AUTODESTRUKCJAZachowanie autodestrukcyjne - Autodestrukcyjność,

- Autodestrukcyjny styl życia

Zachowanie intencjonalne i podjęte w sytuacji możliwości wyboru, które ze względu na swój cel lub/i formę zagraża zdrowiu lub życiu jest autodestrukcyjne

Kryteria opisu

1. Intencjonalność/subintencjonalność

2. Dystans psychologiczny: działanie-skutek

3. Świadomość

4. Zakotwiczenie w kulturze

Formy zachowań autodestruktywnych

Bezpośrednie - celowe uszkodzenie ciała, bezpośredni związek między działaniem i jego fizycznym skutkiem: samobójstwo, samookaleczenia.

Pośrednie – skutki działania odległe w czasie lub/i prawdopodobne: uzależnienia, zaburzenia odżywiania, ryzykanctwo, styl życia

Działanie - często subintencjonalne.

Epizodyczne - incydenty

Chroniczne – powtarzalne, utrzymujace się w czasie, syndromy

Funkcje zachowań autodestrukcyjnych

1. Samokaranie i samoniszczenie

2. Rozładowanie napięcia i silnego afektu

3. Przerwanie bólu, cierpienia psychicznego lub pustki

4. Wołanie o pomoc

5. Zaspakajanie potrzeb psychicznych (opieki, uwagi)

6. Stymulacja

Mechanizmy regulacjiAUTOAGRESJA

Konflikt wewnętrzny.

Utrata poczucia sensu życia.

Poczucie beznadziejności i bezradności.

Dysocjacja

Agresja, wrogość wobec i/lub wobec innych

Impulsywność

DEFICYT KOMPETENCJI SAMOOPIEKUŃCZYCH

Niskie poczucie własnej wartości, wartości zycia

Bierność,

Deficyt regulacji emocjonalnej

Deficyty poznawcze: odraczania gratyfikacji, antycypacji, kontroli poznawczej i behawioralnej

Błędy bilansowania

Samobójstwo1. Samobójstwo w świetle historii, prawa, filozofii i religii

Co jest a co nie jest samobójstwem?

Każdy przypadek śmierci będący wynikiem własnego działania lub zaniechania przez osobę zdająca sobie sprawę ze skutków tego działania(Durkheim)

Kryteria: świadomość, intencja lub zgoda

zachowanie zagrażające życiu.

wykluczające pewność przeżycia,

skutek śmiertelny,

Kontinuum zachowań samobójczych (Durkheim, Menninger, Farberow)Codzienne zachowania..........powazniejsze ..............próby samobójcze........samobójstwo

Papierosy, alkohol alkoholizm

Typologie samobójstw

Shneidman: samobójstwo i parasamobójstwo, śmierć intencjonalna, subintencjonalna, nieintencjonalna

Faber: zamiar vs skutek

Płużek: prawdziwe (wybór śmierci), rzekome (dopuszcza się możliwość śmierci), gesty samobójcze (nie zakłada się śmierci), altruistyczne

Durkheim:

1. bezpośrednie/pośrednie

2. Wg kryterium integracja społeczna vs kontrola społeczna: anomiczne, fatalistyczne, egoistyczne, altruistyczne,

Sygnały i znaki ostrzegawcze

•Wypowiedzi: życie nie ma sensu, nikogo nie obchodzę,wkrótce zniknę, mam tego wszystkiego dość, pożałują, że tacy byli dla mnie, lun wprost: postanowiłem się zabić, nie chcę już żyć, jestem zmęczony zyciem

•Zachowanie: rozdawanie rzeczy, gromadzenie leków, gwałtowna zmiana,zaniedbanie wyglądu, dyskusje o śmierci i inn.

•Wydarzenia poprzedzające: ważna strata, konflikt z osoba znaczącą, diagnoza, trudnośc w szkole, na uczelni, w pracy

Syndrom presuicydalny (E. Ringel)

1. ZAWĘŻENIE

a. Sytuacyjne-sytuacja bez wyjścia

b. Dynamiczne- jedno pragnienie, ograniczenie kontroli,

c. Stosunków z ludźmi – izolacja, poza jedną osobą, od której wszystko zależy

d. Świata wartości – utrata sensu życia, poczucia własnej wartości, negacja cenionych wartości i subiektywizm ocen

2. AGRESJA HAMOWANA I AUTOAGRESJA

3. FANTAZJE SAMOBÓJCZE

10 charakterystycznych cech samobójstwa – wg E. Shneidmana

cecha znaczenie pomoc

1.przyczyna Szukanie rozwiązania problemu Wspólna refleksja

2. Cel Przerwanie strumienia świadomości Wskazać alternatywy

3. Bodziec Ból psychiczny Odreagowanie bólu

4. Stres Frustracja potrzeb Szukać zaspokojenia

5. Emocje Beznadziejność, bezradność „Grać na zwłokę”

6. Percepcja Zawężenie Otwórz możliwości

7.Stan umysłu Ambiwalencja Obudź nadzieję

8. Komunik. Sygnały ostrzegawcze Słuchać, angaż.innych

9. Działanie Ucieczka Zablokuj wyjścia

10.Wzór Reagowania

Zgodny ze stylem życia Odwołanie do znanych dobrych rozwiązań

Samobójstwa dzieci - I . OrbachI.Dziecko w sytuacji impasu – nierozwiązywalny

problem. 1. Chory system rodzinny – dziecko jako „Kozioł ofiarny”.

2. Problem komunikacji - podwójne wiązanie

3. Rozwiązanie wykracza poza mozliwości dziecka ponieważ:

problem dotyczy innych członków rodziny wymagania zbyt wysokie, nie do spełnienia komunikaty -wewnętrznie sprzeczne.

II. Postawa wobec życia i śmierci

III. Stosunek do własnego ciała

IV. Dysocjacja

INTERWENCJA, TERAPIA, PREWENCJA

Interwencja kryzysowa – interdyscyplinarna pomoc osobie w sytuacji zagrożenia (tu: życia)

Cel: ochrona życia, natychmiastowa izolacja od zagrożeń, podtrzymanie emocjonalne, wzmocnienie odporności, pomoc w rozwiązaniu probl.

Etapy i zadania

1. Nawiązanie kontaktu (empatia, troska, szacunek)

2. Ocena ryzyka samobójczego

3. Wspólne zbudowanie planu działania (kontrakt)

Podstawowe interwencje

1. Słuchanie i zachęcenie do otwartego wyrażania uczuć

2. (żalu, bólu po stracie, wrogości, poczucia winy)

3. Pomoc w zrozumieniu wydarzeń krytycznych

4. Pomoc w zaakceptowaniu faktów (bez samoobwiniania)

5. Pomoc w szukaniu nowych sposobów radzenia sobie

6. Związanie klienta z siecią wsparcia społecznego

10 kroków interwencji kryzysowej wg Anthone’go

1. Budowanie „pomostu” między pacjentem a pomagajacym

2. Otwarte wysłuchanie

3. Ocena ryzyka samobójczego i możliwej pomocy

4. Ocena siły emocji i wagi myśli samobójczych

5. Rozmowa o samobójstwie. Nie lekceważ i nie demonizuj myśli o samobójstwie

6. Pytania o myśli i zamiary samóbojcze. Uczucia , sposoby i środki.

7. Znalezienie i zmobilizowanie własnego, wewn. systemu wsparcia psychologicznego oraz ważnej osoby/osób.

8. Zaplanowanie działania w celu zmiany sytuacji. Hierarchia problemow. Zachęceni do konstruktywnej decyzji w celu zmiany sytuacji. Zapewnienie nbezpieczeńśtwa (oddalenie od środków samoniszczenia).

9. Podtrzymanie

10. „Przekazanie pałeczki”Zapewnieni pomocy i oparcia w środowisku

Ocena ryzyka samobójczego – czynniki ryzyka

1. Biologiczne - depresja, uzależnienia, schizofrenia, choroby śmiertelne.

2. Psychologiczne: zaburzenia osobowości, strata, fantazje samobójcze, kryzysy

3. Historia: molestowanie, wcześniejsze próby samobójcze

4. Demograficzne i socjologiczne: wiek, płeć, izolacja i wsparcie, środowisko rodzinne, ekonomia, bezrobocie i inne.

Ocena ryzyka – zadania (T.Ellis)

1. Analiza czynników demograficznych i społecznych

2. Rozmowa z osobą zagrożoną (problemy: stan psychiczny, fantazje samobójcze, znaczące wydarzenia, dotychczasowe funkcjonowanie, styl życia i radzenia sobie, dostępność wsparcia, osoby znaczące, wcześniejsze próby samobójcze, próby samobójcze w rodzinie.)

3. Informacje od osób znaczących

4. Ocena czynników klinicznych ryzyka

5. Ocena psychometryczna

6. Konsultacje

Ryzyko samobójcze(krótkoterminowe). Szczegółowe informacje.

Ryzyko niskie średnie wysokie

Strata nie Ostatni miesiąc Ostatnie dni

Depresja/lęk słabe średnie silne

Izolacja kontakty Nieliczne kont. brak

Wrogość brak srednia silna

Beznadziejność nie zaznaczona wysoka

Dezorganizacja nie zaznaczona wysoka

Alkohol, narkot. nie nadmiernie nadużywanie

Zmiana w obrazie nie wyraźna

Plan samobójczy nieobecny czesciowo ustalony

Sprawy osobiste Pewne plany Tesrament, list, rozdawanie

Psychologiczne kompetencje obronne i profilaktyczne

1.Optymizm

2. Asertywność

3. Poczucie humoru

4.Poczucie kontroli osobistej

5. Poczucie własnej skuteczności

7. Doświadczenie wparcia społecznego

8.Zdolność do ekspresji i kontroli emocji

9. Adaptacyjne strategie radzenia sobie

Terapia i profilaktyka

Racjonalno-emotywny model psychoterapii Ellisa

A B CInterwencja kryzysowa

Interwencja kryzysowa

terapia

A-zmiana

sytuacji

B - zmiany w funkcjonowaniu poznawczym

C- redukcja symptomów

Poprawa związku

Służby społeczne

Radzenie sobie

Praca,

Hospitalizacja

Myślenie empiryczne, niedychotomiczne

Akceptacja siebie

Dekatastrofizowanie.

Trening rozwiązywania problemów

Farmakoterapia, radzenie sobie ze stresem samouspokojenie, aktywność własna

Zasady psychoterapii wg Shneidmana

1. Codzienne monitorowanie poziom ryzyka śmierci i zaburzeń

2. Zmiana warunków życia, zażegnanie konfliktu, zaspokojenie potrzeb, zmniejszenie bólu i poczucia beznadziejności

3. Zniesienie zawężenia. Sporządzenie listy możliwych rozwiązań, uporządkowanie ich wg stopnia trudności i wprowadzenie wżycie opcji uznanych przez pcjenta za najłatwiejsze

4. Korzystanie z pomocy superwizora

5. Praca z jednym pacjentem samobójczym

Fazy i zadania terapeutyczne wg Orbacha

FAZY Zadania

Wstępny kontakt Analiza tendencji samob.Okazanie zrozumienia

II.Kontakt pogłębiony

Nawiązanie osobistego związku Zrozumienie pragnienia śmierci i ambiwalencji klienta

III. Praca z bólem

Pomoc w wyrażeniu bólu Przepracowanie bólu

IV.Praca z autodestr.

Szukanie źródeł autodestrukcji Dotarcie do straty. Analiza fantazji

V.Świat wewn. Przepracowanie straty

VI.

Zakończenie

Przygotowanie do radzeni sobie w przyszłych kryzysach.

Prewencja samobójstw młodzieżyPrewencja I stopnia – psychoedukacja osób niezagrożonych i społeczności (szkoły, rodzice, media, programy)

Prewencja II stopnia – skierowana do osób (grup) wysokiego ryzyka (rodziny zaburzone, kryzysy) Metody: edukacja, szkolenie strażników, młodzieżowe grupy wsparcia, telefon zaufania, wykrywanie osób zagrożonych.Ograniczanie dostepności środków stosowanych w celach samobójczych.

Prewencja III stopnia – skierowana do osób po próbach samobójczych Metody- psychoterapia dla osób, rodzin i kręgu młodzieży. Opieka i wsparcie. Obserwacja.

Postwencja w szkole – wsparcie i prewencja

1. Interdyscyplinarny zespół dorosłych.

2. Opracowanie sposobu informowania uczniów (kto? i jak?).

3. Spotkanie pracowników.

4. Przygotowanie osoby do kontaktów z mediami

5. Spotkanie z uczniami w małych grupach– rozmowa, badanie reakcji emocjonalnych uczniów, unikanie ocen czynu.

6. Informacja o pogrzebie – dobrowolność uczestnictwa

7. Respekt dla żałoby przy zachowaniu normalnego rytmu pracy szkoły.

8. Dostęp do psychologa, pedagoga

9. Opieka nad bliskimi i osobami zaangażowanymi w samobójstwo (wiedza, pomoc, konflikt itp.

10. Uważnośc na tzw. „pakty samobójcze”.

Programy prewencji samobójstw w USA

•Szkolenie strażników szkolnych (dorośli o częstym kontakcie z mlodzieżą)

•Strażnicy w społecznościach lokalnych (j.w.)

•Ogólne programy edukacyjne dla młodzieży

•Programy diagnostyczno-prewencyjne

•Programy wsparcia koleżeńskiego

•Ośrodki interwencji kryzysowej

•Programy postwencyjne