PANEVROPSKI UNIVERZITET APEIRON

FAKULTET POSLOVNE EKONOMIJE

Redovne studije

Smijer „Preduzetnički menadžment”

Predmet:

Projektovanje informacionih sistema

Seminarski rad

( TEMA: Baza podataka )

Predmetni nastavnik:Profesor Dr Branko Latinović

Student:Dragan Maksimović

Index br. 47-09/RPM

Banja Luka, mart 2012 god.

SADRŽAJ:

SADRŽAJ:............................................................................................................................................2Uvod..................................................................................................................................................31.BAZA PODATAKA......................................................................................................................41.1 TIPOVI PROGRAMA ZA RAD SA BAZOM PODATAKA..............................................61.2 MODELI BAZE PODATAKA.............................................................................................81.3 CILJEVI BAZE PODATAKA............................................................................................101.4 ARHITEKTURA BAZE PODATAKA..............................................................................111.5 JEZICI ZA RAD S BAZAMA PODATAKA.....................................................................121.6 KARAKRETISTIKE SISTEMA ZA UPRAVLJANJE BAZAMA PODATAKA............13ZAKLJUČAK.................................................................................................................................15Literetura:........................................................................................................................................16

2

Uvod

U svakom poslovniom sistemu, bez obzira na djelatnost, srecu se mnogobrojni objekti (npr.

Poslovni partneri, proizvodi, usluge, fakture, narudzbe, ugovori itd.). o njima je potrebno biljeziti

odredjene podatke (npr. u ugovoru je potrebno zabiljeziti imena stranaka koje ugovaraju posao,

datum i predmet ugovora, kao i niz drugih podataka). Neophodno je zapaziti da su mnogi objekti

medjusobno povezani, te da i tu vezu treba zabiljeziti. Podaci o svim tim objektima i medjusobnim

vezama zabiljezeni su u bazi podataka. Baza podataka je model podataka poslovnog sistema.

Razumjevanje koncepata baza podataka i informacionih sistema je preduslov za ulazak u

informatičko društvo. Bez obzira na vrstu posla koji ćete obavljati, verovatno ćete se, pre ili kasnije,

susresti sa bazama podataka i informacionim sistemima.

Baza podataka je visi nivo rada podacima u odnosu na klasicne programske jezike. To je tehnologija

koja je nastala da ukloni nedostatke tradicionalne „automatske obrade podataka“ iz 60-tih i 70-tih

godina 20. vijeka. Tehnologija je ostvarila vecu produktivnost, kvalitet i poutdanost u razvoju

aplikacija koje se svode na pohranjivanje i pretrazivanje podatakau kompjuterskom sisitemu.

Podatak (data) je formalizovana reprezentacija informacije koja se može reinterpretirati i koja

je pogodna za komunikaciju, interpretiranje ili obradu.

3

1.BAZA PODATAKA

Pri oblikovanju podataka informacionog sistema portebno je prvo ustanviti objekte poslovnog

sistema , odrediti atribute cije ce vrijednosti biljeziti , te ustanoviti medjusobu povezanost objekata.

Opis objekata, njihovih atributa i odnosa predstavlja konceptualni model podatka u skladu sa

izradjenim konceptom modela vrsi raspored podataka u datotekama, odnosno tabelama. Opis takvog

rasporeda predstavlja logicki model podataka na kraju se definise gdje ce se podaci nalaziti na

fizickom mediju i kako ce im se pristupiti, to je fizicki model podataka. Cjelovit, logican i fizicki

model podataka predstavlja osnovu za dobro oblikovanu bazu podataka.

Baza podataka predstavlja skup medjusobno poivezanih podataka, pohranjenih u spoljnoj

memoriji racunarskog sistema.

Evo jos nekoliko definicija baze podataka:

Baza podataka je skup medjusobno zavisnih podataka pohranjeni bez redundacije

(preklapanja) koji sluze jednoj ili vise aplikacija na optimalan nacin, gdje su podaci

nezavisni o programima koji se obradjuju i gdje postoji kontrolisan pristup podacima

(Martin, 1977.);

Baza podataka je skup operativni i integrisanih podataka u jednoj organizaciji (Date, 1990.);

Baza podataka je skup povezanih podataka (Elmasri, Navathe, 1994.).

Baza podataka (Date Base) je skup trajno pohranjenih podataka informacionog sistema,

predstavlja najvisi element u hijerarhijskoj organizaciji podataka. nizi djelovi su datoteka, slog,

polje, znak i bit.

Datoteka (File) predstavljas sastavni dio baze podataka, a moze biti I samostalno spremiste podatka

koji pripadaju istovrsnim objektima. Npr. Datoteka nazvana “Kupci” sadrzi podatke o kupcima.

Datoteka se cesto prikazuje u obliku tabele:

4

KUPCI:

Slog, odnosno zapis (Record) je manji element datoteke koji sadrzi podatke jednog objekta. Tako

jedan slog datoteke „Kupci“ sadrzi podatke jednog kupca. On dogovara jednom redu tabele. Slog se

sastoji od polja.

Polje (Fiels) sadrzi podatke jednog atributa (obiljezja) objekta, kao sto je npr. Naziv kupca.

Podaci u polju povezani su kao niz znakova (Characters), odnosno bajtova (Bytes). Jedan znak je

uvjek zapisan, odnosno kodiran odredjenom kombinacijom bitova.

1.1 TIPOVI PROGRAMA ZA RAD SA BAZOM PODATAKA

Za rad sa bazama podataka se generalno koriste dve vrste softverskih aplikacija: programi za

upravljanje datotekama (file management programs) i sistemi za upravljanje bazama podataka (data

base management systems)1.

Programi sa rad sa datotekama

Ova grupa programa može da radi samo sa jednom datotekom. Pomocu programa za rad sa

datotekama korisnik može da kreira bazu podataka, pohranjuje i pretrazuje podatke u okviru nje.

Ovi programi su prilično jednostavni za koriscenje i prakticni su za individualnu upotrebu ili

upotrebu u malim organizacijama koje imaju potrebu za automatizovan rad nad podacima. Recimo,

nastavnik moze kreirati bazu podataka svojih ucenika sa podacima o ocenama ili izostancima. Firma

koja se bavi prodajom odredjene vrste artikala moze kreirati bazu podataka sa bitnim

karakteristikama artikala.

1 Vesan Aleksic-Maric, Dusan Stojanovic „Ingormacioni sistemi“, Ekonomski fakultet Banja Luka, 2005.

Sifra kupca Naziv kupca Adresa kupca

105 LANCO computers Mladena Stojanovica 12

167 Desk computers Jovana Ducica 5

245 ANEKS Save Mrkalja 9

5

Sistem za upravljanje bazama podataka - DBMS

Sistem za upravljanje bazom podataka (Data Base Management System - DBMS) je skup

programa, koji su neophodni za definisanje, kreiranje, rukovanje, upravljanje i koriscenje baza

podataka. Primeri DBMS softvera su Access i SQL Server firme Microsoft, Oracle firme Oracle

Corporation i DB2 firme IBM.

Ovi sistemi modeliraju podatke realnog sistema, cuvaju ih nezavisno od aplikacija i olaksavaju

korisnicima pristup, dodavanje, sortiranje, pronalazenje i stampanje podataka. DBMS sistemi

poseduju sopstveni upitni jezik koji omogucava brzo pronalazenje bitnih informacija.

Sistemi za upravljanje bazama podataka imaju arhitekturu na tri nivoa, poznatu i kao ANSI/SPARC

arhitektura. Tri osnovna nivoa arhitekture su: konceptualni nivo, eksterni nivo i interni nivo.

Vazno je uvideti da se sva tri nivoa odnose na istu bazu podataka, tj. na prikaz stanja istog dela

realnog sveta, samo sa razlicitim pogledom.

6

Konceptualni i eksterni nivo prikazuju logicki model baze podataka, a interni nivo prikazuje

fizicki model baze podataka2.

Konceptualni nivo prikazuje logicki model celokupne baze podataka kojim je definisan

sadrzaj baze podataka. Konceptualni nivo obuhvata sadrzaj cele baze podataka, njihove logicke veze

i odnose. Logicki nivo je predstavljen semom baze podataka, u okviru kojih su definisani atributi za

svaku vrstu entiteta koji je obuhvacen u modelu.

Eksterni (korisnicki) nivo se sastoji od skupa korisnickih modela. Korisnicki model

predstavlja pogled na jedan deo baze podataka koji je od interesa odredjenom korisniku. Korisnicki

modeli se mogu preklapati u slucajevima kada razliciti korisnici pristupaju istim delovima baze

podataka. Definisanje korisnickih nivoa je neophodno radi odredjivanja prava pristupa delovima

baze podataka. Eksterni nivo je predstavljen podsemom baze podataka.

Interni (fizicki) nivo obuhvata sadrzaj cele baze podataka i definise nacin fizicke organizacije

podataka na medijumima gde su podaci smesteni (formati zapisa u memoriji, organizacija i drugo.).

1.2 MODELI BAZE PODATAKA

Postoje modeli podataka:

Hijerarhiske model

Mrezne model

Relacioni model

Objektivni model

Hijerarhiski model predstavlja nastariji rjesenje u podrucju baze podataka. osnovna prednost

se ogleda u tome sto je model izuzetno pregledan, do svakog podatka, na bilo kojem hijerarhiskom

nivou dolazi se samo samo jednim pristupnim putem (Access Path), krece se uvijek od podatka

najviseg logickog reda prema nizem hijerarhiskom rangovima. Ovakav nacin pretarazivanja

hijerarhiske baze podataka omogucen je zbog toga sto se podaci fizicki povezani jedan sa drugim

serijom pokazivaca adresa, koji oblikuju lanac povezanih entiteta podataka.

2 Vesan Aleksic-Maric, Dusan Stojanovic „Ingormacioni sistemi“, Ekonomski fakultet Banja Luka, 2005.

7

Primjer hijerarhiskog modela

Ovaj model ima jedan nedostatak koji se smatra najvecim njegovim nedostatkom. Upravo zbog

samo jednog pristupnog puta do podataka, aplikativni programi razlicitih vrsta i namjena moraju se

prilagodjavati svakoj pojedinoj datoteci u bazi podataka sto se naziva problem koordinacije

aplikativnih programa sa bazom podataka.

Mrezni model razvijao se iz hijerarhiskog, mrezna dmdel se zasniva na mrezi

podatakapovezanih tako da ne postoji ni osnovni ni podredjeni segmenti. U mreznim modelima i

bazama podataka, brojnim pristupni putevi se mogu visestruko ukrstati i granati, sto u ekstremnim

slucajevima moze izazvati probleme novog tipa. Iako se mreznom strukturom podataka smanjuje

redundantnost podataka i skracuje vrijeme odziva sistema prilikom trazenja podataka, prevelik broj

mogucih pristupnih puteva previse komplikuje sistem, pa on nastaje spor i neefikasan.

Primjer mreznog modela

KUPAC

NARUDzBA2

NARUDzBA1

STAVKA1.1

NARUDzBAn

STAVKA2.1

STAVKA2.2

STAVKA2.3

PREDMET PREDMET 1

PREDMET 2

PREDMET 3

STUDENT STUDENT 5STUDENT 1 STUDENT 2 STUDENT 3 STUDENT 4

8

RelacionI model se primjenjuje kad je zbog otezanosti veza ne mogu da se upotrebe

hijerarhiski i mrezni model. U takvim slucajevima, primjereo je podatke predstaviti u vidu

dvodimenzionalini tabela, kao sto je slucaj sa racionalnim modelom. Racionalni model predstavlja

skup povezanih datoteka, koja podatke predstavlja u obliku jednostavnih dvodimenzionalanih tabela

koje se povezuju relacijama.

Narudzbe Broj narudzbe

Datum narudzbe

Naslov isporuke

Nacin placanja

Rok isporuke

Nacin otpreme

Ziro racun

1. 6.4.2008. Gajeva 5 virman 5 dana postom 50550-2598282. 2.9.2008. Grcka 10 virman 3 dana licno 54664-6494463. 9.9.2008. Savska58 virman 3 dana licno 644+4-879634

Stavke narudzbeBroj

narudzbeSifra robe kolicina

1. 254 872. 284 23. 123 684. 145 4

Dobavljaci Sifra dobavljaca Naziv dobavljaca Adresa dobavljaca124 DESK computers Jovan Ducica 45214 ANEKS Krajiskih brigada 124

Primjer racionalnog modela Objektni model je inspirisan objektno-orjentisanim programskom jezicima. Baza je skup

trajno pohranjenih objekata koji se sastoje od svojih internih podataka i operacija za rukovodjenje s

tim podacima. Svaki objekt pripada nekoj klasi. Izmedju klasa se uspostavlaju veze nasljedjivanja,

agregacije, odnosno medjusobno koriscenja operacija.

Sifra robe Naziv robe Jed. mjere Cijena 125 Banknost papir Paket 40.00574 Toner- black Kom 120.00154 Fuser kit Kom 45.00200 Compap disc Kom 1.20

9

1.3 CILJEVI BAZE PODATAKA

Fizicka nezavisnost podataka razdvaja se logicka definicija baze od njene stvarne fizicke

strukture. Sto znaci ako se ako se fizicka struktura promjeni, to nece zahtjevati promjene u

postojecim aplikacijama.

Logicka nezavisnost podataka razdvaja se globalna logicka definicija cijele baze podataka od

lokalne logicke definicije za jednu aplikaciju. Lokalna logicka definicija obicno se svodi na

izdvajanje samo nekih elemenata iz globalne definicije, uz neke jednostavne transformacije tih

elemenata.

Fleksibilni pristup podacima. U starijim hijerarhiskom i mreznim bazama podataka,staze

pristupanja podacima bile su unaprijed definisane, danas se zahtjeva da korisnik moze slobodno

pretrazivati po podacima, te po svom nahodjenju uspostavljati veze medju podacima. Ovom

zahtjevu zaista zadovoljaju jedino relacione baze podataka.

Istovremeni pristup do padatka, baza mnora omoguciti da veci broj korisnika istovremeno

koristi isti podatak. Pritom ti korisnici ne smiju ometati jedan drugog, te svaki od njih treba imati

utisak da sam radi sa bazom.

Cuvanje integriteta, nastoji se automacki sacuvati korektnost i konzistencija podataka i to u

situaciji kad postooje greske u aplikacijama, te konflikte istovremene aktivnosti korisnika.

Moguce oporavke nakon kvara, mora postojati pouzdana zastitaa baze u slucaju kvara

hardvera ili greske u radu sistemskog softvera.

Zastita od neovlastenog koristenja. Mora postojati mogucnost da e korisnicima ogranice

prava koriscenja baza, dakle da se svakom korisniku regulisu ovlascenja sta on smoje , a sta ne smije

raditi sa podacima.

Zadovoljavajuca brzina pristupa. Operacije s podacima moraju se odvijati dovoljno brzo, u

skladu s potrebama odredjene aplikacije. Na brzinu pristupa moze se uticati odabirom pogodnih

fizickih struktura podataka, te itborom pogodnih alogaritama za pretrazivanje.

Mogucnos podesavanja i kontrole. Velika baza zahtjeva stalnu brigu, pracenje preformansi,

mjenjanje parametara u fizickoj strukturi, rutinsko pohranjivanje rezervnih kopija podataka,

regulisanje ovlascenja korisnika. Ovakvi poslovi moraju se obavljati centralizovano. Odgovorna

osoba zove se administrator baze podataka, kome na raspolaganju stoje razliciti alati i pomagala3.

3 Priručnik za kurs "Uvod u metodu CASE Method i modeliranje podataka", Školski centar SAGE Infotech, Beograd, 2002

10

1.4 ARHITEKTURA BAZE PODATAKA

Arhitektura baze podataka sastoji se iz tri sloja i veze medju slojevima. Radi se od tri nivo

apstrakcije.

Fizicki nivo odnosi se na fizicki prikaz i raspored podataka na jedinicama spojene memorije.

Zatim se fizicki nivo moze podjeliti na vise pod-nivoa apstrakcije, od sasvim konkretnih staza i

cilindara na disku, do vec donekle apstraktnih pojmova datoteke i zapisa kakav susrecemo u

klasicnim programskim jezicima. Raspored pohranjivanja opisuje kakao se element logicke

definicije baze preslikavaju na fizicke uredjaje.

Globalni logicki nivo odnosi se na logicku strukturu cijele baze. To je baza koju vidi njen

administrator. Zapis logicke definicije naziva se shema (shema). Shema je tekst ili dijagram koji

definise logicku strukturu baze i u skladu je sa zadatim modelom. Imenuju se i definisu svi tipovi

podataka i veze medju tim tipovima. Shema uvodi i ogranicenja kojima se cuva integritet podatka.

Lokalno logicki nivo odnosi se na logicku predstavu o dijelu baze kojeg koristi pojedina

aplikacija. To vidi korisnik ili aplikacioni programer. Zapis jedne lokalne logicke definicije zove se

pogled ili pod – shema. To je teks ili dijagram kojim se imenuju i definisu svi lokalni tipovi

podataka i veze medju tim tipovima. Pgled zadaje preslikavanje kojim se iz globalnog podatkai veze

izvodi lokalni.

Arfitektura baze podataka

Aplikaciski programi 1

Aplikaciski programi 2

Aplikaciski programi 3

Pogled 1 Pogled 2 Pogled 3

shema

Rasporedpohranjivanja

Datoteke Datoteke

11

1.5 JEZICI ZA RAD S BAZAMA PODATAKA

Komunikacija korisnika odnosno aplikacionog programa i DBMS-a se odvija pomocu posebnih

jezika. Ti jezici se dijele na sljedece kategorije:

Jezika za opsi podataka (Data Description Language – DDL). Sluzi projektnu bazu ili

administratoru u svrhu zapisivanje sheme ili pogleda. Tim jezikom definisemo podatke i

veze medju podacima, i to na logickom nivou. Naredbe DDL obicno podsjecaju na naredbe

za definisanje slozenih tipova podataka u jezicima poput COBOL, PL/I, C, Pascal.

Jezik za manipulisanje podacima (Data Manipulation Language – DML). Sluzi

programeru za uspostavljanje veze izmedju aplikacionog programa i baze. Narednbe DML

omogucuju „manervisanje“ po bazama, te jednostavne operacije kao sto su upis, promjena,

brisanje ili citanje zapisa.

Jezik za postavljanje upita (Query Language – QL). Sluzi neposrednom korisniku za

interaktivno pretrazivanje baze. To je jezoiknkojin podsjeca na govorni engleski jezik.

Naredbe su neproceduralane.

Ovakva podjela je danas prilicno zastarjela, postoji tendencija da se sva tri odjednom objedine

u jedan sveobuhvatni. Primjer takvog integrisanog jezika je SQL, koji sluzi za definisanje podataka,

manipulisanje i pretrazivanje.navedene vrste jezika nisu programski jezici.

Pojavi jezik koji je oznacio pojavu cetvrte generacije programskih jezika bio je Query By

Example – QBE, razvijen 1978. To je neproceduralni programski jezik, koji je namjenjen

postavljanju upita baza podataka na lak i jedinstven nacin. Laka komunikacija izmedju korisnika i

baze podataka, navela je eksperte na daljnja usavrsavanja mogucih nacina rada sa relacionim

bazama podataka4.

Uskoro je razvijen gore vec pomenuti programski jezik cetvrte generacije, Structured Query

Language – SQL. Zbog visokog nivoa semantike i sintakse, SQL je podjednako popularan i medju

korisnicima i medju provesionalnim informaticarima. Osnovne naredbe QBE i SQL su naredbe za

aktiviranje operacije selekcije, projekcije i spajanja. Operaciom selekcija kreira se nova tabela koju

cini podskup svih slogova (redovna tabela) iz polazne datoteke koje zadovoljavaju zadani kriterijum.

Operacionom projekciom kreira se nova tabela koju cine podskup kolona izvorne datoteke, koje

4 Branko Latinovic „Informacioni sistemi“, Apeiron Banja Luka, 2006.

12

sadrze samo zahtjevne informacije. Operaciom udruzivanja kombinuju se relacione datoteke kako bi

se korisniku obezbjedilo vise informacija nego sto mu je dostupno u pojedinacnim datotekama.

1.6 KARAKRETISTIKE SISTEMA ZA UPRAVLJANJE BAZAMA PODATAKA

Nezavisnost programa od podataka se odnosi na razdvajanje logicke i fizicke strukture

podataka, tako da izmena fizicke strukture ne utice na logicku strukturu podataka. Time se

postize nezavisnost aplikativnih programa na izmene u fizickoj organizaciji podataka ili u

logickoj organizaciji usled dodavanja ili izmene strukture podataka.

Kontrolisana redundansa podataka podrazumeva izbegavanje visestrukog pamcenja istih

podataka. Redundancija (ponavljanje) podataka se ne moze sasvim izbeci, ali se mora svesti na

minimum. Osnovno pravilo dobro projektovanih baza podataka je pamcenje jednog podatka

samo na jednom mestu. Redundancija podataka je obicno karakteristika lose dizajniranih

sistema. Recimo, ukoliko bi se ime i adresa studenta pojavljivali u dve datoteke u okviru jedne

fakultetske baze podataka, postojao bi veliki rizik za pojavu greske i netacnih podataka. Ako bi

se adresa studenta promenila, to povlaci i izmenu adrese na dva nezavisna mesta, sto

udvostrucava posao i povecava mogucnost greske. Greska moze nastati usled razlike u unosu

podataka, ili u slucaju da se adresa promeni samo na jednom mestu, cime se dobijaju netacni

podaci kojima je pristup neizvestan.

Integritet podataka podrazumeva tacnost, ispravnost podataka u bazi. Integritet podataka u

bazi moze biti narusen usled razlicitih razloga: namernog ili slucajnog unosa pogresnih

podataka, hardverskih neispravnosti i greskama u projektovanju baze podataka. Problem

integriteta podataka je veci u sistemima kojima pristupa vise korisnika. Da bi se izbegle greske

u integritetu podataka, programi za rad sa bazama podataka bi trebali da koriste procedure za

validaciju (proveru ispravnosti) podataka pri unosu i azuriranju podataka, procedure za

proveru prava pristupa i fizicko obezbedjenje. Neki od nacina validacije podataka pri unosu se

odnose na alfabetsku proveru (procedura koja dozvojava unos samo alfabetskih karaktera),

numericku proveru (dozvola unosa samo numerickih podataka), provera opsega (unos

podataka u dozvoljenom opsegu), provera konzistencije podataka (zahtev za unosom istog

13

podatka dva puta, npr. unos lozinke na Internetu), provera kompletnosti (zahtev da podatak

mora obavezno biti unet) i drugi.

Sigurnost podataka je zaztita podataka od neovlascenog pristupa u bazi podataka. Sigurnost

podataka je narocito bitna za tajne podatke kao sto su razni licni podaci, zdravstveni,

finansijski itd. Podjednako vazna je i zastita od gubitka podataka usled kvara racunarske

opreme. Redovne procedure pravljenja rezervnih kopija podataka (back up) su neophodne za

oporavak podataka.

Pristup zajednickim podacima u bazi podataka od strane veceg broja korisnika. Podaci se

unose u zajednicku bazu podataka sa razlicitih lokacija, a koriste ih svi korisnici koji imaju

pravo pristupa tim podacima. Ovakav nacin rada daje niz prednosti, ali u isto vreme zahteva

vecu kontrolu u konkurentnoj obradi podataka.

Konkurentni pristup podacima oznacava istovremeni pristupanje jednom podatku od strane

vise korisnika. Recimo, istovremeni zahtev za rezervisanje odredjene avionske karte od strane

dvoje ljudi. Ovakvi zahtevi su cesti u sistemima sa velikim brojem korisnika i mogu da stvore

razlicite konfliktne situacije koje ugrozavaju integritet baze podataka. Jedan od primera

konflikta je pokusaj istovremenog azuriranja nekog podataka, pri cemu se azuriranja podatka

od strane jednog korisnika ponistava akcijom azuriranja drugog korisnika. Za prevenciju

konflikata koji se javljaju pri konkurentnom pristupu podacima koristi se princip zakljucavanja

slogova kojim se sprecava pristup ostalim korisnicima sve dok se slog ne otkljuca, odnosno

oslobodi za druge korisnike, sto se najcesce desava nakon editovanja sloga.

Oporavak baze podataka (data recovery) je neophodan postupak u slucaju narusavanja

integriteta podataka iz bilo kog razloga. Da bi se mogao sprovesti postupak oporavka baze

podataka i u cilju zastite intgriteta podataka vrsi se plansko pravljenje rezervnih kopija podataka

(back up). Rezervne kopije se formiraju prema unapred osmisljenom planu za zastitu podataka.

Neki podaci se arhiviraju dnevno, sedmicno, mesecno, godisnje ili prema drugim pravilima

zavisno od vrste i namene podataka. U slucaju narusenog integriteta baze podataka pristupa se

postupku oporavka tako sto se najpre mora ustanoviti koji deo baze podataka je ostecen, a zatim

se vrsi zamena ostecenog dela baze sa arhivskom kopijom koja odgovara tom podrucju. Ovaj

postupak se naziva restauracija (restore) ostecene baze podataka. Nakon procesa restauracije

baze podataka, ponovo se uspostavlja integritet podataka, ali se gube podaci koji su dobijeni u

obradama nakon poslednjeg back up-a. Uglavnom je tesko i nesigurno ponoviti sve transakcije,

jer se korisnici ne mogu setiti koje izmene su vrsili pre, a koje posle arhiviranja, kao i njihov

14

redosled. Taj problem se resava pravljenjem kopije azuriranih slogova, pre (before image) i

posle (after image) svake transakcije.

ZAKLJUČAK

Dobro oblikovana relacijska baza podataka nije redundantna. Radundancija postoji kada je ista

činjenica u bazi podataka zabilježena više puta, zbog čega je broj podataka nepotrebno povećan.

Redundancija unosi niz teškoća u rad s abazom podataka. To su anomalije unosa, brisanja ili

promjene podataka. Na primjer, kod anomalije promjene podataka, ako je broj telefona dobavljača

zabilježen u bazi podataka više puta, svaka se promjena broja telefona mora obaviti više puta,

odnosno na svim mjestima gdje je ovaj podatak zabilježen. Ne učini li se to na svim mjestima,

pojavit će se pitanje kojem podatku ćemo vjerovati. Teorija normalizacije objašnjava anomalije

postojanjem redundantnih podataka u bazi podataka, te donosi pravila za eliminaciju redundancije iz

iste. Samo potpuno normalizirana baza podataka nema redundancije i u njoj se lako i pouzdano

obavljaju sve operacije s podacima. Treba pomenuti da se tokom fizičkog modeliranja podataka

može uvesti kontrolirana redundancija podataka, čija svrha je u tom slučaju očuvanje integriteta

podataka, ili povećanje brzine pristupa podacima.

Teorija normalizacije ustanovila je više normalnih formi pojedine relacije, odnosno čitavebaze

podataka. Primjenom pravila vezanih za pomenute normalne forme, dolazi se do normalizovane

baze podataka.

15

Literetura:

1.Branko Latinovic „Informacioni sistemi“, Apeiron Banja Luka, 2006.2.Vesan Aleksic-Maric, Dusan Stojanovic „Ingormacioni sistemi“, Ekonomski fakultet Banja Luka, 2005.

3.Priručnik za kurs "Uvod u metodu CASE Method i modeliranje podataka" , Školski centar SAGE Infotech, Beograd, 2002

4. www.wikipendija.com

16