชาตจากทางสานกงานแรงงานจงหวดจนทบร จากนนเมอไดกาหนดควแลวเจาของเรอประมงตองพาลกจางไปจดทะเบยน ณ พทธมณฑล จงหวดจนทบร หรอทเรยกวา เปนศนยจดทะเบยนแรงงานตางดาวแบบเบดเสรจ โดยทางราชการคดในราคาคนละ 3,080 บาท โดยแรงงานจะไดรบการรกษาพยาบาลโดยมสทธเหมอนกบคนไทยตามกฎหมายอยางเทาเทยม (ประเสรฐ เนนรมหนอง. สมภาษณ. 2557) หลงจากทแรงงานขามชาตกมพชาไดจดทะเบยนถกตองตามกฎหมายแลว เจาของเรอประมงจะหกคาจดทะเบยนจานวน 3,080 บาท โดยอาจหกครงละ 1,000 บาทกอน เพอไมใหแรงงานกระทบตอรายไดทไดรบ ทงนแรงงานกมพชาไดเขาสระบบแรงงานทถกตองตามกฎหมาย และไมสามารถเปลยนเรอประมงไดจนกวาจะครบอายของบตร แตในทางปฏบตแลว เจาของเรอประมงยงคงประสบปญหา การเปลยนเรอประมงของแรงงานกมพชาเชนเดม เพราะเนองดวยปจจยทางดานความพงพอใจของตวแรงงานเอง ทเวลาอยเรอประมงลาใดนาน ๆ จะเกดความเบอหนาย เชน ผรวมงานกนเอง ไตเรอ การไดรบคาจาง ปจจยตาง ๆ เหลานสงผลใหแรงงานกมพชาเปลยนเรอประมงบอย และคาจดทะเบยนแรงงานทมราคาแพง ทาใหแรงงานกมพชาบางคนไมยอมจดทะเบยนใหถกตองตามกฎหมาย ยอมทจะเปนแรงงานเถอน (ประเสรฐ เนนรมหนอง . สมภาษณ. 2557)