Univerist® Education Company

Pk:34736 Kozyatağı I Kadıköy I İstanbul I Türkiye

T: 02167061154 I E-Posta: info@univerist.com

univerist.com

• Davranışçı terapilerden bahsedildiğinde ilk akla gelen isimler meşhur

Rus Fizyoloğu Ivan Pavlov ve ABD’li psikolog Edward Thorndike’dir.

• Her iki araştırıcı da öğrenme fizyolojisi ve psikolojisi üzerine çalışmışlar;

Pavlov’un klasik şartlandırması ile Thorndike’nin operant şartlandırması

bizlere çok şey öğretmiştir.

• Temel amaçları öğrenme yolu ile bir takım olumsuz davranışları

düzeltmeye çalışmışlardır.

univerist.com

• Öğrenme ile ilgili bir çok konuyu açıklığa kavuşturmalarına rağmen,

sadece etki tepki prensibi çerçevesinde insan davranışlarını anlamak

mümkün değildir.

• İnsan daha karmaşık, kompleks ve holistik bir ruh dünyasına sahiptir.

• Davranışçılara göre kişi bir takım olumsuz davranışlar elde etmişse,

bunların tamamını öğrenme yoluyla elde etmiştir.

univerist.com

Davranışçı tedaviler, bireyin kendisinin far

kında olduğu ve başkaları tarafından

gözlenebilir davranışlarıyla ilgilenir.

Davranışçı tedavilerde bilimsel bir yaklaşım

izlenir. Tedavinin amaçları ve yöntemi

önceden belirlenmiştir. Tedavinin etkinliği ve

sonuçları objektif olarak değerlendirilebilir.

Tedavi alan kişinin güncel sorunları ve

bunları etkileyen faktörler üzerinde durulur.

Bu yönüyle diğer tedavilerden oldukça

farklıdır.

Tedavi sırasında, davranışı sürdüren

faktörlerle ilgili sürekli bir ölçmeye

değerlendirme yer alır. Böylelikle tedavi süreci

içinde ve sonucunda ortaya çıkan davranışsal

değişimler değerlendirilebilir.

univerist.com

Davranışçı tedavilerin eğitici bir yönü vardır. Tedavi alan kişi, tedavi boyunca

davranış değişikliklerinin ne şekilde ortaya çıktığının farkındadır. Bir öğrenme

süreci yaşar ve yeni beceriler kazanır.

Davranışçı tedaviler, çoğunlukla tedavi alan kişimim günlük yaşamında ve

özellikle sorunun yer aldığı ortamda uygulanır.

Bu özelliği nedeniyle, tedavi alan kişi öğrendiklerini günlük yaşam

ortamlarında çoğu zaman kendi başına uygulamak zorundadır.Dolayısıyla

tedavi sorumluluğunun büyük bir bölümünü tedaviyi alan kişi üstlenir.

univerist.com

Davranışçılara göre davranış değişmesine neden olan üç temel öğrenme süreci

vardır.

1. “Klasik Koşullanma”

2. ”Edimsel Koşullanma”

3. “Gözlem Yoluyla Öğrenme”

univerist.com

Klasik koşullanma kuramına göre birey

doğal olarak bir uyarıcı karsısında gösterdiği

tepkiyi, tepkiye neden olan uyarıcıdan

hemen önce gelen bir uyarıcıya da

göstermeyi öğrenebilir.

Ancak bu tip öğrenmeler genellikle

rastlantısal olarak meydana gelmektedir. Bu

nedenle eğitim programında uygulamak

oldukça güçtür.

univerist.com

Edimsel koşullanma kuramına göre ise, hayvan ve

insan davranışlarını, davranışın sonucu belirler.

• Davranış olumlu sonuç verirse (pekiştirilirse),

davranışın tekrar ortaya çıkma olasılığı artar.

Sonuç olumsuzsa davranış tekrarlanmaz

• Bir davranışı hoşa giden bir uyarıcı takip ederse

bu duruma olumlu pekiştirme, hoşa gitmeyen bir

uyarıcı takip ederse olumsuz pekiştirme denir.

• Örneğin sınıfta genellikle ayakta dolasan bir ilk

okul birinci sınıf öğrencisine, oturup ders

dinlediği zamanlar aferin denilir, yıldız verilirse

öğrencinin zamanla oturarak ders dinleme

süresi arttırılabilir.

univerist.com

• Davranışçı yaklaşıma göre birey bazı durumlarda çevresindeki kişilerin

davranışlarını ve sonuçlarını gözler.Buna model alarak öğrenme (gözlem

yoluyla öğrenme) denir.

• Örneğin sınıfta doğru cevap veren arkadaşının yüksek not aldığını gören

öğrenci sınıf içinde daha çok söz almaya çabalayabilir bu da derse katılımı

yükseltir.

univerist.com

1.Genelleme: Sobada bir kez eli yanan çocuk, ısı yayıcı ev aletlerinin

tümünde korkabilir.

2.Geçiş (Transfer): Bisiklet kullanmayı bilen bir kimsenin motosiklet

kullanmayı daha kolay öğrenmesi gibi (olumlu geçiş). İki parmak daktilo

yazmayı öğrenmiş bir kişi, on parmak daktilo yazmayı öğrenmede çok

büyük güçlükler çekebilir (olumsuz geçiş).

3.Ayırt etme: Elektriğe çarpılmış bir kişinin çarpılma nedenini araştırması

ve tellerin izolesiz olduğunu görmesi sonucunda izoleli tel dışındaki tellere

çıplak elle dokunmaması gibi.

4.Deneysel çözülme (Sönme): Deneysel çözülme olayı, öğrenmede

tekrarın baslı basına öğrenme şartı olmadığını, davranışların değişmesinde

temel ihtiyaçların doyurulmasının ve ödüllendirilmesinin önemli bir rol

oynadığını belirtmektedir.

univerist.com

1. Öğrenci öğrenme sürecinde aktif olmalıdır. Öğrenci öğrenme sürecinde

ancak yaparak öğrenebilir.

2. Öğrenmede pekiştirme önemli bir yer tutar. Öğrencilerin olumlu davranışları

öğretmen tarafından pekiştirilmelidir.

3. Öğrenmede tekrar, özellikle becerilerin kazanılmasında ve öğrenilenlerin

kalıcılığının sağlanmasında önemli rol oynar.

4. Öğrenmede güdülenmenin çok önemli bir yeri vardır. Öğrencinin bir

davranışı yapabilmesi için o davranışı yapmaya istekli olması gerekir.

univerist.com

• Bu terapi William Glasser adında bir

psikiyatrist tarafından ortaya atılmıştır.

• Glasser gerçeklik terapisini şöyle

tanımlar:Bireyin kendi davranışının

sorumluluğunu bireye yükleme. Bu da

ruh sağlığına eşittir.

• Terapi danışanların amaçlarına ulaşmada

başarılı olabilmeleri için onların daha

gerçekçi ve daha sorumlu olabilecekleri

şekilde eğitim vermektir.

univerist.com

• Kimlik kazanmaya çalışan insanlar,

• Duygusal problemleri olan insanlar,

• Davranışsal problemleri olan insanlar ile ilgilenir.

Glasser geleneksel yaklaşımlar ve gerçeklik terapisi arasındaki farkları şu

şekilde belirtmiştir:

• Gerçeklik Terapisinde danışana hasta gözüyle bakılmaz ve danışan

geçmişte olanlara rağmen o andaki davranış ve tutumlarını değiştiren kişi

olarak algılamaya güdülenir.

• Gerilimle baş edebilmek için danışanın kendi yeteneği güçlendirilmeye

çalışılır.

• Gerçeklik Terapisinde danışman danışanın hayatında önemli bir varlık

haline geldiği kişisel yakın ilişki üzerinde durur. Bu tip ilgi terapi için

gereklidir.

univerist.com

• Gerçeklik Terapisinde bilinçaltı güdülenmenin varlığı yadsınmaz ancak

davranışların nedeninin araştırılmasının değişme getirmeyeceği vurgulanır.

Gerçeklik Terapisinde terapi toplumun ahlak kurallarına dayanır.

• Danışan yaşamındaki önemli kişilerin uyarıları olmadan kendi davranışını

ahlak açısından değerlendiremez ve değişemez.

univerist.com

TEMEL KAVRAMLAR

Kimlik

• Bu terapiye göre tüm insanların tek bir temel gereksinimi vardır: kimlik

gereksinimi.

• Kimlik dünyadaki diğer varlıklardan farklı ve ayrı olduğumuzu hissetme

gereksinimidir.

• Başarılı kimlik gereksinimi sağlıklılık ve gelişme gücü olarak ele alınır ve

insanın

• doğasının sosyalliğe dayandığı üzerinde durulur.

univerist.com

Katılım

• Katılım gereksinimi insanın sinir sistemine yerleşmiştir.

• Sinir sisteminde insanın başkalarına katılması için onu cesaretlendiren bir

acı söz konusudur.

• Bu acı insanları katılmaya yöneltir. İlkel toplumlardaki atalarımızdan bize

gelen katılım gereksinimi günümüzde dostlarıyla birlikte olma gereksinimine

dönüşmüştür.

univerist.com

Sevgi ve Değerli Olma

Glasser iki temel gereksinimden bahseder,

• Sevme ve sevilme gereksinimi ,kendimizin ve başkalarının değerli olduğunu

hissetme gereksinimidir.

• İnsanlar kendilerini değerli hissetmek için buna katkıda bulunacak bir iş

yapmak ve başkalarının da bunu yapmasına yardımcı olmak

durumundadırlar.

• Bu yolda başarısızlığa uğramanın sonucu yalnızlık, acı ve başarısız kimliktir.

univerist.com

Sorumluluk

• Sorumluluk, bir kimsenin kendi gereksinimlerini başkalarını da kendi

gereksinimlerini karşılama yeteneğinden mahrum bırakmayacak şekilde

karşılama yeteneğidir.

• Glasser, semptomların kişinin geçmişinden dolayı değil şu andaki yalnızlık

ve başarısızlığından dolayı ortaya çıktığına inanmaktadır.

univerist.com

Gerçeklik

Gerçeklik terapisinin amacı yalnızca insanları gerçeklerle yüz yüze getirmeye

çalışmak değil, aynı zamanda bu çerçeve içinde gereksinimlerini

karşılayabilecek hale gelmelerine yardım etmektir.

univerist.com

Kimliğin Kaynağı

Kişinin kim olduğunu aydınlığa kavuşturacak kaynaklar şunlardır:

• Kişi sevdiği kişilerle ilişki kurmaya ve onlarla bir arada olmaya eğilimlidir.

• Hoşlanmadığı insanları reddeder.

• Kişi zamanını ve enerjisini bazı konuları düşünmeye ve değerlendirmeye

çalışarak kimlik kazanmaya çalışır.

• Kriz durumlarındaki davranışlar kişi hakkında bilgi verir.

• Kişi kimliğine ilişkin geribildirimlerden ve yansıtmalardan bilgi edinir ve

öğrenir.

• İnançlar ve değerler, felsefe kimliğe katkıda bulunur.

• Başkalarına göre sosyo-ekonomik statü de belirleyicidir. Fiziksel yapı ve imaj

da kimlik oluşumuna yardımcı olur.

univerist.com

Ebeveynlerin Katılımı

• Glasser’e göre sorumluluğun öğretilmesi en

önemli görevdir.

• Burada önemli olan çocukların sevgi, destek,

sıcak ilişkiler kurma gereksinimlerinin

ebeveynlerce doğru şekilde karşılanması

gerekliliğidir.

• Ebeveyn çocuğa model olabilmeli ve tutarlı bir

disiplin anlayışıyla yaklaşmalıdır. Çocukla

konuşmak için zaman ayırmalı, tartışmalı ve

dinlemeli, sosyal katılımlara girebilmesi için

çocuğa destek vermelidir.

univerist.com

Okulun Katılımı

• Okula başlamış pek çok çocuk başarısız kimlik oluşturmaya başlamış

olabilir.

• Bazıları da başarılı kimliğini sürdürmek için çaba sarf ediyor olabilir. Burada

öğretmenin tutumu çok önemli bir konumdadır.

• 10 yaşına kadar olan dönemde okulda başarısızlık yaşayan bir çocuk

güvenini yitirecektir.

• Glasser ilkokullarda yapılacak bazı işlerin çocukların sorumluluk almalarına

yardımcı olacağını savunur.

univerist.com

Başarısız Kimliğin Sürdürülmesi

• Glasser, kimliklerinin başarılı ve başarısız oluşuna göre iki tip toplum

tanımlar.

• Bunlardan birincisi kendini başarısız olarak belirleyen, katılıma yönelik

olmayan yollarla acısını hafifletmeye çalışan toplumdur.

• Diğeri ise kendini başarılı olarak belirleyen ve katılmaktan zevk alan başarılı

toplumdur.

univerist.com

• Katılım,

• Şu andaki davranışa odaklanma,

• Davranışı değerlendirme,

• Sorumlu davranışı planlama,

• Kendini adama,

• Bahane bulmama,

• Cezalandırmama.

univerist.com

Başarılı Bir Kimliği Kazanmanın Unsurları

• Yaşadığı dünyanın gerçeğini inkar ya da göz ardı etmemek,

• Kendi davranışının sorumluluğunu kabul etmek,

• Plan yapmak ve gerçekleştirmede sorumlu davranmak,

• Başkalarını sevmek ve onlara katılmak, kendini başkalarına vermek ve

karşılığında sevilmek,

• Kendine ve başkalarına yararlı etkinliklere katılmak,

• Standartlara uygun etik davranışlar içeren bir şekilde yaşamak.

univerist.com

Hümanistik Psikolojinin nihai amacı insanın kendini gerçekleştirmesi,kendini

oluşturmasıdır.

• Bir danışma amacı olarak kendini gerçekleştirmek,kişinin bütün yeteneklerini

ve olanaklarını ortaya çıkarması, işler hale getirmesi ve bunları yaşamını

daha doyumlu hale getirmek için kullanması demektir.

• Kişinin kendini gerçekleştirebilmesi için, başkalarıyla uyum içinde olmaya,

onlarla karşılıklı sevgi alışverişinde bulunmaya gereksinimi vardır.

• Kişinin sevgi ve arkadaşlık ihtiyacı doyurulduğunda daha çok sosyalleşmiş

olacaktır.

univerist.com

Danışmanın Amaçları

• Bir insan olduğu için üstün bir değer verilen bir kişi olarak danışanın,

bulunduğu toplum yapısı içerisinde kendi hayat biçimine uygun bir şekilde

• kendi potansiyel ve olanaklarını işler hale getirmesine, bu varlığını devamlı

sürdürmesine, kendi varoluşundan sorumlu olmasına,kendini bilme ve kabul

etmesine, kendi varlığına yönelik bütün tehditlerin bilincinde olmasına ve

bunlarla mücadele etmesine yardım etmek.

univerist.com

Her danışma seansında, ele alınan problemin gereğine, danışanın o andaki

ihtiyacına,danışmanın anlayış ve görüşüne göre değişme gösterir.Bununla

beraber hemen her seansta ulaşmak istediğimiz bazı amaçlar vardır:

1-Rapport kurma ve sürdürme: Danışanla danışman arasında sıcak ve

dürüst bir ilişki kurma ve sürdürme.

2-Boşalma:Danışan; onda gerginlik yaratan problemi objektif bir şekilde

incelemesini engelleyen duygu ve düşünceleri anlatıp boşaltarak hafifler.

3-Semptomların kaybolması veya hafiflemesi:Danışanın kuvvet toplamasına

ve kendini danışmaya daha iyi verebilmesine yardım eder.

4-İfadelendirme:Danışanın problemini kelimeler halinde ifade etmesini

sağlamak ve ifade gücünü arttırmak.

univerist.com

5-İçgörü geliştirme: Danışanın kendini yeni bir ışık altında, daha önce

tanımadığı boyutlarda görmeye ve kabul etmeye başlamasıdır. İçgörü, kişinin

algı alanını yeni baştan organize etmesini gerektirir.

6-Anlayış, duygu ve saygının iletişimi: Danışman danışanının sadece

sorununu anlamakla yetinemez. Danışanına yardıma hazır olduğunu, değer

verdiğini, saygı duyduğunu aktarmak zorundadır.

univerist.com

Danışma’nın Başarısını Değerlendirme

Danışman’ın seansların ne oranda başarılı geçtiğini görebilmesi için bazı

kriterler vardır. Bu kriterler danışanın davranışları yoluyla ölçülür. Bu kriterler

şunlardır:

1-İçgörü ve planlara ait ifadeler: Eğer danışan seanslardan yararlanmaya

başlamışsa konuşmalarında içgörü kazanmaya başladığına dair ifadeler yer

almalıdır. Her seansta bu çeşit ifadelerin artmaya başlaması danışma

etkileşiminin olumlu bir yöne doğru ilerlediğini gösterir.

2-Duyguların ifadesi: Danışanın özellikle tanımlanamamış ve çelişkili

duygularının bilinç alanına getirilerek ifadesi ve tanınması danışmada büyük

önem taşır.

univerist.com

3-Çalışma ilişkileri: İyi bir çalışma ilişkisinde danışanın konuşma oranı ve

karşı koyma kavramından uzak olma çok önemlidir.Ancak konuşma oranındaki

artış,bazen dikkati üzerinde durulacak hassas noktadan uzağa çekmek amacı

da taşıyabilir.

4-Danışanın sorumluluk yüklenmesi: Danışma ilişkisinde danışanın gittikçe

kendiliğinden sorumluluk alması danışmanın olumlu gittiğine dair iyi bir ölçüttür.

univerist.com

Univerist® Education Company

Pk:34736 Kozyatağı I Kadıköy I İstanbul I Türkiye

T: 02167061154 I E-Posta: info@univerist.com

Teşekkürler

univerist.com

• Day , V.D. (2001). Leadership Development: A Review In Context, Leadership

Quarterly, Vol 11, No 4, s. 581-613.

• Evered, R.D., Selman, J.C.(1989). Coaching And The Art Of Management,

Organizations Dynamics, Autumn, s.21-32.

• Field, A. ( 2007). Coaching Your Team’s Performance To The Next Level,

• Harvard Management Uptade, Vol 12, No 11, s. 3-5.

• Gynnild, V. Vd.(2007). Teaching As Coaching: A Case Study Of Awareness

And Learning In Engineering Education, International Journal Of Science

Education, Vol 29, No 1, s.1-17.