УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ“

ТЕХНИЧКИ ФАКУЛТЕТ – БИТОЛА

Е Л А Б О Р А Т

ЗА ОБУКА НА ПОЛАГАЊЕ ИСПИТ ЗА СТРУЧНА ОСПОСОБЕНОСТ НА РАКУВАЧИ НА ЕНЕРГЕТСКИ

УРЕДИ И ПОСТРОЈКИ

Подготвиле: Ред. Проф. Д-р Тале Герамитчиоски

Доц. Д-р Ванѓелче Митревски Доц. Д-р Цвете Димитриеска

Доц. Д-р Владимир Мијаковски

Битола, Октомври, 2009 год.

УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ“

ТЕХНИЧКИ ФАКУЛТЕТ – БИТОЛА

ПРОГРАМА НА ОБУКА ЗА ПОЛАГАЊЕ ИСПИТ ЗА СТРУЧНА ОСПОСОБЕНОСТ НА РАКУВАЧИ НА

ЕНЕРГЕТСКИ УРЕДИ И ПОСТРОЈКИ

Битола, Октомври, 2009 год.

СОДРЖИНА 1. ВОВЕД 2. ОПШТ ДЕЛ 2.1. Име на програмата 2.2. Носител и изведувач на програмата 2.3. Траење на програмата 2.4. Услови за запишување на програмата 3. ОПИС И СОДРЖИНА НА ПРОГРАМАТА 3.1. Содржина и структура 3.2. Динамика на изведување на програмата 3.3. Обврски на слушателите 4. УСЛОВИ ЗА ИЗВЕДУВАЊЕ НА ПРОГРАМАТА

4.1. Место за изведување на програмата (обуката) 4.2. Податоци за просторијата и опремата 4.3. Наставен кадар 4.4. Оптимален број на кандидати

4.5. Проценка на трошоците 4.6. Начин на информирање на кандидатите 5. ДЕТАЛЕН ОПИС НА ПРОГРАМАТА ЗА ПОЛАГАЊЕ НА ИСПИТ ЗА СТРУЧНА ОСПОСОБЕНОСТ

5.1. I - дел (парни турбини, гасни турбини, котларници, парни клипни машини, мотори со внатрешно согорување, компресори и разладни постројки, централно греење и климатизација, енергетски блок за производство на електрична енергија) 5.2. II - дел (хидроагрегати, црпни станици) 5.3. III - дел (генератори на гас, уреди за подготвување на напојна, котловска и разладна вода, уреди за полнење и манипулација на технички гасови, уреди и постројки за манипулација со природен гас, садови под притисок, уреди за сушење, технолошки печки) 5.4. IV - дел (трафостаници и разводни постројки, диспечерски центри и центри за далечинско управување, Електро команди - дистрибутивни диспечерски центри)

6. РАСПОРЕД НА ОБУКАТА

1. ВОВЕД Техничкиот факултет во Битола, во состав на Универзитетот “Св. Климент Охридски“, со своите човечки потенцијали и просторни капацитети е оспособен за изведување на стручни семинари, обуки и курсеви од различни подрачја на природните и техничките науки. Наставничкиот кадар на факултетот е составен од реномирани научници, експерти во своите подрачја, квалитетни наставници на редовните студиски програми кои се одвиваат на факултетот. Во склоп на овие факти, како и искажаната потреба од страна на стопанството, на Факултетот се остварува значителна соработка со стопанството која се отсликува преку изработка на стручни проекти, пресметки, студии, технички испитувања и анализи и низ организирање на семинари во склоп на перманентното стручно усовршување. Врз основа на сето ова, со овој предлог се покренува изведување на семинари во рамките на програмата за доживотно образование. Во тој процес, една од основните мерки се добиените ECTS кредити како еквивалент на вложениот труд и очекуваното постигнато знаење од одредено подрачје. Намерата на Техничкиот факултет е да за секој стручен семинар, односно обука за стручно оспособување, состави програма што ќе овозможи негово едноставно и ефикасно вклучување во споменатиот процес на доживотно учење.

2. ОПШТ ДЕЛ 2.1. Име на програмата Програма за стручно оспособување на ракувачи на енергетски уреди и постројки. 2.2.Носител и изведувач на програмата Технички факултет, Универзитет “Св. Климент Охридски“ - Битола 2.3. Времетраење на програмата 40 часа 2.4. Услови за запишување Стручно образование од четиригодишно траење од енергетска, електро или машинска струка. 2.5. Компетенција и оспособеност Обучен за полагање на испит за стручна оспособеност на ракувачите на енергетски уреди и постројки.

3. ОПИС И СОДРЖИНА НА ПРОГРАМАТА 3.1. Содржина и структура на програмата Во склоп на програмата, кандидатите се запознаваат со основните карактеристики на техничките материјали (физички, хемиски, механички и технолошки), основите на електротехниката (електрична струја, видови, примена, мерни единици), основите на термоенергетиката (енергија, закони на гасовите, процеси на согорување, простирање на топлината, технологија на напојна вода), организација на работата кај постројката (организација и експлоатација и одржување, улога на ракувачот), заштита при работа (права и должности на ракувачот, заштита од повреди и сл.), заштита од пожари (опасности од пожар, мерки, средства и техничка опрема). Со важечките законски прописи е предвидена задолжителна обука на ракувачите кои ќе полагаат испит за стручна оспособеност за ракување со енергетски уреди и постројки (Службен весник на Република Македонија бр.101 од10.08.2009). 3.2. Динамика на изведување на програмата Изведувањето на наставата - обуката ќе се одвива во текот на 5 или 6 работни дена зависно од програмата за одредениот профил. 3.3. Обврски на кандидатите Наставата е во обем од 32 часа предавање и практична работа на кандидатите. На оваа настава, кандидатот е должен да биде присутен задолжително во целото времетраење на наставата. На крајот на обуката е предвидено време од 16 дена (64 часа) за самостојно учење, после што кандидатот е припремен за полагање на стручен испит. Испитот се полага пред Комисија за полагање на испит за стручна оспособеност на ракувачите на енергетски уреди и постројки, формирана од Министерот надлежен за работи од областа на енергетиката, согласно член 119 од Законот за енергетика. Стручниот испит се полага во четири испитни рока во текот на годината.

Испитот се состои од теоретски и практичен дел. Теоретскиот дел од испитот се полага со тестирање или со усно испитување по прашања утврдени согласно Програмата за полагање на испит за стручна оспособеност. По успешно положениот теоретски дел од испитот, кандидатот стекнува право за полагање на практичниот дел од испитот. Практичниот дел од испитот се полага на соодветни енергетски уреди и постројки со симулација или по пат на непосредна работа, за што комисијата благовремено го известува кандидатот.

4. УСЛОВИ ЗА ИЗВЕДУВАЊЕ НА ПРОГРАМАТА 4.1. Место за изведување на програмата (обуката) Просторот потребен за изведување на наставата на Техничкиот факултет, Универзитет “Св. Климент Охридски“ во Битола е обезбеден на постоечката локација. 4.2. Податоци за просторијата и опремата Обезбедена е училница на Техничкиот факултет - Битола за изведување на теоретската обука, додека практичниот дел од наставата ќе се изведува во термотехничката лабораторија и кабинетите по информатика на факултетот кои ја поседуваат вкупната неопходна опрема предвидена со програмата. Во прилог на ова, даден е збирен преглед на просторните можности на Техничкиот факултет во Битола, во склоп на Универзитетот “Св. Климент Охридски“.

Техничкиот факултет - Битола располага со корисна површина од 5583,44 m2, и тоа:

Тип на просторија - вкупно Површина во m2 Амфитеатар - 1 227,00 Предавални - 19 1613,42 Лаборатории - 9 598,24 Сметачки центар - 3 310,00 Мултимедијален центар - 1 150,00 Работилници - 4 245,64 Библиотека со читална - 2 113,95 Кабинети - 34 545,10 Администрација - 7 201,52 Сала за седници - 1 58,91 Простор за општествена активност - 1 30,00 Магацини - 1 53,50 Котларница - 1 46,52 Телефонска централа и просторија за одржување 233,22 Холови, ходници, скали и санитарни јазли 1686,72

Според погоре приложеното Техничкиот факултет – Битола има и просторен

капацитет за изведување на програмата за обука. 4.3. Наставен кадар

Во продолжение е даден списокот на наставниот кадар при Техничкиот факултет во Битола, кој е предвиден за спроведување на програмата за стручно оспособување на ракувачи со енергетски уреди и постројки.

1. Андреевски д-р Игор 2. Атанасовски м-р Методија 3. Ацевски д-р Никола 4. Герамитчиоски д-р Тале 5. Димитриеска д-р Цвете 6. Доневски д-р Божин

7. Академик Каневче Глигор 8. Мијаковски д-р Владимир 9. Мијаковски д-р Илија 10. Митревски д-р Ванѓелче 11. Нусев д-р Стојанче 12. Пановски д-р Сотир 13. Поповска Василевска д-р Сања 14. Ставрева м-р Севде 15. Стојановски д-р Витомир 16. Трајковски д-р Дејан 17. Тромбев д-р Ѓорѓи

16. Микаровска д-р Весна 18. Спировски м-р Миле 19. Стеваноски д-р Благоја 20. Трпезановски д-р Љупчо

4.4. Оптимален број на кандидати Оптималниот број на кандидати кои е пожелно да се запишат е помеѓу 5 и 10. 4.5. Проценка на трошоците Предвидениот трошок по кандидат ќе биде дополнително определен. 4.6. Начин на информирање на кандидатите На web страната на факултетот (www.tfb.edu.mk) ќе бидат достапни сите информации околу содржината, динамиката, роковите и условите за изведување на програмата, наставните материјали (предавањата) и e-mail адресите на наставниот кадар кој ја спроведува програмата за стручно оспособување на ракувачи на енергетски уреди и постројки.

5. ДЕТАЛЕН ОПИС НА ПРОГРАМАТА ЗА ПОЛАГАЊЕ НА ИСПИТ ЗА СТРУЧНА ОСПОСОБЕНОСТ Програмата за обука за полагање на испит за стручна оспособеност е Извадок од Правилникот за условите кои треба да ги исполнуваат ракувачите, програмата, начинот и постапката за полагање на испит за стручна оспособеност на ракувачите на енергетски уреди и постројки, Службен весник на РМ, бр. 101- стр.5-15, од 10-08-2009 год. 5.1. I - Дел

Заеднички дел од програмата за полагање стручен испит за ракување со:

1. Парни турбини 2. Гасни турбини 3. Котларници 4. Парни клипни машини 5. Мотори со внатрешно согорување 6. Компресори и разладни постројки 7. Централно греење и климатизација 8. Енергетски блок за производство на електрична енергија

Технички материјали: состав на материјата, физички, хемиски, механички и технолошки особини на материјалите. Метали: поделба, особености, добивање, примена, обработка. Легури: видови, особини, примена. Неметали: особини, примена. Заптивни материјали: особини, примена. Мазива: особини, поделба, примена. Корозија: настанување, заштита. Основи на електротехника: Електрична струја: видови, примена. Мерни единици за струја, напон, отпор, моќ, енергија. Отпор за проводниците. Омов закон, Термоелементи. Статички електрицитет, негова појава кај машините. Електрични мотори и генератори. Трансформатори. Електрична заштита: заземјување, нулување, громобрани, автоматски прекинувачи, осигурувачи. Основи на термоенергетика: Основни поими: енергија- работа, работно тело, агрегатни состојби, големини на состојбата, густина, специфичен волумен, притисок, температура, топлотно ширење на телата. Закони за гасовите: закони за идеалните гасови, равенка на состојбата, прв главен закон, специфична топлина, внатрешна енергија , енталпија промена на состојбата. Втор главен закон: кружни процеси, втор главен закон, повратни и неповратни процеси, ентропија, промена на состојбата во Т-ѕ дијаграм. Реални гасови: испарување и кондензација, водена пареа, прозводство на водена пареа во парогенератор, основни процеси на водената пареа кај парните машини во p-v и Т-ѕ дијаграм. Простирање на топлината: спроведување- кондукција, пренесување со струење – конвекција, премин на топлината, зрачење- радијација. Изменувачи на топлина. Влажен воздух . Разладен процес. Согорување: горива (поим, поделба, состав), согорување (дефиниција, топлина на согорување, потребен воздух за согорување, коефициент на вишок на воздух), продукти на согорувањето, припрема на горивата за согорување,

потполно и непотполно согорување, топлотни губитоци при согорувањето, конторола на процесот на согорување. Технологија на напојна вода: водата во природата, видови нечистотии, р-Н вредност, филтрација, дегазација, декарбонизација, деминерализација (јонски изменувачи), регенерација на изменувачите, напојна вода, разладна вода, отпадни води, уреди за хемиска припрема на водата. Организација на работа кај постројката: организација на експлоатација и одржување: информирање, комуницирање, евидентирање, улога на ракувачот. Заштита на работа: права и должности на ракувачот. Заштита од : механички повреди, електрична струја, загадување на работната средина, бучава, вибрации, отровни и експлозивни материи. Давање прва помош. Улога на ракувачот. Заштита од пожари: опасности од пожар. Мерки, средства и техничка опрема за гасење на пожари. Права и должности на ракувачот. Видови на ПП апарати и нивна примена. Употреба на прирачни средства. Посебен дел од програмата за полагање стручен испит за ракување со:

1.1. Парни турбини Видови и состав на парните турбини: Главни делови и принцип на работа на паротурбинските постројки. Процеси во парните турбини: акциони, реакциони со и без меѓупрегревање, со одземање, кондензации, противпритисни. Класификација на парните турбини. Главни делови на парните турбини: куќишта, млазници, ротори, дијафрагми, вратила, лежишта, заптивки. Топлотни загуби. Регулација на работата на парните турбини. Топлотно ширење на деловите на турбината. Заптивање на турбината. Маслен систем на турбината. Заштита на турбината. Помошна опрема на турбинската постројка: деаераторска постројка, напојни пумпи, кондензаторска постројка, конденз пумпи, пумпи за разладна вода, ежектори, загревачи на напојната вода. Топлотехнички мерења: инструменти и методи за мерење на притисок, температура, проток, ниво. Технолошки заштити во постројката. Експлоатација на парните турбини: Технолошка шема на паро турбинската постројка. Основни работни параметри. Регулациона шема на турбинската постројка. Подготовка на постројката за пуштање од ладна состојба. Прегревање на деловите на турбинската постројка. Провртување на турбината на номинален број на вртежи. Постигнување на номинална снага. Контрола на погонската состојба: температури, притисоци, протоци, нивои, број на вртежи, вибрации и др. на поедини делови од постројката. Растеретување на постројката. Запирање на турбината. Пуштање на турбината од различни топлотни состојби. Документација за експлоатација на парните турбини: инструкции за експлоатација од испорачателот, локални инструкции за експлоатација , потребни технолошки шеми и др.

Одржување на турбините: Контрола на состојбата на деловите на турбинската постројка при застој и при отворена турбина. Прописи за работа врз делови од турбинската постројка кога турбината е во работа. Обезбедување на услови за работа на персоналот од одржувањето на поедини делови од постројката при работата на турбината. Посебни прописи за заштита при работа

1.2. Гасни турбини Видови и состав на гасните турбини. Главни делови и принцип на работа на гасотурбинските постројки. Процеси во гасните турбини. Класификација на гасните турбини. Главни делови на гасните турбини: куќишта, комори за согорување, ротори, дијафрагми, вратила, лежишта, заптивки, куќишта. Топлотни загуби. Регулација на работата на гасните трубини. Топлотно ширење на деловите на турбината. Заптивање на турбината. Компресори: радијални, аксијални, клипни. Придружна опрема на гасотурбински блок. Заштита на турбината. Топлотехнички мерења: инструменти и мерење на параметрите. Технолошка заштита на постројката. Експлоатација на гасните турбини: Технолошка шема на гасо турбинска постројка. Основни работни параметри. Подготовка на постројката за пуштање (гориво, воздух, вода). Пуштање во работа и постигнување на номинални параметри. Контрола на погонската состојба: температура, притисоци, протоци, нивоа, број на вртежи, вибрации и др. на поедини делови од постројката. Растеретување на турбината. Запирање на турбината. Документација за експлоатација на гасните турбини: инструкции за експлоатација од испорачателот, локални инструкции за експлоатација, потребни технолошки шеми и др. Одржување на турбините: Контрола на состојбата на деловите на турбинската постројка при застој и при отворена турбина. Прописи за работа врз делови од турбинската постројка кога турбината е во работа. Обезбедување на услови за работа на персоналот од одржувањето на поедини делови од постројката при работа на турбината. Посебни прописи за заштита при работа 1.3. Котларници Видови и состав на котелските постројки Главни делови и принцип на работа на парните и вреловодните котли (процес на работа). Котли со голема зафатнина на вода и котли со водогрејни цевки. Шема на котелска постројка за согорување на:цврсти, течни и гасовити горива. Процес на согорување (со природна промаја, со вештачка промаја- со надпритисок и со подпритисок во ложиштето). Природна и принуда циркулација на водата. Ложишта, решетки и согорување, млинови, горилници, загревни површини, загревачи, испарувачи, сепаратори, вентилатори, канали за воздух и димни гасови, затварачка арматура, сигурносни вентили, регулациона и мерна опрема, пумпи, озид, изолација и др. Технолошка заштита и блокади Експлоатација на котелските постројки : Технолошка шема на котелската постројка. Подготовка, пуштање во работа и постигнување полна снага на котелот. Режим на работа: контрола на односот вода – гориво, гориво

- воздух. Контрола на погонската состојба: температури, притисоци, протоци, нивоа, вибрации и др. на поедини делови од постројката. Планско запирање на постројката. Валкање (чистење) на загревните површини ( од надворешна и внатрешна страна). Хавариски ситуации (хавариско запирање, мерки) . Документација за експлоатација на котелските постројки: инструкции за експлоатација од испорачателот. Локални инструкции за експлоатација , потребни технолошки шеми и др. Одржување на котелските постројки : Контрола на состојбата на деловите од котелската постројка при застој и при работа. Прописи за работа врз делови од котелската постројка кога котелот е во работа. Обезбедување на услови за работа на персоналот од одржувањето на поедини делови од постројката при работа на котелот. Документација за инспекциски прегледи. Посебни прописи за заштита при работа 1.3.1. Гасни котларници Видови на гасни котларници: Потреби и начини за вентилација на гасните котларници, видови на горива, горилници и опрема на горилниците, опис на функционирањето на инсталацијата за согорување на горивото. Експлоатација на котелските постројки. Намена и услови за користење на затварачкиот вентил , главниот прекинувач за исклучување на електричната енергија , станица за редукција на гас и гасна рампа, шема и содржина на упатството за ракување и одржување на гасната котларница. Содржина на секојдневното надгледување на гасните ложишта, инсталација, водење и содржина на дневникот за ложење. Одржување на гасните котларници: Проверка, прегледи, контроли и испитувања. Периоди за редовни и вонредни прегледи, содржина на прегледите. Посебни прописи за заштита од пожар и експлозии и заштита при работа 1.4. Парни клипни машини Видови и состав на парните клипни машини: Главни делови и принцип на работа на парните клипни машини. Поделба на парните машини спрема дејството на пареата- компаунд, тандем и машини без кондензација. Поделба на парните машини спрема конструктивните карактеристики – хоризонтални, вертикални, спороодни, брзоодни, стабилни, полустабилни, локомпбилни и специјални. Процеси во парната машина- индикаторски дијаграм, степен на корисно дејство. Разводен механизам, регулатори и останати делови на машината. Регулација на работата на парната машина. Инструменти за контрола на работата на машината. Видови на кондензатори за парните машини, пумпи и уреди за подмачкување на подвижните делови. Експлоатација на парните клипни машини: Технолошка шема на постројката. Подготовка за работа на парните машини, карактеристики на работното тело, подготовка на горивото, пуштање во работа, следење на работата на машината и мерење и контрола на работните параметри. Промени на оптеретувањето. Запирање на машината- планско и хавариско. Документација за експлоатација на парните машини: инструкции за есплоатација на испорачателот, локални инструкции за експлоатација, потребни технолошки шеми и др.

Одржување на парните клипни машини: Превентивно одржување: прегледи, контрола, можни недостаоци од експлоатацијата. Тековно одржување: демонтажа и монтажа и ревизија на машините. Опрема и алат за монтажа и демонтажа. Можни дефекти на : парните цилиндри, клиповите, разводниците, главните вентили, замајците, лежиштата и другите делови на машините. Анализа на причините за дефектите. Резервни делови и замена на деловите. Работен и ремонтен циклус на машините. Посебни прописи за заштита при работа. 1.5. Мотори со внатрешно согорување Видови и систем на моторите за согорување (МВС) : Дефиниција на МВС. Основни фази во работата на МВС. Принцип на работа на четиритактен и двотактен МВС. Коефициент на корисно дејство. Начини на запалување на работната смеша – Дизел мотори и Ото мотори. Поделба на МВС : спрема горивото- на течно, на гасовито и на цврсто гориво; спрема принципот на работа – четиритактни и двотактни , спрема распоредот на цилиндрите- линиски, В - мотори и др. Ладење на МВС – воздушно, водено. Главни склопови, делови и уреди на МВС; неподвижни склопови, подвижни склопови, уред за напојување со гориво, уред за палење на смесата, уред за подмачкување, уред за ладење и уред за стартување. Експлоатација на моторот со внатрешно согорување: Опис на работата на определен МВС. Основни делови. Карактеристики на горивата на МВС. Главни погонски карактеристики, режим на работа, шема на подмачкување и шема на ладење. Начин на стартување. Определувањето на оптимален режим на работа. Контрола на параметрите во експлоатација. Регулација на работата на моторот. Документација за работата на МВС: инструкции за експлоатација од испорачателот, локални инструкции за експлоатација и др. Одржување на моторите со внатрешно согорување: Секојдневна контрола пред стартување на моторот.Контрола и сервисирање на моторот: после работа од 50 h или поминати 1500 km; после работа од 300 h или поминати 10000 km; после работа од 1000 h или поминати 30000 km. Утврдување на причините за пречки во работата при сервисирањето на моторот. Посебни прописи за заштита при работа. 1.6. Компресори и разладни постројки Видови и состав на компресорските и разладните постројки : Главни делови и принцип на работа на разладните постројки. Разладни процеси. Видови на работен флуид- карактеристики. Компресори: клипни, ротациони, турбо ; главни делови и принцип на работа на компресорите; подмачкување, ладење; режим на работа и регулација. Кондензатори; главни делови и принцип на работа; со водено и со воздушно ладење; конструкции. Испарувачи: поделба според работниот медиум; принцип на испарување; конструктивни изведби. Останати елементи во состав на разладните постројки: сушач, собирач, одвојувач на масло. Уред за регулација и управување. Експлоатација на компресорските и разладните постројки: Технолошка шема на постројката. Подготовка на постројката за пуштање во работа, Пуштање во работа, Контрола на работата на постројката, подмачкување и ладење. Регулација во текот на работата при промена на

оптеретувањето. Водење евиденција за работата на постројката. Документација за експлоатација на постројката: инструкции за експлаттација од испорачателот, локални инструкции и експлоатација, потребни технолошки шеми и др. Одржување на компресорите и разладните постројки: превентивно одржување и: проверка на заптивност, проверка на филтерот за масло за подмачкување, провека на сигурносните органи и мерните инструменти, проверка на опремата за регулација. Тековно одржување: зафати со цел да се обезбеди максимална ефикасност и сигурноост во работата. Ремонтно одржување: ревизија, сервисирање, репарации и замена на дотраени делови; испитување на функционалноста на постројката. Посебни прописи за заштита при работа. 1.7. Централно греење и климатизација Видови и состав на постројките за централно греење и климатизација. Главни делови и принцип на работа на парните и вреловодните котли (процес на работа). Котли за централни греења. Процес на согорување (со природна промаја и вештачка промаја). Природна и принудна циркулација на водата. Ложишта, решетки за согорување, млинови, горилници, загревни површини, вентилатори, канали за воздух и димни гасови, затворачка арматура, сигурносни вентили, регулациона и мерна опрема, пумпи, озид и изолација и др. Технолошка заштита и блокади на котлите. Системи за централно греење. Климатизери: состав, главни делови, принцип на работа. Експлоатација на постројките за централно греење и климатизација: Технолошка шема на постројката за централно греење и климатизација. Подготовка, пуштање во работа и постигнување полна снага на котелот. Режим на работа на котелот: контрола на односот вода - гориво, гориво- воздух. Контрола на погонската состојба: температури, притисоци, протоци, нивоа, вибрации и др. на поедини делови од постројката. Планско запирање на постројката. Валкање (чистење) на загревните површини на котелот (од надворешна и внатрешна страна). Хавариски ситуации (хавариско запирање, мерки). Подготовка и пуштање во работа на постројката за климатизација и нејзино пратење и регулација. Документација за експлоатација на постројките за централно греење и климатизација: инструкции за екплоатација од испорачателот, локални инструкции за експлоатација , потребни технолошки шеми и др. Одржување на постројките за централно греење и климатизација. Контрола на состојбата на деловите на постројката при застој и при работа. Прописи за работа врз делови од постројката кога е во работа. Постапка при прскање на цевки. Замена на вентили. Сервирање на горилниците. Сервисирање на климатизерите. Конзервација на постројките при планирање подолг застој. Обезбедување на услови за работа на персоналот од одржувањето на поедини делови од постројката при работа на постројката. Документација за инспекциски преглед. Посебни прописи за заштита при работа 1.8. Енергетски блок за производство на електрична енергија Видови и состав на блоковите за производство на електрична енергија: Типови на термоелектрани и нивна основна опрема. Парни котли: енергетски горива, процес на согорување; топлотен биланс на котелот;

снабдување со гориво и подготовка на горивото за согорување; видови парогенератори (проточни, со барабан и др.) процеси во парните котли ; главни делови на парогенераторите: загревни површини; изолација и озид; регулирање на параметрите на пареата; обработка на напојната вода и на кондензатот; контрола на квалитетот на вода и на пареата; валкање на загревните површини (внатрешни и надворешни талози); гасовоздушен тракт на котлите (вентилатори, канали и др. ); електро филтер отпрема на пепел и шљака; оџак. Парни турбини: Главни делови и принцип на работа на паротурбинските постројки. Процеси во парните турбини: акциони, реакциони, со и без меѓупрегревање, со одземање, кондензациона, противпритисни. Калсификација на парните турбини. Главни делови на парните турбини; куќишта, млазници, ротори, дијафрагми, вратила, лежишта, заптивки. Топлотни загуби. Регулација на работата на парните турбини. Топлотно ширење на деловите на турбините. Заптивање на турбината. Маслен систем на турбината. Заштита на турбината. Помошна опрема на турбинската постројка; деаераторска постројка, напојни пумпи, кондензаторска постројка, конденз пумпа, пумпи за разладна вода ејектори, загревачи на напојна вода . Електричен генератор (маслен систем, ладење). Топлотехнички мерења; инструменти и методи за мерење на притисокот, температура, проток, ниво. Технолошки заштити на постројката. Експлоатација на блоковите за производство на електрична енергија : Стартна шема на енергетски блок. Основни елементи на стартните шеми. Експлоатација на парните котли; подготовка за подпалување; пуштачки операции; пуштање од различни топлотни состојби, послужување за времена работа, режимски карти; запирање на парогенераторот; експлоатација на помошната опрема ( вентилатори, отшљакувачи и отпепелување, цевовод, канали). Експлоатација на турбинската постројка: експлоатација на помошната опрема (деаератор, напојна постројка, кондензаторска постројка, регенеративна постројка, маслен систем, регулација, заштита); подготовка на турбината за пуштање; провртување на турбината и приклучување на генераторот на мрежа; оптеретување на турбината, пуштање на турбината од различни топлотни состојби; запирање на турбината. Хавариски состојби: кај парните котли; кај турбината; кај помошната опрема; причини и последици од повишени вибрации; постапки при појава на хаварии и дефекти. Документација за експлоатација на блокот; инструкции за експлоатација од испорачателот, локални инструкции за експлоатација, потребни технолошки шеми и др. Документација за инспекциски прегледи. Одржување на опремата на блоковите за производство на електрична енергија: Превентивно одржување (преглед и контрола на работата на котелот, турбината и помошната опрема на блокот). Тековно одржување (ревизија на котелот, турбината и помошната опрема на блокот; тековни поправки на дефекти). Прописи за работа врз делови од опремата на блокот кога блокот е во работа. Обезбедување на услови за работа на персоналот за одржувањето на поедини делови од постројката при работа на блокот. Документација за инспекциски прегледи. Управување: компјутерски контролни и надзорни системи (ОВАТИОН), функција, улога и карактеристики. Посебни прописи за заштита при работа.

5.2. II - Дел

Заеднички дел од програмата за полагање стручен испит за ракување со:

1. Хидроагрегати 2. Црпни станици

Технички материјали: состав на материјата, физички, хемиски, механички и технолошки особини на материјалите. Метали: поделба, особености, добивање, примена, обработка. Изолациони материјали: особини, примена. Заптивни материјали: особини, примена. Мазива: особини, поделба, примена. Корозија: настанување, заштита. Основи на електротехника : Електрична струја: видови, примена. Мерни единици за струја, напон, отпор, моќ, енергија. Отпор за проводниците. Омов закон, Термоелементи. Статички електрицитет: негова појава кај машините. Електрични мотори и генератори. Трансформатори. Електрична заштита: заземјување, нулување, громобрани, автоматски прекинувачи, осигурувачи. Основи на хидрауликата: Равенка на континуитет. Паскалов закон. Притисок (пиезометриска висина, вакуум, надпритисок). Закон за одржување на енергијата. Потенцијална и кинетичка енергија. Истекување-проток. Закон за акција и реакција. Вискозитет. Триење, локални отпори, губитоци на притисок. Хидраулични машини: пумпи (општи поими, видови, главни делови, напор на пумпата, проток и снага на пумпата, Q-H криви, паралелна и сериска работа на пумпите), хидротурбини (основни поими, видови, главни делови, акциони и реакциони хидротурбини). Организација на работата кај постројката: Организација на експлоатација и одржување на постројката: информирање, комуницирање, евидентирање, улога на ракувачот. Заштита на работа: Права и должности на ракувачот. Заштита од: механички повреди, електрична струја, загадување на работната средина, бучава , вибрации, отровни и експлозивни материи. Давање прва помош. Улога на ракувачот. Заштита од пожар: Опасност од пожар: мерки, средства и техничка опрема за гаснење на пожар. Права и должности на ракувачот. Видови на ПП апарати и примена. Употреба на прирачни средства. Посебен дел од програмата за полагање стручен испит за ракување со:

Хидроагрегати

2.1.1. Хидротурбини: Видови и состав на хидротурбини: видови на хидротурбини и примена (Пелтонова, Францисова, Капланова). Начин на работа на поедините хидротурбини (главни делови, улога и конструктивни решенија: спирала, спроводно коло, работно коло, сифон, предтурбински затварач, турбинско лежиште, носечко лежиште, турбински регулатор, генератор). Конструктивни карактеристики на придружната опрема и уредите надвор од машинската сала.Функционирање на поедини делови и уреди во нормален режим на работа

и во случај на пореметување (работно коло, спроводно коло, регулациони затворачи). Екслоатација на хидротурбините: Технолошка шема на постројката. Улови кои мораат да бидат исполнети за стартување (полнење на спиралите, подмачкување на лежиштата). Синхронизација и зголемување на оптеретувањето. Режим на работа (параметри кои го карактеризираат процесот). Промени на режимот на работа. Пратење на работата на турбината и параметрите кои се контролираат во текот на работата, параметрите кои се мерат и регулираат. Заштити и блокади во постројката. Намалување на снагата на турбината и работа во празен од. Нормално запирање и брзо запирање (опис на операциите кои се вршат при запирањето). Хавариско запирање (ситуации и мерки). Докуменатција на експлаотација на постројката: инструкции за експлоатација од испорачателите, локални инструкции за експлоатација, потребни технолошки шеми и др. Технички заштити. Одржување на хидротурбините: Превентивно одржување (преглед и контрола на работата, турбината и придружната опрема). Тековно одржување (ревизија на турбината и придружната опрема ; тековни поправки на дефекти). Прописи за работа за делови на опремата на постројката кога постројката е во работа. Обезбедување на услови за работа на персоналот при одржувањето на поедини делови на постројкта при работа. Документација за инспекциски преглед. 2.1.2. Хидро- механичка опрема: цевководи, затварачи, вентили, конструкција, погонска опрема, карактеристики, улога, принцип на работа. Технолошки заштити. 2.1.3. Генератори: конструкција, карактеристики, ограничувања, погонски дијаграми P-Q , возбуда, улога, принципи, лежишта, СО2 систем. Електрична заштита и технолошки заштити. 2.1.4. Управување со постројките: компјутерски контролни и надзорни системи (SCADA), функција, улога и карактеристики. Посебни прописи за заштита при работа. Црпни станици Видови и состав на црпни станици (водоводна, канализациска, иригациона, дренажна): главни делови, принцип на работа и карактеристики на црпните станици. Видови на пумпи и начин на работа (центрифугални, пропелерни, клипни, запчести, турбопумпи, ејекторски и други). Главни делови на пумпите: работно коло, спроводно коло, дифузор, вратило, лежишта, заптивка и др. Помошна опрема кај пумпите:усисна корпа, клапни, затварачи, уреди за обезвоздушување и шмукање на воздухот од работното коло и др. Заштитна и помошна опрема: хидрофорски постројки, еклектрични заштити, вентили и обезвоздушувачи и др. Експлоатација на црпните станици: технолошка шема на постројката. Услови кои мора да бидат исполнети за стартување. Работни дијаграми за разни видови пумпи. Определување на работна точка. Опис и редослед на операциите при стартување. Стартување на пумпите. Режим на работа (параметри кои го карактеризираат процесот), Пратење на работата на пумпите и параметрите кои се контролираат во текот на работата. Заштити и блокади во постројката. Паралелно работење на пумпите. Регулација на работата на

пумпите со промена на бројот на вртежи. Начин на регулација на бројот на вртежите на погонските мотори. Регулационен вентил- работа на постројката при различни експлоатациони потреби. Нормално запирање. Хавариско запирање (ситуации и мерки). Документација за експлоатација на постројката: инструкции за експлоатација од нарачателите, локални инструкции за експлоатација , потребни технолошки шеми и др. Одржување на црпните станици: Превентивно одржување (преглед и контрола на работата, пумпата и придружната опрема). Тековно одржување (ревизија за пумпата и придружната опрема;нтековни поправки на дефекти). Прописи за работа за делови од опремата на постројката кога постројката е во работа. Обезбедување на услови за работа на персоналот при одржување на поедини делови на постројката при работа. Документација за инспекциски преглед. Посебни прописи за заштита при работа.

5.3. III - Дел

Заеднички дел од програмата за полагање стручен испит за ракување со:

1. Генератори на гас 2. Уреди за подготвување на напојна, котловска и разладна вода 3. Уреди за полнење и манипулација на технички гасови

3.1. Уреди и постројки за манипулација со природен гас 4. Садови под притисок 5. Уреди за сушење 6. Технолошки печки

Технички материјали: состав на материјата, физички, хемиски, механички и технолошки особини на материјалите. Метали: поделба, особености, добивање, примена, обработка. Легури: видови, особини, примена. Неметали: особини, примена. Изолациони материјали: особини, примена. Заптивни материјали: особини, примена. Мазива: особини, поделба, примена. Корозија: настанување, заштита. Основи на електротехника : Електрична струја: видови, примена. Мерни единици за струја, напон, отпор, моќ, енергија. Отпор за проводниците. Омов закон, Термоелементи. Статички електрицитет негова појава кај машините. Електрични мотори и генератори. Трансформатори. Електрична заштита: заземјување, нулување, громобрани, автоматски прекинувачи, осигурувачи. Основи на термоенергетика: Основни поими : енергија- работа, работно тело, агрегатни состојби, големини на состојбата, густина, специфичен волумен, притисок, температура, топлотно ширење на телата. Закони за гасовите: закони за идеалните гасови, равенка на состојбата, прв главен закон, специфична топлина, внатрешна енергија , енталпија промена на состојбата. Втор главен закон: кружни процеси, втор главен закон, повратни и неповратни процеси, ентропија, промена на состојбата во Т-ѕ дијаграм. Реални гасови : испарување и кондензација, водена пареа, прозводство на водена пареа во

парогенератор, основни процеси на водената пареа кај парните машини во p-v и Т-ѕ дијаграм. Простирање на топлината: спроведување- кондукција, пренесување со струење – конвекција, премин на топлината, зрачење- радијација. Изменувачи на топлина. Влажен воздух . Разладен процес. Согорување: горива (поим, поделба, состав), согорување (дефиниција, топлина на согорување, потребен воздух за согорување, коефициент на вишок на воздух), продукти на согорувањето, припрема на горивата за согорување, потполно и непотполно согорување, топлотни губитоци при согорувањето, контрола на процесот на согорување. Технологија на напојна вода: водата во природата, видови нечистотии, р-Н вредност, филтрација, дегазација, декарбонизација, деминерализација (јонски изменувачи), регенерација на изменувачите, напојна вода, разладна вода, отпадни води, уреди за хемиска припрема на водата. Организација на работа кај постројката: организација на експлоатација и одржување : информирање, комуницирање, евидентирање, улога на ракувачот. Заштита на работа: права и должности на ракувачот. Заштита од : механички повреди, електрична струја, загадување на работната средина, бучава, вибрации, отровни и експлозивни материи. Давање прва помош. Улога на ракувачот. Заштита од пожари: опасности од пожар. Мерки, средства и техничка опрема за гасење на пожари. Права и должности на ракувачот. Видови на ПП апарати и нивна примена. Употреба на прирачни средства. Посебен дел од програмата за полагање на стручен испит за ракување со:

3.1. Генератори на гас

Видови и состав на генераторите за гас: Намена, конструкција и видови на генератори на гас. Поделба: спрема видот на горивото и гасот што го произведува, спрема смерот на движење на работниот флуид, спрема начинот на влез на воздух за гасификација. Генератори за гас со подвижна и неподвижна решетка и без решетка. Просторот во кој се одвива гасификација. Уреди за дозирање на гориво, вентилатори за воздух, цевка за вдувување на воздухот, механизам за движење на решетката, намена на уреди за добивање на гориво (масла). Решетки за носење на горивото и пепелот. Довод на воздух или мешавина на пареа и воздух. Цевовод за одвод на произведениот гас. Експлоатација на генераторите за гас: Технолошка шема на постројката. Опис на работата на определен генератор на гас. Основни делови. Карактеристики на горивата за генераторот на гас и остатоци од согорувањето. Продуктивност и искористување. Главни погонски карактеристики, режим на работа. Подготовка за пуштање во работа, пуштање и спојување на главниот цевовод. Постапка при запирање. Контрола на параметрите во експлоатација. Контролни мерни инструменти и потребен алат. Чистење на генераторскиот гас. Документација за експлоатација на генераторите на гас: инструкции за експлоатација од испорачателот, локални инструкции за експлоатација и др. Одржување на генераторите на гас: Превентивно одржување (преглед и контрола на работата на генераторот на гас и придружната опрема).Тековно

одржување (ревизија нја генераторот на гас и придружната опрема,тековни поправки на дефекти). Прописи за работа врз делови на опремата од постројката кога постројката е во работа. Обезбедување на услови за работа на персоналот од одржувањето на поедини делови од постројката при работа на постројката. Докуменатција за инспекциски прегледи. Посебни прописи за заштита при работа 3.2. Уреди за подготвување на напојна, котловска и разладна вода Напомена: Наместо Основи на термоенергетика од трет дел на Заедничкиот дел на Програмата, ракувачите на овие уреди ќе полагаат:Технологија на подготвување на водата. ТЕХНОЛОГИЈА НА ПОДГОТВУВАЊЕ НА ВОДАТА: Водата во природата – сурова вода. Примеси во суровата вода: механички, колоидни , соли. Тврдина на водата: карбонатна, некарбонатна и вкупна тврдина. Определување на вкупната тврдина на водата и единици за мерење на тврдината. Припрема на сирова вода и технолошки постапки (филтрација, флокулација, дегазација). Постапки и уреди за отстранување на механичките и колоидните примеси од суровата вода (декарбонизација). Постапки и уреди за отстранување на солите (деминерализација). Примена на јонски изменувачи на. Катјонски, анјонски и мешани филтри. Технологија на јонска измена. Регенерација на јонските изменувачи. Определување на „п„ и „м„ алкалитет на водата. Определување на p-H вредност и спроводливост на водата. Термичка подготовка на водата. Отстранување на кислородот од напојната вода. Отстранување на суспендирани материи од напојната вода. Карактеристики на напојната вода спрема видот на котелот - нормативи. Хемиско испитување на водата. Улога и потребен квалитет на разладната вода – подготовка и контрола на квалитетот. Видови и состав на уредите за подготовка на напојна, котловска и разладна вода: Видови на уреди за припрема на вода и нивна поделба спрема намената. Конструктивни карактеристики на поедини делови од уредите за хемиска припрема на водата (уреди за декарбонизација, разни мешалки, песочни филтри, пумпи, дозир пумпи, резервоари за разладни хемикалии, арматури, јонски изменувачи, регенератор и др. ). Контролни мерни инструменти за пратење на работата на уредите. Експлоатација на уредите за подготвување на напојна, котловска и разладна вода: Технолошка шема на постројката. Подготовка на постројките за пуштање во работа. Пуштање на постројката. Пратење на работата на постројката. Контола на одвивање на технолошкиот процес. Потребни хемиски анализи. Запирање на постројката. Регенерација на филтрите. Документација за експлоатација на уредите.: инструкции за експлоатација од испорачателот, локални инструкции за експлоатација и др. Одржување на уредите за подготвување на напојна, котловска и разладна вода: Превентивно одржување (преглед и контрола на работата, уредите и придружната опрема), Тековно одржување (ревизија на опремата). Прописи за работа врз деловите од опремата од постројката кога постројката е во работа. Обезбедување на услови за работа на персоналот од одржувањето на поедини делови од постројката при работа на постројката. Документација за инспекциски прегледи. Посебни прописи за заштита при работа.

3.3. Уреди за полнење и манипулација со технички гасови Видови на уреди за полнење и манипулација со технички гасови : Видови на садови за технички и други садови на гасови (стабилни резервоари, преносни резервоари, боци). Уреди за полнење на боци и преносни резервоари (мануелно). Автоматски полнилици за големи и средни капацитети. Преточувалишта:локација, големина и опрема, начин на преточување на гасовите. Степен на полнење за резервоари и боци. Полнилици за боци, пунктови за полнење, опрема за пунктовите, карусел за полнење на боци. Уреди за испитување на боците под притисок, Складирање на боците под притисок. Складирање на боците и преносните резервоари. Опрема и арматура за редукција и регулација на притисокот на гасот. Станица за мешање на гасовите, цевководи, запирна и сигурносна арматура. Експлоатација на уреди за полнење и манипулација со технички гасови : Технолошка шема на постројката.Подготвување на резервоарите и боците за полнење со гасови. Прво полнење на резервоарите. Одоригација на гасовите. Полнење на боците на рампи за полнење. Транспорт на полни и празни боци. Контрола на полнењето и заптивноста. Третман на неисправни боци. Работа со експлозиви, запалливи и отровни гасови. Пречки при работата. Складирање на празни и полни боци и резервоари. Технички прописи и услови за полнење и манипулација со гасовите. Документација за експлоатација на уредите. Одржување на уреди за полнење и манипулација со технички гасови : Превентивно и тековно одржување : преглед и контрола на заптивноста и функционалната исправност на инсталацијата, опремата и арматурата на садовите и рампите за преточување : отстранување на гасовите од резервоарите и бозите, отстранување на нечистотиите и водата, поправка на вентилите и боците, алат за одржување. Законски и технички прописи за ракување и одржување на уредите за полнење и манипулација со технички гасови. Посебни прописи за заштита при работа 3.3.1. Уреди и постројки за манипулација со природен гас

1. Магистрални и разводни гасоводи

Состав на магистралниот и разводниот гасовод: намена, конструкција и основни елементи. Поделба спрема притисоци и капацитет. Приемна и отпремна чистачка станица, линијски дел, блок станици, вкрстување со комуникации, заштитен појас, работен појас. Блок вентил, вентил за издувни свеќи. Антикорозивна заштита – премази, изолациони ленти, катодна заштита, импулсен гас, уреди за гасен кондензат. Уред за чистење со метанол. Зони на опасност. Ех изведба. Диспечерски служби , телеметрија, телекомуникации, радио врски, телефонски врски. Мерно – контролни уреди – манометар, сигнализатор на проток, сигнализатор на притисок. Експлоатација: Физичко- хемиски особини и карактеристики на природен гас. Постапка за чистење. Продуктивност и коефициент на корисно дејство. Подготовка на прво заполнување, постапка за заполнување. Разбивање на кристални затварачи. Постапка при запирање, продувување,

неопходни испитувања. Контрола и манипулација при работа, технолошка шема. Технички прописи, упатства, налози. Режим на работа и одржување на работни параметри. Можни пречки во работата. Постапки во случај на пожар или експлозија. Евидентирање и отстранување на недостаоците кои се појавуваат во текот на експлоатацијата, хавариски запирања. Комуникации со радио и телефонски врски. Контрола на катодна заштита. Одржување: Превентивно одржување и одржување во текот на работата. Редовна контрола на виталните делови и инструменти на системот и отстранување на помали дефекти и недостатоци. Прегледи и контрола на заптивност и функционална исправност на инсталацијата, опремата и арматурата. Отстранување на нечистотии и вода. Редовни и периодични прегледи. Проверка на функционалност на електро напојување , статика и евиденција на дефекти. Контрола на мерни инструменти. Подготовка за ремонт, план за ремонт и детална контрола и испитување на уредите и постројките. Пробен погон по извршен ремонт. Резервна опрема, материјали и алат. Законски и технички прописи за ракување. Посебни прописи од заштита при работа 2. Градски мрежи

Техничко- технолошки карактеристики на градски гасоводни мрежи Состав на градски гасоводни мрежи: Намена, конструкција и основни елементи. Поделба спрема притисоци и капацитети. Линијски дел. Раводна арматура за секцијски шахти. Вкрстување со комуникации, заштитен појас. Блок за издувни свеќи. Антикорозивна заштита – премази, изолациони ленти, катодна заштита, уреди за гасен кондензат. Диспечерска служба, телеметрија, телекомуникации – радио врски, телефонски врски. Мерно контролни уреди- манометри, сигнализатор на проток, сигнализатор на притисок. Експлоатација: Физичко – хемиски особини и карактеристики на природен гас. Постапка за чистење. Продуктивност и коефициент на корисно дејство. Подготовка за прво заполнување, постапки за заполнување. Постапки за запирање, продувување, неопходни испитувања. Контрола и манипулација при работа, технолошка шема. Технички прописи, упатства, налози. Режим на работа и одржување на работни параметри. Можни пречки во работата. Постапка во случај на пожар или експлозија. Едидентирање и отстранување на недостатоци кои се јавуваат во текот на експлоатацијата, хаваријски запирања. Комуникација со телефонски и радио врски. Контрола на катодна заштита. Одржување: Превентивно одржување и одржување во текот на работата. Редовна контрола на виталните делови и инструменти на системот и отстранување на помали дефекти и недостатоци. Преглед и контрола на заптивност и функционална исправност на инсталацијата, опремата и арматурата. Отстранување на нечистотии и вода. Редовни и периодични прегледи. Проверка на исправноста на електричните инсталации, статистика и евиденција на дефекти. Контрола на мерни инструменти. Подготовка за ремонт, план за ремонт и детална контрола и испитување на уредите и постројките. Пробен погон по извршен ремонт. Резервна опрема, материјали и алат. Законски и технички прописи за ракување и одржување на опремата.

Посебни прописи од заштита при работа

3. ГМС (Главна мерна станица) ГМРС (Главна мерно-регулациона станица) РС(Регулациона станица) и МС(Мерна станица)

Техничко-технолошки карактеристики

Видови и состав на мерни и регулациони станици: Намена, конструкција и основни елементи. Поделба спрема притисоци и капацитети. Против пожарен вентил. Влезни вентили, регулатор на притисок со блок вентил. Сигурносен вентил, мерач на проток, анализатор на гас. Инсталација за загревање на гасот, уред за одоризација, издувна свеќа, антикорозивна заштита. Громобранска инсталација и заземјување. Зони на опасност, Ех изведба, диспечерска служба, телеметрија, радио врски телефонска врска. Мерни уреди и инструменти (манометри, термометри, трансмитери на притисок, температура и густина). Компјутери за обработка на податоци. Инсталација за кондензат, инсталација за издувување. Експлоатација: Физичко-хемиски особини на природен гас. Подготовка за прво заполнување, постапка за запирање, постапка за празнење и издувување. Технолошка шема. Контрола при работа и ракување со постројките. Режим на работа и одржување на работните параметри, можни пречки при работата. Евидентирање и отстранување на недостатоци кои се појавуваат при експлоатацијата. Постапка во случај на пожар и експлозија. Технички прописи, упатство за работа и налози за работа. Комуникација со радио врски и телефони. Телеметрија, контрола на електронско напојување и заземјување. Одржување: Превентивно одржување и одржување во текот на работата. Редовна контрола на виталните делови и инструменти на системот и отстанување на помали дефекти и недостатоци. Прегледи и контрола на заптивност и функционална исправност на инсталацијата, опремата и арматурата. Отстранување на нечистотии и вода. Редовни и периодични прегледи. Проверка на функционалноста на електричните инсталации статистика и евиденција на дефекти. Контрола на мерни инструменти. Подготвување за ремонт, план за ремонт и детална контрола и испитување на уредите и постројките. Пробен погон по извршен ремонт. Резервна опрема, материјали и алат. Законски технички прописи за ракување и одржување на природен гас.

Посебни прописи од заштита при работа

3.4. Садови под притисок

Видови и состав на садовите под притисок: Дефиниција на садови под притисок. Определување на класата на садовите. Поделба: спрема физичко-геометриските карактеристики: спрема карактеристиките на гасот: спрема намената. Садови за транспорт на гасови: водови, опис и примена. Вагонски цистерни, автоцистерни, бродови-танкери, боци резервоари. Собирници, разделувачи, изменувачи на топлина, прегревачи на пареа. Конструкција на садовите, изработка, опрема и означување. Преглед и испитување на садовите кај производителот. Видови и карактеристики на челични боци. Распознавање на видот на гасот спрема бојата со која се означува. Запорна и сигурносна арматура.

Експлоатација на садовите под притисок: Подготвување за полнење, полнење, преточување, начин и опрема. Степен на полнење. Прво полнење на резервоарите. Отстранување на нечистотиите и водата. Складирање на боците и преносните резервоари. Контрола на притисокот и температурата. Обележување на податоците на резервоарите од безбедносни и заштитни причини. Експлозии и постапка во случај на експлозија. Постапка во случај на пожар. Користење на гасовите од садовите, регулација на притисокот. Прописи и услови за користење и ракување со садови под притисок. Одржување на садовите под притисок: Чистење. Заштита од корозија. Преглед и проверка на садовите од надворешната и внатрешната страна и утврдување на степенот на деформација. Испитување на садовите за непропустливост. Редовни и периодични прегледи. Периодични прегледи, ревизија и замена на запорната арматура, регулаторите на притисокот и сигурносните вентили. Технички прописи за производство и одржување на садовите под притисок.

Посебни прописи за заштита при работа 3.5. Уреди за сушење

Видови и состав на уредите за сушење: Основни принципи за сушење. Видови на влага во материјали. Хемиско врзување на влагата. Физичка, хемиска и механичка влажност. Видови и начин на сушење. Видови на уреди за сушење (сушари); коморни, тунелски, со лента, ротациони, со дување, контактни, сублимациони, високофреквентни. Основни делови на сушарите. Додатни топлотни извори. Опрема, араматура, мерни инструменти, капацитет и начин на загревање. Документација за експлоатација на уредите. Експлоатација на уредите за сушење: технолошка шема на постројката. Подготовка за пуштање во работа. Пуштање во работа. Режим на работа и контрола на работните параметри. Одржување на режимот на работа спрема зададените параметри. Квалитет на готовиот производ. Контрола на процесот на согорување. Нормално и хавариско запирање. Контрола на работата на сушарата и помошните уреди. Контрола на добиениот производ. Одржување на уредите за сушење: Превентивно одржување (преглед и контрола на работната опрема). Тековно одржување (ревизија на опремата). Прописи за работа врз деловите од опремата од постројката, кога постројката е во работа. Обезбедување на условите за работа на персоналот од одржувањето на поедини делови при работа на постројката.

Посебни прописи за заштита при работа 3.6. Технолошки печки Видови и состав на технолошките печки: Намена и принцип на работа на технолошките печки. Основни делови на технолошките печки. Размена на топлина во технолошките печки. Карактеристики на горивата за технолошките печки. Карактеристики на материјалот и готовиот производ кој се обработува во технолошките печки. Контролни мерни инструменти на процесот во технолошките печки.

Експлоатација на технолошките печки: Подготовка на печките за пуштање во работа. Пуштање во работа на печката. Режим на работа и контрола на работните параметри. Одржување на режимот на работа спрема зададените параметри. Квалитет на готовиот производ. Контрола на готовиот производ. Контрола на процесот на согорување. Регулација на процесот. Нормално и хавариско запирање. Контрола на печката и помошните уреди. Контрола на добиениот производ. Прописи за работа на печките. Документација за работа на печките. Одржување на технолошките печки: Превентивно одржување (преглед и контрола на работната опрема). Тековно одржување (ревизија на опремата, озидот и изолацијата). Прописи за работа врз деловите од опремата од постројката, кога постројката е во работа. Обезбедување на условите за работа на персоналот од одржувањето на поедини делови при работа на постројката.

5.4. IV - Дел Заеднички дел од програмата за полагање стручен испит за ракување со: 1. Трафостаници и разводни постројки 2. Диспечерски центри и центри за далечинско управување

3. Електро команди - дистрибутивни диспечерски центри Основи на електротехниката: Видови на струи и нивна примена.

Единични мерки за струја, напон, моќност и енергија (активна, реактивна и привидна). Отпорност, индуктивност, капацитативност, импеданси и единични мерки. Мерни инструменти за регистрирање на електрични големини. Директно и индиректно мерење на електрични големини. Начин на пресметување на еквивалентни вредности. Омов закон и Џулов закон. Кирхофови закони. Електрично поле - Кулонов закон. Електромагнетно поле, основни закони. Статички електрицитет на машините и опремата, во атмосферата. Акумулатори: видови, принцип на работа и примена. Исправувачи и инвертори.

Организација на работа во постројката: Организациона поставеност на постројката во електроенергетскиот систем. Организација на експлоатација и одржување на постројката. Организација во погонското информирање, комуницирање и евидентирање. Улога на ракувачот со центарот за диспечерско и далечинско управување, во електро командите - дистрибутивните диспечерски центри, трафостаниците и разводните постројки за спроведување на организацијата на работа.

Заштита при работа: Права и должности на работникот во областа на заштита при работа. Заштита од механички повреди, електрична струја и микроклиматско загадување. Лични и заеднички средства за заштита при работа. Заштита од експлозивни материи и пожари. Видови на противпожарни апарати и нивна примена. Давање прва помош на лица повредени од удар на електрична струја. Улога на ракувачот на центарот за диспечерско и далечинско управување, во електро командите - дистрибутивните диспечерски центри, трафостаниците и разводните постројки во спроведување на мерките за заштита при работа.

Посебен дел од програмата за полагање стручен испит за ракување со: 1. Трафостаници и разводни постројки

Основи на електрични мерења и заштита: Електрични мерења на основните величини, мерни инструменти, единични мерки. Мерни трансформатори: типови, карактеристики, ознаки и примена во разводните постројки. Видови на електрична заштита: заземјување, нуловање, громобрани, автоматски прекинувачи, специјални видови на заштита, заштита од статички електрицитет и др. Основни типови на релејна заштита, примена и начин на функционирање.

Основи на електротехниката: Потрошувачка на електрична енергија. Квалитет во снабдувањето со електрична енергија. Загуби на електрична енергија, видови и начин на намалување. Пренос на електрична енергија. Основни принципи за претварање на електричната енергија. Електромотори, генератори, компензатори и трансформатори, видови, примена.

Видови и елементи на постројките: Основни елементи на трафостаницата како составен дел на електроенергетскиот систем и намена. Видови и намена на основните елементи на разводната постројка: прекинувачи, раставувачи, блокади - електрични и механички, заземјувачи. Еднополни шеми на ВН разводни постројки, сопствена потрошувачка, сигурносни извори на напојување, непрекинато напојување. Заземјување на трафостаниците и разводните постројки. Заштита на трафостаниците и разводните постројки: релејна, громобранска, одводници на пренапони, од превисок напон на допир и чекор противпожарна и др. Помошни извори за напојување со електрична енергија, типови и карактеристики. Командни табли и ормани, командно сигнални струјни кругови и нивни елементи. Компјутерски, контролни и надзорни системи (SCADA).

Експлоатација на постројките: Манипулирање, водење на потребна погонска евиденција. Режим на работа, паралелна работа на енергетски трансформатори (услови). Компензација на реактивна моќност. Пореметување на работата на ЕЕС заради хаварии во трафостаниците или далекуводите, постапка за нивно отстранување и нормализирање на состојбите, информирање и идентификација. Контрола на работата и состојбата на елементите во постројките. Следење и контрола во распределбата на моќноста и напонските состојби. Координација на работата на надредени и подредени хиерархиски нивоа во смисла на управувањето.

Одржување на постројките: Изведување на работи со елементите на постројката со потребна манипулација, работен налог и дозвола за работа, комуникација со диспечерски центар, подготвителни работи и обезбедување на местото на работа. Работа во близина на делови под напон, зони на опасност. Спроведување и евидентирање на редовното одржување и ремонтите на елементите на постројките. Подготвување и процес на пуштање на постројката во експлоатација. Редовен и присилен прекин во експлоатацијата. 2. Центар за диспечерско и далечинско управување Основи на електроенергетиката: Општи електроенергетски дефиниции: дневен дијаграм траење на оптоварување, константна енергија, максимална и минимална моќност. Производство на електрична енергија.

Електрични мрежи и интерконекции. Потрошувачка на електрична енергија. Ниво на квалитет во снабдувањето на потрошувачите со електрична енергија, напон, фреквенција. Карактеристики на потрошувачите. Загуби на електрична енергија во мрежата. Електроенергетски биланс на активна и реактивна енергија. Економичност во планирањето на електроенергетиката од аспект на распоред на ремонти на ТЕЦ и користење на акумулациите на ХЕЦ. Економски диспечинг. Распределба на оптоварувањата меѓу централите. Технички минимум кај ТЕЦ и ограничувачки фактори за воведување. Ограничување на потрошувачката на електрична енергија во ЕЕС, критериуми за висината и редослед на ограничувањето. Преносни можности на 400, 220, 110 и 35 kV-ните далекуводи и од што зависат. Појава на зголемени напони во дел или целиот ЕЕС, налин на разрешување. Начин на користење на компензаторот во ЕЕС за задоволување на потребите од реактивна моќност и одржување на напонските прилики. Степен на сигурност на работата на ЕЕС. Ревизии и ремонти на електроенергетските постројки. Основи на регулација, автоматско водење и мерење: Основи на телемеханика. Синхронизација на елементите на ЕЕС. Повторно автоматско вклучување на далекуводите. Автоматско фреквентно растоварување. Секундарна регулација на фреквенција и моќност на размена. Основни принципи на електрични мерења на електрични величини. Автоматска регулација на напон. Опременост на центарот: Сметачка опрема за подршка на функциите на центарот. Програмски пакети за остварување на функциите на центарот. Приказ за надзор на состојбите на ЕЕС. Средства за задавање на команди на елементите на ЕЕС. Врски со подредени центри за управување односно со објектите за управување. Функции и задачи на центарот: Одржување на ЕЕС во нормална погонска состојба, активности во ЕЕС да од хавариска состојба се врати во постхавариска или нормална погонска состојба. Одржување на билансот на потребите од електрична енергија и производство односно планиран увоз или извоз преку процесот на автоматска регулација на фреквенцијата - АГЦ, односно со издавање на команди за промена на производството. Пратење на надзор на вклопната состојба, напонски прилики, токови на моќност на мрежата и начините на промена на вклопната состојба. Потреби и начини на островска работа на дел од ЕЕС. Потребни мерки за спречување на распад во ЕЕС. Одржување на центарот: Дијагностицирање на дефектите; на сметачката опрема, програмска подршка, помошни системи, телекомуникациона и телеинформациона опрема во центарот и објектите. Постапки за отстранување на појавените дефекти во опремата. Надлежност на диспечерот над персоналот при манипулација во постројките: Подготовка на налог за работа во постројките во ЕЕС кои се во надлежност на диспечерскиот центар. Постапки при издавање на работен налог на одговорното лице во постројката каде ќе се вршат интервенции. Постапки по завршување на работите по работниот налог. Заштита при работа: Постапки за заштита при работа во центарот. 3. Електро команди - дистрибутивни диспечерски центри Основи на електроенергетиката: Општи електроенергетски дефиниции: дневен дијаграм траење на оптоварување, константна енергија,

максимална и минимална моќност. Електрични мрежи. Потрошувачка на електрична енергија. Дијаграми на оптоварување. Квалитет во снабдувањето на потрошувачите со електрична енергија. Карактеристики на потрошувачите. Загуби на електрична енергија во мрежата. Преземање на неопходни мерки за нормализирање на состојбата во случај на пореметена работа на дистрибутивната мрежа. Ревизии, ремонти и прегледи на електроенергетските постројки. Оптимализација на работата на електродистрибутивната мрежа. Основи на електрични мерења и заштита: Електрични мерења на основните големини, мерни инструменти, единични мерки. Мерни трансформатори: видови, карактеристики и примена. Видови на електрични заштити: заземјување, нуловање, громобрани, одводници на пренапони, од превисок напон на допир и чекор, автоматски прекинувачи специјални видови на заштита, заштита од статички електрицитет. Основни типови на релејна заштита. Видови и состави на постојните центри: Видови на диспечерски центри: надворешни (периферни) органи, пренос на командите, налози и извршни елементи. Еднополни и развиени шеми на постројката. Сигнализација: видови, опрема и цел. Извори на напојување на командите и сигналните кола. Инструменти и опрема за следење на процесот на командување. Командни табли и ормани, командно - сигнални струјни кругови. Компјутерски контролни и надзорни системи - SCADA системи. Сопствена потрошувачка: напојување, шеми, елементи на развод, автоматика. Помошни извори и извори за сигурносно напојување; видови, елементи и командување. Видови елементи на постројките: Основни елементи на трафостаницата како составен дел на електроенергетскиот систем и намена. Видови намена на основните елементи на разводната постројка: прекинувачи, растеретувачи, блокади-електрични и механички, заземјувачи и друго. Заштита на трансформаторските станици и разводни постројки: релејна, громобранска, одводници на пренапон, заштита од превисок напон на допир и чекор, противпожарна заштита и друго. Функционирање на центрите: Манипулирање со опремата која се командува. Следење и контрола на потрошувачката на енергијата, моќноста и напонската состојба. Обезбедување на безбедна работа на постројката. Обезбедување на помошни извори за напојување. Издавање на налог за непосредно манипулативно управување со постројката. Координирање на работата со повисоки органи за управување на објектот. Преземање неопходни мерки за нормализирање на состојбата во случај на пореметена работа на дистрибутивната мрежа. Водење погонска документација. Одржување на центрите: Постојан и повремен надзор над функционирањето на елементите на дистрибутивните диспечерски центри. Потреба за обезбедување на резервни делови и резервни материјали за инструментите, уредите и опремата. Обезбедување исправен извор за напојување со електрична енергија на телеметриските и комуникационите уреди. Постапки при погонско информирање, комуницирање и евидентирање. Подготвување за тековно одржување. Постапки за спроведување на тековното одржување. Учество на ракувачот на центарот во спроведувањето на ремонтно одржување. Заштита при работа: Постапки за заштита при работа во центрите.

6.

РА

СП

ОР

ЕД

НА

ОБ

УК

АТ

А

Оп

ис

на

тем

атск

ите

цел

ин

и и

те

ми

те н

а П

ро

грам

ата

за п

ол

агањ

е и

спи

т за

стр

учн

а о

спо

соб

ен

ост

на

рак

увач

и с

о:

1.

Пар

ни

тур

би

ни

; 2

. Га

сни

тур

би

ни

; 3

. К

отл

арн

иц

и;

4.

Пар

ни

кл

ип

ни

ма

ши

ни

; 5

. М

ото

ри

со

вн

атр

еш

но

со

гор

увањ

е;

6.

Ко

мп

ре

сор

и и

раз

лад

ни

по

стр

ојк

и;

7.

Це

нтр

алн

о г

ре

ењ

е и

кл

им

ати

зац

ија

; 8

. Ен

ер

гетс

ки б

ло

к за

пр

ои

зво

дст

во н

а е

ле

ктр

ичн

а е

не

рги

ја.

р.б

р.

Об

лас

т/те

ма

Пр

едав

ач(и

) Б

ро

ј на

часо

ви-н

аста

ва

Нач

ин

на

изв

ед

увањ

е н

а н

аста

вата

A.

ЗАЕД

НИ

ЧК

И Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА

A.1

. Те

хни

чки

мат

ер

ија

ли

: Ф

изи

чки

, хе

ми

ски

, м

ехан

ичк

и и

те

хно

ло

шки

кар

акте

ри

сти

ки н

а м

атер

ија

ли

те.

Мет

али

: п

од

ел

ба,

кар

акте

ри

сти

ки, д

об

ива

ње,

пр

им

ена.

Лег

ури

: ви

до

ви,

кар

акте

ри

сти

ки,

пр

им

ен

а.

Не

ме

тал

и,

изо

лац

ио

ни

м

атер

ија

ли

:осо

би

ни

, п

ри

ме

на.

За

пти

вни

м

атер

ија

ли

и м

ази

ва:

осо

би

ни

, п

од

ел

ба

и п

ри

мен

а.

Ко

ро

зија

: нас

тан

увањ

е и

заш

тита

ред

.пр

оф

. д-р

Сто

јан

че

Нус

ев/

д

оц

. д-р

Иго

р

Ан

др

еевс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

A.2

. О

сно

ви н

а е

ле

ктр

оте

хни

ка:

Елек

три

чна

стр

уја

(ви

до

ви

и п

ри

мен

а),

мер

ни

ед

ин

иц

и з

а: с

труј

а, н

апо

н,

отп

ор

, м

оќ,

ен

ерги

ја.

Ста

тичк

и е

лек

три

ци

тет,

нег

ова

по

јава

ка

ј м

аши

ни

те.

Елек

три

чни

м

ото

ри

и

ге

нер

ато

ри

. Тр

ансф

ор

мат

ор

и.

Елек

три

чна

заш

тита

: за

зем

јува

ње,

н

улув

ање,

гр

ом

об

ран

и,

авто

мат

ски

п

рек

ин

увач

и,

оси

гур

увач

и

вон

р. п

ро

ф. д

-р Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/ во

нр

. пр

оф

. д-р

Ни

кол

а А

цев

ски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

A.3

. О

сно

ви н

а те

рм

ое

не

рге

тик

а -

1 д

ел

: О

сно

вни

по

им

и:

енер

гија

-раб

ота

, р

або

тно

те

ло

, аг

рег

атн

и

сост

ојб

и,

гол

еми

ни

на

сост

ојб

ата,

гус

тин

а. З

ако

ни

за

гасо

вите

: за

кон

и

за

ид

еал

ни

те

гасо

ви,

рав

енка

н

а со

сто

јбат

а,

пр

в гл

авен

за

кон

, сп

еци

фи

чна

топ

ли

на,

вн

атр

ешн

а ен

ерги

ја

, ен

тал

пи

ја

пр

ом

ена

на

сост

ојб

ата.

В

тор

гл

авен

за

кон

: кр

ужн

и

пр

оц

еси

, вт

ор

гл

авен

за

кон

, п

овр

атн

и и

неп

овр

атн

и п

ро

цес

и,

ентр

оп

ија

, п

ро

мен

а н

а со

сто

јбат

а во

Т-

ѕ д

ија

грам

. Р

еал

ни

га

сови

: и

спар

увањ

е и

ко

нд

ен

зац

ија

, во

ден

а п

ареа

, п

ро

зво

дст

во

на

вод

ена

пар

еа

во

пар

оге

нер

ато

р,

осн

овн

и

пр

оц

еси

н

а во

ден

ата

пар

еа

кај

пар

ни

те

маш

ин

и в

о p

-v и

Т-ѕ

ди

јагр

ам.

Aка

дем

ик

Гли

гор

К

анев

че

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

А.4

. О

сно

ви н

а те

рм

ое

не

рге

тик

а -

2 д

ел

: П

ро

сти

рањ

е н

а то

пл

ин

ата:

сп

ро

вед

увањ

е-

кон

дук

ци

ја,

пр

енес

увањ

е

со

стр

уењ

е –

кон

векц

ија

, п

рем

ин

н

а то

пл

ин

ата,

зр

ачењ

е-

рад

ија

ци

ја.

Изм

енув

ачи

на

топ

ли

на.

Вл

аже

н

возд

ух.

Раз

лад

ен п

ро

це

с. С

ого

рув

ање:

го

ри

ва (

по

им

, п

од

ел

ба,

со

став

), с

ого

рув

ање

(деф

ин

иц

ија

, то

пл

ин

а н

а со

гор

увањ

е,

по

треб

ен

во

здух

за

со

гор

увањ

е,

коеф

иц

иен

т н

а ви

шо

к н

а во

здух

).

Пр

од

укти

н

а со

гор

увањ

ето

, п

ри

пр

ема

на

гор

ива

та з

а со

гор

увањ

е,

по

тпо

лн

о

и

неп

отп

ол

но

со

гор

увањ

е,

топ

ло

тни

гу

би

тоц

и п

ри

со

гор

увањ

ето

, ко

нто

ро

ла

на

пр

оц

есо

т н

а со

гор

увањ

е. Т

ехн

ол

оги

ја н

а н

апо

јна

вод

а: в

од

ата

во

пр

ир

од

ата,

ви

до

ви

неч

ист

оти

и,

р-Н

вр

едн

ост

, ф

ил

трац

ија

, д

егаз

аци

ја,

дек

арб

он

иза

ци

ја,

дем

ин

ерал

иза

ци

ја (

јон

ски

изм

ен

увач

и),

рег

енер

аци

ја

на

изм

ен

увач

ите

, н

апо

јна

вод

а,

раз

лад

на

вод

а,

отп

адн

и в

од

и, у

ред

и з

а хе

ми

ска

пр

ип

рем

а н

а во

дат

а.

Aка

дем

ик

Гли

гор

К

анев

че

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

А.5

. О

рга

ни

зац

ија

на

раб

ота

ка

ј п

ост

ро

јкат

а: О

рга

ни

зац

ија

н

а ек

спл

оат

аци

ја

и

од

рж

увањ

е:

ин

фо

рм

ир

ање,

ко

мун

иц

ир

ање,

еви

ден

тир

ање,

ул

ога

на

рак

увач

от

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д

-р Т

але

Гер

ами

тчи

оск

и/

до

ц. д

-р В

анѓе

лче

М

итр

евск

и/

д

оц

. д-

р В

лад

им

ир

Ми

јако

вски

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

А.6

. За

шти

та н

а р

або

та:

Пр

ава

и д

ол

жн

ост

и н

а р

акув

ачо

т.

Заш

тита

о

д:

мех

ани

чки

п

овр

еди

, е

лек

три

чна

стр

уја,

за

гад

увањ

е н

а р

або

тнат

а ср

еди

на,

буч

ава,

ви

бр

аци

и,

отр

овн

и и

екс

пл

ози

вни

мат

ери

и.

Дав

ање

пр

ва п

ом

ош

. У

ло

га н

а р

акув

ачо

т.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д

-р Т

але

Гер

ами

тчи

оск

и/

до

ц. д

-р В

анѓе

лче

М

итр

евск

и/

д

оц

. д-

р В

лад

им

ир

Ми

јако

вски

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

А.7

. За

шти

та

од

п

ож

ари

: М

ерки

, ср

едст

ва

и

техн

ичк

а о

пр

ема

за г

асењ

е н

а п

ож

ари

. П

рав

а и

до

лж

но

сти

на

рак

увач

от.

Ви

до

ви н

а П

П а

пар

ати

и н

ивн

а п

ри

ме

на.

У

по

треб

а н

а п

ри

рач

ни

ср

ед

ства

.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д

-р Т

але

Гер

ами

тчи

оск

и/

до

ц. д

-р В

анѓе

лче

М

итр

евск

и/

д

оц

. д-

р В

лад

им

ир

Ми

јако

вски

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Б.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА Р

АК

УВ

АЊ

Е С

О П

АР

НИ

ТУ

РБ

ИН

И

Б.1

. П

ро

цес

и в

о п

арн

ите

тур

би

ни

: ак

ци

он

и, р

еакц

ио

ни

со

и

без

м

еѓуп

рег

рев

ање,

со

о

дзе

мањ

е,

кон

де

нза

ци

и,

пр

оти

впр

ити

сни

. Кл

аси

фи

кац

ија

на

пар

ни

те т

урб

ин

и.

Глав

ни

д

ело

ви

на

пар

ни

те

тур

би

ни

: ку

ќиш

та,

мл

азн

иц

и,

ро

тор

и,

ди

јаф

раг

ми

, вр

ати

ла,

л

ежи

шта

, за

пти

вки

. То

пл

отн

и з

агуб

и.

Рег

улац

ија

на

раб

ота

та н

а п

арн

ите

тур

би

ни

. То

пл

отн

о ш

ир

ење

на

дел

ови

те н

а ту

рб

ин

ата.

Зап

тива

ње

на

тур

би

нат

а. М

асл

ен с

ист

ем н

а ту

рб

ин

ата.

Заш

тита

на

тур

би

нат

а. П

ом

ош

на

оп

рем

а н

а ту

рб

ин

скат

а п

ост

ро

јка:

д

еаер

ато

рск

а п

ост

ро

јка,

н

апо

јни

п

умп

и,

кон

де

нза

тор

ска

по

стр

ојк

а,

кон

ден

з п

умп

и,

пум

пи

за

раз

лад

на

вод

а, е

жек

тор

и,

загр

евач

и

на

нап

ојн

ата

вод

а.

Топ

ло

техн

ичк

и

мер

ења:

и

нст

рум

ен

ти

и

мет

од

и

за

мер

ење

на

пр

ити

сок,

те

мп

ерат

ура,

п

ро

ток,

н

иво

. Те

хно

ло

шки

за

шти

ти

во

по

стр

ојк

ата.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Б.2

. Ек

спл

оат

аци

ја н

а п

арн

ите

тур

би

ни

: Те

хно

ло

шка

ше

ма

на

пар

о

тур

би

нск

ата

по

стр

ојк

а.

Осн

овн

и

раб

отн

и

пар

амет

ри

. Р

егул

аци

он

а ш

ем

а н

а ту

рб

ин

скат

а п

ост

ро

јка.

По

дго

товк

а н

а п

ост

ро

јкат

а за

пуш

тањ

е о

д

лад

на

сост

ојб

а.

Пр

егр

евањ

е н

а д

ел

ови

те

на

тур

би

нск

ата

по

стр

ојк

а. П

ро

врту

вањ

е н

а ту

рб

ин

ата

на

но

ми

нал

ен

б

ро

ј н

а вр

теж

и.

По

сти

гнув

ање

н

а н

ом

ин

алн

а сн

ага.

К

он

тро

ла

на

по

гон

скат

а со

сто

јба:

те

мп

ерат

ури

, п

ри

тисо

ци

, п

ро

тоц

и,

ни

вои

, б

ро

ј н

а вр

теж

и,

виб

рац

ии

и

д

р.

на

по

еди

ни

д

ело

ви

од

п

ост

ро

јкат

а. Р

асте

рет

увањ

е н

а п

ост

ро

јкат

а. З

апи

рањ

е

на

тур

би

нат

а.

Пуш

тањ

е

на

тур

би

нат

а о

д

раз

ли

чни

то

пл

отн

и с

ост

ојб

и.

До

кум

ента

ци

ја з

а ек

спл

оат

аци

ја н

а п

арн

ите

ту

рб

ин

и:

ин

стр

укц

ии

за

ек

спл

оат

аци

ја

од

и

спо

рач

ате

ло

т, л

ока

лн

и и

нст

рук

ци

и з

а ек

спл

оат

аци

ја ,

п

отр

ебн

и т

ехн

ол

ош

ки ш

еми

и д

р.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Б.3

. О

др

жув

ање

на

тур

би

ни

те:

Ко

нтр

ол

а н

а со

сто

јбат

а н

а д

ел

ови

те н

а ту

рб

ин

скат

а п

ост

ро

јка

пр

и з

асто

ј и

пр

и

отв

ор

ена

тур

би

на.

Пр

оп

иси

за

раб

ота

вр

з д

ело

ви о

д

тур

би

нск

ата

по

стр

ојк

а ко

га

тур

би

нат

а е

во

раб

ота

.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Об

езб

ед

увањ

е н

а ус

ло

ви з

а р

або

та н

а п

ерсо

нал

от

од

о

др

жув

ањет

о н

а п

оед

ин

и д

ел

ови

од

по

стр

ојк

ата

пр

и

раб

ота

та н

а ту

рб

ин

ата.

Б.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р Б

ож

ин

Д

он

евск

и

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

В.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА Р

АК

УВ

АЊ

Е С

О Г

АС

НИ

ТУ

РБ

ИН

И

В.1

. В

ид

ови

и с

ост

ав н

а га

сни

те т

урб

ин

и:

Глав

ни

де

ло

ви и

п

ри

нц

ип

н

а р

або

та

на

гасо

тур

би

нск

ите

п

ост

ро

јки

. П

ро

цес

и в

о г

асн

ите

тур

би

ни

. Кл

аси

фи

кац

ија

на

гасн

ите

ту

рб

ин

и.

Глав

ни

де

ло

ви н

а га

сни

те т

урб

ин

и:

куќи

шта

, ко

мо

ри

за

сого

рув

ање,

ро

тор

и,

ди

јаф

раг

ми

, вр

ати

ла,

л

ежи

шта

, за

пти

вки

, ку

ќиш

та.

Топ

ло

тни

за

губ

и.

Рег

улац

ија

на

раб

ота

та н

а га

сни

те т

руб

ин

и.

Топ

ло

тно

ш

ир

ење

на

де

ло

вите

н

а ту

рб

ин

ата.

За

пти

вањ

е н

а ту

рб

ин

ата.

Ко

мп

рес

ор

и:

рад

ија

лн

и,

акси

јал

ни

, кл

ип

ни

. П

ри

др

ужн

а о

пр

ема

на

гасо

тур

би

нск

и б

ло

к. З

ашти

та н

а ту

рб

ин

ата.

То

пл

оте

хни

чки

м

ере

ња:

и

нст

рум

енти

и

м

ерењ

е н

а п

арам

етр

ите

. Те

хно

ло

шка

за

шти

та

на

по

стр

ојк

ата.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

В.2

Ек

спл

оат

аци

ја н

а га

сни

те т

урб

ин

и:

Техн

ол

ош

ка ш

ем

а н

а га

сно

-

тур

би

нск

а п

ост

ро

јка.

О

сно

вни

р

або

тни

п

арам

етр

и.

По

дго

товк

а н

а п

ост

ро

јкат

а за

п

ушта

ње

(г

ор

иво

, во

здух

, во

да)

. П

ушта

ње

во

раб

ота

и

п

ост

игн

увањ

е н

а н

ом

ин

алн

и п

арам

етр

и.

Ко

нтр

ол

а н

а п

ого

нск

ата

сост

ојб

а:

тем

пер

атур

а,

пр

ити

соц

и,

пр

ото

ци

, н

иво

а, б

ро

ј н

а вр

теж

и,

виб

рац

ии

и д

р.

на

по

еди

ни

д

ел

ови

о

д

по

стр

ојк

ата.

Р

асте

рет

увањ

е

на

тур

би

нат

а. З

апи

рањ

е н

а ту

рб

ин

ата.

До

кум

ента

ци

ја з

а ек

спл

оат

аци

ја

на

гасн

ите

ту

рб

ин

и:

ин

стр

укц

ии

за

ек

спл

оат

аци

ја о

д и

спо

рач

ател

от,

ло

кал

ни

ин

стр

укц

ии

за

екс

пл

оат

аци

ја, п

отр

ебн

и т

ехн

ол

ош

ки ш

ем

и и

др

.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

В.3

О

др

жув

ање

на

тур

би

ни

те:

Ко

нтр

ол

а н

а со

сто

јбат

а н

а д

ел

ови

те н

а ту

рб

ин

скат

а п

ост

ро

јка

пр

и з

асто

ј и

пр

и

отв

ор

ена

тур

би

на.

Пр

оп

иси

за

раб

ота

вр

з д

ело

ви о

д

тур

би

нск

ата

по

стр

ојк

а ко

га

тур

би

нат

а е

во

раб

ота

. О

без

бе

дув

ање

на

усл

ови

за

раб

ота

на

пер

сон

ало

т о

д

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

од

рж

увањ

ето

на

по

еди

ни

де

ло

ви о

д п

ост

ро

јкат

а п

ри

р

або

та н

а ту

рб

ин

ата.

В.4

П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р Б

ож

ин

Д

он

евск

и

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Г.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА Р

АК

УВ

АЊ

Е С

О К

ОТЛ

АР

НИ

ЦИ

Г.

1.

Ви

до

ви

и

сост

ав

на

коте

лск

ите

п

ост

ро

јки

: Гл

авн

и

де

ло

ви

и

пр

ин

ци

п

на

раб

ота

н

а п

арн

ите

и

вр

ело

вод

ни

те

котл

и

(пр

оц

ес

на

раб

ота

).

Ко

тли

со

го

лем

а за

фат

ни

на

на

вод

а и

ко

тли

со

во

до

греј

ни

ц

евки

. Ш

ема

на

коте

лск

а п

ост

ро

јка

за

сого

рув

ање

на:

цвр

сти

, те

чни

и

га

сови

ти

гор

ива

. П

ро

цес

н

а со

гор

увањ

е (с

о

пр

ир

од

на

пр

ом

аја,

со

ве

шта

чка

пр

ом

аја-

со

н

адп

ри

тисо

к и

со

п

од

пр

ити

сок

во

ло

жи

ште

то).

П

ри

ро

дн

а и

п

ри

нуд

а ц

ир

кул

аци

ја

на

вод

ата.

Ло

жи

шта

, р

ешет

ки

и с

ого

рув

ање,

мл

ин

ови

, го

ри

лн

иц

и,

загр

евн

и

по

врш

ин

и,

загр

евач

и,

исп

арув

ачи

, се

пар

ато

ри

, ве

нти

лат

ор

и,

кан

али

за

во

здух

и

д

им

ни

га

сови

, за

твар

ачка

ар

мат

ура,

си

гур

но

сни

ве

нти

ли

, р

егул

аци

он

а и

м

ерн

а о

пр

ема,

п

умп

и,

ози

д,

изо

лац

ија

. Те

хно

ло

шка

за

шти

та

и

бл

ока

ди

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р

Ил

ија

Ми

јако

вски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р Ѓ

ор

ѓи

Тро

мб

ев/

до

ц. д

-р

Вл

ади

ми

р М

ија

ковс

ки/

д

оц

. д-р

Цве

те

Ди

ми

три

еска

/ д

оц

. д-р

Сањ

а П

оп

овс

ка

Вас

ил

евск

а

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Г.2

. Ек

спл

оат

аци

ја

на

коте

лск

ите

п

ост

ро

јки

: Те

хно

ло

шка

ш

ем

а н

а ко

тел

скат

а п

ост

ро

јка.

По

дго

товк

а, п

ушта

ње

во

р

або

та

и

по

сти

гнув

ање

по

лн

а сн

ага

на

коте

ло

т.

Реж

им

на

раб

ота

: ко

нтр

ол

а н

а о

дн

осо

т во

да

– го

ри

во,

гор

иво

-

возд

ух.

Ко

нтр

ол

а н

а п

ого

нск

ата

сост

ојб

а:

тем

пер

атур

и,

пр

ити

соц

и,

пр

ото

ци

, н

иво

а, в

иб

рац

ии

и

др

. н

а п

ое

ди

ни

д

ел

ови

о

д

по

стр

ојк

ата.

П

лан

ско

за

пи

рањ

е н

а п

ост

ро

јкат

а.

Вал

кањ

е (ч

ист

ење)

н

а за

грев

ни

те

по

врш

ин

и

(од

н

адво

ре

шн

а и

вн

атр

еш

на

стр

ана)

. Х

авар

иск

и

ситу

аци

и

(хав

ари

ско

за

пи

рањ

е,

мер

ки).

До

кум

ен

тац

ија

за

екс

пл

оат

аци

ја н

а ко

тел

ски

те

по

стр

ојк

и:

ин

стр

укц

ии

за

ек

спл

оат

аци

ја

од

и

спо

рач

ате

ло

т. Л

ока

лн

и и

нст

рук

ци

и з

а ек

спл

оат

аци

ја,

по

треб

ни

те

хно

ло

шки

шем

и и

др

.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р

Ил

ија

Ми

јако

вски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р Ѓ

ор

ѓи

Тро

мб

ев/

до

ц. д

-р

Вл

ади

ми

р М

ија

ковс

ки/

д

оц

. д-р

Цве

те

Ди

ми

три

еска

/ д

оц

. д-р

Сањ

а П

оп

овс

ка

Вас

ил

евск

а

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Г.3

. О

др

жув

ање

на

коте

лск

ите

п

ост

ро

јки

: К

он

тро

ла

на

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

сост

ојб

ата

на

де

ло

вите

од

ко

тел

скат

а п

ост

ро

јка

пр

и

заст

ој

и п

ри

раб

ота

. П

ро

пи

си з

а р

або

та в

рз

дел

ови

од

ко

тел

скат

а п

ост

ро

јка

кога

ко

тел

от

е

во

раб

ота

. О

без

бе

дув

ање

на

усл

ови

за

раб

ота

на

пер

сон

ало

т о

д

од

рж

увањ

ето

на

по

еди

ни

де

ло

ви о

д п

ост

ро

јкат

а п

ри

р

або

та

на

коте

ло

т.

До

кум

ента

ци

ја

за

ин

спек

ци

ски

п

рег

ле

ди

.

До

нев

ски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р

Ил

ија

Ми

јако

вски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р Ѓ

ор

ѓи

Тро

мб

ев/

до

ц. д

-р

Вл

ади

ми

р М

ија

ковс

ки/

д

оц

. д-р

Цве

те

Ди

ми

три

еска

/ д

оц

. д-р

Сањ

а П

оп

овс

ка

Вас

ил

евск

а

Г.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р Б

ож

ин

Д

он

евск

и/

ред

. пр

оф

. д-

р И

ли

ја М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д-р

Ѓо

рѓи

Тр

ом

бев

/ д

оц

. д-р

В

лад

им

ир

Ми

јако

вски

/

до

ц. д

-р Ц

вете

Д

им

итр

иес

ка/

до

ц. д

-р С

ања

По

по

вска

В

аси

лев

ска

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Г-1

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА Р

АК

УВ

АЊ

Е С

О Г

АС

НИ

КО

ТЛА

РН

ИЦ

И

Г-1

.1.

Ви

до

ви

на

гасн

и

котл

арн

иц

и:

По

тре

би

и

н

ачи

ни

за

ве

нти

лац

ија

на

гасн

ите

ко

тлар

ни

ци

, ви

до

ви н

а го

ри

ва,

гор

ил

ни

ци

и

о

пр

ема

на

гор

ил

ни

ци

те,

оп

ис

на

фун

кци

он

ир

ањет

о н

а и

нст

алац

ија

та з

а со

гор

увањ

е н

а го

ри

вото

.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р

Ил

ија

Ми

јако

вски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р Ѓ

ор

ѓи

Тро

мб

ев/

до

ц. д

-р

Вл

ади

ми

р М

ија

ковс

ки/

д

оц

. д-р

Цве

те

Ди

ми

три

еска

/ д

оц

. д-р

Сањ

а П

оп

овс

ка

Вас

ил

евск

а

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Г-1

.2.

Експ

ло

атац

ија

н

а ко

тел

ски

те

по

стр

ојк

и:

Нам

ена

и

усл

ови

за

ко

ри

сте

ње

на

затв

арач

кио

т ве

нти

л

, гл

авн

ио

т п

рек

ин

увач

за

иск

луч

увањ

е н

а е

лек

три

чнат

а ен

ерги

ја ,

ста

ни

ца

за р

едук

ци

ја н

а га

с и

гас

на

рам

па,

ш

ем

а и

со

др

жи

на

на

упат

ство

то

за

рак

увањ

е и

о

др

жув

ање

на

гасн

ата

котл

арн

иц

а.

Со

др

жи

на

на

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р

Ил

ија

Ми

јако

вски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р Ѓ

ор

ѓи

Тро

мб

ев/

до

ц. д

-р

Вл

ади

ми

р М

ија

ковс

ки/

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

секо

јдн

евн

ото

н

адгл

ед

увањ

е н

а га

сни

те

ло

жи

шта

, и

нст

алац

ија

, во

дењ

е и

со

др

жи

на

на

дн

евн

ико

т за

л

ож

ење.

до

ц. д

-р Ц

вете

Д

им

итр

иес

ка/

до

ц. д

-р С

ања

По

по

вска

В

аси

лев

ска

Г-1

.3.

Од

рж

увањ

е н

а га

сни

те

котл

арн

иц

и:

Пр

ове

рка

, п

рег

ле

ди

, ко

нтр

ол

и

и

исп

иту

вањ

а.

Пер

ио

ди

за

р

едо

вни

и

во

нр

едн

и

пр

егл

ед

и,

со

др

жи

на

на

пр

егл

ед

ите

.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р

Ил

ија

Ми

јако

вски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р Ѓ

ор

ѓи

Тро

мб

ев/

до

ц. д

-р

Вл

ади

ми

р М

ија

ковс

ки/

д

оц

. д-р

Цве

те

Ди

ми

три

еска

/ д

оц

. д-р

Сањ

а П

оп

овс

ка

Вас

ил

евск

а

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Г-1

.4.

По

себ

ни

пр

оп

иси

за

заш

тита

од

по

жар

и е

ксп

ози

и и

за

шти

та п

ри

раб

ота

. р

ед. п

ро

ф. д

-р Б

ож

ин

Д

он

евск

и/

ред

. пр

оф

. д-

р И

ли

ја М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д-р

Ѓо

рѓи

Тр

ом

бев

/ д

оц

. д-р

В

лад

им

ир

Ми

јако

вски

/

до

ц. д

-р Ц

вете

Д

им

итр

иес

ка/

до

ц. д

-р С

ања

По

по

вска

В

аси

лев

ска

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Д.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА Р

АК

УВ

АЊ

Е С

О П

АР

НИ

КЛ

ИП

НИ

МА

ШИ

НИ

Д

.1.

Ви

до

ви и

со

став

на

пар

ни

те к

ли

пн

и м

аши

ни

: Гл

авн

и

де

ло

ви

и

пр

ин

ци

п

на

раб

ота

н

а п

арн

ите

кл

ип

ни

м

аши

ни

. П

од

елб

а н

а п

арн

ите

м

аши

ни

сп

ре

ма

деј

ство

то н

а п

ареа

та-

ком

пау

нд

, та

нд

ем

и м

аши

ни

без

ко

нд

ен

зац

ија

. П

од

ел

ба

на

пар

ни

те

маш

ин

и

спр

ема

кон

стр

укти

вни

те

кар

акте

ри

сти

ки

– хо

ри

зон

тал

ни

, ве

рти

кал

ни

, сп

ор

оо

дн

и,

бр

зоо

дн

и,

стаб

ил

ни

, п

ол

уста

би

лн

и,

ло

ком

пб

ил

ни

и с

пец

ија

лн

и.

Пр

оц

еси

во

п

арн

ата

маш

ин

а-

ин

ди

като

рск

и

ди

јагр

ам,

степ

ен

н

а ко

ри

сно

деј

ство

. Р

азво

де

н м

ехан

иза

м,

рег

улат

ор

и и

о

стан

ати

де

ло

ви н

а м

аши

нат

а. Р

егул

аци

ја н

а р

або

тата

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

на

пар

нат

а м

аши

на.

И

нст

рум

енти

за

ко

нтр

ол

а н

а р

або

тата

н

а м

аши

нат

а.

Ви

до

ви

на

кон

ден

зато

ри

за

п

арн

ите

маш

ин

и,

пум

пи

и у

ред

и з

а п

од

мач

кува

ње

на

по

дви

жн

ите

де

ло

ви.

Д.2

. Ек

спл

оат

аци

ја

на

пар

ни

те

кли

пн

и

маш

ин

и:

Техн

ол

ош

ка

шем

а н

а п

ост

ро

јкат

а.

По

дго

товк

а за

р

або

та

на

пар

ни

те

маш

ин

и,

кар

акте

ри

сти

ки

на

раб

отн

ото

те

ло

, п

од

гото

вка

на

гор

иво

то,

пуш

тањ

е во

р

або

та,

след

ење

на

раб

ота

та н

а м

аши

нат

а и

мер

ење

и

кон

тро

ла

на

раб

отн

ите

п

арам

етр

и.

Пр

ом

ени

н

а о

пте

ре

тува

њет

о.

Зап

ир

ање

н

а м

аши

нат

а-

пл

анск

о

и

хава

ри

ско

. Д

оку

мен

тац

ија

за

ек

спл

оат

аци

ја

на

пар

ни

те

маш

ин

и:

ин

стр

укц

ии

за

е

спл

оат

аци

ја

на

исп

ор

ачат

ел

от,

ло

кал

ни

ин

стр

укц

ии

за

експ

ло

атац

ија

, п

отр

ебн

и т

ехн

ол

ош

ки ш

еми

и д

р.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Д.3

. О

др

жув

ање

на

пар

ни

те к

ли

пн

и м

аши

ни

: П

рев

ен

тивн

о

од

рж

увањ

е,

пр

егл

еди

, ко

нтр

ол

а,

мо

жн

и

нед

ост

аоц

и

од

екс

пл

оат

аци

јата

. Те

ковн

о о

др

жув

ање:

де

мо

нта

жа

и

мо

нта

жа

и р

еви

зија

на

маш

ин

ите

. О

пр

ем

а и

ал

ат з

а м

он

таж

а и

дем

он

таж

а. М

ож

ни

деф

екти

на

: п

арн

ите

ц

ил

ин

др

и,

кли

по

вите

, р

азво

дн

иц

ите

, гл

авн

ите

ве

нти

ли

, за

мај

ци

те,

леж

иш

тата

и д

руг

ите

де

ло

ви н

а м

аши

ни

те.

Ан

али

за

на

пр

ичи

ни

те

за

деф

екти

те.

Рез

ервн

и

дел

ови

и

за

ме

на

на

дел

ови

те.

Раб

оте

н

и

рем

он

тен

ци

клус

на

маш

ин

ите

.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Д.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р В

ито

ми

р

Сто

јан

овс

ки

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ѓ.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА Р

АК

УВ

АЊ

Е С

О М

ОТО

РИ

СО

ВН

АТР

ЕШН

О С

ОГО

РУ

ВА

ЊЕ

Ѓ.1

. В

ид

ови

и с

ист

ем

на

мо

тор

ите

за

сого

рув

ање

(МВ

С):

Д

ефи

ни

ци

ја

на

МВ

С.

Осн

овн

и

фаз

и

во

раб

ота

та

на

МВ

С.

Пр

ин

ци

п н

а р

або

та н

а че

тир

ита

ктен

и д

вота

кте

н

МВ

С.

Ко

ефи

ци

ент

на

кор

исн

о

деј

ство

. Н

ачи

ни

н

а за

пал

увањ

е н

а р

або

тнат

а см

еш

а –

Ди

зел

мо

тор

и и

Ото

м

ото

ри

. П

од

ел

ба

на

МВ

С :

сп

рем

а го

ри

вото

- н

а те

чно

, н

а га

сови

то и

на

цвр

сто

го

ри

во;

спр

ем

а п

ри

нц

ип

от

на

раб

ота

–

чети

ри

такт

ни

и

д

вота

ктн

и

, сп

рем

а

ред

. пр

оф

. д-р

Вес

на

Ми

кар

овс

ка

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

рас

по

ред

от

на

ци

ли

нд

ри

те-

ли

ни

ски

, В

- м

ото

ри

и д

р.

Лад

ење

на

МВ

С –

во

здуш

но

, во

ден

о.

Глав

ни

скл

оп

ови

, д

ел

ови

и

ур

ед

и

на

МВ

С;

неп

од

виж

ни

ск

ло

по

ви,

по

дви

жн

и с

кло

по

ви,

уред

за

нап

оју

вањ

е с

о г

ор

иво

, ур

ед з

а п

алењ

е н

а см

есат

а, у

ред

за

по

дм

ачку

вањ

е,

уред

за

лад

ење

и у

ре

д з

а ст

арту

вањ

е.

Ѓ.2

. Ек

спл

оат

аци

ја н

а м

ото

ро

т со

вн

атр

ешн

о с

ого

рув

ање:

О

пи

с н

а р

або

тата

на

оп

ре

де

ле

н М

ВС

. О

сно

вни

де

ло

ви.

Кар

акте

ри

сти

ки н

а го

ри

вата

на

МВ

С.

Глав

ни

по

гон

ски

ка

рак

тер

ист

ики

, р

ежи

м

на

раб

ота

, ш

ема

на

по

дм

ачку

вањ

е и

ш

ем

а н

а л

адењ

е.

Нач

ин

н

а ст

арту

вањ

е. О

пр

ед

ел

увањ

ето

на

оп

тим

ален

реж

им

на

раб

ота

. К

он

тро

ла

на

пар

амет

ри

те в

о е

ксп

ло

атац

ија

. Р

егул

аци

ја н

а р

або

тата

на

мо

тор

от.

До

кум

ен

тац

ија

за

раб

ота

та

на

МВ

С

: и

нст

рук

ци

и

за

експ

ло

атац

ија

о

д

исп

ор

ачат

ел

от,

ло

кал

ни

ин

стр

укц

ии

за

експ

ло

атац

ија

и

др

.

ред

. пр

оф

. д-р

Вес

на

Ми

кар

овс

ка

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ѓ.3

. О

др

жув

ање

на

мо

тор

ите

со

вн

атр

еш

но

со

гор

увањ

е:

Сек

ојд

нев

на

кон

тро

ла

пр

ед

ст

арту

вањ

е н

а м

ото

ро

т.

Ко

нтр

ол

а и

сер

виси

рањ

е н

а м

ото

ро

т: п

осл

е р

або

та о

д

50

h и

ли

по

ми

нат

и 1

50

0 k

m;

по

сле

раб

ота

од

30

0 h

ил

и

по

ми

нат

и

10

00

0

km;

по

сле

раб

ота

о

д

10

00

h

и

ли

п

ом

ин

ати

3

00

00

km

. У

твр

дув

ање

на

пр

ичи

ни

те

за

пр

ечки

во

раб

ота

та п

ри

сер

виси

рањ

ето

на

мо

тор

от.

ред

. пр

оф

. д-р

Вес

на

Ми

кар

овс

ка

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ѓ.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р В

есн

а М

ика

ро

вска

2

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Е.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

КО

МП

РЕС

ОР

И И

РА

ЗЛА

ДН

И П

ОС

ТРО

ЈКИ

Е.

1.

Ви

до

ви

и

сост

ав

на

ком

пр

есо

рск

ите

и

р

азл

адн

ите

п

ост

ро

јки

: Гл

авн

и

дел

ови

и

п

ри

нц

ип

н

а р

або

та

на

раз

лад

ни

те п

ост

ро

јки

. Р

азл

адн

и п

ро

цес

и.

Ви

до

ви н

а р

або

тен

фл

уид

- ка

рак

тер

ист

ики

. К

ом

пр

есо

ри

: кл

ип

ни

, р

ота

ци

он

и, т

урб

о ;

гл

авн

и д

ело

ви и

пр

ин

ци

п н

а р

або

та

на

ком

пр

есо

ри

те;

по

дм

ачку

вањ

е, л

адењ

е;

ре

жи

м н

а р

або

та и

рег

улац

ија

. К

он

де

нза

тор

и;

глав

ни

дел

ови

и

пр

ин

ци

п н

а р

або

та;

со в

од

ен

о и

со

во

здуш

но

лад

ење

; ко

нст

рук

ци

и.

Исп

арув

ачи

: п

од

елб

а сп

ор

ед

раб

отн

ио

т

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

/ р

ед

. пр

оф

. д

-р Ѓ

ор

ѓи Т

ро

мб

ев/

до

ц.

д-р

Ван

ѓел

че

Ми

трев

ски

/ д

оц

. д-р

Ц

вете

Ди

ми

три

еска

/ д

оц

. д-р

Сањ

а П

оп

овс

ка-

Вас

ил

евск

а

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

мед

иум

; п

ри

нц

ип

н

а и

спар

увањ

е;

кон

стр

укти

вни

и

звед

би

. О

стан

ати

ел

емен

ти в

о с

ост

ав н

а р

азл

адн

ите

п

ост

ро

јки

: суш

ач, с

об

ир

ач, о

дво

јува

ч н

а м

асл

о. У

ре

д з

а р

егул

аци

ја и

уп

рав

увањ

е.

Е.2

. Ек

спл

оат

аци

ја

на

ком

пр

есо

рск

ите

и

р

азл

адн

ите

п

ост

ро

јки

: Те

хно

ло

шка

ш

ема

на

по

стр

ојк

ата.

П

од

гото

вка

на

по

стр

ојк

ата

за

пуш

тањ

е во

р

або

та,

Пуш

тањ

е во

р

або

та,

Ко

нтр

ол

а н

а р

або

тата

н

а п

ост

ро

јкат

а, п

од

мач

кува

ње

и л

адењ

е. Р

егул

аци

ја в

о

теко

т н

а р

або

тата

п

ри

п

ро

мен

а н

а о

пте

ре

тува

њет

о.

Во

дењ

е ев

ид

ен

ци

ја

за

раб

ота

та

на

по

стр

ојк

ата.

Д

оку

мен

тац

ија

за

ек

спл

оат

аци

ја

на

по

стр

ојк

ата:

и

нст

рук

ци

и

за

експ

лат

тац

ија

о

д

исп

ор

ачат

ело

т,

ло

кал

ни

и

нст

рук

ци

и

и

експ

ло

атац

ија

, п

отр

ебн

и

техн

ол

ош

ки ш

ем

и и

др

.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

/ р

ед

. пр

оф

. д

-р Ѓ

ор

ѓи Т

ро

мб

ев/

до

ц.

д-р

Ван

ѓел

че

Ми

трев

ски

/ д

оц

. д-р

Ц

вете

Ди

ми

три

еска

/ д

оц

. д-р

Сањ

а П

оп

овс

ка-

Вас

ил

евск

а

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Е.3

. О

др

жув

ање

на

ком

пр

есо

ри

те и

раз

лад

ни

те п

ост

ро

јки

: п

рев

ен

тивн

о о

др

жув

ање

и:

пр

ове

рка

на

зап

тивн

ост

, п

ро

вер

ка

на

фи

лте

ро

т за

м

асл

о

за

по

дм

ачку

вањ

е,

пр

ове

ка

на

сигу

рн

осн

ите

о

рга

ни

и

м

ерн

ите

и

нст

рум

ен

ти,

пр

ове

рка

н

а о

пр

емат

а за

р

егул

аци

ја.

Теко

вно

од

рж

увањ

е:

заф

ати

со

цел

да

се о

без

бед

и

мак

сим

алн

а еф

ика

сно

ст

и

сигу

рн

оо

ст

во

раб

ота

та.

Рем

он

тно

о

др

жув

ање:

р

еви

зија

, се

рви

сир

ање,

р

епар

аци

и и

зам

ена

на

до

трае

ни

де

ло

ви;

исп

иту

вањ

е

на

фун

кци

он

алн

ост

а н

а п

ост

ро

јкат

а.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

/ р

ед

. пр

оф

. д

-р Ѓ

ор

ѓи Т

ро

мб

ев/

до

ц.

д-р

Ван

ѓел

че

Ми

трев

ски

/ д

оц

. д-р

Ц

вете

Ди

ми

три

еска

/ д

оц

. д-р

Сањ

а П

оп

овс

ка-

Вас

ил

евск

а

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Е.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

/ р

ед

. пр

оф

. д

-р Ѓ

ор

ѓи Т

ро

мб

ев/

до

ц.

д-р

Ван

ѓел

че

Ми

трев

ски

/ д

оц

. д-р

Ц

вете

Ди

ми

три

еска

/ д

оц

. д-р

Сањ

а П

оп

овс

ка-

Вас

ил

евск

а

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ж.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

ЦЕН

ТРА

ЛН

О Г

РЕЕ

ЊЕ

И К

ЛИ

МА

ТИЗА

ЦИ

ЈА

Ж.1

. В

ид

ови

и с

ост

ав н

а п

ост

ро

јки

те з

а ц

ен

трал

но

гр

еењ

е и

кл

им

ати

зац

ија

: Гл

авн

и д

ело

ви и

пр

ин

ци

п н

а р

або

та н

а р

ед. п

ро

ф. д

-р Ѓ

ор

ѓи

Тро

мб

ев/

д

оц

. д-р

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

пар

ни

те

и

вре

ло

вод

ни

те

котл

и

(пр

оц

ес

на

раб

ота

).

Ко

тли

за

це

нтр

алн

и г

рее

ња.

Пр

оц

ес н

а со

гор

увањ

е (с

о

пр

ир

од

на

пр

ом

аја

и в

еш

тачк

а п

ро

мај

а).

Пр

ир

од

на

и

пр

ин

удн

а ц

ир

кул

аци

ја н

а во

дат

а.

Ло

жи

шта

, р

еш

етки

за

со

гор

увањ

е,

мл

ин

ови

, го

ри

лн

иц

и,

загр

евн

и

по

врш

ин

и,

вен

тил

ато

ри

, ка

нал

и

за

возд

ух

и

ди

мн

и

гасо

ви,

затв

ор

ачка

ар

мат

ура,

си

гур

но

сни

ве

нти

ли

, р

егул

аци

он

а и

мер

на

оп

рем

а, п

умп

и, о

зид

и и

зол

аци

ја

и

др

. Те

хно

ло

шка

за

шти

та

и

бл

ока

ди

н

а ко

тли

те.

Си

сте

ми

за

цен

трал

но

гр

еењ

е. К

ли

мат

изе

ри

: со

став

, гл

авн

и д

ело

ви, п

ри

нц

ип

на

раб

ота

.

Цве

те Д

им

итр

иес

ка

Ж.2

. Ек

спл

оат

аци

ја н

а п

ост

ро

јки

те з

а ц

ентр

алн

о г

рее

ње

и

кли

мат

иза

ци

ја:

Техн

ол

ош

ка

ше

ма

на

по

стр

ојк

ата

за

цен

трал

но

гр

еењ

е и

кл

им

ати

зац

ија

. П

од

гото

вка,

п

ушта

ње

во

раб

ота

и

п

ост

игн

увањ

е п

ол

на

снаг

а н

а ко

тел

от.

Р

ежи

м

на

раб

ота

н

а ко

тел

от:

ко

нтр

ол

а н

а о

дн

осо

т во

да

- го

ри

во,

гор

иво

- во

здух

. К

он

тро

ла

на

по

гон

скат

а со

сто

јба:

те

мп

ерат

ури

, п

ри

тисо

ци

, п

ро

тоц

и,

ни

воа,

ви

бр

аци

и и

др

. н

а п

ое

ди

ни

дел

ови

од

п

ост

ро

јкат

а.

Пл

анск

о

зап

ир

ање

на

по

стр

ојк

ата.

В

алка

ње

(чи

стењ

е)

на

загр

евн

ите

п

овр

ши

ни

н

а ко

тел

от

(од

н

адво

реш

на

и

внат

реш

на

стр

ана)

. Х

авар

иск

и

ситу

аци

и

(хав

ари

ско

за

пи

рањ

е,

мер

ки).

П

од

гото

вка

и

пуш

тањ

е во

р

або

та

на

по

стр

ојк

ата

за

кли

мат

иза

ци

ја

и

неј

зин

о

пр

атењ

е

и

рег

улац

ија

. Д

оку

мен

тац

ија

за

ек

спл

оат

аци

ја

на

по

стр

ојк

ите

за

ц

ентр

алн

о

грее

ње

и

кли

мат

иза

ци

ја:

ин

стр

укц

ии

за

ек

пл

оат

аци

ја о

д и

спо

рач

ател

от,

ло

кал

ни

ин

стр

укц

ии

за

екс

пл

оат

аци

ја ,

по

треб

ни

тех

но

ло

шки

ше

ми

и д

р.

ред

. пр

оф

. д-р

Ѓо

рѓи

Тр

ом

бев

/

до

ц. д

-р

Цве

те Д

им

итр

иес

ка

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ж.3

. О

др

жув

ање

на

по

стр

ојк

ите

за

ц

ен

трал

но

гр

еењ

е и

кл

им

ати

зац

ија

: К

он

тро

ла

на

сост

ојб

ата

на

дел

ови

те н

а п

ост

ро

јкат

а п

ри

за

сто

ј и

п

ри

р

або

та.

Пр

оп

иси

за

р

або

та в

рз

де

ло

ви о

д п

ост

ро

јкат

а ко

га е

во

раб

ота

. П

ост

апка

пр

и п

рск

ање

на

цев

ки.

Зам

ена

на

вен

тил

и.

Сер

вир

ање

на

гор

ил

ни

ци

те.

Сер

виси

рањ

е н

а кл

им

ати

зер

ите

. К

он

зер

вац

ија

н

а п

ост

ро

јки

те

пр

и

ред

. пр

оф

. д-р

Ѓо

рѓи

Тр

ом

бев

/

до

ц. д

-р

Цве

те Д

им

итр

иес

ка

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

пл

ани

рањ

е п

од

ол

г за

сто

ј. О

без

бед

увањ

е н

а ус

ло

ви з

а р

або

та

на

пер

сон

ало

т о

д

од

рж

увањ

ето

н

а п

оед

ин

и

де

ло

ви

од

п

ост

ро

јкат

а п

ри

р

або

та

на

по

стр

ојк

ата.

Д

оку

мен

тац

ија

за

ин

спек

ци

ски

пр

егл

ед

.

Ж

.4.

По

себ

ни

пр

оп

иси

за

заш

тита

пр

и р

або

та

ред

. пр

оф

. д-р

Ѓо

рѓи

Тр

ом

бев

/

до

ц. д

-р

Цве

те Д

им

итр

иес

ка

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

З.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

ЕН

ЕРГЕ

ТСК

И Б

ЛО

К З

А П

РО

ИЗВ

ОД

СТВ

О Н

А

ЕЛЕК

ТРИ

ЧН

А Е

НЕР

ГИЈА

З.

1.

Ви

до

ви

и

сост

ав

на

бл

око

вите

за

п

ро

изв

од

ство

н

а ел

ектр

ичн

а е

нер

гија

: Ти

по

ви

на

тер

мо

ел

ектр

ани

и

н

ивн

а о

сно

вна

оп

рем

а.

Пар

ни

ко

тли

: ен

ерге

тски

го

ри

ва,

пр

оц

ес

на

сого

рув

ање;

то

пл

оте

н

би

лан

с н

а ко

тел

от;

сн

абд

увањ

е

со

гор

иво

и

п

од

гото

вка

на

гор

иво

то

за

сого

рув

ање;

ви

до

ви

пар

оге

нер

ато

ри

(п

ро

точн

и,

со

бар

абан

и

д

р.)

п

ро

цес

и

во

пар

ни

те

котл

и;

глав

ни

де

ло

ви н

а п

аро

ген

ерат

ор

ите

: за

грев

ни

п

овр

ши

ни

; и

зол

аци

ја

и

ози

д;

рег

ули

рањ

е н

а п

арам

етр

ите

на

пар

еата

; о

бр

або

тка

на

нап

ојн

ата

вод

а и

на

кон

ден

зато

т; к

он

тро

ла

на

квал

ите

тот

на

вод

а и

на

пар

еата

; ва

лка

ње

на

загр

евн

ите

по

врш

ин

и (

внат

реш

ни

и

над

вор

еш

ни

тал

ози

); г

асо

возд

ушен

тр

акт

на

котл

ите

(в

енти

лат

ор

и,

кан

али

и д

р.)

; ел

ектр

о ф

ил

тер

отп

ре

ма

на

пе

пе

л и

шљ

ака;

оџ

ак.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. Пр

оф

д

-р Б

ож

ин

До

нев

ски

/

до

ц. д

-р В

лад

им

ир

М

ија

ковс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

З.2

. П

арн

и т

урб

ин

и: Г

лав

ни

де

ло

ви и

пр

ин

ци

п н

а р

або

та н

а п

аро

тур

би

нск

ите

п

ост

ро

јки

. П

ро

цес

и

во

пар

ни

те

тур

би

ни

: ак

ци

он

и,

ре

акц

ио

ни

, со

и

б

ез

меѓ

упр

егр

евањ

е,

со

од

зем

ање,

ко

нд

енза

ци

он

а,

пр

оти

впр

ити

сни

. К

алси

фи

кац

ија

на

пар

ни

те т

урб

ин

и.

Глав

ни

д

ело

ви

на

пар

ни

те

тур

би

ни

; ку

ќиш

та,

мл

азн

иц

и,

ро

тор

и,

ди

јаф

раг

ми

, вр

ати

ла,

л

ежи

шта

, за

пти

вки

. То

пл

отн

и з

агуб

и.

Рег

улац

ија

на

раб

ота

та н

а п

арн

ите

тур

би

ни

. То

пл

отн

о ш

ир

ење

на

дел

ови

те н

а ту

рб

ин

ите

. За

пти

вањ

е н

а ту

рб

ин

ата.

Мас

лен

си

стем

на

тур

би

нат

а. З

ашти

та н

а ту

рб

ин

ата.

По

мо

шн

а о

пр

ема

на

тур

би

нск

ата

по

стр

ојк

а;

деа

ерат

ор

ска

по

стр

ојк

а,

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. Пр

оф

д

-р Б

ож

ин

До

нев

ски

/

до

ц. д

-р В

лад

им

ир

М

ија

ковс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

нап

ојн

и

пум

пи

, ко

нд

ен

зато

рск

а п

ост

ро

јка,

ко

нд

енз

пум

па,

пум

пи

за

раз

лад

на

вод

а еј

екто

ри

, за

грев

ачи

на

нап

ојн

а во

да

. Ел

ектр

иче

н г

енер

ато

р (

мас

ле

н с

ист

ем,

лад

ењ

е).

Топ

ло

техн

ичк

и

мер

ења;

и

нст

рум

енти

и

м

ето

ди

за

м

ерењ

е н

а п

ри

тисо

кот,

те

мп

ерат

ура,

п

ро

ток,

ни

во. Т

ехн

ол

ош

ки з

ашти

ти н

а п

ост

ро

јкат

а.

З.3

. Ек

спл

оат

аци

ја

на

бл

око

вите

за

п

ро

изв

од

ство

н

а ел

ектр

ичн

а ен

ерги

ја:

Ста

ртн

а ш

ема

на

енер

гетс

ки

бл

ок.

Осн

овн

и

ел

ем

ен

ти

на

стар

тни

те

ше

ми

. Ек

спл

оат

аци

ја

на

пар

ни

те

котл

и;

по

дго

товк

а за

п

од

пал

увањ

е;

пуш

тачк

и

оп

ерац

ии

; п

ушта

ње

о

д

раз

ли

чни

то

пл

отн

и с

ост

ојб

и,

по

служ

увањ

е за

вр

еме

на

раб

ота

, р

ежи

мск

и

кар

ти;

зап

ир

ање

на

пар

оге

нер

ато

ро

т; е

ксп

ло

атац

ија

на

по

мо

шн

ата

оп

рем

а (в

енти

лат

ор

и,

отш

љак

увач

и и

отп

еп

ел

увањ

е, ц

ево

вод

, ка

нал

и).

Ек

спл

оат

аци

ја

на

тур

би

нск

ата

по

стр

ојк

а:

експ

ло

атац

ија

н

а п

ом

ош

нат

а о

пр

ема

(деа

ерат

ор

, н

апо

јна

по

стр

ојк

а,

кон

ден

зато

рск

а п

ост

ро

јка,

р

еген

ерат

ивн

а п

ост

ро

јка,

мас

ле

н с

ист

ем,

рег

улац

ија

, за

шти

та);

п

од

гото

вка

на

тур

би

нат

а за

п

ушта

ње

; п

ро

врту

вањ

е н

а ту

рб

ин

ата

и

пр

икл

учув

ање

на

ген

ерат

ор

от

на

мр

ежа;

о

пте

рет

увањ

е н

а ту

рб

ин

ата,

п

ушта

ње

на

тур

би

нат

а о

д р

азл

ичн

и т

оп

ло

тни

со

сто

јби

; за

пи

рањ

е н

а ту

рб

ин

ата.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. Пр

оф

д

-р Б

ож

ин

До

нев

ски

/

до

ц. д

-р В

лад

им

ир

М

ија

ковс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

З.4

. Х

авар

иск

и с

ост

ојб

и:

кај

пар

ни

те к

отл

и;

кај

тур

би

нат

а;

кај

по

мо

шн

ата

оп

рем

а;

пр

ичи

ни

и

п

осл

еди

ци

о

д

по

виш

ен

и в

иб

рац

ии

; п

ост

апки

пр

и п

оја

ва н

а ха

вар

ии

и

деф

екти

. Д

оку

ме

нта

ци

ја з

а ек

спл

оат

аци

ја н

а б

ло

кот;

и

нст

рук

ци

и

за

експ

ло

атац

ија

о

д

исп

ор

ачат

ело

т,

ло

кал

ни

и

нст

рук

ци

и

за

експ

ло

атац

ија

, п

отр

ебн

и

техн

ол

ош

ки

ше

ми

и

д

р.

До

кум

ента

ци

ја

за

ин

спек

ци

ски

пр

егл

еди

.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. Пр

оф

д

-р Б

ож

ин

До

нев

ски

/

до

ц. д

-р В

лад

им

ир

М

ија

ковс

ки

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

З.5

. О

др

жув

ање

на

оп

ре

мат

а н

а б

ло

кови

те

за

пр

ои

зво

дст

во

на

елек

три

чна

ен

ерги

ја:

Пр

евен

тивн

о

од

рж

увањ

е (п

рег

ле

д

и

кон

тро

ла

на

раб

ота

та

на

коте

ло

т, т

урб

ин

ата

и п

ом

ош

нат

а о

пр

ема

на

бл

око

т).

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. Пр

оф

д

-р Б

ож

ин

До

нев

ски

/

до

ц. д

-р В

лад

им

ир

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Теко

вно

од

рж

увањ

е (

рев

изи

ја н

а ко

тел

от,

тур

би

нат

а и

п

ом

ош

нат

а о

пр

ема

на

бл

око

т; т

еко

вни

по

пр

авки

на

деф

екти

). П

ро

пи

си з

а р

або

та в

рз

де

ло

ви о

д о

пр

ем

ата

на

бл

око

т ко

га б

ло

кот

е во

раб

ота

. О

без

бед

увањ

е н

а ус

ло

ви з

а р

або

та н

а п

ерсо

нал

от

за о

др

жув

ањет

о н

а п

оед

ин

и д

ел

ови

од

по

стр

ојк

ата

пр

и р

або

та н

а б

ло

кот.

Д

оку

мен

тац

ија

за

ин

спек

ци

ски

пр

егл

ед

и.

Ми

јако

вски

З.6

. У

пр

авув

ање:

ко

мп

јуте

рск

и

кон

тро

лн

и

и

над

зор

ни

си

сте

ми

(О

ВА

ТИО

Н),

фун

кци

ја, у

ло

га и

кар

акте

ри

сти

ки.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. Пр

оф

д

-р Б

ож

ин

До

нев

ски

/

до

ц. д

-р В

лад

им

ир

М

ија

ковс

ки

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

З.7

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р И

ли

ја

Ми

јако

вски

/ р

ед. П

ро

ф

д-р

Бо

жи

н Д

он

евск

и/

д

оц

. д-р

Вл

ади

ми

р

Ми

јако

вски

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Оп

ис

на

тем

атск

ите

це

ли

ни

и т

еми

те н

а П

ро

грам

ата

за п

ол

агањ

е и

спи

т за

стр

учн

а о

спо

соб

ен

ост

на

рак

увач

и с

о: 9

. Хи

др

оаг

ре

гати

и 1

0. Ц

рп

ни

ста

ни

ци

р.б

р.

Об

лас

т/те

ма

Пр

едав

ач(и

) Б

ро

ј на

часо

ви-н

аста

ва

Нач

ин

на

изв

ед

увањ

е н

а н

аста

вата

Ѕ.

ЗАЕД

НИ

ЧК

И Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА

Ѕ.1

. Те

хни

чки

мат

ер

ија

ли

: Ф

изи

чки

, хе

ми

ски

, м

ехан

ичк

и и

те

хно

ло

шки

кар

акте

ри

сти

ки н

а м

атер

ија

ли

те.

Мет

али

: п

од

ел

ба,

кар

акте

ри

сти

ки, д

об

ива

ње,

пр

им

ена.

Лег

ури

: ви

до

ви,

кар

акте

ри

сти

ки,

пр

им

ен

а.

Не

ме

тал

и,

изо

лац

ио

ни

м

атер

ија

ли

:осо

би

ни

, п

ри

ме

на.

За

пти

вни

м

атер

ија

ли

и м

ази

ва:

осо

би

ни

, п

од

ел

ба

и п

ри

мен

а.

Ко

ро

зија

: нас

тан

увањ

е и

заш

тита

.

ред

.пр

оф

. д-р

Сто

јан

че

Нус

ев/д

оц

. д-р

Иго

р

Ан

др

еевс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ѕ.2

. О

сно

ви н

а е

ле

ктр

оте

хни

ка:

Елек

три

чна

стр

уја

(ви

до

ви

и п

ри

мен

а),

мер

ни

ед

ин

иц

и з

а: с

труј

а, н

апо

н,

отп

ор

, м

оќ,

ен

ерги

ја.

Ста

тичк

и е

лек

три

ци

тет,

нег

ова

по

јава

ка

ј м

аши

ни

те.

Елек

три

чни

м

ото

ри

и

ге

нер

ато

ри

. Тр

ансф

ор

мат

ор

и.

Елек

три

чна

заш

тита

: за

зем

јува

ње,

н

улув

ање,

гр

ом

об

ран

и,

авто

мат

ски

п

рек

ин

увач

и,

оси

гур

увач

и.

вон

р. п

ро

ф. д

-р Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/ во

нр

. пр

оф

. д-р

Ни

кол

а А

цев

ски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ѕ.3

. О

сно

ви

на

хид

рау

ли

ката

: Р

авен

ка

на

кон

тин

уите

т.

Пас

кал

ов

зако

н.

Пр

ити

сок

(пи

езо

мет

ри

ска

виси

на,

ва

куум

, н

адп

ри

тисо

к).

Зако

н

за

од

рж

увањ

е н

а ен

ерги

јата

. П

оте

нц

ија

лн

а и

ки

нет

ичк

а ен

ерги

ја.

Ист

екув

ање

-пр

ото

к.

Зако

н

за

акц

ија

и

р

еакц

ија

. В

иск

ози

тет.

Тр

иењ

е,

ло

кал

ни

о

тпо

ри

, гу

би

тоц

и

на

пр

ити

сок.

Хи

др

аул

ичн

и м

аши

ни

: п

умп

и (

оп

шти

по

им

и,

вид

ови

, гл

авн

и д

ело

ви,

нап

ор

на

пум

пат

а, п

ро

ток

и

снаг

а н

а п

умп

ата,

Q

-H

кри

ви,

пар

алел

на

и

сер

иск

а р

або

та

на

пум

пи

те),

хи

др

оту

рб

ин

и

(осн

овн

и

по

им

и,

вид

ови

, гл

авн

и

дел

ови

, ак

ци

он

и

и

реа

кци

он

и

хид

ро

тур

би

ни

).

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

8

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Ѕ.4

. О

рга

ни

зац

ија

н

а р

або

тата

ка

ј п

ост

ро

јка

та:

Ор

ган

иза

ци

ја

на

експ

ло

атац

ија

и

о

др

жув

ање

на

по

стр

ојк

ата:

и

нф

ор

ми

рањ

е,

ком

уни

ци

рањ

е,

еви

де

нти

рањ

е, у

ло

га н

а р

акув

ачо

т.

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

2

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Ѕ.5

. За

шти

та н

а р

або

та:

Пр

ава

и д

ол

жн

ост

и н

а р

акув

ачо

т.

Заш

тита

о

д:

мех

ани

чки

п

овр

еди

, е

лек

три

чна

стр

уја,

за

гад

увањ

е н

а р

або

тнат

а ср

еди

на,

буч

ава

, ви

бр

аци

и,

отр

овн

и и

екс

пл

ози

вни

мат

ери

и.

Дав

ање

пр

ва п

ом

ош

. У

ло

га н

а р

акув

ачо

т.

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

2

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Ѕ.6

. За

шти

та

од

п

ож

ар:

Оп

асн

ост

о

д

по

жар

: м

ерки

, ср

едст

ва

и

техн

ичк

а о

пр

ем

а за

га

снењ

е н

а п

ож

ар.

Пр

ава

и

до

лж

но

сти

н

а р

акув

ачо

т.

Ви

до

ви

на

ПП

ап

арат

и и

пр

им

ен

а. У

по

тре

ба

на

пр

ир

ачн

и с

ре

дст

ва.

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

2

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

И.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

ХИ

ДР

ОА

ГРЕГ

АТИ

И

.1.

Ви

до

ви

и

сост

ав

на

хид

ро

тур

би

ни

: ви

до

ви

на

хид

ро

тур

би

ни

и

п

ри

мен

а (П

елто

но

ва,

Фр

анц

исо

ва,

Кап

лан

ова

).

Нач

ин

н

а р

або

та

на

по

еди

ни

те

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

хид

ро

тур

би

ни

(гл

авн

и д

ел

ови

, ул

ога

и к

он

стр

укти

вни

р

еше

ни

ја:

спи

рал

а,

спр

ово

дн

о

кол

о,

раб

отн

о

кол

о,

сиф

он

, п

ред

тур

би

нск

и з

атва

рач

, ту

рб

ин

ско

леж

иш

те,

но

сечк

о

леж

иш

те,

тур

би

нск

и

рег

улат

ор

, ге

нер

ато

р).

К

он

стр

укти

вни

ка

рак

тер

ист

ики

н

а п

ри

др

ужн

ата

оп

рем

а и

ур

еди

те

над

вор

о

д

маш

ин

скат

а са

ла.

Фун

кци

он

ир

ање

на

по

еди

ни

дел

ови

и у

ред

и в

о

но

рм

ален

р

еж

им

н

а р

або

та

и

во

случ

ај

на

по

рем

ету

вањ

е (р

або

тно

ко

ло

, сп

ро

вод

но

ко

ло

, р

егул

аци

он

и з

атво

рач

и).

И.2

. Ек

спл

оат

аци

ја н

а хи

др

оту

рб

ин

ите

: Те

хно

ло

шка

шем

а н

а п

ост

ро

јкат

а. У

ло

ви к

ои

мо

раа

т д

а б

ид

ат и

спо

лн

ети

за

ста

рту

вањ

е (п

ол

нењ

е н

а сп

ир

али

те,

по

дм

ачку

вањ

е

на

леж

иш

тата

).

Си

нхр

он

иза

ци

ја

и

зго

ле

мув

ање

на

оп

тер

ету

вањ

ето

. Р

ежи

м н

а р

або

та (

пар

амет

ри

ко

и г

о

кар

акте

ри

зир

аат

пр

оц

есо

т).

Пр

ом

ени

на

реж

им

от

на

раб

ота

. П

рат

ење

на

раб

ота

та

на

тур

би

нат

а и

п

арам

етр

ите

ко

и

се

кон

тро

ли

раа

т во

те

кот

на

раб

ота

та,

пар

аме

три

те

кои

се

м

ерат

и

р

егул

ир

аат.

За

шти

ти

и

бл

ока

ди

во

п

ост

ро

јкат

а.

Нам

алув

ање

на

снаг

ата

на

тур

би

нат

а и

раб

ота

во

пр

азен

од

. Н

ор

мал

но

за

пи

рањ

е и

бр

зо з

апи

рањ

е (

оп

ис

на

оп

ерац

ии

те к

ои

се

вр

шат

п

ри

за

пи

рањ

ето

).

Хав

ари

ско

за

пи

рањ

е (с

иту

аци

и и

мер

ки).

До

кум

енат

ци

ја н

а ек

спл

аота

ци

ја

на

по

стр

ојк

ата:

и

нст

рук

ци

и

за

експ

ло

атац

ија

о

д

исп

ор

ачат

ел

ите

, л

ока

лн

и

ин

стр

укц

ии

за

ек

спл

оат

аци

ја,

по

тре

бн

и

техн

ол

ош

ки

шем

и

и

др

. Те

хни

чки

шем

и.

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

И.3

. О

др

жув

ање

на

хид

ро

тур

би

ни

те:

Пр

еве

нти

вно

о

др

жув

ање

(пр

егл

ед

и

ко

нтр

ол

а н

а р

або

тата

, ту

рб

ин

ата

и

пр

ид

руж

нат

а о

пр

ема)

. Те

ковн

о

од

рж

увањ

е (р

еви

зија

н

а ту

рб

ин

ата

и

пр

ид

руж

нат

а о

пр

ема

; те

ковн

и п

оп

рав

ки н

а д

ефек

ти).

Пр

оп

иси

за

раб

ота

за

д

ел

ови

н

а о

пр

ем

ата

на

по

стр

ојк

ата

кога

п

ост

ро

јкат

а е

во р

або

та.

Об

езб

едув

ање

на

усл

ови

за

раб

ота

на

пер

сон

ало

т п

ри

од

рж

увањ

ето

на

по

еди

ни

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

де

ло

ви н

а п

ост

ро

јкта

пр

и р

або

та.

До

кум

ента

ци

ја з

а и

нсп

екц

иск

и п

рег

лед

.

И.4

. Х

ид

ро

-

мех

ани

чка

оп

рем

а:

цев

ково

ди

, за

твар

ачи

, ве

нти

ли

, ко

нст

рук

ци

ја,

по

гон

ска

оп

рем

а,

кар

акте

ри

сти

ки,

уло

га,

пр

ин

ци

п

на

раб

ота

. Те

хно

ло

шки

заш

тити

.

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

2

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

И.5

. Ге

нер

ато

ри

: ко

нст

рук

ци

ја,

кар

акте

ри

сти

ки,

огр

ани

чува

ња,

п

ого

нск

и

ди

јагр

ами

P

-Q

, во

збуд

а,

уло

га,

пр

ин

ци

пи

, л

ежи

шта

, С

О2

сист

ем

. Ел

ектр

ичн

а за

шти

та и

тех

но

ло

шки

заш

тити

.

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

/ во

нр

. пр

оф

. д

-р Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

1

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

И.6

. У

пр

авув

ање

со п

ост

ро

јки

те:

ком

пју

тер

ски

ко

нтр

ол

ни

и

над

зор

ни

си

стем

и

(SC

AD

A),

ф

ункц

ија

, ул

ога

и

ка

рак

тер

ист

ики

.

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

1

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

И.7

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р С

оти

р

Пан

овс

ки

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ј.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

ЦР

ПН

И С

ТАН

ИЦ

И

Ј.1

. В

ид

ови

и

со

став

н

а ц

рп

ни

ст

ани

ци

(в

од

ово

дн

а,

кан

али

зац

иск

а,

ир

ига

ци

он

а,

др

ен

ажн

а):

глав

ни

д

ел

ови

, п

ри

нц

ип

н

а р

або

та

и

кар

акте

ри

сти

ки

на

цр

пн

ите

ста

ни

ци

. В

ид

ови

на

пум

пи

и н

ачи

н н

а р

або

та

(цен

три

фуг

алн

и,

пр

оп

ел

ер

ни

, кл

ип

ни

, за

пче

сти

, ту

рб

оп

умп

и,

ејек

тор

ски

и

д

руг

и).

Гл

авн

и

дел

ови

н

а п

умп

ите

: р

або

тно

ко

ло

, сп

ро

вод

но

ко

ло

, д

иф

узо

р,

врат

ил

о,

леж

иш

та,

зап

тивк

а и

др

. П

ом

ош

на

оп

рем

а ка

ј п

умп

ите

:уси

сна

кор

па,

кл

апн

и,

затв

арач

и,

уре

ди

за

о

без

возд

ушув

ање

и

шм

укањ

е н

а во

здух

от

од

р

або

тно

то к

ол

о и

др

. За

шти

тна

и п

ом

ош

на

оп

рем

а:

хид

ро

фо

рск

и п

ост

ро

јки

, екл

ектр

ичн

и з

ашти

ти, в

енти

ли

и

об

езво

здуш

увач

и и

др

.

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Ј.2

. Ек

спл

оат

аци

ја н

а ц

рп

ни

те с

тан

иц

и:

техн

ол

ош

ка ш

ема

на

по

стр

ојк

ата.

Усл

ови

ко

и м

ор

а д

а б

ид

ат и

спо

лн

ети

за

ст

арту

вањ

е.

Раб

отн

и

ди

јагр

ами

за

р

азн

и

вид

ови

п

умп

и.

Оп

ре

де

лув

ање

на

раб

отн

а то

чка.

О

пи

с и

р

едо

след

на

оп

ерац

ии

те п

ри

ста

рту

вањ

е. С

тар

тува

ње

н

а п

умп

ите

. Р

еж

им

н

а р

або

та

(пар

аме

три

ко

и

го

кар

акте

ри

зир

аат

пр

оц

есо

т),

Пр

атењ

е н

а р

або

тата

на

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

пум

пи

те и

пар

амет

ри

те к

ои

се

кон

тро

ли

раа

т во

тек

от

на

раб

ота

та.

Заш

тити

и

б

ло

кад

и

во

по

стр

ојк

ата.

П

арал

елн

о

раб

оте

ње

н

а п

умп

ите

. Р

егул

аци

ја

на

раб

ота

та н

а п

умп

ите

со

пр

ом

ена

на

бр

ојо

т н

а вр

теж

и.

Нач

ин

н

а р

егул

аци

ја

на

бр

ојо

т н

а вр

теж

ите

н

а п

ого

нск

ите

мо

тор

и.

Рег

улац

ио

не

н в

ен

тил

- р

або

та н

а п

ост

ро

јкат

а п

ри

р

азл

ичн

и

експ

ло

атац

ио

ни

п

отр

еб

и.

Но

рм

алн

о з

апи

рањ

е. Х

авар

иск

о з

апи

рањ

е (

ситу

аци

и

и

мер

ки).

Д

оку

ме

нта

ци

ја

за

експ

ло

атац

ија

н

а п

ост

ро

јкат

а:

ин

стр

укц

ии

за

ек

спл

оат

аци

ја

од

н

арач

ател

ите

, л

ока

лн

и и

нст

рук

ци

и з

а ек

спл

оат

аци

ја ,

п

отр

ебн

и т

ехн

ол

ош

ки ш

еми

и д

р.

Ј.3

. О

др

жув

ање

на

цр

пн

ите

ст

ани

ци

: П

рев

енти

вно

о

др

жув

ање

(пр

егл

ед

и к

он

тро

ла

на

раб

ота

та,

пум

пат

а и

п

ри

др

ужн

ата

оп

рем

а).

Теко

вно

о

др

жув

ање

(р

еви

зија

за

пум

пат

а и

пр

ид

руж

нат

а о

пр

ема;

нте

ковн

и

по

пр

авки

на

деф

екти

). П

ро

пи

си з

а р

або

та з

а д

ел

ови

од

о

пр

емат

а н

а п

ост

ро

јкат

а ко

га п

ост

ро

јкат

а е

во

раб

ота

. О

без

бе

дув

ање

на

усл

ови

за

раб

ота

на

пер

сон

ало

т п

ри

о

др

жув

ање

на

по

ед

ин

и

дел

ови

н

а п

ост

ро

јкат

а п

ри

р

або

та. Д

оку

ме

нта

ци

ја з

а и

нсп

екц

иск

и п

рег

лед

.

ред

. пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Ј.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р С

оти

р

Пан

овс

ки

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Оп

ис

на

тем

атск

ите

цел

ин

и и

тем

ите

на

Пр

огр

амат

а за

по

лаг

ање

исп

ит

за с

труч

на

осп

осо

бе

но

ст н

а р

акув

ачи

со

: 1

1. Г

ен

ер

ато

ри

на

гас

; 1

2.

Ур

ед

и з

а п

од

готв

ува

ње

н

а н

ап

ојн

а,

котл

овс

ка и

раз

лад

на

вод

а; 1

3.

Ур

ед

и з

а п

ол

не

ње

и м

ани

пул

аци

ја н

а те

хни

чки

гас

ов

и;

13

.1.

Ур

ед

и и

по

стр

ојк

и з

а м

ан

ип

ула

ци

ја с

о п

ри

ро

де

н г

ас;

14

. Сад

ов

и п

од

пр

ити

сок;

15

. Ур

ед

и з

а су

ше

ње

; 1

6. Т

ехн

ол

ош

ки п

ечк

и.

р.б

р.

Об

лас

т/те

ма

Пр

едав

ач(и

) Б

ро

ј на

часо

ви-н

аста

ва

Нач

ин

на

изв

ед

увањ

е н

а н

аста

вата

К.

ЗАЕД

НИ

ЧК

И Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА

К.1

. Те

хни

чки

мат

ер

ија

ли

: Ф

изи

чки

, хе

ми

ски

, м

ехан

ичк

и и

те

хно

ло

шки

кар

акте

ри

сти

ки н

а м

атер

ија

ли

те.

Мет

али

: п

од

ел

ба,

кар

акте

ри

сти

ки, д

об

ива

ње,

пр

им

ена.

Лег

ури

: ви

до

ви,

кар

акте

ри

сти

ки,

пр

им

ен

а.

Не

ме

тал

и,

изо

лац

ио

ни

м

атер

ија

ли

:осо

би

ни

, п

ри

ме

на.

За

пти

вни

м

атер

ија

ли

и м

ази

ва:

осо

би

ни

, п

од

ел

ба

и п

ри

мен

а.

Ко

ро

зија

: нас

тан

увањ

е и

заш

тита

.

ред

.пр

оф

. д-р

Сто

јан

че

Нус

ев/д

оц

. д-р

Иго

р

Ан

др

еевс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

К.2

. О

сно

ви н

а е

ле

ктр

оте

хни

ка:

Елек

три

чна

стр

уја

(ви

до

ви

и п

ри

мен

а),

мер

ни

ед

ин

иц

и з

а: с

труј

а, н

апо

н,

отп

ор

, м

оќ,

ен

ерги

ја.

Ста

тичк

и е

лек

три

ци

тет,

нег

ова

по

јава

ка

ј м

аши

ни

те.

Елек

три

чни

м

ото

ри

и

ге

нер

ато

ри

. Тр

ансф

ор

мат

ор

и.

Елек

три

чна

заш

тита

: за

зем

јува

ње,

н

улув

ање,

гр

ом

об

ран

и,

авто

мат

ски

п

рек

ин

увач

и,

оси

гур

увач

и.

вон

р. п

ро

ф. д

-р Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/ во

нр

. пр

оф

. д-р

Ни

кол

а А

цев

ски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

К.3

. О

сно

ви н

а те

рм

ое

не

рге

тик

а -

1 д

ел

: О

сно

вни

по

им

и:

енер

гија

-раб

ота

, р

або

тно

те

ло

, аг

рег

атн

и

сост

ојб

и,

гол

еми

ни

на

сост

ојб

ата,

гус

тин

а. З

ако

ни

за

гасо

вите

: за

кон

и

за

ид

еал

ни

те

гасо

ви,

рав

енка

н

а со

сто

јбат

а,

пр

в гл

авен

за

кон

, сп

еци

фи

чна

топ

ли

на,

вн

атр

ешн

а ен

ерги

ја

, ен

тал

пи

ја

пр

ом

ена

на

сост

ојб

ата.

В

тор

гл

авен

за

кон

: кр

ужн

и

пр

оц

еси

, вт

ор

гл

авен

за

кон

, п

овр

атн

и и

неп

овр

атн

и п

ро

цес

и,

ентр

оп

ија

, п

ро

мен

а н

а со

сто

јбат

а во

Т-

ѕ д

ија

грам

. Р

еал

ни

га

сови

: и

спар

увањ

е и

ко

нд

ен

зац

ија

, во

ден

а п

ареа

, п

ро

зво

дст

во

на

вод

ена

пар

еа

во

пар

оге

нер

ато

р,

осн

овн

и

пр

оц

еси

н

а во

ден

ата

пар

еа

кај

пар

ни

те

маш

ин

и в

о p

-v и

Т-ѕ

ди

јагр

ам.

Aка

дем

ик

Гли

гор

К

анев

че

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

К.4

. О

сно

ви н

а те

рм

ое

не

рге

тик

а -

2 д

ел

: П

ро

сти

рањ

е н

а то

пл

ин

ата:

сп

ро

вед

увањ

е-

кон

дук

ци

ја,

пр

енес

увањ

е

со

стр

уењ

е –

кон

векц

ија

, п

рем

ин

н

а то

пл

ин

ата,

зр

ачењ

е-

рад

ија

ци

ја.

Изм

енув

ачи

на

топ

ли

на.

Вл

аже

н

возд

ух .

Раз

лад

ен

пр

оц

ес.

Со

гор

увањ

е: г

ор

ива

(п

ои

м,

по

де

лб

а, с

ост

ав),

со

гор

увањ

е (д

ефи

ни

ци

ја,

топ

ли

на

на

сого

рув

ање,

п

отр

ебе

н

возд

ух

за

сого

рув

ање,

ко

ефи

ци

ент

на

виш

ок

на

возд

ух).

П

ро

дук

ти

на

сого

рув

ањет

о,

пр

ип

рем

а н

а го

ри

вата

за

сого

рув

ање,

Aка

дем

ик

Гли

гор

К

анев

че

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

по

тпо

лн

о

и

неп

отп

ол

но

со

гор

увањ

е,

топ

ло

тни

гу

би

тоц

и п

ри

со

гор

увањ

ето

, ко

нто

ро

ла

на

пр

оц

есо

т н

а со

гор

увањ

е. Т

ехн

ол

оги

ја н

а н

апо

јна

вод

а: в

од

ата

во

пр

ир

од

ата,

ви

до

ви

неч

ист

оти

и,

р-Н

вр

едн

ост

, ф

ил

трац

ија

, д

егаз

аци

ја,

дек

арб

он

иза

ци

ја,

дем

ин

ерал

иза

ци

ја (

јон

ски

изм

ен

увач

и),

рег

енер

аци

ја

на

изм

ен

увач

ите

, н

апо

јна

вод

а,

раз

лад

на

вод

а,

отп

адн

и в

од

и, у

ред

и з

а хе

ми

ска

пр

ип

рем

а н

а во

дат

а.

К.5

. О

рга

ни

зац

ија

н

а р

або

тата

ка

ј п

ост

ро

јка

та:

Ор

ган

иза

ци

ја

на

експ

ло

атац

ија

и

о

др

жув

ање

на

по

стр

ојк

ата:

и

нф

ор

ми

рањ

е,

ком

уни

ци

рањ

е,

еви

де

нти

рањ

е, у

ло

га н

а р

акув

ачо

т.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д

-р Т

але

Гер

ами

тчи

оск

и/

до

ц. д

-р В

анѓе

лче

М

итр

евск

и/

д

оц

. д-

р В

лад

им

ир

Ми

јако

вски

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

К.6

. За

шти

та н

а р

або

та:

Пр

ава

и д

ол

жн

ост

и н

а р

акув

ачо

т.

Заш

тита

о

д:

мех

ани

чки

п

овр

еди

, е

лек

три

чна

стр

уја,

за

гад

увањ

е н

а р

або

тнат

а ср

еди

на,

буч

ава

, ви

бр

аци

и,

отр

овн

и и

екс

пл

ози

вни

мат

ери

и.

Дав

ање

пр

ва п

ом

ош

. У

ло

га н

а р

акув

ачо

т.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д

-р Т

але

Гер

ами

тчи

оск

и/

до

ц. д

-р В

анѓе

лче

М

итр

евск

и/

д

оц

. д-

р В

лад

им

ир

Ми

јако

вски

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

К.7

. За

шти

та

од

п

ож

ар:

Оп

асн

ост

о

д

по

жар

: м

ерки

, ср

едст

ва

и

техн

ичк

а о

пр

ем

а за

га

снењ

е н

а п

ож

ар.

Пр

ава

и

до

лж

но

сти

н

а р

акув

ачо

т.

Ви

до

ви

на

ПП

ап

арат

и и

пр

им

ен

а. У

по

тре

ба

на

пр

ир

ачн

и с

ре

дст

ва.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д

-р Т

але

Гер

ами

тчи

оск

и/

до

ц. д

-р В

анѓе

лче

М

итр

евск

и/

д

оц

. д-

р В

лад

им

ир

Ми

јако

вски

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Л.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

ГЕН

ЕРА

ТОР

И Н

А Г

АС

Л

.1.

Ви

до

ви

и

сост

ав

на

ген

ер

ато

ри

те

за

гас:

Н

амен

а,

кон

стр

укц

ија

и в

ид

ови

на

ген

ерат

ор

и н

а га

с. П

од

елб

а:

спр

ема

вид

от

на

гор

иво

то и

гас

от

што

го

пр

ои

зве

дув

а,

спр

ема

смер

от

н

а д

виж

ењ

е н

а р

або

тни

от

фл

уид

, сп

рем

а н

ачи

но

т н

а вл

ез н

а во

здух

за

гаси

фи

кац

ија

. Ге

нер

ато

ри

за

гас

со п

од

виж

на

и н

епо

дви

жн

а р

ешет

ка

и

без

р

еш

етка

. П

ро

сто

ро

т во

ко

ј се

о

дви

ва

гаси

фи

кац

ија

. У

ред

и

за

до

зир

ање

на

гор

иво

, ве

нти

лат

ор

и

за

возд

ух,

цев

ка

за

вдув

увањ

е н

а

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д

-р Ѓ

ор

ѓи Т

ро

мб

ев/

до

ц.

д-р

Вл

ади

ми

р

Ми

јако

вски

/ д

оц

. д-р

Ц

вете

Ди

ми

три

еска

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

возд

ухо

т,

мех

ани

зам

за

д

виж

ење

на

ре

ше

ткат

а,

нам

ен

а н

а ур

ед

и

за

до

би

вањ

е н

а го

ри

во

(мас

ла)

. Р

ешет

ки з

а н

осе

ње

на

гор

иво

то и

пе

пе

ло

т. Д

ово

д н

а во

здух

ил

и м

еш

ави

на

на

пар

еа и

во

здух

. Ц

ево

вод

за

од

вод

на

пр

ои

звед

ени

от

гас.

Л.2

. Ек

спл

оат

аци

ја

на

ген

ерат

ор

ите

за

га

с:

Техн

ол

ош

ка

ше

ма

на

по

стр

ојк

ата.

Оп

ис

на

раб

ота

та н

а о

пр

ед

ел

ен

ге

нер

ато

р н

а га

с. О

сно

вни

де

ло

ви.

Кар

акте

ри

сти

ки н

а го

ри

вата

за

ге

нер

ато

ро

т н

а га

с и

о

стат

оц

и

од

со

гор

увањ

ето

. П

ро

дук

тивн

ост

и

и

ско

ри

стув

ање.

Гл

авн

и

по

гон

ски

ка

рак

тер

ист

ики

, р

ежи

м

на

раб

ота

. П

од

гото

вка

за

пуш

тањ

е

во

раб

ота

, п

ушта

ње

и

спо

јува

ње

на

глав

ни

от

цев

ово

д.

По

стап

ка

пр

и

зап

ир

ање.

Ко

нтр

ол

а н

а п

арам

етр

ите

во

екс

пл

оат

аци

ја.

Ко

нтр

ол

ни

м

ерн

и

ин

стр

умен

ти

и

по

треб

ен

алат

. Ч

ист

ење

на

ген

ерат

ор

ски

от

гас.

Д

оку

ме

нта

ци

ја

за

експ

ло

атац

ија

на

ген

ерат

ор

ите

на

гас:

ин

стр

укц

ии

за

експ

ло

атац

ија

од

исп

ор

ачат

ело

т, л

ока

лн

и и

нст

рук

ци

и

за е

ксп

ло

атац

ија

и д

р.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д

-р Ѓ

ор

ѓи Т

ро

мб

ев/

до

ц.

д-р

Вл

ади

ми

р

Ми

јако

вски

/ д

оц

. д-р

Ц

вете

Ди

ми

три

еска

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Л.3

. О

др

жув

ање

на

ген

ерат

ор

ите

н

а га

с:

Пр

евен

тивн

о

од

рж

увањ

е (п

рег

ле

д

и

кон

тро

ла

на

раб

ота

та

на

ген

ерат

ор

от

на

гас

и

пр

ид

руж

нат

а о

пр

ема)

.Тек

овн

о

од

рж

увањ

е (р

еви

зија

н

ја

ген

ерат

ор

от

на

гас

и

пр

ид

руж

нат

а о

пр

ема,

теко

вни

по

пр

авки

на

деф

екти

).

Пр

оп

иси

за

р

або

та

врз

де

ло

ви

на

оп

рем

ата

од

п

ост

ро

јкат

а ко

га

по

стр

ојк

ата

е во

р

або

та.

Об

езб

ед

увањ

е н

а ус

ло

ви з

а р

або

та н

а п

ерсо

нал

от

од

о

др

жув

ањет

о н

а п

оед

ин

и д

ел

ови

од

по

стр

ојк

ата

пр

и

раб

ота

на

по

стр

ојк

ата.

До

кум

енат

ци

ја з

а и

нсп

екц

иск

и

пр

егл

ед

и.

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д

-р Ѓ

ор

ѓи Т

ро

мб

ев/

до

ц.

д-р

Вл

ади

ми

р

Ми

јако

вски

/ д

оц

. д-р

Ц

вете

Ди

ми

три

еска

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Л.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та н

а р

або

та

ред

. пр

оф

. д-р

Ил

ија

М

ија

ковс

ки/

ред

. пр

оф

. д

-р Ѓ

ор

ѓи Т

ро

мб

ев/

до

ц.

д-р

Вл

ади

ми

р

Ми

јако

вски

/ д

оц

. д-р

Ц

вете

Ди

ми

три

еска

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

М.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

УР

ЕДИ

ЗА

ПО

ДГО

ТВУ

ВА

ЊЕ

НА

НА

ПО

ЈНА

, К

ОТЛ

ОВ

СК

А И

РА

ЗЛА

ДН

А В

ОД

А

М.1

. Н

АП

ОМ

ЕНА

: Н

аме

сто

Осн

ови

на

тер

мо

ен

ер

гети

ка (

1

и 2

де

л о

д з

аед

ни

чки

де

л н

а и

спи

тот)

-р

ед

ен

бр

ој

К

.3.

и К

.4.,

рак

увач

ите

на

ови

е у

ре

ди

ќе

по

лаг

аат:

Те

хно

ло

гија

н

а

по

дго

твув

ањ

е

на

вод

а (р

ед

ен

б

ро

ј М

.2.)

М.2

. ТЕ

ХН

ОЛ

ОГИ

ЈА Н

А П

ОД

ГОТВ

УВ

АЊ

Е Н

А В

ОД

АТА

: В

од

ата

во

пр

ир

од

ата

– су

ро

ва

вод

а.

Пр

им

еси

во

су

ро

вата

во

да:

мех

ани

чки

, ко

ло

ид

ни

, с

ол

и.

Твр

ди

на

на

вод

ата:

ка

рб

он

атн

а,

нек

арб

он

атн

а и

вк

упн

а тв

рд

ин

а.

Оп

ред

елув

ање

на

вкуп

нат

а тв

рд

ин

а н

а во

дат

а и

ед

ин

иц

и

за

мер

ење

на

твр

ди

нат

а.

Пр

ип

рем

а н

а си

ро

ва

вод

а и

те

хно

ло

шки

п

ост

апки

(ф

ил

трац

ија

, ф

ло

кул

аци

ја,

дег

азац

ија

).

По

стап

ки

и

уред

и

за

отс

тран

увањ

е н

а м

ехан

ичк

ите

и к

ол

ои

дн

ите

пр

им

еси

о

д с

уро

вата

во

да

(дек

арб

он

иза

ци

ја).

По

стап

ки и

ур

еди

за

о

тстр

анув

ање

на

сол

ите

(д

еми

нер

али

зац

ија

).

Пр

им

ена

на

јон

ски

изм

енув

ачи

на.

Кат

јон

ски

, ан

јон

ски

и

м

ешан

и

фи

лтр

и.

Техн

ол

оги

ја

на

јон

ска

изм

ена.

Р

еген

ерац

ија

на

јон

ски

те и

зме

нув

ачи

. О

пр

ед

ел

увањ

е

на

„п„

и „

м„

алка

ли

тет

на

вод

ата.

Оп

ред

елув

ање

на

p-

H

вр

едн

ост

и

сп

ро

вод

ли

вост

н

а во

дат

а.

Тер

ми

чка

по

дго

товк

а н

а во

дат

а. О

тстр

анув

ање

на

кисл

ор

од

от

од

н

апо

јнат

а во

да.

О

тстр

анув

ање

на

сусп

ен

ди

ран

и

мат

ери

и

од

н

апо

јнат

а во

да.

К

арак

тер

ист

ики

н

а н

апо

јнат

а во

да

спр

ема

вид

от

на

коте

ло

т -

но

рм

ати

ви.

Хем

иск

о

исп

иту

вањ

е н

а во

дат

а.

Ул

ога

и

п

отр

ебен

кв

али

тет

на

раз

лад

нат

а во

да

– п

од

гото

вка

и к

он

тро

ла

на

квал

ите

тот.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

/до

ц. д

-р С

ања

По

по

вска

Вас

ил

евск

а 8

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

М.3

. В

ид

ови

и с

ост

ав н

а ур

еди

те з

а п

од

гото

вка

на

нап

ојн

а,

котл

овс

ка

и

раз

лад

на

вод

а:

Ви

до

ви

на

уре

ди

за

п

ри

пр

ема

на

вод

а и

ни

вна

по

де

лб

а сп

рем

а н

амен

ата.

К

он

стр

укти

вни

кар

акте

ри

сти

ки н

а п

оед

ин

и д

ело

ви о

д

уред

ите

за

хе

ми

ска

пр

ип

рем

а н

а во

дат

а (у

ред

и

за

дек

арб

он

иза

ци

ја,

раз

ни

м

ешал

ки,

пе

сочн

и

фи

лтр

и,

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

/до

ц. д

-р С

ања

По

по

вска

Вас

ил

евск

а 4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

пум

пи

, д

ози

р

пум

пи

, р

езер

воар

и

за

раз

лад

ни

хе

ми

кал

ии

, ар

мат

ури

, јо

нск

и и

зме

нув

ачи

, р

еген

ерат

ор

и

др

. ).

Ко

нтр

ол

ни

мер

ни

ин

стр

уме

нти

за

пр

атењ

е н

а р

або

тата

на

уред

ите

.

М.4

. Ек

спл

оат

аци

ја н

а ур

еди

те з

а п

од

готв

увањ

е н

а н

апо

јна,

ко

тло

вска

и

р

азл

адн

а во

да:

Те

хно

ло

шка

ш

ема

на

по

стр

ојк

ата.

По

дго

товк

а н

а п

ост

ро

јки

те з

а п

ушта

ње

во

раб

ота

. П

ушта

ње

на

по

стр

ојк

ата.

Пр

атењ

е н

а р

або

тата

н

а п

ост

ро

јкат

а. К

он

тол

а н

а о

дви

вањ

е н

а те

хно

ло

шки

от

пр

оц

ес.

По

треб

ни

хе

ми

ски

ан

али

зи.

Зап

ир

ање

на

по

стр

ојк

ата.

Рег

ен

ерац

ија

на

фи

лтр

ите

. Д

оку

ме

нта

ци

ја

за

експ

ло

атац

ија

н

а ур

еди

те.:

и

нст

рук

ци

и

за

експ

ло

атац

ија

од

исп

ор

ачат

ело

т, л

ока

лн

и и

нст

рук

ци

и

за е

ксп

ло

атац

ија

и д

р.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

/до

ц. д

-р С

ања

По

по

вска

Вас

ил

евск

а 4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

М.5

. О

др

жув

ање

на

уред

ите

за

по

дго

твув

ање

на

нап

ојн

а,

котл

овс

ка и

раз

лад

на

вод

а: П

рев

енти

вно

од

рж

увањ

е

(пр

егл

ед

и

кон

тро

ла

на

раб

ота

та,

уред

ите

и

п

ри

др

ужн

ата

оп

рем

а),

Теко

вно

од

рж

увањ

е (р

еви

зија

н

а о

пр

ем

ата)

. П

ро

пи

си

за

раб

ота

вр

з д

ел

ови

те

од

о

пр

емат

а о

д п

ост

ро

јкат

а ко

га п

ост

ро

јкат

а е

во р

або

та.

Об

езб

ед

увањ

е н

а ус

ло

ви з

а р

або

та н

а п

ерсо

нал

от

од

о

др

жув

ањет

о н

а п

оед

ин

и д

ел

ови

од

по

стр

ојк

ата

пр

и

раб

ота

на

по

стр

ојк

ата.

До

кум

ента

ци

ја з

а и

нсп

екц

иск

и

пр

егл

ед

и.

ред

. пр

оф

. д-р

Бо

жи

н

До

нев

ски

/до

ц. д

-р С

ања

По

по

вска

Вас

ил

евск

а 4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

М.6

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р Б

ож

ин

Д

он

евск

и/д

оц

. д-р

Сањ

а П

оп

овс

ка В

аси

лев

ска

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Н.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

УР

ЕДИ

ЗА

ПО

ЛН

ЕЊЕ

И М

АН

ИП

УЛ

АЦ

ИЈА

СО

ТЕ

ХН

ИЧ

КИ

ГА

СО

ВИ

Н

.1.

Ви

до

ви

на

уред

и

за

по

лн

ење

и

ман

ип

улац

ија

со

те

хни

чки

га

сови

: В

ид

ови

н

а са

до

ви

за

техн

ичк

и

и

др

уги

са

до

ви

на

гасо

ви

(ста

би

лн

и

рез

ерво

ари

, п

рен

осн

и

рез

ерво

ари

, б

оц

и).

У

ред

и

за

по

лн

ење

на

бо

ци

и п

рен

осн

и р

езер

воар

и (

ман

уел

но

). А

вто

мат

ски

п

ол

ни

ли

ци

за

го

ле

ми

и

ср

едн

и

кап

аци

тети

. П

рет

очу

вал

иш

та:л

ока

ци

ја,

гол

еми

на

и о

пр

ема,

нач

ин

ред

. пр

оф

. д-р

Тал

е Ге

рам

итч

ио

ски

/ р

ед.

пр

оф

. д-р

Сто

јан

че

Нус

ев/

м

-р С

евд

е С

тавр

евск

а

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

на

пр

ето

чува

ње

на

гасо

вите

. С

теп

ен

на

по

лн

ење

за

рез

ерво

ари

и б

оц

и.

По

лн

ил

иц

и з

а б

оц

и,

пун

кто

ви з

а п

ол

нењ

е, о

пр

ем

а за

пун

кто

вите

, ка

рус

ел з

а п

ол

нењ

е

на

бо

ци

. У

ре

ди

за

и

спи

тува

ње

на

бо

ци

те

по

д

пр

ити

сок.

С

клад

ир

ање

на

бо

ци

те

по

д

пр

ити

сок.

С

клад

ир

ање

на

бо

ци

те

и

пр

ено

сни

те

ре

зер

воар

и.

Оп

рем

а и

ар

мат

ура

за

ред

укц

ија

и

р

егул

аци

ја

на

пр

ити

соко

т н

а га

сот.

Ста

ни

ца

за м

ешањ

е н

а га

сови

те,

цев

ково

ди

, зап

ир

на

и с

игу

рн

осн

а ар

мат

ура.

Н.2

. Ек

спл

оат

аци

ја н

а ур

еди

за

по

лн

ењ

е и

ман

ип

улац

ија

со

те

хни

чки

га

сови

: Те

хно

ло

шка

ш

ем

а н

а п

ост

ро

јкат

а.П

од

готв

увањ

е н

а р

езер

воар

ите

и б

оц

ите

за

по

лн

ење

со г

асо

ви.

Пр

во п

ол

нењ

е н

а р

езер

воар

ите

. О

до

ри

гац

ија

н

а га

сови

те.

По

лн

ење

на

бо

ци

те

на

рам

пи

за

по

лн

ење.

Тр

ансп

ор

т н

а п

ол

ни

и п

раз

ни

бо

ци

. К

он

тро

ла

на

по

лн

ењет

о

и

зап

тивн

ост

а.

Тре

тман

н

а н

еисп

рав

ни

бо

ци

. Р

або

та с

о е

ксп

ло

зиви

, за

пал

ли

ви и

о

тро

вни

гас

ови

. П

реч

ки п

ри

раб

ота

та.

Скл

ади

рањ

е н

а п

раз

ни

и п

ол

ни

бо

ци

и р

езе

рво

ари

. Те

хни

чки

пр

оп

иси

и

ус

ло

ви

за

по

лн

ење

и

ман

ип

улац

ија

со

га

сови

те.

До

кум

ента

ци

ја з

а ек

спл

оат

аци

ја н

а ур

еди

те.

ред

. пр

оф

. д-р

Тал

е Ге

рам

итч

ио

ски

/ р

ед.

пр

оф

. д-р

Сто

јан

че

Нус

ев/

м

-р С

евд

е С

тавр

евск

а

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Н.3

. О

др

жув

ање

на

уре

ди

за

по

лн

ење

и м

ани

пул

аци

ја с

о

техн

ичк

и г

асо

ви:

Пр

евен

тивн

о и

тек

овн

о о

др

жув

ање

: п

рег

ле

д и

ко

нтр

ол

а н

а за

пти

вно

ста

и ф

ункц

ио

нал

нат

а и

спр

авн

ост

на

ин

стал

аци

јата

, о

пр

емат

а и

ар

мат

урат

а н

а са

до

вите

и р

амп

ите

за

пр

ето

чува

ње:

отс

тран

увањ

е

на

гасо

вите

од

рез

ерво

ари

те и

бо

зите

, о

тстр

анув

ање

н

а н

ечи

сто

тии

те и

во

дат

а, п

оп

рав

ка н

а ве

нти

ли

те и

б

оц

ите

, ал

ат

за

од

рж

увањ

е.

Зако

нск

и

и

техн

ичк

и

пр

оп

иси

за

р

акув

ање

и

од

рж

увањ

е н

а ур

еди

те

за

по

лн

ење

и м

ани

пул

аци

ја с

о т

ехн

ичк

и г

асо

ви.

ред

. пр

оф

. д-р

Тал

е Ге

рам

итч

ио

ски

/ р

ед.

пр

оф

. д-р

Сто

јан

че

Нус

ев/

м

-р С

евд

е С

тавр

евск

а

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Н.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р Т

але

Гер

ами

тчи

оск

и/

ред

. п

ро

ф. д

-р С

тоја

нче

Н

усев

/

м-р

Сев

де

Ста

врев

ска

2

Н-1

П

ОС

ЕБЕН

ДЕЛ

ОД

ПР

ОГР

АМ

АТА

ЗА

ПО

ЛА

ГАЊ

Е С

ТРУ

ЧЕН

ИС

ПИ

Т З

А Р

АК

УВ

АЊ

Е С

О У

РЕД

И И

ПО

СТР

ОЈК

И З

А М

АН

ИП

УЛ

АЦ

ИЈА

С

О П

РИ

РО

ДЕН

ГА

С (

МА

ГИС

ТРА

ЛН

И И

РА

ЗВО

ДН

И Г

АС

ОВ

ОД

И)

Н-1

.1.

Со

став

н

а м

аги

стр

алн

ио

т и

р

азво

дн

ио

т га

сово

д:

нам

ен

а, к

он

стр

укц

ија

и о

сно

вни

ел

еме

нти

. П

од

ел

ба

спр

ема

пр

ити

соц

и и

кап

аци

тет.

Пр

ием

на

и о

тпр

ем

на

чист

ачка

ст

ани

ца,

л

ин

ијс

ки

дел

, б

ло

к ст

ани

ци

, вк

рст

увањ

е со

ко

мун

ика

ци

и,

заш

тите

н п

оја

с, р

або

тен

п

оја

с.

Бл

ок

вен

тил

, ве

нти

л

за

изд

увн

и

свеќ

и.

Ан

тико

ро

зивн

а за

шти

та –

пр

емаз

и,

изо

лац

ио

ни

лен

ти,

като

дн

а за

шти

та,

им

пул

сен

га

с,

уред

и

за

гасе

н

кон

де

нза

т.

Ур

ед

за

чи

сте

ње

со

мет

ано

л.

Зон

и

на

оп

асн

ост

. Ех

и

звед

ба.

Д

исп

ечер

ски

сл

ужб

и

, те

лем

етр

ија

, те

лек

ом

уни

кац

ии

, р

ади

о

врск

и,

тел

ефо

нск

и

врск

и.

Мер

но

–

кон

тро

лн

и

уре

ди

–

м

ано

мет

ар,

сигн

али

зато

р н

а п

ро

ток,

си

гнал

иза

тор

на

пр

ити

сок.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Н-1

.2.

Експ

ло

атац

ија

: Ф

изи

чко

- хе

ми

ски

о

соб

ин

и

и

кар

акте

ри

сти

ки н

а п

ри

ро

де

н г

ас.

По

стап

ка з

а чи

стењ

е.

Пр

од

укти

вно

ст

и

коеф

иц

иен

т н

а ко

ри

сно

д

ејст

во.

По

дго

товк

а н

а п

рво

за

по

лн

увањ

е,

по

стап

ка

за

зап

ол

нув

ање.

Р

азб

ива

ње

н

а кр

ист

алн

и

затв

арач

и.

По

стап

ка

пр

и

зап

ир

ање,

п

ро

дув

увањ

е,

нео

пхо

дн

и

исп

иту

вањ

а.

Ко

нтр

ол

а и

м

ани

пул

аци

ја

пр

и

раб

ота

, те

хно

ло

шка

ш

ем

а.

Техн

ичк

и

пр

оп

иси

, уп

атст

ва,

нал

ози

. Р

еж

им

н

а р

або

та

и о

др

жув

ање

на

раб

отн

и

пар

амет

ри

. М

ож

ни

пр

ечки

во

раб

ота

та.

По

стап

ки в

о

случ

ај

на

по

жар

и

ли

ек

спл

ози

ја.

Еви

ден

тир

ање

и

отс

тран

увањ

е н

а н

ед

ост

аоц

ите

ко

и с

е п

оја

вува

ат в

о

теко

т н

а ек

спл

оат

аци

јата

, ха

вар

иск

и

зап

ир

ања.

К

ом

уни

кац

ии

со

рад

ио

и т

ел

ефо

нск

и в

рск

и.

Ко

нтр

ол

а н

а ка

тод

на

заш

тита

.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Н-1

.3.

Од

рж

увањ

е: П

рев

ен

тивн

о о

др

жув

ање

и о

др

жув

ање

во

теко

т н

а р

або

тата

. Р

ед

овн

а ко

нтр

ол

а н

а ви

тал

ни

те

де

ло

ви и

ин

стр

умен

ти н

а си

стем

от

и о

тстр

анув

ање

на

по

мал

и д

ефек

ти и

не

до

стат

оц

и.

Пр

егл

ед

и и

ко

нтр

ол

а н

а за

пти

вно

ст

и

фун

кци

он

алн

а и

спр

авн

ост

н

а

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

ин

стал

аци

јата

, о

пр

емат

а и

ар

мат

урат

а. О

тстр

анув

ање

н

а н

ечи

сто

тии

и

во

да.

Р

едо

вни

и

п

ери

од

ичн

и

пр

егл

ед

и.

Пр

ове

рка

н

а ф

ункц

ио

нал

но

ст

на

елек

тро

н

апо

јува

ње

, ст

ати

ка

и

еви

де

нц

ија

н

а д

ефек

ти.

Ко

нтр

ол

а н

а м

ерн

и

ин

стр

умен

ти.

По

дго

товк

а за

р

емо

нт,

пл

ан

за

рем

он

т и

д

етал

на

кон

тро

ла

и

исп

иту

вањ

е н

а ур

ед

ите

и п

ост

ро

јки

те.

Пр

об

ен

по

гон

п

о и

звр

ше

н р

емо

нт.

Рез

ервн

а о

пр

ема,

мат

ери

јал

и и

ал

ат. З

ако

нск

и и

те

хни

чки

пр

оп

иси

за

рак

увањ

е.

Н-1

.4.

По

себ

ни

пр

оп

иси

за

заш

тита

пр

и р

або

та

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

2

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Н-2

П

ОС

ЕБЕН

ДЕЛ

ОД

ПР

ОГР

АМ

АТА

ЗА

ПО

ЛА

ГАЊ

Е С

ТРУ

ЧЕН

ИС

ПИ

Т З

А Р

АК

УВ

АЊ

Е С

О У

РЕД

И И

ПО

СТР

ОЈК

И З

А М

АН

ИП

УЛ

АЦ

ИЈА

С

О П

РИ

РО

ДЕН

ГА

С (

ГРА

ДС

КИ

МР

ЕЖИ

) Н

-2.1

. С

ост

ав

на

град

ски

га

сово

дн

и

мр

еж

и:

Нам

ена,

ко

нст

рук

ци

ја

и

осн

овн

и

елем

енти

. П

од

ел

ба

спр

ем

а п

ри

тисо

ци

и

ка

пац

ите

ти.

Ли

ни

јски

д

ел

. Р

аво

дн

а ар

мат

ура

за

секц

ијс

ки

шах

ти.

Вкр

стув

ање

со

ком

уни

кац

ии

, за

шти

тен

по

јас.

Бл

ок

за и

здув

ни

све

ќи.

Ан

тико

ро

зивн

а за

шти

та –

пр

емаз

и,

изо

лац

ио

ни

лен

ти,

като

дн

а за

шти

та,

уред

и

за

гасе

н

кон

де

нза

т.

Ди

спеч

ерск

а сл

ужб

а, т

елем

етр

ија

, те

лек

ом

уни

кац

ии

–

рад

ио

вр

ски

, те

леф

он

ски

вр

ски

. М

ерн

о

кон

тро

лн

и

уред

и-

ман

ом

етр

и,

сигн

али

зато

р

на

пр

ото

к,

сигн

али

зато

р н

а п

ри

тисо

к.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Н-2

.2.

Експ

ло

атац

ија

: Ф

изи

чко

–

хем

иск

и

осо

би

ни

и

ка

рак

тер

ист

ики

на

пр

ир

од

ен

гас

. П

ост

апка

за

чист

ење.

П

ро

дук

тивн

ост

и

ко

ефи

ци

ент

на

кор

исн

о

деј

ство

. П

од

гото

вка

за

пр

во

зап

ол

нув

ање,

п

ост

апки

за

за

по

лн

увањ

е.

По

стап

ки

за

зап

ир

ање,

п

ро

дув

увањ

е,

нео

пхо

дн

и и

спи

тува

ња.

Ко

нтр

ол

а и

ман

ип

улац

ија

пр

и

раб

ота

, те

хно

ло

шка

ш

ем

а.

Техн

ичк

и

пр

оп

иси

, уп

атст

ва,

нал

ози

. Р

ежи

м н

а р

або

та и

од

рж

увањ

е н

а р

або

тни

п

арам

етр

и.

Мо

жн

и

пр

ечки

во

р

або

тата

. П

ост

апка

во

сл

учај

н

а п

ож

ар

ил

и

експ

ло

зија

. Ед

ид

ен

тир

ање

и о

тстр

анув

ање

на

нед

ост

ато

ци

ко

и с

е

јаву

ваат

во

те

кот

на

експ

ло

атац

ија

та,

хава

ри

јски

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

зап

ир

ања.

Ко

мун

ика

ци

ја с

о т

елеф

он

ски

и р

ади

о в

рск

и.

Ко

нтр

ол

а н

а ка

тод

на

заш

тита

.

Н-2

.3.

Од

рж

увањ

е: П

рев

ен

тивн

о о

др

жув

ање

и о

др

жув

ање

во

теко

т н

а р

або

тата

. Р

едо

вна

кон

тро

ла

на

вита

лн

ите

д

ел

ови

и и

нст

рум

енти

на

сист

емо

т и

отс

тран

увањ

е н

а п

ом

али

деф

екти

и н

едо

стат

оц

и.

Пр

егл

ед

и к

он

тро

ла

на

зап

тивн

ост

и

ф

ункц

ио

нал

на

исп

рав

но

ст

на

ин

стал

аци

јата

, о

пр

емат

а и

ар

мат

урат

а. О

тстр

анув

ање

н

а н

ечи

сто

тии

и

во

да.

Р

едо

вни

и

п

ери

од

ичн

и

пр

егл

ед

и.

Пр

ове

рка

на

исп

рав

но

ста

на

ел

ектр

ичн

ите

и

нст

алац

ии

, ст

ати

сти

ка

и

еви

де

нц

ија

н

а д

ефек

ти.

Ко

нтр

ол

а н

а м

ерн

и

ин

стр

умен

ти.

По

дго

товк

а за

р

емо

нт,

п

лан

за

р

емо

нт

и

дет

алн

а ко

нтр

ол

а и

и

спи

тува

ње

на

уре

ди

те и

по

стр

ојк

ите

. П

ро

бе

н п

ого

н

по

изв

рш

ен

рем

он

т. Р

езер

вна

оп

рем

а, м

атер

ија

ли

и

алат

. За

кон

ски

и

те

хни

чки

п

ро

пи

си

за

рак

увањ

е и

о

др

жув

ање

на

оп

рем

ата.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Н-2

.4.

По

себ

ни

пр

оп

иси

за

заш

тита

пр

и р

або

та

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

2

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

Н-3

П

ОС

ЕБЕН

ДЕЛ

ОД

ПР

ОГР

АМ

АТА

ЗА

ПО

ЛА

ГАЊ

Е С

ТРУ

ЧЕН

ИС

ПИ

Т З

А Р

АК

УВ

АЊ

Е С

О У

РЕД

И И

ПО

СТР

ОЈК

И З

А М

АН

ИП

УЛ

АЦ

ИЈА

С

О П

РИ

РО

ДЕН

ГА

С (

ГМС

- Г

лав

на

Мер

на

Ста

ни

ца;

ГМ

РС

- Г

лав

на

Мер

но

-Рег

улац

ио

на

Ста

ни

ца;

РС

- Р

егу

лац

ио

на

Ста

ни

ца

и М

С

- М

ерн

а С

тан

иц

а)

Н-3

.1.

Ви

до

ви

и

сост

ав

на

мер

ни

и

р

егул

аци

он

и

стан

иц

и:

Нам

ена,

ко

нст

рук

ци

ја и

осн

овн

и е

лем

енти

. П

од

ел

ба

спр

ема

пр

ити

соц

и

и

кап

аци

тети

. П

ро

тив

по

жар

ен

ве

нти

л.

Вл

езн

и

вен

тил

и,

рег

улат

ор

н

а п

ри

тисо

к со

б

ло

к ве

нти

л.

Си

гур

но

сен

ве

нти

л,

мер

ач

на

пр

ото

к,

анал

иза

тор

на

гас.

Ин

стал

аци

ја з

а за

грев

ање

на

гасо

т,

уред

за

о

до

ри

зац

ија

, и

здув

на

свеќ

а,

анти

кор

ози

вна

заш

тита

. Гр

ом

об

ран

ска

ин

стал

аци

ја

и

зазе

мју

вањ

е.

Зон

и

на

оп

асн

ост

, Ех

и

зве

дб

а,

ди

спеч

ерск

а сл

ужб

а,

тел

емет

ри

ја,

рад

ио

вр

ски

те

леф

он

ска

врск

а.

Мер

ни

ур

еди

и

и

нст

рум

ен

ти

(ман

ом

етр

и,

тер

мо

мет

ри

, тр

ансм

ите

ри

н

а п

ри

тисо

к,

тем

пер

атур

а и

гу

сти

на)

. К

ом

пју

тер

и з

а о

бр

або

тка

на

по

дат

оц

и.

Ин

стал

аци

ја з

а ко

нд

ен

зат,

ин

стал

аци

ја з

а и

здув

увањ

е.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

/

р

ед.

пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Н-3

.2.

Експ

ло

атац

ија

: Ф

изи

чко

-хем

иск

и

осо

би

ни

н

а п

ри

ро

ден

га

с.

По

дго

товк

а за

п

рво

за

по

лн

увањ

е,

по

стап

ка

за

зап

ир

ање,

п

ост

апка

за

п

раз

нењ

е и

и

здув

увањ

е. Т

ехн

ол

ош

ка ш

ем

а. К

он

тро

ла

пр

и р

або

та и

р

акув

ање

со

по

стр

ојк

ите

. Р

ежи

м

на

раб

ота

и

о

др

жув

ање

на

раб

отн

ите

пар

амет

ри

, м

ож

ни

пр

ечк

и

пр

и

раб

ота

та.

Еви

ден

тир

ање

и

отс

тран

увањ

е н

а н

ед

ост

ато

ци

ко

и с

е п

оја

вува

ат п

ри

ек

спл

оат

аци

јата

. П

ост

апка

во

сл

учај

на

по

жар

и е

ксп

ло

зија

. Те

хни

чки

п

ро

пи

си,

упат

ство

за

р

або

та

и

нал

ози

за

р

або

та.

Ко

мун

ика

ци

ја

со

рад

ио

вр

ски

и

те

леф

он

и.

Тел

емет

ри

ја,

кон

тро

ла

на

елек

тро

нск

о н

апо

јува

ње

и

зазе

мју

вањ

е.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

/

р

ед.

пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Н-3

.3.

Од

рж

увањ

е: П

рев

ен

тивн

о о

др

жув

ање

и о

др

жув

ање

во

теко

т н

а р

або

тата

. Р

ед

овн

а ко

нтр

ол

а н

а ви

тал

ни

те

де

ло

ви и

ин

стр

уме

нти

на

сист

емо

т и

отс

тан

увањ

е н

а п

ом

али

деф

екти

и н

ед

ост

ато

ци

. П

рег

ле

ди

и к

он

тро

ла

на

зап

тивн

ост

и

ф

ункц

ио

нал

на

исп

рав

но

ст

на

ин

стал

аци

јата

, о

пр

емат

а и

ар

мат

урат

а. О

тстр

анув

ање

н

а н

ечи

сто

тии

и

во

да.

Р

едо

вни

и

п

ери

од

ичн

и

пр

егл

ед

и.

Пр

ове

рка

н

а ф

ункц

ио

нал

но

ста

на

елек

три

чни

те и

нст

алац

ии

ста

тист

ика

и е

вид

ен

ци

ја н

а д

ефек

ти.

Ко

нтр

ол

а н

а м

ерн

и

ин

стр

умен

ти.

По

дго

твув

ање

за р

емо

нт,

пл

ан з

а р

емо

нт

и д

етал

на

кон

тро

ла

и

исп

иту

вањ

е н

а ур

еди

те

и

по

стр

ојк

ите

. П

ро

бен

по

гон

по

изв

рш

ен

рем

он

т. Р

езер

вна

оп

рем

а,

мат

ери

јал

и

и

алат

. За

кон

ски

те

хни

чки

п

ро

пи

си

за

рак

увањ

е и

од

рж

увањ

е н

а п

ри

ро

ден

гас

.

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

/

р

ед.

пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Н-3

.4.

По

себ

ни

пр

оп

иси

за

заш

тита

пр

и р

або

та

ред

. пр

оф

. д-р

Ви

том

ир

С

тоја

но

вски

/

р

ед.

пр

оф

. д-р

Со

тир

П

ано

вски

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

О.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

СА

ДО

ВИ

ПО

Д П

РИ

ТИС

ОК

О

.1.

Ви

до

ви

и

сост

ав

на

сад

ови

те

по

д

пр

ити

сок:

Д

ефи

ни

ци

ја н

а са

до

ви п

од

пр

ити

сок.

Оп

ре

де

лув

ање

н

а кл

асат

а н

а са

до

вите

. П

од

елб

а:

спр

ем

а ф

изи

чко

-

ред

. пр

оф

. д-р

Тал

е Ге

рам

итч

ио

ски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р Ѓ

ор

ѓи

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

гео

мет

ри

ски

те

кар

акте

ри

сти

ки:

спр

ема

кар

акте

ри

сти

ките

на

гасо

т: с

пр

ема

нам

енат

а. С

адо

ви

за

тран

спо

рт

на

гасо

ви:

вод

ови

, о

пи

с и

п

ри

ме

на.

В

аго

нск

и

ци

стер

ни

, ав

тоц

ист

ерн

и,

бр

од

ови

-тан

кер

и,

бо

ци

р

езер

воар

и.

Со

би

рн

иц

и,

раз

де

лув

ачи

, и

зме

нув

ачи

н

а то

пл

ин

а,

пр

егр

евач

и

на

пар

еа.

Ко

нст

рук

ци

ја

на

сад

ови

те,

изр

або

тка,

о

пр

ема

и

озн

ачув

ање.

П

рег

лед

и

и

спи

тува

ње

на

сад

ови

те

кај

пр

ои

зво

ди

тел

от.

Ви

до

ви и

кар

акте

ри

сти

ки н

а че

ли

чни

б

оц

и.

Рас

по

знав

ање

на

вид

от

на

гасо

т сп

рем

а б

оја

та

со к

оја

се

озн

ачув

а. З

апо

рн

а и

си

гур

но

сна

арм

атур

а.

Тро

мб

ев/д

оц

. д-р

Цве

те

Ди

ми

три

еска

О.2

. Ек

спл

оат

аци

ја

на

сад

ови

те

по

д

пр

ити

сок:

П

од

готв

увањ

е за

п

ол

нењ

е,

по

лн

ење,

п

рет

очу

вањ

е,

нач

ин

и о

пр

ема.

Сте

пен

на

по

лн

ење

. Пр

во п

ол

нењ

е н

а р

езер

воар

ите

. О

тстр

анув

ање

на

неч

ист

оти

ите

и

во

дат

а.

Скл

ади

рањ

е н

а б

оц

ите

и

п

рен

осн

ите

р

езер

воар

и.

Ко

нтр

ол

а н

а п

ри

тисо

кот

и т

емп

ерат

урат

а.

Об

ел

ежув

ање

на

по

дат

оц

ите

н

а р

езер

воар

ите

о

д

без

бед

но

сни

и

за

шти

тни

п

ри

чин

и.

Експ

ло

зии

и

п

ост

апка

во

сл

учај

на

експ

ло

зија

. По

стап

ка в

о с

луч

ај н

а п

ож

ар. К

ор

ист

ење

на

гасо

вите

од

сад

ови

те, р

егул

аци

ја

на

пр

ити

соко

т.

Пр

оп

иси

и

ус

ло

ви

за

кор

ист

ење

и

р

акув

ање

со с

адо

ви п

од

пр

ити

сок.

ред

. пр

оф

. д-р

Тал

е Ге

рам

итч

ио

ски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р Ѓ

ор

ѓи

Тро

мб

ев/д

оц

. д-р

Цве

те

Ди

ми

три

еска

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

О.3

. О

др

жув

ање

на

сад

ови

те

по

д

пр

ити

сок:

Ч

ист

ење.

За

шти

та о

д к

ор

ози

ја.

Пр

егл

ед и

пр

ове

рка

на

сад

ови

те

од

над

вор

еш

нат

а и

вн

атр

еш

нат

а ст

ран

а и

утв

рд

увањ

е

на

степ

ено

т н

а д

ефо

рм

аци

ја.

Исп

иту

вањ

е н

а са

до

вите

за

неп

ро

пус

тли

вост

. Р

ед

овн

и и

пер

ио

ди

чни

пр

егл

ед

и.

Пер

ио

ди

чни

п

рег

лед

и,

рев

изи

ја

и

зам

ен

а н

а за

по

рн

ата

арм

атур

а,

рег

улат

ор

ите

н

а п

ри

тисо

кот

и

сигу

рн

осн

ите

ве

нти

ли

. Те

хни

чки

п

ро

пи

си

за

пр

ои

зво

дст

во и

од

рж

увањ

е н

а са

до

вите

по

д п

ри

тисо

к.

ред

. пр

оф

. д-р

Тал

е Ге

рам

итч

ио

ски

/ р

ед. п

ро

ф. д

-р Ѓ

ор

ѓи

Тро

мб

ев/д

оц

. д-р

Цве

те

Ди

ми

три

еска

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

О.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

р

ед. п

ро

ф. д

-р Т

але

Гер

ами

тчи

оск

и/

ред

. пр

оф

. д-р

Ѓо

рѓи

Тр

ом

бев

/до

ц. д

-р Ц

вете

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ди

ми

три

еска

П.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

УР

ЕДИ

ЗА

СУ

ШЕЊ

Е П

.1.

Ви

до

ви

и

сост

ав

на

уред

ите

за

су

шењ

е:

Осн

овн

и

пр

ин

ци

пи

за

суш

ење.

Ви

до

ви н

а вл

ага

во м

атер

ија

ли

. Х

еми

ско

вр

зува

ње

на

влаг

ата.

Ф

изи

чка,

хе

ми

ска

и

мех

ани

чка

влаж

но

ст.

Ви

до

ви

и

нач

ин

н

а су

ше

ње.

В

ид

ови

н

а ур

еди

за

су

шењ

е (с

ушар

и);

ко

мо

рн

и,

тун

ел

ски

, со

лен

та,

ро

тац

ио

ни

, со

дув

ање,

ко

нта

ктн

и,

суб

ли

мац

ио

ни

, ви

соко

фр

екве

нтн

и.

Осн

овн

и д

ел

ови

на

суш

ари

те.

До

дат

ни

то

пл

отн

и

изв

ор

и.

Оп

рем

а,

арам

атур

а, м

ерн

и и

нст

рум

ен

ти,

кап

аци

тет

и н

ачи

н н

а за

грев

ање.

Д

оку

ме

нта

ци

ја

за

експ

ло

атац

ија

н

а ур

еди

те.

Ака

дем

ик

Гли

гор

К

анев

че/

д

оц

. д-

р В

анѓе

лче

Ми

трев

ски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

П.2

. Ек

спл

оат

аци

ја

на

уре

ди

те

за

суш

ењ

е:

техн

ол

ош

ка

ше

ма

на

по

стр

ојк

ата.

П

од

гото

вка

за

пуш

тањ

е во

р

або

та.

Пуш

тањ

е во

р

або

та.

Реж

им

н

а р

або

та

и

кон

тро

ла

на

раб

отн

ите

п

арам

етр

и.

Од

рж

увањ

е н

а р

ежи

мо

т н

а р

або

та

спр

ема

зад

аде

ни

те

пар

амет

ри

. К

вал

ите

т н

а го

тови

от

пр

ои

зво

д.

Ко

нтр

ол

а н

а п

ро

цес

от

на

сого

рув

ање.

Н

ор

мал

но

и

ха

вар

иск

о

зап

ир

ање.

К

он

тро

ла

на

раб

ота

та

на

суш

арат

а и

п

ом

ош

ни

те

уред

и. К

он

тро

ла

на

до

би

ен

ио

т п

ро

изв

од

.

Ака

дем

ик

Гли

гор

К

анев

че/

д

оц

. д-

р В

анѓе

лче

Ми

трев

ски

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

П.3

. О

др

жув

ање

на

уред

ите

за

су

шењ

е:

Пр

еве

нти

вно

о

др

жув

ање

(п

рег

лед

и

ко

нтр

ол

а н

а р

або

тнат

а о

пр

ема)

. Те

ковн

о о

др

жув

ање

(рев

изи

ја н

а о

пр

емат

а).

Пр

оп

иси

за

р

або

та

врз

дел

ови

те

од

о

пр

ем

ата

од

п

ост

ро

јкат

а,

кога

п

ост

ро

јкат

а е

во

раб

ота

. О

без

бе

дув

ање

на

усл

ови

те з

а р

або

та н

а п

ерсо

нал

от

од

о

др

жув

ањет

о

на

по

ед

ин

и

де

ло

ви

пр

и

раб

ота

н

а п

ост

ро

јкат

а.

Ака

дем

ик

Гли

гор

К

анев

че/

д

оц

. д-

р В

анѓе

лче

Ми

трев

ски

4

П.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

А

кад

еми

к Гл

иго

р

Кан

евче

/

до

ц. д

-р

Ван

ѓел

че М

итр

евск

и

2

Р.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

ТЕХ

НО

ЛО

ШК

И П

ЕЧК

И

Р.1

. В

ид

ови

и

со

став

н

а те

хно

ло

шки

те

печ

ки:

Нам

ен

а и

п

ри

нц

ип

на

раб

ота

на

техн

ол

ош

ките

печ

ки.

Осн

овн

и

Ака

дем

ик

Гли

гор

К

анев

че/

до

ц.д

-р

4

де

ло

ви н

а те

хно

ло

шки

те п

ечк

и. Р

азм

ен

а н

а то

пл

ин

а во

те

хно

ло

шки

те п

ечки

. К

арак

тер

ист

ики

на

гор

ива

та з

а те

хно

ло

шки

те п

ечки

. К

арак

тер

ист

ики

на

мат

ери

јал

от

и

гото

вио

т п

ро

изв

од

ко

ј се

об

раб

оту

ва в

о т

ехн

ол

ош

ките

п

ечки

. К

он

тро

лн

и м

ерн

и и

нст

рум

енти

на

пр

оц

есо

т во

те

хно

ло

шки

те п

ечки

.

Иго

р А

нд

ре

евск

и

Р.2

. Ек

спл

оат

аци

ја н

а те

хно

ло

шки

те п

ечки

: П

од

гото

вка

на

печ

ките

за

пуш

тањ

е во

раб

ота

. П

ушта

ње

во р

або

та н

а п

ечка

та.

Реж

им

на

раб

ота

и к

он

тро

ла

на

раб

отн

ите

п

арам

етр

и.

Од

рж

увањ

е н

а р

ежи

мо

т н

а р

або

та с

пр

ем

а за

дад

ени

те

пар

аме

три

. К

вал

ите

т н

а го

тови

от

пр

ои

зво

д.

Ко

нтр

ол

а н

а го

тови

от

пр

ои

зво

д.

Ко

нтр

ол

а н

а п

ро

цес

от

на

сого

рув

ање.

Рег

улац

ија

на

пр

оц

есо

т.

Но

рм

алн

о и

хав

ари

ско

зап

ир

ање.

Ко

нтр

ол

а н

а п

ечка

та

и

по

мо

шн

ите

ур

ед

и.

Ко

нтр

ол

а н

а д

об

ие

ни

от

пр

ои

зво

д.

Пр

оп

иси

за

р

або

та

на

печ

ките

. Д

оку

мен

тац

ија

за

раб

ота

на

печ

ките

.

Ака

дем

ик

Гли

гор

К

анев

че/

до

ц.д

-р

Иго

р А

нд

ре

евск

и

4

Р.3

. О

др

жув

ање

на

техн

ол

ош

ките

п

ечки

: П

рев

енти

вно

о

др

жув

ање

(п

рег

лед

и

ко

нтр

ол

а н

а р

або

тнат

а о

пр

ема)

. Те

ковн

о о

др

жув

ање

(рев

изи

ја н

а о

пр

ем

ата,

о

зид

от

и

изо

лац

ија

та).

П

ро

пи

си

за

раб

ота

вр

з д

ел

ови

те о

д о

пр

емат

а о

д п

ост

ро

јкат

а, к

ога

по

стр

ојк

ата

е во

раб

ота

. О

без

бед

увањ

е н

а ус

ло

вите

за

раб

ота

на

пер

сон

ало

т о

д о

др

жув

ањет

о н

а п

оед

ин

и д

ело

ви п

ри

р

або

та н

а п

ост

ро

јкат

а.

Ака

дем

ик

Гли

гор

К

анев

че/

до

ц.д

-р

Иго

р А

нд

ре

евск

и

4

Р.4

. П

осе

бн

и п

ро

пи

си з

а за

шти

та п

ри

раб

ота

А

кад

еми

к Гл

иго

р

Кан

евче

/

д

оц

.д-р

И

гор

Ан

др

еев

ски

2

Оп

ис

на

тем

атск

ите

цел

ин

и и

те

ми

те н

а П

ро

грам

ата

за п

ол

агањ

е и

спи

т за

стр

учн

а о

спо

соб

ено

ст н

а р

акув

ачи

со

: 1

7.

Траф

ост

ан

иц

и и

раз

вод

ни

по

стр

ојк

и;

18

. Д

исп

ече

рск

и ц

ен

три

и ц

ен

три

за

дал

ечи

нск

о у

пр

авув

ањ

е;

19

. Ел

ек

тро

ко

ман

ди

- д

ист

ри

бут

ивн

и д

исп

ече

рск

и ц

ен

три

р.б

р.

Об

лас

т/те

ма

Пр

едав

ач(и

) Б

ро

ј на

часо

ви-н

аста

ва

Нач

ин

на

изв

ед

увањ

е н

а н

аста

вата

С.

ЗАЕД

НИ

ЧК

И Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА

С.1

. О

сно

ви

на

ел

ект

ро

техн

ик

ата:

В

ид

ови

н

а ст

руи

и

н

ивн

а п

ри

ме

на.

Ед

ин

ичн

и

мер

ки

за

стр

уја,

н

апо

н,

мо

ќно

ст и

ен

ерги

ја (

акти

вна,

реа

кти

вна

и п

ри

вид

на)

. О

тпо

рн

ост

, и

нд

укти

вно

ст,

кап

аци

тати

вно

ст,

им

пе

дан

си и

ед

ин

ичн

и м

ерки

. Мер

ни

ин

стр

уме

нти

за

рег

ист

ри

рањ

е н

а е

лек

три

чни

го

лем

ин

и.

Ди

рек

тно

и

ин

ди

рек

тно

мер

ење

на

ел

ект

ри

чни

го

лем

ин

и.

Нач

ин

н

а п

ре

сме

тува

ње

на

екви

вал

ентн

и в

ред

но

сти

. О

мо

в за

кон

и Џ

уло

в за

кон

. К

ир

хоф

ови

зак

он

и.

Елек

три

чно

п

ол

е -

Кул

он

ов

зако

н. Е

лек

тро

маг

нет

но

по

ле,

осн

овн

и

зако

ни

. С

тати

чки

ел

ектр

иц

ите

т н

а м

аши

ни

те

и

оп

рем

ата,

во

ат

мо

сфер

ата.

А

кум

улат

ор

и:

вид

ови

, п

ри

нц

ип

н

а р

або

та

и

пр

им

ена.

И

спр

авув

ачи

и

и

нве

рто

ри

.

вон

р. п

ро

ф. д

-р Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/ во

нр

. пр

оф

. д-р

Ни

кол

а А

цев

ски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

С.2

. О

рга

ни

зац

ија

н

а р

або

та

во

по

стр

ојк

ата

: О

рга

ни

зац

ио

на

по

став

ен

ост

н

а п

ост

ро

јкат

а во

ел

ектр

оен

ерге

тски

от

сист

ем.

Ор

ган

иза

ци

ја

на

експ

ло

атац

ија

и

о

др

жув

ање

на

по

стр

ојк

ата.

О

рга

ни

зац

ија

во

п

ого

нск

ото

и

нф

ор

ми

рањ

е,

ком

уни

ци

рањ

е и

еви

де

нти

рањ

е. У

ло

га н

а р

акув

ачо

т со

ц

ента

ро

т за

д

исп

ече

рск

о

и

дал

ечи

нск

о

упр

авув

ање,

во

ел

ектр

о к

ом

анд

ите

- д

ист

ри

бут

ивн

ите

д

исп

ечер

ски

ц

ен

три

, тр

афо

стан

иц

ите

и

р

азво

дн

ите

п

ост

ро

јки

за

сп

ро

вед

увањ

е н

а о

рга

ни

зац

ија

та

на

раб

ота

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

А

сс.

Мет

од

ија

Ата

нас

овс

ки/

Д

оц

. д-р

Бл

аго

ја

Сте

ван

овс

ки/

а

сс.м

-р

Ми

ле

Сп

ир

овс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

С.3

. За

шти

та

пр

и

раб

ота

: П

рав

а и

д

ол

жн

ост

и

на

раб

отн

ико

т во

о

бл

аста

н

а за

шти

та

пр

и

раб

ота

. За

шти

та о

д м

ехан

ичк

и п

овр

еди

, ел

ектр

ичн

а ст

руј

а и

м

икр

окл

им

атск

о

зага

дув

ање.

Л

ичн

и

и

зае

дн

ичк

и

сред

ства

за

за

шти

та

пр

и

раб

ота

. За

шти

та

од

ек

спл

ози

вни

м

атер

ии

и

п

ож

ари

. В

ид

ови

н

а

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

А

сс.

Мет

од

ија

Ата

нас

овс

ки/

Д

оц

. д-р

Бл

аго

ја

Сте

ван

овс

ки/

А

сс.м

-р

Ми

ле

Сп

ир

овс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

пр

оти

впо

жар

ни

ап

арат

и

и

ни

вна

пр

им

ена.

Д

авањ

е

пр

ва

по

мо

ш

на

ли

ца

по

вред

ен

и

од

уд

ар

на

елек

три

чна

стр

уја.

Ул

ога

на

рак

увач

от

на

цен

тар

от

за

ди

спеч

ерск

о и

дал

ечи

нск

о у

пр

авув

ање,

во

ел

ектр

о

ком

анд

ите

-

ди

стр

иб

ути

вни

те

ди

спеч

ерск

и

це

нтр

и,

траф

ост

ани

ци

те

и

раз

вод

ни

те

по

стр

ојк

и

во

спр

ове

дув

ање

на

мер

ките

за

заш

тита

пр

и р

або

та.

Т.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

ТР

АФ

ОС

ТАН

ИЦ

И И

РА

ЗВО

ДН

И П

ОС

ТРО

ЈКИ

Т.

1.

Осн

ови

н

а е

ле

ктр

ичн

и

ме

ре

ња

и

заш

тита

: Ел

ектр

ичн

и м

ере

ња

на

осн

овн

ите

вел

ичи

ни

, м

ерн

и

ин

стр

уме

нти

, е

ди

ни

чни

м

ерки

. М

ерн

и

тран

сфо

рм

ато

ри

: ти

по

ви,

кар

акте

ри

сти

ки,

озн

аки

и

п

ри

ме

на

во

раз

вод

ни

те

по

стр

ојк

и.

Ви

до

ви

на

елек

три

чна

заш

тита

: за

зем

јува

ње,

н

уло

вањ

е,

гро

мо

бр

ани

, ав

том

атск

и

пр

еки

нув

ачи

, сп

еци

јал

ни

ви

до

ви н

а за

шти

та, з

ашти

та о

д с

тати

чки

ел

ектр

иц

ите

т и

др

. О

сно

вни

ти

по

ви н

а р

ел

ејн

а за

шти

та,

пр

им

ен

а и

н

ачи

н н

а ф

ункц

ио

ни

рањ

е.

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ В

он

.пр

оф

. Н

ико

ла

Ац

евск

и/

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

А

сс.м

-р

Мет

од

ија

Ата

нас

овс

ки /

Асс

.м-р

Ми

ле

Сп

ир

овс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Т.2

. О

сно

ви

на

ел

ект

ро

техн

ика

та:

По

тро

шув

ачка

н

а ел

ектр

ичн

а е

нер

гија

. К

вал

ите

т во

сн

абд

увањ

ето

со

ел

ектр

ичн

а ен

ерги

ја.

Загу

би

на

елек

три

чна

ен

ерги

ја,

вид

ови

и

н

ачи

н

на

нам

алув

ање.

П

рен

ос

на

елек

три

чна

ен

ерги

ја.

Осн

овн

и

пр

ин

ци

пи

за

п

рет

вар

ање

на

ел

ектр

ичн

ата

енер

гија

. Ел

ектр

ом

ото

ри

, ге

нер

ато

ри

, ко

мп

енза

тор

и

и

тран

сфо

рм

ато

ри

, ви

до

ви, п

ри

мен

а

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

А

сс.м

-р

Мет

од

ија

Ата

нас

овс

ки/

Д

оц

. д-р

Бл

аго

ја

Сте

ван

овс

ки/

Асс

.м-р

М

ил

е С

пи

ро

вски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Т.3

. В

ид

ови

и

е

ле

ме

нти

н

а

по

стр

ојк

ите

: О

сно

вни

ел

ем

ен

ти

на

траф

ост

ани

цат

а ка

ко

сост

авен

д

ел

н

а ел

ектр

оен

ерге

тски

от

сист

ем

и

н

аме

на.

В

ид

ови

и

н

аме

на

на

осн

овн

ите

е

лем

енти

н

а р

азво

дн

ата

по

стр

ојк

а:

пр

еки

нув

ачи

, р

аста

вува

чи,

бл

ока

ди

-

елек

три

чни

и

м

ехан

ичк

и,

зазе

мју

вачи

. Ед

но

по

лн

и

ше

ми

н

а В

Н

раз

вод

ни

п

ост

ро

јки

, со

пст

вен

а п

отр

ош

увач

ка,

сигу

рн

осн

и

изв

ор

и

на

нап

оју

вањ

е,

неп

рек

ин

ато

н

апо

јува

ње.

За

зем

јува

ње

н

а

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

А

сс. м

-р

Мет

од

ија

Ата

нас

овс

ки/

Д

оц

. д-р

Бл

аго

ја

Сте

ван

овс

ки

6

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

траф

ост

ани

ци

те и

раз

вод

ни

те п

ост

ро

јки

. За

шти

та н

а тр

афо

стан

иц

ите

и

р

азво

дн

ите

п

ост

ро

јки

: р

елеј

на,

гр

ом

об

ран

ска,

од

вод

ни

ци

на

пр

енап

он

и, о

д п

рев

исо

к н

апо

н

на

до

пи

р

и

чеко

р

пр

оти

впо

жар

на

и

др

. П

ом

ош

ни

и

зво

ри

за

н

апо

јува

ње

со

елек

три

чна

енер

гија

, ти

по

ви и

кар

акте

ри

сти

ки. К

ом

анд

ни

таб

ли

и

ор

ман

и,

ком

анд

но

си

гнал

ни

стр

ујн

и к

руг

ови

и н

ивн

и

еле

ме

нти

. К

ом

пју

тер

ски

, ко

нтр

ол

ни

и

н

адзо

рн

и

сист

ем

и (

SCA

DA

).

Т.4

. Ек

спл

оа

тац

ија

н

а п

ост

ро

јки

те:

Ман

ип

ули

рањ

е,

вод

ење

на

по

треб

на

по

гон

ска

еви

де

нц

ија

. Р

еж

им

на

раб

ота

, п

арал

ел

на

раб

ота

н

а ен

ерге

тски

тр

ансф

ор

мат

ор

и

(усл

ови

).

Ко

мп

ен

зац

ија

н

а р

еакт

ивн

а м

оќн

ост

. П

ор

емет

увањ

е н

а р

або

тата

н

а ЕЕ

С

зар

ади

ха

вар

ии

во

тр

афо

стан

иц

ите

и

ли

д

алек

уво

ди

те,

по

стап

ка

за

ни

вно

о

тстр

анув

ање

и

но

рм

али

зир

ање

на

сост

ојб

ите

, и

нф

ор

ми

рањ

е и

и

де

нти

фи

кац

ија

. К

он

тро

ла

на

раб

ота

та и

со

сто

јбат

а н

а е

ле

ме

нти

те в

о п

ост

ро

јки

те.

Сл

едењ

е и

ко

нтр

ол

а во

рас

пр

еде

лб

ата

на

мо

ќно

ста

и н

апо

нск

ите

со

сто

јби

. К

оо

рд

ин

аци

ја

на

раб

ота

та

на

над

ред

ени

и

п

од

ре

де

ни

хи

ерар

хиск

и

ни

воа

во

сми

сла

на

упр

авув

ањет

о.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

А

сс. м

-р

Мет

од

ија

Ата

нас

овс

ки/

Д

оц

. д-р

Бл

аго

ја

Сте

ано

вски

/

А

сс.м

-р

Ми

ле

Сп

ир

овс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Т.5

. О

др

жув

ање

на

по

стр

ојк

ите

: И

звед

увањ

е н

а р

або

ти

со

еле

ме

нти

те

на

по

стр

ојк

ата

со

по

треб

на

ман

ип

улац

ија

, р

або

тен

н

ало

г и

д

озв

ол

а за

р

або

та,

ком

уни

кац

ија

со

ди

спеч

ерск

и ц

ента

р,

по

дго

тви

тел

ни

р

або

ти и

об

езб

едув

ање

на

мес

тото

на

раб

ота

. Р

або

та

во б

ли

зин

а н

а д

ел

ови

по

д н

апо

н,

зон

и н

а о

пас

но

ст.

Сп

ро

вед

увањ

е и

ев

ид

ен

тир

ање

на

ред

овн

ото

о

др

жув

ање

и

рем

он

тите

н

а ел

еме

нти

те

на

по

стр

ојк

ите

. П

од

готв

увањ

е и

пр

оц

ес н

а п

ушта

ње

на

по

стр

ојк

ата

во

експ

ло

атац

ија

. Р

едо

вен

и

п

ри

сил

ен

п

рек

ин

во

екс

пл

оат

аци

јата

.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

Д

оц

. д-р

Б

лаг

оја

Сте

ван

овс

ки/

Асс

. м-р

Мет

од

ија

А

тан

асо

вски

/

Асс

.м-р

М

ил

е С

пи

ро

вски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ќ.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

ЦЕН

ТАР

ЗА

ДИ

СП

ЕЧЕР

СК

О И

ДА

ЛЕЧ

ИН

СК

О

УП

РА

ВУ

ВА

ЊЕ

Ќ.1

. О

сно

ви

на

ел

ек

тро

ен

ер

гети

ката

: О

пш

ти

елек

тро

енер

гетс

ки

деф

ин

иц

ии

: д

нев

ен

д

ија

грам

тр

аењ

е н

а о

пто

вар

увањ

е,

кон

стан

тна

енер

гија

, м

акси

мал

на

и м

ин

им

алн

а м

оќн

ост

. П

ро

изв

од

ство

на

елек

три

чна

ен

ерги

ја.

Елек

три

чни

м

реж

и

и

ин

тер

кон

екц

ии

. П

отр

ош

увач

ка

на

ел

ектр

ичн

а ен

ерги

ја.

Ни

во

на

квал

ите

т во

сн

абд

увањ

ето

н

а п

отр

ош

увач

ите

со

е

лек

три

чна

енер

гија

, н

апо

н,

фр

екве

нц

ија

. К

арак

тер

ист

ики

н

а п

отр

ош

увач

ите

. За

губ

и

на

ел

ектр

ичн

а ен

ерги

ја

во

мр

еж

ата.

Ел

ектр

оен

ерге

тски

б

ил

анс

на

акти

вна

и

реа

кти

вна

енер

гија

. Ек

он

ом

ичн

ост

во

п

лан

ир

ањет

о

на

елек

тро

енер

гети

ката

о

д

асп

ект

на

рас

по

ред

н

а р

емо

нти

н

а ТЕ

Ц

и

кор

ист

ење

на

акум

улац

ии

те

на

ХЕЦ

. Ек

он

ом

ски

д

исп

ечи

нг.

Р

асп

ре

де

лб

а н

а о

пто

вар

увањ

ата

меѓ

у ц

ентр

али

те.

Техн

ичк

и м

ин

им

ум

кај

ТЕЦ

и

о

гран

ичу

вачк

и

фак

тор

и

за

вове

дув

ање.

О

гран

ичу

вањ

е н

а п

отр

ош

увач

ката

н

а ел

ектр

ичн

а ен

ерги

ја в

о Е

ЕС,

кри

тер

иум

и

за в

иси

нат

а и

ред

осл

ед

н

а о

гран

ичу

вањ

ето

. П

рен

осн

и м

ож

но

сти

на

40

0,

22

0,

11

0 и

35

kV

-ни

те д

алек

уво

ди

и о

д ш

то з

ави

сат.

По

јава

н

а зг

ол

емен

и н

апо

ни

во

де

л и

ли

це

ли

от

ЕЕС

, н

али

н

на

раз

реш

увањ

е.

Нач

ин

н

а ко

ри

стењ

е н

а ко

мп

енза

тор

от

во Е

ЕС з

а за

до

вол

увањ

е н

а п

отр

еби

те

од

реа

кти

вна

мо

ќно

ст и

од

рж

увањ

е н

а н

апо

нск

ите

п

ри

ли

ки.

Сте

пен

н

а си

гур

но

ст

на

раб

ота

та

на

ЕЕС

. Р

еви

зии

и р

емо

нти

на

елек

тро

енер

гетс

ките

по

стр

ојк

и

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

Д

оц

. д-

р Б

лаг

оја

Сте

ван

овс

ки/

А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

ки/

А

сс.м

-р

Ми

ле

Сп

ир

овс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ќ.2

. О

сно

ви

на

ре

гул

аци

ја,

авто

мат

ско

во

де

ње

и

м

ер

ењ

е:

Осн

ови

н

а те

лем

ехан

ика

. С

ин

хро

ни

зац

ија

н

а е

лем

енти

те

на

ЕЕС

. П

овт

ор

но

ав

том

атск

о

вкл

учув

ање

на

дал

екув

од

ите

. Авт

ом

атск

о ф

рек

вен

тно

р

асто

вар

увањ

е.

Сек

унд

арн

а р

егул

аци

ја

на

фр

екве

нц

ија

и

м

оќн

ост

н

а р

азм

ен

а.

Осн

овн

и

пр

ин

ци

пи

н

а е

лек

три

чни

м

ерењ

а н

а ел

ектр

ичн

и

вел

ичи

ни

. Авт

ом

атск

а р

егул

аци

ја н

а н

апо

н.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

Д

оц

. д-

р Б

лаг

оја

Сте

ван

овс

ки/

А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

к/

Асс

.м-р

Ми

ле

Сп

ир

овс

ки

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ќ.3

. О

пр

ем

ен

ост

н

а ц

ен

тар

от:

С

мет

ачка

о

пр

ема

за

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

4

У

сме

ни

пр

ед

авањ

а

по

др

шка

н

а ф

ункц

ии

те

на

це

нта

ро

т.

Пр

огр

амск

и

пак

ети

за

о

ства

рув

ање

на

фун

кци

ите

н

а ц

ента

ро

т.

Пр

ика

з за

над

зор

на

сост

ојб

ите

на

ЕЕС

. С

ред

ства

за

зад

авањ

е н

а ко

ман

ди

на

елем

ен

тите

на

ЕЕС

. В

рск

и с

о

по

др

ед

ен

и

цен

три

за

уп

рав

увањ

е о

дн

осн

о

со

об

јект

ите

за

упр

авув

ање.

Трп

езан

овс

ки/

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

ки/

асс

.м-р

Ми

ле

Сп

ир

овс

ки

Ќ.4

. Ф

ункц

ии

и з

адач

и н

а ц

ен

тар

от:

Од

рж

увањ

е н

а ЕЕ

С в

о

но

рм

алн

а п

ого

нск

а со

сто

јба,

акт

ивн

ост

и в

о Е

ЕС д

а о

д

хава

ри

ска

сост

ојб

а се

вр

ати

во

п

ост

хава

ри

ска

ил

и

но

рм

алн

а п

ого

нск

а со

сто

јба.

Од

рж

увањ

е н

а б

ил

ансо

т н

а п

отр

еби

те о

д е

лек

три

чна

енер

гија

и п

ро

изв

од

ство

о

дн

осн

о п

лан

ир

ан у

воз

ил

и и

зво

з п

рек

у п

ро

цес

от

на

авто

мат

ска

рег

улац

ија

н

а ф

рек

вен

ци

јата

-

АГЦ

, о

дн

осн

о

со

изд

авањ

е

на

ком

анд

и

за

пр

ом

ен

а н

а п

ро

изв

од

ство

то.

Пр

ате

ње

на

над

зор

н

а вк

ло

пн

ата

сост

ојб

а,

нап

он

ски

п

ри

ли

ки,

токо

ви

на

мо

ќно

ст

на

мр

ежат

а и

н

ачи

ни

те

на

пр

ом

ена

на

вкл

оп

нат

а со

сто

јба.

По

треб

и и

нач

ин

и н

а о

стр

овс

ка р

або

та н

а д

ел

од

ЕЕС

. П

отр

ебн

и м

ерки

за

спр

ечув

ање

на

рас

пад

во

ЕЕС

.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

ки/

А

сс.м

-р М

ил

е С

пи

ро

вски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ќ.5

. О

др

жув

ање

н

а ц

ен

тар

от:

Д

ија

гно

сти

ци

рањ

е н

а д

ефек

тите

; н

а см

етач

ката

о

пр

ема,

п

ро

грам

ска

по

др

шка

, п

ом

ош

ни

си

стем

и,

тел

еко

мун

ика

ци

он

а и

те

леи

нф

ор

мац

ио

на

оп

ре

ма

во ц

ента

ро

т и

об

јект

ите

. П

ост

апки

за

отс

тран

увањ

е н

а п

оја

вен

ите

деф

екти

во

о

пр

емат

а.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

ки/

А

сс.м

-р М

ил

е С

пи

ро

вски

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ќ.6

. Н

адл

еж

но

ст

на

ди

спе

чер

от

над

п

ер

сон

ало

т п

ри

м

ани

пул

аци

ја в

о п

ост

ро

јки

те:

По

дго

товк

а н

а н

ало

г за

раб

ота

во

по

стр

ојк

ите

во

ЕЕС

ко

и с

е во

над

ле

жн

ост

н

а д

исп

ечер

ски

от

цен

тар

. П

ост

апки

пр

и и

здав

ање

на

раб

оте

н н

ало

г н

а о

дго

вор

но

то л

иц

е во

по

стр

ојк

ата

кад

е ќе

се

вр

шат

и

нте

рве

нц

ии

. П

ост

апки

п

о

завр

шув

ање

на

раб

оти

те п

о р

або

тни

от

нал

ог.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

ки/

А

сс.м

-р М

ил

е С

пи

ро

вски

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Ќ.7

. За

шти

та п

ри

раб

ота

: П

ост

апки

за

заш

тита

пр

и р

або

та

во ц

ента

ро

т.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

ки/

А

сс.м

-р М

ил

е С

пи

ро

вски

У.

ПО

СЕБ

ЕН Д

ЕЛ О

Д П

РО

ГРА

МА

ТА З

А П

ОЛ

АГА

ЊЕ

СТР

УЧ

ЕН И

СП

ИТ

ЗА

РА

КУ

ВА

ЊЕ

СО

ЕЛ

ЕКТР

О К

ОМ

АН

ДИ

- Д

ИС

ТР

ИБ

УТИ

ВН

И

ДИ

СП

ЕЧЕР

СК

И Ц

ЕНТР

И

У.1

. О

сно

ви

на

ел

ек

тро

ен

ер

гети

ката

: О

пш

ти

елек

тро

енер

гетс

ки

деф

ин

иц

ии

: д

нев

ен

д

ија

грам

тр

аењ

е н

а о

пто

вар

увањ

е,

кон

стан

тна

енер

гија

, м

акси

мал

на

и

ми

ни

мал

на

мо

ќно

ст.

Елек

три

чни

м

реж

и.

По

тро

шув

ачка

н

а ел

ектр

ичн

а ен

ерги

ја.

Ди

јагр

ами

н

а о

пто

вар

увањ

е.

Ква

ли

тет

во

снаб

дув

ањет

о

на

по

тро

шув

ачи

те

со

елек

три

чна

енер

гија

. К

арак

тер

ист

ики

на

по

тро

шув

ачи

те.

Загу

би

н

а е

лек

три

чна

енер

гија

во

мр

ежат

а. П

ре

зем

ање

на

нео

пхо

дн

и м

ерки

за

но

рм

али

зир

ање

на

сост

ојб

ата

во

случ

ај

на

по

рем

етен

а р

або

та

на

ди

стр

иб

ути

внат

а м

реж

а.

Рев

изи

и,

ре

мо

нти

и

п

рег

лед

и

на

елек

тро

енер

гетс

ките

п

ост

ро

јки

. О

пти

мал

иза

ци

ја

на

раб

ота

та н

а е

лек

тро

ди

стр

иб

ути

внат

а м

ре

жа.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

ки/

А

сс.м

-р М

ил

е С

пи

ро

вски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

У.2

. О

сно

ви

на

ел

ек

три

чни

м

ер

ењ

а и

за

шти

та:

Елек

три

чни

мер

ењ

а н

а о

сно

вни

те г

ол

ем

ин

и,

мер

ни

и

нст

рум

ен

ти,

ед

ин

ичн

и

мер

ки.

Мер

ни

тр

ансф

ор

мат

ор

и:

вид

ови

, ка

рак

тер

ист

ики

и п

ри

ме

на.

В

ид

ови

н

а ел

ектр

ичн

и

заш

тити

: за

зем

јува

ње,

н

уло

вањ

е, г

ро

мо

бр

ани

, о

дво

дн

иц

и н

а п

ре

нап

он

и,

од

п

рев

исо

к н

апо

н

на

до

пи

р

и

чеко

р,

авто

мат

ски

п

рек

ин

увач

и с

пец

ија

лн

и в

ид

ови

на

заш

тита

, за

шти

та

од

ста

тичк

и е

лек

три

ци

тет.

Осн

овн

и т

ип

ови

на

рел

ејн

а за

шти

та.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

ки/

А

сс.м

-р М

ил

е С

пи

ро

вски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

У.3

. В

ид

ови

и с

ост

ави

на

по

сто

јни

те ц

ен

три

: В

ид

ови

на

ди

спеч

ерск

и

це

нтр

и:

над

вор

ешн

и

(пер

иф

ерн

и)

ор

ган

и,

пр

ено

с н

а ко

ман

ди

те,

нал

ози

и

и

звр

шн

и

еле

ме

нти

. Ед

но

по

лн

и

и

раз

виен

и

шем

и

на

по

стр

ојк

ата.

С

игн

али

зац

ија

: ви

до

ви,

оп

рем

а и

ц

ел

.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Изв

ор

и

на

нап

оју

вањ

е н

а ко

ман

ди

те

и

сигн

алн

ите

ко

ла.

Ин

стр

уме

нти

и о

пр

ема

за с

ле

де

ње

на

пр

оц

есо

т н

а ко

ман

дув

ање.

К

ом

анд

ни

та

бл

и

и

ор

ман

и,

ком

анд

но

- с

игн

алн

и с

труј

ни

кр

уго

ви.

Ко

мп

јуте

рск

и

кон

тро

лн

и

и

над

зор

ни

си

стем

и

- SC

AD

A

сист

еми

. С

оп

стве

на

по

тро

шув

ачка

: н

апо

јува

ње,

ш

ем

и,

еле

ме

нти

на

раз

вод

, ав

том

ати

ка.

По

мо

шн

и и

зво

ри

и

изв

ор

и з

а си

гур

но

сно

нап

оју

вањ

е; в

ид

ови

, е

лем

енти

и

ко

ман

дув

ање.

Ата

нас

овс

ки/

А

сс.м

-р М

ил

е С

пи

ро

вски

У.4

. В

ид

ови

ел

ем

ен

ти н

а п

ост

ро

јки

те:

Осн

овн

и е

лем

енти

н

а тр

афо

стан

иц

ата

како

со

став

ен

д

ел

н

а ел

ектр

оен

ерге

тски

от

сист

ем

и

нам

ена.

В

ид

ови

н

аме

на

на

осн

овн

ите

е

лем

енти

н

а р

азво

дн

ата

по

стр

ојк

а:

пр

еки

нув

ачи

, р

асте

рет

увач

и,

бл

ока

ди

-ел

ектр

ичн

и

и

ме

хан

ичк

и,

зазе

мју

вачи

и

д

руг

о.

Заш

тита

на

тран

сфо

рм

ато

рск

ите

ста

ни

ци

и р

азво

дн

и

по

стр

ојк

и:

рел

ејн

а,

гро

мо

бр

анск

а,

од

вод

ни

ци

н

а п

рен

апо

н,

заш

тита

о

д

пр

еви

сок

нап

он

н

а д

оп

ир

и

че

кор

, пр

оти

впо

жар

на

заш

тита

и д

руг

о.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

ки/

А

сс.м

-р М

ил

е С

пи

ро

вски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

У.5

. Ф

ункц

ио

ни

рањ

е

на

це

нтр

ите

: М

ани

пул

ир

ање

со

оп

рем

ата

која

се

ком

анд

ува.

Сл

ед

ење

и к

он

тро

ла

на

по

тро

шув

ачка

та н

а е

нер

гија

та, м

оќн

ост

а и

нап

он

скат

а со

сто

јба.

О

без

бед

увањ

е н

а б

езб

ед

на

раб

ота

н

а п

ост

ро

јкат

а.

Об

езб

ед

увањ

е

на

по

мо

шн

и

изв

ор

и

за

нап

оју

вањ

е.

Изд

авањ

е н

а н

ало

г за

н

еп

оср

едн

о

ман

ип

улат

ивн

о

упр

авув

ање

со

по

стр

ојк

ата.

К

оо

рд

ин

ир

ање

н

а р

або

тата

со

п

ови

соки

о

рга

ни

за

уп

рав

увањ

е н

а о

бје

кто

т.

Пр

езем

ање

нео

пхо

дн

и

мер

ки з

а н

ор

мал

изи

рањ

е н

а со

сто

јбат

а во

сл

учај

н

а п

ор

еме

тен

а р

або

та

на

ди

стр

иб

ути

внат

а м

ре

жа.

В

од

ење

по

гон

ска

до

кум

ента

ци

ја.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/

До

ц. д

-р Б

лаг

оја

С

тева

но

вски

/ А

сс. м

-р М

ето

ди

ја

Ата

нас

овс

ки/

А

сс.м

-р М

ил

е С

пи

ро

вски

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

У.6

. О

др

жув

ање

н

а

це

нтр

ите

: П

ост

оја

н

и

по

врем

ен

н

адзо

р

над

ф

ункц

ио

ни

рањ

ето

н

а е

ле

ме

нти

те

на

ди

стр

иб

ути

вни

те

ди

спеч

ерск

и

цен

три

. П

отр

еб

а за

о

без

бед

увањ

е н

а р

езер

вни

д

ело

ви

и

ре

зер

вни

м

атер

ија

ли

за

ин

стр

умен

тите

, ур

еди

те и

оп

рем

ата.

Во

н.п

ро

ф.Љ

упчо

Тр

пез

ано

вски

/ Д

оц

. д-р

Бл

аго

ја

Сте

ван

овс

ки/

Асс

. м-р

Мет

од

ија

4

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

Об

езб

ед

увањ

е и

спр

аве

н

изв

ор

за

н

апо

јува

ње

со

елек

три

чна

ен

ерги

ја

на

тел

емет

ри

ски

те

и

ком

уни

кац

ио

ни

те

уред

и.

По

стап

ки

пр

и

по

гон

ско

и

нф

ор

ми

рањ

е,

ком

уни

ци

рањ

е и

ев

ид

ен

тир

ање

. П

од

готв

увањ

е за

те

ковн

о

од

рж

увањ

е.

По

стап

ки

за

спр

ове

дув

ање

на

теко

вно

то о

др

жув

ање.

Уче

ство

на

рак

увач

от

на

це

нта

ро

т во

сп

ро

вед

увањ

ето

н

а р

емо

нтн

о о

др

жув

ање.

Ата

нас

овс

ки/

Асс

.м-р

Ми

ле

Сп

ир

овс

ки

У.7

. З

аш

тита

пр

и р

аб

ота

: П

ост

апки

за

заш

тита

пр

и р

або

та

во ц

ентр

ите

. В

он

.пр

оф

.Љуп

чо

Трп

езан

овс

ки/

Д

оц

. д-р

Бл

аго

ја

Сте

ван

овс

ки/

Асс

. м-р

Мет

од

ија

А

тан

асо

вски

/

Асс

.м-р

Ми

ле

Сп

ир

овс

ки

2

Усм

ен

и п

ре

дав

ања

РЕ

КА

ПИ

ТУ

ЛА

Р Н

А П

РО

ГРА

МИ

ТЕ

ЗА

ОБ

УК

А

Оп

ис

на

пр

огр

ам

ата

за

об

ук

а (

Ра

ку

ва

ч с

о .

..)

За

ед

ни

чк

и д

ел

П

осе

бе

н д

ел

Б

ро

ј н

а ч

асо

ви

-

ВК

УП

НО

Р

ед

ен

бр

ој

Бр

ој

на

ча

сов

и

Ре

де

н б

ро

ј Б

ро

ј н

а

ча

сов

и

1. П

арн

и т

урб

ин

и

А.1

. до

А.7

. 2

2

Б.1

. до

Б.4

. 1

4

36

2. Г

асн

и т

урб

ин

и

А.1

. до

А.7

. 2

2

В.1

. до

В.4

. 1

4

36

3. К

отл

арн

иц

и

А.1

. до

А.7

. 2

2

Г.1

. до

Г.4

. 1

4

36

3.1

.Гас

ни

ко

тлар

ни

ци

А

.1. д

о А

.7.

22

Г-

1.1

. до

Г-1

.4.

14

3

6

4. П

арн

и к

ли

пн

и м

аши

ни

А

.1. д

о А

.7.

22

Д

.1. д

о Д

.1.4

. 1

4

36

5. М

ото

ри

со

вн

атр

ешн

о с

ого

рув

ање

А.1

. до

А.7

. 2

2

Ѓ.1

. до

Ѓ.4

. 1

4

36

6. К

ом

пр

есо

ри

и р

азл

адн

и п

ост

ро

јки

А

.1. д

о А

.7.

22

Е.

1. д

о Е

.4.

14

3

6

7. Ц

ентр

алн

о г

рее

ње

и к

ли

мат

иза

ци

ја

А.1

. до

А.7

. 2

2

Ж.1

. до

Ж.4

. 1

4

36

8. Е

нер

гетс

ки б

ло

к за

пр

ои

зво

дст

во н

а ел

ектр

ичн

а ен

ерги

ја

А.1

. до

А.7

. 2

2

З.1

. до

З.7

. 2

2

44

9. Х

ид

ро

агр

егат

и

Ѕ.1

. до

Ѕ.7

. 2

2

И.1

. до

И.7

. 1

8

40

10

. Цр

пн

и с

тан

иц

и

Ѕ.1

. до

Ѕ.7

. 2

2

Ј.1

. до

Ј.4

. 1

4

36

11

. Ген

ерат

ор

и н

а га

с К

.1. д

о К

.7.

22

Л

.1. д

о Л

.4.

14

3

6

12

. Ур

еди

за

по

дго

товк

а н

а н

апо

јна,

ко

тло

вска

и р

азл

адн

а во

да

К.1

. до

К.7

. (б

ез К

.3. и

К.4

.)

22

М

.2. д

о М

.6.

14

3

6

13

. Ур

еди

за

по

лн

ење

и м

ани

пул

аци

ја н

а те

хни

чки

гас

ови

К

.1. д

о К

.7.

22

Н

.1. д

о Н

.4.

14

3

6

13

.1. У

ред

и и

по

стр

ојк

и з

а м

ани

пул

аци

ја с

о п

ри

ро

ден

гас

(м

аги

стр

алн

и

и р

азво

дн

и г

асо

вод

и)

К.1

. до

К.7

. 2

2

Н-1

.1. д

о Н

-1.4

. 1

4

36

13

.1. У

ред

и и

по

стр

ојк

и з

а м

ани

пул

аци

ја с

о п

ри

ро

ден

гас

(гр

адск

и

мр

ежи

) К

.1. д

о К

.7.

22

Н

-2.1

. до

Н-2

.4.

14

3

6

13

.1. У

ред

и и

по

стр

ојк

и з

а м

ани

пул

аци

ја с

о п

ри

ро

ден

гас

(ГМ

С; Г

МР

С;

РС

и М

С)

К.1

. до

К.7

. 2

2

Н-3

.1. д

о Н

-3.4

. 1

4

36

14

. Сад

ови

по

д п

ри

тисо

к К

.1. д

о К

.7.

22

О

.1. д

о О

.4.

14

3

6

15

. Ур

еди

за

суш

ење

К.1

. до

К.7

. 2

2

П.1

. до

П.4

. 1

4

36

16

. Тех

но

ло

шки

печ

ки

К.1

. до

К.7

. 2

2

Р.1

. до

Р.4

. 1

4

36

17

. Тр

афо

стан

иц

и и

раз

вод

ни

по

стр

ојк

и

С.1

. до

С.3

. 1

2

Т.1

. до

Т.5

. 2

2

34

18

. Ди

спеч

ерск

и ц

ентр

и и

цен

три

за

дал

ечи

нск

о у

пр

авув

ање

С.1

. до

С.3

. 1

2

Ќ.1

. до

Ќ.7

. 2

2

34

19

. Ел

ектр

о к

ом

анд

и -

ди

стр

иб

ути

вни

ди

спеч

ерск

и ц

ентр

и

С.1

. до

С.3

. 1

2

У.1

. до

У.7

. 2

6

38

*1

ча

с =

60

ми

ну

ти

На следните табели дадени се Програма за обука на бравари и Програма за обука на заварувачи, кои не се опфатени со Елаборатот за обука на полагање испит за стручна оспособеност на ракувачи на енергетски уреди и постројки

Ime na programata Programa za obuka na bravari Predava~ Red. Prof. d-r Тале Герамитчиоски

Institucija Univerzitet "Sv.Kliment Ohridski", Tehni~ki fakultet vo Bitola

Partner Meteorit AD Bitola/ dipl.grad.in`.Tome Trombev, direktor

Celi

Osnovna cel na obukata e da se osposobi kandidatot za bravarskiot zanaet preku dve komplementarni podcelini na obukata:

• Teoretska naobrazba preku auditoriski predavawa za organizirawe na rabotata preku podgotovka i ~itawe na soodvetna tehni~ka dokumentacija, realizacija i kontrola na proizvodite

• prakti~en del na obukata koj }e ovozmo`i

Preduslovi Osnovni poznavawa steknati so najmalku trigodi{no stru~no tehni~ko obrazovanie

Nastaven plan

1. Teoretski auditoriski predavawa 1.1.Op{to za bravarskiot zanaet

• Zada~i vo bravarskiot zanaet

• Zapoznavawe so alatot, priborot i sredstvata za rabota

1.2.Merewe i kontrola

• Merila za merewe na dol`inski merki, agli, navoi i konusi,

• Kontrola na horizontalnost i vertikalnost na povr{inite 1.3.Alati i metodi za obele`uvawe i ocrtuvawe

• Ocrtuvawe so paralelen crta~, agolna plo~a

• Zacrtuvawe so {abloni, bukvi i broevi 1.4. Se~ewe na metalite

• Ra~no se~ewe, alati i pomagala

• Ma{insko se~ewe, postapki i ma{ini 1.5. Turpijawe na metalite

• Ra~no i ma{insko, alati, ma{ini 1.6. Vitkawe na metalite

• Postapki za vitkawe vo ladna i topla sostojba

• Alati za vitkawe, rakuvawe i odr`uvawe

• Vitkawe na pru`ini, cevki i profilni cevki

1.7. Dup~ewe na metalite

• Alati za dup~ewe, vpu{tawe i razvrtuvawe

• Ra~ni i ma{inski dup~alki

• Re`imi na dup~ewe

• Izbor na sredstva za ladewe i podma~kuvawe

1.8. Izrabotka na navoj

• R~na izrabotka na site vidovi na navoi

• Ma{inska obrabotka na navoj so dup~alki 1.9. Obrabotka so rendisuvawe

• Ra~no rendisuvawe, alati i postapki

• Ma{insko rendisuvawe, ma{ini i postapka 1.10. Obrabotka so to~ewe

• Vidovi naalat za to~ewe, izbor, postapka, za{tita pri rabotata

• To~ewe na o{tri predmeti 1.11. Soedinuvawe na delovite

• So zakovuvawe vo topla i ladna sostojba

• Meko i tvrdo lemewe

• Elektrola~no i gasno zavaruvawe 1.12. Metalni konstrukcii: material, formi i

monta`a

2. Prakti~na obuka 2.1.Prakti~ni ve`bi za merewe i kontrola na merki 2.4. Prakti~ni ve`bi za se~ewe na metalite, vitkawe,

turpijawe, dup~ewe, rendisuvawe i strugawe 2.5. Izrabotka na primeroci so spojuvawe so zakovki vo

ladna I topla sostojba 2.6. Lemewe, zavaruvawe (elektrola~no i gasno) 2.7. Izrabotka i monta`a na opredeleni grade`no-

bravarski elementi

• Izrabotka na metalni dvorni ogradi, balkonski ogradi, ogradi za skali

• Izrabotka na metalni vrati, prozorci, konzoli

• Monta`a na izrabotenite konstrukcii

Pod nadzor Predavawa Ve`bi

12 ~asa 12 ~asa

Samostojno Rabota na teren 24 ~asa Ispit test i prakti~en del Vkupno 48 ~asa

Ime na programata Programa za obuka na zavaruva~i Predava~ Red. Prof. d-r Тале Герамитчиоски

Institucija Univezitet "Sv.Kliment Ohridski", Tehni~ki fakultet vo Bitola

Partner Meteorit AD Bitola/ dipl.grad.in`.Tome Trombev, direktor

Celi

Osnovna cel na obukata e da se osposobi kandidatot za zavaruva~kiot zanaet preku dve komplementarni podcelini na obukata:

• Teoretska naobrazba preku auditoriski predavawa za organizirawe na rabotata preku tehnolo{kite postapki i metodi na zavaruvaweto, opremata, izborot na optimalni re`imi na zavaruvawe i samokontrola na kvalitetot na izrabotkata

• prakti~en del na obukata koj }e ovozmo`i dobivawe na soodvetni prakti~ni ve{tini vo zavaruvaweto na delovite istovremeno koristej}i sredstva za za{tita pri rabota

Preduslovi Osnovni poznavawa steknati so najmalku trigodi{no stru~no tehni~ko obrazovanie

Nastaven plan

1. Teoretski auditoriski predavawa 1.1.Op{to za zavaruvaweto 1.2.Gasno zavaruvawe i se~ewe

• Vidovi na gasni smesi i gasni plameni

• Uredi za gasno zavaruvawe i se~ewe

• Tehnika na rabota pri gasno zavaruvawe i se~ewe • Avtomatizirani uredi za gasno se~ewe

• Regulativa za skladirawe i manipulirawe so gorivni gasovi 1.3.Elektrola~no zavaruvawe

• Elektrola~en lak • Karakteristiki na uredite za elektrola~no zavaruvawe

• Elektrola~no ra~no zavaruvawe so oblo`eni elektrodi

• Oblo`eni elektrodi-uloga na oblogata, podelba, ozna~uvawe i primena

• Elektrola~no zavaruvawe pod pra{ok • Vlijanie na re`imite na zavaruvawe vrz oblikot na zavarot

• Zavaruvawe vo za{titan atmosfera na inertni gasovi so topliva elektroda MIG postapka:osnovi, primena

• Zavaruvawe vo za{titan atmosfera na inertni gasovi so netopliva elektroda TIG postapka:osnovi, primena

• Zavaruvawe vo za{titena atmosfera na za{titen gas MAG postapka

• Se~ewe so plazma

• Metalizacija so plazma • Se~ewe na metalite

1.4.Drugi vidovi zavaruvawa • Elektrootporno zavaruvawe • Zavaruvawe pod elektri~na troska

• Zavaruvawe so elektronski snop • Zavaruvawe so triewe

1.5.Za{tita pri zavaruvawe • Merki i sredstva za za{tita pri rabota

• Li~ni za{titni sredstva

2. Prakti~na obuka

2.1. Zapoznavawe so rabotnotomesto zavaruva~, oprema, alat i pribor

2.2. Prakti~ni ve`bi za elektrola~no zavaruvawe: priprema na

par~iwata za zavaruvawe, podgotovka na aparaturata, izbor na elektroda, vopsostavuvawe na elektri~en lak, ~elno i agolno zavaruvawe, zavaruvawe na cevki;

2.3. Prakti~ni ve`bi na gasno zavaruvawe: priprema na par~iwata za zavaruvawe, podgotovka na aparaturata, izbor na gorilnici i `ici za dodavawe vo varot, zavaruvawe na tenkozidni profile i tenki cevki;

2.4. Navaruvawe na materijalot (`ici i elektrodi) kaj ednoslojno i pove}eslojno navaruvawe so gasno i elektrola~no zavaruvawe

2.5. Izrabotka i monta`a na opredeleni zavareni konstrukcii

• Izrabotka na metalni dvorni ogradi, balkonski ogradi, ogradi za skali

• Izrabotka na metalni vrati, prozorci, konzoli

• Zavaruvawe na profili i metalni konstrukcii

• Monta`a na izrabotenite konstrukcii

Pod nadzor Predavawa Ve`bi

12 ~asa 12 ~asa

Samostojno Rabota na teren 24 ~asa Ispit test i prakti~en del Vkupno 48 ~asa

УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ“

ТЕХНИЧКИ ФАКУЛТЕТ - БИТОЛА

- Машински отсек –

и

- Електро отсек –

ТРОШКОВНИК

ЗА ВИСИНАТА НА НАДОМЕСТОКОТ НА ОБУКАТА ЗА ПОЛАГАЊЕ ИСПИТ ЗА СТРУЧНА

ОСПОСОБЕНОСТ НА РАКУВАЧИ НА ЕНЕРГЕТСКИ УРЕДИ И ПОСТРОЈКИ

Битола, Битола, Битола, Битола, ООООктомвриктомвриктомвриктомври ---- 2009200920092009

Трошковник за висина на надоместокот на обуката за полагање испит за стручна оспособеност на ракувачи на енергетски уреди и постројки Согласно Законот за енергетика (Сл. Весник 63/06; 36/07 и 106/08) и Правилникот за условите кои треба да ги исполнат ракувачите, програмата, начинот и постапката за полагање испит за стручна оспособеност на ракувачите на енергетски уреди и постројки (Сл. Весник 101/09), сите ракувачи на гореспоменатите уреди треба да полагаат стручен испит и да се стекнат со уверение за положен стручен испит за ракување со определен вид на енергетски уреди и постројки. За успешно полагање на испитот, се спроведува обука по план и програма дадена во Правилникот. Целта на обуката е да се постигнат добри знаења за сите карактеристики во обавувањето на дејноста - ракувач на соодветни енергетски уреди и постројки. Техничкиот факултет од Битола, со својата долгогодишна пракса во образованието на кадри од областа на машинството, е компетентна институција за обавување на оваа дејност од сите аспекти, наставни програми, најсовремени услови за работа, најадекватен наставен кадар со долгогодишно искуство во образовниот процес. Трошоци за обука по пријавено лице 5.900,00 денари