biên soạn: ts. Đinh bá hùnganh tel: 01647.077.055/090.9192.766 mail: anhdbh_ise7@yahoo

Biên soạn: TS. Đinh Bá HùngAnhTel: 01647.077.055/090.9192.766Mail: [email protected]

Chương 4

THIẾT KẾ LOGIC

Nội dung

1. File vs. Cơ sở dữ liệu2. Cơ sở dữ liệu quan hệ3. Thiết kế Logic

Chương 4: Thiết kế logic 4-2

Sinhviên

Mãsốsinhviên Họvàlót TênĐiệnthoại

Ngàysinh

333-33-3333 TrịnhAn An 090-333-3333 10/11/84

111-11-1111 ĐinhBảo Bảo 091-444-4444 24/11/86

123-45-6789 LêCông Công 092-555-5555 20/02/85

File vs. Cơ sở dữ liệu

Tập hợp tất cả các record dữ liệu hình thành nên một filedữ liệu (e.g., file dữ liệu sinh viên).Nếu trường đại học này chỉ có 3 sinh viên với 5 trường dữliệu, thì file dữ liệu được mô tả như bên dưới.



Sự kết nối giữa các file dữ liệu hình thành nên cơ sở dữ liệu(Database).Kết nối file dữ liệu sinh viên với file dữ liệu lớp học cũng nhưfile quản trị, ta được cơ sở dữ liệu quản lý sinh viên.

File sinh viên File lớp học

File quản trị


EnrollmentProgram

Fin. AidProgram

GradesProgram


Cơ sở dữ liệuFact A Fact BFact C Fact DFact E Fact F

Hệ quản trị cơsở dữ liệu

Các cơ sở dữ liệu + phươngcách quản trị = Hệ thốngthông tin.

Hệ thống thông tin cung cấp cáclợi ích sau cho doanh nghiệp.

Tích hợp thông tinChia sẻ thông tinGiảm mất mát và sai lệchthông tinĐộc lập thông tinKiểm tra chéo thông tin


Cơ sở dữ liệu quan hệ

Từ điển dữ liệuThành phần quan trọng nhất của một cơ sở dữ liệu là từ điển dữliệu.

Chứa thông tin về cấu trúc của cơ sở dữ liệu.Mỗi hàng của dữ liệu có lưu thông tin tương ứng ở từđiển dữ liệu.

Cơ sở dữ liệu quan hệGiới thiêu bởi E.F. Codd vào năm 1970.Cơ sở dữ liệu quan hệ biểu diễn mọi thành phần của dữ liệuở dạng bảng (aka, relations).

Chương 4: Thiết kế logic4-6

MÔNHỌCMãmôn Tênmônhọc Địađiểm Thứ Tiết

1234 Quảntrịvậnhành C4-301 T5 6h301235 Quảnlýbảotrì C5-402 T4 9:301236 Vậntrù B4-201 T6 8:30

SINHVIÊNMãsốsinhviên Họvàlót Tên Điệnthoại333-33-3333 TrịnhAn An 090-333-3333111-11-1111 ĐinhBảo Bảo 091-444-4444123-45-6789 LêCông Công 092-555-5555

SINHVIÊN-MÔNHỌCMãsốSV Mãmôn333-33-3333 1234333-33-3333 1236111-11-1111 1235111-11-1111 1236

Thuộc tính khóa là thuộctính không trùng lặp đểtruy cập đến các bảng ghi(hàng) của file dữ liệu.



SINHVIÊN

Mãsốsinhviên Họvàchữlót Tên Điệnthoại MãGV

hướngdẫn333-33-3333 TrịnhAn An 090-333-3333 1418111-11-1111 ĐinhBảo Bảo 091-444-4444 1418123-45-6789 LêCông Công 092-555-5555 1503

CỐVẤNMãGVHD Họvàlót Tên Vănphòng

1418 ĐinhBáHùng Anh 4201419 ĐỗNgọc Hiền 3161503 LêNgọcQuỳnh Lam 2021506 NguyễnNhư Phong 203


Khóa ngoại cũng là thuộc tính khóa để truy cập đến file/bảngdữ liệu khác có liên kết dữ liệu giữa 2 file/bảng.


Cơ sở dữ liệu lỗi

Cơ sở dữ liệu bị cho là bị lỗi thiết kế nếu xảy ra các vấn đề sau.Thêm dữ liệu: Không thể thêm một hàng (record) vào filedữ liệu.Xóa dữ liệu: Xóa một hàng (record) dữ liệu dẫn đến xóanhững dữ liệu không định xóa trong cơ sở dữ liệu.Sửa dữ liệu: Thay đổi ở một hàng (record) dữ liệu thìkhông được ghi nhận một cách chính xác trên toàn bộ cơ sởdữ liệu do dữ liệu thay đổi còn lưu ở nhiều hàng khác củacơ sở dữ liệu.


MãsốSV. Họvàlót Tên Điệnthoại Mônhọc Địađiểm Thứ Giờ

333-33-3333 TrịnhAn An 090-333-3333 Vậnhành C4-301 T.5 6h30AM

333-33-3333 TrịnhAn An 090-333-3333 Bảotrì C5-402 T.4 9h00AM

333-33-3333 TrịnhAn An 090-333-3333 Vậntrù B4-201 T.6 8h00AM

111-11-1111 ĐinhBảo Bảo 091-444-4444 Vậnhành C4-301 T.5 6h30AM

111-11-1111 ĐinhBảo Bảo 091-444-4444 Bảotrì C5-402 T.4 9h00AM

111-11-1111 ĐinhBảo Bảo 091-444-4444 Vậntrù B4-201 T.6 8h00AM

123-45-6789 LêCông Công 092-555-5555 Vậnhành C4-301 T.5 6h30AM

123-45-6789 LêCông Công 092-555-5555 Vậntrù B4-201 T.6 8h00AM

Cơ sở dữ liệu quan hệNguyên tắc lưu trữ thông tin

Tất cả hàng (record) phải được lưu trữ ở cùng một định dạng.

Với nguyên tắc nêu trên, một sinh viên học 3 môn học thì cần 3hàng (record) để biểu diễn ở bảng dữ liệu.


MãsốSV Họvàlót Tên Điệnthoại Mônhọc Địađiểm Thứ Giờ









• Giả sử sinh viên An đổi số điện thoại để cập nhật thông tin này, cầnphải thay đổi số điện thoại của sinh viên ở cả 3 hàng (record). Nếukhông cập nhật hết ở cả 3 hàng thì thông tin về số điện thoại của sinhviênAn sẽ xung khắc.

• Cơ sở dữ liệu tồn tại vấn đề nêu trên được xem bị lỗi thiết kế ở tính


năng sửa.Chương 4: Thiết kế logic 4-11










• Thêm một sinh viên mới chưa đăng ký môn học vào cơ sở dữ liệu.• Thêm môn học mới nhưng chưa có sinh viên đăng ký.Hàng (record) mới thêm vào sẽ có những ô trống do chưa có thông tin.Cơ sở dữ liệu gặp phải vấn đề này được gọi bị lỗi thiết kế ở khâu thêm.












• Nếu sinh viên Bảo hủy đăng ký ở cả 3 môn học, tức phải xóa 3 hàng(record) có sinh viên Bảo và không còn bất kỳ thông tin gì về sinhviên này ở cơ sở dữ liệu sau khi xóa.

• Cơ sở dữ liệu gặp phải vấn đề này được gọi là bị lỗi thiết kế ở khâuxóa.



MãsốSV. Họvàlót Tên Sốđiệnthoại Trường1 Trường2 Trường3 Trường4

333-33-3333 TrịnhAn An 090-333-3333 Vậnhành Bảotrì Vậntrù

111-11-1111 ĐinhBảo Bảo 091-444-4444 Vậnhành Bảotrì Vậntrù

123-45-6789 LêCông Công 092-555-5555 Vậnhành Vậntrù

Chừa bao nhiêu trường để mô tả môn học đăng ký cho mỗi sinh viên thìvừa? Ta đã biết, mỗi sinh viên không được đăng ký quá 20 mônhọc/mỗi học kỳ nên chừa 20 trường để mô tả môn học được sinh viênchọn. Tuy nhiên, điều này gây lãng phí tài nguyên.

Cơ sở dữ liệu quan hệVới mong muốn mỗi sinh viên được biểu diễn bằng một hàngtrong cơ sở dữ liệu nên sử dụng nhiều cột (trường) để mô tả sốmôn học sinh viên đó đăng ký.


MÔNHỌCMãMH Tênmônhọc Địađiểm Thứ Giờ

1234 Quảnlýsảnxuất C4-301 T.5 6h30AM1235 Quảnlýbảotrì C5-402 T.4 9h00AM1236 Vậntrù B4-201 T.6 8h00AM

SINHVIÊN-MÔNHỌCMãSV MãMH333-33-3333 1234333-33-3333 1236111-11-1111 1235111-11-1111 1236

SINHVIÊNMãsốSV Họvàlót Tên Điệnthoại333-33-3333 TrịnhAn An 090-333-

3333111-11-1111 ĐinhBảo Bảo 091-444-

4444123-45-6789 LêCông Côn

g092-555-

5555


Chương 4: Thiết kế logic

• Giải pháp cho vấn đề nêu trên, ta sử dụng 3file dữ liệu (3 thực thể) trong một cơ sở dữliệu quan hệ.

• Mỗi thực thể có khóa chính để định danh vàkhóa phụ để truy cập đến thực thể liên kết.

4-15

MÔNHỌCMãmôn Tênmônhọc Địađiểm Thứ Thờigian


SINHVIÊNMãsố Họvàlót Tên Điệnthoại333-33-3333 TrịnhAn An 090-333-3333111-11-1111 ĐinhBảo Bảo 091-444-4444123-45-6789 LêCông Công 092-555-5555


• Thêm một sinhviên vào đây

• Không tồn tại ôtrống

• Thêm môn học ở đây• Không tồn tại ô trống

• Khi một sinh viên đăng kýthêm 1 môn học, cập nhật cơsở dữ liệu ở thực thể này.



MÔNHỌCMãmôn Tênmônhọc Địađiểm Thứ Thờigian


SINHVIÊNMãsố Họvàlót Tên Điệnthoại333-33-3333 TrịnhAn An 090-333-3333111-11-1111 ĐinhBảo Bảo 091-444-4444123-45-6789 LêCông Công 092-555-5555


Cơ sở dữ liệu vẫncòn lưu sinh viênBảo

Sinh viên Bảo hủy môn Quản lý bảo trì

Môn học đã được hủy




Các yêu cầu cơ bản của một cơ sở dữ liệu quan hệMỗi cột của hàng phải có một trị đơn.

Mỗi ô dữ liệu chỉ được gán một trị đơn.Ở bảng sinh viên, bạn sẽ không thể gán thêm trường “sốđiện thoại” nếu sinh viên có nhiều số điện thoại.Có thể gán thêm trường “điện thoại bàn”.

Khóa chính không thể rỗng: Khóa chính định danh cho mộthàng ở thực thể/bảng dữ liệu nên không thể rỗng, và khóachính không được trùng lắp.Khóa ngoại phải rỗng hoặc có trị phải được tìm thấy ở mộtbảng khác.


Cơ sở dữ liệu quan hệThường hóa

Bắt đầu bằng giả định tất cả mọi thứ được lưu trữ ở một bảng lớn.Sử dụng các luật được giới thiệu ở trên để phân rã bảng lớn thànhcác bảng nhỏ đã được thường hóa.Mục tiêu và để hình thành các bảng dữ liệu đạt đạt chuẩn thứ 3(3NF) tức là có thể thêm, xóa, sửa mà không làm sai lệch dữ liệu.

Cơ sở dữ liệu - Kế toán: sử dụng kỹ thuật quản trị cơ sở dữ liệu đểlưu trữ, xử lý, và hình thành báo cáo.

Làm việc trực tiếp với Cơ sở dữ liệu để nhập liệu, xử lý và truyvấn dữ liệu.Phát triển và đánh giá cơ sở dữ liệu để chắc là cơ sở dữ liệukhông bị lỗi.Thiết kế và quản trị cơ sở dữ liệu.



Thiết kế logic

Mục tiêuXác định các thành phần logic của hệ thống thông tin mớiphải có để đạt được các mục tiêu đề ra.Sản phẩm của thiết kế logic là các cơ sở dữ liệu, với đầy đủcác xử lý vào ra.

4-20

Thiết kế logic



Thiết kế logicCác phương pháp TK cơ sở dữ liệu

- Thiết kế CSDL logic từ các thông tin đầu ra- Thiết kế CSDL logic bằng phương pháp mô hình hóa

Thiết kế cơ sở dữ liệu logic từ thông tin đầu raBước 1: xác định toàn bộ các thông tin đầu raBước 2: xác định các tệp cần thiết cung cấp đủ dữ liệu cho việc tạođầu ra

Liệt kê toàn bộ các thuộc tính của thông tin đầu ra.Đánh dấu các thuộc tính lặp

4-22


Thiết kế logic

Đánh dấu các thuộc tính thứ sinh, loại các thuộc tính thứ sinhkhỏi danh sáchGạch chân các thuộc tính khoá của thông tin đầu raTiến hành chuẩn hoá mức 1 (1.NF): tách các thuộc tính lặp thành

danh sách con riêng. Gắn thêm tên cho danh sách vừa tách. Tìmmột thuộc tính định danh riêng, thêm thuộc tính định danh vàodanh sách gốc.Tiến hành chuẩn hoá mức 2 (2.NF): tách tất cả các thuộc tính

không phụ thuộc hàm toàn bộ vào khoá thành một danh sáchriêng. Chọn khoá mới cho danh sách vừa tách.Tiến hành chuẩn hoá mức 3 (3.NF): tách các thuộc tính có sự

phụ thuộc bắc cầu. Xác định khoá và tên cho danh sách mới.

4-23

PHIẾU QUẢN LÝ VỐN VAYSố phiếu:……………

Ngày: / /2010Mã khách hàng:………………………. CMT:……………………………..Tên khách hàng:……………………………………………………………..Địa chỉ:…………………………………………………………………………..Vốn vay:…………………………………. Kỳ hạn:………………………….Lãi suất:…………………………………. Ngày thanh toán:…………...

Chữ ký khách hàng

Công ty ABC



Thiết kế logicPhiếu quản lý vốn vay gồm các thuộc tínhSố phiếu, Ngày vay, Mã khách hàng, Tên khách hàng, Địa chỉ, SốChứng minh, Vốn vay, Kỳ hạn, Lãi suất, Ngày thanh toán.Trong đó

Số phiếu là khoá chínhNgày thanh toán là thuộc tính thứ sinh tách riêng

Phiếu quản lý vốn vay gồm các thuộc tínhSố phiếu, Ngày vay, Mã khách hàng, Tên khách hàng, Địa chỉ, SốChứng minh, Vốn vay, Kỳ hạn, Lãi suất.

Trong đó: Mã khách hàng, Tên khách hàng, Địa chỉ, Số Chứngminh là các thuộc tính lặp, tách thành danh sách mới.Khoá của danh sách mới là: Mã khách hàng.

4-25

Thiết kế logicQuản lý vốn vaySố phiếu, Ngày vay, Mã khách hàng, Vốn vay, Kỳ hạn, Lãi suất.Danh sách khách hàngMã khách hàng, Tên khách hàng, Địa chỉ, Số Chứng minhTrong danh sách Quản lý vốn vay: Kỳ hạn, Lãi suất phụ thuộc bắccầu vào khóa chính tách riêng thành danh sách mớiKhoá là: Kỳ hạnQuản lý vốn vaySố phiếu, Ngày vay, Mã khách hàng, Vốn vay, Kỳ hạnDanh sách khách hàngMã khách hàng, Tên khách hàng, địa chỉ, Số CM

Danh mục lãi suấtKỳ hạn, Lãi suất


Mã khách hàng Tên K.hàng Địa chỉ Số C.minh

Kỳ hạn Lãi suất

Số phiếu Ngày vay Mã khách hàng Vốn vay Kỳ hạn Lãi suất

DANH MỤC LÃI SUẤT

Bước 3: Mô tả các thực thể: Mỗi danh sách ở bước 2 là một thực thểcơ sở dữ liệu. Mỗi danh sách liên quan đến một đối tượng quản lý.Nếu có nhiều danh sách cùng mô tả về một thực thể thì phải tích hợplại thành 1 danh sách.Biểu diễn các thực thể: Tên thực thể viết in hoa ở trên, các thuộc tínhnằm trong các ô, trên một hàng, khoá gạch chân.

Ví dụQUẢN LÝ VỐN VAY

DANH SÁCH KHÁCH HÀNG


Mã khách hàng Tên khách hàng Địa chỉ Số C.minh

Kỳ hạn Lãi suất

Mã khách hàng Ngày vay Vốn vay Kỳ hạn Số phiếu

DANH MỤC LÃI SUẤT

QUẢN LÝ VỐN VAY

Bước 4: Xác định liên hệ logic giữa các thực thể. Biểu diễn chúngbằng các mũi tên hai chiều, nếu có quan hệ một - nhiều thì vẽ hai mũitên về hướng đó.Ví dụ

KHÁCH HÀNG


Bài tập: thiết kế logic từ mẫu phiếu nhập kho sau.


Liệt kê danh sách các thuộc tính, gạch bỏ các thuộctính thứ sinh và gạch chân các thuộc tính khóa

Số phiếuHọ tên người nhậpĐịa chỉ người nhậpĐịa chỉ Cty nhậpĐiện thoạiSTTTên hàngĐơn vị tínhĐơn giáSố lượngThành tiềnTổng cộngTổng cộng bằng chữNgười nhận hàng

Chương 4: Thiết kế logic Ngày giao-nhận 4-30

Thiết kế logicChuẩn hóa NF1: đánh dấu các thuộc tính lặp tách thànhdanh sách riêngSố phiếuHọ tên người nhậpĐịa chỉ người nhậpĐịa chỉ Cty nhậpĐiện thoạiTên hàng (R)Đơn vị tính (R)Đơn giá (R)Số lượng (R)Người nhận hàngNgày nhập kho

Chương 4: Thiết kế logic4-31

Số phiếuHọ tên người nhậpĐịa chỉ người nhậpĐịa chỉ Cty nhậpĐiện thoạiTên hàngNgười nhận hàngNgày nhập kho

Tên hàngĐơn vị tínhĐơn giáSố lượng


Thiết kế logic

Chuẩn hóa NF1: đánh dấu các thuộc tính lặp tách thành danhsách riêng.

4-32


Số phiếuHọ tên người nhậpĐịa chỉ người nhậpĐịa chỉ Cty nhậpĐiện thoạiTên hàngNgười nhận hàngNgày nhập kho


Thiết kế logic

Chuẩn hóa NF2: thuộc tính Tên hàng được chọn làm thuộc tínhkhóa cho danh sách mới.

4-33

Số phiếuMã người nhậpTên hàngNgười nhận hàngNgày nhập kho


Mã người nhậpHọ tên người nhậpĐịa chỉ người nhậpĐịa chỉ công ty nhậpĐiện thoại


Thiết kế logicChuẩn hóa NF1&2: các thuộc tính Họ tên người nhập, Địa chỉngười nhập, Địa chỉ công ty nhập, Điện thoại lặp nên tách thành danhsách riêng.

4-34

Tên hàngĐơn vị tínhĐơn giá

Thiết kế logicChuẩn hóa NF3: Biết Số phiếu và Tên hàng thì sẽ biết Số lượng vàNgười nhận hàng. Tức Người nhận hàng và Số lượng phụ thuộc bắccầu với hai khóa Số phiếu, Tên hàng, vậy nên tách Người nhận hàngvà Số lượng cùng với 2 khóa Số phiếu và Tên hàng thành danh sáchriêng.

Số phiếuMã người nhậpTên hàngNgày nhập kho

Số phiếuTên hàngNgười nhận hàng

Chươngố 4:lThiếtng logicS ượ kế

Mã người nhậpHọ tên người nhậpĐịa chỉ người nhậpĐịa chỉ công ty nhậpĐiện thoại

4-35

Mã ngườinhập

Họ tênngười nhập

Địa chỉngười nhập

Địa chỉ Ctynhập

Điện thoại

Tên hàng Đơn vị tính

Số phiếu Mã người nhập Tên hàng Ngày nhập kho

Số phiếu Tên hàng

Mô tả các thực thểNGƯỜI NHẬP HÀNG

DANH MỤC SẢN PHẨM

QUẢN LÝ HÀNG NHẬP

Người nhận Số lượng

Đơn giá

PHIẾU NHẬP KHO

Thiết kế logic


Sảnphẩm Sốlượng Môtả Đơngiá

Bài tậpThiết kế logic từ mẫu phiếu đặt hàng sau.

PHIẾU ĐẶT HÀNGCông ty TNHHABC

Số hiệu # : ____________________ Ngày đặt hàng: __________Người đặt hàng : ___________________ Điện thoại: ____________Công ty (đặt hàng): _____________________ Mã số thuế: ________Địa điểm giao hàng: _____________________ Ngày giao: ________


biên soạn: ts. Đinh bá hùnganh tel: 01647.077.055/090.9192.766 mail: anhdbh_ise7@yahoo

Documents