Sararud VuthiarpaSararud Vuthiarpa

Faculty of Nursing,Thammasat Faculty of Nursing,Thammasat UniversityUniversitye-mail : e-mail : vsararud@yahoo.com

Tel: 0804511439Jan 10,2012Jan 10,2012

Objectiveบอกความหมายของสุ ขภาพจิ�ต

การเจิ�บป่�วยทางจิ�ตและกลไกทางจิ�ตได้�ถู!กต�อง

อธิ�บายล#กษณะของผู้!�ท'(ม'สุ ขภาพจิ�ตด้' ผู้!�ท'(เจิ�บป่�วยทางจิ�ตได้�ถู!กต�อง

บอกป่)จิจิ#ยท'(ม'ผู้ลต*อสุ ขภาพจิ�ตและการเจิ�บป่�วยทางจิ�ตได้�ถู!กต�อง

บอกผู้ลกระทบของป่)ญหาสุ ขภาพจิ�ตต*อบ คคล ครอบคร#วและชุ มชุนได้�

สุ ขภาพจิ�ตและการเจิ�บป่�วยทางจิ�ต สุ ขภาพจิ�ตและการเจิ�บป่�วยทางจิ�ต ((Mental Mental Health & Mental disorder) Health & Mental disorder)

กลไกทางจิ�ต กลไกทางจิ�ต ((Defense Mechanism)Defense Mechanism)ป่)จิจิ#ยท'(เก'(ยวข�อง ป่)จิจิ#ยท'(เก'(ยวข�อง ((Factors affecting Factors affecting

Mental Health and Mental Mental Health and Mental disorder) disorder)

ผู้ลกระทบ ผู้ลกระทบ ((Impact of Mental disorder : Impact of Mental disorder : Individual Family, and Social) Individual Family, and Social)

TopicTopicTopicTopic

ชุ'ว�ตท'(ม'ความสุ ขท#.งทางด้�าน

ร*างกาย จิ�ตใจิและจิ�ตว�ญญาณ ม'สุ ขภาพด้' ม'สุ#มพ#นธิภาพอ#นด้'ก#บบ คคลอ0(น ป่ร#บต#วเข�าก#บสุ�(งแวด้ล�อมได้� ใชุ�

ชุ'ว�ตอย!*ในสุ#งคมได้�อย*างม'ความสุ ข ป่ร#บต#ว ให�เข�าก#บสุ#งคมและเป่1นท'(ยอมร#บในสุ#งคม ม'ความค�ด้สุร�างสุรรค2 ม'ความด้'งามภายในจิ�ตใจิ ท3าป่ระโยชุน2แก*สุ#งคม

Mental Health

ภาวะสุ ขภาพจิ�ตท'(ม'ความแป่รป่รวนทางจิ�ต ซึ่6(งเก�ด้จิากความผู้�ด้ป่กต�ของพ#นธิ กรรม สุารสุ0(อป่ระสุาท และการป่ร#บต#ว ต*อความ เคร'ยด้และสุ�(งแวด้ล�อมต*างๆ ซึ่6(งม'การร#บร!�ความเป่1นจิร�งและการร#บร!�ตนเองผู้�ด้ป่กต�รวมท#.งบ คล�กภาพเป่ล'(ยนแป่ลง

Mental disorder

ภาวะสุ ขภาพและการเจิ�บป่�วย  

ภาวะเจิ�บป่�วยร นแรง ภาวะสุ ขภาพด้'มาก

ป่)จิจิ#ยเสุ'(ยงในด้�านต*างๆ 

สุ ขภาพจิ�ตด้' (Mental Health)

เจิ�บป่�วยทางจิ�ต

(Mental Disorder)

แผู้นภาพท'( 1 แสุด้งเสุ�นตรงภาวะสุ ขภาพจิ�ตด้' และการเจิ�บป่�วยทางจิ�ต

สุ ขภาพจิ�ตป่)จิจิ#ยท'(เก'(ยวข�อง

เจิ�บป่�วยทางจิ�ต

แผู้นภาพท'( 2 สุ ขภาพจิ�ตเป่1นแกนกลาง ป่)จิจิ#ยท'(เก'(ยวข�องแวด้ล�อมแกนกลาง โด้ยการเจิ�บป่�วยทางจิ�ตเป่1นชุ#.นนอกสุ ด้

สุ ขภาพจิ�ตด้' ความหมายระด้#บบ คคล หมายถึ�ง บุคคล

ที่��ไม�ม�ความเครี�ยด หรี�อบุคคลที่��ม�ความเครี�ยด แต่�สามารีถึควบุคมความเครี�ยดได�ในรีะด�บุที่��คนปกต่"ที่#าได�

ความหมายระด้#บชุ มชุน หมายถึ�ง ชุมชุนที่��ไม�ม�ผู้&�ป'วยที่างจิ"ต่ หรี�อม�ผู้&�ป'วยที่างจิ"ต่แต่�สามารีถึให�ความชุ�วยเหล�อ บุรีรีเที่า ฟื้*+ นฟื้& สขภาพจิ"ต่ได�เองภายในชุมชุนเอง ในรีะด�บุที่��เหมาะสมก�บุความสามารีถึ และความคาดหว�งของชุมชุน

บ คล�กภาพโด้ยท#(วไป่ของผู้!�ม'สุ ขภาพจิ�ตด้'

1 .จิะต�องเป่1นผู้!�ท'(ไม*กระท3าสุ�(งใด้ๆ ท'(ท3าให�ตนเองหร0อผู้!�อ0(นเด้0อด้ร�อน

2. เม0(อม'ป่)ญหาเก�ด้ข6.น สุามารถูใชุ�สุต�ป่)ญญาแก�ไขป่)ญหา

3. ควรร!�จิ#กมองตนเอง สุ3ารวจิหาจิ ด้แข�ง จิ ด้อ*อน ข�อบกพร*องของตนเอง ยอมร#บพร�อมป่ร#บป่ร งแก�ไข

4. ไม*เป่1นคนเจิ�าค�ด้เจิ�าแค�น ร!�จิ#กการให�อภ#ย มองคนรอบข�างในด้�านด้'

5. ม'ศาสุนาเป่1นท'(ย6ด้เหน'(ยวและเป่1นท'(พ6(งทางใจิ

ม'ท#ศนคต�ท'(ด้'ต*อตนเองม'พ#ฒนาการท'(ด้' ท#.งอารมณ2 บ คล�กภาพ

ร#.งรอความต�องการหร0อย#บย#.งความต�องการได้�

ม'เอกสุ�ทธิ�:ในตนเอง หย#(งร!�ตนเอง ป่ร#บต#วให�เข�าก#บสุ�(งแวด้ล�อม

ล#กษณะผู้!�ท'(ม'สุ ขภาพจิ�ตด้'

องค2ป่ระกอบของสุ ขภาพจิ�ตม'ล#กษณะทางกายภาพท'(ท3าหน�าท'(ได้�ไม*ม'อาการและอาการแสุด้งของการเจิ�บป่�วยทางจิ�ตป่ราศจิากความบกพร*องทางจิ�ตอารมณ2ท'(มากเก�นไป่ม'ความสุามารถูในการ- ร#บร!�ตนเอง ผู้!�อ0(น และเหต การณ2ต*างๆ ได้�ถู!กต�อง- ตระหน#กร!�ในจิ ด้แข�ง จิ ด้อ*อน ความสุามารถู และข�อจิ3าก#ด้ของตน- แยกแยะความจิร�งก#บความฝั)นได้�- ค�ด้อย*างม'ป่ระสุ�ทธิ�ภาพ ด้�าน การแก�ป่)ญหา การต#ด้สุ�นใจิ การให�เหต ผู้ล และการสุร ป่อย*างสุมเหต ผู้ล- ผู้*านข#.นตอนต*างๆ ของพ#ฒนาการได้�อย*างเหมาะสุม

องค2ป่ระกอบของสุ ขภาพจิ�ต- บรรล และคงไว�ซึ่6(งองค2ป่ระกอบทางบวก ด้�านการมองตนเอง ภาพล#กษณ2 และการเห�นค ณค*าในตนเอง-ยอมร#บในความแตกต*างระหว*างบ คคล และความเหม0อนในความเป่1นมน ษย2- ชุ0(นชุมและป่ระท#บใจิในชุ'ว�ต- แสุวงหาความสุวยงาม ความสุน กสุนาน ความด้'งามในตนเอง ผู้!�อ0(น และสุ�(งแวด้ล�อม- ม'ความค�ด้สุร�างสุรรค2- มองโลกในแง*ด้' แต*อย!*ในโลกของความเป่1นจิร�ง

องค2ป่ระกอบของสุ ขภาพจิ�ต-ใชุ�พรสุวรรค2อย*างเต�มความสุามารถู-ม'เป่<าหมายการท3างานในชุ'ว�ตอย*างม'ความหมาย- ม'การเล*นสุน กสุนาน- ม'การพ#ฒนาและแสุด้งอารมณ2ข#นอย*างเหมาะสุม- ม'การแสุด้งออกของอารมณ2- ม'การแสุด้งพฤต�กรรมท'(สุอด้คล�องก#บสุถูานการณ2และเหมาะสุม- ร#บผู้�ด้ชุอบต*อการกระท3าของตน- ม'การควบค มสุ�(งกระต �นและพฤต�กรรม- ม'พฤต�กรรมท'(น*าเชุ0(อถู0อ

องค2ป่ระกอบของสุ ขภาพจิ�ต-เคารพกฎระเบ'ยบของสุ#งคม- ม'การเร'ยนร!�จิากป่ระสุบการณ2- คงไว�ซึ่6(งค ณค*าและความเชุ0(อแห*งตน- จิ#ด้การก#บความเคร'ยด้อย*างม'ป่ระสุ�ทธิ�ภาพ- กล#บเข�าสุ!*การท3าหน�าท'(ป่กต�หร0อด้'ข6.นภายหล#งภาวะว�กฤต�- ม'การชุ0(นชุมตนเอง- ท3าหน�าท'(ต*างๆ ได้�อย*างอ�สุระ- คงไว�ซึ่6(งความคาด้หว#งต*อตนเองและผู้!�อ0(นอย*างเหมาะสุม- ม'การป่ร#บต#วให�เข�าก#บสุ#งคม

องค2ป่ระกอบของสุ ขภาพจิ�ต- ม'สุ#มพ#นธิภาพก#บผู้!�อ0(นโด้ย สุร�างความสุ#มพ#นธิ2 คงไว�ซึ่6(งสุ#มพ#นธิ2ท'(ใกล�ชุ�ด้ ม'ความหมาย ม'ความร#ก และเหมาะสุม เล*นและท3างานก#บผู้!�อ0(นได้�ด้' ม'ค!*ท'(เหมาะสุมและม'การเล0อก ตอบสุนองต*อความต�องการของผู้!�อ0(น แสุด้งความร#กและความเห�นใจิต*อผู้!�อ0(น ม'การแสุด้งสุ#มพ#นธิภาพท'(สุอด้คล�องก#บว#ฒนธิรรมและสุ#งคม ม'การจิ#ด้การก#บความข#ด้แย�ง ม'การให�และการร#บอย*างร!�ค*า เร'ยนร!�และสุอนจิากผู้!�อ0(น -ค�นหาความสุ3าเร�จิในชุ'ว�ต- ร!�ความหมายทางจิ�ตว�ญญาณแห*งตน

(Fortinash, Holoday, & Worret, 2000)

1. Happiness Major Depressive Episode

2. Control over behavior

Control Disorder

3. Appraisal Reality

Schizophrenia Disorder

4. Effectiveness in Work

Adjustment Disorder

5. A Healthy Self Concept

Dependent Personality Disorder

ความแตกต*างระหว*างสุ ขภาพจิ�ตและการเจิ�บป่�วยทางจิ�ต

PsychosisPsychosis NeurosesNeuroses

1. พฤต�กรรมถูด้ถูอย 1. เป่1นอาการ/กล *มอาการท'(ผู้�ด้ป่กต�ก*อให�เก�ด้ความท กข2ทรมาน

2. การร#บร!�ความเป่1นจิร�งผู้�ด้ป่กต�

2. การร#บร!�ความเป่1นจิร�งป่กต�

3. การตระหน#กร!�ในตนเองลด้ลง (insight)

3. พฤต�กรรมไม*ผู้�ด้ป่กต�ไป่จิากบรรท#ด้ฐานของสุ#งคม

4. การท3าหน�าท'(หร0อก�จิว#ตรป่ระจิ3าว#นบกพร*อง

4. ไม*ใชุ*ป่ฏิ�ก�ร�ยาชุ#(วคราวท'(ตอบสุนองต*อความเคร'ยด้

5. บ คล�กภาพเป่ล'(ยนแป่ลง

5. ไม*พบสุาเหต ทางกาย

Phychosis VS NeurosesPhychosis VS Neuroses

Defense Mechanism

เป่1นว�ธิ'การท'(บ คคลใชุ�ในการป่ร#บต#ว เม0(อป่ระสุบป่)ญหาความค#บ

ข�องใจิ การใชุ�กลไกป่<องก#นจิะชุ*วยย0ด้เวลาในการแก�ป่)ญหา เพราะจิะชุ*วยให�

ผู้*อนคลายความเคร'ยด้ ความไม*สุบายใจิ ท3าให�ค�ด้หาเหต ผู้ลหร0อแก�ไขป่)ญหาได้� กลไกทางจิ�ตสุ*วนใหญ*พบได้�ในพฤต�กรรมป่ระจิ3าว#นของท กคน

พยาบาลจิ3าเป่1นต�องร!� เข�าใจิ และป่ระเม�นว�ธิ'การท'(ผู้!�ร#บบร�การใชุ�เพ0(อป่กป่<องตนเอง ท#.งท'(เป่1นโด้ยอ#ตโนม#ต�หร0อม'การวางแผู้น เพ0(อใชุ�ในการวางแผู้นการด้!แล

Defense Mechanism

กลไกทางจิ�ตชุน�ด้หลงต#วเอง (Narcissistic Defense)

กลไกทางจิ�ตชุน�ด้ไม*บรรล ว ฒ�ภาวะ (Immature Defense)

กลไกทางจิ�ตแบบโรคป่ระสุาท (Neurotic Defense)

กลไกทางจิ�ตท'(บรรล ว ฒ�ภาวะ (Mature Defense)

Narcissistic Defense

Denial การป่ฏิ�เสุธิการร#บร!� ป่ฏิ�เสุธิความจิร�งท'(ท3าให�ไม*สุบายใจิ ไม*ยอมร#บค3าว�น�จิฉั#ยของแพทย2ว*าตนเองป่�วย เชุ*น เป่1นเอด้สุ2

Projection การโทษคนอ0(น เป่1นการซึ่#ด้ทอด้ความค�ด้ ความร!�สุ6ก หร0อแรงข#บท'(ไม*น*าพ6งป่รารถูนาไป่ย#งผู้!�อ0(น เพ0(อให�ตนพ�นผู้�ด้ ตรงก#บค3าพ#งเพยว*า "ร3าไม*ด้' โทษป่B(โทษกลอง"

-- ผู้!�ป่�วยหวาด้ระแวง (paranoid) ใชุ�ว�ธิ'การโทษผู้!�อ0(นบ*อยๆ ว*า ผู้!�อ0(นเกล'ยด้ชุ#ง/ค�ด้ร�ายก#บตน

Distortion การบ�ด้เบ0อนจิากความจิร�ง

- การท'(ค�ด้ว*าตนเองม'พล#งว�เศษ ไม*อย!*ใน reality หร0อ

ค0อเพ�อฝั)น

Immature Defenses

Acting out การแสุด้งออกของแรงข#บมาเป่1นการกระท3าแทนท'(จิะเป่1นค3าพ!ด้ เป่1นการกระท3าทางเพศหร0อความก�าวร�าวก�ได้� ความร!�สุ6กจิะถู!กโอนย�ายจิากคนหน6(งไป่ย#งอ'กคนหน6(งท'(อ*อนแอกว*า ผู้!�ป่�วยโกรธิแพทย2 แต*ไป่ชุกต*อยก#บเจิ�า

หน�าท'(คนอ0(นในโรงพยาบาล เป่1นต�น อารมณ2เสุ'ยแล�ว ก�เลยไป่ไล*เตะสุ น#ข

Passive/Aggressive Behavior

เป่1นความก�าวร�าวท'(แสุด้งออกมาทางอ�อมและไม*ม'ผู้ลมากน#กแพรร�ษยาฟ้<าซึ่6(งเป่1นเพ0(อนท'(ด้'ท'(สุ ด้ เพราะว*าฟ้<าได้�ออกเด้ทก#บชุายหน *มท'(เธิออยากเด้ทด้�วย เธิอจิ6งน#ด้เพ0(อนร#กออกมาร#บป่ระทานอาหารเท'(ยง แต*เธิอแกล�งไป่ชุ�า 1 ชุ#(วโมง เม0(อมาถู6งก�ขอโทษอย*างมากมาย และขอให�เพ0(อนให�อภ#ย

Regression การถูด้ถูอยกล#บไป่สุ!*ข#.นตอนการพ#ฒนาการของชุ'ว�ตในชุ*วงต�นๆ

เด้�กว#ยร *นเวลาเคร'ยด้จิะเล*นบนเต'ยงก#บต Eกตา ด้!ด้น�.วห#วแม*ม0อ ไม*พ!ด้ก#บใคร

ผู้!�ป่�วยจิ�ตเวชุร#บใหม*ว�น�จิฉั#ย Psychosis พบก3าล#งละเลงอ จิจิาระบนผู้น#ง

Introjection การโทษต#วเอง - ร!�สุ6กผู้�ด้ตลอด้เวลา Projection การลด้ความว�ตกก#งวล โด้ยการป่<ายความผู้�ด้ให�แก*ผู้!�อ0(น Somatization การเป่ล'(ยนความข#ด้แย�งในใจิออกมาเป่1นแสุด้งออกทางกาย เม0(อเคร'ยด้แล�วม'อาการ ป่วด้ห#ว ป่วด้ท�อง

ท�องเสุ'ย

Against self การแสุด้งอารมณ2โกรธิหร0ออารมณ2ทางเพศท'(ม'ต*อบ คคลอ0(นโด้ยกล#บเข�าหาตนเอง จินเก�ด้พฤต�กรรมการท3าร�ายต#วเอง

การเกาผู้�วหน#งจินเป่1นแผู้ลเวลาเคร'ยด้ ก�เป่1นต#วอย*างหน6(งของการใชุ�กลไกทางจิ�ตน'.

ท3าคนอ0(นไม*ได้�ก�มาร�ายท3าต#วเอง

Compensation การกระท3าเพ0(อทด้แทนหร0อลบล�างป่มด้�อย

เด้�กหน *มไม*สุามารถูค#ด้ต#วเป่1นน#กก'ฬาได้� จิ6งเร'ยนอย*างหน#ก จินได้�ร#บการค#ด้เล0อกกล*าวค3าป่ราศร#ยในว#นจิบการศ6กษา

Neurotic Defenses

Displacement การหาสุ�(งมาแทนท'( เป่1นการระบายอารมณ2โกรธิหร0อค#บข�องใจิต*อคน หร0อสุ�(งของท'(ไม*ได้�เป่1นต�นเหต หล#งจิากท'(แหนมโด้นเจิ�านายต3าหน�ต*อ

หน�าสุาธิารณะ เม0(อกล#บบ�าน แหนมเร�(มทะเลาะก#บเพ0(อนบ�านเร0(องท'(จิอด้รถู

Rationalization การหาเหต ผู้ลเข�าข�างต#วเอง ท3าให�ต#วเองร!�สุ6กด้'ข6.นชุายหน *มจิบใหม* ไม*ได้�ร#บการค#ด้เล0อกเป่1นทหารอ#นม'เก'ยรต� บอกว*าเขาไม*สุามารถูทนก#บกฎระเบ'ยบของทหารได้�

Intellectualization การห#นเหความสุนใจิ ซึ่6(งม'ล#กษณะใกล�เค'ยงก#บ Rationalization ต*างก#นท'( Intellectualization ม'การแยกอารมณ2ออกไป่โด้ยใชุ�เหต ผู้ล หร0อความค�ด้เข�าแทนท'(เพ'ยงอย*างเด้'ยว เป่1นหมอแล�วท3าคนเจิ�บเลยห#นมาเป่1น อาจิารย2แทน

Identification การเล'ยนแบบล#กษณะ ท*าทาง บ คล�ก อ ป่น�สุ#ย ของคนบางคนมาเป่1นของต#วเอง - เด้�กว#ยร *นแต*งต#วตามแบบผู้!�น3า และขโมยสุ�(งของอย*างท'(ผู้!�น3ากล *มท3า

Reaction formation การแสุด้งออกของการกระท3าท'(ตรงก#นข�ามก#บแรงข#บภายในท'(ยอมร#บไม*ได้�โด้นโกงเง�นแต*ค�ด้ว*าให�เขาย0มเง�นไป่แล�วย#งไม*

ใชุ�แทนนาย ก . เกล'ยด้ห#วหน�าต#วเองมาก แต*กล#บ

แสุด้งออกมาในล#กษณะท'(ท3างานให�อย*างขย#นข#นแข�ง

Mature Defense Altruism การเสุ'ยสุละ เป่1นการท3างานอ0(นๆ เพ0(อป่ระโยชุน2ของสุ#งคม

บุคลากรีอาชุ�พต่�างๆ รี�วมชุ�วยเหล�อน#+าที่�วมอย�างจิรี"งใจิ ไม�เห0นแก�ต่�ว และพอใจิก�บุส"�งที่��ต่�วเองให�

Anticipation การคาด้การณ2ล*วงหน�า เป่1นการคาด้เด้า หร0อการวางแผู้นการณ2ล*วงหน�าอย*างม'เหต ผู้ล เพ0(อเตร'ยมร#บม0อก#บความไม*สุบายใจิท'(เก�ด้ข6.น

น#กกฎหมายท'(ท3างานเก*ง ถู!กเร'ยกต#วไป่สุ#มภาษณ2เพ0(อเป่1นห �นสุ*วนในบร�ษ#ทกฎหมาย เขาใชุ�เวลาท#.งว#นในการซึ่�อมการสุ#มภาษณ2

Sublimation การเป่ล'(ยน Id มาใชุ�ในทางสุร�างสุรรค2 ให�ท กคนยอมร#บ การหาทางระบายแรงข#บออกไป่ในทางท'(สุร�างสุรรค2 ชุายหน *มท'(ก�าวร�าวกลายเป่1นน#กฮ็�อคก'.ท'(ม'ชุ0(อเสุ'ยง

หญ�งสุาวท'(ม'ความต�องการทางเพศสุ!งกลายเป่1นน#กป่). นร!ป่

Suppression จิ#ด้การความข#ด้แย�งโด้ยการเก�บป่)ญหา

ชุายหน *มซึ่6(งเคยถู!กทาร ณกรรมทางเพศตอนเด้�กไม*เคยน6กถู6งเหต การณ2น'.ได้�

Asceticism การบ#งค#บตนเองไม*ให�เป่1นไป่ตามความอยากหร0อไม*อยากจินเก�นไป่

- เชุ*น การถู0อสุ#นโด้ษ เป่1นต�น

ว�ธิ'การท'(เหมาะสุมในการป่กป่<องตนเอง-ออกก3าล#งกาย-ค ยก#บเพ0(อน หร0อบ คคลท'(สุ3าค#ญก#บเรา- ด้!ภาพยนตร2- ร�องไห�-ร#บป่ระทาน- เต�นร3า- อ*านหน#งสุ0อ- ท3างานอาสุาสุม#คร

-เข'ยนบ#นท6ก- นอนหล#บ- ฝัHกท#กษะการผู้*อนคลาย- ไป่ว#ด้หร0อโบสุถู2- เข'ยนจิด้หมายถู6งเพ0(อน ครอบคร#ว หร0อคนอ0(นๆ- ท3างาน

Biological

Psychological

Social

Predisposin

gป่)จิจิ#ยเสุ'(ยง

- กรรมพ#นธิ 2- สุมาชุ�กเจิ�บป่�วย- โภชุนาการ

- บ คคลอ#นเป่1นท'(ร#กเสุ'ยชุ'ว�ต

- ขาด้แม*/ผู้!�ด้!แล

- เข�น อายเม0(ออย!*ก#บผู้!�อ0(น

- แยกต#ว

Precipitatin

gป่)จิจิ#ยกระต �น

- ใชุ�สุารเสุพต�ด้ - การนอน

เป่ล'(ยนแป่ลง- โภชุนาการไม*ด้'

- สุอบตก เร'ยนไม*เก*ง

- ความเคร'ยด้- ความคาด้หว#งใน

ตนเองสุ!ง

- สุ#มพ#นธิภาพล�มเหลว : แฟ้นท�.ง/หย*า/แยกก#นอย!*

- ย *งยากใจิในการสุร�างสุ#มพ#นธิภาพก#บผู้!�อ0(น

Perpetuating

ป่)จิจิ#ยท'(ท3าให�

อาการคงอย!*

- ม'โรคอ0(นท'(เป่1นอย!*และไม*ได้�ร#บการร#กษา

- ไม*ก�นยา- S/E จิากยาท'(ได้�

ร#บ- ตอบสุนองต*อยาไม*

เต�มท'(

- ความน#บถู0อตนเองต3(า

- ร!�สุ6กผู้�ด้…(ในเร0(องท'(ตนท3าผู้�ด้)

- เพ0(อนน�อย- ขาด้แหล*งชุ*วย

เหล0อทางสุ#งคม- ขาด้การด้!แลจิาก

บ คลากรเฉัพาะทาง

Protective

factorป่)จิจิ#ยป่<องก#น

- ภาวะสุ ขภาพด้' - EQ ด้'- สุนใจิในเร0(องท'(ควร

สุนใจิ- เป่Iด้ใจิร#บความค�ด้

ใหม*ๆ- เป่Iด้ใจิร#บเพ0(อนใหม*

เข�ามาในชุ'ว�ต

- IQ ด้' - ม'งานท3า- ม'ความสุามารถูใน

การสุร�างสุ#มพ#นธิภาพท'(ด้'

- ม'ความสุนใจิหลากหลาย

ป่)จิจิ#ยท'(ม'ผู้ลต*อสุ ขภาพจิ�ตระด้#บบ คคล

ป่)จิจิ#ยด้�านชุ'วภาพ (Biological factors)

1) พ#นธิ กรรม 2) ชุ'วเคม' โรคทางจิ�ตเวชุระด้#บของสุารสุ0(อป่ระสุาท

โรคจิ�ตเภท (Schizophrenia)

Dopamine

Norepinephrine

Serotonin

โรคซึ่6มเศร�า (Depression)

Norepinephrine

Serotonin

โรคแมเน'ย (Mania)

Serotonin

2. ป่)จิจิ#ยด้�านจิ�ตใจิ (Psychological factors)1. Learning theory (ทฤษฎ'การเร'ยนร!�)

2. Cognitive theory (ทฤษฎ'ความค�ด้)

3. Psychoanalytic theory (ทฤษฎ'จิ�ตว�เคราะห2)

4. Personality theory (ทฤษฎ'บ คล�กภาพ) การท'(บ คคลม'บ คล�กภาพบางร!ป่แบบ อาจิม'โอกาสุเก�ด้โรคทางจิ�ตเวชุง*ายข6.น

ป่)จิจิ#ยด้�านสุ#งคม (Sociological factors) พบุว�า ป1จิจิ�ยที่างส�งคมเป2นต่�วกรีะต่�นให�เก"ดอาการีในผู้&�ที่��เส��ยงต่�อการีเก"ดโรีค

ผู้ลกระทบของป่)ญหาสุ ขภาพจิ�ตต*อบ คคล ครอบคร#วและชุ มชุน

ผู้ลกระทบต*อบ คล ด้�านการด้!แลตนเอง ด้�านการสุ0(อสุาร ด้�านความร!�สุ6กม'ค ณค*าใน

ตนเอง ด้�านเพศสุ#มพ#นธิ2 ด้�านสุ#มพ#นธิภาพก#บบ คลอ0(น ด้�านการร#บร!�และกระบวนการ

ค�ด้ ด้�านค*าใชุ�จิ*ายในการร#กษา

พยาบาล ด้�านอาชุ'พ/การท3างาน

ผู้ลกระทบต*อครอบคร#ว

1. Family structureCommunication Patterns

Power StructureRole Structure

2. Family Functioning หน�าท'(ด้�านความร#ก ความเอาใจิ

ใสุ*(Affective Function) หน�าท'(ในการอบรมเล'.ยงด้!

(Socialization Function) หน�าท'(ในการด้!แลสุ ขภาพ (Health

Care Function) การเผู้ชุ�ญป่)ญหาของครอบคร#ว (Family

Coping)

ผู้ลกระทบต*อสุ#งคม ภาวะการเจิ�บป่�วยทางจิ�ตเวชุ

สุ*งผู้ลให�ร#ฐบาลต�องสุ!ญเสุ'ยค*าใชุ�จิ*ายจิ3านวนมาก

สุ!ญเสุ'ยทร#พยากรบ คคลทางสุ#งคมท'(อาจิจิะสุร�างป่ระโยชุน2ให�ก#บสุ#งคม

สุ#งคมเก�ด้ความหวาด้กล#วและระแวงในพฤต�กรรมของผู้!�ม'ป่)ญหาสุ ขภาพจิ�ต เชุ*น กล#วถู!กท3าร�าย

ข�อความต*อไป่น'.ถู!กหร0อผู้�ด้1 .ความสุ ข การควบค มพฤต�กรรม ตรวจิสุอบความจิร�ง ท3างานม'ป่ระสุ�ทธิ�ภาพ และร!�สุ6กด้'เก'(ยวก#บตนเอง เป่1นว�ธิ'การบอกภาวะสุ ขภาพจิ�ต2. กลไกป่กป่<องตนเองใชุ�ก3าจิ#ด้ความว�ตกก#งวล ป่รากฏิในระด้#บ unconscious ป่ฏิ�เสุธิ หร0อบ�ด้เบ0อนจิากความเป่1นจิร�ง

บรรณาน กรม

มาโนชุ หล*อตระก!ลและป่ราโมทย2 สุ คน�ชุย2. (2548). ต3าราจิ�ตเวชุศาสุตร2รามาธิ�บด้'. กร งเทพฯ : คณะแพทยศาสุตร2 รามาธิ�บด้'.

ณ#ฐ�ยา พรหมบ ตร. (2546). สุ ขภาพจิ�ตของผู้!�ด้!แลผู้!�ป่�วยโรคจิ�ตเภท. การป่ระชุ มว�ชุาการนานาชุาต� คร#.งท'( 2, สุ ขภาพจิ�ตก#บยาเสุพต�ด้ ป่B 2546, หน�า 169. (ว#นท'( 19-21 สุ�งหาคม 2546 ณ โรงแรมแอมบาสุเด้อร2 กร งเทพมหานคร)

พ�เชุฐ อ ด้มร#ตน2. (บรรณาธิ�การ). (2547). ระบาด้ว�ทยาของป่)ญหาสุ ขภาพจิ�ต และโรคทางจิ�ตเวชุ ในป่ระเทศไทย. (พ�มพ2คร#.งท'( 1). สุงขลา: ล�มบราเด้อร2.ร จิ�รา

อ3าไพวรรณ พ *มศร'สุว#สุด้�:.(2543). การพยาบาลจิ�ตเวชุและสุ ขภาพจิ�ต.พ�มพ2คร#.งท'( 2, กร งเทพฯ : ธิรรมสุาร จิ3าก#ด้.

อรพรรณ ล0อบ ญธิว#ชุชุ#ย.(2543). การพยาบาลสุ ขภาพจิ�ตและจิ�ตเวชุ. กร งเทพฯ : จิ ฬาลงกรณ2มหาว�ทยาล#ย.

Fonagy, P. and Target, M. (2 0 0 3 ). Psychoanalytic Theories: Perspectives from Developmental Psychopatholo

gy. London:WhurrPubl i shers.Fontaine, Karen Lee. (2003).Mental Health Nursing. ( 5th

ed.). New Jersey: Prentice Hall. 1937Freud,A.( ). The Ego and the Mechanisms of Defence. London:

- HogarthPress andI nsti tute of Psycho Anal ysi s. Miichelle Morrison-Valfre. (2005). Foundations of Mental

Health Care . (3rd ed.). St. Louis: Mosby.Stuart, G.W. & Laraia, M.T. (2005). Principles and practice of

psychiatric nursing. (8th ed.). St. Louis: Mosby.

คณะพยาบาลศาสุตร2 มหาว�ทยาล#ยธิรรมศาสุตร2.(2 5 5 3 ).ว�ชุา พย.323 การพยาบาลสุ ขภาพจิ�ตและจิ�ตเวชุ.

[บทเร'ยน อ�เลคทรอน�กสุ2].ว#นท'(ค�นข�อม!ล 17 พฤษภาคม 2 5 5 3 ,จิากมหาว�ทยาล#ยธิรรมศาสุตร2

เวป่ไซึ่ด้2 :http://e-learning.tu.ac.th/